Μάκθμα 7 Μορφζσ και διαφορετικά επίπεδα ζνταξθσ Στο επίπεδο τθσ οργάνωςθσ, τθσ διδαςκαλίασ και τθσ μάκθςθσ

Transcript

1 Πανεπιςτιμιο Θεςςαλίασ Παιδαγωγικό Τμιμα Προςχολικισ Εκπαίδευςθσ Ένταξη και Αναπηρία: Εκπαιδευτικζσ Προςεγγίςεισ Μάκθμα 7 Μορφζσ και διαφορετικά επίπεδα ζνταξθσ Στο επίπεδο τθσ οργάνωςθσ, τθσ διδαςκαλίασ και τθσ μάκθςθσ Διδάςκων: Βαςίλθσ Στρογγυλόσ

2 Είδθ ζνταξθσ Μακθςιακι Κοινωνικι 2

3 Περιεχόμενο μακιματοσ Προχποκζςεισ ζνταξθσ ςτο ςχολικό περιβάλλον. Ο ρόλοσ των Τμθμάτων Ζνταξθσ. Ακαδθμαϊκι, κοινωνικι και χωροταξικι ζνταξθ. Τμιματα ζνταξθσ. Οδεφοντασ προσ Ζνα Σχολείο για Όλουσ. 3

4 Βαςικό ρόλο ςτισ ενταξιακζσ πρακτικζσ ςτθν τάξθ διαδραματίηουν οι ακόλουκεσ ςυνκικεσ Η ενταξιακι εκπαίδευςθ εξαρτάται από τθ ςτάςθ των δαςκάλων απζναντι ςτουσ μακθτζσ με ειδικζσ ανάγκεσ από τθν επικυμία τουσ να αντιμετωπίςουν αποτελεςματικά τθ διαφορετικότθτα Οι δάςκαλοι χρειάηονται ποικίλεσ δεξιότθτεσ, εμπειρία, γνϊςεισ εκπαιδευτικό υλικό και χρόνο Οι δάςκαλοι χρειάηονται υποςτιριξθ μζςα και ζξω από το ςχολείο ςυνεργαςία φορζων και γονζων Οι κυβερνιςεισ κα πρζπει να ζχουν ςαφι πολιτικι για τθν ζνταξθ και να δθμιουργοφν τισ ςυνκικεσ που διευκολφνουν τθν ευζλικτθ χριςθ των διαφόρων πθγϊν 4

5 Προχποκζςεισ για τθν επίτευξθ τθσ ζνταξθσ ςτο πλαίςιο του ςχολείου 1 Ζνα ςχολικό περιβάλλον που να ενκαρρφνει τθν πολιτικι και τισ πρακτικζσ τθσ ζνταξθσ Το ςχολείο να βρίςκεται ςτθν περιοχι όπου κατοικεί ο μακθτισ Οργάνωςθ φυςικοφ περιβάλλοντοσ Υλικοτεχνικι υποδομι - Χριςθ κατάλλθλων οπτικϊν μζςων - Χριςθ κατάλλθλων λεκτικϊν δομϊν - Κατάλλθλο υλικό (ζπιπλα, οπτικοακουςτικά μζςα) και ςωςτι διευκζτθςθ υλικοφ - Κατάλλθλοι χϊροι 5

6 Προχποκζςεισ για τθν επίτευξθ τθσ ζνταξθσ ςτο πλαίςιο του ςχολείου 2 Οργάνωςθ μακθτϊν - Σχεδιαςμόσ Ε.Ε.Π. για κάποιουσ μακθτζσ - Σχεδιαςμόσ ομάδων (π.χ. Με ποιον, ποφ, πότε, για πόςο) Επάρκεια προςωπικοφ - Βοθκθτικό προςωπικό. Ποιοσ ο ρόλοσ του; Ευζλικτο πρόγραμμα διδαςκαλίασ - που ςχεδιάηεται ςφμφωνα με τισ ανάγκεσ και δυνατότθτεσ των μακθτϊν - κζτει προτεραιότθτεσ ςτθ μάκθςθ (π.χ. ςτόχοι Ε.Ε.Π.) - εμπεριζχει ποικίλεσ διδακτικζσ ςτρατθγικζσ (τόςο ποςοτικά όςο και ποιοτικά) - εμπεριζχει εργαλεία ςυνεχοφσ αξιολόγθςθσ (λειτουργικι αξιολόγθςθ) του μακθτι όςο και των παρεμβάςεων του πλαιςίου τόςο Οργάνωςθ χρόνου Διεπιςτθμονικι ςυνεργαςία Συνεργαςία με γονείσ Επαφι με τθν κοινωνία-γενίκευςθ γνϊςθσ 6

