Αριστοτέλειο Πανεπιστήµιο Θεσσαλονίκης. Πολυτεχνική Σχολή. Τµήµα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών & Μηχανικών Ηλεκτρονικών Υπολογιστών

Transcript

1 Αριστοτέλειο Πανεπιστήµιο Θεσσαλονίκης Πολυτεχνική Σχολή Τµήµα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών & Μηχανικών Ηλεκτρονικών Υπολογιστών Σχεδίαση και Ανάπτυξη Περιβάλλοντος Συγγραφής Εκπαιδευτικών Μεταδεδοµένων Συµβατών µε τα ιεθνή Πρότυπα Μαθησιακών Τεχνολογιών Χατζηνώτας Συµεών Αριθµός Ειδικού Μητρώου: 4020 Θεσσαλονίκη, 2003 Επιβλέπων: Καθηγητής Μιχαήλ-Γεράσιµος Στρίντζης

2 Ευχαριστίες-Αφιερώσεις Ευχαριστίες-Αφιερώσεις Θεωρώ χρέος µου να ευχαριστήσω όλους τους ανθρώπους που µε διάφορους τρόπους µε βοήθησαν στην εκπόνηση αυτής της εργασίας. Θέλω αρχικά να ευχαριστήσω τον επιβλέποντα Καθηγητή Μιχαήλ-Γεράσιµο Στρίντζη για την δυνατότητα που µου έδωσε να ασχοληθώ µε ένα σύγχρονο θέµα που παρουσιάζει εξαιρετικό ενδιαφέρον και την εξεταστική επιτροπή των καθηγητών που θα µελετήσουν και αξιολογήσουν την εργασία µου αυτή. Θερµές ευχαριστίες επίσης χρωστώ στον καθηγητή ρ. ηµήτριο Σάµψων, διευθυντή του Εργαστηρίου Προηγµένων e-υπηρεσιών για την Κοινωνία της Γνώσης, για την ευκαιρία που µου έδωσε να εργαστώ στο εργαστήριο στη Θεσσαλονίκη επί της Κυβερνίδου και συνέβαλε να φτάσω στο επιθυµητό αποτέλεσµα. Ιδιαίτερες ευχαριστίες επιβάλλεται να δώσω στους κ. Πυθαγόρα Καραπιπέρη, κ. Νίκο Μανουσέλη, κ. Θανάση Παπαγεωργίου, οι οποίοι µελέτησαν µε προσοχή τη διπλωµατική µου και βοήθησαν στη σωστή διαµόρφωσή της, µε πολύτιµες παρατηρήσεις και υποστήριξη µέχρι την τελευταία στιγµή. Θα ήθελα επίσης να ευχαριστήσω τους συναδέλφους και συνεργάτες του εργαστηρίου και ιδιαίτερα το Σπύρο Μαλακάση, τον Κώστα Παπαδόπουλο και το Ζήση Πλίτση. Τέλος, επειδή µε την εργασία αυτή, ολοκληρώνονται και οι σπουδές µου ως προπτυχιακού φοιτητή θα ήθελα να ευχαριστήσω την οικογένειά µου, που µε υποστήριξε σε όλες µου τις αποφάσεις µε κάθε τρόπο. Συµεών Χατζηνώτας Θεσσαλονίκη, Σεπτέµβριος 2003

3 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Ευχαριστίες-Αφιερώσεις... 2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ... 3 ΠΙΝΑΚΕΣ ΣΧΗΜΑΤΑ ΕΙΚΟΝΕΣ... 6 Περίληψη... 8 Abstract Μεταδεδοµένα Εισαγωγή Μεταδεδοµένων Μοντέλα Μεταδεδοµένων για περιγραφή ψηφιακών πηγών πληροφορίας Dublin Core Metadata Initiative Μοντέλο Μεταδεδοµένων Dublin Core Μοντέλο Μεταδεδοµένων Dublin Core Qualifiers Moving Picture Experts Group Το πρότυπο MPEG Το πρότυπο MPEG Μοντέλο Μεταδεδοµένων MPEG ID3v2 Tag Μοντέλο Μεταδεδοµένων ID3v2 Tag Εξειδικευµένα Μοντέλα Μεταδεδοµένων : Εκπαιδευτικά Μεταδεδοµένα GEM Μοντέλο Μεταδεδοµένων GEM ARIADNE Μοντέλο Μεταδεδοµένων ARIADNE IEEE LOM Μοντέλο Μεταδεδοµένων IEEE LOM Αντιστοίχηση Μοντέλων Μεταδεδοµένων στο πρότυπο Dublin Core Αντιστοίχηση Dublin Core MPEG Αντιστοίχηση Dublin Core ID3v2 Tag Αντιστοίχηση Dublin Core IEEE LOM Generic Metadata Tagging Toolkit Εισαγωγή Σκοπός Περίληψη Η ανάγκη για το Generic Metadata Tagging Toolkit Τα εργαλεία επεξεργασίας µεταδεδοµένων XML και οι χρήστες Οι τελικοί χρήστες του Generic Metadata Tagging Toolkit Περιγραφή του Generic Metadata Tagging Toolkit Εισαγωγή Γενική περιγραφή και χαρακτηριστικά Σενάρια χρήσης Αρχιτεκτονική σχεδίαση οµικές Μονάδες Λογικές κλάσεις Πακέτο gr.iti.schatzin Πακέτο gr.iti.schatzin.metadatawizard Πακέτο gr.iti.schatzin.metadatawizard.xcomponent Πακέτο gr.iti.schatzin.metadatawizard.domtools Εγχειρίδιο χρήσης του Generic Metadata Tagging Toolkit

4 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 3.1 Γραφικό περιβάλλον του Generic Metadata Tagging Toolkit Κύριο µενού Γραµµή εργαλείων Πλαίσιο Επεξεργασίας XML Πλαίσιο Επεξεργασίας XML Schema Λειτουργίες του Generic Metadata Tagging Toolkit ηµιουργία ενός νέου XML αρχείου ιαδικασία δηµιουργίας ενός νέου XML αρχείου Επεξεργασία υπάρχοντος XML αρχείου ιαδικασία επεξεργασίας ήδη υπάρχοντος XML αρχείου Έλεγχος εγκυρότητας XML αρχείου ιαδικασία ελέγχου εγκυρότητας XML αρχείου, που δηµιουργήθηκε µε το Generic Metadata Tagging Toolkit ιαδικασία ελέγχου εγκυρότητας XML αρχείου, που δηµιουργήθηκε µε άλλο εργαλείο Εκτύπωση ενός XML αρχείου ιαδικασία εκτύπωσης ενός XML αρχείου σε µορφή κειµένου ιαδικασία εκτύπωσης ενός XML αρχείου σε µορφή πίνακα τιµών Επιλογή µοντέλου δεδοµένων ιαδικασία επιλογής µοντέλου δεδοµένων Επιλογή τρόπου εργασίας ιαδικασία επιλογής τρόπου εργασίας Χρήση των προκαθορισµένων Λεξιλογίων / Ταξινοµιών ιαδικασία εισαγωγής µοναδικών ή πολλαπλών τιµών Πλοήγηση στο µοντέλο δεδοµένων ιαδικασία πλοήγησης στο µοντέλο δεδοµένων Παροχή Βοήθειας ιαδικασία παροχής βοήθειας Εµφάνιση εγχειριδίου χρήσης ιαδικασία εµφάνισης εγχειριδίου χρήσης Εισαγωγή µοντέλου δεδοµένων ιαδικασία ανοίγµατος µοντέλου δεδοµένων ιαδικασία επεξεργασίας µοντέλου δεδοµένων Αυτόµατη δηµιουργία γραφικής διεπιφάνειας χρήστη Βιβλιογραφία Παράρτηµα Ι : Εγκατάσταση Τεχνικές απαιτήσεις Τεχνικές απαιτήσεις Εγκατάσταση Παράρτηµα ΙΙ : Περιγραφή κώδικα Ιεραρχία Πακέτων Ιεραρχία κλάσεων Πακέτα Πακέτο gr.iti.schatzin Κλάση ChoiceTreeCellEditor Κλάση ChoiceTreeCellRenderer Κλάση DifficultyDialog Κλάση ExtensionFileFilter Κλάση MainApplication Κλάση MainFrame Κλάση MyActions Κλάση MyMenuBar

5 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Κλάση MyToolBar Κλάση MyTree Κλάση PrintableXMLTable Κλάση PrintXMLTable Κλάση PrintXMLText Κλάση PrintXMLTextPages Κλάση SchemaFrame Κλάση WaitDialog Κλάση WizardDialog Κλάση XMLfileFilter Πακέτο gr.iti.schatzin.metadatawizard Κλάση DOM2MetadataWizard Κλάση MetadataWizard Κλάση MetadataWizard2DOM Κλάση MetaPanelitem Κλάση MetaUnboundedPanel Κλάση Schema2Tree Κλάση Tree2MetadataWizard Πακέτο gr.iti.schatzin.metadatawizard.domtools Κλάση SaxParser Κλάση XDOM Κλάση Xerces Κλάση XML2DOM Κλάση XMLSchema Κλάση XNode Πακέτο gr.iti.schatzin.metadatawizard.xcomponent Κλάση AttributeField Κλάση AttributePanel Κλάση LangPanel Κλάση XComboBox Κλάση XIntegerField Κλάση XPanel Κλάση XStringField Κλάση XTree Κλάση XTreeChoiceNode Κλάση XTreeNode

6 ΠΙΝΑΚΕΣ ΣΧΗΜΑΤΑ ΕΙΚΟΝΕΣ ΠΙΝΑΚΕΣ ΣΧΗΜΑΤΑ ΕΙΚΟΝΕΣ Πίνακας 1-1 στοιχείων του µοντέλου µεταδεδοµένων Dublin Core Σχήµα 1.1 Εποπτική εικόνα της δοµής του µοντέλου µεταδεδοµένων Dublin Core Πίνακας 1-2 Βελτίωσης Στοιχείων του µοντέλου µεταδεδοµένων Dublin Core Qualifiers Πίνακας 1-3 Σχήµατος Κωδικοποίησης Στοιχείων του µοντέλου µεταδεδοµένων Dublin Core Qualifiers Σχήµα 1.2 Ο σκοπός του MPEG Σχήµα 1.3 Συσχετισµοί των εργαλείων του MPEG Σχήµα 1.4 Ένα πιθανό σύστηµα βασισµένο στο MPEG Σχήµα 1.5 Επισκόπηση της δοµής του µοντέλου µεταδεδοµένων MPEG Πίνακας 1-4 Περιγραφή λειτουργιών των κύριων συνόλων στοιχείων του MPEG Πίνακας 1-5 Περιγραφή του µέσου του περιεχοµένου Πίνακας 1-6 Περιγραφή της δηµιουργίας και της παραγωγής του περιεχοµένου Πίνακας 1-7 Περιγραφή της χρήσης του περιεχοµένου Σχήµα 1.6 αρχείου ήχου µε ετικέτες ID3v Πίνακας 1-8 Μοντέλο Μεταδεδοµένων ID3v2 Tag Σχήµα 1.7 Συσχετισµοί όσον αφορά την τυποποίηση εκπαιδευτικών µεταδεδοµένων Σχήµα 1.8 Εποπτική εικόνα της δοµής του µοντέλου µεταδεδοµένων GEM Πίνακας 1-9 Στοιχεία δεδοµένων GEM Σχήµα 1.9 Εποπτική εικόνα της δοµής του µοντέλου µεταδεδοµένων ARIADNE Πίνακας 1-10 ARIADNE, Γενικές πληροφορίες Πίνακας 1-11 ARIADNE, Σηµασιολογία Πίνακας 1-12 ARIADNE, Παιδαγωγικά χαρακτηριστικά Πίνακας 1-13 ARIADNE, Τεχνικά χαρακτηριστικά Πίνακας 1-14 ARIADNE, Προϋποθέσεις χρήσης Πίνακας 1-15 ARIADNE, Μετα-µεταδεδοµένα Πίνακας 1-16 ARIADNE, Σχόλια Σχήµα 1.10 Εποπτική εικόνα της δοµής του µοντέλου µεταδεδοµένων IEEE LOM Πίνακας 1-17 IEEE LOM, Γενική κατηγορία Πίνακας 1-18 IEEE LOM, Κατηγορία Κύκλου Ζωής Πίνακας 1-19 IEEE LOM, Κατηγορία Μετα-Μεταδεδοµένων Πίνακας 1-20 IEEE LOM, Τεχνική Κατηγορία Πίνακας 1-21 IEEE LOM, Εκπαιδευτική κατηγορία Πίνακας 1-22 IEEE LOM, Κατηγορία ικαιωµάτων Πίνακας 1-23 IEEE LOM, Κατηγορία Σχέσης Πίνακας 1-24 IEEE LOM, Κατηγορία Σχολίων Πίνακας 1-25 IEEE LOM, Κατηγορία Ταξινόµησης Πίνακας 1-26 Τύπος δεδοµένων LangString Πίνακας 1-27 Τύπος δεδοµένων DateTime Πίνακας 1-28 Τύπος δεδοµένων Duration Πίνακας 1-29 Τύπος δεδοµένων Vocabulary Πίνακας 1-30 Αντιστοίχηση Dublin Core MPEG Πίνακας 1-31 Αντιστοίχηση Dublin Core ID3v2 Tag Πίνακας 1-32 Αντιστοίχηση Dublin Core IEEE LOM Πίνακας 2-1 ιαφορετικά επίπεδα πρόσβασης και επεξεργασίας των αρχείων εκπαιδευτικών µεταδεδοµένων Πίνακας 2-2 Οι λειτουργίες του Generic Metadata Tagging Toolkit Σχήµα 2.1 ιάγραµµα σεναρίου χρήσης για το Generic Metadata Tagging Toolkit

7 ΠΙΝΑΚΕΣ ΣΧΗΜΑΤΑ ΕΙΚΟΝΕΣ Σχήµα 2.2 Εποπτικό σχήµα της αρχιτεκτονικής του συστήµατος Σχήµα 2.3 Το πακέτο gr.iti.schatzin Σχήµα 2.4 Το πακέτο gr.iti.schatzin.metadatawizard Σχήµα 2.5 Το πακέτο gr.iti.schatzin.metadatawizard.xcomponent Σχήµα 2.6 Το πακέτο gr.iti.schatzin.metadatawizard.domtools Εικόνα 3-1 Κύριο Μενού Σχήµα 3.1 Γραµµή εργαλείων Εικόνα 3-2 Τα στοιχεία της Εκπαιδευτικής Κατηγορίας που χρησιµοποιούνται από µια οµάδα χρηστών Εικόνα 3-3 Εισαγωγή τιµών σε ένα αρχείο XML πληκτρολογώντας ή επιλέγοντας από µια αναδιπλούµενη λίστα Εικόνα 3-4 Πολλαπλές τιµές Εικόνα 3-5 Γραµµή εργαλείων πλοήγησης στα πλαίσια Εικόνα 3-6 Πλοήγηση στα πλαίσια Εικόνα 3-7 Ένδειξη οµάδας χρηστών Εικόνα 3-8 Ένδειξη τρόπου εργασίας Εικόνα 3-9 Πλαίσιο Επεξεργασίας XML Schema Εικόνα 3-10 Εισαγωγή τιµών Εικόνα 3-11 ιάλογος Save file as Σχήµα 3.2 UML ιάγραµµα ακολουθίας για τη δηµιουργία νέου XML αρχείου Εικόνα 3-12 ιάλογος Open Σχήµα 3.3 UML ιάγραµµα ακολουθίας για την επεξεργασία υπάρχοντος XML αρχείου Εικόνα 3-13 Μήνυµα σφάλµατος κατά τον έλεγχο εγκυρότητας Σχήµα 3.4 UML ιάγραµµα ακολουθίας για τον έλεγχο εγκυρότητας XML αρχείου Εικόνα 3-14 Εκτύπωση ενός XML αρχείου σε µορφή κειµένου Σχήµα 3.5 UML ιάγραµµα ακολουθίας για την εκτύπωση XML αρχείου Εικόνα 3-15 ιάλογος επιλογής µοντέλου δεδοµένων Εικόνα 3-16 Επιλογή µοντέλου δεδοµένων Σχήµα 3.6 UML ιάγραµµα ακολουθίας για την επιλογή µοντέλου δεδοµένων Εικόνα 3-17 Αλλαγή τρόπου εργασίας από Βασικό σε Προχωρηµένο Εικόνα 3-18 Προχωρηµένος τρόπος εργασίας Σχήµα 3.7 UML ιάγραµµα ακολουθίας για την επιλογή τρόπου εργασίας Εικόνα 3-19 Προκαθορισµένα Λεξιλόγια / Ταξινοµίες Εικόνα 3-20 Εισαγωγή πολλαπλών τιµών σε ένα στοιχείο Εικόνα 3-21 Επιλογές πλοήγησης στο µοντέλο δεδοµένων Εικόνα 3-22 Το πλαίσιο Tip Εικόνα 3-23 Το µενού Help Εικόνα 3-24 Το εγχειρίδιο χρήσης Εικόνα 3-25 Επιλογή εντολής Load Schema Εικόνα 3-26 ιάλογος επιλογής αρχείου XML Schema Εικόνα 3-27 Πλαίσιο Schema Configuration Εικόνα 3-28 Επεξεργασία µοντέλου δεδοµένων Εικόνα 3-29 Εισαγωγή λεξιλογίου Εικόνα 3-30 Απενεργοποίηση στοιχείου Εικόνα 3-31 Επιλογή choice από τη δεντρική δοµή Εικόνα 3-32 Επιλογή choice από το πλαίσιο Εικόνα 3-33 Αυτόµατη δηµιουργία γραφικής διεπιφάνειας χρήστη Σχήµα 3.8 UML ιάγραµµα ακολουθίας για το σχεδιασµό µοντέλου δεδοµένων

8 Περίληψη Περίληψη Ονοµατεπώνυµο: Χατζηνώτας Συµεών Τίτλος ιπλωµατικής Εργασίας: Σχεδίαση και Ανάπτυξη Περιβάλλοντος Συγγραφής Εκπαιδευτικών Μεταδεδοµένων Συµβατών µε τα ιεθνή Πρότυπα Μαθησιακών Τεχνολογιών Θεσσαλονίκη, Σεπτέµβριος 2003 Η µεγάλη ανάπτυξη του ιαδικτύου οδήγησε στην ανάγκη για ένα σηµασιολογικό ιαδίκτυο, όπου η έρευνα για δικτυωµένες πηγές πληροφορίας δε γίνεται µε βάση λέξεις-κλειδιά αλλά µε βάση σηµασιολογικές έννοιες. Απαραίτητο συστατικό του σηµασιολογικού δικτύου αποτελούν τα µεταδεδοµένα, δηλαδή δεδοµένα σχετικά µε τα δεδοµένα ή µε άλλα λόγια ένα σύνολο πληροφοριών που περιγράφουν µια δικτυωµένη πηγή πληροφορίας. Κι αυτό γιατί µε τη βοήθεια των µεταδεδοµένων προάγεται ο εντοπισµός, η ανακάλυψη και η επαναχρησιµοποίηση των δικτυωµένων πηγών πληροφορίας, που βρίσκονται κρυµµένες στο αχανές ιαδίκτυο. Ως αποτέλεσµα σε πολλούς γνωστικούς τοµείς αναπτύχθηκαν προδιαγραφές µε σκοπό να προάγουν τη χρήση των µεταδεδοµένων. Ωστόσο οι προδιαγραφές αυτές σχεδιάστηκαν από διάφορες εταιρίες ή κοινότητες µε βάση κάθε φορά τις συγκεκριµένες ανάγκες του σχεδιαστή. Το αποτέλεσµα ήταν οι προδιαγραφές αυτές να είναι συνήθως µονόπλευρες και να µη µπορούν να υιοθετηθούν ως ένα γενικό πρότυπο. Για αυτό το λόγο ορισµένες επίσηµες οµάδες τυποποίησης εξέδωσαν τα δικά τους πρότυπα, τα οποία συνήθως συµπεριλαµβάνουν ένα βασικό σύνολο στοιχείων και επιπλέον έχουν τη δυνατότητα επέκτασης για να καλύψουν τις επιµέρους ανάγκες κάθε εφαρµογής. Το γενικό συµπέρασµα λοιπόν είναι ότι ένα στατικό µοντέλο δεδοµένων δεν µπορεί να αντιπροσωπεύσει το σύνολο των µεταδεδοµένων και είναι απαραίτητο να χρησιµοποιηθεί ένα δυναµικό µοντέλο, που θα µπορεί να προσαρµόζεται στις ανάγκες της κάθε υλοποίησης. Εντούτοις τα εργαλεία συγγραφής µεταδεδοµένων δεν µπορούν να υποστηρίξουν ένα τέτοιο δυναµικό µοντέλο δεδοµένων, είτε γιατί πρόκειται για εργαλεία XML γενικής χρήσης, τα οποία απαιτούν από το χρήστη µια καλή γνώση της δοµής της XML, είτε γιατί πρόκειται για εργαλεία φιλικά προς το χρήστη, τα οποία όµως είναι επικεντρωµένα σε ένα συγκεκριµένο µοντέλο δεδοµένων και απαιτούν περαιτέρω ανάπτυξη και επεξεργασία για να συµπεριλάβουν ένα νέο µοντέλο. Η ανάγκη λοιπόν για ένα εργαλείο συγγραφής µεταδεδοµένων, το οποίο θα συνδυάσει τα πλεονεκτήµατα και θα ξεπεράσει τις αδυναµίες των συµβατικών εργαλείων, οδήγησε στη σχεδίαση και την ανάπτυξη του Generic Metadata Tagging Toolkit. Το εργαλείο αυτό διαθέτει ένα γραφικό περιβάλλον φιλικό προς το χρήστη, καθώς και την απαραίτητη ευελιξία για να συµπεριλάβει εύκολα και γρήγορα νέα µοντέλα δεδοµένων. Το Generic Metadata Tagging Toolkit αποτελεί αδιαµφισβήτητα το ιδανικό εργαλείο τόσο για τους συγγραφείς µεταδεδοµένων όσο και για τους εξειδικευµένους χρήστες της XML.

9 Abstract Abstract Name: Symeon Chatzinotas Diploma Thesis Title: Designing and Development of Application for writing Educational Metadata compatible with the International Standards of Learning Technologies Thessaloniki, September 2003 The large development of the Internet has lead to the need for a semantic Internet, where the search for networked resources is not made using keywords but using semantics. Necessary component of the semantic Internet are metadata, that is data about data or in other words an information set that describes a networked resource. And that is because metadata helps the discovery and the reuse of the networked resources, that remain hidden in the immense Internet. As a result specifications have been developed in many knowledge areas in order to enhance the use of metadata. However these specifications were designed by companies or communities in order to comply with their own needs. As a result the specifications were usually one-sided and could not be adopted as a general standard. That is why some official standardization groups have published their own standards, which usually include a basic element set and in addition they can be extended in order to cover the needs of every implementer. The general conclusion is that a static data model cannot represent the total of metadata and a dynamic data model, that can adapt to the special needs of every implementer, must be used. Yet the tools for writing metadata cannot support such a dynamic data model either because they are general-use XML tools, which require a profound knowledge of the XML structure, or because they are user-friendly tools, which are focused in a specific data model and farther development is required in order to incorporate a new model. This need for a metadata tool, which combines the advantages and overcomes the weaknesses of the conventional tools, has lead to the designing and the development of Generic Metadata Tagging Toolkit. The Generic Metadata Tagging Toolkit offers a user-friendly graphical interface and in the same time has the necessary suppleness in order to incorporate fast and easily new data models. The Generic Metadata Tagging Toolkit is without question the ideal tool for the XML-inexperienced metadata writers as well as for the XML experts.

10 1 Μεταδεδοµένα 1.1 Εισαγωγή Καθώς όλο και περισσότερες ψηφιακές πηγές πληροφορίας γίνονται διαθέσιµες ηλεκτρονικά στο ιαδίκτυο, η ανακάλυψη συγκεκριµένης πληροφορίας γίνεται ολοένα πιο δύσκολη. Είναι ευρέως αποδεκτό ότι τα µεταδεδοµένα, µια περιγραφή των ψηφιακών πηγών πληροφορίας, µπορεί να αυξήσει σε µεγάλο βαθµό την ποιότητα ανάκτησης πληροφοριών σε µεγάλα, κατανεµηµένα δίκτυα όπως το ιαδίκτυο. Ο σκοπός αυτής της παραγράφου είναι να παράσχει µια περίληψη της τρέχουσας κατάστασης στον τοµέα των µεταδεδοµένων επικεντρώνοντας στις δραστηριότητες τυποποίησης µοντέλων µεταδεδοµένων που είναι διαθέσιµα ανά τον κόσµο. Η εκρηκτική αύξηση του ενδιαφέροντος για το ιαδίκτυο τα τελευταία χρόνια οδήγησε στην ψηφιοποίηση των πληροφοριών. Συλλογές κειµένων, εικόνων, ήχων και βίντεο από διάφορους τοµείς υπάρχουν τώρα σε ηλεκτρονική µορφή και µπορούν να γίνουν προσβάσιµα µέσω του ιαδικτύου. Ωστόσο, µεγάλο µέρος αυτού του υλικού είναι τόσο δύσκολο να εντοπιστεί που καθίσταται µη διαθέσιµο [Weibel 1995]. Μια έρευνα από τον Holscher [Holscher 2000] εισηγείται ότι υπάρχουν δυσκολίες όταν αρχάριοι και έµπειροι χρήστες ψάχνουν συγκεκριµένες πληροφορίες στο διαδίκτυο, χρησιµοποιώντας συµβατικές µηχανές αναζήτησης. Χρησιµοποιώντας ένα ερώτηµα-δείγµα σε έναν αριθµό µηχανών αναζήτησης, ο Desai [Desai 1997] εξέτασε τα προβλήµατα στη δηµιουργία ευρετηρίου πηγών από το ιαδίκτυο. Με αυτό τον τρόπο διαπίστωσε ότι ένα από τα κύρια προβλήµατα των µηχανών αναζήτησης είναι η έλλειψη του νοηµατικού πλαισίου κατά τη διάρκεια της αναζήτησης. Επιπρόσθετα, ο Miller στο άρθρο του πραγµατεύεται τα προβλήµατα της εύρεσης πληροφοριών στο ιαδίκτυο και το τεράστιο πλήθος άσχετων δικτυακών χώρων, οι οποίοι επιστρέφονται χρησιµοποιώντας µια κοινή µηχανή αναζήτησης [Miller 1996]. Για να είναι δυνατή η εύρεση πληροφοριών σε έναν ευρύ και ποικίλο πληροφοριακό χώρο, όπως το ιαδίκτυο, είναι απαραίτητη η δηµιουργία µιας µικρής περίληψης µε τα χαρακτηριστικά της κάθε διαθέσιµης πηγής πληροφορίας και η δυνατότητα αναζήτησης και δηµιουργίας ευρετηρίου µε βάση αυτά τα χαρακτηριστικά. Εκτός αυτού, αν ο πληροφοριακός χώρος είναι ογκώδης, τότε η αναπαράσταση ολόκληρων πηγών µε µικρές και δοµηµένες περιλήψεις αυτών µπορεί να τον µειώσει σε ένα περισσότερο εύχρηστο µέγεθος. Αυτή η περίληψη χαρακτηριστικών των πηγών πληροφορίας είναι γνωστή ως «µεταδεδοµένα» [Wood 1997]. 1.2 Μεταδεδοµένων Με ένα πιο επίσηµο τρόπο, τα µεταδεδοµένα ορίζονται στη βιβλιογραφία ως πληροφορία σχετικά µε την πληροφορία ή δεδοµένα σχετικά µε τα δεδοµένα [Berners 1997]. Στα πλαίσια των δικτυωµένων πηγών πληροφορίας, τα µεταδεδοµένα είναι ένα σύνολο πληροφοριών που περιγράφουν µια δικτυωµένη πηγή πληροφορίας. Αυτή η πληροφορία µπορεί να αποτελεί µέρος µιας πηγής ή µπορεί να κρατείται χωριστά από την πηγή αλλά συνδεδεµένη µε αυτή µε κάποιον άλλο τρόπο. Τα µεταδεδοµένα µπορούν να δηµιουργηθούν από συγγραφείς, εκδότες, βιβλιοθηκονόµους ή άλλους κατά µήκος της αλυσίδας πληροφορίας. Μπορούν επίσης να δηµιουργηθούν από µηχανές λογισµικού. Τα µεταδεδοµένα µπορεί να είναι πολύ απλά (π.χ. Σελίδα 10/170

11 λίγες λέξεις-κλειδιά) ή µπορεί να είναι αρκετά πολύπλοκα (π.χ. µια πλήρης εγγραφή που ακολουθεί λεπτοµερείς κανόνες). Έρευνα [Dempsey et al 1997] που έγινε σε διάφορες µεθόδους περιγραφής πηγών εισηγείται την ανάγκη για µεταδεδοµένα, µε την έννοια της διαχείρισης των πηγών πληροφοριών, έτσι ώστε τα περιεχόµενα να αποκαλύπτονται µε συνέπεια. Τα µεταδεδοµένα, όπως περιγράφονται στη βιβλιογραφία, µπορούν τυπικά να υποστηρίξουν έναν αριθµό διαδικασιών ανάµεσα στις οποίες συµπεριλαµβάνονται ο εντοπισµός, η ανακάλυψη, η τεκµηρίωση, η αποτίµηση και η επιλογή πηγών. Αρκετοί ερευνητές αναφέρουν τη σηµασία των µεταδεδοµένων ειδικά για την περιγραφή πηγών οι οποίες δεν είναι βασισµένες σε κείµενο. Πηγές βασισµένες σε κείµενο µπορούν να ανακαλυφθούν στο ιαδίκτυο χρησιµοποιώντας πλοηγούς, αλλά πηγές µη βασισµένες σε κείµενο χρειάζονται κάποια σχετική πληροφορία για να ανακτηθούν. Για παράδειγµα µια ψηφιακή ηχητική εγγραφή δε χαρακτηρίζει τον εαυτό της. Η χρήση των µεταδεδοµένων επίσης βελτιώνει: Την απόδοση των συστηµάτων: Οι εγγραφές µεταδεδοµένων είναι µικρότερες από τα αντικείµενα που αναπαριστούν. Το περιεχόµενο: Συµπεριλαµβάνοντας επικεφαλίδες θέµατος και κριτικές βιβλίων προάγει τον εντοπισµό και την ανακάλυψη των πηγών. Τα οικονοµικά: Τα µεταδεδοµένα βοηθούν τους πιθανούς αγοραστές στην απόφασή τους να αποκτήσουν ένα αντικείµενο. Πνευµατική ιδιοκτησία: Περιλαµβάνουν πληροφορίες πνευµατικής ιδιοκτησίας και επιτρέπουν µε αυτό τον τρόπο την ελεγχόµενη πρόσβαση και την προστασία της πηγής πληροφορίας. Οι επόµενες παράγραφοι περιγράφουν τον τρόπο µε τον οποίον µπορούν να χρησιµοποιηθούν τα µεταδεδοµένα για να χαρακτηρίσουν, αναζητήσουν, ανακτήσουν, χρησιµοποιήσουν και επαναχρησιµοποιήσουν ψηφιακές πηγές πληροφορίας. Περιέχουν επίσης µια επισκόπηση των κυριότερων δραστηριοτήτων στον τοµέα των µεταδεδοµένων, καθώς και µια αναλυτική περιγραφή των κυριότερων µοντέλων µεταδεδοµένων. 1.3 Μοντέλα Μεταδεδοµένων για περιγραφή ψηφιακών πηγών πληροφορίας Dublin Core Metadata Initiative Το πρότυπο µεταδεδοµένων της Dublin Core [DCMI] είναι ένα απλό αλλά αποτελεσµατικό σύνολο για την περιγραφή ενός ευρέως φάσµατος διασυνδεδεµένων πηγών. Το πρότυπο Dublin Core συνδυάζει δεκαπέντε στοιχεία, η σηµασιολογία των οποίων καθιερώθηκε µέσω οµοφωνίας µιας διεθνούς οµάδας επαγγελµατιών από τη βιβλιοθηκονοµία, την πληροφορική, την κωδικοποίηση κειµένου, την µουσειακή κοινότητα και άλλα σχετικά γνωστικά πεδία. Αυτά τα βασικά στοιχεία υιοθετήθηκαν ευρέως από ποικίλους οργανισµούς (π.χ. European SchoolNet, US Gateway to Educational Materials (GEM)) ως σηµείο εκκίνησης για να ορίσουν τα δικά τους µεταδεδοµένα για την περιγραφή δικτυωµένων εκπαιδευτικών πηγών. Σελίδα 11/170

