Κατευθύνσεις για το Σχεδιασμό Χρήσεων Γης και Κέντρων- Παραδείγματα

Transcript

1 Κατευθύνσεις για το Σχεδιασμό Χρήσεων Γης και Κέντρων- Παραδείγματα Αθανάσιος Αραβαντινός Ομότιμος Καθηγητής ΕΜΠ Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών

2 Άδεια Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται σε άδεια χρήσης άλλου τύπου, αυτή πρέπει να αναφέρεται ρητώς.

3 Μέρος Α: Οι χρήσεις γης στη πόλη Προσέγγιση της αναγκαιότητας και βασικών παραμέτρων ουσίας. Το θεσμικό πλαίσιο και ο βαθμός ανταπόκρισης προς αυτό άλλοτε και τώρα σε άλλες χώρες και στην Ελλάδα

4 Οι Χρήσεις Γης στη Πόλη Πρέπει να ορίζονται Χρήσεις Γης και γιατί; Ποιες είναι οι Αστικές Χρήσεις Γης; Υπάρχουν και μη Αστικές Χρήσεις μέσα στη Πόλη; Το Δίλημμα ως προς την Ανάμιξη ή τον Διαχωρισμό των Χρήσεων Υπάρχει ή πρέπει να υπάρχει - Συσχέτιση Χρήσης Γης και Ποσοτικής Εκμετάλλευσης;

5 Οι Χρήσεις Γης στη Πόλη Πρέπει να ορίζονται Χρήσεις Γης και γιατί; Ποιες είναι οι Αστικές Χρήσεις Γης Υπάρχουν και μη Αστικές Χρήσεις μέσα στη Πόλη; Το Δίλημμα ως προς την Ανάμιξη ή τον Διαχωρισμό των Χρήσεων Συσχέτιση Χρήσης και Ποσοτικής Εκμετάλλευσης

6 Πρέπει να ορίζονται Χρήσεις Γης και γιατί; Η Αστική Γη είναι Αγαθόν εν ανεπαρκεία. Ομοίως ορισμένες Χρήσεις είναι Αγαθά εν ανεπαρκεία. Άλλες Χρήσεις σε περίπτωση ανεξέλεγκτης οικονομίας, άρα και αυθαίρετης χωροθέτησης χρήσεων - διατίθενται σε υπερπροσφορά. Έτσι κάποιες είναι περιττές, ενώ καταλαμβάνουν αστικό χώρο αναγκαίο για άλλες πολύτιμες [όπως πχ οι κοινωνικές, η τεχνική υποδομή κοκ]. Συμπερασματικά: Απαιτείται εξισορρόπηση στις χρήσεις δηλαδή και στην εκμετάλλευση του αστικού χώρου. Αυτό το αναλαμβάνει ο Σχεδιασμός και ειδικότερα η οργάνωση των Χρήσεων στο Χώρο και φυσικά ένα ικανοποιητικό αλλά και εφαρμοζόμενο θεσμικό πλαίσιο

7 Οι Χρήσεις Γης στη Πόλη Πρέπει να ορίζονται Χρήσεις Γης και γιατί; Ποιες είναι οι Αστικές Χρήσεις Γης Υπάρχουν και μη Αστικές Χρήσεις μέσα στη Πόλη; Το Δίλημμα ως προς την Ανάμιξη ή τον Διαχωρισμό των Χρήσεων Συσχέτιση Χρήσης και Ποσοτικής Εκμετάλλευσης

8 Θεσμοθετημένες στην Ελλάδα Αστικές Χρήσεις Γής. Παλαιές ρυθμίσεις (Π.Δ./ γμα από ΦΕΚ 166Δ, Π. Δ/γμα από κ.α. βλ. Κώδικα Βασικής Πολεοδομικής Νομοθεσίας, Δομική Ενημέρωση, Google κλπ ) Ειδικά για μεταβολή χρήσεων : ΝΟΚ - Ν. 4067/2012, άρθρο 5. Νέο Θεσμικό Πλαίσιο : Ν. 4269/14- ΦΕΚ 142 Α/ κεφ. Β. Πηγή: Έλλη Παπακωνσταντίνου, «Παλαιό και νέο θεσμικό πλαίσιο για τις χρήσεις γης» ΕΜΠ-ΔΠΜΣ-κατεύθ. Πολ.+ Χωροτ, Ακάδ. Έτος ). Οι Χρήσεις Γης στην πόλη Συνήθεις Χρήσεις Γής στα πλαίσια της Αναγνώρισης του Αστικού Χώρου και της τομεακής εμβάθυνσης που υποβοηθεί το Σχεδιασμό. (βλ. ξένες και ελλ. οδηγίες,ερευνητ. προγράμματα κλπ όπως εγχειρίδια πολεοδομίας, π.χ. Α. Αραβαντινός (2007), Πολεοδομικός Σχεδιασμός Κεφ.8 κ.α.)

9 Αραβαντινός Α. (2007), Πολεοδομικός Σχεδιασμός. Για μία βιώσιμη ανάπτυξη του αστικού χώρου, σ Συμμετρία. Copyright Αθανάσιος Ι. Αραβαντινός

10 Αραβαντινός Α. (2007), Πολεοδομικός Σχεδιασμός. Για μία βιώσιμη ανάπτυξη του αστικού χώρου, σ Συμμετρία. Copyright Αθανάσιος Ι. Αραβαντινός

11 ΝΟΚ (αντικατέστησε τον ΓΟΚ) Ν.4067/2012 άρθρο 2: Ορισμοί

12 Π.Δ/γμα από {ΦΕΚ 166Δ, } Αραβαντινός Α. (2007), Πολεοδομικός Σχεδιασμός. Για μία βιώσιμη ανάπτυξη του αστικού χώρου, σ Συμμετρία. Copyright Αθανάσιος Ι. Αραβαντινός

13

14

15

16

17

18

19

20 Παπακωνσταντίνου Ε (2015), Παλαιό και νέο θεσμικό πλαίσιο για τις χρήσεις γης. Αναζητώντας τις συνέπειες του κεφ. Β του ν.4269/2014 στις πόλεις, μεταπτυχιακή εργασία, ΕΜΠ ΔΠΜΣ Πολεοδομία και Χωροταξία. Copyright Παπακωνσταντίνου Έλλη.