7 Μορφζσ Ζνταξθσ Παιδιοφ ι ομάδασ Χωροταξικι ζνταξθ χωρίσ ουςιαςτικι επαφι (π.χ. ςυςτζγαςθ γενικοφ και ειδικοφ ςχολείου)- λιγότερο αποδοτικι Κοινωνικι με ςτόχο τθν ανάπτυξθ κοινωνικϊν επαφϊν (π.χ. κοινά διαλείμματα, κοινζσ γιορτζσ) Ζνταξθ ςτθν ίδια διδακτικι διαδικαςία Πλιρθσ ζνταξθ ςε κανονικι τάξθ χωρίσ άμεςθ βοικεια, αλλά κατάλλθλοι επιςτιμονεσ ςυμβουλεφουν το δάςκαλο. Το πρόγραμμα διδαςκαλίασ και τα υλικά διδαςκαλίασ προςαρμόηονται ςτισ ανάγκεσ του παιδιοφ Πλιρθσ ζνταξθ ςε κανονικι τάξθ, αλλά με άμεςθ βοικεια ςτο παιδί από δεφτερο άτομο (π.χ. βοθκό εκπαιδευτικό, ειδικό παιδαγωγό, εκπαιδευτικό γενικισ εκπαίδευςθσ, κεραπευτι) Ζνταξθ για μερικζσ ϊρεσ και θ εκπαίδευςθ ςυνεχίηεται ςε τμιμα ζνταξθσ (ειδικι τάξθ) ι ειδικό ςχολείο 7

8 Δραςτθριότθτα 1 Ο Γιϊργοσ είναι ζνα παιδί με κινθτικζσ δυςκολίεσ και προβλιματα λόγου και επικοινωνίασ που κα παρακολουκιςει το νθπιαγωγείο τθσ γειτονιάσ του. Χρθςιμοποιεί αναπθρικό καρότςι για τισ μετακινιςεισ του, αλλά μζςα ςτθν τάξθ μπορεί να κινθκεί με Π. Τα απογεφματα κάνει φυςικοκεραπείεσ, εργοκεραπείεσ και λογοκεραπείεσ. Περιγράψτε μερικζσ από τισ ενζργειεσ που πρζπει να κάνετε 1. Για να ςυλλζξετε πλθροφορίεσ που κα ςασ βοθκιςουν να εντάξετε το Γιϊργο πριν τθν ζναρξθ τθσ ςχολικισ χρονιάσ ( Σε ςχζςθ με το φυςικό περιβάλλον, το χρόνο, το εκπαιδευτικό πρόγραμμα κ.λπ.) 2. Για να βοθκιςετε το Γιϊργο να ενταχκεί ςτθν τάξθ κατά τθ διάρκεια τθσ χρονιάσ ( Σε ςχζςθ με το φυςικό περιβάλλον, το χρόνο, το εκπαιδευτικό πρόγραμμα κ.λπ.) (Ομαδικζσ δραςτθριότθτεσ) 8

