ΑΣΚΗΣΗ. Ενεργειακή δαπάνη ηρεµίας "REE"

Transcript

1 Το άρθρο του µήνα ΑΣΚΗΣΗ Ενεργειακή δαπάνη ηρεµίας "REE" By Denise Schwartz, MS, RD, FADA, CNSD Τι είναι η ενεργειακή δαπάνη ηρεµίας; Η ενεργειακή δαπάνη ηρεµίας αναφέρεται στο ποσό των θερµίδων που χρειάζονται από το σώµα σε ένα χρονικό διάστηµα 24 ωρών σε κατάσταση ηρεµίας (χωρίς δραστηριότητα). Η ενεργειακή δαπάνη µπορεί να υπολογιστεί από ένα πλήθος τύπων δηµοσιευµένων σε επιστηµονικά περιοδικά. Υπάρχουν περίπου σχεδόν 200 δηµοσιευµένοι τύποι υπολογισµού της ενεργειακής δαπάνης σε διάφορες συνθήκες, ασθένειες, ηλικίες, επίπεδα παχυσαρκίας κ.λ.π. (5) Ένας από τους πιο χρησιµοποιηµένους τύπους για τον υπολογισµό της ενεργειακής δαπάνης είναι οι εξισώσεις των Harris-Benedict equations. Αυτές σχεδιάστηκαν το 1919 και λάµβαναν υπόψη το φύλο την ηλικία και το βάρος. Οι εξισώσεις όµως αυτές έχουν κύρτωση προς τα νεαρά και µη-παχύσαρκα άτοµα. (2) Εξισώσεις Harris-Benedict (θερµίδες/ηµέρα): Άνδρες: ( X βάρος) + (5.0 X ύψος) - (6.8 X ηλικία) Γυναίκες: ( X βάρος) + (1.8 X ύψος) - (4.7 X ηλικία) Βάρος σε κιλά, ύψος σε εκατοστά, ηλικία σε έτη Μετρήσεις έµµεσης θερµιδοµετρίας έχουν δείξει ότι οι εξισώσεις Harris-Benedict υπερεκτιµούν κατά 6% έως 15% την πραγµατική ενεργειακή δαπάνη (3). Υπάρχει µεγάλη διακύµανση ανάµεσα σε άτοµα, όταν γίνεται σύγκριση ανάµεσα στην µετρηµένη ενεργειακή δαπάνη και την εκτιµώµενη µε εξισώσεις. Αυτές οι εξισώσεις έχουν περιορισµένη κλινική αξία για σκοπούς σχεδιασµού εξατοµικευµένων διατροφικών προγραµµάτων µε σκοπό την απώλεια βάρους ή για διατροφικά προγράµµατα που απευθύνονται σε άτοµα µε σοβαρές ασθένειες. Η ενεργειακή δαπάνη µπορεί να µετρηθεί άµεσα τοποθετώντας ένα άτοµο σε ένα θερµιδόµετρο και µετρώντας την ποσότητα θερµότητας που παράγεται από την σωµατική µάζα. Κάτι τέτοιο όµως είναι δαπανηρό και µηπρακτικό για κλινική χρήση. Η ενεργειακή δαπάνη µπορεί να µετρηθεί έµµεσα µε µεταβολικό σύστηµα ανάλυσης των αναπνεόµενων αερίων (συνήθως των εκπνεόµενων) για να υπολογίσει τον όγκο αέρα που περνάει από τους πνεύµονες, το ποσό του οξυγόνου που αποσπάται από αυτό (δηλαδή η πρόσληψη οξυγόνου VO 2 ) και την ποσότητα διοξειδίου του άνθρακα ως υποπροϊόν του µεταβολισµού, που αποβάλλεται στην ατµόσφαιρα (απόδοση CO 2, VCO 2 ) όλα υπολογισµένα σε τιµές που αντιστοιχούν σε χρονικά διαστήµατα το 1 λεπτού. Με αυτές τις µετρήσεις µπορούν να υπολογισθούν η ενεργειακή δαπάνη ηρεµίας (REE) και το αναπνευστικό