21 Παπακωνσταντίνου Ε. (2015), Παλαιό και νέο θεσμικό πλαίσιο για τις χρήσεις γης. Αναζητώντας τις συνέπειες του κεφ. Β του ν.4269/2014 στις πόλεις, μεταπτυχιακή εργασία, ΕΜΠ ΔΠΜΣ Πολεοδομία και Χωροταξία. Copyright Παπακωνσταντίνου Έλλη.

22 Παπακωνσταντίνου Ε. (2015), Παλαιό και νέο θεσμικό πλαίσιο για τις χρήσεις γης. Αναζητώντας τις συνέπειες του κεφ. Β του ν.4269/2014 στις πόλεις, μεταπτυχιακή εργασία, ΕΜΠ ΔΠΜΣ Πολεοδομία και Χωροταξία. Copyright Παπακωνσταντίνου Έλλη.

23 Οι Χρήσεις Γης στη Πόλη Πρέπει να ορίζονται Χρήσεις Γης και γιατί; Ποιες είναι οι Αστικές Χρήσεις Γης Υπάρχουν και μη Αστικές Χρήσεις μέσα στη Πόλη; Το Δίλημμα ως προς την Ανάμιξη ή τον Διαχωρισμό των Χρήσεων Συσχέτιση Χρήσης και Ποσοτικής Εκμετάλλευσης

24 Υπάρχουν και μη Αστικές Χρήσεις μέσα στη Πόλη; Γεωργοκτηνοτροφικές εκτάσεις Δάση Νερό, Υδροβιότοποι Φυσικές Εξάρσεις, Διατηρητέα Φυσικά Στοιχεία γεωλογικοί σχηματισμοι κλπ Παλαιά ή χρησιμοποιούμενα Λατομεία κ.α. Όμως υπάρχει και η ΑΣΤΙΚΗ ΓΕΩΡΓΙΑ

25 {Παρένθεση: Υπάρχουν και αστικές χρήσεις στην ύπαιθρο;} Η παντός τύπου Εκτός Σχεδίου Δόμηση, νόμιμη, νομιμοφανής και αυθαίρετη, συντίθεται σήμερα κατά κανόνα από αστικές χρήσεις

26 Άλλοτε διαχωριζόταν ο αστικός χώρος και ο οικισμός γενικότερα από τον αγροτικό και το φυσικό χώρο Σήμερα μιλάμε για : «ΑΣΤΙΚΟ-ΑΓΡΟΤΙΚΟ ΣΥΝΕΧΕΣ» RURAL-URBAN CONTINUUM ή RURBAN

27 Άρα, αφού ξεχειλώνουν οι αστικές χρήσεις στην ύπαιθρο, για να αποκατασταθεί «δικαιοσύνη» και ισορροπία πρέπει και οι αγροτικές χρήσεις να διεισδύσουν στη πόλη.

28 Στο παρελθόν: Αστική γη Αγροτική γη Σήμερα: Στρεβλή Ανάπτυξη Αστική γη Αγροτική γη Αναγκαία Αναδιάρθρωση Αστική γη Αγροτική γη

29 European Commission. Regional Policy Inforegio (2013), 2nd European seminar on sustainable urban rural partnerships

30 Νεότερες εξελίξεις ως προς τη συνέργια μη αστικών χρήσεων και πόλης -Αστική γεωργία (urban agriculture) -Κατακόρυφη (αστική) γεωργία κλπ

31 Venkataraman Bina (2008), Φάρμες ουρανοξύστες, Καθημερινή. Υλικό με μη προσδιορισμένη προέλευση. Σε περίπτωση που είστε ο κάτοχος του κύριου δικαιώματος επικοινωνήστε με τη Μονάδα Υλοποίησης Ανοικτών Ακαδημαϊκών Μαθημάτων ΕΜΠ.

32 Δεληγιάννης Κώστας (2011), Η λύση της «κατακόρυφης γεωργίας», Καθημερινή. Υλικό με μη προσδιορισμένη προέλευση. Σε περίπτωση που είστε ο κάτοχος του κύριου δικαιώματος επικοινωνήστε με τη Μονάδα Υλοποίησης Ανοικτών Ακαδημαϊκών Μαθημάτων ΕΜΠ.

33 Δεληγιάννης Κώστας (2011), Η λύση της «κατακόρυφης γεωργίας», Καθημερινή. Υλικό με μη προσδιορισμένη προέλευση. Σε περίπτωση που είστε ο κάτοχος του κύριου δικαιώματος επικοινωνήστε με τη Μονάδα Υλοποίησης Ανοικτών Ακαδημαϊκών Μαθημάτων ΕΜΠ.

34 Υλικό με μη προσδιορισμένη προέλευση. Σε περίπτωση που είστε ο κάτοχος του κύριου δικαιώματος επικοινωνήστε με τη Μονάδα Υλοποίησης Ανοικτών Ακαδημαϊκών Μαθημάτων ΕΜΠ.