12 Μοντέλο Μεταδεδοµένων Dublin Core Το µοντέλο δεδοµένων του Dublin Core είναι ένα απλό και περιληπτικό µοντέλο και αποτελείται συνολικά από 15 στοιχεία. Στον Πίνακα 1-1 εµφανίζονται τα στοιχεία του µοντέλου δεδοµένων του Dublin Core, καθώς και ο ορισµός του κάθε στοιχείου [DC 1999]. Πίνακας 1-1 στοιχείων του µοντέλου µεταδεδοµένων Dublin Core Στοιχείο Title Creator Subject Description Publisher Contributor Date Type Format Identifier Source Language Relation Coverage Rights Το όνοµα της πηγής Μια οντότητα υπεύθυνη για την δηµιουργία του περιεχοµένου της πηγής Το θέµα του περιεχοµένου της πηγής Η περιγραφή του περιεχοµένου της πηγής Μια οντότητα υπεύθυνη για τη δηµοσίευση της πηγής Μια οντότητα υπεύθυνη για συνεισφορές στο περιεχόµενο της πηγής Μια ηµεροµηνία συσχετισµένη µε ένα γεγονός στον κύκλο ζωής της πηγής Η φύση ή το είδος του περιεχοµένου της πηγής Η φυσική ή ψηφιακή υπόσταση της πηγής Μια αδιαµφισβήτητη αναφορά στην πηγή Μια αναφορά σε µία πηγή από τον οποίο πηγάζει η τρέχουσα πηγή Η γλώσσα του πνευµατικού περιεχοµένου της πηγής Μια αναφορά σε µία σχετική πηγή Το εύρος φάσµατος του περιεχοµένου της πηγής Πληροφορίες για τα πνευµατικά δικαιώµατα της πηγής Στο επόµενο σχήµα (Σχήµα 1.1) εµφανίζεται µια εποπτική εικόνα της δοµής του µοντέλου µεταδεδοµένων Dublin Core: Σχήµα 1.1 Εποπτική εικόνα της δοµής του µοντέλου µεταδεδοµένων Dublin Core Στη συνέχεια ακολουθεί µια υλοποίηση του µοντέλου µεταδεδοµένων Dublin Core σε XML. Στους παρακάτω πίνακες παρουσιάζεται το XML Schema, το οποίο περιέχει τον ορισµό των στοιχείων του µοντέλου µεταδεδοµένων: Σελίδα 12/170

13 Schema DC.xsd Elements Contributor Coverage Creator Date DC Description Format Identifier Language Publisher Relation Rights Source Subject Title Type Complex types DCtype element Contributor diagram type used by source xs:string complextype DCtype <xs:element name="contributor" type="xs:string"/> element Coverage diagram type used by source xs:string complextype DCtype <xs:element name="coverage" type="xs:string"/> element Creator diagram type used by source xs:string complextype DCtype <xs:element name="creator" type="xs:string"/> element Date diagram type used by source xs:string complextype DCtype <xs:element name="date" type="xs:string"/> Σελίδα 13/170

14 element DC diagram type children source DCtype Title Creator Subject Description Publisher Contributor Date Type Format Identifier Source Language Relation Coverage Rights <xs:element name="dc" type="dctype"/> Σελίδα 14/170

15 element Description diagram type used by source xs:string complextype DCtype <xs:element name="description" type="xs:string"/> element Format diagram type xs:string used by complextype DCtype source <xs:element name="format" type="xs:string"/> element Identifier diagram type used by source xs:string complextype DCtype <xs:element name="identifier" type="xs:string"/> element Language diagram type used by source xs:language complextype DCtype <xs:element name="language" type="xs:language"/> element Publisher diagram type used by source xs:string complextype DCtype <xs:element name="publisher" type="xs:string"/> element Relation diagram type used by source xs:string complextype DCtype <xs:element name="relation" type="xs:string"/> Σελίδα 15/170

16 element Rights diagram type used by source xs:string complextype DCtype <xs:element name="rights" type="xs:string"/> element Source diagram type used by source xs:string complextype DCtype <xs:element name="source" type="xs:string"/> element Subject diagram type used by source xs:string complextype DCtype <xs:element name="subject" type="xs:string"/> element Title diagram type used by source xs:string complextype DCtype <xs:element name="title" type="xs:string"/> element Type diagram type used by source xs:string complextype DCtype <xs:element name="type" type="xs:string"/> Σελίδα 16/170

17 complextype DCtype diagram children used by Title Creator Subject Description Publisher Contributor Date Type Format Identifier Source Language Relation Coverage Rights element DC Σελίδα 17/170

18 source <xs:complextype name="dctype"> <xs:sequence> <xs:element ref="title" minoccurs="0" maxoccurs="unbounded"/> <xs:element ref="creator" minoccurs="0" maxoccurs="unbounded"/> <xs:element ref="subject" minoccurs="0" maxoccurs="unbounded"/> <xs:element ref="description" minoccurs="0" maxoccurs="unbounded"/> <xs:element ref="publisher" minoccurs="0" maxoccurs="unbounded"/> <xs:element ref="contributor" minoccurs="0" maxoccurs="unbounded"/> <xs:element ref="date" minoccurs="0" maxoccurs="unbounded"/> <xs:element ref="type" minoccurs="0" maxoccurs="unbounded"/> <xs:element ref="format" minoccurs="0" maxoccurs="unbounded"/> <xs:element ref="identifier" minoccurs="0" maxoccurs="unbounded"/> <xs:element ref="source" minoccurs="0" maxoccurs="unbounded"/> <xs:element ref="language" minoccurs="0" maxoccurs="unbounded"/> <xs:element ref="relation" minoccurs="0" maxoccurs="unbounded"/> <xs:element ref="coverage" minoccurs="0" maxoccurs="unbounded"/> <xs:element ref="rights" minoccurs="0" maxoccurs="unbounded"/> </xs:sequence> </xs:complextype> Ακολουθεί ένα παράδειγµα του µοντέλου δεδοµένων Dublin Core σε XML: <?xml version="1.0" encoding="utf-8"?> <!-- edited with XMLSPY v5 U ( by Symeon Chatzinotas (ITI) --> <DCMI> <Title>Java and XML</Title> <Creator>Brett McLaughlin</Creator> <Subject>Java, XML</Subject> <Description>Java revolutionized the programming world by providing a platform-independent programming language. XML takes the revolution a step further with a platform-independent language for interchanging data. Java and XML shows how to put the two together, building real-world applications in which both the code and the data are truly portable.</description> <Publisher>O'Reilly and Associates, Inc.</Publisher> <Contributor>Erik T. Ray</Contributor> <Date> </Date> <Type>Text</Type> <Format>application/pdf</Format> <Identifier>ISBN </Identifier> <Source>ISBN </Source> <Language>en</Language> <Relation>ISBN </Relation> <Coverage>21th century programming community</coverage> <Rights>Copyright 2000 O'Reilly and Associates, Inc. All rights reserved.</rights> </DCMI> Μοντέλο Μεταδεδοµένων Dublin Core Qualifiers Το µοντέλο µεταδεδοµένων Dublin Core Qualifiers αποτελεί µια επέκταση του κλασικού µοντέλου Dublin Core. Εκτός από τα 15 βασικά στοιχεία του Dublin Core που ορίστηκαν προηγουµένως περιέχει και κάποια επιπρόσθετα χαρακτηριστικά στοιχεία. Σκοπός αυτών των χαρακτηριστικών στοιχείων είναι να διευκρινίσουν και να ορίσουν µε ένα πιο συγκεκριµένο τρόπο τα βασικά στοιχεία και τις τιµές τους. Το DCMI αναγνωρίζει δύο ευρείς κατηγορίες χαρακτηριστικών: Βελτίωση Στοιχείου (Element Refinement): Αυτά τα χαρακτηριστικά ορίζουν µε πιο συγκεκριµένο τρόπο τη σηµασία ενός στοιχείου. Ένα βελτιωµένο στοιχείο έχει την ίδια σηµασία µε το βασικό στοιχείο, αλλά περιορίζεται σε µια συγκεκριµένη ιδιότητα του βασικού στοιχείου. Μια εφαρµογή λογισµικού, η οποία δεν µπορεί να αντιληφθεί το βελτιωµένο στοιχείο, θα πρέπει να έχει τη δυνατότητα να το αγνοήσει και να αντιµετωπίσει τη συγκεκριµένη τιµή µεταδεδοµένων σαν να ήταν ένα βασικό στοιχείο. Ο ορισµός των τιµών των βελτιωµένων στοιχείων θα πρέπει να είναι διαθέσιµος για δηµόσια χρήση. Σελίδα 18/170

19 Σχήµα Κωδικοποίησης (Encoding Scheme): Αυτά τα χαρακτηριστικά προσδιορίζουν σχήµατα, τα οποία βοηθούν στην ερµηνεία της τιµής των στοιχείων. Τα σχήµατα αυτά περιλαµβάνουν ελεγχόµενα λεξιλόγια, καθώς και επίσηµα συστήµατα χαρακτήρων και συµβόλων. Εποµένως µια τιµή η οποία εκφράζεται σύµφωνα µε ένα σχήµα κωδικοποίησης θα είναι είτε ένα αντικείµενο επιλεγµένο από ένα ελεγχόµενο λεξιλόγιο (π.χ. ένας όρος από ένα σύστηµα ταξινόµησης) είτε ένα αλφαριθµητικό µορφοποιηµένο σύµφωνα µε ένα επίσηµο σύστηµα χαρακτήρων κα συµβόλων (π.χ. ηµεροµηνίες στη µορφή « »). Ο ορισµός ενός σχήµατος κωδικοποίησης θα πρέπει να είναι διαθέσιµος για δηµόσια χρήση. Τα χαρακτηριστικά στοιχεία τα οποία ορίζονται στους επόµενους πίνακες δεν αποτελούν ένα κλειστό σύνολο σχεδιασµένο να καλύψει τις ανάγκες κάθε υλοποίησης. Αντιθέτως σχηµατίζουν τη βάση για ένα ευρύτερο σύνολο χαρακτηριστικών στοιχείων, τα οποία αναπτύσσονται από διάφορες κοινότητες και υποβάλλονται στην Επιτροπή Χρήσης DCMI (DCMI Usage Committee) για έλεγχο και έγκριση. Πίνακας 1-2 Βελτίωσης Στοιχείων του µοντέλου µεταδεδοµένων Dublin Core Qualifiers Στοιχείο DCMES Title Creator - Subject - Description Publisher - Contributor - Date Type - Format Identifier - Source - Language - Βελτίωση Στοιχείου Alternative Table Of Contents Abstract Created Valid Available Issued Modified Extent Medium Βελτίωσης Στοιχείου Οποιαδήποτε µορφή τίτλου που µπορεί να υποκαταστήσει τον επίσηµο τίτλο της πηγής. Αυτό το χαρακτηριστικό µπορεί να περιέχει συντοµεύσεις ή µεταφράσεις του τίτλου. Μια λίστα µε τις υποενότητες του περιεχοµένου της πηγής. Μια περίληψη του περιεχοµένου της πηγής. Ηµεροµηνία δηµιουργίας της πηγής. Ηµεροµηνία (συνήθως χρονικό διάστηµα) εγκυρότητας της πηγής. Ηµεροµηνία (συνήθως χρονικό διάστηµα) κατά την οποία η πηγή έγινε ή θα γίνει διαθέσιµη. Ηµεροµηνία επίσηµης έκδοσης της πηγής. Ηµεροµηνία τροποποίησης της πηγής. Το µέγεθος ή η διάρκεια της πηγής. Το υλικό ή το φυσικό µέσο της πηγής. Σελίδα 19/170

20 Is Version Of Has Version Is Replaced By Replaces Is Required By Requires Relation Is Part Of Has Part Is Referenced By References Is Format Of Has Format Spatial Coverage Temporal Rights - Η περιγραφόµενη πηγή είναι µια έκδοση ή προσαρµογή της αναφερόµενης πηγής. Η περιγραφόµενη πηγή έχει ως έκδοση ή προσαρµογή την αναφερόµενη πηγή. Η περιγραφόµενη πηγή αντικαθιστάται από την αναφερόµενη πηγή. Η περιγραφόµενη πηγή αντικαθιστά την αναφερόµενη πηγή. Η περιγραφόµενη πηγή απαιτείται από την αναφερόµενη πηγή σε φυσικό ή σε λογικό επίπεδο. Η περιγραφόµενη πηγή απαιτεί την αναφερόµενη πηγή για να υποστηρίξει τη λειτουργία, τη διανοµή ή τη συνοχή του περιεχοµένου. Η περιγραφόµενη πηγή αποτελεί φυσικό ή λογικό κοµµάτι της αναφερόµενης πηγής. Η περιγραφόµενη πηγή περιλαµβάνει την αναφερόµενη πηγή σε φυσικό ή σε λογικό επίπεδο. Η περιγραφόµενη πηγή αναφέρεται ή υποδεικνύεται µε κάποιο άλλο τρόπο από την αναφερόµενη πηγή. Η περιγραφόµενη πηγή αναφέρει, παραθέτει ή υποδεικνύει µε κάποιο άλλο τρόπο την αναφερόµενη πηγή. Η περιγραφόµενη πηγή έχει το ίδιο περιεχόµενο µε την αναφερόµενη πηγή, αλλά σε διαφορετική µορφή. Η περιγραφόµενη πηγή υπήρχε πριν από τη δηµιουργία της αναφερόµενης πηγής, η οποία έχει ουσιαστικά το ίδιο περιεχόµενο αλλά σε διαφορετική µορφή. Χωρικά χαρακτηριστικά του πνευµατικού περιεχοµένου της πηγής. Χρονικά χαρακτηριστικά του πνευµατικού περιεχοµένου της πηγής. Πίνακας 1-3 Σχήµατος Κωδικοποίησης Στοιχείων του µοντέλου µεταδεδοµένων Dublin Core Qualifiers Στοιχείο DCMES Title - Creator - Subject Σχήµα Κωδικοποίησης LCSH MeSH DDC LCC UDC Σχήµατος Κωδικοποίησης Στοιχείου Library of Congress Subject Headings Medical Subject Headings Dewey Decimal Classification Library of Congress Classification Universal Decimal Classification Σελίδα 20/170

21 Description - Publisher - Contributor - Date Type Format Source Language Relation Coverage Rights - DCMI Period W3C-DTF DCMI Type Vocabulary IMT URI ISO RFC 1766 URI DCMI Point ISO 3166 DCMI Box TGN DCMI Period W3C-DTF Μια προδιαγραφή για τα όρια ενός χρονικού διαστήµατος. W3C Κανόνες κωδικοποίησης για ηµεροµηνίες και χρονικά διαστήµατα βασισµένο στο ISO Μια λίστα τύπων οι οποίοι χρησιµοποιούνται για να κατηγοριοποιήσουν τη φύση ή το είδος του περιεχοµένου της πηγής. Ο τύπος µέσου Internet της πηγής. URI (Uniform Resource Identifier) ISO Κωδικοί για την αναπαράσταση ονοµάτων για τις γλώσσες. Internet RFC 1766 'Tags for the identification of Language' URI (Uniform Resource Identifier) Το DCMI Point προσδιορίζει ένα σηµείο χρησιµοποιώντας τις γεωγραφικές συντεταγµένες του. ISO 3166 Κωδικοί για την αναπαράσταση των ονοµάτων χωρών. codlstp1/index.html Το DCMI Box προσδιορίζει µια χωρική περιοχή χρησιµοποιώντας τα γεωγραφικά της όρια. The Getty Thesaurus of Geographic Names Μια προδιαγραφή για τα όρια ενός χρονικού διαστήµατος. W3C Κανόνες κωδικοποίησης για ηµεροµηνίες και χρονικά διαστήµατα βασισµένο στο ISO Σελίδα 21/170

22 1.3.2 Moving Picture Experts Group Το πρότυπο MPEG-21 Η κατανάλωση περιεχοµένου και η προσβασιµότητα στην πληροφορία συνεχίζει να αυξάνει µε γεωµετρικούς ρυθµούς. Συσκευές πρόσβασης, οι οποίες διαθέτουν ένα µεγάλο αριθµό τερµατικών και δικτυακών ικανοτήτων, συνεχίζουν να εξελίσσονται επηρεάζοντας σε µεγάλο βαθµό την καθηµερινή ζωή των ανθρώπων. Επιπρόσθετα αυτές οι συσκευές διαθέτουν την απαραίτητη λειτουργικότητα για να χρησιµοποιηθούν σε διαφορετικές τοποθεσίες και περιβάλλοντα. Ωστόσο οι χρήστες αυτών των συσκευών δεν διαθέτουν τα κατάλληλα εργαλεία έτσι ώστε να µπορέσουν να αντεπεξέλθουν αποτελεσµατικά στις απαιτήσεις αυτού του νέου πολυµεσικού κόσµου. Γίνεται λοιπόν εµφανής η ανάγκη για λύσεις µε εξελιγµένες πολυµεσικές λειτουργικότητες, καθώς παράγονται όλο και περισσότερα ψηφιακά δεδοµένα, που προορίζονται όχι µόνο για επαγγελµατική αλλά και για προσωπική χρήση. Όλοι αυτοί οι «παροχείς περιεχοµένου» έχουν πολλές κοινές ανάγκες, όπως η διαχείριση του περιεχοµένου και η προστασία των πνευµατικών δικαιωµάτων. Αυτές οι νέες απαιτήσεις δεν µπορούν να ικανοποιηθούν από τα ήδη υπάρχοντα επιχειρηµατικά µοντέλα για τη διακίνηση φυσικών αγαθών και είναι απαραίτητα νέα µοντέλα για τη διανοµή και τη διακίνηση ψηφιακού περιεχοµένου µε ηλεκτρονικό τρόπο. Παραδείγµατος χάριν, γίνεται ολοένα πιο δύσκολο για τους νόµιµους χρήστες να προσδιορίσουν και να ερµηνεύσουν τα διάφορα είδη πνευµατικών δικαιωµάτων που σχετίζονται µε τα στοιχεία του πολυµεσικού περιεχοµένου. Εκτός αυτού, υπάρχουν χρήστες οι οποίοι ανταλλάσσουν ελεύθερα περιεχόµενο καταπατώντας τα πνευµατικά δικαιώµατα, ενώ οι κάτοχοι αυτών των δικαιωµάτων δεν έχουν τη δυνατότητα να τους εµποδίσουν. Γι αυτό λοιπόν νέες λύσεις απαιτούνται για την πρόσβαση, τη διανοµή, τη διαχείριση και την προστασία των διαφόρων τύπων περιεχοµένου µε ένα ολοκληρωµένο και αρµονικό τρόπο. Η ανάγκη για τεχνολογικές λύσεις σε αυτά τα προβλήµατα οδήγησε στη σύσταση της πρωτοβουλίας «MPEG-21 Πλαίσιο Εργασίας Πολυµέσων» ( MPEG-21 Multimedia Framework ), η οποία στοχεύει να κάνει δυνατή τη διαφανή και αυξανόµενη χρήση πολυµεσικών πηγών πληροφορίας σε ένα ευρύ φάσµα δικτύων και συσκευών [MPEG-21]. Πιο συγκεκριµένα, η MPEG-21 έχει ως στόχο τον ορισµό ενός ανοιχτού πλαισίου εργασίας για τη διανοµή και την κατανάλωση πολυµέσων, το οποίο θα µπορεί να χρησιµοποιηθεί από όλους τους συµµετέχοντες στην αλυσίδα παραγωγής και κατανάλωσης. Αυτό το ανοιχτό πλαίσιο εργασίας θα παρέχει στους δηµιουργούς, παραγωγούς, διανοµείς και παροχείς υπηρεσιών περιεχοµένου ίσες ευκαιρίες στα πλαίσια της ανοιχτής αγοράς του MPEG-21. Θα ωφελήσει επίσης τον καταναλωτή περιεχοµένου, καθώς θα του παρέχει εύκολη και αποτελεσµατική πρόσβαση σε µια µεγάλη ποικιλία περιεχοµένου. Το πρότυπο MPEG-21 είναι βασισµένο σε δύο καθοριστικές έννοιες: τον ορισµό µιας θεµελιώδους µονάδας διανοµής και ανταλλαγής (το Ψηφιακό Αντικείµενο Digital Item) και την έννοια των Χρηστών (Users), που αλληλεπιδρούν µε τα Ψηφιακά Αντικείµενα. Εποµένως ο στόχος του MPEG-21 µπορεί να διατυπωθεί µε διαφορετικό τρόπο ως εξής: ορισµός της απαραίτητης τεχνολογίας για την υποστήριξη των Χρηστών κατά την ανταλλαγή, πρόσβαση, κατανάλωση, εµπορία και γενικότερα τη διαχείριση των Ψηφιακών Αντικειµένων µε ένα αποτελεσµατικό και διαφανή τρόπο. Σελίδα 22/170

23 Ένας Χρήστης (User) είναι µια οντότητα, που αλληλεπιδρά µε το περιβάλλον του MPEG-21 ή κάνει χρήση ενός Ψηφιακού Αντικειµένου. Τέτοιοι Χρήστες περιλαµβάνουν άτοµα, καταναλωτές, κοινότητες, οργανώσεις, εταιρίες, συνεργασίες, κυβερνήσεις και άλλα σώµατα και πρωτοβουλίες ανά τον κόσµο. Οι Χρήστες προσδιορίζονται µε βάση τη σχέση που έχουν µε κάποιον άλλο Χρήστη στα πλαίσια µιας συγκεκριµένης αλληλεπίδρασης. Από τεχνική άποψη, το πρότυπο MPEG-21 δεν κάνει καµιά διάκριση µεταξύ ενός «παροχέα περιεχοµένου» και ενός «καταναλωτή». Και οι δύο θεωρούνται Χρήστες. Μία οντότητα µπορεί να χρησιµοποιεί το περιεχόµενο µε πολλούς τρόπους (π.χ. δηµοσίευση, διανοµή, κατανάλωση) και γι αυτό όλοι οι συµµετέχοντες στο Πλαίσιο Εργασίας MPEG-21 χαρακτηρίζονται εξίσου ως Χρήστες. Συµπερασµατικά, το MPEG-21 παρέχει ένα πλαίσιο εργασίας στο οποίο ένας Χρήστης αλληλεπιδρά µε έναν άλλο Χρήστη και το αντικείµενο αυτής της αλληλεπίδρασης είναι το Ψηφιακό Αντικείµενο ή πιο απλά το περιεχόµενο. Μερικές από αυτές τις αλληλεπιδράσεις είναι : η δηµιουργία, η παροχή, η αρχειοθέτηση, η αξιολόγηση, ο εµπλουτισµός, η συσσώρευση, η διανοµή, η πώληση και η κατανάλωση περιεχοµένου. Οποιαδήποτε από τις παραπάνω ενέργειες θεωρείται «χρήση» του MPEG-21 και τα µέρη που εµπλέκονται σε αυτή χαρακτηρίζονται ως Χρήστες. Στην επόµενη παράγραφο περιγράφεται το πρότυπο MPEG-7, το οποίο επικεντρώνεται κυρίως στην περιγραφή οπτικοακουστικού περιεχοµένου Το πρότυπο MPEG-7 Στις µέρες µας όλο και περισσότερο οπτικοακουστικό υλικό είναι διαθέσιµο από διάφορες πηγές πληροφορίας ανά τον κόσµο. Από την άλλη, µεγάλος αριθµός χρηστών επιθυµεί να χρησιµοποιήσει αυτές τις οπτικοακουστικές πληροφορίες για ποικίλους σκοπούς. Ωστόσο πριν να µπορέσει η πληροφορία να χρησιµοποιηθεί, πρέπει πρώτα να εντοπιστεί. Την ίδια στιγµή όµως η αυξανόµενη διαθεσιµότητα του οπτικοακουστικού υλικού κάνει αυτή την αναζήτηση πολύ δύσκολη. Τον Οκτώβριο του 1996, η οµάδα MPEG άρχισε να εργάζεται σε ένα νέο πρότυπο, το MPEG-7, µε σκοπό να παράσχει λύση στο πρόβληµα, που περιγράφεται παραπάνω. Σχήµα 1.2 Ο σκοπός του MPEG-7 Το πρότυπο MPEG-7 ονοµάζεται επίσηµα «ιεπιφάνεια Περιγραφής Πολυµεσικού Περιεχοµένου» ( Multimedia Content Description Interface ) και αποτελεί ένα µέσο προσάρτησης µεταδεδοµένων σε οπτικοακουστικό περιεχόµενο [MPEG-7]. Το MPEG-7 είναι µια πρότυπη περιγραφή για διάφορους τύπους οπτικοακουστικής πληροφορίας. Τα µεταδεδοµένα MPEG-7 µπορούν να συσχετισθούν µε οπτικοακουστικά δεδοµένα, που περιλαµβάνουν: εικόνες, γραφικά, τρισδιάστατα µοντέλα, λόγο, βίντεο, καθώς και πληροφορίες για τον τρόπο µε τον οποίο συνδυάζονται αυτά τα στοιχεία για να σχηµατίσουν µια πολυµεσική παρουσίαση. Σελίδα 23/170

24 Τα κύρια στοιχεία του προτύπου MPEG-7 είναι: Τα Εργαλεία Περιγραφής (Description Tools) : Τα Εργαλεία Περιγραφής αποτελούνται από τα Περιγραφικά Χαρακτηριστικά (Descriptors / D), τα οποία ορίζουν το συντακτικό κα τη σηµασιολογία κάθε στοιχείου µεταδεδοµένων και από τα Περιγραφικά Σχήµατα (Description Schemes / DS), τα οποία καθορίζουν τη δοµή και τη σηµασιολογία των συσχετισµών µεταξύ των συστατικών τους, που µπορεί να είναι τόσο Περιγραφικά Χαρακτηριστικά όσο και Περιγραφικά Σχήµατα. Η Γλώσσα Ορισµού Περιγραφής (Description Definition Language / DDL): Η Γλώσσα Ορισµού Περιγραφής ορίζει το συντακτικό των Εργαλείων Περιγραφής MPEG-7 και επιτρέπει τη δηµιουργία νέων Περιγραφικών Σχηµάτων και Χαρακτηριστικών, καθώς και την επέκταση και τροποποίηση των ήδη υπαρχόντων Περιγραφικών Σχηµάτων. Τα Εργαλεία Συστήµατος (System tools): Τα Εργαλεία Συστήµατος υποστηρίζουν την αποτελεσµατική αποθήκευση και εκποµπή της δυαδικά κωδικοποιηµένης αναπαράστασης των περιγραφών MPEG-7, τους µηχανισµούς εκποµπής, την πολυπλεξία των περιγραφών, το συγχρονισµό των περιγραφών µε το περιεχόµενο, τη διαχείριση και την προστασία της πνευµατικής ιδιοκτησίας κτλ. Σχήµα 1.3 Συσχετισµοί των εργαλείων του MPEG-7 Το Σχήµα 1.3 παρουσιάζει τους συσχετισµούς µεταξύ των διάφορων στοιχείων του MPEG-7, που περιγράφηκαν προηγουµένως. Η Γλώσσα Ορισµού Περιγραφής επιτρέπει τον ορισµό των Εργαλείων Περιγραφής του MPEG-7, παρέχοντας το µέσο για τη δόµηση των Περιγραφικών Χαρακτηριστικών σε Περιγραφικά Σχήµατα. Επίσης η Γλώσσα Ορισµού Περιγραφής επιτρέπει την επέκταση ορισµένων Περιγραφικών Σχηµάτων για να καλυφθούν οι ανάγκες συγκεκριµένων εφαρµογών. Τέλος τα Περιγραφικά Εργαλεία µε τη βοήθεια της Γλώσσας Ορισµού Περιγραφής (βασισµένη σε XML Schema) δηµιουργούν τις περιγραφές των αντικειµένων σε µορφή XML. Οι περιγραφές µετατρέπονται σε δυαδική µορφή µέσω της προδιαγραφής BiM. Σελίδα 24/170

25 Σχήµα 1.4 Ένα πιθανό σύστηµα βασισµένο στο MPEG-7 Το Σχήµα 1.4 απεικονίζει ένα πιθανό σύστηµα βασισµένο στο MPEG-7. Η οπτικοακουστική περιγραφή εξάγεται από το οπτικοακουστικό περιεχόµενο µε χειροκίνητο ή ηµιαυτόµατο τρόπο. Η οπτικοακουστική περιγραφή µπορεί να αποθηκευτεί ή να εκπεµφθεί άµεσα. Οι εφαρµογές-πελάτες υποβάλλουν αιτήσεις στη βάση δεδοµένων, η οποία περιέχει τις περιγραφές και λαµβάνουν ως απάντηση ένα σύνολο σχετικών περιγραφών (π.χ. για να επιθεωρήσουν ή να τροποποιήσουν την περιγραφή ή ακόµα για να ανακτήσουν το οπτικοακουστικό περιεχόµενο). Επίσης µπορεί να χρησιµοποιηθεί ένα φίλτρο το οποίο θα επιλέγει ανάµεσα στις διαθέσιµες περιγραφές και στη συνέχεια θα εκτελεί τις προγραµµατισµένες λειτουργίες (π.χ. επιλογή καναλιού εκποµπής ή εγγραφή µιας εκποµπής). Το πρότυπο MPEG-7 επιτρέπει τη δηµιουργία περιγραφών περιεχοµένου, οι οποίες µπορεί να περιλαµβάνουν: Πληροφορίες σχετικά µε τη διαδικασία δηµιουργίας και παραγωγής του περιεχοµένου (σκηνοθέτης, τίτλος). Πληροφορίες σχετικά µε τον τρόπο χρήσης του περιεχοµένου (πνευµατικά δικαιώµατα, ιστορικό χρήσης, χρονοδιάγραµµα εκποµπής). Πληροφορίες σχετικά µε τα αποθηκευτικά χαρακτηριστικά του περιεχοµένου (µορφή αποθήκευσης, κωδικοποίηση). οµικές πληροφορίες σχετικά µε τα χωρικά, τα χρονικά ή τα χωροχρονικά συστατικά του περιεχοµένου (χωρισµός σε σκηνές ή περιοχές). Πληροφορίες σχετικά µε χαρακτηριστικά χαµηλού επιπέδου (χρώµατα, χρωµατική υφή, ηχητική χροιά, περιγραφή µελωδίας). Πληροφορίες σχετικά µε την πραγµατικότητα, που έχει συλληφθεί από το περιεχόµενο (αντικείµενα και γεγονότα, αλληλεπίδραση µεταξύ των αντικειµένων). Πληροφορίες για την αποτελεσµατική πλοήγηση µέσα στο περιεχόµενο (συνόψεις, παραλλαγές, χωρικές και συχνοτικές υποπεριοχές,...). Πληροφορίες σχετικά µε συλλογές αντικειµένων. Πληροφορίες σχετικά µε την αλληλεπίδραση του χρήστη µε το περιεχόµενο (προτιµήσεις χρήστη, ιστορικό). Όλες αυτές οι περιγραφές είναι φυσικά κωδικοποιηµένες µε τέτοιο τρόπο ώστε να επιτρέπουν την αποτελεσµατική αναζήτηση, φιλτράρισµα και δηµιουργία ευρετηρίου. Σελίδα 25/170

26 Το MPEG-7 αναπτύχθηκε από οµάδες ειδικών, οι οποίες περιελάµβαναν παραγωγούς εκποµπών, κατασκευαστές ηλεκτρονικών, δηµιουργούς και διαχειριστές περιεχοµένου, εκδότες και διαχειριστές πνευµατικών δικαιωµάτων, παροχείς τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών και ακαδηµαϊκούς. Ως αποτέλεσµα, το πρότυπο δεν είναι σχεδιασµένο για κάποια συγκεκριµένη εφαρµογή, αλλά έχει ως στόχο τα στοιχεία που προτυποποιεί να υποστηρίζουν ένα όσο το δυνατόν ευρύτερο φάσµα εφαρµογών. Συχνά λέγεται ότι το πρότυπο MPEG-7 θα κάνει την αναζήτηση για πολυµέσα στο ιαδίκτυο τόσο εύκολη όσο είναι η αναζήτηση για κείµενο. Το γεγονός αυτό βρίσκει εφαρµογή σε µεγάλες βάσεις πολυµεσικών δεδοµένων και σε καταλόγους πολυµέσων, επιτρέποντας στους χρήστες να προσδιορίσουν το περιεχόµενο που επιθυµούν. Επιπρόσθετα, οι περιγραφές του MPEG-7 επιτρέπουν τη γρήγορη και αποτελεσµατική χρήση των υποκείµενων δεδοµένων, επιτρέποντας την ηµιαυτόµατη παρουσίαση και επεξεργασία των πολυµέσων. Όλοι οι τοµείς εφαρµογών που χρησιµοποιούν πολυµέσα θα επωφεληθούν από το πρότυπο MPEG-7. Μερικά παραδείγµατα είναι: Αρχιτεκτονική και διακοσµητική (π.χ. αναζήτηση για ιδέες). Επιλογή εκποµπής (π.χ. ραδιοφωνικό κανάλι, τηλεοπτικό κανάλι). Πολιτιστικές υπηρεσίες (π.χ. ιστορικά µουσεία, αίθουσες εκθέσεων). Ψηφιακές βιβλιοθήκες (π.χ. κατάλογος εικόνων, αρχεία τηλεοπτικών και ραδιοφωνικών εκποµπών). Ηλεκτρονικό Εµπόριο (π.χ. διαφηµίσεις, κατάλογοι προϊόντων). Εκπαίδευση (π.χ. βάσεις δεδοµένων για πολυµεσικά µαθήµατα, αναζήτηση για πολυµεσικό εκπαιδευτικό υλικό). Ψυχαγωγία (π.χ. συστήµατα για τη διαχείριση προσωπικών πολυµεσικών συλλογών). Ανακριτικές υπηρεσίες (π.χ. αναγνώριση ανθρωπίνων χαρακτηριστικών). ηµοσιογραφία (π.χ. αναζήτηση οµιλιών ενός πολιτικού µε βάση το όνοµα, τη φωνή ή το πρόσωπό του). Πολυµεσικές υπηρεσίες καταλόγου (π.χ. κίτρινες σελίδες, τουριστικές πληροφορίες, συστήµατα γεωγραφικών πληροφοριών). Τηλεπισκόπιση (π.χ. χαρτογραφία, οικολογία, διαχείριση φυσικών πόρων). Αγορές (π.χ. αναζήτηση προϊόντων). Εποπτεία (π.χ. έλεγχος κυκλοφοριακής κίνησης). Στην επόµενη παράγραφο περιγράφεται αναλυτικά το µοντέλο µεταδεδοµένων του προτύπου MPEG-7 και ορίζονται τα στοιχεία και οι λειτουργίες τους Μοντέλο Μεταδεδοµένων MPEG-7 Στο παρακάτω σχήµα (Σχήµα 1.1) εµφανίζεται µια επισκόπηση της δοµής του µοντέλου µεταδεδοµένων MPEG-7. Στο χαµηλότερο επίπεδο βρίσκονται τα βασικά στοιχεία του µοντέλου. Αυτά περιλαµβάνουν βασικούς τύπους δεδοµένων, µαθηµατικές δοµές, εργαλεία σύνδεσης και εντοπισµού, καθώς και βασικά Περιγραφικά Χαρακτηριστικά που χρησιµοποιούνται ως συστατικά για πιο περίπλοκα στοιχεία. Στο µεσαίο επίπεδο βρίσκονται οι διάφορες απόψεις του περιεχοµένου: ηµιουργία & Παραγωγή, Μέσο, Χρήση, οµική άποψη και Νοηµατική άποψη. Τα τρία πρώτα σύνολα στοιχείων απευθύνονται κυρίως σε πληροφορίες σχετικές µε τη διαχείριση του περιεχοµένου, ενώ τα δύο τελευταία είναι αφιερωµένα στην περιγραφή του περιεχοµένου. Σελίδα 26/170

