ΕΝΙΣΧΥΤΙΚΗ Ι ΑΣΚΑΛΙΑ. Η ελληνική τηλεόραση σε νέες (ψηφιακές) περιπέτειες! Επίγεια Ψηφιακή Αναγέννηση

Transcript

1 Επίγεια ΕΝΙΣΧΥΤΙΚΗ Ι ΑΣΚΑΛΙΑ Ψηφιακή Αναγέννηση Toυ Γιώργου Σ. Κακαβιάτου Και το όνοµα αυτής DIGEA. Η εταιρεία που θα προωθήσει την Ψηφιακή Τηλεόραση στην Ελλάδα. Ψηφιακή και Γαία. Έξυπνη ιδέα, ελπίζουµε και η συνέχεια να είναι το ίδιο εµπνευσµένη. εν πρόκειται για επιλογή. Η ψηφιακή τηλεόραση δεν είναι υπόθεση εθελοντική. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή όρισε ως καταληκτική ηµεροµηνία για την ολοκλήρωση της µετάβασης (switchover) για όλα τα κράτη µέλη της Ε.Ε. το τέλος του Επίγεια Ψηφιακή Αναγέννηση Η ελληνική τηλεόραση σε νέες (ψηφιακές) περιπέτειες! Μερικές φορές πρέπει να τολµήσεις το αδύνατο! Για την Παγκόσµια Ένωση Τηλεπικοινωνιών (ΙΤU) η λήξη των εκποµπών αναλογικής τηλεόρασης θα πρέπει να έ- χει ολοκληρωθεί µέχρι το τέλος του εν συµβαίνει λοιπόν γιατί κάποιοι επιχειρηµατίες το επέλεξαν, δεν είναι κάτι διαπραγµατεύσιµο, ούτε θα δοθεί δυνατότητα επιλογής στους πολίτες. εν πρόκειται για µια απλή εξέλιξη της τηλεόρασης, αλλά για την ολοκληρωτική της αναγέννηση. Για πρώτη φορά µετά από τα 60 και πλέον χρόνια ζωής του πιο αγαπητού µέσου, θα υπάρξει τέτοια θεµελιώδης αλλαγή τεχνολογίας. Η υπόλοιπη Ευρώπη έχει σηµειώσει σηµαντικά βήµατα προς την ψηφιακή µετάπτωση. Εµείς, ως συνήθως, καθυστερήσαµε και τώρα προσπαθούµε(;) να καλύψουµε το χαµένο χρόνο. Η συνηθισµένη κατάσταση. Πολλά λόγια και λίγα έργα! Για να γίνει ό- µως το πέρασµα στη Ψηφιακή εποχή, χρειάζεται κάποιο σχέδιο. ιαφορετικά, θα επαναληφθεί ο «τηλεοπτικός τραγέλαφος» της δεκαετίας του 1980, όταν ξεφύτρωσαν δεκάδες τηλεοπτικοί σταθ- µοί µε µικρή εµβέλεια, κακή ποιότητα εικόνας, αδιάφορο έως προσβλητικό πρόγραµµα, οι οποίοι λειτουργούσαν όπου και ό- πως ήθελαν, χωρίς να δίνουν λογαριασµό σε κανένα. Το Λουξεµβούργο ολοκλήρωσε πρώτο την ψηφιακή µετάβαση των επίγειων τηλεοπτικών συστηµάτων, την 1η Σεπτεµβρίου Η Ολλανδία µετέπεσε στο σύστηµα ψηφιακής εκποµπής * Το DIGEA προέρχεται από τη σύντµηση των λέξεων DIgital (Ψηφιακή) και GAEA (γη) 106 ΟΡΥΦΟΡΙΚΑ ΝΕΑ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2009

2 το εκέµβριο Η Φιλανδία έκανε το αναλογικό switch-off την 1η Σεπτεµβρίου Άλλες πέντε χώρες (Αυστρία, Βέλγιο, Γερµανία, Σουηδία, Ελβετία) πέρασαν πλήρως στη νέα Ψηφιακή Τηλεοπτική εποχή στο τέλος του Ως το τέλος του 2009 θα παρέχουν πλήρεις υπηρεσίες DVB-T και οι υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες. Το νοµικό πλαίσιο Όσο πιο ανίκανη είναι µια πολιτεία, τόσο περισσότερους νόµους έχει ανάγκη! Τάκιτος (50 π.