35 Οι Χρήσεις Γης στη Πόλη Πρέπει να ορίζονται Χρήσεις Γης και γιατί; Ποιες είναι οι Αστικές Χρήσεις Γης Υπάρχουν και μη Αστικές Χρήσεις μέσα στη Πόλη; Το Δίλημμα ως προς την Ανάμιξη ή τον Διαχωρισμό των Χρήσεων Συσχέτιση Χρήσης και Ποσοτικής Εκμετάλλευσης

36 Οι συνεχείς συζητήσεις και αντιπαραθέσεις ως προς την Ανάμιξη ή το Διαχωρισμό των Χρήσεων: Από τη Χάρτα της Αθήνας (1933). μέχρι τις επιτρεπόμενες και τις αυθαίρετες αναμίξεις στις χρήσεις γης και κτηρίων σήμερα

37 Το Δίλημμα ως προς την Ανάμιξη ή τον Διαχωρισμό των Χρήσεων * Πότε επιτρέπεται [συνιστάται, ή ενδεχόμενα και επιβάλλεται ]: Ανάμιξη [Ενσωμάτωση] και * Πότε απαιτείται: Διαχωρισμός [Αποστασιοποίηση] Η καίρια παράμετρος της Συμβατότητας ή Εκλεκτικής Συγγένειας

38

39 Και μια απλή οδηγία: Η μεγάλη κλίμακα του αστικού χώρου (μια ολόκληρη πόλη, μια μεγάλη συνοικία κλπ) επιβάλλει συνύπαρξη όλων των αναγκαίων αστικών χρήσεων μέσα στην έκτασή της. Αντίθετα, η πολύ περιορισμένη κλίμακα χώρου (όπως πχ. του οικοδομικού τετραγώνου και οπωσδήποτε του οικοπέδου) δεν ευνοεί γενικά την ανάμειξη λειτουργιών. Εξαίρεση μπορούν να αποτελέσουν ορισμένες απόλυτα συμβατές μεταξύ τους λειτουργίες κι αυτές υπό προϋποθέσεις

40 Οι Χρήσεις Γης στη Πόλη Πρέπει να ορίζονται Χρήσεις Γης και γιατί; Ποιες είναι οι Αστικές Χρήσεις Γης Υπάρχουν και μη Αστικές Χρήσεις μέσα στη Πόλη; Το Δίλημμα ως προς την Ανάμιξη ή τον Διαχωρισμό των Χρήσεων Συσχέτιση Χρήσης και Ποσοτικής Εκμετάλλευσης

41

42 Συσχέτιση Χρήσης και Ποσοτικής Εκμετάλλευσης Η Ποσοτική Ένταση Εκμετάλευσης [π.χ. Το μέγεθος του οικοδομικού όγκου σε σχέση με το οικόπεδό του] πρέπει να επηρεάζει το Είδος της Χρήσης και το Αντίστροφο: Η κάθε Χρήση να συνδυάζεται με τέτοια μεγέθη [οικοδομικού όγκου, υπαιθρίου χώρου, βοηθητικών και συμπληρωματικών χρήσεων κοκ, δηλ. με τέτοιες τιμές ΣΔ, ποσοστού κάλυψης, θέσεων στάθμευσης, τροφοδοσίας, μορφές προσβάσεων κλπ ], ώστε να λειτουργεί ορθά και να μη «φορτώνει» τα προβλήματα και τις απαιτήσεις της σε διπλανά ακίνητα και στο Δημόσιο Χώρο

43 Συσχέτιση Χρήσης και Ποσοτικής Εκμετάλλευσης Όσο εντατικότερη και ελκτικότερη είναι μια χρήση (έναντι μιας άλλης του αυτού οικοδομικού μεγέθους), τόσο περισσότερες επιφάνειες ακαλύπτου χώρου, αποθηκευτικού, υποδομών κλπ. απαιτούνται πχ. κατοικία πχ. βενζινάδικο

44 Συσχέτιση Χρήσης και Ποσοτικής Εκμετάλλευσης Οι περιπτώσεις των ειδικών κτηρίων που Σχολεία, Πανεπιστήμια, Φροντιστήρια Κλινικές, Νοσοκομεία Κέντρα Διασκέδασης και Ψυχαγωγίας Πολυκαταστήματα Αστυνομικά Τμήματα, Πυροσβεστικοί Σταθμοί.. Όλα τα παραπάνω πρέπει να έχουν αυτάρκεια χώρου και για τις απαραίτητες συνοδευτικές λειτουργίες τους (άρα να αποκλείονται μεγάλοι Σ.Δ. και απαράδεκτα ποσοστά κάλυψης)

45 Μέρος Β: Ειδική θεώρηση των κεντρικών λειτουργιών και των κέντρων των πόλεων (διαφόρων κατηγοριών και βαθμίδων)

46 Πως προσδιορίζεται (αναγνωρίζεται) το Κέντρο ή τα Κέντρα σε μια Πόλη; Βασικό κριτήριο οι Χρήσεις

47 Ποιες είναι οι κυρίως Κεντρικές Λειτουργίες στη Πόλη;

48 Κυρίως Κεντρικές Λειτουργίες Διοίκηση [ευρύτερου Δημόσιου Τομέα] Πολιτισμός-Πνευματικές λειτουργίες Εμπόριο και συνδυασμός του με χρήσεις συμβατού Δευτερογενούς Τομέα [πχ. βιοτεχνία, ψηφιακή τεχνολογία, οικοτεχνία..] Γραφεία Ιδιωτικού Τομέα [συμπ. οικονομ. τομείς όπως τράπεζες χρηματιστήρια, ασφαλιστ. εταιρίες κλπ] Ψυχαγωγία-Αναψυχή-Τουρισμός [κέντρου, δηλ. όχι ανεξαρτητοποιημένες χρήσεις]

49 Αραβαντινός Α. (2007), Πολεοδομικός Σχεδιασμός. Για μία βιώσιμη ανάπτυξη του αστικού χώρου, Συμμετρία. Copyright

50 Διαχρονικές Εξελίξεις των Κέντρων τους δύο τελευταίους αιώνες

51 Το παζάρι της Αθήνας Edward Dodwell: Views in Greece, London 1821, p. 51. Public Domain

52 Αθήνα - οδός Αθηνάς, Υλικό με μη προσδιορισμένη προέλευση. Σε περίπτωση που είστε ο κάτοχος του κύριου δικαιώματος επικοινωνήστε με τη Μονάδα Υλοποίησης Ανοικτών Ακαδημαϊκών Μαθημάτων ΕΜΠ.

