Κυβερνοακτιβισµός και δηµοκρατία: Η περίπτωση του whitedot.org

Transcript

1 Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήµιο Αθηνών Τµήµα Επικοινωνίας και ΜΜΕ Πρόγραµµα Μεταπτυχιακών Σπουδών Επικοινωνία και Πολιτική στην Κοινωνία της Πληροφορίας Κυβερνοακτιβισµός και δηµοκρατία: Η περίπτωση του whitedot.org Άννα Χαριλόγη - Μάρσια Βλέτσα

2 Εισαγωγικές παρατηρήσεις Πολιτικές αντιπαραθέσεις Επικοινωνιακή υποδοµή ιαδίκτυο: σηµαντικό µέσο πολιτικής επικοινωνίας πολιτικοί θεσµοί και φορείς µη θεσµοποιηµένες οργανώσεις Προβληµατική η νοηµατοδότηση της τάσης και η αξιολόγηση της αποτελεσµατικότητάς της χρήσης του κλίµακα και διαφορετικότητα πολλαπλοί ρόλοι στα κοινωνικά πλαίσια

3 Ο ακτιβισµός και τα ΜΜΕ 1960: Αύξηση αριθµού οργανώσεων (περιβαλλοντικές και φεµινιστικές οργανώσεις) κρίση πολιτικών θεσµών και πολιτικός κυνισµός 1990: Αύξηση έκτασης και κλίµακας εκδηλώσεων διαµαρτυρίας Παγκόσµιες τάσεις στα ΜΜΕ: Μείωση ποσότητας, ποιότητας και διαφορετικότητας πολιτικού περιεχοµένου ιαδίκτυο: εναλλακτικό όχηµα έκφρασης γνώµης

4 Το «διαδικτυακό αντάρτικο» Μάχη του Seattle, 30 Νοεµβρίου 1999 (ΠΟΕ) άτοµα από πολλές οργανώσεις σε διάφορα µέρη του κόσµου, ενάντια στην παγκοσµιοποίηση σηµείο σταθµός για εξέλιξη παγκόσµιων ακτιβιστικών κινηµάτων σύµβολο νέας γενιάς ακτιβιστών Ανάδυση δικτύων και νέων µορφών ακτιβισµού π.χ. hacktivism

5 Χαρακτηριστικά διαδικτύου µείωση κόστους, αύξηση ταχύτητας αποθήκευση, µεταφορά και ανάκτηση µεγάλου όγκου πληροφορίας ευκολία χρήσης αποκέντρωση, παγκόσµια εµβέλεια αµεσότητα σύγχρονη και ασύγχρονη επικοινωνία διαδραστικότητα επικοινωνία από και προς πολλές κατευθύνσεις ευελιξία ελευθερία, δύσκολος ο έλεγχος οριζόντια επικοινωνία και δικτύωση

6 Μερικές εφαρµογές ιστοσελίδες ηλεκτρονικό ταχυδροµείο κατάλογοι διανοµής ιστολόγια δωµάτια και βήµατα συζητήσεων µηχανές αναζήτησης βάσεις δεδοµένων

7 Παραδείγµατα χρήσεων Αναζήτηση, εύρεση και ανταλλαγή πληροφοριών Ενηµέρωση, πληροφόρηση, επικοινωνία Προβολή, ευαισθητοποίηση Οργάνωση, συντονισµό ιοργάνωση εκδηλώσεων διαµαρτυρίας, εκστρατειών Εύρεση και προσέλκυση νέων µελών Ανταλλαγή απόψεων και θέσεων Χάραξη στρατηγικής και σχεδιασµός κοινής δράσης Λήψη αποφάσεων

8 Η περίπτωση του whitedot.org: της διεθνούς καµπάνιας ενάντια στην τηλεόραση

9 Η καµπάνια 1996:ξεκίνησε ως ενηµερωτικό δελτίο στο Chicago και στη συνέχεια και στη Βρετανία από τον David Burke Αργότερα άρχισε να λειτουργεί η ιστοσελίδα και καθιερώθηκε η «Εβδοµάδα χωρίς Τηλεόραση» στη Βρετανία 2007: 5 εκατ. άτοµα έκλεισαν την τηλεόρασή τους Ενάντια στην τηλεόραση γιατί: βλάπτει τα παιδιά, την υγεία και τη δηµοκρατία Προβάλλουν εναλλακτικές για την αξιοποίηση του ελεύθερου χρόνου