2 πηλίκο (RQ). Το RQ αναφέρεται στην αναλογία του εκπνεόµενου διοξειδίου του άνθρακα προς την ποσότητα οξυγόνου που καταναλώνεται από το άτοµο. Το RQ είναι χρήσιµο στην ερµηνεία των αποτελεσµάτων του REE. Για τον υπολογισµό της 24ωρης ενεργειακής δαπάνης χρησιµοποιείται η εξίσωση Weir (1,4,5). Εξίσωση Weir: REE = [3.9 (VO 2 ) (VCO 2 )] 1.44 VO 2 = πρόσληψη οξυγόνου (ml/min) VCO 2 = εκπνεόµενο διοξείδιο του άνθρακα (ml/min) Αναπνευστικό πηλίκο (RQ) = VCO 2 /VO 2 Οφέλη χρήσης του REE σε κλινικές καταστάσεις Το REE είναι χρήσιµο για την πρόληψη της ελλιπούς ή υπερβολικής πρόσληψης τροφής σε νοσηλευόµενα άτοµα. Οι πλεονάζουσες θερµίδες ή αντίστροφα η ανεπαρκής πρόσληψη µπορεί να έχουν ολέθριες επιπτώσεις στην κλινική κατάσταση ασθενών. Η κακή διατροφή µπορεί να προκύψει όταν ο ασθενής σιτίζεται λιγότερο από τις µεταβολικέ του απαιτήσεις κάτι που θα οδηγήσει σε µειωµένη δύναµη των αναπνευστικών µυών, αυξηµένο κίνδυνο µολύνσεων, κακή επούλωση τραυµάτων και εξασθενηµένες σωµατικές λειτουργίες. Η υπερβολική πρόσληψη θερµίδων από την άλλη µεριά σηµαίνει θερµίδες που δεν µπορούν να χρησιµοποιηθούν και οι οποίες θα µετατραπούν σε λίπος. Αυτό θα σηµαίνει µεγαλύτερη παραγωγή CO 2 και αυξηµένες αναπνευστικές απαιτήσεις. Η µέτρηση του REE είναι ιδιαίτερη ωφέλιµη για τα άτοµα υπό µηχανική αναπνευστική υποστήριξη κατά την διαδικασία περάσµατος από την µηχανική υποστήριξη στην διαδικασία επανάκτησης της αυτόµατης αναπνοής (7). Πως γίνεται η µέτρηση; Για καλύτερα αποτελέσµατα όταν πραγµατοποιείτε την µέτρηση REE, υπάρχουν κάποιες συγκεκριµένες συνθήκες που θα πρέπει να ελεγθούν. Κατά τη διάρκεια της µέτρησης ο εξεταζόµενος είναι συνδεδεµένος µε το µεταβολικό σύστηµα ανάλυσης αερίων µέσω µίας µάσκας ή θόλου. Μερικές φορές χρησιµοποιείται στόµιο µε κλιπ µύτης αλλά αυτό µπορεί να προκαλέσει ιδιαίτερα στρεσογόνες καταστάσεις σε ένα ασθενή. Σηµαντικές παράµετροι ή συνθήκες για την σωστή µέτρηση του REE (1,4,5): 1. Ο εξεταζόµενος θα πρέπει να ξεκουραστεί για τουλάχιστον 30 λεπτά πριν την µέτρηση σε κρεβάτι ή πολυθρόνα, όχι όµως να κοιµηθεί. 2. Να µην καταναλωθεί φαγητό τουλάχιστον 2 ώρες πριν την µέτρηση. 3. Στον χώρο µέτρηση να υπάρχει ησυχία και φυσιολογική θερµοκρασία. Ο εξεταζόµενος να µην κινεί χέρια ή πόδια κατά τη διάρκεια της. 4. Η θερµοκρασία του χώρου να διατηρείται σταθερή, να µην υπάρχουν ρεύµατα ή συνθήκες που

3 µπορεί να προκαλέσουν τρέµουλο. 5. Θα πρέπει να καταγραφούν τα φάρµακα που λαµβάνει ο εξεταζόµενος ιδιαίτερα αντικαταθλιπτικά ή αµφεταµίνες. 6. Θα πρέπει να επιτευχθεί µία σταθερή κατάσταση η οποία µπορεί να εξακριβωθεί από τα ακόλουθα: Μία περίοδο 5 λεπτών όπου οι µέσες αλλαγές στην τιµή των VO 2 και VCO 2 θα είναι λιγότερο από 10% και οι µέση αλλαγή στην τιµή του RQ λιγότερο από 5%. Σταθερά και ερµηνεύσιµα αποτελέσµατα µπορούν να εξαχθούν µε µία µέτρηση διάρκειας 15 έως 20 λεπτά. Ερµηνεία αποτελεσµάτων REE Η ερµηνεία της REE που µετρήθηκε περιλαµβάνει και την σύγκριση των αποτελεσµάτων µε τις προβλεπόµενες ενεργειακές ανάγκες του συγκεκριµένου ατόµου. Χρειάζεται να γίνει ο προσδιορισµός της 24ωρης θερµιδικής πρόσληψης του εξεταζόµενου είτε µέσω κανονικής διατροφής είτε µέσω µηχανικών µέσων (ενδοφλέβια χορήγηση ή γαστρικός σωλήνας). Για να είστε σίγουροι ότι η ενεργειακή δαπάνη είναι εντός των φυσιολογικών ορίων και άµεσα συσχετισµένη µε το ιατρικό και διατροφικό ιστορικό του εξεταζοµένου ια πρέπει να γίνει αξιολόγηση του RQ. Το φυσιολογικό εύρος του RQ κυµαίνεται από 0,67 έως 1,3. Αυτή η τιµή αντιστοιχεί στον συνδυασµό υδατανθράκων, λίπους και πρωτεΐνης που χρησιµοποιούνται για ενέργεια. Εάν το RQ είναι µεγαλύτερο από 1.0, µειώστε την συνολική θερµιδική πρόσληψη και ρυθµίστε την αναλογία υδατανθράκων /λίπους. Εάν το RQ είναι µικρότερο από 0,81 αυξήστε την συνολική θερµιδική πρόσληψη, ανάλογα µε τον στόχο της διατροφικής αγωγής. Οι πηγές των τροφίµων έχουν συγκεκριµένες τιµές RQ οι οποίες είναι χρήσιµες όταν αναλύετε το REE και κάνετε συστάσεις για αλλαγές στην διατροφή. (1,4,5) Πηγή ενέργειας/κατάσταση RQ Παρατεταµένη κέτωση <0,70 λίπος 0,70 υποσιτισµός <0,71 πρωτεΐνη 0,80 συνδυασµένη ενέργεια 0,85 υδατάνθρακες 1,00