9 Δραςτθριότθτα 2 Ο Δθμιτρθσ είναι 6 ετϊν με ςφνδρομο Down και παρακολουκεί το νθπιαγωγείο τθσ γειτονιάσ του. Χαρακτθρίηεται ωσ ζνα παιδί με μζτρια νοθτικι κακυςτζρθςθ και ςθμαντικζσ δυςκολίεσ ςτθ μάκθςθ. Ζχει ςθμαντικζσ δυςκολίεσ ςτθν κατανόθςθ του προφορικοφ λόγου και δυςκολεφεται να αναγνωρίςει γράμματα και λζξεισ. Φοράει ακουςτικά βαρθκοΐασ για μικρά χρονικά διαςτιματα, αφοφ αρνείται να τα ςυγκρατιςει ςτα αυτιά του για πολλι ϊρα. Χρθςιμοποιεί ζνα μικρό αρικμό λζξεων, όπωσ «μαμά», «γεια ςου», «μπάλα». Δυςκολεφεται πάρα πολφ να ακολουκιςει τισ οδθγίεσ που του δίνει κάποιοσ. Του αρζςει να πετάει πράγματα ςτο πάτωμα, να ςκίηει χαρτιά και να ενοχλεί τα άλλα παιδιά. Χρειάηεται βοικεια για να φάει (κυρίωσ ςτον τεμαχιςμό τθσ τροφισ), χρειάηεται ςυνεχϊσ ενκάρρυνςθ για να ντυκεί μόνοσ του, ενϊ δεν ζχει ακόμα αποκτιςει ζλεγχο των ςφικτιρων του. Όταν κζλει κάτι φωνάηει ι ςε οδθγεί προσ αυτό που κζλει. Του αρζςει να φτιάχνει πφργουσ με τουβλάκια, μπορεί να επιλζξει τθ ςωςτι εικόνα ανάμεςα ςε δφο διαφορετικζσ και ζχει μάκει να ταιριάηει τα βαςικά χρϊματα. Απουςιάηει ςυχνά από το ςχολείο για μεγάλα χρονικά διαςτιματα για λόγουσ υγείασ που ςχετίηονται με προβλιματα ςτθν καρδιά. Περιγράψτε μερικζσ από τισ ενζργειεσ που πρζπει να κάνετε 1. Για να ςυλλζξετε πλθροφορίεσ που κα ςασ βοθκιςουν να εντάξετε το Δθμιτρθ τθν ζναρξθ τθσ ςχολικισ χρονιάσ ( Σε ςχζςθ με το φυςικό περιβάλλον, το χρόνο, το εκπαιδευτικό πρόγραμμα κ.λπ.) 2. Για να βοθκιςετε το Δθμιτρθ να ενταχκεί ςτθν τάξθ κατά τθ διάρκεια τθσ χρονιάσ ( Σε ςχζςθ με το φυςικό περιβάλλον, το χρόνο, το εκπαιδευτικό πρόγραμμα κ.λπ.) (Ομαδικζσ δραςτθριότθτεσ) 9

10 Ευριματα που αφοροφν πρακτικζσ ςτθ ςχολικι τάξθ Η ςυνεργατικι διδαςκαλία (υποςτιριξθ και ςυνεργαςία με ςυναδζλφουσ ι άλλουσ ειδικοφσ εντόσ και εκτόσ του ςχολείου) Η ςυνεργατικι μάκθςθ (ςυνεργαςία ομάδασ - οι μακθτζσ βοθκοφν ο ζνασ τον άλλο) Η ςυνεργατικι λφςθ προβλθμάτων Οι ανομοιογενείσ ομάδεσ και θ διαφοροποιθμζνθ εκπαίδευςθ (διαφοροποίθςθ) Η αποτελεςματικι διδαςκαλία (το πρόγραμμα ςπουδϊν πρζπει να είναι προςαρμοςμζνο ςτισ ανάγκεσ και το Ε.Ε.Π των μακθτϊν) 10