10 ραστηριότητες... Εβδοµάδα χωρίς Τηλεόραση, συµµετέχουν και οι Adbusters, στο πλαίσιο της εκστρατείας του ικτύου TV Turnoff ιοργανώνουν Zocalos για την προώθηση της ζωής χωρίς τηλεόραση

11 ραστηριότητες 2 βιβλία: Οδηγός αντι-τηλεόρασης, Get a life Έρευνα για την ψηφιακή διαδραστική τηλεόραση, Spy TV Προώθηση του TV-B-Gone, ενός µπρελόκ -«τηλεκοντρόλ» που κλείνει όλες τις τηλεοράσεις TV-B-Gone TV-B-Gone commercial

12 Η δοµή της αρχικής σελίδας 7 βασικοί σύνδεσµοι (about us, about TV, tv turn off week, join us, books etc, letters, faqs) 10 σύνδεσµοι που ανανεώνονται Βάσει κατηγορίας: Βιοµηχανία και νοµοθεσία, παιδιά, υγεία, χωρίς TV, ακτιβισµός, spy TV, άλλα.. 2 εξωτερικοί σύνδεσµοι για παραγγελία TV B Gone homepage

13 Η ιστοσελίδα: ορισµένες δυνατότητες... ιαδικτυακή εγγραφή µέλους µε τη συµπλήρωση ηλεκτρονικής φόρµας Παραγγελία βιβλίων Forum: 179 χρήστες και 539 άρθρα Αφίσες καµπάνιας «Εβδοµάδας χωρίς Τηλεόραση» Αρχείο µε µνήµες και συµβουλές: πρόσβαση και συµµετοχή Αποστολή µηνύµατος διαµαρτυρίας Πλοήγηση σε «σελίδες εικονικής πραγµατικότητας»

14 Η ιστοσελίδα: ορισµένες δυνατότητες Παροχή υλικών για δράση Συµπλήρωση φόρµας για αναφορά δράσης είγµατα επιστολών και ελτίων Τύπου

15 Η ιστοσελίδα: περιεχόµενο Πληροφόρηση για καµπάνια, σκοπούς, απόψεις (about us, faqs) Επικοινωνία και συζήτηση ( , forum) Ενηµέρωση: συνεντεύξεις, άρθρα, έρευνες, δηµοσιεύµατα Συµβουλές και πρακτικές πληροφορίες (π.χ σε γονείς) Οδηγοί (TV Turnoff Week, άµεση δράση, zocalos) Ενθάρρυνση συµµετοχής και δωρεές (forum)

16 Η άποψή τους για το διαδίκτυο Μπορεί να έχει αρνητικές επιδράσεις, όπως και η TV (π.χ. αποξένωση) Όµως: την έχει φέρει «σε δύσκολη θέση» δεν είναι κεντρικά ελεγχόµενο δυνατότητα έκφρασης γνώµης και συµµετοχής σε συζητήσεις µεγάλο εύρος πηγών για να ανατρέξει κανείς (vs λογοκρισία) έµφαση στο γραπτό λόγο και όχι την εικόνα έµφαση στην επικοινωνία και όχι την ψυχαγωγία αναζωογόνησε διάλογο και αύξησε το επίπεδο της ενασχόλησης µε την πολιτική

17 Whitedot: : Γενικές παρατηρήσεις «µόνιµη καµπάνια» «life-style politics» Κατά της τηλεόρασης γενικά, όµως η απεύθυνση γίνεται στο ευρύ κοινό «δεν έχει σηµασία ποιες είναι οι πολιτικές σου πεποιθήσεις, δεν µας νοιάζει» συµµετοχή διαφορετικών ατόµων προσπάθεια διαµόρφωσης µιας «υγιούς καµπάνιας που θα βασίζεται στα µέλη της...»

18 ΚΥΒΕΡΝΟΑΚΤΙΒΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ

19 ηµοκρατία και δηµοκρατικοποίηση ηµοκρατικοποίηση : διαρκής αναζήτηση και βελτίωση, όχι τερµατισµός. 3 αξίες : ελευθερία, ισότητα, λαϊκή κυριαρχία Ρόλος της επικοινωνίας στη δηµοκρατία: Foster: «Αν οι άνθρωποι µπορούσαν να επικοινωνούν και να συζητούν περισσότερο πιθανόν να είχαν φτάσει σε συναίνεση.»

