Δ 1 ΔΟΓΜΑΤΑ ΣΞ ΔΟΓΜΑ ΣΤΡΑΤΟΥ ΞΗΡΑΣ

Transcript

1 ΓΕΝΙΚΟ ΕΠΙΤΕΛΕΙΟ ΣΤΡΑΤΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΔΟΓΜΑΤΟΣ/1 Δ 1 ΔΟΓΜΑΤΑ ΣΞ ΔΟΓΜΑ ΣΤΡΑΤΟΥ ΞΗΡΑΣ ΑΘΗΝΑ, ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2014 ΤΥΠΟΓΡ. ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΣΤΡΑΤΟΥ

2

3 ΓΕΝΙΚΟ ΕΠΙΤΕΛΕΙΟ ΣΤΡΑΤΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΔΟΓΜΑΤΟΣ Δ 1 ΔΟΓΜΑ ΣΤΡΑΤΟΥ ΞΗΡΑΣ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2014

4

5 ΠΡΟΣ : ΤΥΕΣ ΓΕΝΙΚΟ ΕΠΙΤΕΛΕΙΟ ΣΤΡΑΤΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΔΟΓΜΑΤΟΣ ΤΜΗΜΑ 1 ο Τηλεφ ΚΟΙΝ. : ΓΕΣ/ΔΕΚΠ-ΔΕΝΔΗΣ Φ.310/8/ ΓΕΣ/ΔΕΠΛΗ-ΔΥΠΟΣΤΗ Σ.75 ΓΕΣ/ΔΙΔΟ/1 Αθήνα, 19 Φεβ 14 ΑΠΟΦΑΣΗ Έγκριση κύρωσης και εκτύπωσης Δ 1 «Δόγμα ΣΞ» Έχοντας υπόψη: α. Τις διατάξεις του άρθρου 17, παράγραφος 1β του Ν.2292/1995 «Οργάνωση και Λειτουργία Υπουργείου Εθνικής Άμυνας, Διοίκηση και Έλεγχος των Ενόπλων Δυνάμεων και άλλες διατάξεις» (ΦΕΚ 35/ τ. Α ). β. Τον Κανονισμό Οργάνωσης και Λειτουργίας του Γενικού Επιτελείου Στρατού (ΣΚ 3-12). γ. Την υπ αριθ.13 Απόφαση της 3 ης Συνεδρίασης/04 Φεβρουαρίου 2014 του Ανωτάτου Στρατιωτικού Συμβουλίου (ΑΣΣ). δ. Τον ΣΚ 40-5/2010/ΓΕΣ/ΔΕΚΠ (Στρατιωτικά Δημοσιεύματα). ΑΠΟΦΑΣΙΖΟΥΜΕ 1. Την κύρωση του Δ 1 «Δόγμα ΣΞ» και θέτουμε αυτό σε εφαρμογή από της υπογραφής του. 2. Την εκτύπωση του Δόγματος από το ΤΥΕΣ σε 1000 συνολικά αντίτυπα διαστάσεων 17,5 Χ 25 εκ. σε χαρτί ΣΑΤΙΝΕ Α (70 Χ 100/70 γρ.), με εξώφυλλο μπρίστολ (70 Χ 100/200 γρ.), χρώματος κίτρινου και βιβλιοδεσία τετράδιο και με έγχρωμη εκτύπωση, όπου αυτό απαιτείται. 3. Την επίβλεψη και ορθή εκτύπωση στο ΓΕΣ/ΔΙΔΟ, το οποίο να προωθήσει το σχέδιο του Δόγματος σε έντυπη και ηλεκτρονική μορφή στο ΤΥΕΣ. 4. Βαθμός Ασφαλείας: «Αδιαβάθμητο». 5. Την κατάργηση του ΣΚ 31-1 «Το Στρατιωτικό Δόγμα του ΣΞ» το οποίο να καταστραφεί, από την έκδοση του κυρουμένου, σύμφωνα με τις προβλεπόμενες διαδικασίες. 6. Διανομή με μέριμνα του ΤΥΕΣ/Β ΔΝΣΗ, όπως στο Παράρτημα «Α». 7. Η δαπάνη εκτύπωσης και βιβλιοδέτησης θα βαρύνει το ΓΕΣ/ΔΥΠΟΣΤΗ. 8. Διευκρινήσεις και συμπληρωματικές οδηγίες τεχνικής φύσης, που τυχόν απαιτηθούν, να δοθούν από το ΓΕΣ/ΔΙΔΟ (τηλεφ ). 9. Προτεραιότητα εκτύπωσης «Α».

6 Μετά το τέλος της ηλεκτρονικής επεξεργασίας από το ΤΥΕΣ, το ΓΕΣ/ΔΙΔΟ να παραλάβει το Δόγμα σε ηλεκτρονική μορφή ( ), ), το οποίο να αποστείλει στο ΓΕΣ/ΔΕΠΛΗ, με σκοπό τη δημιουργία ηλεκτρονικού αρχείου και τη δημοσίευσή του στο διαδίκτυο μετά την έγκρισή του από το ΓΕΣ/ΔΙΠΑ. 11. Την καταχώριση στον ΣΚ 40-5 με τα παραπάνω στοιχεία. 12. Το ΓΕΣ/ΔΕΝΔΗΣ να προβεί στις απαραίτητες ενέργειες προς το ΤΥΕΣ. Ακριβές Αντίγραφο Αντγος Αθανάσιος Τσέλιος Αρχηγός ΓΕΣ Ταξχος Αθανάσιος Γάβρογος ΓΕΣ/ΔΙΔΟ/Δντης ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ «Α» Πίνακας Διανομής Δ 1 «Δόγμα ΣΞ»

7 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ «Α» ΣΤΗ ΔΓΗ Φ.310/8/297298/Σ.75 ΓΕΝΙΚΟ ΕΠΙΤΕΛΕΙΟ ΣΤΡΑΤΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΔΟΓΜΑΤΟΣ ΤΜΗΜΑ 1 ο 19 Φεβ 14 ΠΙΝΑΚΑΣ ΔΙΑΝΟΜΗΣ Δ 1 «ΔΟΓΜΑ ΣΞ» Α/Α ΑΠΟΔΕΚΤΕΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΑΝΤΙΤΥΠΩΝ Α/Α ΑΠΟΔΕΚΤΕΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΑΝΤΙΤΥΠΩΝ 1. ΣΓ ΥΕΘΑ ΑΔΤΕ ΑΠΟ 5 2. ΣΓ ΑΝΥΕΘΑ ΔΥΒ 5 3. ΣΓ ΥΦΕΘΑ ΤΑΞΠΖ 5 4. ΥΠΕΘΑ/ΓΔΠΕΑΔΣ-ΓΔΟΣΥ ΑΠΟ Μ/Π ΤΑΞΠΖ ΑΠΟ 5 5. ΓΕΕΘΑ/ΕΓΑ Μ/Κ ΤΑΞ ΑΠΟ 5 6. ΓΕΕΘΑ/ΚΕΜΕΤ Μ/Κ ΤΑΞ ΑΠΟ 5 7. ΓΕΕΘΑ/ΔΙΔΔΟ ΤΑΞΠ/Ν 5 8. ΓΕΣ/ΕΓΑ Α/Μ ΤΑΞ 5 9. ΓΕΝ-ΓΕΑ/ΕΓΑ ΑΠΟ ΤΑΞΚΔ-ΑΛ ΓΕΣ/ΕΓ ΓΕΠΣ ΧΧΙ-XXIII ΤΘΤ ΑΠΟ ΓΕΣ/ΕΓ Α - Β Υ ΑΠΟ XXIV-XXV ΤΘΤ ΑΠΟ ΓΕΣ/ΔΑ Κ-ΔΒ Κ-ΔΓ Κ-ΔΔ Κ ΑΠΟ η ΤΑΞΑΣ ΓΕΣ/ΔΑΣΠ-ΔΙΠΑ-ΔΕΠΙΧ ΑΠΟ IV TAΞΥΠ ΓΕΣ/ΔΙΣΧΕΑ-ΔΕΝΔΗΣ-ΔΟΡ ΑΠΟ ΑΔΤΕ ΑΠΟ ΓΕΣ/ΔΕΚΠ-ΔΕΣ-ΔΙΜΣΠΡΟ ΑΠΟ ΣΔΙ ΓΕΣ/ΔΥΔΜ-ΔΥΠΟ-ΔΟΘ ΑΠΟ ΔΕΕ ΓΕΣ/ΔΥΠΟΣΤΗ ΣΠ ΑΠΟ ΓΕΣ/ΔΙΔΟ ΣΕΘΑ-ΑΔΙΣΠΟ ΑΠΟ ΓΕΣ/ΔΠΖ-ΔΙΤ-ΔΠΒ-ΔΜΧ ΑΠΟ ΔΙΣΧΠΛΗ ΓΕΣ/ΔΔΒ-ΔΑΣ-ΔΕΔ-ΔΣΝ ΑΠΟ ΣΔΙΕΠ ΓΕΣ/ΔΤΧ-ΔΕΜ-ΔΥΠ-ΔΥΓ ΑΠΟ ΣΣΕ ΓΕΣ/ΔΕΠΛΗ-ΔΓΕ-ΔΟΙ ΑΠΟ ΣΜΥ ΓΕΣ/ΔΕΛΟΕ-ΔΣΛ-ΔΤΔ ΑΠΟ ΣΣΞΓ-ΣΠΗΥ ΑΠΟ ΓΕΣ/ΔΠΠ-ΔΙΣ-ΔΜΠ-ΔΜΣ ΑΠΟ ΣΕΟΕΔ ΓΕΣ/ΔΓΜΥ-ΓΘΡ-ΥΣΑ ΑΠΟ ΣΠΖ-ΣΤΘ-ΣΠΒ-ΣΜΧ ΑΠΟ η ΣΤΡΑΤΙΑ ΣΔΒ-ΣΑΣ-ΣΤΕΑΤΧ ΑΠΟ Γ - Δ ΣΣ ΑΠΟ ΣΤΕΑΜΧ ΑΣΔΕΝ ΣΑ/ΚΕΕΜ-ΣΕΥ-ΣΧΟ ΑΠΟ 5

8 Α-2 Α/Α ΑΠΟΔΕΚΤΕΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΑΝΤΙΤΥΠΩΝ Α/Α ΑΠΟΔΕΚΤΕΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΑΝΤΙΤΥΠΩΝ 29. ΑΣΔΥΣ ΣΑΕΠ-ΣΣΛ ΑΠΟ ΜΕΡΥΠ ΚΕΤΘ-ΚΕΠΒ-ΚΕΜΧ ΑΠΟ Ι ΜΠ ΚΕΔΒ-ΚΕΕΔ-ΚΕΣΝ ΑΠΟ ΙΙ-ΧΙΙ-ΧVΙ Μ/Κ ΜΠ ΑΠΟ ΚΕΤΧ-ΚΕΥΠ-ΚΕΥΓ ΑΠΟ ΔΙΚΕ (ΙV ΜΠ ΚΕΑΠ ΧΧ ΤΘΜ ΤΥΕΣ (ΑΠΟΘΕΜΑ) Μ/Π ΤΑΞ 5 Ακριβές Αντίγραφο Αντγος Ιωάννης Ηλιόπουλος ΑΎ/ΓΕΣ Ταξχος Αθανάσιος Γάβρογος ΓΕΣ/ΔΙΔΟ/Δντης

9 ΠΙΝΑΚΑΣ ΚΑΤΑΧΩΡΙΣΗΣ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΤΙΚΩΝ ΔΙΑΤΑΓΩΝ Α/Α Αριθμός και Ημερομηνία Διαταγής Τροποποίησης Ημερομηνία Καταχώρισης Καταχώρισε την Τροποποίηση Βαθμός Ονοματεπώνυμο Μονογραφή Οδηγίες: 1. Οι μεταβολές στο παρόν δόγμα επιφέρονται μόνο κατόπιν διαταγής του ΓΕΣ/ΔΙΔΟ. 2. Δίπλα στη θέση κάθε μεταβολής και στο περιθώριο της σελίδας, αναγράφεται το κεφαλαίο Τ και ο α/α της τροποποίησης (π.χ. Τ1, Τ2 κ.ο.κ.). 3. Στον παραπάνω πίνακα καταχωρείται κάθε σχετική διαταγή, για να επιβεβαιωθεί η εγγραφή της τροποποίησης.