27 Content organization Collection & Classification Model User interaction Media Creation & production Content management Usage Navigation & Access Summary User preferences Content description Structural aspects Conceptual aspects Variation Datatype & structures Basic elements Link & media localization Basic DSs Σχήµα 1.5 Επισκόπηση της δοµής του µοντέλου µεταδεδοµένων MPEG-7 Ο ακόλουθος πίνακας ορίζει µε περισσότερη ακρίβεια τη λειτουργία του κάθε συνόλου στοιχείων: Πίνακας 1-4 Περιγραφή λειτουργιών των κύριων συνόλων στοιχείων του MPEG-7 Σύνολο Στοιχείων ηµιουργία & Παραγωγή (Creation & Production) Χρήση (Usage) Μέσο (Media) οµική άποψη (Structural aspects) Νοηµατική άποψη (Conceptual aspects) Λειτουργία Περιέχει πληροφορίες σχετικά µε τη δηµιουργία και την παραγωγή του περιεχοµένου. Τυπικά στοιχεία είναι: τίτλος, δηµιουργός, ταξινόµηση κτλ. Αυτή η πληροφορία εισάγεται τις περισσότερες φορές από το συγγραφέα του περιεχοµένου, καθώς δε µπορεί να εξαχθεί αυτόµατα από το ίδιο το περιεχόµενο. Περιέχει πληροφορίες σχετικά µε τη χρήση του περιεχοµένου. Τυπικά στοιχεία είναι: κάτοχοι δικαιωµάτων, δικαίωµα πρόσβασης, δηµοσίευση, οικονοµικές πληροφορίες κτλ. Αυτή η πληροφορία είναι πολύ πιθανό να αλλάξει κατά τη διάρκεια του κύκλου ζωής του οπτικοακουστικού περιεχοµένου. Περιγράφει το µέσο αποθήκευσης. Τυπικά στοιχεία είναι: µορφή αποθήκευσης, κωδικοποίηση περιεχοµένου κτλ. Πρέπει να σηµειωθεί ότι µπορούν να περιγραφούν περισσότερα από ένα µέσα αποθήκευσης. Περιγράφει το οπτικοακουστικό περιεχόµενο από δοµική άποψη. Η περιγραφή αποτελείται από τµήµατα που αναπαριστούν χωρικά, χρονικά ή χωροχρονικά συστατικά του οπτικοακουστικού περιεχοµένου. Περιγράφει το οπτικοακουστικό περιεχόµενο από νοηµατική άποψη. (Σηµειώνεται ότι το σύνολο αυτό βρίσκεται ακόµα σε πειραµατικό στάδιο). Τα πέντε σύνολα στοιχείων παρουσιάζονται εδώ ως ξεχωριστές οντότητες. Όπως θα φανεί όµως παρακάτω σχετίζονται µεταξύ τους και µπορούν να ενσωµατωθούν το ένα µέσα στο άλλο. Σελίδα 27/170

28 Εκτός από την άµεση περιγραφή του περιεχοµένου από τα πέντε σύνολα στοιχείων, ορίζονται επίσης εργαλεία για την «Πλοήγηση και Πρόσβαση» ( Navigation & access ). Η πλοήγηση υποστηρίζεται από το σύνολο στοιχείων «Περίληψη» ( Summary ), ενώ παράλληλα το σύνολο στοιχείων «Παραλλαγή» ( Variation ) παρέχει πληροφορίες σχετικά µε τις διάφορες παραλλαγές του περιεχοµένου. Οι παραλλαγές µπορούν να αντικαταστήσουν το αυθεντικό περιεχόµενο σε περίπτωση που αυτό πρέπει να προσαρµοστεί σε διάφορα τερµατικά, στις συνθήκες δικτύωσης ή στις προτιµήσεις του χρήστη. Ένα άλλο σύνολο στοιχείων, η «Οργάνωση περιεχοµένου» ( Content organization ), περιγράφει την οργάνωση µε βάση την ταξινόµηση και τον ορισµό συλλογών και µοντέλων. Τέλος το σύνολο στοιχείων «Αλληλεπίδραση χρήστη» ( User Interaction ) περιγράφει τις προτιµήσεις του χρήστη ως προς την κατανάλωση του πολυµεσικού υλικού. Στις επόµενες παραγράφους περιγράφονται αναλυτικά τα τρία κυριότερα σύνολα στοιχείων: 1. Μέσο 2. ηµιουργία & Παραγωγή 3. Χρήση Περιγραφή του µέσου του περιεχοµένου Πίνακας 1-5 Περιγραφή του µέσου του περιεχοµένου 1 MediaInformation Το στοιχείο MediaInformation µπορεί να περιέχει ένα ή περισσότερα στοιχεία MediaProfile. Κάθε στοιχείο MediaInformation σχετίζεται µε µία µοναδική εγγραφή πολυµέσων και τις εκδόσεις της. Μία εγγραφή πολυµέσων µπορεί να είναι διαθέσιµη σε διάφορες µορφές και ποιότητες, κάθε µία από τις οποίες θα αντιστοιχεί και σε ένα διαφορετικό στοιχείο Media Profile. 1.1 MediaIdentification Το στοιχείο MediaIdentification περιέχει πληροφορίες για την αναγνώριση και τον προσδιορισµό της κύριας εγγραφής πολυµέσων Identifier Το στοιχείο Identifier περιέχει πληροφορίες για το αναγνωριστικό που προσδιορίζει µοναδικά το συγκεκριµένο οπτικοακουστικό περιεχόµενο AudioDomain Το στοιχείο AudioDomain περιέχει πληροφορίες σχετικά µε την πηγή, την απόκτηση και / ή τη χρήση του ακουστικού περιεχοµένου (π.χ. synthetic", natural", music", speech", mixed", multi-track") VisualDomain Το στοιχείο VisualDomain περιέχει πληροφορίες σχετικά µε την πηγή, την απόκτηση και / ή τη χρήση του οπτικού περιεχοµένου (π.χ. synthetic", natural", photographic", graphic", mixed", chart", visualization", scanned document", scientific", medical", aerial", remote-sensing"). Σελίδα 28/170

29 1.1.4 ImageDomain Το στοιχείο ImageDomain περιέχει πληροφορίες σχετικά µε την πηγή, την απόκτηση και / ή τη χρήση µιας εικόνας (π.χ. b/w photograph", b/w graphic", gray photograph", gray graphic", color photograph", complex color graphic", simple color graphic"). 1.2 MediaProfile Το στοιχείο MediaProfile περιγράφει ένα από τα προφίλ της κύριας εγγραφής πολυµέσων MediaFormat Το στοιχείο MediaFormat περιέχει πληροφορίες σχετικά µε τη µορφή αποθήκευσης της εγγραφής πολυµέσων FileFormat Το στοιχείο FileFormat καθορίζει τη µορφή αρχείου ή τον τύπο MIME του πολυµεσικού περιεχοµένου AspectRatio Το στοιχείο AspectRatio καθορίζει το λόγο δύο διαστάσεων για εικόνες και πλαίσια (π.χ. 2.35:1) System Το στοιχείο System καθορίζει το αναλογικό σύστηµα βίντεο του οπτικοακουστικού περιεχοµένου (π.χ. PAL, NTSC) SamplingStructure Το στοιχείο SamplingStructure καθορίζει τη δοµή δειγµατοληψίας που χρησιµοποιήθηκε για την κωδικοποίηση (π.χ. CIF, QCIF) Medium Το στοιχείο Medium καθορίζει το φυσικό µέσο αποθήκευσης, στο οποίο βρίσκεται αποθηκευµένο το οπτικοακουστικό περιεχόµενο (π.χ. CD, DVD) Color Το στοιχείο Color περιέχει πληροφορίες σχετικά µε την ποιότητα του χρώµατος (π.χ. έγχρωµο, ασπρόµαυρο) Sound Το στοιχείο Sound περιέχει πληροφορίες σχετικά µε την ποιότητα του ήχου (π.χ. χωρίς ήχο, µονοφωνικό, στερεοφωνικό) FileSize Το στοιχείο FileSize καθορίζει το µέγεθος σε bytes του αρχείου, στο οποίο βρίσκεται αποθηκευµένο το οπτικοακουστικό περιεχόµενο Length Το στοιχείο Length καθορίζει τη διάρκεια του οπτικοακουστικού περιεχοµένου. Σελίδα 29/170

30 AudioChannels Το στοιχείο AudioChannels καθορίζει τον αριθµό των καναλιών ήχου AudioLanguage Το στοιχείο AudioLanguage καθορίζει τη γλώσσα που χρησιµοποιείται στον ήχο του οπτικοακουστικού περιεχοµένου AudioCodingFormat Το στοιχείο AudioCodingFormat καθορίζει τη µέθοδο κωδικοποίησης του ήχου του οπτικοακουστικού περιεχοµένου (π.χ. AC-3, DTS) MediaCoding Το στοιχείο MediaCoding περιγράφει τις παραµέτρους κωδικοποίησης του οπτικοακουστικού περιεχοµένου Resolution Το στοιχείο Resolution καθορίζει την ανάλυση των εικόνων και των πλαισίων σε dpi FrameWidth Το στοιχείο FrameWidth καθορίζει το πλάτος των εικόνων και των πλαισίων σε pixels FrameHeight Το στοιχείο FrameHeight καθορίζει το ύψος των εικόνων και των πλαισίων σε pixels FrameRate Το στοιχείο FrameRate καθορίζει το ρυθµό πλαισίων σε Hz AudioSamplingRate Το στοιχείο AudioSamplingRate καθορίζει το ρυθµό δειγµατοληψίας του ήχου σε Hz CompressionFormat Το στοιχείο CompressionFormat καθορίζει το πρότυπο συµπίεσης που χρησιµοποιήθηκε στην κωδικοποίηση του οπτικοακουστικού περιεχοµένου (π.χ. MPEG-1, MP3, JPEG) QuantizerCoarseness Το στοιχείο QuantizerCoarseness καθορίζει την ακρίβεια δειγµατοληψίας σε bits ανά δείγµα PredictionMode Το στοιχείο PredictionMode καθορίζει το τύπο του αλγορίθµου που χρησιµοποιήθηκε στην προβλεπτική κωδικοποίηση του οπτικοακουστικού περιεχοµένου (π.χ. motion compensation mode, intra-frame). Σελίδα 30/170

31 BitRate Το στοιχείο BitRate καθορίζει το ρυθµό bit σε bit ανά δευτερόλεπτο που απαιτείται για τη σύγχρονη µετάδοση του οπτικοακουστικού περιεχοµένου Bandwidth Το στοιχείο Bandwidth το εύρος ζώνης σε Hz που καλύπτεται από το κωδικοποιηµένο οπτικοακουστικό περιεχόµενο. Εξαρτάται από τα φίλτρα λήψης και την κωδικοποίηση που εφαρµόζονται στο οπτικοακουστικό περιεχόµενο MediaInstance Το στοιχείο MediaInstance περιέχει πληροφορίες σχετικά µε τον προσδιορισµό και τον εντοπισµό των εκδόσεων του οπτικοακουστικού περιεχοµένου Identifier Το στοιχείο Identifier καθορίζει τον προσδιοριστή της έκδοσης ή του αντιγράφου (π.χ. SMPTE UMID) MediaName Το στοιχείο MediaName περιέχει µια µοναδική αναφορά στην τοποθεσία που βρίσκεται η έκδοση του οπτικοακουστικού περιεχοµένου, όταν δεν η έκδοση αυτή δεν είναι διαθέσιµη στο δίκτυο (π.χ. µαγνητικές ταινίες αποθηκευµένες στο αναλογικό αρχείο µιας εκποµπής). Μπορεί να είναι ένας µοναδικός προσδιοριστής ή ελεύθερο περιγραφικό κείµενο MediaURL Το στοιχείο MediaURL περιέχει την τοποθεσία URL στο δίκτυο, όπου βρίσκεται διαθέσιµη η έκδοση του οπτικοακουστικού περιεχοµένου σε ψηφιακή µορφή InstanceLocator Το στοιχείο InstanceLocator περιέχει την τοποθεσία της έκδοσης του οπτικοακουστικού περιεχοµένου. Είναι είτε µια τοποθεσία URL είτε ένα αλφαριθµητικό για οπτικοακουστικό περιεχόµενο που δεν είναι διαθέσιµο στο δίκτυο Περιγραφή της δηµιουργίας και της παραγωγής του περιεχοµένου Πίνακας 1-6 Περιγραφή της δηµιουργίας και της παραγωγής του περιεχοµένου 2 CreationMetaInformation Το στοιχείο CreationMetaInformation περιέχει πληροφορίες σχετικά µε τη διαδικασία δηµιουργίας και παραγωγής του οπτικοακουστικού περιεχοµένου. 2.1 Creation Το στοιχείο Creation περιγράφει τη δηµιουργία του περιεχοµένου, περιλαµβάνοντας τους χώρους, τις ηµεροµηνίες, τα υλικά, το προσωπικό και τις οργανώσεις που εµπλέκονται σε αυτή. Σελίδα 31/170

32 2.1.1 Title Το στοιχείο Title περιέχει τον τίτλο ή τους τίτλους του οπτικοακουστικού περιεχοµένου. Υπάρχει η δυνατότητα να οριστούν τίτλοι διαφόρων τύπων: κείµενο, εικόνα, βίντεο και ήχος TitleText Το στοιχείο TitleText καθορίζει το κείµενο τίτλου του οπτικοακουστικού περιεχοµένου TitleImage Το στοιχείο TitleImage καθορίζει τον τίτλο του οπτικοακουστικού περιεχοµένου σε µορφή εικόνας TitleAudio Το στοιχείο TitleAudio καθορίζει τον τίτλο του οπτικοακουστικού περιεχοµένου σε µορφή ήχου TitleVideo Το στοιχείο TitleVideo καθορίζει τον τίτλο του οπτικοακουστικού περιεχοµένου σε µορφή βίντεο CreationDescription Το στοιχείο CreationDescription περιγράφει τη διαδικασία δηµιουργίας του οπτικοακουστικού περιεχοµένου Creator Το στοιχείο Creator περιέχει πληροφορίες σχετικά µε το δηµιουργό ή τις δηµιουργούς του οπτικοακουστικού περιεχοµένου CreationLocation Το στοιχείο CreationLocation καθορίζει το µέρος όπου δηµιουργήθηκε το περιεχόµενο CreationDate Το στοιχείο CreationDate καθορίζει την ηµεροµηνία, κατά την οποία δηµιουργήθηκε το περιεχόµενο CreationMaterial Το στοιχείο CreationMaterial περιέχει τις συσκευές και τα υλικά, που χρησιµοποιήθηκαν για τη δηµιουργία του περιεχοµένου (π.χ. τύποι συσκευών, φακοί, ταινίες, όργανα, ρυθµίσεις κτλ). 2.2 Classification Το στοιχείο Classification περιέχει πληροφορίες σχετικά µε την ταξινόµηση του οπτικοακουστικού περιεχοµένου Country Το στοιχείο Country καθορίζει µε βάση το ISO τη χώρα από την οποία προέρχεται το οπτικοακουστικό περιεχόµενο. Μπορεί να είναι διαφορετική από τη χώρα στην οποία δηµιουργήθηκε το περιεχόµενο. Σελίδα 32/170

33 2.2.2 Language Το στοιχείο Language καθορίζει τη γλώσσα του οπτικοακουστικού περιεχοµένου Genre Το στοιχείο Genre καθορίζει το είδος του θέµατος του οπτικοακουστικού περιεχοµένου (π.χ. Κλασσική Μουσική) PackagedType Το στοιχείο PackagedType καθορίζει τον τύπο πακεταρίσµατος του οπτικοακουστικού περιεχοµένου. Ο τύπος πακεταρίσµατος ταξινοµεί το οπτικοακουστικό περιεχόµενο µε βάση τον τύπο προγράµµατος, χωρίς να λαµβάνεται υπόψη η ταξινόµηση µε βάση το είδος Purpose Το στοιχείο Purpose καθορίζει τον αρχικό ή τον κύριο σκοπό για τον οποίο δηµιουργήθηκε το οπτικοακουστικό περιεχόµενο (π.χ. εκποµπή, διαδραστική προβολή, εποπτεία) AgeClassification Το στοιχείο AgeClassification καθορίζει το εύρος της ηλικίας των χρηστών στους οποίους απευθύνεται το οπτικοακουστικό περιεχόµενο ParentalGuidance Το στοιχείο ParentalGuidance περιέχει την ταξινόµηση του οπτικοακουστικού περιεχοµένου µε βάση τη γονική καθοδήγηση, χρησιµοποιώντας ένα σύστηµα ταξινόµησης (π.χ. MPA, ICRA, PICS) και αξιολόγησης Country Το στοιχείο Country καθορίζει µε βάση το ISO τη χώρα για την οποίο προορίζεται η περιγραφή γονικής καθοδήγησης ParentalRatingScheme Το στοιχείο ParentalRatingScheme καθορίζει το σύστηµα ταξινόµησης (π.χ. MPA, ICRA, PICS) που χρησιµοποιείται στον προσδιορισµό του βαθµού αξιολόγησης του οπτικοακουστικού περιεχοµένου ParentalRatingValue Το στοιχείο ParentalRatingValue περιέχει το βαθµό αξιολόγησης σύµφωνα µε το συγκεκριµένο σχήµα αξιολόγησης (π.χ. PG-13 σύµφωνα µε το MPA) MinimunAge Το στοιχείο MinimunAge καθορίζει την ελάχιστη προτεινόµενη ηλικία σε χρόνια για τον τελικό χρήστη MarketClassification Το στοιχείο MarketClassification περιέχει την ταξινόµηση του οπτικοακουστικού περιεχοµένου µε βάση την αγορά στην οποία απευθύνεται. Σελίδα 33/170

34 2.3 RelatedMaterial Το στοιχείο RelatedMaterial περιέχει επιπρόσθετες πληροφορίες για το οπτικοακουστικό περιεχόµενο MediaType Το στοιχείο MediaType καθορίζει τον τύπο του σχετικού υλικού (π.χ. ιστοσελίδα, τυπωµένο βιβλίο, οπτικοακουστικό µέσο) MediaLocator Το στοιχείο MediaLocator περιέχει πληροφορίες σχετικά µε τον εντοπισµό του σχετικού υλικού MediaInformation Το στοιχείο MediaInformation περιέχει τη περιγραφή τύπου Media Information του σχετικού υλικού, όπως αυτή ορίστηκε στο στοιχείο CreationMetaInformation Το στοιχείο CreationMetaInformation περιέχει τη περιγραφή τύπου Creation Meta Information του σχετικού υλικού, όπως αυτή ορίστηκε στο στοιχείο UsageMetaInformation Το στοιχείο UsageMetaInformation περιέχει τη περιγραφή τύπου Usage Meta Information του σχετικού υλικού, όπως αυτή ορίστηκε στο στοιχείο Περιγραφή της χρήσης του περιεχοµένου Πίνακας 1-7 Περιγραφή της χρήσης του περιεχοµένου 3 UsageMetaInformation Το στοιχείο UsageMetaInformation περιγράφει τη διαδικασία χρήσης του οπτικοακουστικού περιεχοµένου. 3.1 ID Το στοιχείο ID περιέχει πληροφορίες σχετικά µε τον προσδιορισµό του συγκεκριµένου στοιχείου UsageMetaInformation. 3.2 Rights Το στοιχείο Rights περιέχει ένα σύνδεσµο προς τον κάτοχο των δικαιωµάτων και πληροφορίες σχετικά µε τα δικαιώµατα πρόσβασης. Περιλαµβάνει επίσης µια µοναδική αναφορά σε ένα προσδιοριστή, οποίος βρίσκεται κάτω από τη διαχείριση µιας εξωτερικής αρχής. Καλύπτει µε αυτό τον τρόπο την απαίτηση του IPMP να µην παρέχει άµεσα πληροφορίες για τους κατόχους δικαιωµάτων, αλλά να παρέχει ένα προσδιοριστή ο οποίος θα επιτρέπει την ανάκτηση των πληροφοριών από τις κατάλληλες βάσεις διαχείρισης δικαιωµάτων. Σελίδα 34/170

35 3.2.1 ID Το στοιχείο ID περιέχει πληροφορίες σχετικά µε τον προσδιορισµό του συγκεκριµένου στοιχείου Rights RightsId Το στοιχείο RightsId περιέχει τον προσδιοριστή ενός εξωτερικού IPMP συστήµατος που παραπέµπει σε πληροφορίες για τα πνευµατικά δικαιώµατα του οπτικοακουστικού περιεχοµένου. 3.3 UsageRecord Το στοιχείο UsageRecord περιέχει πληροφορίες σχετικά µε το που, πότε, πως και από ποιον χρησιµοποιήθηκε το οπτικοακουστικό περιεχόµενο ID Το στοιχείο ID περιέχει πληροφορίες σχετικά µε τον προσδιορισµό του συγκεκριµένου στοιχείου UsageRecord Type Το στοιχείο Type καθορίζει τον τύπο ή το µέσο χρήσης του οπτικοακουστικού περιεχοµένου (π.χ. εκποµπή, CD, DVD) Channel Το στοιχείο Channel περιέχει πληροφορίες σχετικά µε το κανάλι χρήσης του οπτικοακουστικού περιεχοµένου. Μπορεί να αναφέρεται σε ένα κανάλι εκποµπής, µια δισκογραφική εταιρία κτλ Place Το στοιχείο Place καθορίζει το χώρο χρήσης του οπτικοακουστικού περιεχοµένου. Αναφέρεται στο χώρο από όπου διανέµεται το οπτικοακουστικό περιεχόµενο Date Το στοιχείο Date καθορίζει την ηµεροµηνία χρήσης του οπτικοακουστικού περιεχοµένου. Αν πρόκειται για υλικό µέσο (π.χ. CD, DVD), τότε το στοιχείο αναφέρεται στην ηµεροµηνία δηµοσίευσης Audience Το στοιχείο Audience καθορίζει τον αριθµό των χρηστών που παρακολούθησαν το οπτικοακουστικό περιεχόµενο στα πλαίσια της χρήσης που περιγράφει το συγκεκριµένο στοιχείο UsageRecord Distributor Το στοιχείο Distributor καθορίζει το διανοµέα του οπτικοακουστικού περιεχοµένου στα πλαίσια της χρήσης που περιγράφει το συγκεκριµένο στοιχείο UsageRecord. Συνήθως πρόκειται για µια οργάνωση Financial Το στοιχείο Financial περιέχει οικονοµικές πληροφορίες για τη χρήση που περιγράφει το συγκεκριµένο στοιχείο UsageRecord. Σελίδα 35/170

36 3.3.9 Rights Το στοιχείο Rights περιέχει επιπρόσθετες πληροφορίες σχετικά µε τα δικαιώµατα της χρήσης που περιγράφει το συγκεκριµένο στοιχείο UsageRecord. 3.4 Financial Το στοιχείο Financial περιέχει πληροφορίες σχετικά µε τα έσοδα και τα έξοδα της δηµιουργίας και της δηµοσίευσης του οπτικοακουστικού περιεχοµένου ID Το στοιχείο ID περιέχει πληροφορίες σχετικά µε τον προσδιορισµό του συγκεκριµένου στοιχείου Financial CostType Το στοιχείο CostType καθορίζει τον τύπο των εξόδων που σχετίζονται µε το οπτικοακουστικό περιεχόµενο IncomeType Το στοιχείο IncomeType καθορίζει τον τύπο των εσόδων που σχετίζονται µε το οπτικοακουστικό περιεχόµενο InternationalPrice Το στοιχείο InternationalPrice καθορίζει τη νοµισµατική µονάδα µε βάση το ISO 4217, καθώς και το χρηµατικό ποσό των εσόδων ή των εξόδων που σχετίζονται µε το οπτικοακουστικό περιεχόµενο ID3v2 Tag Το πρότυπο ID3v2 προσφέρει ένα ευέλικτο τρόπο για την αποθήκευση πληροφοριών σχετικά µε την πηγή και τα περιεχόµενα ενός αρχείου ήχου µέσα στο ίδιο το αρχείο ήχου [ID3v2]. Αυτές οι πληροφορίες µπορεί να είναι τεχνικές πληροφορίες, όπως καµπύλες ισοστάθµισης, καθώς και πληροφορίες µεταδεδοµένων, όπως τίτλος, εκτελεστής, πνευµατικά δικαιώµατα κτλ. Πιο συγκεκριµένα, το ID3v2 είναι ένα κοµµάτι δεδοµένων που προσαρτάται στα δυαδικά δεδοµένα του ήχου. Κάθε ετικέτα του ID3v2 αποτελείται από ένα ή περισσότερα κοµµάτια πληροφορίας που ονοµάζονται πλαίσια. Αυτά τα πλαίσια µπορούν να περιέχουν οποιοδήποτε είδος πληροφορίας και δεδοµένων π.χ. τίτλος, καλλιτέχνης, ιστοσελίδα, στίχους, εικόνες κτλ. Το παρακάτω σχήµα (Σχήµα 1.2) δείχνει τη διάταξη ενός τυπικού αρχείου ήχου, το οποίο περιέχει ετικέτες ID3v2. Σελίδα 36/170

37 Σχήµα 1.6 αρχείου ήχου µε ετικέτες ID3v2 Το πρότυπο ID3v2 αποτελεί προς το παρόν «ανεπίσηµο πρότυπο», καθώς κανένα σώµα προτυποποίησης δεν το έχει εγκρίνει ακόµα. Ο τίτλος ID3v2 ακολουθείται συνήθως από τον αριθµό αναθεώρησης, π.χ. το τρέχον ανεπίσηµο πρότυπο είναι το ID3v Μερικά από τα κύρια χαρακτηριστικά του ID3v2 είναι: Η µορφή του ID3v2 είναι δυναµική, ευέλικτη και επεκτάσιµη. Το ID3v2 επιτρέπει την προσάρτηση νέων πλαισίων χωρίς να επηρεάζονται τα προγράµµατα που το χρησιµοποιούν. Όταν ένα πρόγραµµα συναντήσει πληροφορίες που δεν αναγνωρίζει απλά τις αγνοεί. Το ID3v2 είναι ιδανικό για εκποµπή στο διαδίκτυο, καθώς εντοπίζεται στην αρχή του αρχείου ήχου. ιαθέτει µια διαδικασία αποσυγχρονισµού µε σκοπό να εµποδίσει τα µη συµβατά προγράµµατα αναπαραγωγής πολυµέσων τα οποία προσπαθούν να αναπαράγουν τις ετικέτες. Το µέγιστο µέγεθος ετικέτας είναι 256 ΜΒ και το µέγιστο µέγεθος πλαισίου 16 ΜΒ. Το ID3v2 έχει την ικανότητα να συµπιέζει τα δεδοµένα, έτσι ώστε να διατηρεί µικρό το µέγεθος των αρχείων. Οι ετικέτες υποστηρίζουν κωδικοποίηση Unicode. Το ID3v2 δεν απευθύνεται µόνο σε µουσική, αλλά και σε διαφορετικούς τύπους ήχων. Επιτρέπει στο χρήστη να ορίζει τις δικές του ετικέτες. Μπορεί να συµπεριλάβει στίχους τραγουδιών σε διάφορες γλώσσες, καθώς και στίχους σε συγχρονισµό µε τη µουσική (karaoke). Έχει τη δυνατότητα να αποθηκεύσει ρυθµίσεις ήχου, ισοστάθµισης και αντήχησης. Μπορεί να περιέχει συνδέσµους προς βάσεις δεδοµένων CD, όπως η CDDB. Έχει τη δυνατότητα να ενσωµατώσει εικόνες και γενικότερα οποιοδήποτε τύπο αρχείου. Υποστηρίζει κρυπτογραφηµένες πληροφορίες, συνδέσµους προς δικτυακούς τόπους και τοποθεσίες URL. Σελίδα 37/170

38 Μια από τις κύριες διαφορές του ID3v2 από τα περισσότερα µοντέλα µεταδεδοµένων είναι ότι το ID3v2 δεν χρησιµοποιεί τη γλώσσα XML. Κι αυτό γιατί πολλές από τις πληροφορίες µέσα στις ετικέτες είναι εκ φύσεως σε δυαδική µορφή και εποµένως δεν µπορούν να συνδυαστούν εύκολα µε την XML. Ένας άλλος λόγος είναι η ταχύτητα σάρωσης των ετικετών. Η δοµή του ID3v2 επιτρέπει σε µια εφαρµογή να υπερπηδήσει πληροφορίες που δεν της είναι απαραίτητες. Αυτό θα ήταν δύσκολο να συµβεί σε µια δοµή βασισµένη στην XML. Εκτός αυτού, αν το πρότυπο ID3v2 επαναοριζόταν µε βάση την XML, δε θα ήταν πλέον συµβατό µε τις προηγούµενες εκδόσεις ID3. Τέλος πληροφορίες σε XML µπορούν εύκολα να συµπεριληφθούν µέσα σε µια ετικέτα, καθώς το ID3v2 δε θέτει κανέναν περιορισµό στους τύπους δεδοµένων που µπορούν να ενσωµατωθούν στη δοµή του Μοντέλο Μεταδεδοµένων ID3v2 Tag Πίνακας 1-8 Μοντέλο Μεταδεδοµένων ID3v2 Tag Στοιχείο AENC Audio encryption APIC Attached picture COMM Comments COMR Commercial frame ENCR Encryption method registration EQUA Equalization ETCO Event timing codes Το στοιχείο AENC καθορίζει το αν το αρχείο ήχου είναι κρυπτογραφηµένο και από ποιον. Όλα τα στοιχεία τύπου AENC πρέπει να ξεκινάνε µε την ηλεκτρονική διεύθυνση του οργανισµού που είναι υπεύθυνος για το συγκεκριµένο κρυπτογραφηµένο αρχείο ήχου. Ερωτήσεις που αφορούν τον κρυπτογραφηµένο ήχο θα πρέπει να απευθύνονται στην παραπάνω ηλεκτρονική διεύθυνση. Το στοιχείο APIC περιέχει µια εικόνα, η οποία σχετίζεται άµεσα µε το αρχείο ήχου. Η µορφή της εικόνας θα καθορίζεται µε βάση τους τύπους MIME. Το στοιχείο περιλαµβάνει και µια σύντοµη περιγραφή της εικόνας, που αναπαριστάται ως ένα αλφαριθµητικό µε µέγιστο µήκος 64 χαρακτήρες. Είναι δυνατόν να υπάρχουν περισσότερες από µία εικόνες, συσχετισµένες µε το ίδιο αρχείο, αλλά η κάθε εικόνα πρέπει να έχει το δικό της APIC στοιχείο. Επίσης υπάρχει η πιθανότητα το στοιχείο να περιέχει ένα σύνδεσµο URL αντί για την ίδια την εικόνα. Ωστόσο οι σύνδεσµοι θα πρέπει να χρησιµοποιούνται µε σύνεση µιας και υπάρχει ο κίνδυνος χωρισµού των αρχείων. Το στοιχείο COMM περιέχει πληροφοριακό κείµενο, το οποίο δε µπορεί να εισαχθεί σε κάποιο άλλο στοιχείο. Το στοιχείο COMR περιέχει πληροφορίες σχετικά µε ανταγωνιστικές εµπορικές προσφορές για το συγκεκριµένο ήχο. Η εµπορική τιµή του ήχου αναπαριστάται µε ένα κωδικό τριών χαρακτήρων για τη νοµισµατική µονάδα µε βάση το ISO-4217 και στη συνέχεια ακολουθεί το ποσό. Ο χαρακτήρας. Θα πρέπει να χρησιµοποιείται για να χωρίσει το δεκαδικό από το ακέραιο µέρος του ποσού. Το στοιχείο ENCR προσδιορίζει τη µέθοδο µε την οποία κρυπτογραφήθηκε ένα στοιχείο, καθώς και πληροφορίες επικοινωνίας µε την οργάνωση που είναι υπεύθυνη για τη συγκεκριµένη µέθοδο κρυπτογράφησης. Το στοιχείο EQUA είναι ένα υποκειµενικό στοιχείο. Επιτρέπει στο χρήστη να προκαθορίσει µια καµπύλη ισοστάθµισης για το συγκεκριµένο αρχείο ήχου. Το στοιχείο ETCO επιτρέπει το συγχρονισµό µε γεγονότα-κλειδιά κατά την αναπαραγωγή του τραγουδιού ή του ήχου. Σελίδα 38/170