20 ΘΕΣΗ 1η : Ακτιβισµός κοινωνία πολιτών εξισορρόπηση εξουσίας δηµοκρατικοποίηση ιαδίκτυο ακτιβισµός, τότε ιαδικτυακός ακτιβισµός δηµοκρατικοποίηση

21 ΠΩΣ ΤΟ ΙΑ ΙΚΤΥΟ ΙΑΜΟΡΦΩΝΕΙ ΤΟΝ ΑΚΤΙΒΙΣΜΟ Οργάνωση: αποκεντρωµένη δοµή εύκολη αναδιοργάνωση και επανασύσταση συνύπαρξη διαφορετικών ιδεολογιών κάτω απο κοινό στόχο επικοινωνιακοί κόµβοι (hub organizations) Βιοµηχανίες Κοινωνικών Κινηµάτων (Social Movements Industries) Σύνδεσµοι ακτιβιστών, π.χ. ICG (International Institute for Global Communications) Παγκόσµιο δίκτυο διασύνδεσης (network army +smart mobes) Κοινωνικοποίηση ακτιβιστή ΑΛΛΑ : διάσπαση ιδεολογικής συνοχής

22 Μετάδοση του µηνύµατος : ταχύτητα και ευκολία µετάδοσης χαµηλό κόστος συλλογής, διανοµής και κατανάλωσης µεταφορά µεγάλου όγκου δεδοµένων, s: one-to-one, one-to- many, many-to-many ΑΛΛΑ : Παράνοµη πρόσβαση σε απο hackers Τεχνικά προβλήµατα Οι τηλεπικοινωνίες µπορούν εύκολα να επιτηρηθούν

23 Κινητοποίηση : Μείωση κόστους επικοινωνίας, συνεργασίας, πληροφορίας Γρήγορη, φτηνή, µαζική Συλλογική ταυτότητα : καινούριες συλλoγικότητες αλλά µε σεβασµό στην ατοµική ταυτότητα συλλογικό ατοµικισµό [collective individualism, (Bennet,2003)] Αίσθηση κοινότητας ιαδήλωση : απαραίτητη και η «πρόσωπο µε πρόσωπο» επικοινωνία «εικονική» κινητοποίηση : συλλογή υπογραφών, hactivism

24 Συµπεράσµα: To διαδίκτυο ενισχύει τον ακτιβισµό ως ιδανικό εργαλείο κινητοποίησης και δηµοσιότητας αλλά µπορεί να ελεγχθεί και να οδηγήσει σε τροµοκρατία

25 Θέση 2η : Αν µέσω του κυβερνοακτιβισµού ενδυναµώνονται δηµοκρατικές αξίες που στο παρελθόν είχαν περιοριστεί, τότε ο κυβερνοακτιβισµός συµβάλλει στη δηµοκρατικοποίηση της κοινωνίας.

26 ΠΟΙΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΗΣ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΕΝΙΣΧΥΕΙ Ο ΙΑ ΙΚΤΥΑΚΟΣ ΑΚΤΙΒΙΣΜΟΣ 1. ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗΣ (µεταξύ των χρηστών): εν υπάρχει δέσµευση. Οι συµµετέχοντες διαλέγουν το επίπεδο δραστηριότητας. ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΕΚΦΡΑΣΗΣ ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΜΕ ΜΜΕ Α. Νέες µορφές- Mιντιακός ακτιβισµός Χαµηλό κόστος νέα sites εναλλακτικής πληροφόρησης π.χ. Indymedia Β. Επικοινωνία και εικόνα του κινήµατος Αποφυγή σκόπιµων αντιδραστικών συµπεριφορών

27 Γ. Ελεύθερη διακίνηση της πληροφορίας Ανεξαρτησία απο παραδοσιακά µέσα Ανατροφοδότηση πληροφορίας Έγκαιρη πληροφόρηση Μη διαµεσολαβηµένη επικοινωνία κοινό ως παραγωγός επικοινωνιακής ροής Ελευθερία λόγου = ελεύθερη διακίνηση πληροφορίας χωρίς φίλτρα, χωρίς κυβερνητικό και επιχειρηµατικό έλεγχο. «Το πιο απεριόριστο και χωρίς λογοκρισία µέσο επικοινωνίας στην παγκόσµια ιστορία. John Naugton(2000)

28 «To ζήτηµα της γνώσης την εποχή της πληροφορικής είναι περισσότερο απο ποτέ το ζήτηµα της διακυβέρνησης.» Lyotard (1988)

29 Αλληλεπίδραση (Intermodality): ΜΜΕ + διαδίκτυο Γεωγραφικός χώρος + κυβερνοχώρος Παγκόσµιο δίκτυο γνώσης Π.χ.Μonica Lewinski: η πληροφορία έφυγε απο Matt Drudge Internet gossip sheet! Προβλήµατα (;) : Υπερπληροφόρηση, όµως ατοµικές επιλογές Έλλειψη αξιοπιστίας της πληροφορίας, όµως υπάρχει παντού.