4 αποθηκευµένο λίπος >1,00 Χρήση του REE σε συνδυασµό µε προγράµµατα ελέγχου βάρους Στα προγράµµατα ελέγχου βάρους, όταν ένα άτοµο δυσκολεύεται να χάσει βάρος, το σχόλιο που γίνεται συνήθως είναι ότι έχει χαµηλό µεταβολισµό. Αυτό µπορεί να οδηγήσει σε αποτυχία του ασθενή να ακολουθήσει ένα πρόγραµµα ελέγχου βάρους που περιλαµβάνει µείωση στην συνολική ηµερήσια θερµιδική πρόσληψη. Εάν όµως µετρηθεί η πραγµατική REE iδεν υπάρχει χώρος για υποθέσεις σχετικά µε την φυσιολογικότητα ή µη του µεταβολισµού του. Αυτοί που διατηρούν µε επιτυχία το βάρος που έχασαν αναφέρουν την λήψη δίαιτας χαµηλής ενέργειας και χαµηλής περιεκτικότητας σε λίπος. (8) Οι προσπάθεια για την απώλεια βάρους και την διατήρησή του θα πρέπει να επικεντρωθούν σε στρατηγικές που αποβλέπουν στην θερµιδική δαπάνη µέσω άσκησης και σε µια κατάλληλη δίαιτα βασισµένη στις ενεργειακές ανάγκες που µετρήθηκαν. Ο στόχος είναι η µακροχρόνια δέσµευση σε ένα υγιεινό τρόπο ζωής. (6) Για να είναι επιτυχηµένη η χρήση της µέτρησης του REE σε ένα πρόγραµµα ελέγχου βάρους θα πρέπει κατόπιν να συµβουλευτείτε έναν διαιτολόγο. Μετά την µέτρηση του REE και τον υπολογισµό της 24ωρης θερµιδικής πρόσληψης, θα συσταθεί στον εξεταζόµενο να µειώσει ηµερησίως την πρόσληψη τροφής κατά θερµίδες κάτω από την µετρηµένη REE. Αυτό θα έχει ως αποτέλεσµα την απώλεια περίπου 0,5 κιλού βάρους σε µία εβδοµάδα συν το επιπρόσθετο βάρος που µπορεί να χαθεί λόγω της άσκησης. Εάν το REE είναι ιδιαίτερα χαµηλό τότε ο στόχος θα πρέπει να είναι η διατήρηση της θερµιδικής πρόσληψης στα επίπεδα του REE και σταδιακά να αυξηθεί η συµµετοχή σε ευχάριστες δραστηριότητες διάρκειας 30 λεπτών τουλάχιστον την ηµέρα. Οι κλινικοί που παρακολουθούν τα προγράµµατα ελέγχου βάρους θα είναι ικανοί να προσδιορίσουν εάν οι πελάτες τους ακολουθούν πράγµατι µια µειωµένη σε θερµίδες δίαιτα που βασίζεται στο REE, RQ και στην ποσότητα του βάρους που χάθηκε. Αυτές οι µετρήσεις θα τους είναι πολύ χρήσιµες για την ανίχνευση των λόγων που αποτυγχάνει ο ασθενής να ακολουθήσει την δίαιτα και θα διευκολύνει τον πελάτη να κατανοήσει πως θα επιτύχει τον στόχο του. References 1. Feurer I and Mullen JL. Beside measurement of resting energy expenditure and respiratory quotient via indirect calorimetry. NutrClin Prac. February 1986;1: Frankenfield DC, et al. The Harris-Benedict studies of human basal metabolism: history and limitations. J Am Diet Assoc. 1998;98: Garrel DR, et al. Should we still use the Harris and Benedict equations? Nutr Clin Prac. June 1996;11: Matarese L. Indirect calorimetry: technical aspect. J Am DietAssoc. 1997;97(suppl 2):S154-S160.

5 5. McClave SA and Snider HL. Use of indirect calorimetry in clinical nutrition. Nutr Clin Prac. October 1992;7: Position of The American Dietetic Association: weight management. J Am Diet Assoc. 1997:97: Schwartz DB: Pulmonary failure. IN Matarese LE and Gottschlich MM: Contemporary Nutrition Support Practice. Philadelphia, W. B. Saunders, Co. (In press) 8. Shick SM, et al. Persons successful at long-term weight loss and maintenance continue to consume a lowenergy, low-fat diet. J Am Diet Assoc. 1998;98: Μετάφραση - Επιµέλεια Θεοδώρου Απόστολος Ph.D