39 GEOB General encapsulated object GRID Group identification registration IPLS Involved people list LINK Linked information MCDI Music CD identifier MLLT MPEG location lookup table OWNE Ownership frame PRIV Private frame PCNT Play counter Το στοιχείο GEOB µπορεί να ενσωµατώσει οποιοδήποτε τύπο αρχείου. Εκτός από το ίδιο το αρχείο, το στοιχείο αυτό περιέχει τον τύπο MIME και µια σύντοµη περιγραφή του περιεχοµένου του αρχείου. Το στοιχείο GRID κάνει δυνατή την οµαδοποίηση στοιχείων. Αυτό µπορεί να φανεί ιδιαίτερα χρήσιµο όταν κάποια στοιχεία πρόκειται να υπογραφούν ψηφιακά. Για την αναγνώριση των στοιχείων που ανήκουν σε µια οµάδα πρέπει να οριστεί ένας προσδιοριστής. Το στοιχείο περιέχει επίσης την ηλεκτρονική διεύθυνση της οργάνωσης που είναι υπεύθυνη για την οµαδοποίηση. Το στοιχείο IPLS περιέχει µια λίστα µε τα ονόµατα αυτών που εµπλέκονται µε το συγκεκριµένο αρχείο ήχου (π.χ. µουσικοί, τεχνικοί), καθώς και τον τρόπο µε τον οποίο εµπλέκεται ο καθένας από αυτούς. Το στοιχείο LINK χρησιµοποιείται για να συνδέσει τις πληροφορίες ενός ID3 tag µε το τρέχον αρχείο ήχου. Το ID3 tag µπορεί να βρίσκεται ενσωµατωµένο σε ένα άλλο αρχείο ήχου ή ανεξάρτητο σε ένα δυαδικό αρχείο. Προτείνεται αυτή η µέθοδος να χρησιµοποιείται µόνο σε περίπτωση που τα αρχεία είναι αποθηκευµένα σε ένα CD-ROM και γενικά όταν ο κίνδυνος χωρισµού των αρχείων είναι µικρός. Το στοιχείο MCDI χρησιµοποιείται για µουσική, η οποία προέρχεται από κάποιο CD. Με αυτό τον τρόπο το CD µπορεί να αναγνωριστεί σε βάσεις δεδοµένων, όπως η CDDB. Για να γίνει δυνατή αυτή η αναγνώριση το στοιχείο περιέχει τον Πίνακα Περιεχοµένων (Table Of Contents / TOC) του CD, ο οποίος αποτελείται από 4 bytes συν 8 bytes για κάθε κοµµάτι του CD συν 8 bytes για το lead out. Το µέγιστο µέγεθος είναι 804 bytes. Το στοιχείο MLLT περιέχει αναφορές προς διάφορα σηµεία του αρχείου ήχου, κάθε ένα από τα οποία αντιστοιχεί σε µια συγκεκριµένη χρονική στιγµή. Με αυτό τον τρόπο αυξάνεται η ακρίβεια των χρονικών αλµάτων κατά την αναπαραγωγή ενός αρχείου MPEG. Το στοιχείο OWNE µπορεί να χρησιµοποιηθεί ως υπενθύµιση µιας συναλλαγής ή ακόµα και ως απόδειξη σε περίπτωση που είναι ψηφιακά υπογεγραµµένο. Χρησιµοποιείται συνήθως σε συνδυασµό µε τα στοιχεία USER και TOWN. Τα δύο βασικά πεδία του στοιχείου είναι το ποσό που κόστισε το αρχείο ήχου, καθώς και το όνοµα του πωλητή. Το στοιχείο PRIV περιέχει πληροφορίες και ρυθµίσεις από ένα παραγωγό λογισµικού, του οποίου το πρόγραµµα χρησιµοποιεί το αρχείο ήχου. Εκτός από τα δυαδικά δεδοµένα, το στοιχείο περιλαµβάνει την ηλεκτρονική διεύθυνση της οργάνωσης που είναι υπεύθυνη για το συγκεκριµένο στοιχείο. Το στοιχείο PCNT περιέχει ένα µετρητή, ο οποίος καθορίζει πόσες φορές έχει αναπαραχθεί το τρέχον αρχείο. Η τιµή του αυξάνεται κατά ένα κάθε φορά που αναπαράγεται το αρχείο. Ο µετρητής πρέπει να καταλαµβάνει αρχικά τουλάχιστον 32 bits. Όταν πάρει τη µέγιστη τιµή του, προστίθεται ένα byte στην αρχή του µετρητή, κάνοντάς τον 8 bits µεγαλύτερο. Σελίδα 39/170

40 POPM Popularimeter POSS Position synchronization frame RBUF Recommended buffer size RVAD Relative volume adjustment RVRB Reverb SYLT Synchronized lyric/text SYTC Synchronized tempo codes TALB Album / Movie / Show title TBPM BPM (beats per minute) TCOM Composer TCON Content type Το στοιχείο POPM καθορίζει πόσο καλό είναι ένα αρχείο ήχου. Πολλές ενδιαφέρουσες εφαρµογές χρησιµοποιούν αυτό το στοιχείο π.χ. λίστες αναπαραγωγής που επιλέγουν τα καλύτερα κοµµάτια ή εφαρµογές που δηµιουργούν το προφίλ ενός ατόµου και εντοπίζουν «καλά» κοµµάτια µε βάση τις προηγούµενες επιλογές του. Το στοιχείο αποτελείται από την ηλεκτρονική διεύθυνση του χρήστη, ένα byte αξιολόγησης και τέσσερα byte για τον µετρητή, ο οποίος αυξάνεται κατά ένα κάθε φορά που αναπαράγεται το αρχείο. Ο βαθµός αξιολόγησης κυµαίνεται από το 1 ως το 255, όπου το 1 είναι ο χειρότερος βαθµός, το 255 ο καλύτερος και το 0 είναι άγνωστος. Αν ο προσωπικός µετρητής δεν είναι επιθυµητός µπορεί να παραληφθεί. Όταν πάρει τη µέγιστη τιµή του, προστίθεται ένα byte στην αρχή του µετρητή, κάνοντάς τον 8 bits µεγαλύτερο, όπως ακριβώς και στο στοιχείο PCNT. Το στοιχείο POSS παρέχει στον ακροατή πληροφορίες σχετικά µε την κατάσταση λήψης του αρχείου. Με άλλα λόγια καθορίζει µέχρι ποιο σηµείο του αρχείου έχει γίνει λήψη. Σε µερικές περιπτώσεις ο διακοµιστής από τον οποίο λαµβάνεται ένα αρχείο είναι ενήµερος για προβλήµατα µετάδοσης ή κωδικοποίησης, τα οποία µπορεί να οδηγήσουν σε διακοπές κατά τη λήψη του ήχου. Σε αυτές τις περιπτώσεις, ο διακοµιστής µπορεί να ορίσει το προτεινόµενο µέγεθος της ενδιάµεσης µνήµης, χρησιµοποιώντας το στοιχείο RBUF. Το στοιχείο RVAD επιτρέπει στο χρήστη να αυξήσει ή να µειώσει την ένταση σε κάθε κανάλι ήχου κατά την αναπαραγωγή του αρχείου. Ο στόχος είναι να αναπαράγονται όλα τα αρχεία σε µια συγκεκριµένη ένταση ήχου και έτσι να µην είναι απαραίτητη η συνεχής ρύθµιση της έντασης. Σε περίπτωση που είναι γνωστά τα ανώτατα επίπεδα έντασης, τότε αυτό το στοιχείο µπορεί να οριστεί µε τα πεδία 'Peak volume right' («Ανώτατο επίπεδο έντασης στο δεξί κανάλι ήχου») και 'Peak volume left' («Ανώτατο επίπεδο έντασης στο αριστερό κανάλι ήχου»). Σε διαφορετική περίπτωση τα πεδία αυτά µπορούν να µηδενισθούν ή να παραλειφθούν Το στοιχείο RVRB επιτρέπει στο χρήστη να ρυθµίσει διάφορα είδη αντήχησης. Το στοιχείο SYLT επιτρέπει την εισαγωγή των λέξεων ή των στίχων που ακούγονται κατά την αναπαραγωγή του ήχου σε συγχρονισµό µε τον ήχο. Το στοιχείο SYTC χρησιµοποιείται για την πιο ακριβή περιγραφή του ρυθµού ενός µουσικού κοµµατιού. Το στοιχείο TALB περιέχει τον τίτλο της ηχογράφησης, από την οποία προήλθε το αρχείο ήχου. Το στοιχείο BMP περιέχει έναν ακέραιο αριθµό, που αντιπροσωπεύει τον αριθµό κτύπων ανά λεπτό στο κύριο µέρος του αρχείου ήχου. Το στοιχείο TCOM περιέχει το όνοµα του συνθέτη. Αν υπάρχουν περισσότεροι από ένας συνθέτες, πρέπει να χωρίζονται ο ένας από τον άλλο µε τον χαρακτήρα /. Το στοιχείο TCON περιέχει τον τύπο του περιεχοµένου. Το στοιχείο αυτό µπορεί να πάρει οποιαδήποτε τιµή, µιας και θα ήταν αδύνατο να διατηρηθεί µια ακριβής και ενηµερωµένη λίστα κατηγοριών. Σελίδα 40/170

41 TCOP Copyright message TDAT Date TDLY Playlist delay TENC Encoded by TEXT Lyricist / Text writer TFLT File type TIME Time TIT1 Content group description TIT2 Title / songname / content description TIT3 Subtitle / Description refinement TKEY Initial key TLAN Language(s) TLEN Length Το στοιχείο TCOP περιέχει πληροφορίες για τον κάτοχο των πνευµατικών δικαιωµάτων του αρχικού ήχου και όχι του αρχείου ήχου. Η απουσία αυτού του στοιχείου σηµαίνει ότι οι πληροφορίες για τα πνευµατικά δικαιώµατα δεν είναι διαθέσιµες. Κάθε φορά που κάποια εφαρµογή προβάλει το περιεχόµενο αυτού του στοιχείου πρέπει να προσαρτά στην αρχή του την ετικέτα Copyright. Το στοιχείο TDAT περιέχει την ηµεροµηνία της ηχογράφησης. Το στοιχείο TDLY ορίζει το διάστηµα σε χιλιοστά του δευτερολέπτου, που διαρκεί η σιωπή ανάµεσα στα τραγούδια µιας λίστας. Το στοιχείο TENC περιέχει το όνοµα του ατόµου ή της οργάνωσης που κωδικοποίησε το αρχείο ήχου. Το στοιχείο TEXT περιέχει το όνοµα του συγγραφέα του κειµένου ή των στίχων του αρχείου ήχου. Αν υπάρχουν περισσότεροι από ένας συνθέτες, πρέπει να χωρίζονται ο ένας από τον άλλο µε τον χαρακτήρα /. Το στοιχείο TFLT ορίζει τον τύπο του αρχείου ήχου. Μπορεί να πάρει µία από τις εξής τιµές: MPG MPEG Audio /1 MPEG 1/2 layer I /2 MPEG 1/2 layer II /3 MPEG 1/2 layer III /2.5 MPEG 2.5 /AAC Advanced audio compression VQF Transform-domain Weighted Interleave Vector Quantization PCM Pulse Code Modulated audio αλλά µπορούν να χρησιµοποιηθούν και άλλοι τύποι. Αν παραληφθεί αυτό το στοιχείο ο τύπος του ήχου θεωρείται MPG. Το στοιχείο TIME περιέχει την ακριβή ώρα της ηχογράφησης. Το στοιχείο TIT1 χρησιµοποιείται σε περίπτωση που ο ήχος ανήκει σε µια ευρύτερη κατηγορία ήχων ή µουσικής. Το στοιχείο TIT2 περιέχει τον τίτλο του ήχου. Το στοιχείο TIT3 περιέχει πληροφορίες που σχετίζονται άµεσα µε τον τίτλο του ήχου. Το στοιχείο TKEY περιέχει το µουσικό κλειδί µε το οποίο ξεκινά ο ήχος. Αντιπροσωπεύεται από ένα αλφαριθµητικό µε µέγιστο µήκος τρεις χαρακτήρες. Τα βασικά κλειδιά συµβολίζονται ως «A»,»B»,»C»,»D»,»E»,»F» και «G» και τα µισά ως «b» και «#». Η ελάσσονα συµβολίζεται ως m. Το στοιχείο TLAN περιέχει τους γλώσσες του κειµένου ή των στίχων που ακούγονται κατά την αναπαραγωγή του αρχείου ήχου. Η γλώσσα συµβολίζεται µε τρεις χαρακτήρες σύµφωνα µε το ISO Αν χρησιµοποιούνται περισσότερες από µία γλώσσες, τότε θα πρέπει να αναγράφονται µε τη σειρά µε πρώτη αυτή που ακούγεται περισσότερο. Το στοιχείο TLEN περιέχει τη διάρκεια του αρχείου ήχου σε χιλιοστά του δευτερολέπτου. Σελίδα 41/170

42 TMED Media type TOAL Original album / movie / show title TOFN Original filename TOLY Original lyricist(s) / text writer(s) TOPE Original artist(s) / performer(s) TORY Original release year TOWN File owner / licensee TPE1 Lead performer(s)/soloist(s) TPE2 Band / orchestra / accompaniment TPE3 Conductor / performer refinement TPE4 Interpreted, remixed, or otherwise modified by TPOS Part of a set TPUB Publisher TRCK Track number / Position in set TRDA Recording dates Το στοιχείο TMED περιέχει το µέσο από το οποίο προήλθε ο ήχος. Η τιµή του µπορεί να είναι ένα αλφαριθµητικό ή µια αναφορά σε κάποιον από τους προκαθορισµένου τύπους, π.χ. CD, TV, DVD. Το στοιχείο TOAL περιέχει τον τίτλο τους αρχικής ηχογράφησης ή τους πηγής του ήχου. Το στοιχείο TOFN περιέχει το προτεινόµενο όνοµα για το αρχείο, καθώς µερικά µέσα δεν επιτρέπουν το επιθυµητό µήκος του ονόµατος αρχείου. Το στοιχείο TOLY περιέχει το όνοµα του συγγραφέα του κειµένου ή των στίχων τους αρχική ηχογράφησης. Αν υπάρχουν περισσότεροι από τους συγγραφείς, πρέπει να χωρίζονται ο τους από τον άλλο µε τον χαρακτήρα /. Το στοιχείο TOPE περιέχει το όνοµα του εκτελεστή τους αρχικής ηχογράφησης. Αν υπάρχουν περισσότεροι από τους συνθέτες, πρέπει να χωρίζονται ο τους από τον άλλο µε τον χαρακτήρα /. Το στοιχείο TORY περιέχει τη χρονιά κατά την οποία κυκλοφόρησε η αρχική ηχογράφηση. Το στοιχείο TOWN περιέχει το όνοµα του ιδιοκτήτη του αρχείου και των περιεχοµένων του. Το στοιχείο TPE1 χρησιµοποιείται για τους κύριους καλλιτέχνες. Αν υπάρχουν περισσότεροι από τους καλλιτέχνες, πρέπει να χωρίζονται ο τους από τον άλλο µε τον χαρακτήρα /. Το στοιχείο TPE2 χρησιµοποιείται για πρόσθετες πληροφορίες σχετικά µε τους εκτελεστές και τους καλλιτέχνες. Το στοιχείο TPE3 περιέχει το όνοµα του διευθυντή ορχήστρας. Το στοιχείο TPE4 περιέχει πληροφορίες σχετικά µε τα άτοµα, που έκαναν το remix ή παρόµοιες ερµηνείες τους υπάρχοντος κοµµατιού. Το στοιχείο TPOS περιέχει έναν αριθµό, οποίος περιγράφει από ποιο µέρος τους συνόλου προήλθε ο ήχος. Αυτό το στοιχείο χρησιµοποιείται σε περίπτωση που η αρχική πηγή του ήχου χωρίζεται σε µέρη π.χ. σε ένα διπλό CD. Η τιµή µπορεί να επεκταθεί µε ένα χαρακτήρα / και έναν αριθµό που αντιπροσωπεύει το συνολικό αριθµό των µερών π.χ. 1/2. Το στοιχείο TPUB περιέχει το όνοµα του εκδότη. Το στοιχείο TRCK περιέχει έναν αριθµό ο οποίος καθορίζει τη σειρά του αρχείου ήχου στην αρχική ηχογράφηση. The Track number/position in set frame is a numeric string containing the order number of the audio-file on its original recording. Η τιµή µπορεί να επεκταθεί µε ένα χαρακτήρα / και έναν αριθµό που αντιπροσωπεύει το συνολικό αριθµό των κοµµατιών στην αρχική ηχογράφησης π.χ. 4/9. Το στοιχείο TRDA µπορεί να χρησιµοποιηθεί συµπληρωµατικά µαζί µε τα στοιχεία TYER, TDAT και TIME π.χ. 4-7 Ιουνίου, 12 Ιουνίου σε συνδυασµό µε το στοιχείο TYER. Σελίδα 42/170

43 TRSN Internet radio station name TRSO Internet radio station owner TSIZ Size TSRC ISRC (international standard recording code) TSSE Software / Hardware and settings used for encoding TYER Year TXXX User defined text information frame UFID Unique file identifier USER Terms of use USLT Unsychronized lyric / text transcription WCOM Commercial information WCOP Copyright / Legal information WOAF Official audio file webpage WOAR Official artist / performer webpage WOAS Official audio source webpage Το στοιχείο TRSN περιέχει το όνοµα του διαδικτυακού ραδιοφωνικού σταθµού που παίζει τον ήχο. Το στοιχείο TRSO περιέχει το όνοµα του ιδιοκτήτη του διαδικτυακού ραδιοφωνικού σταθµού που παίζει τον ήχο. Το στοιχείο TSIZ περιέχει το µέγεθος του αρχείου ήχου σε bytes χωρίς το ID3 tag. Το στοιχείο TSRC περιέχει το ιεθνή Πρότυπο Κωδικό Ηχογράφησης (International Standard Recording Code / ISRC). Το στοιχείο TSSE περιέχει πληροφορίες σχετικά µε τον κωδικοποιητή ήχου και τους ρυθµίσεις που χρησιµοποιήθηκαν στην κωδικοποίηση του αρχείου. Το «Υλικό» ( Hardware ) αναφέρεται σε κωδικοποιητές οι οποίοι είναι υλοποιηµένοι σε υλικό και δεν αναφέρεται στον υπολογιστή στον οποίο εκτελέστηκε η κωδικοποίηση. Το στοιχείο TYER περιέχει ένα τετραψήφιο αριθµό, ο οποίος υποδηλώνει το χρονολογικό έτος τους ηχογράφησης. Το στοιχείο TXXX περιέχει ένα γενικότερο πληροφοριακό κείµενο σχετικά µε το αρχείο ήχου. Το στοιχείο UFID χρησιµοποιείται για τον εντοπισµό του αρχείου σε µια βάση δεδοµένων, που περιέχει περισσότερες πληροφορίες σχετικά µε το περιεχόµενο. Το στοιχείο αρχίζει µε την ηλεκτρονική διεύθυνση τους οργάνωσης που είναι υπεύθυνη για την υλοποίηση τους βάσης δεδοµένων. Το στοιχείο USER περιέχει µια σύντοµη περιγραφή των όρων χρήσης και κατοχής του αρχείου. Πιο λεπτοµερείς πληροφορίες σχετικά µε τους όρους µπορεί να είναι διαθέσιµες στο στοιχείο WCOP. Το στοιχείο USLT περιέχει τους στίχους του τραγουδιού ή τα λόγια άλλων φωνητικών δραστηριοτήτων. Το στοιχείο WCOM περιέχει µια τοποθεσία URL που οδηγεί σε µια ιστοσελίδα µε εµπορικές πληροφορίες. Το στοιχείο WCOP περιέχει µια τοποθεσία URL που οδηγεί σε µια ιστοσελίδα µε πληροφορίες σχετικά µε τους όρους χρήσης και κατοχής του αρχείου. Το στοιχείο WOAF περιέχει µια τοποθεσία URL που οδηγεί στην επίσηµη ιστοσελίδα του αρχείου ήχου. Το στοιχείο WOAR περιέχει µια τοποθεσία URL που οδηγεί στην επίσηµη ιστοσελίδα του καλλιτέχνη. Είναι δυνατόν να υπάρχουν περισσότερα από ένα τέτοια στοιχεία σε περίπτωση που υπάρχουν περισσότεροι από ένας καλλιτέχνες. Το στοιχείο WOAS περιέχει µια τοποθεσία URL που οδηγεί στην επίσηµη ιστοσελίδα της πηγής του αρχείου ήχου π.χ. στην επίσηµη ιστοσελίδα µιας ταινίας. Σελίδα 43/170

44 WORS Official internet radio station homepage WPAY Payment WPUB Publishers official webpage WXXX User defined URL link frame Το στοιχείο WORS περιέχει µια τοποθεσία URL που οδηγεί στην επίσηµη ιστοσελίδα του διαδικτυακού ραδιοφωνικού σταθµού. Το στοιχείο WPAY περιέχει µια τοποθεσία URL η οποία οδηγεί στην ιστοσελίδα που χειρίζεται τη διαδικασία πληρωµής για την απόκτηση του αρχείου. Το στοιχείο WPUB περιέχει µια τοποθεσία URL που οδηγεί στην ιστοσελίδα του εκδότη. Το στοιχείο WXXX περιέχει τοποθεσίες URL που οδηγούν σε άλλες ιστοσελίδες σχετικές µε το αρχείο ήχου. 1.4 Εξειδικευµένα Μοντέλα Μεταδεδοµένων : Εκπαιδευτικά Μεταδεδοµένα Τα µεταδεδοµένα µπορούν να εφαρµοστούν σε οποιοδήποτε είδος ψηφιακής πηγής πληροφορίας και εποµένως µπορούν να παρέχουν την αποτελεσµατικότητά τους και στο πεδίο των εκπαιδευτικών τεχνολογιών. Η ανάγκη για ένα τυποποιηµένο τρόπο περιγραφής πηγών µε σκοπό να κάνει την ανακάλυψη και την επαναχρησιµοποίηση των µαθησιακών αντικειµένων εύκολη και αποτελεσµατική οδήγησε στην ανάπτυξη των προδιαγραφών εκπαιδευτικών µεταδεδοµένων. Τα µαθησιακά αντικείµενα είναι εκπαιδευτικές µονάδες, οι οποίες µπορούν να επαναχρησιµοποιηθούν σε διαφορετικά µαθησιακά πλαίσια. Ως Μαθησιακό Αντικείµενο ορίζεται «µια οντότητα, ψηφιακή ή µη ψηφιακή, η οποία µπορεί να επαναχρησιµοποιηθεί στις τεχνολογίες που υποστηρίζουν τη µάθηση». Παραδείγµατα Μαθησιακών Αντικειµένων περιλαµβάνουν περιεχόµενο πολυµέσων, επιµορφωτικό περιεχόµενο, µαθησιακούς στόχους, επιµορφωτικό λογισµικό και εργαλεία λογισµικού, καθώς και πρόσωπα, οργανώσεις και αναφορές γεγονότων που σχετίζονται µε την ηλεκτρονική εκπαίδευση. Στο σχεδιασµό µιας προδιαγραφής µεταδεδοµένων, σηµαντικό ρόλο παίζει το σύνολο πληροφοριών το οποίο πρόκειται να περιγραφεί από τα εκπαιδευτικά µεταδεδοµένα. Επίσης η µορφή της προδιαγραφής θα εξαρτηθεί από τον τύπο του µαθησιακού αντικειµένου και το σκοπό των εκπαιδευτικών µεταδεδοµένων. Μια προδιαγραφή εκπαιδευτικών µεταδεδοµένων πρέπει να είναι επαρκώς ευέλικτη έτσι ώστε να µπορεί να συλλάβει χρήσιµη πληροφορία για µια µεγάλη ποικιλία εκπαιδευτικών πόρων και για ένα ευρύ φάσµα σεναρίων χρήσης. Στην καλύτερη περίπτωση, µια µοναδική περιγραφή εκπαιδευτικών µεταδεδοµένων, αποκαλούµενη τυποποίηση, θα πρέπει να χρησιµοποιείται µιας και αυτό το γεγονός ελαχιστοποιεί το κόστος χρήσης των µεταδεδοµένων. Η τυποποίηση θα πρέπει να περιγράφει την γλώσσα της προδιαγραφής, τα θεµελιώδη µοντέλα, τη σηµασιολογία και τη σύνταξη. Επί του παρόντος ένας αριθµός οργανισµών τυποποίησης εργάζονται για να ορίσουν τα εκπαιδευτικά µεταδεδοµένα που θα µπορούν να περιγράψουν κάθε µαθησιακό αντικείµενο. Συγχρόνως, ερευνητικά έργα, συνεργασίες και άλλες δραστηριότητες έχουν ανάγκη να δηµιουργήσουν προδιαγραφές εκπαιδευτικών µεταδεδοµένων για το ιδιαίτερο κοινό τους. Υπάρχει επικάλυψη στη δουλειά των διαφόρων συνεργασιών (π.χ. ADL, AICC, ARIADNE, IMS κτλ.), ωστόσο αυτό δε φαίνεται να αποτελεί πρόβληµα καθώς όλες αυτές οι συνεργασίες συµβάλλουν στην ανάπτυξη των τυποποιήσεων και στη συνέχεια τις προσαρµόζουν στις Σελίδα 44/170

45 ανάγκες τους. Αυτή η διαδικασία αποκαλείται «δηµιουργία προφίλ». Το Σχήµα 1.3 περιγράφει τους τρέχοντες συσχετισµούς όσον αφορά την τυποποίηση. Οι διάφορες λύσεις ή προδιαγραφές εκπαιδευτικών µεταδεδοµένων προσεγγίζουν διαφορετικά τον ορισµό και τη δοµή της περιγραφής πόρων. Υπάρχουν δυο προσεγγίσεις του ορισµού µεταδεδοµένων: η «µινιµαλιστική» και η «στρουκτουραλιστική» προσέγγιση. Η «µινιµαλιστική» προσέγγιση (π.χ. GEM) προτείνει ένα µικρό αριθµό στοιχείων για την περιγραφή των µαθησιακών αντικειµένων και των ψηφιακών πόρων γενικότερα. Αυτά περιλαµβάνουν στοιχεία όπως τίτλος, δηµιουργός, θέµα, περιγραφή, εκδότης, συντελεστής, ηµεροµηνία και γλώσσα. Ωστόσο αυτά τα στοιχεία δεν περιλαµβάνουν στοιχεία ειδικά για την περιγραφή των παιδαγωγικών χαρακτηριστικών των µαθησιακών αντικειµένων. Από την άλλη µεριά η «στρουκτουραλιστική» προσέγγιση (π.χ. IEEE LOM) των εκπαιδευτικών µεταδεδοµένων παρέχει στοιχεία που περιγράφουν ένα εξαντλητικό σύνολο χαρακτηριστικών των ψηφιακών µαθησιακών πηγών. Αυτά τα µοντέλα αποτελούνται από περισσότερα από 50 στοιχεία, δοµηµένα ιεραρχικά σε επίπεδα έτσι ώστε να σχηµατίζουν κύριες οµάδες και υποοµάδες SC36 LTSC National Bodies. EUN, GESTALT, DCMI Σχήµα 1.7 Συσχετισµοί όσον αφορά την τυποποίηση εκπαιδευτικών µεταδεδοµένων Στις επόµενες παραγράφους περιγράφονται αναλυτικά τρία µοντέλα εκπαιδευτικών µεταδεδοµένων: το IEEE LOM, που αποτελεί το επίσηµο πρότυπο εκπαιδευτικών µεταδεδοµένων, καθώς και τα µοντέλα GEM και ARIADNE, που είναι οι πρόγονοι του IEEE LOM και εξετάζονται για ιστορικούς λόγους. Η περιγραφή ξεκινάει από το πιο απλό µοντέλο δεδοµένων (GEM) και προχωράει προς το πιο πολύπλοκο (IEEE LOM). Για κάθε µοντέλο παραθέτονται τα στοιχεία δεδοµένων του µοντέλου και ο ορισµός τους σε µορφή πινάκων GEM Η Πύλη προς Εκπαιδευτικά Υλικά (Gateway to Educational Materials [GEM]) είναι ένα σχέδιο χρηµατοδοτούµενο από το Υπουργείο Εθνικής Εκπαιδευτικής Βιβλιοθήκης και ένα ειδικό σχέδιο του ERIC Clearinghouse πάνω στην Πληροφορία & Τεχνολογία. Ο κύριος σκοπός της είναι να κάνει την εύρεση εκπαιδευτικού υλικού στο ιαδίκτυο πιο γρήγορη και πιο εύκολη [Lowe 2000]. Σελίδα 45/170

46 Αποτελείται από τα εξής: Η Πύλη της GEM (GEM Gateway) είναι το τελικό προϊόν του σχεδίου και περιλαµβάνει ένα κατάλογο µαθησιακών πηγών πληροφορίας. Το Προφίλ της GEM (GEM Profile) αναφέρεται στο σχήµα µεταδεδοµένων που χρησιµοποιήθηκε για να περιγράψει τα µαθησιακά αντικείµενα. Η GEM χρησιµοποιεί το Dublin Core ως βάση για το δικό της σύνολο µεταδεδοµένων, προσθέτοντας οχτώ στοιχεία µεταδεδοµένων προσαρµοσµένα στις ανάγκες των εκπαιδευτικών πηγών πληροφορίας. Το µοντέλο µεταδεδοµένων της GEM περιγράφεται αναλυτικά στην επόµενη παράγραφο. Προς το παρόν, η GEM κάνει βελτιώσεις στο λογισµικό και προσπαθεί να εξασφαλίσει υψηλής ποιότητας συλλογές πόρων για την «Πύλη» Μοντέλο Μεταδεδοµένων GEM Το µοντέλο δεδοµένων του GEM βασίστηκε στο µοντέλο του Dublin Core, αλλά εισήγαγε και νέα στοιχεία δεδοµένων µε σκοπό να το προσαρµόσει στις δικές του ανάγκες. Στο Σχήµα 1.8 φαίνεται µια εποπτική εικόνα της δοµής του µοντέλου µεταδεδοµένων GEM, ενώ στον Πίνακα 1-7 εµφανίζονται τα στοιχεία του µοντέλου δεδοµένων του GEM, καθώς και ο ορισµός του κάθε στοιχείου. Σχήµα 1.8 Εποπτική εικόνα της δοµής του µοντέλου µεταδεδοµένων GEM Σελίδα 46/170

47 Πίνακας 1-9 Στοιχεία δεδοµένων GEM Στοιχείο Audience Cataloging Contributor Coverage Creator Date Description Duration Essential Resources Format Identifier Language Pedagogy Publisher Quality[Deprecated] Relation Rights Source Standard Subject Title Type Το σύνολο των οντοτήτων προς τις οποίες απευθύνεται η πηγή πληροφορίας Πληροφορίες σχετικά µε το άτοµο και/ή την οµάδα εργασίας που δηµιούργησε την εγγραφή καταλόγου GEM Μια οντότητα υπεύθυνη για συνεισφορές στο περιεχόµενο της πηγής Το εύρος φάσµατος του περιεχοµένου της πηγής Μια οντότητα υπεύθυνη για την δηµιουργία του περιεχοµένου της πηγής Μια ηµεροµηνία συσχετισµένη µε ένα γεγονός στον κύκλο ζωής της πηγής Η περιγραφή του περιεχοµένου της πηγής Ο προτεινόµενος χρόνος ή αριθµός συνόδων που απαιτείται για την αποτελεσµατική χρήση της περιγραφόµενης οντότητας Μια σύντοµη λίστα των απαραίτητων υλικών για την επιτυχή χρήση της περιγραφόµενης οντότητας Η φυσική ή ψηφιακή υπόσταση της πηγής Αλφαριθµητικό ή αριθµός που χρησιµοποιείται για να προσδιορίσει µοναδικά την πηγή πληροφορίας Η γλώσσα του περιεχοµένου του της πηγής Παιδαγωγικές µέθοδοι και διαδικασίες Μια οντότητα υπεύθυνη για τη δηµοσίευση της πηγής Αξιολόγηση της ποιότητας της πηγής Μια αναφορά σε µια σχετιζόµενη πηγή Πληροφορίες για τα πνευµατικά δικαιώµατα της πηγής Μια αναφορά σε µια πηγή από την οποία πηγάζει η τρέχουσα πηγή Ακαδηµαϊκά πρότυπα που χρησιµοποιούνται στην περιγραφόµενη οντότητα Το θέµα του περιεχοµένου της πηγής Το όνοµα της πηγής Η φύση ή το είδος του περιεχοµένου της πηγής Ακολουθεί ένα παράδειγµα του µοντέλου δεδοµένων GEM σε XML: <?xml version="1.0" encoding="utf-8"?> <!-- edited with XMLSPY v5 U ( by Symeon Chatzinotas (ITI) --> <GEM> <Audience>Adult education students </Audience> <Cataloging>Symeon Chatzinotas</Cataloging> <Contributor>Erik T. Ray</Contributor> <Coverage>21th century programming community</coverage> <Creator>Brett McLaughlin</Creator> <Date> </Date> <Description>Java revolutionized the programming world by providing a platform-independent programming language. XML takes the revolution a step further with a platform-independent language for interchanging data. Java and XML shows how to put the two together, building real-world applications in which both the code and the data are truly portable.</description> <Duration>15 hours</duration> <EssentialResources>PC</EssentialResources> <Format>application/pdf</Format> <Identifier>ISBN </Identifier> Σελίδα 47/170