30 Συµπέρασµα : Ο διαδικτυακός ακτιβισµός ενισχύει την ελευθερία του λόγου. «Το δικαίωµα στην ελεύθερη έκδοση και την επικοινωνία είναι θεµελιώδες για τη δηµοκρατία» (Rheingold, 1998).

31 2. ΙΣΟΤΗΤΑ Το διαδίκτυο ενισχύει τους ακτιβιστές που υπερασπίζονται την ισότητα και τα ανθρώπινα δικαιώµατα ΙΣΟΤΙΜΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ : Στη διοίκηση : λόγω απουσίας κεντρικής αρχής Στο διάλογο : Habermas: στο διάλογο πρέπει να συµµετέχουν όλοι όσοι επηρεάζονται, ελεύθερα, ισότιµα, χωρίς θεµατικούς περιορισµούς ακτιβιστικά sites: ναι στη διαφορετικότητα των απόψεων, αρκεί να µη θίγουν. Στην ψηφιακή επικοινωνία υπερισχύουν οι απόψεις (;) Wolf (1998): απλά αντισταθµίζει τις διαφορές µεταξύ των νέων, µορφωµένων, λευκών ανδρών µεσαίας τάξης

32 (ΑΝ)ΙΣΟΤΗΤΑ ΠΡΟΣΒΑΣΗΣ : cyber-imperialism : τεχνολογική ανισοµέρεια πλούσιων και φτωχών 72 % ακτιβιστών έιναι άντρες (Hill & Hudges, 1998 ) : ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ : Πληροφορία µέσα στο κίνηµα: Χρήστες ως κόµβοι µη χρήστες µη χρήστες κόµβοι ιαδικτυακοί ακτιβιστές ως συνδετικός ιστός «τοπικού» + «παγκόσµιου» (Tarrow, 2005) π.χ. ATTAC, Kίνηµα Zapatista Mειονότητες (Global South): Οφέλη : Ευκαιρίες δράσης (Συνεργασία µε εξωγενείς παράγοντες) ιάδοση τοπικών συµβόλων ενδεχόµενη αλλαγή αντιµετώπισής τους Κίνδυνοι : εν έχουν ανεξαρτησία διαµεσολαβηµένο µήνυµα (Tarrow, 2005) Εµπορευµατοποίηση τοπικών συµβόλων

33 Συµπέρασµα : Το διαδίκτυο µπορεί να ενισχύσει την ισότητα µεταξύ των χρηστών. Το ψηφιακό χάσµα παραµένει αλλά ο διαδικτυακός ακτιβισµός ως επικοινωνιακός κόµβος µπορεί να ενισχύσει την ισότητα.

34 3.ΛΑΪΚΗ ΚΥΡΙΑΡΧΙΑ Υπάρχουσα κατάσταση : Μειωµένη αίσθηση πολιτικής ισχύος Εκλογική διαδικασία : οµογενοποιεί και ελαχιστοποιεί την επιρροή Η συµµετοχή προϋποθέτει κόστος σε γνώση, πληροφόρηση και ενέργεια πολιτική απάθεια

35 «Η ικανότητα ενός ατόµου να δράσει αποτελεσµατικά ώστε να διαµορφώσει την κοινωνία, επέρχεται όταν το άτοµο µπορεί να κάνει τη σύνδεση µεταξύ της πληροφορίας και της ευκαιρίας να δράσει πάνω σε αυτήν πληροφορία» ( Jordan, Hauster & Foster,, 2003)

36 ΕΛΕΓΧΟΣ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ : Ηλεκτρονική διαβούλευση: «Aπαραίτητη προϋπόθεση για την ανάπτυξη πολιτικής ταυτότητας είναι η δυνατότητα να συζητάµε για πολιτικά θέµατα µε άλλους» (Shneider 1995) Κατανόηση της ηµερήσιας διάταξης Κάθετη επικοινωνία (member to elite) : Αίσθηση συµβολής Το διαδίκτυο αντίδοτο στην τηλεοπτικοποίηση της πολιτικής επικοινωνίας Μαζική κινητοποίηση µε αποτελέσµατα: συλλογή υπογραφών Πολλαπλασιασµός lobby groups Astroturf lobbying = µαζικές καµπάνιες εναντίον πολιτικών προσώπων µε action alerts