10

11 ΠΙΝΑΚΑΣ ΣΥΝΤΜΗΣΕΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΟΡΩΝ Ή ΤΙΤΛΩΝ Α/Α ΣΥΝΤΜΗΣΗ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟΣ ΟΡΟΣ Η ΤΙΤΛΟΣ ΠΑΡ/ΣΕΙΣ 1. ΑΠΕ Ανανεώσιµες Πηγές Ενέργειας 2. ΔΔ Δομή Δυνάμεων 3. ΕΘΣΜ Εθνικά Συμφέροντα 4. ΕΘΣΣ Εθνική Στρατιωτική Στρατηγική 5. ΕΘΣΥΣΥ Εθνικό Σύστημα Συναγερμού 6. ΕΚΕ Εθνικοί Κανόνες Εμπλοκής 7. ΕΠΜ Ενοποιημένο Πεδίο Μάχης 8. ΕΣΕΑ Επιχειρησιακοί Στόχοι Εθνικής Άμυνας 9. ΕΥΕ Επιχειρήσεις Υποστήριξης Ειρήνης 10. ΜΑ Μέτρο Αποτελεσματικότητας 11. ΜΕ Μέτρο Επίδοσης 12. ΜΕΣ Μείζων Επιχειρησιακός Σχηματισμός 13. Ο/Σ Οπλικό Σύστημα 14. ΠΕΑ Πολιτική Εθνικής Άμυνας 15. ΣΔΕ Σύστημα Διοίκησης και Ελέγχου 16. ΣΧΚ Σύστημα Χειρισμού Κρίσεων ΠΙΝΑΚΑΣ ΣΥΝΤΜΗΣΕΩΝ ΞΕΝΩΝ ΟΡΩΝ Ή ΤΙΤΛΩΝ Α/Α ΣΥΝΤΜΗΣΗ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟΣ ΟΡΟΣ Η ΤΙΤΛΟΣ ΠΑΡ/ΣΕΙΣ 1. C2 Comman an Control 2. FIR Flight In ormation Region 3. UAV Unmanne Aerial Vehicle

12

13 ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΤΜΗΜΑ Σελίδα 1. Εισαγωγικό Σημείωμα Δόγμα ΣΞ Όραμα - Στόχοι - Κατευθύνσεις Ισχύον Θεσμικό Πλαίσιο ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α ΓΕΝΙΚΑ 5. Το Παρόν και το Μέλλον του ΣΞ Στρατός Ξηράς και Κοινωνία Το Στρατιωτικό Επάγγελμα - Η Στρατιωτική Παιδεία ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΣΚΕΨΗ 8. Ο ΣΞ Μέσα στη Ροή της Ελληνικής Ιστορίας Διδάγματα από το Παρελθόν Σύγχρονη Ελληνική Στρατιωτική Σκέψη ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ ΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ 11. Σύγχρονο Επιχειρησιακό Περιβάλλον Φάσμα των Επιχειρήσεων Οι Φάσεις της Κρίσης και η Διαχείριση Αυτών ΚΕΦΑΛΑΙΟ Δ ΟΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΤΟΥ ΔΟΓΜΑΤΟΣ 14. Διαχείριση Ανθρώπινου Δυναμικού Στρατιωτικές Πληροφορίες... 36

14 ΤΜΗΜΑ Σελίδα 16. Επιχειρήσεις ΣΞ Υποστήριξη ΔΜ Πολιτική & Οργάνωση ΣΞ Διοίκηση & Έλεγχος Εκπαίδευση ΜΕΡΟΣ ΤΡΙΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ε ΟΡΙΣΜΟΙ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 21. Ορισµοί Βιβλιογραφία... 53

15 - 1 - ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΤΜΗΜΑ 1 ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Διανύουμε μια εποχή που χαρακτηρίζεται από ρευστότητα και αστάθεια, τη συνέχιση ιστορικών, εθνοτικών, θρησκευτικών, πολιτιστικών, φυλετικών, ενεργειακών, επισιτιστικών συγκρούσεων, την ένταση των ασύμμετρων απειλών, την ιλιγγιώδη ανάπτυξη της τεχνολογίας ιδιαίτερα στους τομείς της τηλεπικοινωνίας και των πληροφοριών, την αναζήτηση, εκμετάλλευση και διασφάλιση των ενεργειακών πόρων, την εμφάνιση νέων απειλών σχετικών με την περιβαλλοντική ασφάλεια, τον κυβερνοπόλεμο, τη διαφοροποίηση της κοινωνικής δομής εξαιτίας των νέων μεταναστευτικών ρευμάτων, αλλά κυρίως από την διεθνή χρηματοοικονομική και δημοσιονομική κρίση, τόσο σε περιφερειακό όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο. Υπό το πρίσμα αυτό, καλούμαστε να διαμορφώσουμε ένα σύνολο στρατιωτικών δυνατοτήτων, που θα εξασφαλίσουν την απαραίτητη ικανότητα διαχείρισης των πιθανών κρίσεων, θα προάγουν τη σταθερότητα στη λειτουργία του Στρατού Ξηράς (ΣΞ) και θα διασφαλίσουν την αποτελεσματικότητά του στην άμυνα και ασφάλεια της Χώρας. Ο ΣΞ, εκφράζοντας τη χερσαία διάσταση της στρατιωτικής ισχύος στο διακλαδικό πλαίσιο, οφείλει να διαθέτει τη κατάλληλη Δομή Δυνάμεων και Διοίκησης, εξοπλισμό και την κατάλληλη εκπαίδευση, αφενός για τη σχεδίαση και διεξαγωγή των αναγκαίων χερσαίων επιχειρήσεων και αφετέρου, για να ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις του ρόλου του, ως πυλώνας του παράγοντα της εθνικής αμυντικής ισχύος, τόσο σε διακλαδικό όσο και σε πολυεθνικό επίπεδο. Η εφαρμογή των ανωτέρω, πιθανόν να απαιτήσει την αναθεώρηση: των Δογμάτων, της οργάνωσης, της επιχειρησιακής και τακτικής σχεδίασης, των εγχειριδίων εκστρατείας και κανονισμών αλλά και των διαδικασιών λειτουργίας του στρατού μας. της σχεδίασης και υλοποίησης της στρατιωτικής παιδείας και εκπαίδευσης. του προτύπου, καθώς και της μεθοδολογίας διαμόρφωσης και ανάπτυξης των ηγετών του ΣΞ. των προγραμμάτων εξοπλισμών και υποδομών του στρατού.

16 - 2 - του συστήματος διαχείρισης των διαθεσίμων πόρων και της αξιοποίησης του ανθρώπινου δυναμικού. Είναι αναγκαίο να ξανασυστηθούμε με το αφετήριον έρμα, την παράδοση μας, αποθησαυρίζοντας το απαιτούμενο υλικό, για την αναβίωση μιας εθνικής στρατιωτικής σκέψης, η οποία θα πρέπει να πρυτανεύει στους µηχανισµούς σχεδιασµού, λήψης αποφάσεων, υλοποίησης και ανατροφοδότησης των πάσης φύσεως διαδικασιών του ΣΞ. Συνεπώς θα πρέπει να διασφαλίσουμε τη Λειτουργικότητα, την Παραγωγικότητα, την Αποδοτικότητα και κυρίως την Αποτελεσματικότητα που πρέπει να έχει ο Στρατός μας. Αδράνειες, δυσκαμψίες και γραφειοκρατικές αγκυλώσεις πρέπει να παραμεριστούν. Οι απαιτήσεις του μέλλοντος, καθιστούν αδήριτη την ανάγκη για ηγέτες με υψηλό φρόνημα, ενσυνείδητη πειθαρχία, όραμα, Πίστη και αφοσίωση στο καθήκον. Η υψηλή ποιότητα και πιστοποιημένη επαγγελματική επάρκεια του προσωπικού μας, θα επιτευχθεί μέσω της συνεχούς και συστηματικής μελέτης, εκπαίδευσης και αξιολόγησης διατηρώντας το αξιόμαχο του στρατού μας στο υψηλότερο δυνατό επίπεδο, έχοντας υπόψη ότι: «οποιαδήποτε ενέργεια μας, αν δεν εκπορεύεται, θα πρέπει να συμφωνεί με το Δόγμα.»