53 Φάσεις από τη βιομηχανική επανάσταση στον 20ο αιώνα Η διόγκωση - και προς το ύψος - των αστικοβιομηχανικών μητροπόλεων και λοιπών συγκεντρώσεων και των κέντρων τους Η εισβολή του αυτοκινήτου στις πόλεις που αρχικά επαύξησε τη προσπελασιμότητα στα κέντρα, όμως δημιούργησε και συμφόρηση. Συνέπειά της: Η ανεξέλεγκτη διάχυση των αστικών (άρα και των κεντρικών) δραστηριοτήτων προς τα έξω και - μερικώς η ελεγχόμενη [ σχεδιαζόμενη ] αποκέντρωση ************ Οι τελικές επιπτώσεις στα υφιστάμενα κέντρα : Τάσεις αποδιοργάνωσης - μαρασμός

54 Υλικό με μη προσδιορισμένη προέλευση. Σε περίπτωση που είστε ο κάτοχος του κύριου δικαιώματος επικοινωνήστε με τη Μονάδα Υλοποίησης Ανοικτών Ακαδημαϊκών Μαθημάτων ΕΜΠ.

55 Los Angeles

56 Η «αποκέντρωση» Η αποσπασματική και κερδοσκοπική δράση π.χ: τα περιφερειακά εμπορικά κέντρα, η γραμμική ανάπτυξη στους οδικούς άξονες, η διασπορά

57 Υλικό με μη προσδιορισμένη προέλευση. Σε περίπτωση που είστε ο κάτοχος του κύριου δικαιώματος επικοινωνήστε με τη Μονάδα Υλοποίησης Ανοικτών Ακαδημαϊκών Μαθημάτων ΕΜΠ.

58 Υλικό με μη προσδιορισμένη προέλευση. Σε περίπτωση που είστε ο κάτοχος του κύριου δικαιώματος επικοινωνήστε με τη Μονάδα Υλοποίησης Ανοικτών Ακαδημαϊκών Μαθημάτων ΕΜΠ.

59 Detroit

60 Προς αναγέννηση των κέντρων Οι πετρελαϊκές κρίσεις (δεκαετία 1970 κ.ε.) και οι επιπτώσεις στην κινητικότητα Οι επιδράσεις των μεταναστευτικών ρευμάτων Η ανάδειξη των περιβαλλοντικών διαστάσεων Τουρισμός και κέντρο πόλης Πολιτισμός και ψυχαγωγία κέντρου

61 Υλικό με μη προσδιορισμένη προέλευση. Σε περίπτωση που είστε ο κάτοχος του κύριου δικαιώματος επικοινωνήστε με τη Μονάδα Υλοποίησης Ανοικτών Ακαδημαϊκών Μαθημάτων ΕΜΠ.

62 Υλικό με μη προσδιορισμένη προέλευση. Σε περίπτωση που είστε ο κάτοχος του κύριου δικαιώματος επικοινωνήστε με τη Μονάδα Υλοποίησης Ανοικτών Ακαδημαϊκών Μαθημάτων ΕΜΠ.

63 Toronto

64 Toronto

65 Toronto

66 Toronto

67 Ανάπλαση {αναβάθμιση-μεταπολεμική ανοικοδόμηση} υφισταμένων κέντρων στην Ευρώπη Κέντρα μεγαλουπόλεων Ιστορικά, διατηρητέα κέντρα πόλεων και οικισμών Τα δευτερεύοντα κέντρα και οι λοιπές υφιστάμενες συγκεντρώσεις κεντρικών λειτουργιών

68 Minister of Transport (1963), Traffic in Towns. Υλικό με μη προσδιορισμένη προέλευση. Σε περίπτωση που είστε ο κάτοχος του κύριου δικαιώματος επικοινωνήστε με τη Μονάδα Υλοποίησης Ανοικτών Ακαδημαϊκών Μαθημάτων ΕΜΠ.

69

70

71

72 Υλικό με μη προσδιορισμένη προέλευση. Σε περίπτωση που είστε ο κάτοχος του κύριου δικαιώματος επικοινωνήστε με τη Μονάδα Υλοποίησης Ανοικτών Ακαδημαϊκών Μαθημάτων ΕΜΠ.

73 Υλικό με μη προσδιορισμένη προέλευση. Σε περίπτωση που είστε ο κάτοχος του κύριου δικαιώματος επικοινωνήστε με τη Μονάδα Υλοποίησης Ανοικτών Ακαδημαϊκών Μαθημάτων ΕΜΠ.

74 Υλικό με μη προσδιορισμένη προέλευση. Σε περίπτωση που είστε ο κάτοχος του κύριου δικαιώματος επικοινωνήστε με τη Μονάδα Υλοποίησης Ανοικτών Ακαδημαϊκών Μαθημάτων ΕΜΠ.

75 Μόναχο

76 Wien Υλικό με μη προσδιορισμένη προέλευση. Σε περίπτωση που είστε ο κάτοχος του κύριου δικαιώματος επικοινωνήστε με τη Μονάδα Υλοποίησης Ανοικτών Ακαδημαϊκών Μαθημάτων ΕΜΠ.

77 Η καταλυτική σημασία του σχεδιασμού χαμηλότερης κλίμακας των επί μέρους στοιχείων του κέντρου Αστική σύνθεση (Urban Design), αρχιτεκτονική, κηποτεχνία, κυκλοφοριακές ρυθμίσεις κλπ.