48 <Language>en</Language> <Pedagogy>None</Pedagogy> <Publisher>O'Reilly and Associates, Inc</Publisher> <Quality>excellent</Quality> <Relation>ISBN </Relation> <Rights>Copyright 2000 O'Reilly and Associates, Inc. All rights reserved.</rights> <Source>ISBN </Source> <Standard>None</Standard> <Subject>Java, XML</Subject> <Title>Java and XML</Title> <Type>Book</Type> </GEM> ARIADNE Το Ίδρυµα ARIADNE [ARIADNE] αναπτύσσει και προωθεί το Knowledge Pool System (KPS), µια διανεµηµένη βάση δεδοµένων που περιέχει επαναχρησιµοποιούµενα µαθησιακά αντικείµενα µαζί µε τα µεταδεδοµένα που τα περιγράφουν [Duval 2001], [Duval 1999]. Το ARIADNE έχει δηµιουργήσει µια υποδοµή για την [Duval 2000]: Παραγωγή επαναχρησιµοποιούµενων αντικειµένων µαθησιακού περιεχοµένου Περιγραφή και αποθήκευση των αντικειµένων Ανακάλυψη των αντικειµένων µέσω του KPS Ανάπτυξη καλά δοµηµένων µαθηµάτων Για να διασφαλίσει την εύκολη και αποτελεσµατική δηµιουργία ευρετηρίου και εκµετάλλευση του υλικού το ARIADNE πρότεινε µια σύσταση για εκπαιδευτικά µεταδεδοµένα. Μια νέα έκδοση της σύστασης AMS v3.2 βασισµένη στο LOM 6.3a δηµοσιοποιήθηκε τον Φεβρουάριο του 2002 [ARIADNE 2002]. Το µοντέλο δεδοµένων της σύστασης περιγράφεται αναλυτικά στην επόµενη παράγραφο. Επίσης το ARIADNE παράγει εκδόσεις της σύστασης σε διάφορες γλώσσες στα πλαίσια του CEN/LTWS Μοντέλο Μεταδεδοµένων ARIADNE Το µοντέλο µεταδεδοµένων του ARIADNE είναι ένα αρκετά σύνθετο µοντέλο σε σύγκριση µε αυτά του Dublin Core και του GEM. Καταρχήν τα στοιχεία του χωρίζονται σε κατηγορίες και ορίζει ποια από αυτά είναι υποχρεωτικά και ποια προαιρετικά. Επίσης περιγράφει τον τύπο δεδοµένων που πρέπει να περιέχει η τιµή κάθε στοιχείου. Αποτελείται από τις εξής βασικές κατηγορίες: 1. Γενικές πληροφορίες 2. Σηµασιολογία 3. Παιδαγωγικά χαρακτηριστικά 4. Τεχνικά χαρακτηριστικά 5. Προϋποθέσεις χρήσης 6. Μέτα-µεταδεδοµένα 7. Προαιρετική Κατηγορία: Σχόλια Σελίδα 48/170

49 Τα στοιχεία δεδοµένων κάθε κατηγορίας αναλύονται σε ξεχωριστή παράγραφο. Για κάθε στοιχείο δεδοµένων υπάρχουν τα εξής πεδία: α/α Το πεδίο «α/α» περιέχει τον αύξοντα αριθµό που αντιστοιχεί στο κάθε πεδίο δεδοµένων. Όνοµα Στο πεδίο «Όνοµα» αναγράφεται το όνοµα του στοιχείου δεδοµένων. Σχόλιο Στο πεδίο «Σχόλιο» περιέχονται σχόλια για το στοιχείο δεδοµένων. Υ/Π Στο πεδίο «Υ/Π» σηµειώνεται εάν το στοιχείο είναι υποχρεωτικό (Υ) ή προαιρετικό (Π). εδοµένα Στο πεδίο «εδοµένα» περιγράφεται τι είδους δεδοµένα θα πρέπει να εισαχθούν στην τιµή του κάθε στοιχείου δεδοµένων. Σχήµα 1.9 Εποπτική εικόνα της δοµής του µοντέλου µεταδεδοµένων ARIADNE Σελίδα 49/170

50 Γενικές πληροφορίες Πίνακας 1-10 ARIADNE, Γενικές πληροφορίες α/α Όνοµα Σχόλιο Υ/Π εδοµένα 1.0 identifier Ένα µοναδικό αλφαριθµητικό, το οποίο προσδιορίζει την πηγή. Είναι διαφανές στο δηµιουργό των µεταδεδοµένων και δηµιουργείται από το ARIADNE Knowledge Pool System Υ Αυτόµατα 1.1 title Αυτός είναι ο τίτλος της εκπαιδευτικής πηγής Υ Ελεύθερο κείµενο 1.2 authors Οι συγγραφείς ή οι δηµιουργοί της ηλεκτρονικής πηγής, είτε πρόκειται για πρωτότυπη εργασία, είτε βασίζεται σε προηγούµενη εργασία, η οποία θα ονοµάζεται από εδώ και πέρα πηγαίο έγγραφο Υ Vcard 1.3 publication date 1.4 language 1.5 institution Η έκδοση ή η ηµεροµηνία δηµοσιοποίησης Π Ηµεροµηνία Η γλώσσα του εγγράφου ή της διεπιφάνειας χρήστη της εφαρµογής. 'None' αν η πηγή πληροφορίας είναι µη λεκτική (εικόνα, µη λεκτικός ήχος). Ο εκδότης ή το πανεπιστήµιο ή η εταιρία µε τα οποία ήταν συνδεδεµένος ο συγγραφέας, όταν εκδόθηκε ή δηµοσιοποιήθηκε η εκπαιδευτική πηγή. Υ Υ Προκαθορισµένη λίστα τιµών Vcard 1.6 source document(s) Για ανεξάρτητους συγγραφείς, θα πρέπει να εισαχθούν λεπτοµέρειες για τους ίδιους. Το πηγαίο έγγραφο ή έγγραφα στα οποία είναι βασισµένη η τρέχουσα εκπαιδευτική πηγή Π Title Ο τίτλος του πηγαίου εγγράφου Π Ελεύθερο κείµενο Date Author(s) information Comments 1.7 Version Information Identifier Main changes Ο συγγραφέας ή οι συγγραφείς του πηγαίου εγγράφου Η ηµεροµηνία δηµοσιοποίησης ή η έκδοση του πηγαίου εγγράφου Προαιρετικά σχόλια ή επιπρόσθετες πληροφορίες σχετικά µε το πηγαίο έγγραφο Πληροφορίες σχετικά µε την προηγούµενη έκδοση (εφόσον υπάρχει) της τρέχουσας παιδαγωγικής πηγής πληροφορίας Ένα µοναδικό αλφαριθµητικό, που προσδιορίζει την προηγούµενη έκδοση (εφόσον υπάρχει) της τρέχουσας παιδαγωγικής πηγής πληροφορίας Η σηµασιολογική φύση των αλλαγών που έγιναν σε αυτή την έκδοση σε σύγκριση µε την προηγούµενη έκδοση (εφόσον υπάρχει) Π Π Π Ελεύθερο κείµενο Ελεύθερο κείµενο Ελεύθερο κείµενο Π - Π Π Ελεύθερο κείµενο Προκαθορισµένη λίστα τιµών Σελίδα 50/170

51 1.7.3 Remarks Επιπλέον πληροφορίες για τις αλλαγές σε αυτή τη νέα έκδοση Π Ελεύθερο κείµενο 1.8 Description Μια προαιρετική σύντοµη περιγραφή ή περίληψη της τρέχουσας παιδαγωγικής πηγής πληροφορίας Π Ελεύθερο κείµενο Ακολουθεί ένα παράδειγµα της κατηγορίας «Γενικές πληροφορίες» του µοντέλου δεδοµένων ARIADNE σε XML: <?xml version="1.0" encoding="utf-8"?> <!-- edited with XMLSPY v5 U ( by Symeon Chatzinotas (ITI) --> <AMS> <generalinformation> <identifier>l1epfl923</identifier> <title>java and XML</title> <authors>begin:vcard\n FN:Brett McLaughlin\n TEL: \nTITLE:Author \;TYPE=INTERN\nET:brett@host.com\n END:VCARD\n</authors> <publicationdate> </publicationdate> <language>en</language> <institution>begin:vcard\n FN:O'Reilly and Associates, Inc\n TEL: \nTITLE:Publisher \;TYPE=INTERN\nET:oreilly@oreilly.com\nEND:VCARD\n</institution> <sourcedocument> <Title>Learning XML</Title> <Authorinformation>Erik T. Ray</Authorinformation> <Date> </Date> <Comments>Used as text book in course Markup Languages</Comments> </sourcedocument> <Versioninformation> <Identifier>IND7456</Identifier> <Mainchanges>Typing errors corrected</mainchanges> <Remarks>Reference to XML has been changed to XML v1.0</remarks> </Versioninformation> <Description>Java revolutionized the programming world by providing a platform-independent programming language. XML takes the revolution a step further with a platform-independent language for interchanging data. Java and XML shows how to put the two together, building real-world applications in which both the code and the data are truly portable.</description> </generalinformation> Σηµασιολογία Πίνακας 1-11 ARIADNE, Σηµασιολογία α/α Όνοµα Σχόλιο Υ/Π εδοµένα 2.1 discipline type Μία από τις δύο µεγάλες οµάδες γνωστικών τοµέων Υ Προκαθορισµένη λίστα τιµών 2.2 discipline Το γνωστικό πεδίο στα πλαίσια του οποίου η µάθηση ή η διδασκαλία πρόκειται να λάβει χώρα. Επιλέγεται από µία καθορισµένη λίστα µε 10 ως 20 τιµές για κάθε γνωστικό τοµέα Υ Προκαθορισµένη λίστα τιµών 2.3 subdiscipline Το ειδικότερο γνωστικό πεδίο στα πλαίσια του οποίου η µάθηση ή η διδασκαλία πρόκειται να λάβει χώρα Υ Επεκτάσιµη λίστα τιµών 2.4 main concept Η κύρια έννοια, η οποία καλύπτεται από την εκπαιδευτική πηγή Υ Επεκτάσιµη λίστα τιµών 2.5 main concept synonyms Ισοδύναµος όρος ή όροι που προσδιορίζουν την κύρια έννοια Π Επεκτάσιµη λίστα τιµών 2.6 other concepts Αυτή είναι µια λίστα µε τα σηµαντικότερα εκπαιδευτικά θέµατα τα οποία καλύπτονται από την εκπαιδευτική πηγή εκτός της κύρια έννοιας Π Επεκτάσιµη λίστα τιµών Σελίδα 51/170

52 Ακολουθεί ένα παράδειγµα της κατηγορίας «Σηµασιολογία» του µοντέλου δεδοµένων ARIADNE σε XML: <semantics> <disciplinetype>natural, Exact or Engineering Sciences</disciplinetype> <discipline>informatics</discipline> <subdiscipline>general</subdiscipline> <mainconcept>programming in Java and XML</mainconcept> <mainconceptsynonyms>building software applications with Java and XML</mainconceptsynonyms> <otherconcepts>programming languages</otherconcepts> </semantics> Παιδαγωγικά χαρακτηριστικά Πίνακας 1-12 ARIADNE, Παιδαγωγικά χαρακτηριστικά α/α Όνοµα Σχόλιο Υ/Π εδοµένα 3.1 end user type Ο τελικός χρήστης για το οποίο δηµιουργήθηκε η τρέχουσα εκπαιδευτική πηγή πληροφορίας. Αυτό ο πεδίο µπορεί να πάρει µία από τις ακόλουθες τιµές: 'learner', 'teacher', 'author' ή 'manager'. Υ Προκαθορισµένη λίστα τιµών Αυτό το πεδίο µπορεί να πάρει µία από τις παρακάτω δύο τιµές: 'expositive' ή 'active'. 3.2 document type Expositive, δηλαδή εξηγηµατικό, είναι ένα έγγραφο όταν χρησιµοποιείται στη µαθησιακή διαδικασία, διαβάζοντας ή ακούγοντάς το. Ένα active, δηλαδή ενεργό, έγγραφο απεναντίας απαιτεί την αλληλεπίδραση του µαθητή µε το έγγραφο, είτε εισάγοντας κείµενο, είτε χρησιµοποιώντας τη διεπιφάνεια της εφαρµογής. Σε µια εξηγηµατική εκπαιδευτική πηγή, η πληροφορία ρέει κυρίως από την πηγή προς το µαθητή, ενώ σε µια ενεργή πηγή, η πληροφορία ρέει επίσης από το µαθητή προς την πηγή. Υ Προκαθορισµένη λίστα τιµών Τα εξηγηµατικά έγγραφα περιλαµβάνουν δοκίµια, πολυµέσα και κάθε είδους γραφικό υλικό και HTML σελίδες. Τα ενεργά έγγραφα περιλαµβάνουν προσοµοιώσεις, ερωτηµατολόγια και ασκήσεις. 3.3 document format Αυτό το πεδίο παίρνει τιµή από µια λίστα, της οποίας το περιεχόµενο εξαρτάται από το προηγούµενο στοιχείο document type (element 3.2). Παραδείγµατα τιµών είναι hypertext και video για εξηγηµατικό υλικό, άσκηση, προσοµοίωση και ερωτηµατολόγιο για ενεργό υλικό. Υ Προκαθορισµένη λίστα τιµών 3.4 didactical context Μια περιγραφή του είδους των µαθητών στους οποίους απευθύνεται συνήθως η πηγή. Π - Σελίδα 52/170

53 3.4.1 country Η χώρα για την οποία προορίζεται η εκπαιδευτική πηγή. Το All είναι επίσης µια έγκυρη τιµή. Π Προκαθορισµένη λίστα τιµών context Το πεδίο αυτό µπορεί να πάρει τις εξής τιµές: 'Primary education' («Κύρια εκπαίδευση»), 'Secondary education' («ευτερεύουσα εκπαίδευση»), 'Vocational training' («Επαγγελµατική εκπαίδευση»), 'Technical education' («Τεχνική εκπαίδευση»), 'University degree', 'Postgraduate', 'Professional or Continuous formation', 'Other' or All. Π Προκαθορισµένη λίστα τιµών level Μια αριθµητική αποτίµηση, η οποία προσδιορίζει το επίπεδο εκπαίδευσης. Μπορεί να πάρει τιµή από 1 ως 10 Π Προκαθορισµένη λίστα τιµών 3.5 difficulty level Πόσο δύσκολο είναι να κατανοήσει την πηγή ο τυπικός τελικός χρήστης. Μπορεί να πάρει την τιµή 'very low', 'low', 'medium', 'high' ή 'very high'. Π Προκαθορισµένη λίστα τιµών 3.6 interactivity level Επίπεδο διαδραστικότητας µεταξύ της πηγής και του χρήστη. Ιδιαίτερα σηµαντικό στην περίπτωση ενεργού (active) εγγράφου. Μπορεί να πάρει την τιµή 'very low', 'low', 'medium', 'high' ή 'very high'. Π Προκαθορισµένη λίστα τιµών 3.7 semantic density Η ποσότητα του σηµασιολογικού περιεχοµένου της πηγής, συγκρινόµενη µε το µέγεθος ή τη διάρκειά του. Ιδιαίτερα σηµαντικό στην περίπτωση εξηγηµατικού (expositive) εγγράφου. Π Προκαθορισµένη λίστα τιµών Μπορεί να πάρει την τιµή 'very low', 'low', 'medium', 'high' ή 'very high'. 3.8 pedagogical duration Μια εκτίµηση, σε λεπτά, του χρόνου που χρειάζεται ο τυπικός µαθητής για να κατανοήσει την παιδαγωγική πηγή. Υ Ακέραιος αριθµός 3.9 granularity Η λειτουργική διάρθρωση της πηγής. Μπορεί να πάρει µία από τις εξής τιµές: 'Nothing specified', 'Document', 'Session or Lesson', 'Module or Block', 'Course or Course template (ACD) Π Προκαθορισµένη λίστα τιµών Ακολουθεί ένα παράδειγµα της κατηγορίας «Παιδαγωγικά χαρακτηριστικά» του µοντέλου δεδοµένων ARIADNE σε XML: Σελίδα 53/170

54 <pedagogicalattributes> <endusertype>learner</endusertype> <documenttype>expositive</documenttype> <documentformat>narrative text</documentformat> <didacticalcontext> <country>all</country> <context>university degree</context> <level>5</level> </didacticalcontext> <difficultylevel>medium</difficultylevel> <interactivitylevel>very low</interactivitylevel> <semanticdensity>medium</semanticdensity> <pedagogicalduration>900</pedagogicalduration> <granularity>document</granularity> </pedagogicalattributes> Τεχνικά χαρακτηριστικά Πίνακας 1-13 ARIADNE, Τεχνικά χαρακτηριστικά α/α Όνοµα Σχόλιο Υ/Π εδοµένα Ένα αλφαριθµητικό που επιτρέπει την εκτέλεση της ψηφιακής πηγής πληροφορίας. 4.1 document handle Το είδος της τιµής εξαρτάται από τον τύπο του εγγράφου. Π.χ. θα µπορούσε να είναι το κύριο όνοµα αρχείου (index.html) ενός πακέτου, που αποτελείται από HTML αρχεία και µερικά αρχεία εικόνας. Υ Ελεύθερο κείµενο 4.2 file media types Μια διατεταγµένη λίστα (το σηµαντικότερο πρώτα) των MIME τύπων που ισχύουν για την πηγή. Αυτή η πληροφορία µπορεί να χρησιµοποιηθεί για τον προσδιορισµό του λογισµικού, που είναι απαραίτητο για την πρόσβαση στο έγγραφο. Υ Επεκτάσιµη λίστα τιµών 4.3 package size Το µέγεθος σε kilobytes της ηλεκτρονικής πηγής. Σηµείωση: Αυτό αναφέρεται στο πραγµατικό µέγεθος της πηγής και όχι στο συµπιεσµένο. Υ Ακέραιος αριθµός 4.4 operating system type Ο τύπος του λειτουργικού συστήµατος, για το οποίο σχεδιάστηκε το έγγραφο. Μπορεί να πάρει τιµή από µια καθορισµένη λίστα, η οποία περιέχει και την τιµή 'other'. Π Επεκτάσιµη λίστα τιµών 4.5 OS version Η µικρότερη έκδοση του λειτουργικού συστήµατος, που απαιτείται για τη σωστή εκτέλεση του εγγράφου. Π Ελεύθερο κείµενο 4.6 other platform requirements Περιγραφή άλλων απαιτήσεων σε υλικό ή λογισµικό για την εκτέλεση της εκπαιδευτικής πηγής. Παραδείγµατα είναι δυνατότητα αναπαραγωγής πολυµέσων, κάρτες αποκωδικοποίησης video κτλ. Π Ελεύθερο κείµενο 4.7 installation remarks Μια περιγραφή τυχόν ειδικών διαδικασιών, οι οποίες είναι απαραίτητες για τη σωστή εγκατάσταση και εκτέλεση της ηλεκτρονικής πηγής. Π Ελεύθερο κείµενο Σελίδα 54/170

55 Ακολουθεί ένα παράδειγµα της κατηγορίας «Τεχνικά χαρακτηριστικά» του µοντέλου δεδοµένων ARIADNE σε XML: <technicalcharacteristics> <documenthandle>java and XML - o'reilly.pdf</documenthandle> <filemediatypes>application/pdf</filemediatypes> <packagesize>2222</packagesize> <operatingsystemtype>ms-windows</operatingsystemtype> <OSversion>98</OSversion> <otherplatformrequirements>acrobat Reader</otherplatformrequirements> <installationremarks>for the proper display of the book the installation of Acrobat Reader is required</installationremarks> </technicalcharacteristics> Προϋποθέσεις χρήσης Πίνακας 1-14 ARIADNE, Προϋποθέσεις χρήσης α/α Όνοµα Σχόλιο Υ/Π εδοµένα 5.1 access rights Εάν η πηγή είναι ελεύθερα διαθέσιµη προς χρήση ή εάν χρειάζονται ειδικές ενέργειες για την απόκτηση του δικαιώµατος χρήσης. Υ Προκαθορισµένη λίστα τιµών Μπορεί να πάρει την τιµή 'free' ή 'restricted'. Ο περιορισµός που ισχύει όσον αφορά στη χρήση της πηγής. 5.2 restrictions Μπορεί να πάρει τις τιµές: 'None', 'Notification of author', 'Payment required', 'Citation required', 'Contact author', 'Copyrighted material' ή 'Other' Υ Προκαθορισµένη λίστα τιµών Σηµείωση: Περιορισµοί µπορεί να ισχύουν και στην περίπτωση των 'free' εγγράφων. 5.3 usage remarks Περιγραφή του τρόπου απόκτησης του δικαιώµατος χρήσης σε περίπτωση που ισχύουν περιορισµοί Υ Ελεύθερο κείµενο Ακολουθεί ένα παράδειγµα της κατηγορίας «Προϋποθέσεις χρήσης» του µοντέλου δεδοµένων ARIADNE σε XML: <conditionsforuse> <accessrights>restricted</accessrights> <restrictions>copyrighted material</restrictions> <usageremarks>needs registration</usageremarks> </conditionsforuse> Μέτα-µεταδεδοµένα Πίνακας 1-15 ARIADNE, Μετα-µεταδεδοµένα α/α Όνοµα Σχόλιο Υ/Π εδοµένα 6.1 author Το πρόσωπο που παρέχει την περιγραφή της πηγής πληροφορίας, π.χ. ο δηµιουργός των µεταδεδοµένων Υ Αυτόµατα, Vcard 6.2 creation date Ηµεροµηνία δηµιουργίας των µεταδεδοµένων Υ Αυτόµατα, Ηµεροµηνία Σελίδα 55/170

56 6.3 last modified date Ηµεροµηνία της τελευταίας τροποποίησης των µεταδεδοµένων. Σηµείωση: Αυτό το πεδίο αναφέρεται σε τροποποίηση των µεταδεδοµένων και µόνο. Όχι σε οποιαδήποτε αλλαγή της ίδιας της εκπαιδευτικής πηγής. Υ Αυτόµατα, Ηµεροµηνία 6.4 language Γλώσσα στην οποία δηµιουργήθηκαν τα µεταδεδοµένα. Σηµείωση: Αυτή µπορεί να είναι διαφορετική από τη γλώσσα της ίδιας της πηγής. Υ Προκαθορισµένη λίστα τιµών 6.5 validator Ο επιβλέπων ο οποίος έλεγξε τα µεταδεδοµένα ως προς την εγκυρότητα τους. Π Αυτόµατα, Vcard 6.6 validation date Ηµεροµηνία της του τελικού ελέγχου των µεταδεδοµένων από τον επιβλέποντα. Π Αυτόµατα, Vcard Ακολουθεί ένα παράδειγµα της κατηγορίας «Μέτα-µεταδεδοµένα» του µοντέλου δεδοµένων ARIADNE σε XML: <meta-metadata> <author>begin:vcard\n FN:Symeon Chatzinotas\n TEL: \nTITLE:Creator END:VCARD\n</author> <creationdate> </creationdate> <lastmodefieddate> </lastmodefieddate> <language>en</language> <validator>begin:vcard\n FN:Pythagoras Karapiperis\n TEL: \nTITLE:Validator END:VCARD\n</validator> <validationdate> </validationdate> </meta-metadata> Προαιρετική Κατηγορία: Σχόλια Πίνακας 1-16 ARIADNE, Σχόλια α/α Όνοµα Σχόλιο Υ/Π εδοµένα 7.1 annotator 7.2 creation date Η ταυτότητα ενός εξουσιοδοτηµένου σχολιαστή ο οποίος παρέχει σχόλια για τη χρήση της πηγής Ηµεροµηνία δηµιουργίας του σχολίου 7.3 content Ελεύθερο κείµενο του σχολίου Υ Υ Υ Αυτόµατα, Vcard Αυτόµατα, Ηµεροµηνία Ελεύθερο κείµενο Ακολουθεί ένα παράδειγµα της κατηγορίας «Σχόλια» του µοντέλου δεδοµένων ARIADNE σε XML: <annotations> <annotator>begin:vcard\n FN:Symeon Chatzinotas\n TEL: \nTITLE:Creator END:VCARD\n</annotator> <creationdate> </creationdate> <content>this is a complete and succinct book about Java and XML</content> </annotations> </AMS> Σελίδα 56/170

57 1.4.3 IEEE LOM Η IEEE Learning Technology Standardization Committee [IEEE LTSC] είναι το µόνο σώµα που ασχολείται µε τον εκπαιδευτικό τοµέα, το οποίο έχει µια αναγνωρισµένη θέση ως επίσηµη αντιπροσωπεία τυποποίησης. Έτσι λοιπόν πολλές από τις άλλες οµάδες (π.χ. AICC, IMS, CEN/ISSS) συµµετέχουν στη διαδικασία της IEEE και στοχεύουν να προωθήσουν τις δικές τους προδιαγραφές µέσω των πρωτοκόλλων υιοθεσίας της IEEE [Bacsich 1999]. Με δεδοµένη την ποικιλία των ιδεών που αντιπροσωπεύονται από τους συµµετέχοντες στην IEEE, υπάρχει ένας µεγάλος αριθµός οµάδων εργασίας επικεντρωµένες σε ειδικές δραστηριότητες, καθώς και σε πιο γενικές δραστηριότητες οι οποίες επιχειρούν να συνδέσουν το ευρύτερο φάσµα των εργασιών. Οι περισσότερες οµάδες ασχολούνται µε τεχνικά πρότυπα, ενώ άλλες απευθύνονται σε γενικότερα θέµατα. Οι οµάδες εργασία και µελέτης της IEEE είναι χωρισµένες ως εξής: Γενικές οµάδες Οµάδες που σχετίζονται µε το µαθητή Οµάδες που σχετίζονται µε το περιεχόµενο εδοµένα και Μεταδεδοµένα Συστήµατα ιαχείρισης και Εφαρµογές Οι δραστηριότητες σχετικά µε τα µεταδεδοµένα είναι οµαδοποιηµένες στο Learner Object Metadata Group, το οποίο είναι µέρος της οµάδας εργασίας και µελέτης «εδοµένα και Μεταδεδοµένα». Από το 1998, αυτή η πρωτοβουλία αναπτύσσει το πρότυπο Learning Object Metadata (LOM), το οποίο είναι βασισµένο σε πρωτοποριακή εργασία που διενεργήθηκε από τους ARIADNE και IMS. Το επονοµαζόµενο «Βασικό Σχήµα» ( Base Schema ), το οποίο ορίζει την ολική δοµή του προτύπου, είναι σταθερό για δύο χρόνια περίπου και η διαδικασία προτυποποίησης βρίσκεται κοντά στην ολοκλήρωση. Αυτή τη στιγµή έχει δηµοσιευθεί η προδιαγραφή LOM v1.0 Final Draft [LOM 2002]. Η προδιαγραφή του LOM έχει υλοποιηθεί σε αρκετά έργα και συνεργασίες. Η εµπορική αποδοχή του LOM αναµένεται να είναι ευρεία, καθώς µερικοί από τους υλοποιητές συµµετέχουν ενεργά στη διαδικασία τυποποίησης και ακόµα περισσότεροι έχουν αρχίσει να υποστηρίζουν το LOM στα προϊόντα τους. Το περίπλοκο και ιεραρχικά δοµηµένο σχήµα µεταδεδοµένων του LOM περιγράφεται αναλυτικά στην επόµενη παράγραφο Μοντέλο Μεταδεδοµένων IEEE LOM Το µοντέλο δεδοµένων του IEEE LOM είναι το συνθετότερο και πολυπλοκότερο µοντέλο δεδοµένων, όσον αφορά στην περιγραφή εκπαιδευτικών ψηφιακών πηγών, καθώς περιλαµβάνει περισσότερα στοιχεία και κατηγορίες από τα προηγούµενα µοντέλα. Η σηµαντικότερη διάφορά όµως είναι ότι το µοντέλο IEEE LOM επιτρέπει πολλαπλές εµφανίσεις του ίδιου στοιχείου. Επιπλέον ορίζει το µέγιστο αριθµό εµφανίσεων του κάθε στοιχείου και τον τρόπο µε τον οποίο θα πρέπει αυτές οι πολλαπλές εµφανίσεις να διαταχθούν. Σηµαντικό πλεονέκτηµα του IEEE LOM είναι επίσης ο ακριβής ορισµός των τύπων δεδοµένων και η δυνατότητα εισαγωγής τιµών σε περισσότερες από µία γλώσσες. Σελίδα 57/170

58 Τα στοιχεία δεδοµένων του IEEE LOM είναι οµαδοποιηµένα στις εξής κατηγορίες: 1. Γενική 2. Κύκλου Ζωής 3. Μετα-Μεταδεδοµένα 4. Τεχνική 5. Εκπαιδευτική 6. ικαιώµατα 7. Σχέση 8. Σχόλια 9. Ταξινόµηση Στις επόµενες παραγράφους περιγράφονται τα στοιχεία δεδοµένων της κάθε κατηγορίας µε µορφή πινάκων. Κάθε πίνακας αντιστοιχεί σε ένα µόνο στοιχείο µεταδεδοµένων και περιλαµβάνει τα εξής πεδία: Όνοµα και Αριθµός Στοιχείου Το πεδίο «Όνοµα και Αριθµός Στοιχείου» περιέχει το όνοµα και τον αύξοντα αριθµό του στοιχείου δεδοµένων. Στο πεδίο υπάρχει ο ορισµός του στοιχείου, καθώς και διευκρινίσεις τον τρόπο χρήσης του. για Μέγιστο Μέγεθος Το είναι ο µέγιστος αριθµός των εµφανίσεων του στοιχείου µέσα στο µοντέλο δεδοµένων. Το πεδίο καθορίζει αν οι πολλαπλές εµφανίσεις του ίδιου στοιχείου (εφόσον υπάρχουν) θα πρέπει να είναι διατεταγµένες µε συγκεκριµένο τρόπο. Οι τιµές που µπορεί να πάρει είναι «Μη ορισµένη», «ιατεταγµένα» και «Μη διατεταγµένα». Στην περίπτωση της τιµής «ιατεταγµένα», ο τρόπος µε τον οποίο θα πρέπει να διαταχθούν οι πολλαπλές εµφανίσεις του στοιχείου περιγράφεται στο πεδίο. Χώρος τιµών Ο «Χώρος τιµών» περιλαµβάνει τα λεξιλόγια ή τις προδιαγραφές που χρησιµοποιούνται για τη συµπλήρωση της τιµής του στοιχείου µεταδεδοµένων. Τύπος δεδοµένων Το πεδίο «Τύπος δεδοµένων» ορίζει το είδος των δεδοµένων που θα πρέπει να εισαχθούν στην τιµή του στοιχείου. Παράδειγµα Το πεδίο «Παράδειγµα» περιέχει παραδείγµατα τιµών που µπορεί να πάρει το στοιχείο δεδοµένων. Μετά την περιγραφή των στοιχείων δεδοµένων ακολουθεί µία παράγραφος µε τον ορισµό των τύπων δεδοµένων, που χρησιµοποιούνται από το IEEE LOM. Σελίδα 58/170

59 Σχήµα 1.10 Εποπτική εικόνα της δοµής του µοντέλου µεταδεδοµένων IEEE LOM Γενική Κατηγορία Πίνακας 1-17 IEEE LOM, Γενική κατηγορία 1 General Αυτή η κατηγορία οµαδοποιεί τις γενικές πληροφορίες που περιγράφουν το µαθησιακό αντικείµενο ως σύνολο 1 στοιχείο Μη ορισµένη Χώρος τιµών - Τύπος εδοµένων - Παράδειγµα - Σελίδα 59/170

60 1.1 Identifier Μια µοναδική ετικέτα που προσδιορίζει το µαθησιακό αντικείµενο 10 στοιχεία Μη ορισµένη Χώρος τιµών - Τύπος εδοµένων - Παράδειγµα Catalog Το όνοµα του σχήµατος καταλόγου για αυτή την εγγραφή. Ένα σχήµα χώρου ονοµάτων (namespace scheme) 1 στοιχείο Μη ορισµένη Χώρος τιµών ISO/IEC :2000 Τύπος εδοµένων CharacterString (µέγιστο: 1000 χαρακτήρες) Παράδειγµα "ISBN", "ARIADNE", "URI" Entry Η τιµή του προσδιοριστή στα πλαίσια του σχήµατος καταλόγου, που καταδεικνύει αυτό το µαθησιακό αντικείµενο 1 στοιχείο Μη ορισµένη Χώρος τιµών ISO/IEC :2000 Τύπος εδοµένων Παράδειγµα CharacterString (µέγιστο: 1000 χαρακτήρες) " ", "LEAO875", " Σελίδα 60/170

61 1.2 Title Το όνοµα που δόθηκε σε αυτό το µαθησιακό αντικείµενο 1 στοιχείο Μη ορισµένη Χώρος τιµών - Τύπος εδοµένων LangString (µέγιστο:1000 χαρακτήρες) Παράδειγµα ("en", "The life and works of Leonardo da Vinci") 1.3 Language Η κύρια γλώσσα ή γλώσσες που χρησιµοποιούνται από αυτό το µαθησιακό αντικείµενο για την επικοινωνία µε το χρήστη 10 στοιχεία Χώρος τιµών Τύπος εδοµένων Παράδειγµα Μη διατεταγµένα LanguageID=Langcode("-"Subcode)* όπου Langcode ένας κωδικός γλώσσας όπως ορίζεται από το σύνολο κωδικών ISO 639:1988 και Subcode ένας κωδικός χώρας από το σύνολο κωδικών ISO :1977 CharacterString (µέγιστο:1000 χαρακτήρες) "en","en-gb","de","fr-ca","it","grc"(ancient greek, until 1453),"en-USphiladelphia","eng-GB-cockney","map-PG-buin"(Austronesian Papua New Guinea buin),"gem-us-pennsylvania" 1.4 Description Περιγραφή µέσω κειµένου των περιεχοµένων αυτού του µαθησιακού αντικειµένου 10 στοιχεία Μη διατεταγµένα Χώρος τιµών - Τύπος εδοµένων Παράδειγµα LangString (µέγιστο:2000 χαρακτήρες) ("en", "In this video clip, the life and works of Leonardo da Vinci are briefly presented. The focus is on his artistic production, most notably the Mona Lisa.") Σελίδα 61/170