χ.) Πρώτο και σηµαντικό βήµα για την υλοποίηση του εθνικού πλάνου για τη µετάβαση στην ψηφιακή τηλεόραση υπήρξε η ιάσκεψη ITU της Γενεύης το Μάιο του 2006, όπου η χώρα µας ε- ξασφάλισε σηµαντικό αριθµό συχνοτήτων. Η Ελλάδα κατοχύρωσε 2105 αναλογικές και 357 ψηφιακές συχνότητες, πλήρως εναρµονισµένες µε τα γειτονικά κράτη (εικόνα 1). Μέχρι τότε, οι κατοχυρωµένες συχνότητες ήταν µόλις 136 και οι περισσότερες ασυντόνιστες µεταξύ τους. Με το νέο χάρτη καθορίστηκαν 12 ψηφιακές συχνότητες για όλες τις περιφέρειες της χώρας - πλην των περιοχών του Βορείου Αιγαίου και των ωδεκανήσων όπου εκχωρούνται 10- οι οποίες αντιστοιχούν σε 48 κανάλια. Από τα κανάλια αυτά, τα 14 θα διατεθούν για τους ιδιωτικούς τηλεοπτικούς σταθµούς εθνικής εµβέλειας, τα 12 για τους τηλεοπτικούς σταθµούς της ΕΡΤ της Βουλής και των κοµµάτων και τα 8 για κανάλια δορυφορικής συνδροµητικής τηλεόρασης. Επίσης, 8 για τους περιφερειακούς τηλεοπτικούς σταθµούς, 2 για επίγειους συνδροµητικούς σταθµούς και 2 για τις νέες υ- πηρεσίες ψηφιακής εκποµπής (διαδραστική τηλεόραση). Το επόµενο βήµα έγινε τον Αύγουστο του 2008 µε τη δηµοσίευση του Χάρτη Μετάβασης, ο οποίος προβλέπει την έναρξη των ψηφιακών εκποµπών από τη 1η Νοεµβρίου 2008 (και δεν τηρήθηκε). Παράλληλα, ψηφίστηκε ο νόµος 3592/07 που καθορίζει το πλαίσιο λειτουργίας της ψηφιακής τηλεόρασης. Προβλέπει τη λειτουργία ενός φορέα που θα διαχειριστεί το δίκτυο στη διάρκεια της µετάπτωσης και θα ενηµερώσει τους πολίτες για τις επικείµενες αλλαγές. Σε άλλες χώρες, η ενηµέρωση των τηλεθεατών άρχισε δύο τουλάχιστον χρόνια πριν από τη µετάπτωση. Το εθνικό πλάνο για τη µετάβαση στην ψηφιακή τηλεόραση περιλαµβάνει δύο στάδια. Το πρώτο προβλέπει την παράλληλη µετάδοση αναλογικής και ψηφιακής τηλεόρασης, ενώ το δεύτερο στάδιο προβλέπει την οριστική παύση της αναλογικής. Κατά το πρώτο στάδιο, µόνο οι εθνικής εµβέλειας τηλεοπτικοί σταθµοί έχουν τη δυνατότητα να χρησιµοποιούν και αναλογική και ψηφιακή συχνότητα και να επιλέξουν τις συχνότητες που θέλουν. Στο δεύτερο στάδιο, οι τηλεοπτικοί σταθµοί εθνικής εµβέλειας θα µπορούν να χρησιµοποιούν τα 2/4 µιας ψηφιακής συχνότητας. Οι περιφερειακοί σταθµοί θα χρησιµοποιούν το 1/4 µιας ψηφιακής συχνότητας. 1 Χάρτης µε τη γεωγραφική κατανοµή των συχνοτήτων ψηφιακής τηλεόρασης που εξασφάλισε η χώρα µας. Το σύστηµα DVB-T δεν µπορεί να λειτουργήσει ικανοποιητικά σε αυθαίρετες και «ετσιθελικές» καταστάσεις κατάληψης συχνοτήτων. Ευτυχώς, κατά τη διάρκεια της «ιάσκεψης ΡαδιοΤηλεόρασης 2006», το Υπουργείο Μεταφορών και Επικοινωνιών πέτυχε την ικανοποίηση των ελληνικών αιτηµάτων, σε ποσοστό 100%. Κατοχύρωσε 357 ψηφιακές συχνότητες σε 34 γεωγραφικές ζώνες εκποµπής (ψηφιακές περιφέρειες). Σε κάθε περιφέρεια θα µπορούν να εκπέµπουν οκτώ σταθµοί. Συχνότητες έχουµε πλέον πολλές Ας ελπίσουµε ότι σε λίγο θα έχουµε καλή και ενδιαφέρουσα ψηφιακή τηλεόραση! Κέντρα, συχνότητες εκποµπής και αριθµός καναλιών Ξεκινάς να αλλάξεις τον κόσµο Και καταλήγεις να αλλάζεις κανάλια! Το κράτος παραχώρησε το δικαίωµα χορήγησης αδειών εκπο- µπής (τεχνικές προδιαγραφές) και προγράµµατος (περιεχοµένου) σε δύο ανεξάρτητες αρχές, την Εθνική Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών και το Εθνικό Συµβούλιο Ραδιοτηλεόρασης, αντίστοιχα. Σήµερα, ουδείς διαθέτει άδεια ούτε καν για αναλογική εκποµπή! Οι τηλεοπτικοί σταθµοί όλης της χώρας εκπέµπουν µε προσωρινό καθεστώς λειτουργίας, το οποίο έληξε στις 30/6/2009. Η απαραίτητη προϋπόθεση συµµετοχής στο πιλοτικό στάδιο, ώθησε το σύνολο των τηλεοπτικών επιχειρήσεων να δηλώσουν συµµετοχή. Ωστόσο, αρκετές από αυτές δεν είναι έ- τοιµες για ένα τόσο µεγάλο εγχείρηµα, αφού δεν διαθέτουν την ** Το MPEG-4 είναι ένα σύνολο προδιαγραφών, από τις οποίες οι πλέον γνωστές είναι το «µέρος 3» που αφορά στον ήχο (AAC, AC3, Dolby Digital), το «µέρος 5» (DivX) και το «µέρος 10» (H.264). 107