17 1. Γενικά ΤΜΗΜΑ 2 ΔΟΓΜΑ ΣΞ α. Η επιτυχία στη διεξαγωγή των επιχειρήσεων για τον ΣΞ είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τον βαθμό υλοποίησης των προθέσεων, των κατευθύνσεων και του οράματος του Αρχηγού, αλλά και με την αποτελεσματικότητα των δυνάμεών του στην επίτευξη των τεθέντων Αντικειμενικών Σκοπών (ΑΝΣΚ). β. Το Δόγμα ΣΞ περιέχει τη συσσωρευμένη στρατιωτική γνώση, σχετικά με τον τρόπο που η Στρατιωτική Ισχύς δύναται να χρησιμοποιηθεί αποτελεσματικά και ενσωματώνει τις διαχρονικά δοκιμασμένες αρχές επιτυχούς στρατιωτικής δράσης, με τα σύγχρονα επιχειρησιακά διδάγματα. γ. Πρόκειται για το θεμελιώδες Δόγμα του ΣΞ, το οποίο είναι εναρμονισμένο με τις προβλέψεις της υφιστάμενης νομοθεσίας και των θεσμικών κειμένων, προσαρμοσμένο στις σύγχρονες αντιλήψεις και τεχνολογικές εξελίξεις. Διαμορφώνεται με ορίζοντα 5ετίας, οπότε και εξετάζεται η απαίτηση αναθεώρησής του. Σε κάθε περίπτωση επανεκδίδεται / επικαιροποιείται κάθε 10 χρόνια. δ. Με την εφαρμογή του επιδιώκεται η οργάνωση και λειτουργία του στρατού με στόχο τη μεγιστοποίηση της στρατηγικής αποτελεσματικότητας, έτσι ώστε να εξασφαλίζονται οι Στρατιωτικοί Στρατηγικοί Αντικειμενικοί Σκοποί, όπως αυτοί τίθενται από την Εθνική Στρατιωτική Στρατηγική (ΕΘΣΣ). 2. Αποστολή ΕΔ Αποστολή των Ενόπλων Δυνάμεων (ΕΔ) είναι να συμβάλλουν στην αποτροπή κάθε μορφής απειλής ή / και πρόκλησης ή / και ένοπλης επίθεσης κατά της Χώρας μας, στην αποτελεσματική αντιμετώπιση καταστάσεων κρίσης και να διεξάγουν, εάν η αποτροπή αποτύχει, τις απαιτούμενες κατά περίπτωση επιχειρήσεις, καθώς επίσης να συμβάλλουν στη διαφύλαξη και προαγωγή σταθερότητας στον ευρύτερο χώρο γεωπολιτικού ενδιαφέροντος και στην ανταπόκριση στις διεθνείς υποχρεώσεις της χώρας, με σκοπό τη διασφάλιση της εδαφικής ακεραιότητας, της εθνικής κυριαρχίας, των κυριαρχικών δικαιωμάτων, των αρμοδιοτήτων της Χώρας που καθορίζονται από διεθνείς συμβάσεις ή αποφάσεις διεθνών οργανισμών και την προάσπιση των Εθνικών Συμφερόντων (ΕΘΣΜ). 3. Ορισμός Δόγματος / Ιεράρχηση Δόγματος α. Δόγμα είναι ένα σύνολο θεμελιωδών αρχών, οι οποίες διέπουν τις ενέργειες των στρατιωτικών δυνάμεων ή τμημάτων τους, προς υποστήριξη των

18 - 4 - εθνικών ΑΝΣΚ. Αποτελεί το σημείο αναφοράς για την ανάπτυξη νέων ιδεών και αντιλήψεων, προς αντιμετώπιση των μελλοντικών απαιτήσεων και προκλήσεων. Παρέχει εξουσία, αλλά απαιτεί κρίση κατά την εφαρμογή του. Κάθε Δόγμα συνιστά το κορυφαίο κείμενο της επιχειρησιακής λειτουργίας, που κατά περίπτωση επιλαμβάνεται. β. Η ιεράρχηση των Δογμάτων ΣΞ (Σχήμα 1) περιλαμβάνει τα «Θεμελιώδη», «Βασικά» και «Εξειδικευμένα» Δόγματα. Σχήμα 1: Ιεράρχηση Δογμάτων ΣΞ 4. Σκοπός Σκοπός του Δόγματος ΣΞ, είναι να καθορίσει ένα πλαίσιο εννοιών, αρχών και κατευθύνσεων, για το «ΠΩΣ» η Στρατιωτική Ισχύς πρέπει να σχεδιάζεται, αναπτύσσεται και χρησιμοποιείται αποτελεσματικά, προκειμένου μέσω της πραγματοποίησης των στρατιωτικών (επιχειρησιακών - τακτικών) έργων και αποστολών να επιτυγχάνονται οι ΑΝΣΚ, οι οποίοι συμβάλλουν στην επίτευξη των στόχων της Πολιτικής Εθνικής Άμυνας (ΠΕΑ), της ΕΘΣΣ και αυτών που καθορίζονται από τη Στοχοθεσία των ΕΔ, προς υποστήριξη των ΕΘΣΜ. Το

19 - 5 - παρόν Δόγμα παρέχει τις αρχές με τις οποίες ο ΣΞ, ως μέρος των ΕΔ της Χώρας, θα οργανωθεί αποτελεσματικά για να υποστηρίξει τις επιδιώξεις της πολιτικής ηγεσίας της Χώρας. ΑΝΑΠΤΥΞΗ 5. Επιδιώξεις Δόγματος Με το παρόν Δόγμα επιδιώκεται: α. Ο προσδιορισμός των απαιτούμενων επιχειρησιακών δυνατοτήτων που πρέπει να αναπτύξει ο ΣΞ, στο πλαίσιο υλοποίησης των Επιχειρησιακών Στόχων Εθνικής Άμυνας (ΕΣΕΑ), οι οποίες θα του επιτρέπουν να φέρει εις πέρας τα Κύρια Επιχειρησιακά Έργα που του έχουν ανατεθεί, επιχειρώντας είτε σε κλαδικό είτε σε διακλαδικό πλαίσιο. β. Η ανάπτυξη στρατηγικού πλαισίου αποτελεσματικής χρησιμοποίησης των δυνάμεων και της στρατιωτικής ισχύος του ΣΞ, για την επίτευξη των Στρατιωτικών Στρατηγικών ΑΝΣΚ. 6. Δοµή Δόγµατος Το Δόγμα είναι δομημένο στην εισαγωγή και σε πέντε κεφάλαια, όπως παρακάτω: α. Στο Κεφάλαιο Α, περιγράφεται το παρόν και το μέλλον του ΣΞ. β. Στο Κεφάλαιο Β, αναπτύσσεται η ελληνική στρατιωτική στρατηγική σκέψη. γ. Στο Κεφάλαιο Γ, περιγράφεται το πλαίσιο των επιχειρήσεων για τον ΣΞ.

20 - 6 - δ. Στο Κεφάλαιο Δ, περιγράφονται οι βασικές λειτουργίες του Δόγματος ΣΞ. ε. Στο Κεφάλαιο Ε, αναγράφονται οι ορισμοί και η βιβλιογραφία που αφορούν στο παρόν Δόγμα. 7. Ισχύς - Εφαρμογή Το παρόν Δόγμα: α. Φέρει τον τίτλο «Δόγμα Στρατού Ξηράς», αριθμείται ως «Δ 1» και προέκυψε από την αναθεώρηση του Στρατιωτικού Δόγματος (ΣΚ 31-1). β. Ως βασικό θεσμικό κείμενο, βρίσκεται στην κορυφή της ιεραρχίας των Δογμάτων του ΣΞ και αποτελεί σημείο αναφοράς για την έκδοση των υπολοίπων Δογμάτων. Εφαρμόζεται σε περιόδους ειρήνης, έντασης, κρίσης και πολέμου. γ. Εδράζεται στα καθοριζόμενα Διακλαδικά Δόγματα (ΔΔ), στα θεσμικά κείμενα της ΠΕΑ και της ΕΘΣΣ, καθώς και στο ισχύον νομικό πλαίσιο και ως εκ τούτου, οιαδήποτε συναφής τροποποίησή τους, επιβάλλει την αναθεώρησή του σε όση κλίμακα απαιτείται. Επίσης είναι δυνατόν να αναθεωρηθεί, ώστε να ενσωματωθούν σε αυτό τυχόν διδάγματα - συμπεράσματα από την εφαρμογή του σε ασκήσεις και επιχειρήσεις. δ. Ισχύει από λήψης, οπότε το παλαιό (ΣΚ 31-1 «Το Στρατιωτικό Δόγμα του ΣΞ») παύει να ισχύει και να καταστραφεί όπως προβλέπεται. 8. Παράγοντες Διαμόρφωσης Δογμάτων Οι παράγοντες που επηρεάζουν τη διαμόρφωση των Δογμάτων του ΣΞ καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων, κειμένων και εγχειριδίων, που είναι: α. Η Αποστολή του ΣΞ. β. Τα Διακλαδικά Δόγματα. γ. Τα θεσμικά κείμενα, ήτοι το Σύνταγμα της Ελλάδος, η Εθνική Νομοθεσία, οι Διεθνείς Συνθήκες που έχει κυρώσει η Χώρα, η ΠΕΑ, η ΕΘΣΣ κ.λπ. δ. Τα Συμμαχικά Δόγματα (ΝΑΤΟ, ΕΕ, κ.α.). ε. Τα Δόγματα άλλων χωρών. στ. Το ανθρώπινο δυναμικό και οι οικονομικές δυνατότητες της Χώρας. ζ. Οι ηθικές δυνάμεις, η ιστορία, η παράδοση και οι αγώνες του έθνους.

21 - 7 - η. Οι δυνατότητες που παρέχονται από τις τεχνολογικές εξελίξεις και ιδίως οι εφαρμογές τεχνολογίας επικοινωνιών και πληροφορικής. θ. Το διεθνές και περιφερειακό περιβάλλον ασφάλειας, οι νέες απειλές, οι διεθνείς Οργανισμοί και οι ισχύουσες διεθνείς συνθήκες. ι. Τα διδάγματα, τα συμπεράσματα από επιχειρήσεις και ασκήσεις, η συνεχής μελέτη - έρευνα των Επιτελείων και οι τεχνολογικές εξελίξεις. ΤΜΗΜΑ 3 ΌΡΑΜΑ - ΣΤΟΧΟΙ - ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΕΙΣ 1. Το όραμά μας είναι ένας αξιόμαχος, παραγωγικός, ποιοτικός και λειτουργικός ΣΞ, που θα αποτελεί μία αποτρεπτική και αν απαιτηθεί αποτελεσματική δύναμη, στα χέρια του Ανωτάτου Διακλαδικού Διοικητή ή Αρχιστρατήγου, αξιοποιώντας τον σημαντικότερο πολλαπλασιαστή ισχύος που διαθέτει, τον παράγοντα άνθρωπο. Υψηλό Φρόνιμα Επαγγελματισμός Πίστη στην αποστολή Ευέλικτος Αξιόμαχος Παραγωγικός Εξοπλισμένος Αποφασιστικός Ποιοτικός Ταχυκίνητος Καινοτόμος Λειτουργικός ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ Εκπαιδευμένος Σύγχρονες Απαιτήσεις Ασφάλειας Υψηλή Επιχειρησιακή Ετοιμότητα Αξιόπιστη Δύναμη Αποτροπής Δύναμη Άμεσης Αντίδρασης Κοινωνική Προσφορά- Κάλυψη Διεθνών Υποχρεώσεων 2. Στόχος μας είναι ένας στρατός ευέλικτος, αποφασιστικός, καινοτόμος, άρτια εξοπλισμένος, ταχυκίνητος και εκπαιδευμένος με υψηλή επιχειρησιακή ετοιμότητα, που θα αποτελεί αξιόπιστη δύναµη αποτροπής και άµεσης αντίδρασης, προσαρμοσμένος στις σύγχρονες απαιτήσεις άµυνας και ασφάλειας, ικανός να ανταποκρίνεται στις διεθνείς υποχρεώσεις της Χώρας, συμβάλλοντας παράλληλα στο κοινωνικό σύνολο μέσω της κοινωνικής προσφοράς, χωρίς να απομειώνεται το κύριο επιχειρησιακό του έργο. Ένας στρατός δεξιοτήτων, όπου η εξειδίκευση και η πείρα θα παίζουν πρωτεύοντα ρόλο. Κυρίως όμως, ένας στρατός