62 1.5 Keyword Μια λέξη- ή φράση-κλειδί που περιγράφει το θέµα αυτού του µαθησιακού αντικειµένου. 10 στοιχεία Μη διατεταγµένα Χώρος τιµών - Τύπος εδοµένων LangString (µέγιστο:1000 χαρακτήρες) Παράδειγµα ("en", "Mona Lisa") 1.6 Coverage Ο χρόνος, η κουλτούρα, η γεωγραφία ή η περιοχή, στα οποία απευθύνεται αυτό το µαθησιακό αντικείµενο. Το εύρος ή το φάσµα του περιεχοµένου του µαθησιακού αντικειµένου. Το πεδίο Coverage περιέχει τυπικά τη χωρική τοποθεσία, τη χρονική περίοδο ή τη δικαιοδοσία. 10 στοιχεία Μη διατεταγµένα Χώρος τιµών - Τύπος εδοµένων LangString (µέγιστο:1000 χαρακτήρες) Παράδειγµα ("en", "16th century France") 1.7 Structure Η οργανωτική δοµή του µαθησιακού αντικειµένου. 1 στοιχείο Χώρος τιµών Τύπος εδοµένων Μη ορισµένη atomic: ένα αντικείµενο που είναι αδιαίρετο collection: ένα σύνολο αντικειµένων χωρίς συγκεκριµένη σχέση µεταξύ τους networked: ένα σύνολο αντικειµένων µε σχέσεις οι οποίες όµως δεν είναι επακριβώς προσδιορισµένες hierarchical: ένα σύνολο αντικειµένων των οποίων οι σχέσεις µπορούν να παρασταθούν από µία δενδρική δοµή linear: ένα σύνολο αντικειµένων τα οποία είναι πλήρως διατεταγµένα. Vocabulary Παράδειγµα - Σελίδα 62/170

63 1.8 Aggregation Level Η λειτουργική πυκνότητα αυτού του µαθησιακού αντικειµένου 1 στοιχείο Χώρος τιµών Τύπος εδοµένων Παράδειγµα Μη ορισµένη 1: το µικρότερο επίπεδο συσσώρευσης π.χ. δεδοµένα πολυµέσων 2: µια συλλογή µαθησιακών αντικειµένων επιπέδου 1 π.χ. ένα µάθηµα 3: µια συλλογή µαθησιακών αντικειµένων επιπέδου 2 π.χ. µια σειρά µαθηµάτων 4: το µέγιστο επίπεδο πυκνότητας π.χ. ένα σύνολο από σειρές µαθηµάτων το οποίο οδηγεί σε ένα πιστοποιητικό Vocabulary Αν το µαθησιακό αντικείµενο είναι µια ψηφιακή φωτογραφία της Mona Lisa 1.7:General.Structure=Atomic and 1.8:General.AggregationLevel=1. Αν το µαθησιακό αντικείµενο είναι ένα µάθηµα που περιέχει την ψηφιακή φωτογραφία της Mona Lisa 1.7:General.Structure=Collection ή Networked and 1.8:General.AggregationLevel=2. Αν το µαθησιακό αντικείµενο είναι ένα µάθηµα για τη Mona Lisa, 1.7:General.Structure=Linear αν τα έγγραφα παρουσιάζονται γραµµικά και 1.8:General.AggregationLevel=3. Αν το µαθησιακό αντικείµενο είναι µια συλλογή µαθηµάτων για τη Mona Lisa από διάφορες πηγές, 1.7:General.Structure=Collection και 1.8:General:AggregationLevel=3. Τέλος αν το µαθησιακό αντικείµενο είναι ένα σύνολο από σειρές µαθηµάτων για την πλήρη ιστορία, περιγραφή, ερµηνεία της Mona Lisa, 1.7:General.Structure=Linear or Hierarchical και 1.8:General.AggregationLevel=4. Ακολουθεί ένα παράδειγµα της Γενικής κατηγορίας του µοντέλου δεδοµένων LOM σε XML: <?xml version="1.0" encoding="utf-8"?> <!-- edited with XMLSPY v5 U ( by Symeon Chatzinotas (ITI) --> <LOM> <General> <Identifier> <Catalog>ISBN</Catalog> <Entry> </Entry> </Identifier> <Title>en, "Java and XML"</Title> <Language>en</Language> <Description>en, "Java revolutionized the programming world by providing a platform-independent programming language. XML takes the revolution a step further with a platform-independent language for interchanging data. Java and XML shows how to put the two together, building real-world applications in which both the code and the data are truly portable."</description> <Description>el, "H Java έκανε επανάσταση στον κόσµο του προγραµµατισµού, παρέχοντας µια γλώσσα προγραµµατισµού ανεξάρτητη από την πλατφόρµα στην οποία χρησιµοποιείται. Η XML προχωράει την επανάσταση ακόµα περισσότερο µε µία γλώσσα ανταλλαγής δεδοµένων επίσης ανεξάρτητη από την πλατφόρµα στην οποία χρησιµοποιείται. Το βιβλίο Java and XML δείχνει πώς συνδυάζονται αυτές οι δύο γλώσσες για να δηµιουργήσουν πραγµατικές εφαρµογές στις οποίες ο κώδικας και τα δεδοµένα είναι φορητά."</description> <Keyword>en, "Java"</Keyword> <Keyword>en, "XML"</Keyword> <Coverage>en, "21th century programming community"</coverage> <Coverage>el, "21ος αιώνας κοινότητα προγραµµατιστών"</coverage> <Structure>atomic</Structure> <AggregationLevel>2</AggregationLevel> </General> Σελίδα 63/170

64 Κατηγορία Κύκλου Ζωής Πίνακας 1-18 IEEE LOM, Κατηγορία Κύκλου Ζωής 2 Life Cycle Αυτή η κατηγορία περιγράφει την ιστορία και την τρέχουσα κατάσταση αυτού του µαθησιακού αντικειµένου και των οντοτήτων εκείνων, οι οποίες επηρέασαν αυτό το µαθησιακό αντικείµενο κατά την εξέλιξη του 1 στοιχείο Μη ορισµένη Χώρος τιµών - Τύπος εδοµένων - Παράδειγµα Version Η έκδοση αυτού του µαθησιακού αντικειµένου 1 στοιχείο Μη ορισµένη Χώρος τιµών - Τύπος εδοµένων LangString (µέγιστο: 50 χαρακτήρες) Παράδειγµα ("en", "1.2.alpha"), ("nl", "voorlopige versie") 2.2 Status Η κατάσταση ολοκλήρωσης αυτού του µαθησιακού αντικειµένου 1 στοιχείο Μη ορισµένη Χώρος τιµών draft, final, revised, unavailable Τύπος εδοµένων Vocabulary Παράδειγµα - Σελίδα 64/170

65 2.3 Contribute Αυτές οι οντότητες (π.χ. άνθρωποι, οργανώσεις) που συνεισέφεραν στην κατάσταση αυτού του µαθησιακού αντικειµένου κατά τη διάρκεια του κύκλου ζωής του (π.χ. δηµιουργία, επεξεργασία, έκδοση) 30 στοιχεία ιατεταγµένα Χώρος τιµών - Τύπος εδοµένων - Παράδειγµα Role Είδος συνεισφοράς 1 στοιχείο Χώρος τιµών Τύπος εδοµένων Μη ορισµένη author, publisher, unknown, initiator, terminator, validator, editor, graphical designer, technical implementer, content provider, technical validator, educational validator, script writer, instructional designer, subject matter expert Vocabulary Παράδειγµα Entity Η ταυτότητα των οντοτήτων (π.χ. άνθρωποι, οργανώσεις) που συνεισέφεραν σε αυτό το µαθησιακό αντικείµενο και πληροφορίες σχετικά µε αυτές. Οι οντότητες πρέπει να διαταχθούν µε σειρά σχετικότητας, δηλαδή η οντότητα που είναι περισσότερο σχετική µε το µαθησιακό αντικείµενο πρέπει να προηγείται των άλλων οντοτήτων. 40 στοιχεία ιατεταγµένα Χώρος τιµών vcard, όπως ορίζεται από το IMC vcard 3.0 (RFC 2425, RFC 2426). Τύπος εδοµένων Παράδειγµα CharacterString (µέγιστο: 1000 χαρακτήρες) "BEGIN:VCARD\nFN:Joe Friday\nTEL: \nTITLE:Area Administrator\, Assistant\n \;TYPE=INTERN\nET:jfriday@host.com\nEND:VCARD\n" Σελίδα 65/170

66 2.3.3 Date Η ηµεροµηνία της συνεισφοράς 1 στοιχείο Μη ορισµένη Χώρος τιµών - Τύπος εδοµένων DateTime Παράδειγµα " " Ακολουθεί ένα παράδειγµα της κατηγορίας Κύκλου Ζωής του µοντέλου δεδοµένων LOM σε XML: <LifeCycle> <Version>en, 1st </Version> <Status>final</Status> <Contribute> <Role>author</Role> <Centity>BEGIN:VCARD\n FN:Brett McLaughlin\n TEL: \nTITLE:Author \;TYPE=INTERN\nET:brett@host.com\n END:VCARD\n</Centity> <Date> </Date> </Contribute> <Contribute> <Role>publisher</Role> <Centity>BEGIN:VCARD\n FN:O'Reilly and Associates, Inc\n TEL: \nTITLE:Publisher \;TYPE=INTERN\nET:oreilly@oreilly.com\nEND:VCARD\n</Centity> <Date> </Date> </Contribute> </LifeCycle> Κατηγορία Μετα-Μεταδεδοµένων Πίνακας 1-19 IEEE LOM, Κατηγορία Μετα-Μεταδεδοµένων 3 Meta-Metadata Αυτή η κατηγορία περιγράφει την ίδια την εγγραφή µεταδεδοµένων (παρά το µαθησιακό αντικείµενο που περιγράφει αυτή η εγγραφή). Αυτή η κατηγορία περιγράφει πως µπορεί να αναγνωριστεί αυτή η εγγραφή µεταδεδοµένων, ποιος τη δηµιούργησε, πως, που και µε ποιες αναφορές. 1 στοιχείο Μη ορισµένη Χώρος τιµών - Τύπος εδοµένων - Παράδειγµα - Σελίδα 66/170

67 3.1 Identifier Μια µοναδική ετικέτα που προσδιορίζει αυτή την εγγραφή µεταδεδοµένων 10 στοιχεία Μη ορισµένη Χώρος τιµών - Τύπος εδοµένων - Παράδειγµα Catalog Το όνοµα του σχήµατος καταλόγου για αυτή την εγγραφή. Ένα σχήµα χώρου ονοµάτων (namespace scheme) 1 στοιχείο Μη ορισµένη Χώρος τιµών ISO/IEC :2000 Τύπος εδοµένων CharacterString (µέγιστο:1000 χαρακτήρες) Παράδειγµα "ARIADNE", "URI" Entry Η τιµή του προσδιοριστή στα πλαίσια του σχήµατος καταλόγου, που καταδεικνύει αυτό το µαθησιακό αντικείµενο 1 στοιχείο Μη ορισµένη Χώρος τιµών ISO/IEC :2000 Τύπος εδοµένων CharacterString (µέγιστο:1000 χαρακτήρες) Παράδειγµα "KUL532"," Σελίδα 67/170

68 3.2 Contribute Αυτές οι οντότητες (π.χ. άνθρωποι, οργανώσεις) που συνεισέφεραν στην κατάσταση αυτού του µαθησιακού αντικειµένου κατά τη διάρκεια του κύκλου ζωής του (π.χ. δηµιουργία, επεξεργασία, έκδοση) 10 στοιχεία ιατεταγµένα Χώρος τιµών - Τύπος εδοµένων - Παράδειγµα Role Είδος συνεισφοράς 1 στοιχείο Μη ορισµένη Χώρος τιµών creator, validator Τύπος εδοµένων Vocabulary Παράδειγµα Entity Η ταυτότητα των οντοτήτων (π.χ. άνθρωποι, οργανώσεις) που συνεισέφεραν σε αυτό το µαθησιακό αντικείµενο και πληροφορίες σχετικά µε αυτές. Οι οντότητες πρέπει να διαταχθούν µε σειρά σχετικότητας, δηλαδή η οντότητα που είναι περισσότερο σχετική µε το µαθησιακό αντικείµενο πρέπει να προηγείται των άλλων οντοτήτων. 10 στοιχεία ιατεταγµένα Χώρος τιµών vcard, όπως ορίζεται από το IMC vcard 3.0 (RFC 2425, RFC 2426). Τύπος εδοµένων Παράδειγµα CharacterString (µέγιστο: 1000 χαρακτήρες) "BEGIN:VCARD\nFN:Joe Friday\nTEL: \nTITLE:Area Administrator\, Assistant\n \;TYPE=INTERN\nET:jfriday@host.com\nEND:VCARD\n" Σελίδα 68/170

69 3.2.3 Date Η ηµεροµηνία της συνεισφοράς 1 στοιχείο Μη ορισµένη Χώρος τιµών - Τύπος εδοµένων DateTime Παράδειγµα " " 3.3 Metadata Schema Το όνοµα και η έκδοση της επίσηµης προδιαγραφής που χρησιµοποιήθηκε για τη δηµιουργία αυτής της εγγραφής µεταδεδοµένων 10 στοιχεία Μη διατεταγµένα Χώρος τιµών ISO/IEC :2000 Τύπος εδοµένων CharacterString (µέγιστο: 30 χαρακτήρες) Παράδειγµα "LOMv1.0" 3.4 Language Η γλώσσα αυτής της εγγραφής µεταδεδοµένων. Αυτή είναι η προεπιλεγµένη γλώσσα για όλες τις τιµές LangString σε αυτή την εγγραφή µεταδεδοµένων. Αν δεν υπάρχει τιµή για αυτό το στοιχείο δεδοµένων, τότε δεν υπάρχει προεπιλεγµένη γλώσσα για τις τιµές LangString 1 στοιχείο Χώρος τιµών Τύπος εδοµένων Μη ορισµένη Βλέπε στοιχείο 1.3: General.Language Για αυτό το στοιχείο δεδοµένων η none δεν είναι αποδεκτή τιµή CharacterString (µέγιστο: 100 χαρακτήρες) Παράδειγµα "en" Σελίδα 69/170

70 Ακολουθεί ένα παράδειγµα της κατηγορίας Μετα-Μεταδεδοµένων του µοντέλου δεδοµένων LOM σε XML: <Meta-Metadata> <Identifier> <Catalog>URI</Catalog> <Entry> </Identifier> <Contribute> <Role>creator</Role> <Centity>BEGIN:VCARD\n FN:Symeon Chatzinotas\n TEL: \nTITLE:Creator END:VCARD\n</Centity> <Date> </Date> </Contribute> <Contribute> <Role>validator</Role> <Centity>BEGIN:VCARD\n FN:Pythagoras Karapiperis\n TEL: \nTITLE:Validator END:VCARD\n</Centity> <Date> </Date> </Contribute> <MetadataSchema>LOMv1.0</MetadataSchema> <Language>en</Language> </Meta-Metadata> Τεχνική Κατηγορία Πίνακας 1-20 IEEE LOM, Τεχνική Κατηγορία 4 Technical Αυτή η κατηγορία περιγράφει τις τεχνικές απαιτήσεις και χαρακτηριστικά αυτού του µαθησιακού αντικειµένου 1 στοιχείο Μη ορισµένη Χώρος τιµών - Τύπος εδοµένων - Παράδειγµα Format Τεχνικοί τύποι δεδοµένων αυτού του µαθησιακού αντικειµένου 40 στοιχεία Μη διατεταγµένα Χώρος τιµών ΜΙΜΕ τύποι βασισµένοι στο ΙΑΝΑ (βλέπε RFC2048:1996) ή non-digital Τύπος εδοµένων CharacterString (µέγιστο: 500 χαρακτήρες) Παράδειγµα "video/mpeg","application/x-toolbook","text/html" Σελίδα 70/170

71 4.2 Size Το µέγεθος του ψηφιακού µαθησιακού αντικειµένου σε bytes. Το µέγεθος αναπαριστάται από µια δεκαδική τιµή. Συνεπώς µόνο ψηφία από το «0» ως το «9» πρέπει να χρησιµοποιούνται. Το µέγεθος είναι σε bytes, όχι Mbytes, GB κτλ 1 στοιχείο Μη ορισµένη Χώρος τιµών ISO/IEC 646:1991, αλλά µόνο τα ψηφία "0".. "9" Τύπος εδοµένων CharacterString (µέγιστο: 30 χαρακτήρες) Παράδειγµα Location Ένα αλφαριθµητικό που χρησιµοποιείται για την πρόσβαση του µαθησιακού αντικειµένου. Μπορεί να είναι µια τοποθεσία (π.χ. URL) ή µια µέθοδος που καταλήγει σε µια τοποθεσία (π.χ URI) 10 στοιχεία ιατεταγµένα Χώρος τιµών ISO/IEC :2000 Τύπος εδοµένων CharacterString (µέγιστο: 1000 χαρακτήρες) Παράδειγµα " 4.4 Requirement Οι τεχνικές ικανότητες που είναι απαραίτητες για την χρήση αυτού του µαθησιακού αντικειµένου. Αν υπάρχουν πολλαπλές απαιτήσεις, τότε είναι όλες απαραίτητες. 40 στοιχεία Μη διατεταγµένα Χώρος τιµών - Τύπος εδοµένων - Παράδειγµα - Σελίδα 71/170

72 4.4.1 OrComposite Οµαδοποίηση πολλαπλών απαιτήσεων. Η σύνθετη απαίτηση ικανοποιείται όταν µία από τις απαιτήσεις ικανοποιείται 40 στοιχεία Μη διατεταγµένα Χώρος τιµών - Τύπος εδοµένων - Παράδειγµα Type Η τεχνολογία που απαιτείται για τη χρήση αυτού του µαθησιακού αντικειµένου, π.χ. υλικό, λογισµικό, δίκτυο κτλ 1 στοιχείο Μη ορισµένη Χώρος τιµών operating system, browser Τύπος εδοµένων Vocabulary Παράδειγµα Name Όνοµα της τεχνολογίας που απαιτείται για τη χρήση αυτού του µαθησιακού αντικειµένου 1 στοιχείο Χώρος τιµών Τύπος εδοµένων Μη ορισµένη Αν το στοιχείο δεδοµένων Type είναι "operating system", τότε: pc-dos, ms-windows, macos, unix, multi-os, none Αν το στοιχείο δεδοµένων Type είναι "browser", τότε: any, netscape communicator, ms-internet explorer, opera, amaya Vocabulary Παράδειγµα - Σελίδα 72/170

73 Minimum Version Η ελάχιστη δυνατή έκδοση της τεχνολογίας που απαιτείται για τη χρήση του µαθησιακού αντικειµένου. 1 στοιχείο Μη ορισµένη Χώρος τιµών ISO/IEC :2000 Τύπος εδοµένων CharacterString (µέγιστο: 30 χαρακτήρες) Παράδειγµα "4.2" Maximum Version Η µέγιστη δυνατή έκδοση της τεχνολογίας που απαιτείται για τη χρήση του µαθησιακού αντικειµένου. 1 στοιχείο Μη ορισµένη Χώρος τιµών ISO/IEC :2000 Τύπος εδοµένων CharacterString (µέγιστο: 30 χαρακτήρες) Παράδειγµα "6.2" 4.5 Installation Remarks Περιγραφή του τρόπου µε τον οποίο εγκαθίσταται αυτό το µαθησιακό αντικείµενο. 1 στοιχείο Μη ορισµένη Χώρος τιµών - Τύπος εδοµένων LangString (µέγιστο: 1000 χαρακτήρες) Παράδειγµα ("en", "Unzip the zip file and launchindex.html in your web browser.") Σελίδα 73/170

74 4.6 Other Platform Requirements Πληροφορίες για άλλες απαιτήσεις λογισµικού και υλικού 1 στοιχείο Μη ορισµένη Χώρος τιµών - Τύπος εδοµένων LangString (µέγιστο: 1000 χαρακτήρες) Παράδειγµα ("en","sound card"),("en","runtime X") 4.7 Duration Ο χρόνος που καταλαµβάνει ένα συνεχές µαθησιακό αντικείµενο όταν αναπαράγεται στην προκαθορισµένη ταχύτητα 1 στοιχείο Μη ορισµένη Χώρος τιµών - Τύπος εδοµένων Duration Παράδειγµα "PT1H30M","PT1M45S" Ακολουθεί ένα παράδειγµα της Τεχνικής κατηγορίας του µοντέλου δεδοµένων LOM σε XML: <Technical> <Format>application/pdf</Format> <Size> </Size> <Location> and XML - o'reilly (2000).pdf</Location> <Requirement> <OrComposite> <Type>operating system</type> <Name>microsoft windows</name> <MinimumVersion>95</MinimumVersion> <MaximumVersion>2003</MaximumVersion> </OrComposite> <OrComposite> <Type>operating system</type> <Name>mandrake linux</name> <MinimumVersion>7.0</MinimumVersion> <MaximumVersion>9.0</MaximumVersion> </OrComposite> </Requirement> <Requirement> <OrComposite> <Type>browser</Type> <Name>internet explorer</name> <MinimumVersion>4.0</MinimumVersion> <MaximumVersion>6.0</MaximumVersion> </OrComposite> <OrComposite> Σελίδα 74/170

75 <Type>browser</Type> <Name>netscape navigator</name> <MinimumVersion>4.5</MinimumVersion> <MaximumVersion>7.0</MaximumVersion> </OrComposite> </Requirement> <InstallationRemarks>en, "For the proper display of the book the installation of Acrobat Reader is required."</installationremarks> <InstallationRemarks>el, "Για τη σωστή εµφάνιση του βιβλίου απαιτείται η εγκατάσταση του Acrobat Reader."</InstallationRemarks> <OtherPlatformRequirements>en, "Acrobat Reader"</OtherPlatformRequirements> <Duration>PT5S</Duration> </Technical> Εκπαιδευτική Κατηγορία Πίνακας 1-21 IEEE LOM, Εκπαιδευτική κατηγορία 5 Educational Αυτή η κατηγορία περιγράφει τα βασικά εκπαιδευτικά ή παιδαγωγικά χαρακτηριστικά αυτού του µαθησιακού αντικειµένου 100 στοιχεία Μη ορισµένη Χώρος τιµών - Τύπος εδοµένων - Παράδειγµα Interactivity Type Ο κυρίαρχος τρόπος µάθησης που υποστηρίζεται από αυτό το µαθησιακό αντικείµενο. Η «ενεργή» ( active ) µάθηση υποστηρίζεται από περιεχόµενο το οποίο ανταποκρίνεται στις παραγωγικές ενέργειες του µαθητή. Ένα ενεργό µαθησιακό αντικείµενο απαιτεί από το µαθητή την εισαγωγή στοιχείων ή κάποιου άλλου είδους παραγωγική ενέργεια ή απόφαση. Στα ενεργά έγγραφα συµπεριλαµβάνονται οι προσοµοιώσεις, τα ερωτηµατολόγια και οι ασκήσεις. Η «εξηγηµατική» ( expositive ) µάθηση απαντάται όταν η δουλειά του µαθητή συνιστάται κυρίως από το να απορροφά το περιεχόµενο που του παρουσιάζεται (συνήθως µέσω κειµένου, εικόνας ή ήχου). Ένα εξηγηµατικό έγγραφο εκθέτει πληροφορίες αλλά δεν απαιτεί την εισαγωγή στοιχείων. Στα εξηγηµατικά έγγραφα συµπεριλαµβάνονται τα δοκίµια, τα video, κάθε είδους γραφικό υλικό και έγγραφα hypertext. Όταν ένα µαθησιακό αντικείµενο αναµειγνύει τον ενεργό και τον εξηγηµατικό τρόπο αλληλεπίδρασης, τότε ο τύπος αλληλεπίδρασής του είναι «µεικτός» ( mixed ). 1 στοιχείo Μη ορισµένη Σελίδα 75/170

76 Χώρος τιµών active, expositive, mixed Τύπος εδοµένων Vocabulary Ενεργά έγγραφα: Προσοµοίωση (ο µαθητής ελέγχει ή εισάγει δεδοµένα ή παραµέτρους) Ερωτηµατολόγιο (ο µαθητής επιλέγει ή γράφει απαντήσεις) Ασκήσεις (ο µαθητής βρίσκει λύσεις) Παρουσίαση προβλήµατος (ο µαθητής γράφει τη λύση) Παράδειγµα Εξηγητικά έγγραφα: Hypertext έγγραφα (ο µαθητής διαβάζει, πλοηγείται) Video (ο µαθητής παρακολουθεί, γυρνάει πίσω, σταµατάει, ξεκινάει) Γραφικό υλικό (ο µαθητής βλέπει) Ακουστικό υλικό (ο µαθητής ακούει, γυρνάει πίσω, σταµατάει, ξεκινάει) Μεικτά έγγραφα: Έγγραφο πολυµέσων µε ενσωµατωµένο πλαίσιο προσοµοίωσης 5.2 Learning Resource Type Συγκεκριµένο είδος µαθησιακού αντικειµένου. Το κυρίαρχο είδος πρέπει να αναφέρεται πρώτο. 10 στοιχεία Χώρος τιµών Τύπος εδοµένων ιατεταγµένα exercise, simulation, questionnaire, diagram, figure, graph, index, slide, table, narrative text, exam, experiment, problem statement, self assessment, lecture Vocabulary Παράδειγµα Interactivity Level Ο βαθµός διαδραστικότητας που χαρακτηρίζει αυτό το µαθησιακό αντικείµενο. Η διαδραστικότητα αναφέρεται στο κατά πόσο µπορεί να επηρεάσει ο µαθητής την όψη και τη συµπεριφορά του µαθησιακού αντικειµένου. 1 στοιχείο Μη ορισµένη Χώρος τιµών very low, low, medium, high, very high Τύπος εδοµένων Vocabulary Παράδειγµα - Σελίδα 76/170

77 5.4 Semantic Density Ο βαθµός περιεκτικότητας του µαθησιακού αντικειµένου. Η σηµασιολογική πυκνότητα του µαθησιακού αντικειµένου µπορεί να εκτιµηθεί µε βάση το µέγεθος, την έκταση ή τη διάρκειά του. 1 στοιχείο Μη ορισµένη Χώρος τιµών very low, low, medium, high, very high Τύπος εδοµένων Vocabulary Παράδειγµα Intended End User Role Κύριοι χρήστες για ένας οποίους σχεδιάστηκε το µαθησιακό αντικείµενο. Ο σηµαντικότερος χρήστης πρέπει να προηγείται των υπολοίπων. 10 στοιχεία ιατεταγµένα Χώρος τιµών teacher, author, learner, manager Τύπος εδοµένων Παράδειγµα Vocabulary Ένα εργαλείο συγγραφής το οποίο παράγει παιδαγωγικό υλικό αποτελεί ένα τυπικό παράδειγµα µαθησιακού αντικειµένου του οποίου ο επιθυµητός τελικός χρήστης είναι ένας συγγραφέας (author) 5.6 Context Το κύριο περιβάλλον µέσα στο οποίο είναι προορισµένες να λάβουν χώρα η µάθηση και η χρήση του µαθησιακού αντικειµένου 10 στοιχεία Μη διατεταγµένα Χώρος τιµών school, higher education, training, other Τύπος εδοµένων Vocabulary Παράδειγµα - Σελίδα 77/170

78 5.7 Typical Age Range Η ηλικία του επιθυµητού τελικού χρήστη 5 στοιχεία Μη διατεταγµένα Χώρος τιµών - Τύπος εδοµένων Παράδειγµα LangString (µέγιστο: 1000 χαρακτήρες) 7-9, 0-5, 15, 18-, ( en, suitable for children over 7 ), ( en, adults only ) 5.8 Difficulty Πόσο δύσκολο είναι να εργαστεί µε το µαθησιακό αντικείµενο ένας τυπικός επιθυµητός χρήστης 1 στοιχείο Μη ορισµένη Χώρος τιµών very easy, easy, medium, difficult, very difficult Τύπος εδοµένων Vocabulary Παράδειγµα Typical Learning Time Προσεγγιστικός ή τυπικός χρόνος που χρειάζεται ένας τυπικός επιθυµητός χρήστης για να χρησιµοποιήσει αυτό το µαθησιακό αντικείµενο 1 στοιχείο Μη ορισµένη Χώρος τιµών - Τύπος εδοµένων Duration Παράδειγµα «PT1H30M», «PT1M45S» Σελίδα 78/170

79 5.10 Description Σχόλια πάνω στον τρόπο µε τον οποίο θα χρησιµοποιηθεί το µαθησιακό αντικείµενο 10 στοιχεία Μη ορισµένη Χώρος τιµών - Τύπος εδοµένων LangString (µέγιστο: 1000 χαρακτήρες) Παράδειγµα ( en, Teacher guidelines that come with a textbook. ) 5.11 Language Η γλώσσα που χρησιµοποιείται από τον τυπικό επιθυµητό χρήστη αυτού του µαθησιακού αντικειµένου 10 στοιχεία Μη ορισµένη Χώρος τιµών Βλέπε 1.3: General.Language Τύπος εδοµένων CharacterString (µέγιστο: 1000 χαρακτήρες) Παράδειγµα "en","en-gb","de","fr-ca","it" Ακολουθεί ένα παράδειγµα της Εκπαιδευτικής κατηγορίας του µοντέλου δεδοµένων LOM σε XML: <Educational> <InteractivityType>expositive</InteractivityType> <LearningResourceType>narrative text</learningresourcetype> <LearningResourceType>figure</LearningResourceType> <LearningResourceType>exercise</LearningResourceType> <InteractivityLevel>very low</interactivitylevel> <SemanticDensity>medium</SemanticDensity> <IntendedEndUserRole>learner</IntendedEndUserRole> <Context>training</Context> <TypicalAgeRange>20-</TypicalAgeRange> <Difficulty>medium</Difficulty> <TypicalLearningTime>PT15H</TypicalLearningTime> <Description>en, "The learner should complete all the exercises."</description> <Description>el, "Ο µαθητής πρέπει να ολοκληρώσει όλες τις ασκήσεις."</description> <Language>en</Language> </Educational> Σελίδα 79/170

80 Κατηγορία ικαιωµάτων Πίνακας 1-22 IEEE LOM, Κατηγορία ικαιωµάτων 6 Rights Αυτή η κατηγορία περιγράφει τα πνευµατικά δικαιώµατα και τους όρους χρήσης για αυτό το µαθησιακό αντικείµενο 1 στοιχείο Μη ορισµένη Χώρος τιµών - Τύπος εδοµένων - Παράδειγµα Cost Αν η χρήση αυτού του µαθησιακού αντικειµένου απαιτεί πληρωµή. 1 στοιχείο Μη ορισµένη Χώρος τιµών yes, no Τύπος εδοµένων Vocabulary Παράδειγµα Copyright and Other Restrictions Εάν ισχύουν δικαιώµατα δηµιουργού ή άλλοι περιορισµοί στη χρήση αυτού του µαθησιακού αντικειµένου 1 στοιχείο Μη ορισµένη Χώρος τιµών yes, no Τύπος εδοµένων Vocabulary Παράδειγµα - Σελίδα 80/170

81 6.3 Description Σχόλια πάνω στους όρους χρήσης αυτού του µαθησιακού αντικειµένου 1 στοιχείο Μη ορισµένη Χώρος τιµών - Τύπος εδοµένων Παράδειγµα LangString (µέγιστο: 1000 χαρακτήρες) ("en", "Use of this learning object is only permitted after a donation has been made to Amnesty International.") Ακολουθεί ένα παράδειγµα της κατηγορίας ικαιωµάτων του µοντέλου δεδοµένων LOM σε XML: <Rights> <Cost>no</Cost> <CopyrightAndOtherRestrictions>yes</CopyrightAndOtherRestrictions> <Description>Copyright 2000 O'Reilly And Associates, Inc. All rights reserved.</description> </Rights> Κατηγορία Σχέσης Πίνακας 1-23 IEEE LOM, Κατηγορία Σχέσης 7 Relation Αυτή η κατηγορία ορίζει τις σχέσεις µεταξύ αυτού του µαθησιακού αντικειµένου και άλλων µαθησιακών αντικειµένων, εφόσον υπάρχουν 100 στοιχεία Μη διατεταγµένα Χώρος τιµών - Τύπος εδοµένων - Παράδειγµα Kind Η φύση της σχέσης αυτού του µαθησιακού αντικειµένου και του στοχευόµενου µαθησιακού αντικειµένου, το οποίο προσδιορίζεται από τι στοιχείο δεδοµένων 7.2: Relation.Resource 1 στοιχείο Μη ορισµένη Σελίδα 81/170

82 Χώρος τιµών Τύπος εδοµένων Βασισµένο στο Dublin Core: ispartof: είναι µέρος του haspart: έχει µέρος isversionof: είναι έκδοση του hasversion: έχει έκδοση isformatof: είναι format του hasformat: έχει format references: αναφέρει isreferencedby: αναφέρεται από isbasedon: είναι βασισµένο σε isbasisfor: είναι βάση για requires: απαιτεί isrequiredby: απαιτείται από Vocabulary Παράδειγµα Resource Το στοχευόµενο µαθησιακό αντικείµενο στο οποίο αναφέρεται αυτή η σχέση 1 στοιχείο Μη ορισµένη Χώρος τιµών - Τύπος εδοµένων - Παράδειγµα Identifier Μια µοναδική ετικέτα που προσδιορίζει το στοχευόµενο µαθησιακό αντικείµενο 10 στοιχεία Μη ορισµένη Χώρος τιµών - Τύπος εδοµένων - Παράδειγµα - Σελίδα 82/170

83 Catalog Το όνοµα του σχήµατος καταλόγου για αυτή την εγγραφή. Ένα σχήµα χώρου ονοµάτων (namespace scheme) 1 στοιχείο Μη ορισµένη Χώρος τιµών ISO/IEC :2000 Τύπος εδοµένων CharacterString (µέγιστο:1000 χαρακτήρες) Παράδειγµα "ISBN", "ARIADNE", "URI" Entry Η τιµή του προσδιοριστή στα πλαίσια του σχήµατος καταλόγου, που καταδεικνύει αυτό το µαθησιακό αντικείµενο 1 στοιχείο Μη ορισµένη Χώρος τιµών ISO/IEC :2000 Τύπος εδοµένων CharacterString (µέγιστο:1000 χαρακτήρες) Παράδειγµα " ", "LEAO875"," Description Περιγραφή του στοχευόµενου µαθησιακού αντικειµένου 10 στοιχεία Μη ορισµένη Χώρος τιµών - Τύπος εδοµένων Παράδειγµα LangString (µέγιστο:1000 χαρακτήρες) ("en","the QuickTime movie of the Mona Lisa on the web site of the Louvre museum.") Σελίδα 83/170