3 Επίγεια ΕΝΙΣΧΥΤΙΚΗ Ι ΑΣΚΑΛΙΑ Ψηφιακή Αναγέννηση Toυ Γιώργου Σ. Κακαβιάτου πληρότητα του προγράµµατος που απαιτείται. Παράλληλα, ακό- µα και στις περιπτώσεις που θεωρητικά το πρόγραµµα «επαρκεί», διατυπώνονται εύλογα ερωτήµατα εάν είναι σε θέση να α- ντεπεξέλθουν στις τεχνολογικές απαιτήσεις και υψηλές επενδύσεις που απαιτούνται. Σήµερα εκπέµπουν ψηφιακά µόνον η ΕΡΤ και τα περιφερειακά κανάλια 4E στη Θεσσαλονίκη και TV1 στη Σύρο. Οι τηλεοπτικοί σταθµοί εθνικής εµβέλειας είναι 7 και τα διαθέσιµα κανάλια που παραχωρούνται στο συγκεκριµένο τοµέα είναι 14. Το Εθνικό Συµβούλιο Ραδιοτηλεόρασης επέλεξε 51 συνολικά περιφερειακούς τηλεοπτικούς σταθµούς, που ικανοποιούν τα κριτήρια για ψηφιακή εκποµπή στο πιλοτικό στάδιο (έως το 2012), καθώς και τις συχνότητες από τις οποίες θα εκπέµψουν. Σύµφωνα µε την ανακοίνωση που εξέδωσε το Ε.Σ.Ρ., ο αριθµός των περιφερειακών σταθµών που υπέβαλαν αίτηση ήταν 127. Αποκλείστηκε δηλαδή το 60% των περιφερειακών τηλεοπτικών επιχειρήσεων, ενδεικτικό της κατάστασης που επικρατεί στο ελληνικό τηλεοπτικό πεδίο. Είναι σαφές ότι οι περισσότεροι σπεύδουν να ε- ξασφαλίσουν δικαίωµα εκποµπής στο πιλοτικό στάδιο - το οποίο αποτελεί προϋπόθεση για τη συµµετοχή στη διαδικασία αδειοδότησης, προκειµένου στη συνέχεια να µεταπωλήσουν τις συχνότητες. Η εκχώρηση άδειας ψηφιακής εκποµπής σε ένα σταθ- µό που αντιµετωπίζει οικονοµικά προβλήµατα, ισοδυναµεί εµ- µέσως µε «άδεια πώλησης» ενός περιουσιακού στοιχείου που ανήκει στο κράτος, την ψηφιακή συχνότητα εκποµπής. 2 Η χρήση του συστήµατος εκποµπής µιας συχνότητας (Single Frequency Network, SFN), µε ταυτόχρονη εκποµπή σήµατος από τρία διαφορετικά γεωγραφικά σηµεία, έφερε επαναστατική αλλαγή στις ραδιοεπικοινωνίες. Εξασφαλίζει ευρύτερη κάλυψη, χωρίς τα ενοχλητικά φαινόµενα διακυµάνσεων της στάθµης του σήµατος λήψης, που παρατηρούνται στα αναλογικά συστήµατα εκποµπής. Στο διάγραµµα, οι δύο στικτές καµπύλες απεικονίζουν τη στάθµη του σήµατος δύο ποµπών µονοσυχνοτικού δικτύου, που απέχουν 40χιλιόµετρα. Αν λειτουργούσε κάθε ποµπός ξεχωριστά, η εµβέλεια θα µειωνόταν εκθετικά και σε απόσταση 40 χιλιοµέτρων θα είχε µειωθεί στο επίπεδο των 35dBµV/m. Η συνδυασµένη εκποµπή διατηρεί τη στάθµη λήψης πάνω από 60 dbµv/m. Στην επίγεια ψηφιακή τηλεόραση, η ελάχιστη στάθµη σήµατος για άριστη λήψη είναι 47 dbµv/m. Η κατανοµή των συχνοτήτων ψηφιακής τηλεόρασης σε 34 γεωγραφικές περιοχές, είναι η εξής: Στην ψηφιακή, η διαφορά είναι 2,25 MΗz για τα VHF 5-12 και 2,75 MΗz για τα UHF ηλαδή αν ο ψηφιακός σας δέκτης δείχνει µία συχνότητα VHF (µέχρι 226,50 MHz) ή µία UHF συχνότητα (πάνω από 474 MHz), αφαιρώντας 2,25 MHz ή 2,75 MHz αντίστοιχα, µπορείτε να βρείτε την αντίστοιχη αναλογική- και το αντίστροφο. Παράδειγµα, Κανάλι 48 - ΕΡΤ. Κεντρική συχνότητα 690 MHZ - 2,75 = 687,25 MΗz, που και το αναλογικό κανάλι 48. Περιοχή Ονοµασία ιαθέσιµοι δίαυλοι τηλεοπτικής εκποµπής 1 Έβρος 7, 25, 27, 32, 33, 35, 47, 56, 51, 58, 62, 63 2 Πλάκα 10, 24, 27, 30, 31, 33, 36, 43, 59, 66 3 Θάσος 6, 7, 22, 23, 37, 39, 41, 47, 54, 61, 64 4 Παγγαίο 7, 26, 32, 35, 40, 52, 53, 60, 63, 65 5 Θεσσαλονίκη 5, 24, 27,30, 36, 43, 48, 51, 55, 56, 62, 66 6 Χαλκιδική 7, 11, 25, 29, 31, 34, 38, 46, 49, 50, 54 7 Φλώρινα 7, 8, 23, 26, 32, 34, 35, 40, 44, 47, 49, 52, 61 8 Μεταξάς 6, 25, 28, 29, 39, 41, 50, 54, 60, 64 9 Ιωάννινα 10, 24, 25, 30, 31, 34, 49, 52, 54, Θεσπρωτία 9, 21, 22, 33, 41, 45, 59, Κέρκυρα 9, 29, 30, 34, 37, 53, 54, 56, Λάρισα 7, 22, 31, 35, 38, 40, 42, 52, 53, 63, Ακαρνανικά 6, 23, 27, 28, 32, 39, 43, 46, 51, Βόλος 6, 21, 29, 37, 41, 44, 47, 51, 58, Λαµία 23, 25, 32, 33, 35, 49, 57, 60, 63, Καρπενήσι 5, 24, 26, 29, 30, 36, 37, 47, 55, 61, Αίνος Κεφαλλονιάς 8, 21, 22, 33, 36, 45, 57, 59, 60, Πάτρα 7, 22, 24, 25, 29, 31, 34, 35, 42, 44, 53, 54, Κόρινθος 9, 38, 43, 48, 51, 56, 59, 63, 64, 65, Αττική 5, 11, 22, 27, 30, 31, 34, 36, 50, 52, 54, Αθήνα 7, 23, 24, 32, 38, Πύργος 5, 11,26, 30, 38, 40, 46, 47, 49, 52, 56, Τρίπολη 10, 21, 23, 24, 28, 41, 42, 45, 50, 60, Ναύπλιο 6, 33, 35, 37, 39, 44, 46, 53, 55, 57, Καλαµάτα 6, 37, 29, 31, 32, 44, 48, 53, 55, 58, Σπάρτη 11, 22, 25, 27, 30, 33, 36, 40, 52, 57, 61, υτική Κρήτη 7, 21, 24, 31, 34, 35, 38, 46, 49, 54, 56, Κεντρική Κρήτη 10, 25, 37, 39, 41, 44, 53, 57, 61, Ανατολική Κρήτη 6, 27, 31, 33, 35, 36, 38, 46, ωδεκάνησα 9, 21, 24, 32, 39, 42, 50, 52, 56, Κυκλάδες 8, 26, 29, 32, 43, 47, 51, 59, 60, Σάµος 7, 27, 31, 34, 35, 36, 38, 44, 61, 65, Λέσβος 9, 21, 25, 33, 39, 42, 46, 53, 56, Καστελόριζο 8, 25, 27, 35, 41, 49, 51, 53 (23 από αυτά τα κέντρα εκποµπής θα ενεργοποιηθούν αρχικά και τα υπόλοιπα στη συνέχεια). 108 ΟΡΥΦΟΡΙΚΑ ΝΕΑ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2009

4 3 Αν σε κάθε «αν» βάλετε ένα αισιόδοξο 90%, τότε την ηµέρα της µετάβασης, 1 στους 3 Έλληνες δεν θα είναι έτοιµος. Αν το 90% γίνει 80% τότε 3 στους 5 δεν θα είναι έτοιµοι! Γ. Μαθιός, ιευθύνων Σύµβουλος DIGEA Στην τηλεόραση δεν υπάρχουν εµπόδια, µόνον ευκαιρίες! Πρώτη µπήκε στο «ψηφιακό παιχνίδι» η ΕΡΤ. Ξαφνικά και χωρίς προηγούµενες διαβουλεύσεις µε τους υπόλοιπους ενδιαφερόµενους (οι οποίοι θα ενεργούσαν µε παρόµοιο τρόπο αν είχαν τη δυνατότητα), σχεδίασε και υλοποίησε µονοσυχνοτικό δίκτυο εκποµπής (Single Frequency Network, SFN) Επίγειας Ψηφιακής Τηλεόρασης. Χρησιµοποίησε την τεχνολογία της ταυτόχρονης εκποµπής σήµατος από τρία διαφορετικά σηµεία, στην ίδια συχνότητα. Έτσι, στην Αττική, το σήµα της επίγειας ψηφιακής τηλεόρασης εκπέµπεται στο κανάλι 48 UHF, ταυτόχρονα από τον Υµηττό, την Πάρνηθα και την Αίγινα. Με αυτούς τους τρεις ποµπούς δεν εξασφαλίζεται µόνο η καλύτερη µετάδοση του σήµατος στο λεκανοπέδιο, αλλά και η διάδοσή του σε µεγαλύτερη απόσταση. Η ταυτόχρονη εκποµπή, αντί να δη- µιουργεί παρεµβολές, έχει σαν αποτέλεσµα την ενίσχυση του σή- µατος και τη διατήρησή του σε ικανοποιητικά επίπεδα σε όλη την περιοχή κάλυψης, χωρίς τα ενοχλητικά φαινόµενα διακυµάνσεων της στάθµης του σήµατος λήψης, που παρατηρούνται στα αναλογικά συστήµατα εκποµπής. Το σήµα της επίγειας ψηφιακής εκπέµπεται σήµερα και από το Χορτιάτη, στο κανάλι 56 UHF, καλύπτοντας τη Θεσσαλονίκη και την ευρύτερη περιοχή της Κεντρικής Μακεδονίας, καθώς και από το Πήλιο, στο κανάλι 53 UHF, καλύπτοντας µεγάλο τµή- µα της Θεσσαλίας. DIGEA, Ψηφιακός Πάροχος Α.