22 - 8 - αποδοτικός, όπου το προσωπικό του διακατέχεται από υψηλό φρόνημα, επαγγελματισμό και πίστη στην αποστολή του. 3. Οι κατευθύνσεις υλοποίησης των στόχων και ανάδειξης του οράματος για τον ΣΞ, περιλαμβάνουν κυρίως τα παρακάτω: α. Βραχυπρόθεσμα [Βάθος Υλοποίησης έως 5 Έτη ( )] Οι στόχοι εστιάζουν στην υλοποίηση ενός ευέλικτου οργανωτικού μοντέλου στη βάση της Δομής Δυνάμεων , στην αποκατάσταση της ισόρροπης ανάπτυξης κατόπιν υιοθέτησης αυτής, στη συντήρηση και διατήρηση της δύναμης και στην αποκατάσταση των ελλείψεων και αδυναμιών που θα προκύψουν. Θέσπιση προδιαγραφών και κριτηρίων για την τυποποίηση διαδικασιών, μέσων και υλικών, σε διακλαδικό επίπεδο. Σύνδεση των πανεπιστημιακών εκπαιδευτικών ιδρυμάτων με τις ΕΔ και τον ΣΞ ειδικότερα, για ανάπτυξη της έρευνας και τεχνολογίας σε τομείς αμοιβαίου ενδιαφέροντος. Μέριμνα για το προσωπικό και τις οικογένειές του, εκπαίδευση και επιμόρφωση στελεχών με έμφαση στην ανάπτυξη ηγετών, εισαγωγή των βάσεων για στρατηγική σκέψη, προετοιμασία για την υλοποίηση των μεσοπρόθεσμων στόχων. β. Μεσοπρόθεσμα [Βάθος Υλοποίησης 5 έως 10 Έτη ( )] Προσαρμογή του οργανωτικού μοντέλου και του τρόπου ανάπτυξης των δυνάμεων στο επιχειρησιακό περιβάλλον και τις τρέχουσες απειλές, ανάπτυξη στρατηγικής σκέψης για αντιμετώπιση της απειλής, αναδιάρθρωση των δυνάμεων και εξοπλιστικών προγραμμάτων (προμήθεια των απαιτούμενων μέσων και υλικών). Ανάπτυξη της διαλειτουργικότητας και διασυνδεσιμότητας στη λειτουργία του ΣΞ με τους λοιπούς Κλάδους. Ανάπτυξη στρατιωτικών προγραμμάτων σε συνεργασία με πανεπιστημιακά εκπαιδευτικά ιδρύματα. Προετοιμασία για την υλοποίηση των μακροπρόθεσμων στόχων. Δημιουργία προγραμμάτων μέριμνας προσωπικού. γ. Μακροπρόθεσμα [Βάθος Υλοποίησης 10 έως 15 Έτη ( )] Ανάπτυξη νέων επιχειρησιακών ικανοτήτων για αντιμετώπιση μελλοντικών επιχειρησιακών απειλών, υλοποίηση προβλέψεων στρατηγικής σκέψης με εφαρμογή στη σχεδίαση, στις επιχειρήσεις και στα μελλοντικά σχέδια, πρόγραμμα ανάπτυξης ηγετών της επόμενης 10ετίας, ενσωμάτωση δυνατοτήτων αυτοεκπαίδευσης και διαδικτυακής εκπαίδευσης που αφορούν στα μεγάλα εξοπλιστικά προγράμματα. Προετοιμασία για ανάπτυξη νέων στόχων (με βάση το ίδιο πρότυπο Βραχυπρόθεσμων, Μεσοπρόθεσμων και Μακροπρόθεσμων ΑΝΣΚ). 4. Οι παραπάνω κατευθύνσεις υλοποίησης περιλαμβάνουν, χωρίς να περιορίζονται μόνο, τα παρακάτω:

23 - 9 - α. Διαχείριση Ανθρώπινου Δυναμικού - Μέριμνα Υπέρ Προσωπικού - Ανάπτυξη Ηγετών. (1) Χειρισμό του προσωπικού με σεβασμό στην προσωπικότητα και την ατομική αξιοπρέπεια. (2) Ανάθεση ευθυνών στους υφισταμένους και επιδοκιμασία της πρωτοβουλίας. (3) Αξιολόγηση του έργου κάθε στελέχους, με αντικειμενικά θεσπισμένα κριτήρια. (4) Κατάλληλη διαχείριση, αξιοποίηση και τοποθέτηση του ανθρώπινου δυναμικού σύμφωνα με το επίπεδο εμπειρίας και εξειδίκευσης και καθιέρωση αποδεδειγμένα αξιοκρατικού συστήματος μεταθέσεων και σταδιοδρομικού μοντέλου. (5) Δημιουργία κατάλληλων συνθηκών περιβάλλοντος εργασίας και μέριμνα για τα ατομικά - οικογενειακά προβλήματα. (6) Διαμόρφωση ηγετών - μαχητών με αίσθημα ενσυνείδητης πειθαρχίας, προετοιμασμένων σωματικά, ψυχικά και ηθικά για την εκπλήρωση της αποστολής. (7) Διαμόρφωση του γνωστικού πεδίου των στελεχών, ώστε να είναι δυνατόν σταδιακά να επεξεργάζεται, αξιολογείται, αναπροσαρμόζεται και υποστηρίζεται η εφαρμοζόμενη στρατιωτική στρατηγική με επιστημονικούς όρους. (8) Συντήρηση υλικού και ανάπτυξη τεχνολογικών εφαρμογών. (9) Αναβάθμιση στρατιωτικής εκπαίδευσης ανάλογα με το επίπεδο και την εμπειρία των Αξκών και οπλιτών κάθε κατηγορίας. (10) Ανάπτυξη καινοτόμου τακτικής σκέψης με βάση τα ισχύοντα Δόγματα και κανονισμούς, τις ανάγκες άμυνας της Χώρας, την ανάλυση σχετικών ιστορικών παραδειγμάτων και τυχόν διδάγματα από ασκήσεις και επιχειρήσεις. β. Οργάνωση - Ανάπτυξη Δυνάμεων (1) Στελέχωση των Μονάδων ανάλογα με το βαθμό ετοιμότητας και επαναπροσέγγιση του οργανωτικού μοντέλου, προκειμένου να επιτευχθεί η επιζητούμενη ποιοτική υπεροχή. (2) Διάθεση - Ανάπτυξη Δυνάμεων σε συντομότερο χρόνο και ετοιμότητα για άμεση εμπλοκή - εφαρμογή σχεδίων. (3) Ενάσκηση αποτελεσματικής διοίκησης και ελέγχου με την υιοθέτηση κατάλληλου Συστήματος Διοίκησης Ελέγχου (ΣΔΕ) για την ανάλυση και κατανόηση του επιχειρησιακού περιβάλλοντος, την υποστήριξη των επιχειρήσεων και την επίτευξη πληροφοριακής υπεροχής και ακρίβειας αποτελέσματος πλήγματος.

24 (4) Επαύξηση του επιπέδου προστασίας δύναμης και βαθμού επιβιωσιμότητας των δυνάμεων - μέσων. γ. Συντήρηση Υποστήριξη Δυνάμεων - Έρευνα και Τεχνολογία (1) Εκσυγχρονισμός του συστήματος ΔΜ και βελτίωση των παρεχόμενων υπηρεσιών. (2) Ανάπτυξη - Υποστήριξη Έρευνας & Τεχνολογίας δραστηριοτήτων και ΔΜ, βελτίωση της διαθεσιμότητας των μέσων. (3) Αποτελεσματική διαχείριση και εκμετάλλευση των διατιθέμενων πόρων με ιεράρχηση των προτεραιοτήτων και καταπολέμηση της γραφειοκρατίας. (4) Ομογενοποίηση των υλικών στο μεγαλύτερο δυνατό βαθμό, ώστε να επιτευχθεί στο διακλαδικό πλαίσιο οικονομία κλίμακας. ΤΜΗΜΑ 4 ΙΣΧΥΟΝ ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ 1. Το νομικό πλαίσιο για την οργάνωση και λειτουργία του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας, περιγράφεται στον αντίστοιχο ισχύοντα Νόμο. Σύμφωνα με αυτόν, η Εθνική Άμυνα περιλαμβάνει το σύνολο των λειτουργιών και δραστηριοτήτων που αναπτύσσονται από το Κράτος, με σκοπό την προστασία της εδαφικής ακεραιότητας, της εθνικής ανεξαρτησίας και κυριαρχίας και της ασφάλειας των πολιτών εναντίον οποιασδήποτε εξωτερικής επίθεσης ή απειλής, καθώς και την υποστήριξη των εθνικών συμφερόντων. 2. Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας είναι ο Αρχηγός των ΕΔ της Χώρας που τη διοίκησή τους ασκεί η Κυβέρνηση, όπως ορίζει ο νόμος, σύμφωνα με το άρθρο 45 του Συντάγματος. Η Κυβέρνηση καθορίζει την ΠΕΑ και ασκεί τη διοίκηση των ΕΔ δια του Υπουργού Εθνικής Άμυνας (ΥΕΘΑ), που δρα στο πλαίσιο του νόμου και των σχετικών αποφάσεων του Υπουργικού Συμβουλίου και του Κυβερνητικού Συμβουλίου Εξωτερικών και Άμυνας (ΚΥΣΕΑ). 3. Η Βουλή ασκεί κοινοβουλευτικό έλεγχο στις ΕΔ δια του ΥΕΘΑ, ο οποίος είναι υπεύθυνος ενώπιόν της. Κύριο όργανο για τη λήψη αποφάσεων σε ζητήματα που αφορούν την άσκηση της παραπάνω πολιτικής και γενικά την Εθνική Άμυνα της Χώρας, είναι το ΚΥΣΕΑ. 4. Για την εφαρμογή της πολιτικής αυτής, η Κυβέρνηση διαθέτει κυρίως το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας (ΥΠΕΘΑ) και τις υπαγόμενες σε αυτό ΕΔ της Χώρας, Στρατό Ξηράς (ΣΞ) - Πολεμικό Ναυτικό (ΠΝ) - Πολεμική Αεροπορία (ΠΑ). Ο Α/ΓΕΕΘΑ υλοποιεί τις αποφάσεις του ΥΕΘΑ και του Συμβουλίου Αρχηγών Γενικών Επιτελείων (ΣΑΓΕ) στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων του. Σε κάθε Κλάδο των ΕΔ προΐσταται ο Αρχηγός του αντίστοιχου Γενικού Επιτελείου (Α/ΓΕ), ο οποίος ασκεί τις αρμοδιότητές του στο πλαίσιο του ισχύοντος νόμου.