84 Ακολουθεί ένα παράδειγµα της κατηγορίας Σχέσης του µοντέλου δεδοµένων LOM σε XML: <Relation> <Kind>isversionof</Kind> <Resource> <Identifier> <Catalog>ISBN</Catalog> <Entry> </Entry> </Identifier> <Description>en, "New chapters on Advanced SAX, Advanced DOM, SOAP, and data binding, as well as new examples throughout, bring the second edition of Java And XML thoroughly up to date."</description> <Description>el, "Η δεύτερη έκδοση του βιβλίου Java And XML έχει ενηµερωθεί µε νέα κεφάλαια για τα Advanced SAX, Advanced DOM, SOAP και data binding, καθώς και νέα παραδείγµατα."</description> </Resource> </Relation> <Relation> <Kind>requires</Kind> <Resource> <Identifier> <Catalog>ISBN</Catalog> <Entry> </Entry> </Identifier> <Description>en,"In Learning XML, the author explains XML and its capabilities succinctly and professionally, with references to real-life projects and other cogent examples. Learning XML shows the purpose of XML markup itself, the CSS and XSL styling languages, and the XLink and XPointer specifications for creating rich link structures."</description> <Description>el,"Στο βιβλίο Learning XML, ο συγγραφέας εξηγεί την XML και τις ικανότητές της περιεκτικά και επαγγελµατικά, µε αναφορές σε πραγµατικά projects και άλλα πειστικά παραδείγµατα. Το βιβλίο Learning XML περιγράφει το σκοπό της XML, τις γλώσσες CSS και XSL, και τις προδιαγραφές XLink και XPointer."</Description> </Resource> </Relation> Κατηγορία Σχολίων Πίνακας 1-24 IEEE LOM, Κατηγορία Σχολίων 8 Annotation Αυτή η κατηγορία παρέχει σχόλια πάνω στην εκπαιδευτική χρήση του µαθησιακού αντικειµένου και πληροφορίες για το πότε και από ποιον δηµιουργήθηκαν τα σχόλια αυτά 30 στοιχεία Μη διατεταγµένα Χώρος τιµών - Τύπος εδοµένων - Παράδειγµα - Σελίδα 84/170

85 8.1 Entity Η οντότητα (π.χ. άνθρωποι, οργάνωση) η οποία δηµιούργησε αυτό το σχόλιο 1 στοιχείο Μη ορισµένη Χώρος τιµών vcard, όπως ορίζεται από IMC vcard 3.0 (RFC 2425, RFC 2426) Τύπος εδοµένων Παράδειγµα CharacterString (µέγιστο: 1000 χαρακτήρες) "BEGIN:VCARD\nFN:Joe Friday\nTEL: \nTITLE:Area Administrator\,Assistant\n \;TYPE=INTERN\nET:jfriday@host.com\nEND:VCARD\n" 8.2 Date Η ηµεροµηνία στην οποία δηµιουργήθηκε αυτό το σχόλιο 1 στοιχείο Μη ορισµένη Χώρος τιµών - Τύπος εδοµένων DateTime Παράδειγµα " " 8.3 Description Το περιεχόµενο αυτού του σχολίου 1 στοιχείο Μη ορισµένη Χώρος τιµών - Τύπος εδοµένων Παράδειγµα LangString (µέγιστο: 1000 χαρακτήρες) ("en", "I have used this video clip with my students. They really enjoy being able to zoom in on specific features of the painting. Make sure they have a broadband connection or the experience becomes too umbersome to be educationally interesting.") Σελίδα 85/170

86 Ακολουθεί ένα παράδειγµα της κατηγορίας Σχολίων του µοντέλου δεδοµένων LOM σε XML: <Annotation> <Entity>BEGIN:VCARD\n FN:Symeon Chatzinotas\n TEL: \nTITLE:Creator END:VCARD\n</Entity> <Date> </Date> <Description>en, "This is a complete and succinct book about Java and XML."</Description> <Description>el, "Πρόκειται για ένα πλήρες και αναλυτικό βιβλίο για τη Java και την XML."</Description> </Annotation> <Annotation> <Entity>BEGIN:VCARD\n FN:Pythagoras Karapiperis\n TEL: \nTITLE:Validator \;TYPE=INTERN\nET:pythk@iti.gr\n END:VCARD\n</Entity> <Date> </Date> <Description>en, "This book contains all the necessary information and examples in order to build professional applications with Java and XML."</Description> <Description>el, "Αυτό το βιβλίο περιέχει όλες τις απαραίτητες πληροφορίες και παραδείγµατα για τη δηµιουργία επαγγελµατικών εφαρµογών µε τη βοήθεια της Java και της XML."</Description> </Annotation> Κατηγορία Ταξινόµησης Πίνακας 1-25 IEEE LOM, Κατηγορία Ταξινόµησης 9 Classification Αυτή η κατηγορία περιγράφει που ανήκει αυτό το µαθησιακό αντικείµενο στα πλαίσια ενός συγκεκριµένου συστήµατος ταξινόµησης. Για να ορίσει κανείς περισσότερες ταξινοµήσεις θα πρέπει να υπάρχουν πολλαπλές εµφανίσεις αυτής της κατηγορίας. 40 στοιχεία Μη διατεταγµένα Χώρος τιµών - Τύπος εδοµένων - Παράδειγµα Purpose Ο σκοπός της ταξινόµησης αυτού του µαθησιακού αντικειµένου 1 στοιχείο Χώρος τιµών Τύπος εδοµένων Μη ορισµένη discipline, idea, prerequisite, educational objective, accessibility, restrictions, educational level, skill level, security level, competency Vocabulary Παράδειγµα - Σελίδα 86/170

87 9.2 Taxon Path Μια ταξινοµική διαδροµή σε ένα συγκεκριµένο σύστηµα ταξινόµησης. Κάθε επόµενο επίπεδο κάνει πιο συγκεκριµένο τον ορισµό του προηγούµενου επιπέδου. Μπορεί να υπάρχουν διάφορες διαδροµές στην ίδια ή σε διαφορετικές ταξινοµήσεις, οι οποίες περιγράφουν το ίδιο χαρακτηριστικό. 15 στοιχεία Μη διατεταγµένα Χώρος τιµών - Τύπος εδοµένων - Παράδειγµα Source Το όνοµα του συστήµατος ταξινόµησης 1 στοιχείο Μη ορισµένη Χώρος τιµών ISO/IEC :2000 Τύπος εδοµένων LangString (µέγιστο: 1000 χαρακτήρες) Παράδειγµα ("en","acm"), ("en","mesh"),("en","ariadne") Taxon Ένας συγκεκριµένος όρος στα πλαίσια µιας ταξινόµησης. Μια οµάδα ταξινόµησης ( taxon ) είναι ένας κόµβος που αντιστοιχεί σε µια ορισµένη ετικέτα ή όρο. Μια οµάδα ταξινόµησης µπορεί να έχει επίσης κάποιο προσδιοριστικό όνοµα για τυποποιηµένη αναφορά. Μια διατεταγµένη λίστα οµάδων ταξινόµησης δηµιουργεί µια ταξινοµική διαδροµή, π.χ. «ταξινοµική κλίµακα» ( taxonomic stairway ) : έτσι ονοµάζεται η διαδροµή από µια πιο γενική σε µια πιο ειδική εγγραφή στα πλαίσια µιας ταξινόµησης 15 στοιχεία ιατεταγµένα Χώρος τιµών - Τύπος εδοµένων - Παράδειγµα {["12",("en","Physics")],["23",("en","Acoustics")], ["34",("en","Instruments")],["45",("en","Stethoscope")]} Σελίδα 87/170

88 Id Το προσδιοριστικό όνοµα της οµάδας ταξινόµησης, π.χ. ο συνδυασµός γραµµάτων ή αριθµών, ο οποίος παρέχεται από την πηγή της ταξινόµησης. 1 στοιχείο Μη ορισµένη Χώρος τιµών ISO/IEC :2000 Τύπος εδοµένων CharacterString (µέγιστο: 100 χαρακτήρες) Παράδειγµα "320","4.3.2","BF180" Entry Η ετικέτα της οµάδας ταξινόµησης 1 στοιχείο Μη ορισµένη Χώρος τιµών - Τύπος εδοµένων LangString (µέγιστο: 500 χαρακτήρες) Παράδειγµα ("en", "Medical Sciences") 9.3 Description Η περιγραφή του µαθησιακού αντικειµένου σε σχέση µε το σκοπό της συγκεκριµένης ταξινόµησης όπως αυτός δηλώθηκε στο στοιχείο δεδοµένων 9.1:Classification.Purpose 1 στοιχείο Μη ορισµένη Χώρος τιµών - Τύπος εδοµένων LangString (µέγιστο: 2000 χαρακτήρες) Παράδειγµα ("en","a medical instrument for listening called a stethoscope.") Σελίδα 88/170

89 9.4 Keyword Λέξεις- και φράσεις-κλειδιά που περιγράφουν το µαθησιακό αντικείµενο σε σχέση µε το σκοπό της συγκεκριµένης ταξινόµησης όπως αυτός δηλώθηκε στο στοιχείο δεδοµένων 9.1:Classification.Purpose. Η πιο σχετική λέξη ή φράση πρέπει να προηγείται από τις υπόλοιπες. 40 στοιχεία ιατεταγµένα Χώρος τιµών - Τύπος εδοµένων LangString (µέγιστο: 1000 χαρακτήρες) Παράδειγµα ("en", "diagnostic instrument") Ακολουθεί ένα παράδειγµα της κατηγορίας Ταξινόµησης του µοντέλου δεδοµένων LOM σε XML: <Classification> <Purpose>discipline</Purpose> <TaxonPath> <Source>en, "ARIADNE"</Source> <Taxon> <Id>11</Id> <Entry>Informatics</Entry> </Taxon> </TaxonPath> <Description>en,"Platform-independent languages for programming and interchanging data"</description> <Keyword>en,"Java"</Keyword> <Keyword>en,"XML"</Keyword> </Classification> Σελίδα 89/170

90 Τύποι δεδοµένων του IEEE LOM Πίνακας 1-26 Τύπος δεδοµένων LangString 9.4 LangString Ένας τύπος δεδοµένων που αντιπροσωπεύει µία η περισσότερες σειρές χαρακτήρων. Μια τιµή LangString µπορεί να περιέχει πολλαπλές σηµασιολογικά ισοδύναµες σειρές χαρακτήρων, όπως είναι οι µεταφράσεις ή οι εναλλακτικές περιγραφές 10 στοιχεία Μη διατεταγµένα Χώρος τιµών - Τύπος εδοµένων - Παράδειγµα Language Η γλώσσα στην οποία είναι γραµµένη η σειρά χαρακτήρων 1 στοιχείο Χώρος τιµών Τύπος εδοµένων Μη ορισµένη Βλέπε 1.3:General.Language Αν δεν έχει οριστεί το στοιχείο Language, τότε χρησιµοποιείται το στοιχείο 3.4:Meta-Metadata.Language. Αν δεν έχει οριστεί το στοιχείο Language και δεν υπάρχει τιµή για το στοιχείο 3.4:Meta-Metadata.Language, τότε η γλώσσα του LangString θεωρείται µη ορισµένη. CharacterString (µέγιστο: 100 χαρακτήρες) Παράδειγµα "en","en-gb","de","fr-ca", "it" 1.2 String Η σειρά χαρακτήρων 1 στοιχείο Χώρος τιµών Τύπος εδοµένων Μη ορισµένη ISO/IEC :2000 εκτός από τον χαρακτήρα NUL (UCS character U ) CharacterString Παράδειγµα "A picture of the Mona Lisa" Σελίδα 90/170

91 Πίνακας 1-27 Τύπος δεδοµένων DateTime 1 DateTime Ένα χρονικό σηµείο, που µπορεί να οριστεί µε ακρίβεια δευτερολέπτου 1 στοιχείο Χώρος τιµών Μη ορισµένη YYYY[-MM[-DD[Thh[:mm[:ss[.s[TZD]]]]]]] όπου: YYYY = τετραψήφια χρονολογία (>=0001) MM = διψήφιος µήνας (από 01 ως 12 όπου 01=Ιανουάριος, κτλ.) DD = διψήφια µέρα του µήνα (από 01 ως 31) hh = διψήφια ώρα (από 00 ως 23) mm = διψήφια λεπτά της ώρας (από 00 ως 59) ss = διψήφια δευτερόλεπτα της ώρας (από 00 ως 59) s = ένα ή περισσότερα ψηφία που αναπαριστούν ένα κλάσµα του δευτερολέπτου TZD = προσδιοριστής ζώνης τοπικής ώρας ("Z" για το UTC ή +hh:mm ή -hh:mm) Πρέπει να υπάρχει τουλάχιστον η τετραψήφια χρονολογία. Τύπος εδοµένων Παράδειγµα CharacterString (µέγιστο: 200 χαρακτήρες) " " (January 11th, 1999) " T19:20:30+01:00" (July 16th, 1997, 30 seconds past 7.20 p.m. with a time offset of 1 hour with respect to UTC) 2 Description Περιγραφή της ηµεροµηνίας 1 στοιχείο Μη ορισµένη Χώρος τιµών - Τύπος εδοµένων LangString (µέγιστο: 100 χαρακτήρες) Παράδειγµα ("en","circa 1300 BCE"), Σελίδα 91/170

92 Πίνακας 1-28 Τύπος δεδοµένων Duration 1 Duration Ένα χρονικό διάστηµα, που µπορεί να οριστεί µε ακρίβεια δευτερολέπτου 1 στοιχείο Χώρος τιµών Τύπος εδοµένων Μη ορισµένη P[yY][mM][dD][T[hH][nM][s[.s]S]] όπου: y = αριθµός χρόνων (ακέραιος, > 0,χωρίς περιορισµό) m = αριθµός µηνών (ακέραιος, > 0, χωρίς περιορισµό, π.χ., τιµή > 12 είναι αποδεκτή) d = αριθµός ηµερών (ακέραιος, > 0, χωρίς περιορισµό, π.χ., τιµή > 31 είναι αποδεκτή) h = αριθµός ωρών (ακέραιος, > 0, χωρίς περιορισµό, π.χ., τιµή > 23 είναι αποδεκτή) n = αριθµός λεπτών (ακέραιος, > 0, χωρίς περιορισµό, π.χ., τιµή > 59 είναι αποδεκτή) s = αριθµός δευτερολέπτων ή κλάσµατος δευτερολέπτου (ακέραιος, > 0, χωρίς περιορισµό, π.χ., τιµή > 59 είναι αποδεκτή) Αρνητικές διάρκειες δεν υποστηρίζονται. CharacterString (µέγιστο: 200 χαρακτήρες) Παράδειγµα "PT1H30M" (1 hour and 30 minutes) 2 Description Περιγραφή της διάρκειας 1 στοιχείο Μη ορισµένη Χώρος τιµών - Τύπος εδοµένων LangString (µέγιστο: 1000 χαρακτήρες) Παράδειγµα ("en", "Fall Semester 1999") Σελίδα 92/170

93 Πίνακας 1-29 Τύπος δεδοµένων Vocabulary 1 Source LOMv1.0 ή κάποια ένδειξη της πηγής της τιµής, για παράδειγµα µέσω ενός URI 1 στοιχείο Μη ορισµένη Χώρος τιµών - Τύπος εδοµένων CharacterString (µέγιστο: 100 χαρακτήρες) Παράδειγµα "LOMv1.0", " 2 Description Η τιµή Αν η πηγή είναι LOMv1.0, τότε η τιµή πρέπει να προέρχεται από τη λίστα, όπως αυτή ορίζεται στο LOMv1.0 Base Schema για το τρέχων στοιχείο δεδοµένων. 1 στοιχείο Μη ορισµένη Χώρος τιµών - Τύπος εδοµένων CharacterString (µέγιστο: 1000 χαρακτήρες) Παράδειγµα MacOS 1.5 Αντιστοίχηση Μοντέλων Μεταδεδοµένων στο πρότυπο Dublin Core Η αντιστοίχηση των µοντέλων µεταδεδοµένων είναι πολύ σηµαντική, καθώς µπορεί να διασφαλίσει την αρµονική µετάβαση από το ένα µοντέλο στο άλλο. Με αυτό τον τρόπο εφαρµογές και πράκτορες λογισµικού, που χρησιµοποιούν και αντιλαµβάνονται ένα συγκεκριµένο µοντέλο µεταδεδοµένων µπορούν εύκολα να ενσωµατώσουν και να υποστηρίξουν κάποιο άλλο µοντέλο, αυξάνοντας συγχρόνως τη γενικότητα και τη χρησιµότητά τους. Ωστόσο για τη σωστή και την αποτελεσµατική αντιστοίχηση των µοντέλων µεταδεδοµένων είναι απαραίτητο να οριστούν ορισµένοι αυστηροί κανόνες και προϋποθέσεις, κάτω από τις οποίες η αντιστοίχηση µεταξύ δύο στοιχείων µεταδεδοµένων θεωρείται έγκυρη. Στις επόµενες παραγράφους παρουσιάζεται µε τη µορφή πινάκων η αντιστοίχηση των κυριότερων µοντέλων µεταδεδοµένων (MPEG-7, ID3v2, IEEE LOM) στο πρότυπο Dublin Core, το οποίο επιλέχθηκε λόγω του ότι απευθύνεται σε ένα ευρύτερο φάσµα πηγών πληροφορίας σε αντίθεση µε τα υπόλοιπα µοντέλα, τα οποία απευθύνονται είτε σε οπτικοακουστικό περιεχόµενο, είτε σε αρχεία ήχου, είτε σε εκπαιδευτικές πηγές πληροφορίας. Σελίδα 93/170

94 1.5.1 Αντιστοίχηση Dublin Core MPEG 7 Στον Πίνακα 1-30 εµφανίζεται η αντιστοίχηση του µοντέλου µεταδεδοµένων MPEG-7 στο µοντέλο Dublin Core. Οι ισότητες που εµφανίζονται µέσα σε παρενθέσεις υποδηλώνουν ότι για να είναι έγκυρη η αντιστοίχηση µεταξύ των δύο στοιχείων θα πρέπει το στοιχείο της παρένθεσης να περιέχει τη συγκεκριµένη τιµή. Τα κενά κελιά υποδηλώνουν ότι δεν υπάρχει αντίστοιχο στοιχείο µεταδεδοµένων. Πίνακας 1-30 Αντιστοίχηση Dublin Core MPEG 7 Dublin Core MPEG-7 DC.Identifier MediaInformation/MediaIdentification/Identifier DC.Title CreationMetaInformation/Creation/Title/TitleText (@TitleType="original") DC.Language DC.Description CreationMetaInformation/Creation/CreationDescription DC.Subject CreationMetaInformation/Creation/Classification/PackagedType DC.Coverage DC.Type CreationMetaInformation/Classification/Genre DC.Date UsageMetaInformation/Publication/PublicationDate DC.Creator CreationMetaInformation/Creation/Creator (@role="creator") DC.OtherContributor CreationMetaInformation/Creation/Creator (@role) DC.Publisher UsageMetaInformation/Publication/Publisher DC.Format MediaInformation.MediaProfile/MediaModel/FileModel DC.Rights DC.Relation DC.Source Σελίδα 94/170

95 1.5.2 Αντιστοίχηση Dublin Core ID3v2 Tag Στον Πίνακα 1-31 εµφανίζεται η αντιστοίχηση του µοντέλου µεταδεδοµένων ID3v2 στο µοντέλο Dublin Core. Σε µερικές περιπτώσεις ένα στοιχείο του Dublin Core αντιστοιχεί σε ένα σύνολο στοιχείων του ID3v2. Τα κενά κελιά υποδηλώνουν ότι δεν υπάρχει αντίστοιχο στοιχείο µεταδεδοµένων. Πίνακας 1-31 Αντιστοίχηση Dublin Core ID3v2 Tag Dublin Core ID3 Tag DC.Identifier UFID (Unique file identifier) DC.Title TIT2 (Title/songname/content description) DC.Language DC.Description TIT3 (Subtitle/Description refinement) DC.Subject TIT1 (Content group description) DC.Coverage DC.Type TCON (Content type) DC.Date TRDA (Recording dates) DC.Creator DC.OtherContributor DC.Publisher DC.Format TPE1 (Lead performer(s)/soloist(s)) IPLS (involved People List), TCOM (Composer), TENC (Encoder), TEXT (Lyricist), TOLY (OriginalLyricist), TOPE (Original Artist), TPE2 (Band, Orchestra, Accompaniment), TPE3 (Conductor), TPE4 (Interpreter, Remixer, Modifier). TPUB (Publisher) TFLT (File Type), TLEN (Length), TSIZ (Size). DC.Rights DC.Relation DC.Source TOAL (Title of original recording or source) Σελίδα 95/170

96 1.5.3 Αντιστοίχηση Dublin Core IEEE LOM Στον Πίνακα 1-32 εµφανίζεται η επίσηµη αντιστοίχηση του µοντέλου µεταδεδοµένων IEEE LOM στο µοντέλο Dublin Core [DCMI]. Οι προϋποθέσεις για να είναι έγκυρη η αντιστοίχηση µεταξύ δύο στοιχείων περιγράφονται µέσα στις παρενθέσεις. Πίνακας 1-32 Αντιστοίχηση Dublin Core IEEE LOM Dublin Core IEEE LOM DC.Identifier 1.1.2:General.Identifier.Entry DC.Title 1.2:General.Title DC.Language 1.3:General.Language DC.Description DC.Subject DC.Coverage 1.4:General.Description 1.5:General.Keyword ή 9:Classification (όταν η τιµή του στοιχείου 9.1:Classification.Purpose είναι "Discipline" ή "Idea") 1.6:General.Coverage DC.Type DC.Date DC.Creator DC.OtherContributor DC.Publisher DC.Format 5.2:Educational.LearningResourceType 2.3.3:LifeCycle.Contribute.Date (όταν η τιµή του στοιχείου 2.3.1:LifeCycle.Contribute.Role είναι "Publisher") 2.3.2:LifeCycle.Contribute.Entity (όταν η τιµή του στοιχείου 2.3.1:LifeCycle.Contribute.Role είναι "Author") 2.3.2:LifeCycle.Contribute.Entity και ο τύπος της συνεισφοράς καθορίζεται στο στοιχείο 2.3.1:LifeCycle.Contribute.Role 2.3.2:LifeCycle.Contribute.Entity (όταν η τιµή του στοιχείου 2.3.1:LifeCycle.Contribute.Role είναι "Publisher") 4.1:Technical.Format DC.Rights 6.3:Rights.Description DC.Relation DC.Source 7.2.2:Relation.Resource.Description 7.2:Relation.Resource (όταν η τιµή του στοιχείου 7.1:Relation.Kind είναι "IsBasedOn") Σελίδα 96/170

97 Κεφάλαιο 2 : IEEE Learning Object Metadata Tagging Toolkit 2 Generic Metadata Tagging Toolkit 2.1 Εισαγωγή Σκοπός Το αντικείµενο αυτής της παραγράφου είναι να παρουσιάσει το Generic Metadata Tagging Toolkit (GMTT) και να περιγράψει τη λογική µε βάση την οποία αναπτύχθηκε. Παράλληλα αυτή η παράγραφος έχει ως σκοπό να παρέχει όλες τις απαραίτητες πληροφορίες οι οποίες σχετίζονται µε τα τεχνικά και τα λειτουργικά χαρακτηριστικά του GMTT. Αναλυτικότερα, αυτή η παράγραφος θα καλύψει (α) την αρχική παρουσίαση του GMTT και τις βασικές αντιλήψεις που το διέπουν, (β) τη λογική πάνω στην οποία στηρίχτηκε η ανάπτυξη και η χρήση του, (γ) τις λειτουργίες που υποστηρίζει, (δ) τις βασικές αρχιτεκτονικές αρχές και τεχνολογίες που χρησιµοποιήθηκαν Περίληψη Αυτή η πρώτη ενότητα περιέχει µια εισαγωγή στη δοµή του κεφαλαίου, καθώς και στις γενικές ιδέες και έννοιες που θα αναφερθούν παρακάτω. Στη δεύτερη ενότητα παρουσιάζεται η ανάγκη για ένα γενικό λογισµικό εργαλείο συγγραφής µεταδεδοµένων και γίνεται αναφορά στους πιθανούς τελικούς χρήστες ενός τέτοιου εργαλείου. Η τρίτη ενότητα περιέχει τη γενική περιγραφή των λειτουργιών του Generic Metadata Tagging Toolkit. Επίσης περιγράφονται τα σενάρια χρήσης του GMTT µε τη βοήθεια της UML (Universal Modelling Language). Η τέταρτη ενότητα περιγράφει αναλυτικά την αρχιτεκτονική σχεδίαση του εργαλείου. Συγκεκριµένα αναφέρονται και σχολιάζονται διεξοδικά οι επιµέρους δοµικές µονάδες του Generic Metadata Tagging Toolkit. Τέλος παρουσιάζονται οι λογικές κλάσεις του µε τη βοήθεια της UML και περιγράφονται οι λειτουργίες, για τις οποίες είναι υπεύθυνη κάθε λογική κλάση. 2.2 Η ανάγκη για το Generic Metadata Tagging Toolkit Αυτή η ενότητα παρουσιάζει την ανάγκη για ένα γενικό λογισµικό εργαλείο µεταδεδοµένων, καθώς και τις οµάδες χρηστών που θα επωφεληθούν από την ανάπτυξη του εργαλείου αυτού Τα εργαλεία επεξεργασίας µεταδεδοµένων XML και οι χρήστες Υπάρχουν ένας µεγάλος αριθµός εργαλείων επεξεργασίας XML, τα οποία υποστηρίζουν τους χρήστες κατά τη δηµιουργία, επεξεργασία και αποθήκευση αρχείων µεταδεδοµένων XML. Αυτά τα εργαλεία λογισµικού είναι είτε XML εργαλεία γενικής χρήσης (XML Editors, DTD Editors, XML Parsers, XML Schema Processors, Validators, Mappers) είτε εξειδικευµένα XML εργαλεία επεξεργασίας, που συνήθως εστιάζουν σε µια συγκεκριµένη έκδοση ενός µοντέλου µεταδεδοµένων και δεν παρέχουν την επιθυµητή ευελιξία όσον αφορά στη χρήση µιας εναλλακτικής έκδοσης του µοντέλου ανάλογα µε τις συγκεκριµένες ανάγκες την οµάδας χρηστών. Σελίδα 97/170

98 Κεφάλαιο 2 : IEEE Learning Object Metadata Tagging Toolkit Τα XML εργαλεία γενικής χρήσης απευθύνονται στην πλειοψηφία τους στις ανάγκες εξειδικευµένων χρηστών, µιας και απαιτούν µια καλή γνώση γύρω από τα αρχεία XML, τα XML schemas και τη δοµή της XML, έτσι ώστε να χρησιµοποιηθούν για την παραγωγή αρχείων XML και τον έλεγχο εγκυρότητας των αρχείων αυτών ως προς το µοντέλο µεταδεδοµένων. Από την άλλη µεριά, τα περισσότερα εργαλεία που είναι εξειδικευµένα σε ένα συγκεκριµένο µοντέλο µεταδεδοµένων, για να διατηρήσουν την απλότητα και την φιλικότητα προς το χρήστη στη σχεδίαση και στο γραφικό περιβάλλον, παρέχουν µια εξειδικευµένη µηχανή και κέλυφος, τα οποία απαιτούν περαιτέρω ανάπτυξη και επεξεργασία, έτσι ώστε να συµπεριλάβουν µια νεότερη έκδοση του µοντέλου, µια επέκταση του µοντέλου για κάποια οµάδα χρηστών ή ένα εντελώς διαφορετικό µοντέλο µεταδεδοµένων. Εποµένως, γίνεται εµφανής η ανάγκη για ένα εργαλείο λογισµικού, το οποίο καλύπτει τις ανάγκες και των δύο κατηγοριών χρηστών. Καταρχήν, παρέχει στους τεχνικά εξειδικευµένους χρήστες ένα εργαλείο ικανό να υποστηρίξει τη δηµιουργία, την επεξεργασία και τον έλεγχο XML αρχείων και το οποίο θα τους επιτρέπει να δουλέψουν µε οποιοδήποτε µοντέλο µεταδεδοµένων και θα υποστηρίζει τις επεκτάσεις του µοντέλου για κάθε οµάδα χρηστών. Από την άλλη µεριά, παρέχει στους συγγραφείς περιεχοµένου µε κάποιες γνώσεις γύρω από το µοντέλο µεταδεδοµένων, τη δοµή του και τα στοιχεία του, αλλά µε ελάχιστες γνώσεις για τις τεχνολογίες XML, ένα εργαλείο που θα τους επιτρέπει να δηµιουργούν και να επεξεργάζονται εύκολα XML αρχεία και επίσης θα υποστηρίζει αυτόµατα την προετοιµασία των δεδοµένων έτσι ώστε οι πληροφορίες που εισάγονται να σχηµατίζουν ένα έγκυρο XML αρχείο συµβατό µε το εκάστοτε µοντέλο. Η ανάγκη αυτή οδήγησε στο σχεδιασµό και την ανάπτυξη του Generic Metadata Tagging Toolkit, το οποίο παρουσιάζεται στις επόµενες ενότητες Οι τελικοί χρήστες του Generic Metadata Tagging Toolkit Όπως προσδιορίστηκε προηγουµένως, ο σκοπός του Generic Metadata Tagging Toolkit είναι να υποστηρίξει τη διαδικασία συγγραφής περιεχοµένου. Γενικά, το GMTT σκοπεύει να παρέχει υποστήριξη στους χρήστες, οι οποίοι ειδικεύονται στην XML και µπορούν να εκµεταλλευτούν πλήρως τις δυνατότητές του, αλλά και στους χρήστες, οι οποίοι είναι αρχάριοι στις έννοιες των µεταδεδοµένων, για να τους βοηθήσει να συµπληρώσουν και να αποθηκεύσουν εύκολα τις τιµές του µοντέλου µεταδεδοµένων σε αρχεία XML. Όπως αναφέρεται παραπάνω, το Generic Metadata Tagging Toolkit απευθύνεται στις ανάγκες εξειδικευµένων αλλά και µη εξειδικευµένων χρηστών στον τοµέα της XML. Γι αυτό, περιέχει διαφορετικούς τρόπους εργασίας για κάθε οµάδα χρηστών στην οποία απευθύνεται. Κάθε τρόπος εργασίας αντιστοιχεί σε διαφορετικό βαθµό λεπτοµέρειας όσον αφορά στης λειτουργίες που προσφέρονται και στα στοιχεία και τιµές του µοντέλου που µπορεί να επεξεργαστεί ο χρήστης. Οι οµάδες χρηστών που αναµένεται να χρησιµοποιήσουν το Generic Metadata Tagging Toolkit είναι άτοµα που συµµετέχουν στη διαδικασία παραγωγής περιεχοµένου, το οποίο πρέπει να περιγραφεί µε ένα µοντέλο δεδοµένων µεταδεδοµένων. Αυτά τα άτοµα είναι: Εκπαιδευτές / συγγραφείς περιεχοµένου: Χρησιµοποιούν τα εργαλεία συγγραφής για να δηµιουργήσουν και να δηµοσιεύσουν υλικό µε ένα διαλειτουργικό και επαναχρησιµοποιήσιµο τρόπο. ιαχειριστές περιεχοµένου: Χρησιµοποιούν τα εργαλεία διαχείρισης για να συντηρούν και να διαχειρίζονται το υλικό που δηµοσιεύουν οι εκπαιδευτές. Σελίδα 98/170

99 Κεφάλαιο 2 : IEEE Learning Object Metadata Tagging Toolkit Παραδείγµατα για τις διαφορετικές πράξεις που εκτελεί κάθε κατηγορία στα αρχεία µεταδεδοµένων το εκπαιδευτικού περιεχοµένου παρουσιάζονται στον Πίνακα 2-1. Πίνακας 2-1 ιαφορετικά επίπεδα πρόσβασης και επεξεργασίας των αρχείων εκπαιδευτικών µεταδεδοµένων Εκπαιδευτές / συγγραφείς περιεχοµένου ηµιουργία µεταδεδοµένων για τις εκπαιδευτικές πηγές Ενηµέρωση των µεταδεδοµένων των εκπαιδευτικών πόρων Έλεγχος των µεταδεδοµένων των εκπαιδευτικών πόρων για να είναι συµβατά µε τις προδιαγραφές ιαχειριστές περιεχοµένου Εφαρµογή νέων προδιαγραφών µεταδεδοµένων ανάλογα µε τις ειδικές ανάγκες όπως αυτές προκύπτουν από τους µαθητές Έλεγχος των µεταδεδοµένων των εκπαιδευτικών πόρων για λάθη τα οποία προέκυψαν κατά τη δηµιουργία / ενηµέρωση των αρχείων µεταδεδοµένων Επεξεργασία / ενηµέρωση ειδικών πληροφοριών στα διαθέσιµα αρχεία µεταδεδοµένων (µέγεθος, τοποθεσία κτλ) 2.3 Περιγραφή του Generic Metadata Tagging Toolkit Εισαγωγή Ο σκοπός του Generic Metadata Tagging Toolkit είναι να υποστηρίξει την προετοιµασία αρχείων µεταδεδοµένων. Ειδικότερα, το Generic Metadata Tagging Toolkit θα δώσει την ευκαιρία στο συγγραφέα του περιεχοµένου να περιγράψει το περιεχόµενο µε ένα µοντέλο µεταδεδοµένων, µε µια επέκταση ή µε ένα υποσύνολο του µοντέλου Γενική περιγραφή και χαρακτηριστικά Το Generic Metadata Tagging Toolkit είναι µια ανεξάρτητη εφαρµογή λογισµικού σε Java, η οποία διευκολύνει τη διαδικασία δηµιουργίας µιας δοµής µεταδεδοµένων ζητώντας από το χρήστη τις απαραίτητες τιµές και αποθηκεύοντας τη δοµή µεταδεδοµένων ως ένα αρχείο XML. Το εργαλείο στην αρχική του µορφή υποστηρίζει την περιγραφή αντικειµένων σύµφωνα µε το πρότυπο Dublin Core, το πρότυπο IEEE LOM και τρεις επεκτάσεις του IEEE LOM. Εποµένως, είναι ικανό να υποστηρίξει τη δηµιουργία, τον έλεγχο εγκυρότητας και την επεξεργασία XML αρχείων, τα οποία θα είναι κάθε φορά συµβατά µε ένα από τα πέντε µοντέλα µεταδεδοµένων ανάλογα µε την επιλεγµένη οµάδα χρηστών. Επίσης παρέχει επεκτασιµότητα όσον αφορά στην εισαγωγή νέων µοντέλων δεδοµένων µε σκοπό να χρησιµοποιηθούν για άλλες οµάδες χρηστών. Συγκεκριµένα, επιτρέπει στο χρήστη να εισάγει ένα µοντέλο µεταδεδοµένων µε τη µορφή ενός αρχείου XML Schema και να το τροποποιήσει έτσι ώστε να ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις και τις ικανότητες της συγκεκριµένης οµάδας χρηστών. Σελίδα 99/170