Ε. Η εταιρεία διαθέτει κεφάλαιο 80 εκατοµµυρίων ευρώ και υποστηρίζεται από καλές εταιρείες διαφήµισης και οργάνωσης. Σύµφωνα µε τη συνέντευξη τύπου για την έναρξη των εργασιών της, που δόθηκε µε επισηµότητα πριν από ένα µήνα, η εταιρεία ανακοίνωσε ό- τι µέσα στο καλοκαίρι ξεκινά τη διαφηµιστική εκστρατεία για να γνωρίσουν οι Έλληνες τα πλεονεκτήµατα της Ψηφιακής Τηλεόρασης. Παράλληλα, παρουσίασε και το δέκτη-αποκωδικοποιητή που θα προωθήσει στην αγορά. Η τιµή του εκτιµάται ότι δεν θα ξεπεράσει αρχικά τα 60 ευρώ και σταδιακά θα µειωθεί. Μέχρι το 2012, όλοι οι τηλεθεατές θα κληθούν να εξοπλιστούν µε παρόµοιες συσκευές για να µπορέσει η τηλεόρασή τους να απεικονίσει το ψηφιακό σήµα. Σε αυτή τη φάση θα χρειαστεί το κλείσιµο ορισµένων κέντρων, προκειµένου το ήδη βεβαρηµένο φάσµα των UHF να «χωρέσει» επιπλέον και τις συχνότητες που θα φέρουν το ψηφιακό σήµα. Κατά την πρώτη περίοδο αυτής της µετάβασης θα ενεργοποιηθούν καταρχήν 23 κέντρα ψηφιακής εκποµπής. Στο τέλος της µεταβατικής περιόδου και αν η διείσδυση του απαιτούµενου εξοπλισµού έχει ξεπεράσει ένα ποσοστό της τάξης του 85-90%, η αναλογική εκποµπή θα σταµατήσει. Κατόπιν θα είναι δυνατός ο καθορισµός του «Ψηφιακού Μερίσµατος», του φάσµατος δηλαδή που θα απελευθερωθεί, ώστε να αναζητηθούν εναλλακτικές χρήσεις του. Η διαδικασία της µετάβασης είναι µια από τις πιο δύσκολες στην Ευρώπη. Καταφέραµε πάλι να είµαστε µια ιδιαίτερη περίπτωση. Ξεκινούν άµεσα οι προετοιµασίες ώστε να πραγµατοποιηθούν οι πρώτες εκποµπές από το Ξυλόκαστρο Κορινθίας (κέντρο εκποµπής Καµάρι) στο τέλος του καλοκαιριού. Πρόκειται για µία από τις πιο «δύσκολες» περιοχές κάλυψης και εποµένως θα προκληθεί η ελάχιστη δυνατή αναστάτωση στις συνθήκες λήψης των πολιτών της περιοχής. Ελπίζεται ότι µέσα σε 4 µε 6 µήνες η αγορά θα ετοιµαστεί και το κοινό θα ενηµερωθεί. Όταν διαπιστωθεί ότι αυτό έχει συµβεί, θα µεταδοθεί ψηφιακό σήµα και στη Θεσσαλονίκη, στο τέλος του Θα «κλείσει» η αναλογική εκποµπή από το λόφο του Φιλίππειου. Αυτό θα στερήσει το αναλογικό σήµα από περίπου κατοίκους της περιοχής κάτω από το λόφο. Αµέσως µετά θα ξεκινήσει η µετάδοση στην Αθήνα, από τα κέντρα του Υµηττού και την Αίγινας. Στην Αθήνα κλείνει η αναλογική µετάδοση από την Αίγινα όλων των σταθ- µών πανελλαδικής εµβέλειας. Αυτό αναµένεται να επηρεάσει περίπου το 2 µε 3% του πληθυσµού της πόλης, που θα χάσουν εντελώς κάθε αναλογικό σήµα, κυρίως στους νοτιανατολικούς πρόποδες του Υµηττού, µια επίσης προβληµατική περιοχή από άποψη λήψης. Θα απολαµβάνουν όµως, στο εξής ποιοτική ψηφιακή εικόνα. Τέλος, θα ακολουθήσει η ψηφιακή µετάδοση από τα κέντρα εκποµπής «Αρόοη» στην Πάτρα και «οβρούτσι» στη Λάρισα, µε ανάλογες επιπτώσεις στους κατοίκους της περιοχής, αλλά σε µικρότερη κλίµακα. Μέχρι τις αρχές του 2010, το 60% του πληθυσµού θα απολαµβάνει τα πλεονεκτήµατα της ψηφιακής λήψης. Η Ελλάδα έχει µια πρωτιά στην Ευρώπη. Το 95% των Ελλήνων «πιάνουν» τηλεοπτικό σήµα από την κεραία της ταράτσας τους. Τα αντίστοιχα ποσοστά στην Ευρώπη είναι: 0% στην Ολλανδία, 15% στη Γερ- µανία και το Βέλγιο, 20% στη Γαλλία- και γενικά κινείται σε ύψη χα- µηλότερα του 50% στις περισσότερες χώρες της υτικής Ευρώπης, µε εξαίρεση χώρες όπως η Ιταλία και η Ισπανία. Εκτός από την επίγεια ελεύθερη τηλεόραση, δεν υπάρχει καµία εναλλακτική µαζική πλατφόρµα διανοµής καναλιών. Το γεωγραφικό ανάγλυφο της Ελλάδας, τα εκατοντάδες νησιά και οι αποµακρυσµένες πόλεις και χωριά πάνω σε ορεινούς όγκους, κάνουν την ανάγκη σηµείων εκποµπής να πλησιάζει σε απόλυτο αριθµό αυτό της Γερµανίας, της Αγγλίας και της Γαλλίας, ενώ το Βέλγιο και η Ολλανδία απαιτούν υποδεκαπλά- 109

5 Επίγεια ΕΝΙΣΧΥΤΙΚΗ Ι ΑΣΚΑΛΙΑ Ψηφιακή Αναγέννηση Toυ Γιώργου Σ. Κακαβιάτου σιο αριθµό σηµείων εκποµπής για την κάλυψη του 90% του πληθυσµού. Αποτέλεσµα αυτής της ιδιοµορφίας είναι το ασφυκτικά γεµάτο φάσµα συχνοτήτων UHF. Εκατοντάδες τοπικοί σταθµοί έχουν καταλάβει κάθε κενό στο φάσµα. Ειδικά στην περιοχή της Αττικής, το επίπεδο ραδιοηλεκτρικού θορύβου έφθασε και βρίσκεται σε πρωτοφανή, σχεδόν επικίνδυνα για την υγεία, επίπεδα. Όλα φαίνονται οργανωµένα και υπό έλεγχο. Αποµένει να δούµε αν το όλο εγχείρηµα θα αποβεί και οικονοµικά βιώσιµο. Το κόστος αναµένεται να υπερβεί κατά πολύ τον αρχικό προϋπολογισµό των 80 εκατοµµυρίων ευρώ που διέθεσαν (;) οι τηλεοπτικοί σταθµοί στη DIGEA. Κατά τη γνώµη µας, όµως, θα επέλθει η κλασική ελληνική κατάληξη. Σύντοµα, η εταιρεία θα περιέλθει σε οικονοµικό αδιέξοδο και θα α- ναζητηθεί η οικονοµική συνδροµή του κράτους (δηλαδή των αγρίως φορολογουµένων πολιτών). Τα επιχειρήµατα θα είναι τα ίδια που α- κούµε σε κάθε παρόµοια περίπτωση. Να µην απολυθούν οι εργαζό- µενοι που προσλήφθηκαν στην εταιρεία, να µην καθυστερήσει η διαδικασία, να µη γελοιοποιηθούµε περισσότερο στην Ευρώπη, να απολαύσουν επιτέλους οι πολίτες τηλεόραση καλής ποιότητας, να υπάρξει αναβάθµιση του ελληνικού τηλεοπτικού τοπίου και µέσω αυτού να θριαµβεύσει ο ελληνικός πολιτισµός Μακάρι να διαψευσθούµε. Όµως η ελληνική πραγµατικότητα δεν µας επιτρέπει να είµαστε ιδιαίτερα αισιόδοξοι. Τεχνολογία εκποµπής Η ψηφιακή εκποµπή είναι πιο δηµοκρατική από την αναλογική. ίνει άριστη ποιότητα σήµατος σε περισσότερους και όλα τα κανάλια του ψηφιακού µπουκέτου λαµβάνονται µε την ίδια κορυφαία ποιότητα. Τέλος το βλέπω το ένα κανάλι, αλλά το άλλο έχει «χιόνια». Όταν «πιάνουµε σήµα», απολαµβάνουµε το 100% της ποιότητας εκποµπής. Ενώ στην αναλογική εκποµπή η ποιότητα της εικόνας είναι άµεσα συνδεδεµένη µε την ισχύ του σήµατος που φθάνει στο δέκτη, στην ψηφιακή εκποµπή εµφανίζεται το φαινόµενο του «κατωφλίου λήψης». Βλέπουµε το 100% της ποιότητας έως κάποιο χαµηλό επίπεδο ισχύος και µετά τίποτα. Μόνο που αυτό το κατώφλι βρίσκεται 