25 Ο Α/ΓΕΕΘΑ στο πλαίσιο των οδηγιών του ΥΕΘΑ, ασκεί την πλήρη διοίκηση όλων των κλάδων των ΕΔ. 6. Ο Αρχηγός κάθε ΓΕ των Κλάδων, είναι υπεύθυνος για την άρτια οργάνωση, επάνδρωση, εξοπλισμό, εκπαίδευση, αξιολόγηση και προπαρασκευή για πόλεμο, ετοιμότητα και χρησιμοποίηση του Κλάδου του, σύμφωνα με τις οδηγίες και διαταγές του ΥΕΘΑ και του Α/ΓΕΕΘΑ. Εντάσσεται στην αλυσίδα της επιχειρησιακής διοίκησης και ασκεί τη διοικητική διοίκηση του Κλάδου του στο πλαίσιο των ενιαίων οδηγιών και διαταγών του Α/ΓΕΕΘΑ, αναλαμβάνοντας τις αποστολές και τα έργα που του ανατίθενται από αυτόν.

26 Σελίδα Σκόπιμα Κενή

27 ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α ΓΕΝΙΚΑ ΤΜΗΜΑ 5 ΤΟ ΠΑΡΟΝ ΚΑΙ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΟΥ ΣΞ «Όταν αποφασίσαµε να κάµωµε την Επανάσταση, δεν εσυλλογισθήκαµε ούτε πόσοι είµεθα, ούτε πως δεν έχοµε άρµατα, ούτε ότι οι Τούρκοι εβαστούσαν τα κάστρα και τας πόλεις, ούτε κανένας φρόνιµος µας είπε «πού πάτε εδώ να πολεµήσετε µε σιταροκάραβα βατσέλα;», αλλά, ως µία βροχή, έπεσε σε όλους µας η επιθυµία της ελευθερίας µας και όλοι και οι κληρικοί και οι προεστοί, και οι καπεταναίοι, και οι πεπαιδευµένοι, και οι έµποροι, µικροί και µεγάλοι, όλοι εσυµφωνήσαµε εις αυτό το σκοπό και εκάµαµε την Επανάσταση». Θεόδωρος Κολοκοτρώνης ( μ.χ.) Αγωνιστής 1821 Αρχιστράτηγος 1. Ο Ελληνικός Στρατός πολεµώντας γενναία, στηριζόµενος στην οµοψυχία και στις βασικές ιδέες του Ελληνικού Έθνους για Ελευθερία, Δηµοκρατία και Εθνική Ανεξαρτησία, αψηφώντας την αριθµητική υπεροχή των αντιπάλων του σε προσωπικό, υλικά και µέσα κατάφερε διαχρονικά να εκπληρώσει τους εθνικούς στόχους. 2. Ο ΣΞ σήµερα διαθέτει τον απαιτούµενο αριθµό στρατιωτικών δυνάµεων και υποδοµών, ώστε να υλοποιήσει τα ανατεθέντα επιχειρησιακά έργα για επίτευξη της αποστολής του και εκπλήρωση των Στρατιωτικών Στρατηγικών ΑΝΣΚ, στο πλαίσιο της ΠΕΑ και της ΕΘΣΣ. 3. Ο ΣΞ αποτελούµενος από τον Ενεργό στρατό, την Εθνοφυλακή και την Εφεδρεία έχει τη δυνατότητα να κινητοποιήσει εγκαίρως και κατά περίπτωση, ένα ικανό απόθεµα στρατιωτικών δυνάµεων, ώστε να είναι δυνατόν να πραγµατοποιήσει τα ακόλουθα: α. Διαφύλαξη και προαγωγή της ειρήνης και σταθερότητας στον ευρύτερο χώρο γεωπολιτικού ενδιαφέροντος. β. Αποτροπή προκλήσεων ή / και ένοπλης επίθεσης.

28 γ. Πρόγνωση, διαχείριση και επιτυχή αντιμετώπιση κρίσεων. δ. Αντιμετώπιση γενικευμένης επίθεσης, διεξαγωγή και νικηφόρος τερµατισµός γενικευµένης σύρραξης. 4. Η Χώρα µας, για τη διασφάλιση της εθνικής κυριαρχίας και της εδαφικής ακεραιότητας απαιτείται να διατηρεί και στο µέλλον αµυντικές δυνατότητες οι οποίες να ικανοποιούν αφενός τις απαιτήσεις µιας συµβατικής και απροσδόκητης απειλής, η οποία είναι ορατή ως προς την ύπαρξή της και ιδιαίτερη ως προς τα συνθετικά της στοιχεία και αφετέρου το ενδεχόμενο εκδήλωσης ασύµµετρων απειλών. Επιπλέον θα συνεχίσει να συντηρεί δυνάµεις και δοµές επαρκείς, αρχικά να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις της αποτροπής, στη συνέχεια της αντιµετώπισης μιας ή περισσοτέρων σηµειακών κρίσεων µε τη µορφή θερµών επεισοδίων και τέλος, µίας συνολικής εµπλοκής, σε περίπτωση δυσµενούς εξέλιξης ή κλιµάκωσης της κρίσης. 5. Ο ΣΞ θα πρέπει να διαθέτει ολοκληρωµένο και συντονισµένο διακλαδικό σύστηµα διοίκησης και ελέγχου, επιτήρησης, έγκαιρης προειδοποίησης και πληροφοριών, ώστε να αναλαµβάνει επιχειρήσεις τόσο σε κλαδικό όσο και σε διακλαδικό περιβάλλον. Οι µονάδες του ΣΞ θα πρέπει να είναι ευέλικτες, µε ορθή οργάνωση, εγκατεστηµένες σε πολυδύναµα στρατόπεδα, με δυνατότητες εκτέλεσης αποστολών µικρής και µεγάλης διάρκειας και βάθους, ενώ η πλειοψηφία αυτών να είναι πλήρως στελεχωμένες. Εξοπλισµένες µε μεγάλη ποικιλία µέσων (σύγχρονα οπλικά συστήµατα, πυροµαχικά ακριβείας, προηγμένη τεχνολογία επικοινωνιών - πληροφορικής, δορυφορικά και γεωγραφικά συστήματα, κ.λπ.) για να µπορούν να αντεπεξέρχονται στις επιχειρησιακές απαιτήσεις του µελλοντικού πεδίου µάχης που θα είναι ευµετάβλητο, απροσδόκητο και ασαφές, ενώ θα εξελίσσεται σε ευρύτερο γεωγραφικά επιχειρησιακό χώρο. Να διαθέτουν ταχυκινησία, επιβιωσιµότητα και δυνατότητα παρακολούθησης της ταχείας διεξαγωγής των επιχειρήσεων. 6. Η ικανοποίηση των παραπάνω απαιτήσεων προϋποθέτει ανάπτυξη δυνάµεων οι οποίες θα διαθέτουν ένα σύστηµα επιµόρφωσης στελεχών και ανάπτυξης ή διαμόρφωσης ηγητόρων - αγωνιστών αντάξιων των προγόνων µας, ικανών να αντιληφθούν το πολιτικό, στρατηγικό, ιστορικό και πολιτιστικό πλαίσιο ενός περισσότερο πολυσύνθετου και πολύπλοκου κόσµου, σε συνδυασµό µε την κατανόηση της φύσης του πολέµου στο παρελθόν, στο παρόν και το µέλλον. ΤΜΗΜΑ 6 ΣΤΡΑΤΟΣ ΞΗΡΑΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΑ 1. Οι ΕΔ αποτελούν θεσμό της Πολιτείας που δρα εντός του οριοθετημένου από τις κείμενες διατάξεις νομικού πλαισίου (Σύνταγμα, Εθνική Νομοθεσία), µε το ρόλο τους να καθορίζεται σαφώς από την ΠΕΑ και την ΕΘΣΣ.

29 - 1 - ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΤΜΗΜΑ 1 ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Διανύουμε μια εποχή που χαρακτηρίζεται από ρευστότητα και αστάθεια, τη συνέχιση ιστορικών, εθνοτικών, θρησκευτικών, πολιτιστικών, φυλετικών, ενεργειακών, επισιτιστικών συγκρούσεων, την ένταση των ασύμμετρων απειλών, την ιλιγγιώδη ανάπτυξη της τεχνολογίας ιδιαίτερα στους τομείς της τηλεπικοινωνίας και των πληροφοριών, την αναζήτηση, εκμετάλλευση και διασφάλιση των ενεργειακών πόρων, την εμφάνιση νέων απειλών σχετικών με την περιβαλλοντική ασφάλεια, τον κυβερνοπόλεμο, τη διαφοροποίηση της κοινωνικής δομής εξαιτίας των νέων μεταναστευτικών ρευμάτων, αλλά κυρίως από την διεθνή χρηματοοικονομική και δημοσιονομική κρίση, τόσο σε περιφερειακό όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο. Υπό το πρίσμα αυτό, καλούμαστε να διαμορφώσουμε ένα σύνολο στρατιωτικών δυνατοτήτων, που θα εξασφαλίσουν την απαραίτητη ικανότητα διαχείρισης των πιθανών κρίσεων, θα προάγουν τη σταθερότητα στη λειτουργία του Στρατού Ξηράς (ΣΞ) και θα διασφαλίσουν την αποτελεσματικότητά του στην άμυνα και ασφάλεια της Χώρας. Ο ΣΞ, εκφράζοντας τη χερσαία διάσταση της στρατιωτικής ισχύος στο διακλαδικό πλαίσιο, οφείλει να διαθέτει τη κατάλληλη Δομή Δυνάμεων και Διοίκησης, εξοπλισμό και την κατάλληλη εκπαίδευση, αφενός για τη σχεδίαση και διεξαγωγή των αναγκαίων χερσαίων επιχειρήσεων και αφετέρου, για να ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις του ρόλου του, ως πυλώνας του παράγοντα της εθνικής αμυντικής ισχύος, τόσο σε διακλαδικό όσο και σε πολυεθνικό επίπεδο. Η εφαρμογή των ανωτέρω, πιθανόν να απαιτήσει την αναθεώρηση: των Δογμάτων, της οργάνωσης, της επιχειρησιακής και τακτικής σχεδίασης, των εγχειριδίων εκστρατείας και κανονισμών αλλά και των διαδικασιών λειτουργίας του στρατού μας. της σχεδίασης και υλοποίησης της στρατιωτικής παιδείας και εκπαίδευσης. του προτύπου, καθώς και της μεθοδολογίας διαμόρφωσης και ανάπτυξης των ηγετών του ΣΞ. των προγραμμάτων εξοπλισμών και υποδομών του στρατού.