78 Paris

79 Paris

80 Berlin Υλικό με μη προσδιορισμένη προέλευση. Σε περίπτωση που είστε ο κάτοχος του κύριου δικαιώματος επικοινωνήστε με τη Μονάδα Υλοποίησης Ανοικτών Ακαδημαϊκών Μαθημάτων ΕΜΠ.

81 Berlin

82 Sony Centre Berlin Υλικό με μη προσδιορισμένη προέλευση. Σε περίπτωση που είστε ο κάτοχος του κύριου δικαιώματος επικοινωνήστε με τη Μονάδα Υλοποίησης Ανοικτών Ακαδημαϊκών Μαθημάτων ΕΜΠ.

83 Sony Centre Berlin Florian Lindner (2005), CC BY 2.5

84 Berlin

85 Berlin

86 Tower / Shopping Mall Nanjing 2016 Arch: Helmut Jahn Υλικό με μη προσδιορισμένη προέλευση. Σε περίπτωση που είστε ο κάτοχος του κύριου δικαιώματος επικοινωνήστε με τη Μονάδα Υλοποίησης Ανοικτών Ακαδημαϊκών Μαθημάτων ΕΜΠ.

87 Arch: Helmut Jahn Υλικό με μη προσδιορισμένη προέλευση. Σε περίπτωση που είστε ο κάτοχος του κύριου δικαιώματος επικοινωνήστε με τη Μονάδα Υλοποίησης Ανοικτών Ακαδημαϊκών Μαθημάτων ΕΜΠ.

88 Τα κυρίαρχα σήμερα χαρακτηριστικά, τα προβλήματα, η δυναμική Οι παρουσιαζόμενες εντυπωσιακές μεταλλαγές στις χρήσεις του χώρου και η «πλημμυρίδα» των λειτουργιών του τριτογενούς τομέα {τριτογενοποίηση της πόλης}. Νέα Δυναμική και αναμενόμενες εξελίξεις: Συγκέντρωση {σε κέντρα} ή διάχυση των κεντρικών λειτουργιών;

89 Πιθανές εξελίξεις στο χώρο

90

91

92 Νέα κέντρα Δημιουργία εκ του μηδενός νέων κέντρων. Οι διάφορες μορφές τους : - Κέντρα νέων αστικών ενοτήτων διαφόρων βαθμίδων - Θεματικά {εξειδικευμένα} κέντρα [π.χ. τα γνωστά shopping centers] - Πολυλειτουργικοί δυναμικοί σχηματισμοί [αντίπαλα κέντρα κοκ] - Η γραμμική ανάπτυξη στους υπερτοπικούς οδικούς άξονες [προβληματική] - Η απόλυτη διασπορά μέσα σε άλλες χρήσεις [προβληματική] - Η σχεδιασμένη ανάμειξη με άλλες χρήσεις Προϋπόθέση δημιουργίας νέων κέντρων: Ενταγμένα στο Σχεδιασμό συνόλου ή τουλ. εκτίμηση επιπτώσεων

93 Υλικό με μη προσδιορισμένη προέλευση. Σε περίπτωση που είστε ο κάτοχος του κύριου δικαιώματος επικοινωνήστε με τη Μονάδα Υλοποίησης Ανοικτών Ακαδημαϊκών Μαθημάτων ΕΜΠ.

94 «Αντίπαλα» Νέα Κέντρα μέσα στον Ιστό ή στο όριο των Μεγαλουπόλεων Ανταγωνιστικά/Συμπληρωματικά ως προς τα κυρίως [συνήθως Ιστορικά] Κέντρα

95 «Αντίπαλα» Νέα Κέντρα. 4 παραδείγματα: Παρίσι: Defense Λονδίνο: Docklands Βιέννη: Donau City Περιφέρεια Ruhr: Oberausen centro

96 Παρίσι: Defense

97 Αραβαντινός Α. (2007), Πολεοδομικός Σχεδιασμός. Για μία βιώσιμη ανάπτυξη του αστικού χώρου, Συμμετρία. Copyright

98 Υλικό με μη προσδιορισμένη προέλευση. Σε περίπτωση που είστε ο κάτοχος του κύριου δικαιώματος επικοινωνήστε με τη Μονάδα Υλοποίησης Ανοικτών Ακαδημαϊκών Μαθημάτων ΕΜΠ. Paris

99 Λονδίνο: Docklands

100 Υλικό με μη προσδιορισμένη προέλευση. Σε περίπτωση που είστε ο κάτοχος του κύριου δικαιώματος επικοινωνήστε με τη Μονάδα Υλοποίησης Ανοικτών Ακαδημαϊκών Μαθημάτων ΕΜΠ.

101 Υλικό με μη προσδιορισμένη προέλευση. Σε περίπτωση που είστε ο κάτοχος του κύριου δικαιώματος επικοινωνήστε με τη Μονάδα Υλοποίησης Ανοικτών Ακαδημαϊκών Μαθημάτων ΕΜΠ.

102 London Υλικό με μη προσδιορισμένη προέλευση. Σε περίπτωση που είστε ο κάτοχος του κύριου δικαιώματος επικοινωνήστε με τη Μονάδα Υλοποίησης Ανοικτών Ακαδημαϊκών Μαθημάτων ΕΜΠ.

103 Βιέννη: Donau City

104 Υλικό με μη προσδιορισμένη προέλευση. Σε περίπτωση που είστε ο κάτοχος του κύριου δικαιώματος επικοινωνήστε με τη Μονάδα Υλοποίησης Ανοικτών Ακαδημαϊκών Μαθημάτων ΕΜΠ. Wien

105 Wien Υλικό με μη προσδιορισμένη προέλευση. Σε περίπτωση που είστε ο κάτοχος του κύριου δικαιώματος επικοινωνήστε με τη Μονάδα Υλοποίησης Ανοικτών Ακαδημαϊκών Μαθημάτων ΕΜΠ.