15 φορές χαµηλότερα σε τάξη µεγέθους ισχύος από το σηµείο που η αναλογική εκπο- µπή αρχίζει να «χαλάει». Εάν στην αναλογική εκποµπή βλέπετε ένα 4 Το MPEG-4/Η.264/AVC είναι τόσο προηγµένο ώστε να µη χρειάζεται περαιτέρω βελτιώσεις! Παρακινδυνευµένη πρόβλεψη ειδικών σταθµό ακόµη και µε «χιόνια», έχετε πολύ µεγάλες πιθανότητες µε την ψηφιακή εκποµπή να βλέπετε άψογα. Η δεύτερη ωφέλεια για τον τηλεθεατή είναι η κορυφαία ποιότητα της εικόνας. Ο ψηφιακός δέκτης δεν είναι απλά µια συσκευή αποδια- µόρφωσης που περνάει κάθε παρεµβολή, είδωλο ή ανάκλαση κατευθείαν στην οθόνη. Ο δέκτης-αποκωδικοποιητής του ψηφιακού σή- µατος είναι «έξυπνος», είναι ένας ισχυρός υπολογιστής. Το δε σήµα είναι «θωρακισµένο» µε πολλούς τρόπους. Η πληροφορία µοιράζεται και επαναλαµβάνεται, ώστε όταν το σήµα δεχθεί µια παρεµβολή, ο δέκτης ξέρει πού να ψάξει να βρει την πληροφορία που έχασε, ε- νώ µπορεί να την ανακατασκευάσει από τις προηγούµενες και επό- µενες πληροφορίες. Με ένα έξυπνο σύστηµα επιλογής βέλτιστου σή- µατος φιλτράρει τις ετεροχρονισµένες αντανακλάσεις που προκαλούν τα είδωλα σε ένα αναλογικό περιβάλλον και κρατάει πάντα σταθερή ποιότητα εικόνας. Όλα αυτά τα θαυµαστά περιλαµβάνονται στην προδιαγραφή του συστήµατος DVB-T, το οποίο είναι το πλέον σύγχρονο και πολύπλοκο στη σειρά των προτύπων DVB. Στην αναλογική τεχνολογία, κάθε συχνότητα επέτρεπε την εκποµπή ενός καναλιού. Οι δύο έννοιες ταυτίζονταν. Στην ψηφιακή τεχνολογία είναι δυνατή η εκποµπή τεσσάρων καναλιών ανά συχνότητα, µαζί µε έναν αριθµό συνοδευτικών υπηρεσιών όπως το EPG, οι υπότιτλοι και άλλες ειδικές βοήθειες. Αυτό επιτυγχάνεται µέσα από µια διαδικασία συµπίεσης και πολυπλεξίας του σήµατος. Φανταστείτε τις εικόνες του κάθε καναλιού που φιλοξενείται στη συχνότητα, να συµπιέζονται, να µπαίνουν η µία µετά την άλλη, να εκπέµπονται στην τηλεόρασή µας όπου αποπλέκονται και αποσυµπιέζονται και ανάλογα µε το κανάλι που έχουµε επιλέξει, εµφανίζονται στην οθόνη µας. Μέχρι τις αρχές του 2000 µεσουράνησε το πρωτόκολλο συµπίεσης MPEG2. Είναι η τεχνολογία που έφερε την τεχνολογία του DVD. Είναι επίσης η τεχνολογία που χρησιµοποιεί σήµερα η δορυφορική τηλεόραση (DVB-S). Τότε έκανε την εµφάνισή του ένα σαφώς πιο εξελιγ- µένο σύστηµα αλγορίθµων, το MPEG-4 που επιτρέπει τη µετάδοση εικόνας µέσα από τα «στενά» κανάλια του Internet. Το MPEG4 επιτυγχάνει τουλάχιστον 40% περισσότερη συµπίεση από την παλαιότερη τεχνολογία, άρα από τον ίδιο δίαυλο περνάει περισσότερη πληροφορία, εποµένως η ποιότητα της εικόνας βελτιώνεται σηµαντικά. Όλες οι χώρες που ξεκίνησαν το εγχείρηµα της επίγειας ψηφιακής τηλεόρασης µετά το 2006 «πήγαν κατευθείαν» σε MPEG4, ενώ οι χώρες που είχαν ξεκινήσει στις αρχές της δεκαετίας σε MPEG 2 έχουν ήδη ξεκινήσει τη δεύτερη ψηφιακή µετάβαση σε MPEG 4. Στην Ελλάδα, σή- µερα, µόνο το 10% των τηλεοράσεων ευτυχώς είναι εξοπλισµένο µε ψηφιακό αποκωδικοποιητή MPEG 2. Έτσι, το εγχείρηµα ξεκινάει α- πό µια σχετικά καθαρή βάση. Το MPEG 4 παράγει ασύγκριτα καλύτερη εικόνα από το MPEG 2, ενώ είναι η προϋπόθεση για την τηλεόραση υψηλής