30 - 2 - του συστήματος διαχείρισης των διαθεσίμων πόρων και της αξιοποίησης του ανθρώπινου δυναμικού. Είναι αναγκαίο να ξανασυστηθούμε με το αφετήριον έρμα, την παράδοση μας, αποθησαυρίζοντας το απαιτούμενο υλικό, για την αναβίωση μιας εθνικής στρατιωτικής σκέψης, η οποία θα πρέπει να πρυτανεύει στους µηχανισµούς σχεδιασµού, λήψης αποφάσεων, υλοποίησης και ανατροφοδότησης των πάσης φύσεως διαδικασιών του ΣΞ. Συνεπώς θα πρέπει να διασφαλίσουμε τη Λειτουργικότητα, την Παραγωγικότητα, την Αποδοτικότητα και κυρίως την Αποτελεσματικότητα που πρέπει να έχει ο Στρατός μας. Αδράνειες, δυσκαμψίες και γραφειοκρατικές αγκυλώσεις πρέπει να παραμεριστούν. Οι απαιτήσεις του μέλλοντος, καθιστούν αδήριτη την ανάγκη για ηγέτες με υψηλό φρόνημα, ενσυνείδητη πειθαρχία, όραμα, Πίστη και αφοσίωση στο καθήκον. Η υψηλή ποιότητα και πιστοποιημένη επαγγελματική επάρκεια του προσωπικού μας, θα επιτευχθεί μέσω της συνεχούς και συστηματικής μελέτης, εκπαίδευσης και αξιολόγησης διατηρώντας το αξιόμαχο του στρατού μας στο υψηλότερο δυνατό επίπεδο, έχοντας υπόψη ότι: «οποιαδήποτε ενέργεια μας, αν δεν εκπορεύεται, θα πρέπει να συμφωνεί με το Δόγμα.»

31 Οι στρατιωτικές αξίες αποτελούν το θεμέλιο στο οποίο βασίζεται η στρατιωτική παιδεία (κουλτούρα) του θεσμού του στρατού. Διαμορφώνουν τη βάση για τις αρχές και τις διαδικασίες του. Κύρια προσπάθεια των ηγετών θα πρέπει να είναι η υιοθέτηση από το στρατιωτικό προσωπικό των αξιών αυτών, ώστε να ενσωματωθούν σε έναν προσωπικό κώδικα και το προσωπικό να ενεργεί σύμφωνα με αυτές. Η στρατιωτική παιδεία του στρατού βοηθά στον προσδιορισμό των ορίων της αποδεκτής συμπεριφοράς. Βοηθά στον προσδιορισμό του τρόπου με τον οποίο το προσωπικό προσεγγίζει τα προβλήματα, ξεχωρίζει το σωστό από το λάθος και εξασφαλίζει τις προτεραιότητες. Η πνευματική καλλιέργεια του προσωπικού διαμορφώνει τα έθιμα και τις παραδόσεις του στρατού μέσα από το Δόγμα, τις Αρχές, τους Κανονισμούς και γενικότερα τη φιλοσοφία που καθοδηγεί τον θεσμό του στρατού. Μια πολυεπίπεδη στρατιωτική παιδεία είναι ένα ισχυρό εργαλείο ηγεσίας, το οποίο οι ηγέτες χρησιμοποιούν, προκειμένου να τους βοηθήσει να καθοδηγήσουν τους υφισταμένους τους, να υποστηρίξουν το όραμά τους, να εκπληρώσουν την αποστολή και να βελτιώσουν τον θεσμό του στρατού. Επίσης, «Το διοικείν εστί προβλέπειν» Αλκιβιάδης ( π.χ.) «Μια σοφή σκέψη νικά πολλάς χείρας» Ευριπίδης ( π.χ.) η στρατιωτική παιδεία διαπλάθει τον στρατό και ενισχύει το «ηθικό κλίμα» που είναι βασισμένο στις στρατιωτικές αξίες και ιδιαίτερα στον αμοιβαίο σεβασμό. 5. Σήμερα, με δεδομένη τη ραγδαία ανάπτυξη της τεχνολογίας, τους απρόβλεπτους κινδύνους και απειλές και τους νέους ρόλους που προέκυψαν, ο

32 στρατιωτικός ηγέτης βρίσκεται ανάμεσα στην παραδοσιακή διεξαγωγή του πολέμου και στα νεότερα είδη πολυεπίπεδης σύγκρουσης που εμφανίζονται από τον βιομηχανοποιημένο σύγχρονο κόσμο. Ο στρατός δεν έχει άλλη επιλογή από το να αντιμετωπίσει την αλλαγή. Μια αλλαγή που χαρακτηρίζεται από την εισροή νέων ατόμων, την υιοθέτηση νέων αποστολών, νέου εξοπλισμού αλλά και την εισαγωγή νέων πληροφοριών. Ο στρατός θα πρέπει να αφομοιώνει και να προσαρμόζεται στις αλλαγές, διατηρώντας τον πυρήνα των παραδόσεων που τον συνδέουν με το έθνος, την κληρονομιά και τις αξίες του. «Ου καταισχυνώ όπλα τα ιερά, ουδ εγκαταλείψω τον παραστάτην, ότω αν στοιχίσω» Όρκος Αθηναίων Εφήβων (5 ος αιώνας π.χ.)

33 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΣΚΕΨΗ ΤΜΗΜΑ 8 Ο ΣΞ ΜΕΣΑ ΣΤΗ ΡΟΗ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ Ο ελληνικός τρόπος πολέμου από την αρχαιότητα, αποτέλεσε τον πυρήνα της μεταγενέστερης δυτικής στρατιωτικής παράδοσης. Αφορά βασικές αξίες που προέκυψαν από την απόσταξη των πολιτισμικών, πολιτικών και οικονομικών πρακτικών της πόλης - κράτους. Η Ελληνική Στρατιωτική Σκέψη διαμορφώνεται και δομείται μέσα από στοιχεία που συνθέτουν την κουλτούρα, τις δράσεις, τη ψυχοσύνθεση και τις προτεραιότητες της ελληνικής κοινωνίας, ενώ οι στρατιωτικές αξίες έχουν μοναδικό χαρακτήρα, ώστε να πετύχουν τους στόχους για τους οποίους σχεδιάστηκαν. Το Δόγμα συνδέει τη θεωρία, την ιστορία, την εμπειρία και την πρακτική. Η διαμέσου των αιώνων εξέλιξη της Ελληνικής Στρατιωτικής Σκέψης αποτυπώνεται στο Δόγμα του ΕΣ, στη διαδρομή του από την επανάσταση του 1821 έως σήμερα. 1. Ο ΕΣ από την Επανάσταση Μέχρι το 1897 α. Η δημιουργία ενός τακτικού ΕΣ εντάσσεται στη γενικότερη προσπάθεια που άρχισε από την επανάσταση του 1821 και αποσκοπούσε στην απόκτηση εκσυγχρονισμένων και αποτελεσματικών θεσμών από το νεοσύστατο εθνικό κράτος. Ο τακτικός στρατός ακολούθησε κυρίως γαλλικά πρότυπα, αλλά όπως συνέβη και με τους περισσότερους νέους θεσμούς του ελληνικού κράτους, η επιτυχία της μίμησης νοθεύτηκε από την ντόπια παράδοση που αντιστρατευόταν την επιβολή δυτικών συστημάτων. β. Η πρώτη σημαντική προσπάθεια για τη στρατιωτική ανασυγκρότηση της Χώρας πραγματοποιήθηκε στην περίοδο του Ι. Καποδίστρια ( ). Ο νέος κυβερνήτης έδωσε πνοή στη μέχρι τότε τελματώδη κατάσταση των τακτικών και ατάκτων δυνάμεων. Οι σοβαρότερες, όμως, προσπάθειες του 19 ου αιώνα για την αναμόρφωση του στρατού ανήκουν στον Χ. Τρικούπη. Με σειρά μέτρων και νόμων φρόντισε για τον εξοπλισμό του στρατού, καθιέρωσε την υποχρεωτική θητεία, δημιούργησε νέο οργανισμό και πέτυχε να υπάρχουν μόνιμα άνδρες υπό τα όπλα, ενώ αναβίωσε και ενίσχυσε τον γαλλικό προσανατολισμό του στρατού. Φρόντισε ιδιαίτερα για τη μόρφωση των αξιωματικών, με την αποστολή αρκετών στο εξωτερικό και την αναβάθμιση της Σχολής Ευελπίδων. Από την εποχή του Τρικούπη αρχίζει να σχηματίζεται μια ηγετική τάξη στον

34 στρατό με αξιόλογη επαγγελματική κατάρτιση, που θα αρχίσει όμως να αποδίδει στα τέλη της πρώτης δεκαετίας του 20 ού αιώνα. γ. Η χώρα που επηρέασε περισσότερο τον ΕΣ τον 19ο αιώνα, ήταν η Γαλλία. Η επιλογή της γαλλικής έναντι της γερμανικής σχολής θα επηρεάσει βαθύτατα τις αντιλήψεις όχι μόνο του στρατού, αλλά και της Πολιτείας. Η Γαλλία θα μεταδώσει στην Ελλάδα το πνεύμα της, σε θέματα τόσο θεωρητικά, όσο και πρακτικά. Ωστόσο, η γαλλική σχολή είχε επιφανειακό χαρακτήρα στον στρατό. Στη διαμάχη μεταξύ «Γάλλων - μεταρρυθμιστών» και «Ελλήνων - συντηρητικών», οι δεύτεροι επικρατούν. Όταν όμως, το πνεύμα του άτακτου πολεμιστή θα ηττηθεί κατά κράτος το 1897, οι πρώτοι θα αναλάβουν βαθμιαία τα ηνία. 2. Ο Ελληνοτουρκικός Πόλεμος του 1897 α. Σε όλες τις συγκρούσεις του πολέμου αυτού (μάχη Συνόρων, Φαρσάλων, Βελεστίνου και Δομοκού), η τακτική που ακολούθησε ο ΕΣ ήταν αυτή της παθητικής άμυνας, ή της «ακριβούς αμύνης». Κατ αυτήν, οι δυνάμεις εγκαθιστούνταν αμυντικά σε προκαθορισμένες θέσεις και από αυτές, διεξήγαν τον αγώνα. Στη διάταξη αυτή, οι περισσότερες μονάδες τοποθετούνταν στην πρώτη γραμμή, σε βάρος του βάθους της άμυνας. Με αυτήν τη μέθοδο, η παράταξη ήταν παντού ανίσχυρη και αδυνατούσε να αντιμετωπίσει ισχυρή κρούση του αντιπάλου. Επιθετικές επιχειρήσεις δεν προβλέπονταν, ούτε καν αντεπιθέσεις. Οι τελευταίες άλλωστε θα ήταν δύσκολο να πραγματοποιηθούν τη στιγμή που οι ελληνικές δυνάμεις δεν ήταν ικανές να εκτελέσουν ελιγμούς. Κατά τον Αλ. Μαζαράκη, η άμυνα περιοχής επί ευρέως μετώπου, σε γραμμή και χωρίς κλιμάκωση, δημιουργούσε προβλήματα ευκαμψίας (αδυναμία εκτέλεσης ελιγμών - αντεπιθέσεων) και αμοιβαίας υποστήριξης των δυνάμεων. β. Στον πόλεμο αυτόν, ήταν εμφανής η έλλειψη στρατηγικής εφεδρείας και η μη σχεδίαση και εκτέλεση αντεπιθέσεων σε όλες τις συγκρούσεις. Οι αντεπιθέσεις δεν εκτελούνταν, είτε λόγω μη διάθεσης επαρκών δυνάμεων για την πραγματοποίησή τους (Βελεστίνο) είτε λόγω τοποθέτησης των εφεδρειών σε διασπορά και σε μεγάλη απόσταση από την αμυντική τοποθεσία (Δομοκός). Στην καθοριστική μάχη του Δομοκού, «από τους 139 Λόχους Πεζικού, οι 60 δεν έριξαν ούτε ένα φυσίγγιο» (Αλ. Μαζαράκης). Το ίδιο φαινόμενο συνέβη και στο πυροβολικό. Μόνο οι μισές πυροβολαρχίες συμμετείχαν στη μάχη, ενώ οι άλλες κρατήθηκαν σε εφεδρεία. Οχυρωματικά έργα υπήρχαν ελάχιστα στη μεθόριο. Στις προς τα πίσω τοποθεσίες (Φαρσάλων - Δομοκού - Βελεστίνου) δεν υπήρχε καμία πρόβλεψη, ούτε κανένα σχέδιο. Οι ελληνικές δυνάμεις ουσιαστικά εισέρχονταν στον πόλεμο χωρίς σχέδια επιχειρήσεων και διεξήγαν τις επιχειρήσεις με