106

107 Περιφέρεια Ruhr: Oberausen centro

108 Υλικό με μη προσδιορισμένη προέλευση. Σε περίπτωση που είστε ο κάτοχος του κύριου δικαιώματος επικοινωνήστε με τη Μονάδα Υλοποίησης Ανοικτών Ακαδημαϊκών Μαθημάτων ΕΜΠ.

109 Oberhausen Υλικό με μη προσδιορισμένη προέλευση. Σε περίπτωση που είστε ο κάτοχος του κύριου δικαιώματος επικοινωνήστε με τη Μονάδα Υλοποίησης Ανοικτών Ακαδημαϊκών Μαθημάτων ΕΜΠ.

110 Oberhausen Υλικό με μη προσδιορισμένη προέλευση. Σε περίπτωση που είστε ο κάτοχος του κύριου δικαιώματος επικοινωνήστε με τη Μονάδα Υλοποίησης Ανοικτών Ακαδημαϊκών Μαθημάτων ΕΜΠ.

111 Oberhausen Υλικό με μη προσδιορισμένη προέλευση. Σε περίπτωση που είστε ο κάτοχος του κύριου δικαιώματος επικοινωνήστε με τη Μονάδα Υλοποίησης Ανοικτών Ακαδημαϊκών Μαθημάτων ΕΜΠ.

112 Επανατοποθέτηση του ερωτήματος: Συγκέντρωση ή διάχυση / αποκέντρωση των κεντρικών λειτουργιών στο χώρο της πόλης;

113 Μια απλή οδηγία: Όλες οι κυρίως Κεντρικές Λειτουργίες πρέπει να εμφανίζουν: Συγκέντρωση στα Κέντρα, ή Συγκεντρωμένη Αποκέντρωση σε όλη τη «Πυραμίδα» των Δευτερευόντων ή Ειδικού Ρόλου Κέντρων

114 Όχι Διασπορά, Όχι «Εκτός Σχεδίου», Όχι Άμεση Ταινιακή Παράθεση στο Κύριο (Υπερτοπικό) Οδικό Δίκτυο

115 Οι περισσότερες λειτουργίες Κέντρου εξελίσσονται με τους «νόμους» της Αγοράς. Όμως απαιτούνται κανονιστικού τύπου Ρυθμίσεις (στα πλαίσια του Πολεοδομικού Σχεδιασμού, Ειδικών Κανονισμών κ.ο.κ.) ως προς: -Χωροθέτηση -Μέγεθος Εκμετάλευσης -Προσβάσεις, Στάθμευση -Λοιπές Υποδομές κλπ

116 Τα προβλήματα της ανεξέλεγκτης ιδιωτικής επιχειρηματικότητας ως προς τη ίδρυση νέων κέντρων Τα ποικίλα «εμπορικά κέντρα» τύπου Mall, Villages, Mc Arthur Glen Designer Outlet & Smart Park (πλησίον Σπάτων) κλπ. κλπ

117 Υλικό με μη προσδιορισμένη προέλευση. Σε περίπτωση που είστε ο κάτοχος του κύριου δικαιώματος επικοινωνήστε με τη Μονάδα Υλοποίησης Ανοικτών Ακαδημαϊκών Μαθημάτων ΕΜΠ.

118 Google Earth 2013

119 Οι κίνδυνοι Ο πολλαπλασιασμός τέτοιων ανεξέλεγκτων δράσεων πάνω (κυρίως) στον εκτός σχεδίου χώρο θα διαλύσει τα παραδοσιακά κέντρα με οδυνηρές επιπτώσεις

120 Σημαντική διαπίστωση ως προς τις εξελίξεις στα κέντρα και ιδιαίτερα τις συμβατικές μορφές εμπορίου στην ελληνικής πόλη ή ο θάνατος του εμποράκου!!! * και μετά τι; * Arthur Miller: Death of a salesman (ΗΠΑ,1949)

121

122

123

124

125

126 Καθημερινή (2015), Ο «θάνατος του εμποράκου» έρχεται από τις online πωλήσεις μέσω κινητών, Καθημερινή, Υλικό με μη προσδιορισμένη προέλευση. Σε περίπτωση που είστε ο κάτοχος του κύριου δικαιώματος επικοινωνήστε με τη Μονάδα Υλοποίησης Ανοικτών Ακαδημαϊκών Μαθημάτων ΕΜΠ.

127 Bloomberg (2015), Ο θάνατος των εμπορικών καταστημάτων στην Κίνα, όλοι πλέον αγοράζουν online, Καθημερινή, Υλικό με μη προσδιορισμένη προέλευση. Σε περίπτωση που είστε ο κάτοχος του κύριου δικαιώματος επικοινωνήστε με τη Μονάδα Υλοποίησης Ανοικτών Ακαδημαϊκών Μαθημάτων ΕΜΠ.

128 Γενικά στον ελληνικό χώρο το λιανικό εμπόριο ευρίσκεται από τον 20 ο αιώνα σε υπερπροσφορά* άρα μέρος του ήταν ήδη θνησιγενές και πάντως μη ανταγωνιστικό.** Η κατάσταση επιδεινώθηκε κατακόρυφα με τη παρούσα οικονομική κρίση *Από αρκετές δεκαετίες διεφαίνετο η επερχόμενη απεμποροποίηση, ή «απομαγαζοποίηση» ** Π.χ. καταστήματα υπόγεια, ημιυπόγεια, ή σε δύσβατες στοές, σε ακαλύπτους σε ορόφους κλπ

129 Άρα, ως προς τις ακατάλληλες μορφές λιανικού εμπορίου απαιτείται μια συντονισμένη πολιτική συρρίκνωσής τους (στο οικονομικό, κοινωνικό, αναπτυξιακό, αλλά και χωρικό επίπεδο)

130 Συγκεκριμένα: Είναι ανάγκη να εντοπισθούν (απογραφούν) τα ακατάλληλα για λιανικό εμπόριο κελύφη. Στη συνέχεια απαιτείται να μεθοδευθεί η μη συνέχιση της εμπορικής λειτουργίας σ αυτά. Σημαντικό: Ακόμα μπορεί να συνιστάται και η κατεδάφιση κελυφών. ιδίως όταν τούτα έχουν κατασκευασθεί καθ υπέρβαση ισχυουσών διατάξεων (Σ.Δ., ποσοστά κάλυψης, πρασιές...) συμπ. προφανώς και της κατάληψης δημόσιου χώρου.