ευκρίνειας που είναι ήδη πραγµατικότητα σε κάποιες χώρες της Ευρώπης και θα προσφέρεται σύντοµα και στη χώρα µας (λέ- µε τώρα, κι όποιος θέλει το πιστεύει!). Το γεγονός ότι ακούµε µουσική ή βλέπουµε µια ταινία µε τον ίδιο τρόπο σε κάθε γωνιά του πλανήτη, κατά σηµαντικό µέρος οφείλεται στη «µαγική» τεχνολογία MPEG. Οι ταινίες DVD αναπαράγονται σε οποιοδήποτε αποκωδικοποιητή υποστηρίζει αυτό το πρότυπο. Η δορυφορική τηλεόραση σε ολόκληρο σχεδόν τον πλανήτη στηρίζεται σ αυτή 110 ΟΡΥΦΟΡΙΚΑ ΝΕΑ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2009

6 5 Οι 7 ιδιωτικοί τηλεοπτικοί σταθµοί πανελλαδικής εµβέλειας (ALPHA, ALTER, ANTENNA, ΜΑΚΕ ΟΝΙΑ TV, MEGA, STAR, ΣΚΑΪ) σε συνεργασία µε την ΕΡΤ, προχώρησαν στη δηµιουργία της Ένωσης Ιδιωτικών Τηλεοπτικών Σταθµών Εθνικής Εµβέλειας, για τη διαχείριση του ψηφιακού δικτύου µέσω της ανώνυµης εταιρείας DIGEA. την τεχνολογία. Ο κύριος λόγος που καθιερώθηκε και επιβλήθηκε αυτό το σύνολο αλγορίθµων αναπαραγωγής ήχου και εικόνας, είναι ο υψηλός βαθµός συµπίεσης µιας ψηφιακής ροής, χωρίς πρακτική α- πώλεια της ποιότητας. Αργότερα προέκυψε το αποδοτικότερο πρότυπο DivX (MPEG-4, part 5), το οποίο τελικά δεν κατάφερε να εδραιωθεί ως αλγόριθµος αναπαραγωγής εικόνας σε ευρεία κλίµακα. Στη σηµερινή εποχή της υψηλής ανάλυσης (HD) απαιτούνται ακόµη πιο αποδοτικοί αλγόριθµοι. Έτσι σχεδιάστηκε το πρότυπο Η.264/AVC (Advanced Video Coder), ή MPEG-4 µέρος10. Αποτελεί ουσιαστικά τον αντικαταστάτη του MPEG-2, αποδίδοντας καλύτερη ποιότητα εικόνας, µε πολύ µικρότερο bitrate. Τελικά, συναντάµε το ίδιο ακριβώς πρότυπο µε τρεις ισότιµες ονοµασίες Η.264/AVC/MPEG4-part10, γεγονός που προκαλεί µια σχετική σύγχυση. Το πρότυπο αυτό είναι πατενταρισµένο και οποιαδήποτε συσκευή ή εφαρµογή το χρησιµοποιεί, πρέπει να πληρώνει δικαιώµατα στους δηµιουργούς του. Εδώ εµφανίζεται στο προσκήνιο το x264! Πρόκειται για ανοιχτό λογισµικό αποκωδικοποίησης video, που αποτελεί τη δωρεάν εκδοχή του Η.264. Για να καταλάβετε τη σπουδαιότητά του, αρκεί να σας πούµε ότι αν δεν υπήρχε, δεν θα µπορούσατε να δείτε ταινία υψηλής ανάλυσης (Blu Ray) στον υπολογιστή σας, εκτός και αν αγοράζατε την κατάλληλη συσκευή ή λογισµικό που την υποστηρίζει. ωρεάν ή επί πληρωµή, το MPEG4 σε συνδυασµό µε το DVB-T ολοκληρώνουν το θαύµα της ψηφιακής µετάδοσης. Πρέπει να σηµειωθεί ότι το MPEG4 part10 είναι αλγόριθµος συ- µπίεσης, ενώ το DVB-T είναι τεχνολογία µετάδοσης. Συνδυάζονται στην περίπτωση της ψηφιακής τηλεόρασης υψηλής ή κανονικής ευκρίνειας, όπως συνδυάζονται επίσης το DVB-T µε το MPEG-2, για µετάδοση εικόνας κανονικής ευκρίνειας (SD). Η επερχόµενη (;) τεχνολογία µετάδοσης DVB-T2 συνδυάζεται επίσης και µε τους δύο αλγόριθµους µετάδοσης, έχει βελτιωµένα χαρακτηριστικά, αλλά είναι αµφίβολο αν θα βρει το δρόµο της προς την αγορά. Όλα φαίνονται ευνοϊκά και ελπίζουµε να εφαρµοστούν επιτέλους και στη χώρα µας χωρίς άλλες καθυστερήσεις. Εν τέλει, όταν η τηλεόραση (ως ποιότητα εικόνας και περιεχοµένου) είναι καλή, τότε δεν υ- πάρχει τίποτα καλύτερο, όταν όµως είναι κακή, τότε δεν υπάρχει τίποτα χειρότερο!