35 πρόχειρους αυτοσχεδιασμούς. Ζητήματα εφοδιασμού, επιστράτευσης, μεταφορών ή δεν είχαν απασχολήσει καθόλου την ηγεσία ή αντιμετωπίζονταν με αδιαφορία. Ο στρατός πολέμησε στα μέτωπα της Θεσσαλίας και της Ηπείρου πολλές φορές χωρίς τροφή και Μονάδες αναγκάστηκαν να υποχωρήσουν, λόγω της παντελούς έλλειψης πυρομαχικών. γ. Οι διεθνώς αποδεκτοί κανόνες της αμύνης δεν εφαρμόστηκαν. Η ευκαμψία, η αμοιβαία υποστήριξη, ο συντονισμός μεταξύ των διαφόρων όπλων, η ολόπλευρη άμυνα και η κλιμάκωση κατά βάθος δεν υλοποιήθηκαν ούτε στοιχειωδώς. Το Δόγμα της άμυνας του ΕΣ προέβλεπε δυνάμεις απόκρουσης και ασφαλείας, χωρίς όμως να δίνονται συγκεκριμένες αποστολές, ενώ οι απαραίτητες δυνάμεις εφεδρείας ήταν είδος πολυτελείας. δ. Ο πόλεμος του 1897 αποτέλεσε κρίσιμη καμπή στην ελληνική στρατιωτική ιστορία. Η καταστροφική ήττα, επανέφερε την Χώρα και τον στρατό της στην πραγματικότητα. Αυτήν τη μίζερη και αναχρονιστική πραγματικότητα, η οποία στηρίζονταν σε οργανώσεις και τακτικές του κλεφτοπολέμου και την προχειρότητα, έπρεπε να ανατρέψει ο στρατός για να εισέλθει σε μια νέα εποχή. Η ανάγκη ουσιαστικού εκσυγχρονισμού και αναδιοργάνωσής του, έγινε πιο επιτακτική όσο ποτέ. 3. Βαλκανικοί Πόλεμοι α. Η συμμετοχή στους Βαλκανικούς Πολέμους είναι η σημαντικότερη προσπάθεια του Ελληνισμού για την εθνική αποκατάσταση, μετά την Επανάσταση του Με θαυμαστή ομοψυχία, ιδιοφυή πολιτική και διπλωματική αντιμετώπιση, άρτια στρατιωτική προετοιμασία, γενναιότητα και αυτοθυσία, οι Έλληνες κατόρθωσαν να ελευθερώσουν το μεγαλύτερο τμήμα του υπόδουλου Ελληνισμού και διπλασίασαν την Ελληνική επικράτεια. β. Η χρονική περίοδος πριν από την κήρυξη των Βαλκανικών Πολέμων ήταν ένα διάστημα έντονης πολεμικής προπαρασκευής του στρατού, η οποία υλοποιήθηκε από τις κυβερνήσεις του Θεοτόκη και του Βενιζέλου. Ιδιαίτερα μετά το κίνημα του 1909, η Γαλλική αποστολή που κλήθηκε από την Ελλάδα, ασχολήθηκε σοβαρά με τη βελτίωση της λειτουργίας, οργάνωσης και εκπαίδευσης του ΣΞ, ενώ έγιναν προσπάθειες εξοικείωσής του, με τις νέες μεθόδους του πολέμου (χρησιμοποίηση πυρών και εδάφους, καλλιέργεια επιθετικού πνεύματος κ.λπ.).

36 γ. Το Δόγμα και ο προσανατολισμός του στρατού είχε αλλάξει ριζικά την περίοδο Η αρχή της παθητικής αμύνης με τη γραμμική παράταξη των στρατευμάτων χωρίς καμία ιδέα ελιγμού, που είχε οδηγήσει στα καταστρεπτικά αποτελέσματα του 1897, αποτελούσε πλέον παρελθόν. δ. Στις επιθέσεις που εκδήλωσε ο στρατός χρησιμοποίησε κυρίως την τακτική της μετωπικής επίθεσης, συγκεντρώνοντας δυσανάλογα μεγάλες δυνάμεις σε σχετικά στενά μέτωπα, ενέργειες που προκάλεσαν σοβαρές και αδικαιολόγητες απώλειες. Στις μάχες του Σαρανταπόρου, Γιαννιτσών και Κιλκίς - Λαχανά, αλλά και των Ιωαννίνων, στην αρχική φάση συγκέντρωσε τον όγκο των Μεραρχιών σε γραμμική διάταξη και εκδήλωσε κατά μέτωπο επιθέσεις σε περιορισμένα μέτωπα, που διέθεταν επιπλέον και ακάλυπτα εδάφη μπροστά τους. Οι σχεδιασμοί προέβλεπαν υπερκεράσεις καθώς και υπερκερωτικούς ελιγμούς, αλλά οι διατιθέμενες δυνάμεις για την εκπλήρωση των αποστολών αυτών ήταν ανεπαρκείς και αποσκοπούσαν περισσότερο στο να καλύπτουν την κυρία κατά μέτωπο προσπάθεια, παρά να συμβάλλουν αποφασιστικά στο επιδιωκόμενο αποτέλεσμα. Οι νίκες του στρατού οφείλονται, κατά κύριο λόγο, στις παρακινδυνευμένες πρωτοβουλίες μεμονωμένων διοικητών, που ενεργώντας πέραν των διαταγών, εκτέλεσαν επιδέξιους και αποφασιστικούς ελιγμούς, στα πλευρά ή τα νώτα του εχθρού. 4. Α Παγκόσμιος Πόλεμος α. Ο ΕΣ στον Α Παγκόσμιο Πόλεμο, κατά την προοδευτικά αυξανόμενη συμμετοχή του στο Μακεδονικό Μέτωπο και κάτω από τη στρατιωτική επίβλεψη των Αγγλογάλλων, αναπροσάρμοσε πλήρως το επιθετικό του Δόγμα στη «λογική των χαρακωμάτων». Ο στρατός των ελιγμών και των κινήσεων, όφειλε σε μικρό χρονικό διάστημα να αφομοιώσει τις αμυντικές τακτικές. Η μετάπτωση αυτή είχε βαθύτατες επιπτώσεις, όχι μόνο στον «τρόπο του μάχεσθαι», αλλά και στη ψυχολογία των μαχητών. Ο πόλεμος των χαρακωμάτων που είχε «επιβληθεί στους εμπολέμους», μεταμορφώνοντας την επιθυμητέα στρατηγική της «καθυπόστασης», σε στρατηγική της «ακινησίας των ορυγμάτων», υπήρξε ο θεμέλιος λίθος της νέας τακτικής του ΕΣ. Η κατασκευή δαιδαλωδών χαρακωμάτων μάχης και επικοινωνιών, σημείων στήριξης, θέσεων πολυβόλων και πυροβόλων, παρατηρητηρίων, η τοποθέτηση συρματοπλεγμάτων και άλλων εμποδίων που μονιμοποιούσαν τη στατικότητα των δυνάμεων, ήταν τα χαρακτηριστικά της νέας μορφής του πολέμου. β. Στον Α Παγκόσμιο Πόλεμο, με την αλματώδη αύξηση των δυνατοτήτων του πυροβολικού, εγκαινιάζεται η ουσιαστική έναρξη του πολέμου εξ αποστάσεως, που συνεχώς θα αναπτύσσεται μεγιστοποιώντας το τρίπτυχο απόσταση - ακρίβεια - αποτελεσματικότητα.

37 5. Μικρασιατική Εκστρατεία α. Η εκστρατεία του ΕΣ στη Μ. Ασία, υπήρξε η μεγαλύτερη πολεμική προσπάθεια που ανέλαβε ποτέ η Ελλάδα. Το εύρος του θεάτρου πολέμου και αντίστοιχα των αξόνων εφοδιασμού, τα είδη των επιχειρήσεων, οι τακτικές και οι στρατηγικές που εφαρμόστηκαν για τα δεδομένα της εποχής, καταδεικνύουν ανάγλυφα το μέγεθος αυτού του εγχειρήματος. β. Στη Μικρασιατική Εκστρατεία, ο ΕΣ επανέλαβε σε γενικές γραμμές τις τακτικές που εφάρμοσε κατά τους Βαλκανικούς Πολέμους, σε μεγαλύτερη όμως έκταση (από πλευράς δυνάμεων και γεωγραφικής έκτασης). Ο αγώνας στη Μ. Ασία ήταν ένας άθλος του πεζικού και των Μεραρχιών, που ενεργώντας τις περισσότερες φορές αυτοβούλως, διέσχισαν το μεγαλύτερο μέρος της Τουρκίας. γ. Η τακτική που χρησιμοποιήθηκε ήταν κατά κύριο λόγο η μετωπική επίθεση υποστηριζόμενη από το πυροβολικό, χωρίς την ύπαρξη κατάλληλης εφεδρείας για εκμετάλλευση των επιτυχιών. Οι προσπάθειες κύκλωσης και εγκλωβισμού του εχθρικού στρατού που σημειώθηκαν δεν είχαν το ανάλογο βάθος, την ευρύτητα, αλλά και τον απαραίτητο συντονισμό στην εκτέλεση. Επιπλέον, δεν έγινε εκμετάλλευση των ευκαιριών καταδίωξης του εχθρού που παρουσιάστηκαν, ώστε να μην δοθεί σε αυτόν χρόνος για ανασυγκρότηση. Τα παραπάνω, είχαν ως αποτέλεσμα σε αρκετές περιπτώσεις την κατάληψη των γεωγραφικών αντικειμενικών σκοπών, χωρίς ωστόσο να επιτευχθεί η καταστροφή και η αιχμαλωσία του αντίπαλου στρατού. δ. Η συνεχής διεύρυνση του Μικρασιατικού μετώπου, αποτέλεσε την αχίλλειο πτέρνα της Ελληνικής Στρατιάς, η οποία υπερτίμησε τις τακτικές νίκες και δυνατότητές της αναλαμβάνοντας την εκστρατεία προς Σαγγάριο, θέτοντας έτσι την επίτευξη στρατηγικού σκοπού, ο οποίος ήταν πέραν των διατιθέμενων μέσων και δυνάμεών της. 6. Β Παγκόσμιος Πόλεμος α. Ο ηρωικός αγώνας της Ελλάδας κατά τον Β Παγκόσμιο Πόλεμο, αποτελεί αναμφισβήτητα μία από τις ενδοξότερες σελίδες της ελληνικής ιστορίας. Έχει όμως και ιστορική σημασία ευρύτερη, καθώς επηρέασε πολλαπλά την εξέλιξή του και συνέβαλε κρίσιμα στην έκβασή του. β. Για πρώτη φορά ο ΕΣ αντιμετώπισε στρατό μεγάλης ευρωπαϊκής δύναμης που χρησιμοποιούσε νέα τακτική ελιγμών, εφοδιασμένο με σύγχρονα