131 Απ την άλλη μεριά οι Λειτουργίες Δημόσιας Ευθύνης και Κοινωνικού Τομέα απαιτούν Κανονιστικά Μέτρα ενθάρρυνσης αλλά και Παρεμβατικές Δράσεις ενίσχυσης

132 Ειδικά στην Ελληνική Πόλη τη μεγαλύτερη και συστηματικότερη ενίσχυση και τονισμό της Πολεοδομικής Έκφρασης τους χρειάζονται οι Λειτουργίες Πολιτισμού (όχι μόνο του παρελθόντος αλλά κυρίως του παρόντος)

133 Υλικό με μη προσδιορισμένη προέλευση. Σε περίπτωση που είστε ο κάτοχος του κύριου δικαιώματος επικοινωνήστε με τη Μονάδα Υλοποίησης Ανοικτών Ακαδημαϊκών Μαθημάτων ΕΜΠ.

134

135 Τζαναβάρα Χαρά (2007) Βυθίζεται η Ακαδημίας, πλατεία 10 στρέμματα στο Κέντρο, Ελευθεροτυπία, Υλικό με μη προσδιορισμένη προέλευση. Σε περίπτωση που είστε ο κάτοχος του κύριου δικαιώματος επικοινωνήστε με τη Μονάδα Υλοποίησης Ανοικτών Ακαδημαϊκών Μαθημάτων ΕΜΠ.

136 Σημαντικές πόλεις του εξωτερικού μάς διδάσκουν πόσο καταλυτικός είναι ο ρόλος του ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ (θα λέγαμε ρόλος «ατμομηχανής») στην ανάπτυξή τους

137

138 Υλικό με μη προσδιορισμένη προέλευση. Σε περίπτωση που είστε ο κάτοχος του κύριου δικαιώματος επικοινωνήστε με τη Μονάδα Υλοποίησης Ανοικτών Ακαδημαϊκών Μαθημάτων ΕΜΠ.

139

140

141 Υλικό με μη προσδιορισμένη προέλευση. Σε περίπτωση που είστε ο κάτοχος του κύριου δικαιώματος επικοινωνήστε με τη Μονάδα Υλοποίησης Ανοικτών Ακαδημαϊκών Μαθημάτων ΕΜΠ.

142

143

144

145

146

147 Sydney Opera House, Jørn Oberg Utzon, 1973 John Hill 2011, CC BY-SA 4.0

148 Centre Pompidou, Rogers and Piano, Leland, 2004, CC BY-SA 3.0

149 Guggenheim Museum Bilbao, Frank Gehry, 1997 MykReeve, CC BY-SA 3.0

150 Υλικό με μη προσδιορισμένη προέλευση. Σε περίπτωση που είστε ο κάτοχος του κύριου δικαιώματος επικοινωνήστε με τη Μονάδα Υλοποίησης Ανοικτών Ακαδημαϊκών Μαθημάτων ΕΜΠ.

151 Υλικό με μη προσδιορισμένη προέλευση. Σε περίπτωση που είστε ο κάτοχος του κύριου δικαιώματος επικοινωνήστε με τη Μονάδα Υλοποίησης Ανοικτών Ακαδημαϊκών Μαθημάτων ΕΜΠ.

152 Αραβαντινός Α. (2007), Πολεοδομικός Σχεδιασμός. Για μία βιώσιμη ανάπτυξη του αστικού χώρου, σ. 599 Συμμετρία. Copyright Αθανάσιος Ι. Αραβαντινός

153

154 Elbphilharmonie, Hamburg Oliver Heissner 2011

155 Υλικό με μη προσδιορισμένη προέλευση. Σε περίπτωση που είστε ο κάτοχος του κύριου δικαιώματος επικοινωνήστε με τη Μονάδα Υλοποίησης Ανοικτών Ακαδημαϊκών Μαθημάτων ΕΜΠ.

156 Σχέδια των νέων εγκαταστάσεων της Εθνικής Λυρικής Σκηνής στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος (ArteFactoryLab) Υλικό με μη προσδιορισμένη προέλευση. Σε περίπτωση που είστε ο κάτοχος του κύριου δικαιώματος επικοινωνήστε με τη Μονάδα Υλοποίησης Ανοικτών Ακαδημαϊκών Μαθημάτων ΕΜΠ.

157

158

159

160

161

162 Το Κέντρο της Πόλης είναι Πολιτισμός. θέλει Κέντρο Ο Πολιτισμός είναι Κέντρο εκφράζεται στο Κέντρο

163 Κέντρα και κεντρικές λειτουργίες στη σημερινή ελληνική πόλη 4 καίριες διαπιστώσεις - Ο γιγαντισμός των μονοπωλιακών ή ολιγοπωλιακών επιχειρήσεων εμπορίου παράλληλα με το θάνατο του εμποράκου - Η συνέχιση της εκδίωξης πολύτιμων κοινωνικών λειτουργιών και υπηρεσιών του ευρύτερου δημόσιου τομέα - Ο συνωστισμός και η υπερπληθώρα κερδοσκοπικών ψυχαγωγικών επιχειρήσεων (καφές, ποτό, φαγητό, εκκωφαντική μουσική, TV, συναντήσεις, γνωριμίες και συναλλαγές παντός τύπου) - Γήρανση και υποβάθμιση της ενταγμένης στα κέντρα κατοικίας