37 ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ: ηµόσια αναγνώριση διεθνών θεµάτων Μείωση συναλλακτικού, οργανωτικού κι επικοινωνιακού κόστους συµµετοχής Ανώνυµη πρόσβαση Εξαρτάται και από τη µόρφωση ΟΜΩΣ: Τεχνοκρατική ολιγαρχία Αύξηση συµµετοχής, µείωση ποιότητας «Ό,τι αυξάνει σε έκταση µειώνεται σε ένταση» Sproull & Kiesler : η κακή ποιότητα λόγου κάνει καλό. Οι έρευνες δείχνουν µόνο ενίσχυση όχι διεύρυνση

38 Action Network : συνεργατική, διαλογική δυναµική χωρίς κοµµατική πολιτική δραστηριότητα : στόχος: ενεργή και ενηµερωµένη υπηκοότητα. Moveon.org: Πρότυπη ακτιβιστική οργάνωση από το 98. Φέρνει σε επαφή πολίτες µε την κυβέρνηση για πολιτικά και εθνικά θέµατα Κοινό στόχος : ανήσυχοι πολίτες, χωρίς χρόνο, τρόπο και δυνατότητα να δράσουν µε πρόσβαση όµως στο διαδίκτυο 3,3 εκατοµµύρια µέλη! Μήπως αποτελεί µια δηµόσια σφαίρα; Απόψεις : «Με το Move on αισθάνοµαι ότι έχω φωνή στον κόσµο καιότι υπάρχει ένας οργανισµός που µάχεται για τα ίδια πράγµατα που θεωρώ εγώ σηµαντικά. Ως εργαζόµενη µητέρα δεν έχω το χρόνο να βρω τις επαφές που χρειάζονται για αυτά τα θέµατα. Μου δίνετε την ευκαιρία να παλέψω ενάντια σε όλα τα εξοργιστικά φαινόµενα που καταστρέφουν ή πρόκειται να καταστρέψουν τη χώρα µου.» Laurie (Matawan, NJ

39 Συµπέρασµα : Μπορεί να οδηγήσει σε ενεργητικότερη πολιτική συµµετοχή αλλαγή συσχετισµού δυνάµεων Αλλα αν δεν εξασφαλισθεί ισότητα πρόσβασης το πολιτικό µήνυµα µπορεί να αλλοιωθεί

40 H τεχνολογία το µόνο µέσο παραγωγής ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ Χάρτα Επικοινωνιακής Αλληλεξάρτησης (Frederick) e-tribalism : µέλη απο διάφορες φυλές που συνδέονται µεταξύ τους µε κοµπιούτερ και κινητά τηλέφωνα (Rheingold) ιάσπαση κυβερνητικής εξουσίας αύξηση συµµετοχής στη λήψη αποφάσεων Απαισιόδοξοι : Το διαδίκτυο εµπόδιο στην εµπέδωση οικουµενικού δηµόσιου συµφέροντος Εισβολή ανήθικων µηχανισµών ελέγχου : ηδονοβλεψία απο τις πολιτικές ελίτ Hactivism : Σε δηµοκρατικές κοινωνίες µπορεί να επιφέρει πλήγµα στη δηµοκρατία Ψηφιακό χάσµα Οµογενοποίηση

41 ΤΕΛΙΚΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΟΙ ΝΤ ΙΝΟΥΝ ΤΑ ΜΕΣΑ ΚΑΙ ΤΟ ΧΩΡΟ, Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΝΟΗΜΑΤΟ ΟΤΕΙ ΤΟ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΟΙ ΝΤ ΕΝ ΕΙΤΕ ΕΙΤΕ ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΤΟ ΕΝΑ ΚΑΙ ΤΟ ΑΛΛΟ. ΟΦΕΛΗ ΚΑΙ ΚΙΝ ΥΝΟΙ ΣΥΝΥΠΑΡΧΟΥΝ ΑΝ ΛΥΘΕΙ ΤΟ ΖΗΤΗΜΑ ΤΗΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΜΠΙΣΤΟΣΥΝΗΣ, Ο ΚΥΒΕΡΝΟΑΚΤΙΒΙΣΜΟΣ ΕΙΝΑΙ ΙΚΑΝΗ ΣΥΝΘΗΚΗ ΓΙΑ ΤΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ

42

43 This work is licensed under the Creative Commons Attribution-Noncommercial-Share Alike 3.0 License. To view a copy of this license, visit or send a letter to Creative Commons, 171 Second Street, Suite 300, San Francisco, California, 94105, USA.

44