38 μέσα και ιδιαίτερα με άρματα μάχης και ισχυρή αεροπορία, εναντίον των οποίων η ελληνική άμυνα διέθετε εντελώς περιορισμένα μέσα. γ. Η τακτική του ΕΣ στην περίοδο αυτή, που εφαρμόσθηκε τόσο κατά τον σχεδιασμό, όσο και κατά την εκτέλεση των επιχειρήσεων, μπορεί να χαρακτηριστεί ως συντηρητική και συγκρατημένη. Το Δόγμα του στρατού που είχε καθιερωθεί την εποχή εκείνη και το οποίο επηρέαζε και κατηύθυνε τις σκέψεις και τις αποφάσεις της Ελληνικής Ηγεσίας, ήταν «πάντοτε επί των κορυφών και ουδέποτε επί του αναπεπταμένου εδάφους και των κοιλάδων». Τα παραπάνω, υπαγορεύονταν από τα περιορισμένα μέσα που διέθετε ο στρατός (παντελής έλλειψη μηχανοκίνητων - τεθωρακισμένων - αντιαρματικών μέσων κ.λπ.), αλλά και από τα διδάγματα της καταστροφικής υποχώρησης στη Μ. Ασία. δ. Η Ελληνική διοίκηση όμως, επέδειξε ενεργητικότητα και εκπόνησε εύκαμπτα σχέδια προσαρμοσμένα στις απαιτήσεις των εκάστοτε καταστάσεων. Στη μάχη της Πίνδου - Καλαμά, διεξήγαγε άμυνα με επιθετικό προσανατολισμό, ενώ στη μάχη της Κορυτσάς, η μη εκμετάλλευση της επιτυχίας και η αδυναμία καταδίωξης του εχθρού ήταν αποτέλεσμα των περιορισμένων δυνατοτήτων του ΕΣ. ε. Το Ελληνικό Στρατηγείο την εποχή αυτή, θα εφαρμόσει την τακτική της άμυνας επί οχυρωμένης τοποθεσίας, στη «Γραμμή των Οχυρών». Η παραπάνω γραμμή κατά τους Γερμανούς, αποτελούσε το «χρυσόν μέσον όρον» των συστημάτων οχύρωσης (μεταξύ του γαλλικού συστήματος και των αντιστοίχων των άλλων χωρών) και το πιο κατάλληλο για ορεινά εδάφη. Η ισχύς των οχυρών, η άριστη διάταξή τους και η προσαρμογή τους στο έδαφος, μαζί με την ικανότητα των περιορισμένων Ελληνικών δυνάμεων οι οποίες τα επάνδρωσαν, είχε σαν αποτέλεσμα τη σθεναρή αντίσταση που αντέταξαν στη γερμανική επίθεση. 7. Περίοδος Ψυχρού Πόλεμου Μέχρι το 1974 α. Μετά το τέλος του Β Παγκοσμίου πολέμου και τη δημιουργία δυο αμυντικών συνασπισμών (ΝΑΤΟ και Σύμφωνο Βαρσοβίας), αναπτύχθηκε το διπολικό σύστημα ασφαλείας, το οποίο διατηρήθηκε για σαράντα (40) περίπου χρόνια. β. Η δομή των Ελληνικών ΕΔ και ιδιαίτερα η δομή και διάταξη του ΣΞ μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 70, υπαγορευόταν κατά βάση από την ανάγκη

39 αντιμετώπισης της απειλής από τις δυνάμεις του Συμφώνου της Βαρσοβίας, σε περίπτωση πολεμικής εμπλοκής στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ και είχε αμυντική διάταξη. 8. Περίοδος από το 1974 Μέχρι το 1990 Κατά την περίοδο αυτή, η Χώρα μας αντιμετώπιζε δύο απειλές. Στην από Βορρά απειλή, προστέθηκε ο εξ Ανατολών κίνδυνος. Η Χώρα μας για να αντιμετωπίσει το νέο περιβάλλον ασφαλείας που δημιουργήθηκε, αναγκάστηκε να αναδιατάξει τον ΣΞ. Έτσι, μετακινήθηκαν στρατεύματα στα ανατολικά σύνορα και ισχυροποιήθηκε η Ελληνοτουρκική (Ε/Τ) μεθόριος, ενώ ταυτόχρονα στα βόρεια παρέμειναν εκείνες οι δυνάμεις, που ήταν απόλυτα αναγκαίες για να αντιμετωπίσουν το Σύμφωνο της Βαρσοβίας. 9. Περίοδος Μετά το 1990 Μέχρι Σήμερα α. Οι σημαντικές μεταβολές που πραγματοποιήθηκαν στις αρχές της δεκαετίας του 90 με την υπογραφή της συνθήκης μείωσης των συμβατικών εξοπλισμών, τη διάλυση του Συμφώνου της Βαρσοβίας, τις σοβαρές πολιτικές και οικονομικές εξελίξεις στα Βαλκάνια και την Ανατολική Ευρώπη, οδήγησαν στην αλλαγή του περιβάλλοντος ασφαλείας και στην αλλαγή της μορφής των απειλών κατά της Χώρας μας. Επιπλέον, η συμμετοχή της Χώρας μας σε ειρηνευτικές αποστολές δημιούργησε την ανάγκη για εναρμονισμό των δομών και διαδικασιών επιχειρησιακής σχεδίασης και λειτουργίας του ΣΞ, σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα και διαδικασίες. β. Το Δόγμα της Χώρας, όπως έχει διαμορφωθεί, είναι «ΑΠΟΤΡΕ- ΠΤΙΚΟ ΚΑΙ ΑΜΥΝΤΙΚΟ», το οποίο βασίζεται στη στρατηγική, επιχειρησιακή και τακτική ευελιξία των ΕΔ. Απαιτείται συνεπώς, ο στρατηγικός και επιχειρησιακός σχεδιασμός να διασφαλίζει το πλεονέκτημα ελιγμού. «Έχοντας αυτούς για παράδειγμα και ξέροντας πως ευτυχία θα πει ελευθερία και ελευθερία σημαίνει ανδρεία, δεν πρέπει να δειλιάζετε μπροστά στους κινδύνους του πολέμου.»

40 ΤΜΗΜΑ 9 ΔΙΔΑΓΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ 1. Όλοι οι άνθρωποι έχουν συνείδηση του παρελθόντος, της περιόδου δηλαδή που προηγείται των γεγονότων που είναι άµεσα καταγεγραµµένα στην ατοµική τους µνήµη. Ως εκ τούτου, το παρελθόν αποτελεί µια σταθερή διάσταση της ανθρώπινης συνείδησης, ένα αναπόφευκτο συστατικό των θεσµών, αξιών και άλλων στοιχείων της ανθρώπινης κοινωνίας. 2. Η αποκρυπτογράφηση του παρελθόντος κατέστησε ικανό τον ΕΣ να διορθώσει τις οργανωτικές και επιχειρησιακές αδυναµίες που εµφάνισε στον Ελληνοτουρκικό Πόλεµο του 1897 και να οδηγηθεί στο έπος των Βαλκανικών Πολέµων. Όταν έλειψαν η εθνική οµοψυχία, η πολιτική ωριµότητα και η απαιτούµενη στρατιωτική ευθύνη, το έθνος οδηγήθηκε σε οδυνηρές περιπέτειες, όπως κατέδειξαν η Μικρασιατική Εκστρατεία και η εισβολή των Τούρκων στην Κύπρο. 3. Έτσι, επιβεβαιώνεται ο παραπάνω ισχυρισµός: όταν το «δίδαγµα» αποτέλεσε πυξίδα για τη διαμόρφωση του παρόντος και του µέλλοντος, ο ΕΣ υπήρξε ο αδιαµφισβήτητος νικητής στους αγώνες του έθνους. Η καλύτερη δυνατή αξιοποίηση του συνόλου των διδαγμάτων από το παρελθόν, λαμβάνει χώρα αφενός μεν, με την επισταμένη μελέτη των ιστορικών στοιχείων και αφετέρου, με την ταυτόχρονη καλλιέργεια σύγχρονων ιδεών και αντιλήψεων, ικανών να ανταπεξέλθουν στις μελλοντικές απαιτήσεις και προκλήσεις. Ωστόσο, απαιτείται η όλη διαδικασία, για την υποβοήθηση της ανάκλησης και χρήσης των διδαγµάτων, να ακολουθεί µια τυπολογία τόσο των µεθόδων όσο και των διαδικασιών, η οποία στηριζόµενη στο πλούσιο παρελθόν µας, προάγει την αξιοποίηση της ελληνικής σκέψης σε όλα τα επίπεδα. ΤΜΗΜΑ 10 ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΣΚΕΨΗ 1. H Στρατιωτική Σκέψη είναι μια πολύπλοκη διαδικασία άντλησης πληροφοριών, ιεράρχησης, ταξινόμησης ιδεών και επιλογών που φέρνει κοντά τα επιδιωκόμενα αποτελέσματα με τα μέσα και τους τρόπους για την επίτευξη των στόχων αυτών. Η σύζευξη μέσων, τρόπων (ιδεών) και σκοπών, διαμορφώνεται υπό το πρίσμα ενός διαρκώς μεταβαλλόμενου γεωπολιτικού περιβάλλοντος και απειλών - προκλήσεων που αναπτύσσονται σε αυτό. 2. Η προσπάθεια για ανάδειξη σύγχρονου µοντέλου στρατιωτικής σκέψης, µέσα από τα διδάγµατα της ελληνικής ιστορίας, δεν πρέπει να παραµείνει ανεκπλήρωτη. Είναι αναγκαίο να αναζητηθεί στο περιεχόµενο της ιστορικής µας πορείας το υλικό εκείνο, που µπορεί να καταγραφεί και µελετηθεί ως στρατιωτικός σχεδιασµός. Η ανάλυση των ιστορικών στοιχείων και η εξαγωγή αντίστοιχων