164 Επί του πρακτέου μέσω του σχεδιασμού: Οδηγίες ως προς τις χρήσεις στα κέντρα Αποκλεισμός χρήσεων σε ακατάλληλα κελύφη.ενίσχυση της ποιοτικής κατοικίας και των διανυκτερεύσεων ( ξενοδοχεία, ξενοδοχεία. οίκοι ευγηρίας..) Επάνοδος παραγωγικών λειτουργιών. Διατήρηση και ενίσχυση κοινωνικών τομέων Συγκράτηση της περαιτέρω ασυντόνιστης αποκέντρωσης υπηρεσιών Εξανθρωπισμός του κέντρου: Βιώσιμες μετακινήσεις, ασφάλεια, ομορφιά Και προ πάντων: Τόνωση του Πολιτισμού

165 Τελικές οδηγίες εμβάθυνσης στα κέντρα (αναγκαία βήματα) 1. Απογραφή κέντρων και κεντρικών λειτουργιών 2. Αξιολόγηση/βαθμολογία 3. Εντοπισμός ελλειπουσών αλλά απαραίτητων λειτουργιών 4. Εντοπισμός υπερπροσφερόμενων ή και μη αποδοτικών λειτουργιών 5. Εντοπισμός ακατάλληλων ή και οχλουσών (μη συμβατών με άλλες) κεντρ. λειτουργιών

166 (Τελικές οδηγίες ως προς τα κέντρα συνέχεια) 6. Εναλλακτικές λύσεις ως προς τη διάρθρωση των κέντρων ή και το δίκτυο Αξιολόγηση Διασταύρωση επιλογών με αντίστοιχες επιλογές σε άλλες συμπληρωματικές χρήσεις (πχ. δίκτυα μεταφορών, λοιπές υποδομές κλπ), ή άλλες συγγενείς λειτουργίες (κέντρα χονδρεμπορίου, παραγωγικά πάρκα κ.α.) και έλεγχος συμβατότητας με τις λοιπές αστικές χρήσεις

167 (Τελικές οδηγίες ως προς τα κέντρα συνέχεια) 7. Δημόσια διαβούλευση, λοιπές συμμετοχικές διαδικασίες*, έλεγχος ακυρότητας από ΣτΕ κ.α. Τυχόν αναθεωρήσεις επιλογών Πολιτικές αποφάσεις εγκρίσεων * Σε άλλες χώρες οι συμμετοχικές διαδικασίες δεν περιορίζονται στα τελευταία βήματα των μελετών, αλλά συνδέονται ακόμα και με τα πρώτα

168 (Τελικές οδηγίες ως προς τα κέντρα συνέχεια) 8. Μεθόδευση υλοποίησης των επιλογών με (α) κανονιστικά μέτρα (θεσμοθέτηση, ρυθμίσεις) ή και (β)παρεμβατικά προγράμματα Τα (α) δεν απαιτούν κεφάλαια, όμως τα αποτελέσματα αν υπάρξουν απαιτούν χρόνο. Τα (β) μπορούν να έχουν και άμεσα αποτελέσματα, αλλά απαιτούν κεφάλαια.

169 Συμπεράσματα για τις χρήσεις: Αναφέραμε ήδη, ότι ως προς τα ισχύοντα στην Ελλάδα (θεσμοί ως «κινούμενη άμμος» αλλά και δράσεις): Όλα είναι ρευστά!!! Άρα, ο μελετητής (πχ. μιας πολεοδομικής μελέτης) προς τι ευθυγραμμίζεται ;

170 Πέραν της τήρησης των ισχυόντων (που και αυτά μπορούν τεκμηριωμένα να αμφισβητηθούν στα πλαίσια εναλλακτικών λύσεων), ο μελετητής πρέπει να εμβαθύνει στη κάθε χρήση, να αντιληφθεί τη σημασία της για τη πόλη και τους κατοίκους, τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της, τις προϋποθέσεις που θέτει (γεωγραφικές/χωροθετικές, ποιοτικές, ποσοτικές)τις εκλεκτικές συγγένειες με άλλες χρήσεις (συμβατότητες) κλπ.

171 Δηλαδή: Μόνη η «εκμάθηση» των ισχυόντων δεν φτάνει. Απαιτείται εμβάθυνση με τη βοήθεια: (α) επιστημονικών πηγών, (β)πραγματοποιημένων παραδειγμάτων και φυσικά (γ) εργασίας πεδίου για το συγκεκριμένο αντικείμενο μελέτης

172 Και μερικές Τελικές Οδηγίες ως προς τις Χρήσεις 1. Βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της Κατοικίας 2. Ενίσχυση αμιγώς παραγωγικών κλάδων (Πρωτογενούς, Δευτερογενούς, Υπηρεσιών άϋλου πλούτου και ουσιαστικής εξυπηρέτησης του πολίτη) 3. Αποθάρρυνση θνησιγενών μορφών Εμπορίου 4. Ενίσχυση Πολιτισμού και επισκεψιμότητας (άρα και Τουρισμού)

173 Τελικές Οδηγίες ως προς τις Χρήσεις 5. Εξανθρωπισμός Μεταφορών (έμφαση στους πεζούς, στα ΑΜΕΑ, στα παιδιά, στα ποδήλατα, στα ΜΜΜ) 6. Εκσυγχρονισμός Δικτύων Τεχνικής Υποδομής («πράσινες τεχνολογίες») 7. Αναβάθμιση και αύξηση της ελκτικότητας του Δημόσιου Χώρου (να γίνει τούτος το «Σαλόνι της Πόλης»)

174 Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα Ε.Μ.Π.» έχει χρηματοδοτήσει μόνο τη αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.