11 Η ειδικι τάξθ / Τμιμα Ζνταξθσ Η κεςμοκζτθςθ των ειδικϊν τάξεων ζγινε με το νόμο 1566/1985 και με το νόμο 2817/2000 μετονομάςτθκαν ςε τμιματα ζνταξθσ Η ειδικι τάξθ λειτουργεί μζςα ςτο ςχολείο τθσ γενικισ εκπαίδευςθσ και αποτελεί ξεχωριςτό τμιμα που δζχεται μικρό αρικμό μακθτϊν από όλεσ τισ τάξεισ Οι μακθτζσ ενδζχεται να φοιτοφν ςτθν ειδικι τάξθ για μερικζσ ϊρεσ τθν θμζρα ι τθν εβδομάδα, ςε όςα μακιματα το ζχουν ανάγκθ και για ζνα μεγάλο ι μικρό διάςτθμα. Τισ υπόλοιπεσ ϊρεσ φοιτοφν κανονικά ςτθ γενικι τάξθ Στθν ειδικι τάξθ διδάςκει εκπαιδευτικόσ με ειδίκευςθ ςτθν ειδικι αγωγι Σφμφωνα με το Δελτίο Πλθροφοριϊν Ειδικισ Αγωγισ (1994) οι ειδικζσ τάξεισ είναι ζνασ κεςμόσ που ςτοχεφει ςτθ ςχολικι ενςωμάτωςθ των παιδιϊν με ειδικζσ ανάγκεσ Αρχικά φιλοξενοφςε παιδιά που παρουςίαηαν μακθςιακζσ δυςκολίεσ ι προβλιματα ςυμπεριφοράσ. Σιμερα φιλοξενεί και παιδιά με μεγαλφτερεσ δυςκολίεσ. Η επιλογι των μακθτϊν γίνεται με ευκφνθ των διδαςκόντων, του διευκυντι του ςχολείου αλλά και τθ ςφμφωνθ γνϊμθ του ςυμβοφλου ειδικισ αγωγισ 11

12 Προβλιματα λειτουργίασ των ειδικϊν τάξεων/ τμθμάτων ζνταξθσ Υπάρχουν ςθμαντικά προβλιματα εξοπλιςμοφ και υποςτιριξθσ του ειδικοφ παιδαγωγοφ Στο γενικό ςχολείο δεν υπάρχει «ειδικό εκπαιδευτικό προςωπικό» με αποτζλεςμα θ ςτελζχωςθ των ειδικϊν τάξεων να είναι ελλιπισ Προβλιματα ςυνεργαςίασ ειδικοφ παιδαγωγοφ και εκπαιδευτικοφ τάξθσ Προβλιματα ςυνεργαςίασ με ςυμβοφλουσ ειδικισ αγωγισ και άλλεσ υπθρεςίεσ Προβλιματα ςτθν επιλογι των μακθτϊν που φοιτοφν ςτθν ειδικι τάξθ Η ειδικι τάξθ εμφανίηεται απομονωμζνθ από τισ υπόλοιπεσ υποςτθρικτικζσ δομζσ και λειτουργίεσ του γενικοφ ςχολείου. Τα παιδιά μπορεί να νιϊςουν περικωριοποιθμζνα. 12

13 Η τάξθ γενικισ εκπαίδευςθσ- Παράλλθλθ ςτιριξθ Ο κεςμόσ τθσ παράλλθλθσ ςτιριξθσ Ο εκπαιδευτικόσ τθσ τάξθσ υποςτθρίηεται από ειδικό παιδαγωγό μζςα ςτθ γενικι τάξθ Επιςτιμονεσ διαφορετικϊν ειδικοτιτων πχ. Ψυχολόγοι, λογοπεδικοί, υποςτθρίηουν τουσ μακθτζσ μζςα ςτθν τάξθ ι δουλεφουν ςυμβουλευτικά προσ το δάςκαλο 13

14 Video 14

15 Βιβλιογραφία Ευρωπαϊκόσ Φορζασ για τθν Ανάπτυξθ ςτθν Ειδικι Αγωγι (2011) Βαςικζσ Αρχζσ για τθν Προϊκθςθ Ποιοτικισ Ενταξιακισ Εκπαίδευςθσ Προτάςεισ για πρακτικι, Odense, Denmark: European Agency for Development in Special Needs Education, (ανακτικθκε 25/08/2015) Παντελιάδου, Σ. (1992). Σχολικι ενςωμάτωςθ ατόμων με ειδικζσ ανάγκεσ, Τα Εκπαιδευτικά, 25-26, Göransson, Κ., & Nilholm, C. (2014). Conceptual diversities and empirical shortcomings a critical analysis of research on inclusive education, European Journal of Special Needs Education, 29(3),