100 Κεφάλαιο 2 : IEEE Learning Object Metadata Tagging Toolkit Το Generic Metadata Tagging Toolkit παρέχει στο χρήστη τις εξής λειτουργίες (Πίνακας 2-2): Πίνακας 2-2 Οι λειτουργίες του Generic Metadata Tagging Toolkit Λειτουργία του Generic Metadata Tagging Toolkit ηµιουργία νέου αρχείου XML Επεξεργασία ήδη υπάρχοντος αρχείου XML Έλεγχος ήδη υπάρχοντος αρχείου XML το οποίο δηµιουργήθηκε µε το Generic Metadata Tagging Toolkit Έλεγχος ήδη υπάρχοντος αρχείου XML το οποίο δηµιουργήθηκε µε άλλο εργαλείο Εκτύπωση του αρχείου XML Επιλογή του µοντέλου δεδοµένων Επιλογή του τρόπου εργασίας Πλοήγηση µέσα στο µοντέλο δεδοµένων Παροχή Βοήθειας Εµφάνιση εγχειριδίου χρήσης Εισαγωγή νέου µοντέλου δεδοµένων Σύντοµη περιγραφή λειτουργίας Ο χρήστης δηµιουργεί ένα νέο αρχείο XML και εισάγει τα δεδοµένα Ο χρήστης ανοίγει ένα ήδη υπάρχον αρχείο και το επεξεργάζεται Το σύστηµα ελέγχει ως προς την εγκυρότητα του ένα αρχείο XML το οποίο δηµιουργήθηκε µε το Generic Metadata Tagging Toolkit Το σύστηµα ελέγχει ως προς την εγκυρότητα του ένα αρχείο XML το οποίο δηµιουργήθηκε µε άλλο εργαλείο Ο χρήστης εκτυπώνει το αρχείο XML σε µορφή κειµένου ή ένα πίνακα µε τα πεδία και τις τιµές του µοντέλου δεδοµένων Ο χρήστης επιλέγει το κατάλληλο µοντέλο δεδοµένων ανάλογα µε την οµάδα χρηστών στην οποία ανήκει Ο χρήστης επιλέγει τον τρόπο εργασίας του µοντέλου δεδοµένων ανάλογα µε το βαθµό της εξειδίκευσης του Ο τρόπος µε τον οποίο ο χρήστης µπορεί να πλοηγηθεί µέσα στο µοντέλο δεδοµένων Στον χρήστη παρέχονται συµβουλές και επιλογές βοήθειας Το εγχειρίδιο χρήσης εµφανίζεται σε ένα ξεχωριστό παράθυρο παράλληλα µε το παράθυρο της εφαρµογής για να καθοδηγήσει το χρήστη κατά τη συγγραφή µεταδεδοµένων Ο χρήστης εισάγει ένα νέο µοντέλο δεδοµένων µε τη µορφή ενός αρχείου XML Schema και το τροποποιεί σύµφωνα µε τις ανάγκες του. Στη συνέχεια το σύστηµα δηµιουργεί αυτόµατα το απαραίτητο γραφικό περιβάλλον για τη δηµιουργία και την επεξεργασία XML αρχείων. Σελίδα 100/170

101 Κεφάλαιο 2 : IEEE Learning Object Metadata Tagging Toolkit Σενάρια χρήσης Σχήµα 2.1 ιάγραµµα σεναρίου χρήσης για το Generic Metadata Tagging Toolkit Σελίδα 101/170

102 Κεφάλαιο 2 : IEEE Learning Object Metadata Tagging Toolkit Στο Σχήµα 2.1, παρουσιάζεται ένα σενάριο χρήσης του Generic Metadata Tagging Toolkit, το οποίο περιλαµβάνει όλους τους ρόλους που συµµετέχουν στην πλήρη διαδικασία ρύθµισης και χρήσης του εργαλείου. Στο αριστερό µέρος του σχήµατος µπορεί κανείς να διακρίνει τα άτοµα που λαµβάνουν µέρος στο σενάριο χρήσης, ενώ στο δεξιό µέρος απεικονίζεται µε ένα γκρι πλαίσιο το σύστηµα του Generic Metadata Tagging Toolkit. Οι ελλείψεις µέσα στο πλαίσιο αντιπροσωπεύουν τις ενέργειες των ατόµων ή των οµάδων χρηστών. Αρχικά, ο εξειδικευµένος χρήστης στην XML (Σχεδιαστής XML Αρχείου Ρύθµισης) πρέπει να σχεδιάσει τις παραµέτρους του XML αρχείου ρύθµισης, σύµφωνα µε τις απαιτήσεις της οµάδας χρηστών στην οποία απευθύνεται (γλώσσα, επεκτάσεις µοντέλου µεταδεδοµένων, πολυπλοκότητα γραφικού περιβάλλοντος). Μόλις δηµιουργηθούν τα XML Αρχεία Ρύθµισης, οι οµάδες χρηστών µπορούν να ανοίξουν το Generic Metadata Tagging Toolkit και να διαλέξουν το Αρχείο Ρύθµισης που αντιστοιχεί στη κάθε οµάδα, έτσι ώστε να µπορούν να δηµιουργούν, να επεξεργάζονται, να ελέγχουν, να παράγουν και να αποθηκεύουν αρχεία XML σύµφωνα µε το επιλεγµένο Μοντέλο εδοµένων (Μοντέλα εδοµένων 1,2 και 3). 2.4 Αρχιτεκτονική σχεδίαση οµικές Μονάδες Το Generic Metadata Tagging Toolkit (GMTT) είναι βασισµένο στις εξής δοµικές µονάδες: Το XML Αρχείο Ρύθµισης (XML Configuration File) Τον Οδηγό Μεταδεδοµένων (Metadata Wizard) Τα Πλαίσια Μεταδεδοµένων (Metadata Panels) Τον Οδηγό XML Schema (Schema Wizard) Το XML Αρχείο Ρύθµισης περιέχει τις βασικές παραµέτρους ρύθµισης του Generic Metadata Tagging Toolkit. Περιλαµβάνει πληροφορίες που έχουν σχέση µε την πηγή του µοντέλου δεδοµένων και συγκεκριµένα µε τη δοµή των αρχείων XML που παράγονται και το αρχείο XML Schema που χρησιµοποιείται για τον έλεγχο εγκυρότητας. Επιπρόσθετα περιέχει παραµέτρους που έχουν σχέση µε το γραφικό περιβάλλον και ειδικότερα µε τα κείµενα των διαλόγων, τα µηνύµατα βοήθειας και τη δοµή των πλαισίων του γραφικού περιβάλλοντος. Ο Οδηγός Μεταδεδοµένων είναι το βασικό δοµικό συστατικό το οποίο χειρίζεται όλα τα γεγονότα που έχουν σχέση µε αρχεία, όπως τη δηµιουργία νέου XML αρχείου, το άνοιγµα και την επεξεργασία ενός ήδη υπάρχοντος XML αρχείου, τον έλεγχο της δοµής και των τιµών ενός XML αρχείου ως προς την εγκυρότητά τους και την αποθήκευση του XML αρχείου. Ο Οδηγός Μεταδεδοµένων είναι άµεσα συνδεδεµένος µε το δοµικό στοιχείο του Πλαισίου Μεταδεδοµένων. Ο Οδηγός παρέχει στο Πλαίσιο τα δεδοµένα που αυτό θα εµφανίσει και επίσης δέχεται από το Πλαίσιο τα δεδοµένα προς αποθήκευση. Επίσης υποστηρίζει λειτουργίες όπως οι γραµµές εργαλείων και τα πλαίσια πλοήγησης και βοήθειας. Σελίδα 102/170

103 Κεφάλαιο 2 : IEEE Learning Object Metadata Tagging Toolkit Το Πλαίσιο Μεταδεδοµένων υποστηρίζει δύο βασικές λειτουργίες απαραίτητες στο Generic Metadata Tagging Toolkit. Η πρώτη είναι η µετάφραση των παραµέτρων και των µηνυµάτων κειµένου του XML Αρχείου Ρύθµισης σε ένα γραφικό περιβάλλον που υποστηρίζει λειτουργίες όπως αναδιπλούµενες λίστες για τις προκαθορισµένες τιµές των λεξιλογίων / ταξινοµιών και διάλογους βασισµένους σε κείµενο. Η δεύτερη είναι ο έλεγχος σε πραγµατικό χρόνο των τιµών που εισάγονται σε κάθε πεδίο, έτσι ώστε µόνο έγκυρες τιµές να εισάγονται στο παραγόµενο XML αρχείο. Ο Οδηγός XML Schema δέχεται ως όρισµα ένα XML Schema και µετατρέπει τις πληροφορίες του σε µια δεντρική δοµή, η οποία αντιπροσωπεύει τα στοιχεία του XML αρχείου. Στη συνέχεια δίνει στο χρήστη τη δυνατότητα να επεξεργαστεί τις ιδιότητες κάθε στοιχείου και να δηµιουργήσει το µοντέλο δεδοµένων που επιθυµεί. Τέλος σαρώνει τις πληροφορίες της δεντρικής δοµής και δηµιουργεί αυτόµατα το XML Αρχείο Ρύθµισης και τη γραφική διεπιφάνεια χρήστη που αντιστοιχεί στο επιθυµητό µοντέλο δεδοµένων Λογικές κλάσεις Αυτή η παράγραφος ως σκοπό έχει να παρουσιάσει αναλυτικά τις λογικές κλάσεις που συνθέτουν το Generic Metadata Tagging Toolkit και υλοποιούν τα βασικά δοµικά συστατικά του συστήµατος όπως αυτά περιγράφηκαν στην προηγούµενη παράγραφο. Αρχικά εµφανίζεται ένα εποπτικό σχήµα (Σχήµα 2.2), το οποίο περιέχει όλες τις βασικές κλάσεις του Generic Metadata Tagging Toolkit και είναι απαραίτητο για την κατανόηση της αρχιτεκτονικής του προγράµµατος. Ωστόσο δεν περιέχει πληροφορίες για το διαχωρισµό των κλάσεων σε πακέτα, καθώς και για τις λειτουργίες που καλείται να διεκπεραιώσει κάθε πακέτο κλάσεων. Για το λόγο αυτό ακολουθούν τέσσερις παράγραφοι, µια για κάθε πακέτο του Generic Metadata Tagging Toolkit, οι οποίες περιγράφουν αναλυτικά τις λογικές κλάσεις του πακέτου και τις λειτουργίες τους. Επίσης σε κάθε παράγραφο αναφέρονται οι λόγοι για τους οποίους δηµιουργήθηκε το συγκεκριµένο πακέτο και τα κριτήρια µε τα οποία επιλέχτηκαν οι λογικές κλάσεις που το απαρτίζουν. Σελίδα 103/170

104 Κεφάλαιο 2 : IEEE Learning Object Metadata Tagging Toolkit Σχήµα 2.2 Εποπτικό σχήµα της αρχιτεκτονικής του συστήµατος Σελίδα 104/170

105 Κεφάλαιο 2 : IEEE Learning Object Metadata Tagging Toolkit Πακέτο gr.iti.schatzin Το πακέτο gr.iti.schatzin είναι το κύριο πακέτο κλάσεων του συστήµατος. Περιέχει όλες τις λογικές κλάσεις, οι οποίες είναι υπεύθυνες για τη δηµιουργία του γραφικού περιβάλλοντος για την επικοινωνία µε το χρήστη. Οι κλάσεις αυτές αναλαµβάνουν την αρχικοποίηση και τη διαχείριση όλων των πλαισίων (frames) και των διαλόγων (dialogs) που χρησιµοποιούνται από την εφαρµογή. Στο Σχήµα 2.3 εµφανίζονται οι λογικές κλάσεις του συστήµατος, καθώς και οι βασικές µέθοδοι που περιέχονται σε κάθε κλάση. Επιπρόσθετα παρουσιάζονται οι συσχετισµοί µεταξύ των κλάσεων του πακέτου gr.iti.schatzin, καθώς και τα σηµεία στα οποία παρέχεται υποστήριξη από άλλα πακέτα κλάσεων. Σχήµα 2.3 Το πακέτο gr.iti.schatzin Παρακάτω περιγράφονται αναλυτικά οι λειτουργίες που εκτελεί κάθε λογική κλάση του πακέτου gr.iti.schatzin: MainApplication: Η κλάση αυτή εκκινεί την εφαρµογή και αρχικοποιεί την κλάση MainFrame. Σελίδα 105/170

106 Κεφάλαιο 2 : IEEE Learning Object Metadata Tagging Toolkit MainFrame: Η κλάση MainFrame είναι η κυριότερη κλάση του γραφικού περιβάλλοντος της εφαρµογής. ηµιουργεί το κύριο πλαίσιο της εφαρµογής και διαχειρίζεται τα γεγονότα, που προκύπτουν από τις ενέργειες του χρήστη. Επίσης χρησιµοποιεί ένα µεγάλο αριθµό βοηθητικών κλάσεων, οι οποίες περιγράφονται παρακάτω. MyMenuBar: Η κλάση MyMenuBar είναι υπεύθυνη για τη δηµιουργία του µενού της εφαρµογής. MyToolBar: Η κλάση MyToolBar είναι υπεύθυνη για τη δηµιουργία της γραµµής εργαλείων της εφαρµογής. MyTree: Η κλάση MyTree είναι υπεύθυνη για τη δηµιουργία του δέντρου κατηγοριών. MyActions: Η κλάση MyActions ορίζει τις ενέργειες (εικονίδιο, τίτλος, κείµενο βοηθείας), οι οποίες χρησιµοποιούνται από τις κλάσεις MyMenuBar και MyToolBar για τη δηµιουργία του µενού και της γραµµής εργαλείων αντίστοιχα. MenuAction: Η κλάση MenuAction αντιπροσωπεύει µια ενέργεια (εικονίδιο, τίτλος, κείµενο βοηθείας) και χρησιµοποιείται από την κλάση MyActions. DifficultyDialog: Η κλάση DifficultyDialog δηµιουργεί το πλαίσιο διαλόγου, µε το οποίο ο χρήστης µπορεί να επιλέξει τον τρόπο εργασίας (Working Mode) που επιθυµεί. ValidationDialog: Η κλάση ValidationDialog δηµιουργεί το πλαίσιο διαλόγου εγκυρότητας. Αυτό το πλαίσιο διαλόγου µπορεί να εµφανιστεί κατά το άνοιγµα ενός αρχείου XML και περιέχει τυχόν σφάλµατα που προέκυψαν κατά τον έλεγχο εγκυρότητας του αρχείου. WizardDialog: Η κλάση WizardDialog δηµιουργεί ένα πλαίσιο διαλόγου, µε το οποίο ο χρήστης έχει τη δυνατότητα να αλλάξει το µοντέλο δεδοµένων. WaitDialog: Η κλάση WaitDialog δηµιουργεί ένα πλαίσιο διαλόγου αναµονής, το οποίο εµφανίζεται κατά την αλλαγή του µοντέλου δεδοµένων. SchemaFrame: Η κλάση SchemaFrame δηµιουργεί και εµφανίζει ένα παράθυρο, το οποίο περιέχει τον Οδηγό XML Schema. HelpFrame: Η κλάση HelpFrame δηµιουργεί και εµφανίζει ένα παράθυρο, το οποίο περιέχει το εγχειρίδιο χρήσης της εφαρµογής σε µορφή HTML. Σελίδα 106/170

107 Κεφάλαιο 2 : IEEE Learning Object Metadata Tagging Toolkit Πακέτο gr.iti.schatzin.metadatawizard Το πακέτο gr.iti.schatzin.metadatawizard περιέχει όλες τις κλάσεις, οι οποίες είναι υπεύθυνες για την δηµιουργία και τη διαχείριση του Οδηγού και των Πλαισίων Μεταδεδοµένων. Αναλυτικά το πακέτο αυτό υποστηρίζει την κατασκευή του Οδηγού Μεταδεδοµένων, τη φόρτωση των δεδοµένων ενός XML αρχείου στον Οδηγό και την αποθήκευση των τιµών του Οδηγού µε τη µορφή XML αρχείου. Επιπλέον περιέχει τις κλάσεις που υποστηρίζουν τις λειτουργίες του Οδηγού XML Schema. Συγκεκριµένα οι κλάσεις αυτές αναλαµβάνουν τη δηµιουργία της δεντρικής δοµής από ένα αρχείο XML Schema και στη συνέχεια τη µετατροπή της δεντρικής δοµής σε ένα XML αρχείο ρύθµισης, που περιγράφει το επιθυµητό µοντέλο δεδοµένων. Στο Σχήµα 2.4 εµφανίζονται οι λογικές κλάσεις του πακέτου gr.iti.schatzin.metadatawizard και οι συσχετισµοί τους. Σχήµα 2.4 Το πακέτο gr.iti.schatzin.metadatawizard Παρακάτω παρουσιάζονται µία-µία οι κλάσεις του πακέτου gr.iti.schatzin.metadatawizard και αναλύεται ο σκοπός που εξυπηρετεί κάθε λογική κλάση: MetadataWizard: Η κλάση Metadatawizard αποτελεί την κυριότερη κλάση του Οδηγού Μεταδεδοµένων. Είναι υπεύθυνη για την ανάγνωση του XML Αρχείου Ρυθµίσεων και για την αυτόµατη δηµιουργία και αρχικοποίηση των Πλαισίων Μεταδεδοµένων. Σελίδα 107/170

108 Κεφάλαιο 2 : IEEE Learning Object Metadata Tagging Toolkit MetaUnboundedPanel: Η κλάση MetaUnboundedPanel αποτελεί την πρώτη από τις δοµικές µονάδες του Πλαισίου Μεταδεδοµένων. Η κλάση αυτή αντιπροσωπεύει ένα στοιχείο, το οποίο µπορεί να έχει πολλαπλές εµφανίσεις, έχει απογόνους και δεν παίρνει τιµή. Για κάθε εµφάνιση αυτού του στοιχείου αρχικοποιείται και ένα αντικείµενο της κλάσης Metapanel. MetaPanel: Η κλάση MetaPanel αποτελεί τη δεύτερη από τις δοµικές µονάδες του Πλαισίου Μεταδεδοµένων. Η κλάση αυτή αντιπροσωπεύει ένα στοιχείο, το οποίο µπορεί να εµφανιστεί µόνο µια φορά, έχει απογόνους και δεν παίρνει τιµή. Επίσης, σύµφωνα µε τα παραπάνω µπορεί να αντιπροσωπεύει µία από τις πολλαπλές εµφανίσεις ενός στοιχείου. Επιπρόσθετα, η MetaPanel δηµιουργεί τα πεδία τιµών για τα παιδιά, που δέχονται τιµή και έχουν µοναδική εµφάνιση. Για τα παιδιά µε τιµή και πολλαπλές εµφανίσεις αρχικοποιείται ένα αντικείµενο της κλάσης MetaPanelitem. Τέλος για τα παιδιά που δε δέχονται τιµή ανάλογα µε το αν έχουν µοναδική η πολλαπλές εµφανίσεις αρχικοποιεί ένα αντικείµενο της κλάσης MetaPanel (αναδροµή) ή της MetaUnboundedPanel αντίστοιχα. MetaPanelitem: Η κλάση MetaPanelitem αποτελεί την τρίτη από τις δοµικές µονάδες του Πλαισίου Μεταδεδοµένων. Η κλάση αυτή αντιπροσωπεύει ένα στοιχείο που παίρνει τιµή και µπορεί να έχει πολλαπλές εµφανίσεις. ηµιουργεί τα πεδία τιµών, καθώς και τα κατάλληλα κουµπιά, έτσι ώστε να επιτρέπει την εισαγωγή νέων εµφανίσεων ή τη διαγραφή των ήδη υπαρχόντων. DOM2MetadataWizard: Η κλάση DOM2MetadataWizard αναλαµβάνει να εξάγει από ένα αρχείο XML τις απαραίτητες πληροφορίες και να τις εισάγει στα κατάλληλα πεδία τιµών του Οδηγού Μεταδεδοµένων. MetadataWizard2DOM: Η κλάση MetadataWizard2DOM εκτελεί την αντίστροφη διαδικασία από την DOM2MetadataWizard. Εξάγει δηλαδή τις απαραίτητες πληροφορίες από τα πεδία τιµών του Οδηγού Μεταδεδοµένων και σχηµατίζει µε αυτές ένα νέο αρχείο XML. Schema2Tree: Η κλάση Schema2Tree σαρώνει ένα αρχείο XML Schema και δηµιουργεί τη δεντρική δοµή του Οδηγού XML Schema. Tree2MetadataWizard: Η κλάση Tree2MetadataWizard σαρώνει τη δεντρική δοµή του οδηγού XML Schema και συνθέτει το XML Αρχείο Ρύθµισης, που περιγράφει το µοντέλο δεδοµένων Πακέτο gr.iti.schatzin.metadatawizard.xcomponent Το πακέτο gr.iti.schatzin.metadatawizard.xcomponent περιλαµβάνει όλες τις κλάσεις, οι οποίες είναι υπεύθυνες για τα διάφορα πεδία τιµών των Πλαισίων Μεταδεδοµένων. Οι κλάσεις αυτές αναλαµβάνουν αρχικά να δηµιουργήσουν τα πεδία τιµών και στη συνέχεια να ελέγξουν την εγκυρότητα των τιµών που εισήγαγε ο χρήστης. Σελίδα 108/170

109 Κεφάλαιο 2 : IEEE Learning Object Metadata Tagging Toolkit Επιπρόσθετα το πακέτο gr.iti.schatzin.metadatawizard.xcomponent περιλαµβάνει τις κλάσεις εκείνες, οι οποίες συνθέτουν τη δεντρική δοµή του Οδηγού XML Schema και υποστηρίζουν τις λειτουργίες της. Συγκεκριµένα οι κλάσεις αυτές χρησιµοποιούνται ως δοµικά συστατικά της δεντρικής δοµής και αντιπροσωπεύουν τα στοιχεία του µοντέλου δεδοµένων. Επίσης αναλαµβάνουν να αποθηκεύσουν τις ιδιότητες των στοιχείων αυτών και να διεκπεραιώσουν τις αλλαγές που κάνει ο χρήστης σε αυτές τις ιδιότητες. Στο Σχήµα 2.5 εµφανίζονται οι λογικές κλάσεις του πακέτου gr.iti.schatzin.metadatawizard.xcomponent. Η πρώτη σειρά κλάσεων απεικονίζει τις κλάσεις που σχετίζονται µε τα πεδία τιµών των Πλαισίων Μεταδεδοµένων, ενώ παρακάτω διακρίνονται οι κλάσεις που σχετίζονται µε τη δεντρική δοµή του οδηγού XML Schema. Σχήµα 2.5 Το πακέτο gr.iti.schatzin.metadatawizard.xcomponent Παρακάτω περιγράφονται ο σκοπός και οι λειτουργίες των λογικών κλάσεων του πακέτου gr.iti.schatzin.metadatawizard.xcomponent: XStringField: Η κλάση XStringField δηµιουργεί ένα πεδίο τιµών κατάλληλο για την εισαγωγή αλφαριθµητικών. Η κλάση αυτή έχει επίσης τη δυνατότητα να αποθηκεύει το XPath του στοιχείου, το οποίο αντιστοιχεί στο συγκεκριµένο πεδίο τιµών, καθώς και ένα σύντοµο κείµενο βοηθείας. Σε περίπτωση που η τιµή του πεδίου είναι το κενό αλφαριθµητικό, τότε το συγκεκριµένο στοιχείο δεν εισάγεται στο αρχείο XML. Τέλος ένα αντικείµενο XStringField µπορεί να οριστεί ως υποχρεωτικό. Αυτό σηµαίνει ότι η τιµή του θα εισαχθεί στο αρχείο XML, ακόµα κι αν είναι κενή. Σελίδα 109/170

110 Κεφάλαιο 2 : IEEE Learning Object Metadata Tagging Toolkit XIntegerField: Η κλάση XIntegerField δηµιουργεί ένα πεδίο τιµών κατάλληλο για την εισαγωγή ακεραίων αριθµών. Έχει όλες τις ιδιότητες του XStringField και επιπλέον ελέγχει την τιµή που εισήγαγε ο χρήστης ως προς την εγκυρότητα της. Σε περίπτωση που η τιµή δεν είναι ακέραιος αριθµός, τότε εµφανίζεται µήνυµα λάθους και ζητάει επιβεβαίωση από τον χρήστη για να συνεχίσει. XComboBox Η κλάση XComboBox δηµιουργεί µια αναδιπλούµενη λίστα κατάλληλη για την επιλογή τιµών από ένα προκαθορισµένο λεξιλόγιο. Έχει όλες τις ιδιότητες του XStringField. Στο προκαθορισµένο λεξιλόγιο προστίθεται πάντα ως πρώτο στοιχείο η τιµή None, η οποία αντιστοιχεί στο κενό αλφαριθµητικό του XStringField. LangComBox: Η κλάση LangComBox δηµιουργεί µια αναδιπλούµενη λίστα, από την οποία ο χρήστης µπορεί να επιλέξει τη γλώσσα για ένα στοιχείο Langstring. LangPanel: Η κλάση LangPanel δηµιουργεί ένα πεδίο τιµών κατάλληλο για την εισαγωγή τιµών Langstring. Το πεδίο αυτό αποτελείται από ένα αντικείµενο XStringField για την εισαγωγή της τιµής του LangString και ένα αντικείµενο LangComBox για την επιλογή της γλώσσας. Έχει όλες τις ιδιότητες του XStringField. AttributeField: Η κλάση AttributeField δηµιουργεί ένα πεδίο τιµών κατάλληλο για την εισαγωγή της τιµής ενός attribute. Παράλληλα αποθηκεύει το XPath του στοιχείου, στο οποίο ανήκει το attribute, το όνοµα του attribute και ένα σύντοµο κείµενο βοηθείας. AttributePanel: Η κλάση AttributePanel δηµιουργεί ένα σύνθετο πεδίο τιµών κατάλληλο για την εισαγωγή στοιχείων που έχουν attributes. Το σύνθετο πεδίο τιµών περιλαµβάνει ένα αντικείµενο µιας από τις παραπάνω κλάσεις, καθώς και ένα ή περισσότερα αντικείµενα AttributeField. Έχει όλες τις ιδιότητες του XStringField. XPanel: Η κλάση XPanel δηµιουργεί ένα πλαίσιο, που αντιπροσωπεύει ένα στοιχείο. Το πλαίσιο αυτό µπορεί να περιέχει ένα ή περισσότερα αντικείµενα από τις παραπάνω κλάσεις. Επίσης µπορεί να αποθηκεύσει και να επιστρέψει το XPath του στοιχείου που αντιπροσωπεύει. XTree: Η κλάση XTree αρχικοποιεί τη δεντρική δοµή του Οδηγού XML Schema. XTreeNode: Η κλάση XTreeNode αντιπροσωπεύει ένα κόµβο της δεντρικής δοµής του Οδηγού XML Schema. Μπορεί να αποθηκεύσει ένα πλήθος τιµών, όπως τίτλος, όνοµα στοιχείου, ελάχιστος και µέγιστος αριθµός εµφανίσεων, τύπος δεδοµένων, προεπιλεγµένες τιµές και κείµενο βοηθείας. Οι τιµές αυτές χρησιµοποιούνται αργότερα κατά τη δηµιουργία του XML Αρχείου Ρύθµισης. Σελίδα 110/170

111 Κεφάλαιο 2 : IEEE Learning Object Metadata Tagging Toolkit XTreeChoiceNode: Η κλάση XtreeChoiceNode είναι µια επέκταση της XTreeNode, η οποία δηµιουργήθηκε για να συµπεριλάβει στοιχεία, τα οποία ορίζονται στο αρχείο XML Schema ως choice. Αυτό σηµαίνει ότι έχουν περισσότερα από ένα πιθανά σύνολα παιδιών, από τα οποία ένα µόνο µπορεί να χρησιµοποιηθεί κάθε φορά. Έχει όλες τις ιδιότητες της λογικής κλάσης XTreeNode και επιπλέον µπορεί να αποθηκεύσει και να επιστρέψει τα πιθανά σύνολα παιδιών Πακέτο gr.iti.schatzin.metadatawizard.domtools Το πακέτο gr.iti.schatzin.metadatawizard.domtools περιλαµβάνει τις λογικές κλάσεις, οι οποίες είναι υπεύθυνες για τη διαχείριση αρχείων XML. Οι κλάσεις αυτού του πακέτου είναι πολύ χρήσιµες για την εφαρµογή και χρησιµοποιούνται σχεδόν από όλες τις κλάσεις του Generic Metadata Tagging Toolkit. Για τη διαχείριση αρχείων XML, η Java παρέχει δύο τρόπους εργασίας: το DOM και το SAX. SAX (Simple API for XML): Η λειτουργία του SAX βασίζεται στα γεγονότα που δηµιουργούνται κατά τη σάρωση του αρχείου XML. Συγκεκριµένα γεγονότα δηµιουργούνται όταν κατά τη σάρωση του αρχείου συναντώνται η αρχή, η τιµή (εφόσον βέβαια υπάρχει) και το τέλος κάποιου στοιχείου. Ο προγραµµατιστής µπορεί να χρησιµοποιήσει τα γεγονότα αυτά για να αντλήσει πληροφορίες από το αρχείο XML. DOM (Document Object Model): Το DOM αποθηκεύει το αρχείο XML ως ένα αντικείµενο Document στη µνήµη του υπολογιστή. Το Document είναι µια δεντρική δοµή, όπου κάθε στοιχείο, κάθε τιµή και κάθε attribute αποτελούν ένα ξεχωριστό κόµβο (Node). Ο προγραµµατιστής λοιπόν έχει τη δυνατότητα να επεξεργαστεί τους κόµβους του Document και στη συνέχεια να το αποθηκεύσει πάλι µε τη µορφή ενός νέου XML αρχείου. Όπως είναι προφανές το DOM και το SAX διαχειρίζονται µε διαφορετικό τρόπο ένα αρχείο XML και δηµιουργήθηκαν για να καλύψουν διαφορετικές ανάγκες. Το καθένα έχει τα πλεονεκτήµατα και τα µειονεκτήµατα του, τα οποία πρέπει να εκτιµήσει ο προγραµµατιστής για να επιλέξει τον κατάλληλο τρόπο εργασίας. Από τη µία, το SAX είναι γρήγορο, δεν καταλαµβάνει µνήµη, αλλά δεν επιτρέπει την επεξεργασία του αρχείου XML. Από την άλλη, το DOM είναι πιο αργό, καταλαµβάνει µνήµη, αλλά επιτρέπει την επεξεργασία και την αποθήκευση ενός αρχείου XML. Στην εφαρµογή Generic Metadata Tagging Toolkit χρησιµοποιείται κυρίως το DOM, αλλά σε ορισµένες περιπτώσεις γίνεται χρήση και του SAX. Στην Εικόνα 2-5 εµφανίζονται οι κλάσεις του πακέτου gr.iti.schatzin.metadatawizard.domtools και οι κυριότερες από τις µεθόδους τους. Σελίδα 111/170

112 Κεφάλαιο 2 : IEEE Learning Object Metadata Tagging Toolkit Σχήµα 2.6 Το πακέτο gr.iti.schatzin.metadatawizard.domtools Παρακάτω περιγράφονται οι λειτουργίες και ο σκοπός κάθε κλάσης του πακέτου gr.iti.schatzin.metadatawizard.domtools ξεχωριστά: SaxParser: Η κλάση SaxParser σαρώνει ένα αρχείο XML σύµφωνα µε το SAX. XML2DOM: Η κλάση XML2DOM δηµιουργεί το αντικείµενο Document από ένα αρχείο XML σύµφωνα µε το DOM. Επίσης αυτή η κλάση έχει τη δυνατότητα να δηµιουργήσει ένα κενό αντικείµενο Document. Σελίδα 112/170

113 Κεφάλαιο 2 : IEEE Learning Object Metadata Tagging Toolkit Xerces2: Η κλάση Xerces2, όπως και η XML2DOM, µπορεί να δηµιουργήσει το αντικείµενο Document από ένα αρχείο XML. Περιλαµβάνει όµως και επιπλέον λειτουργίες, όπως ο εντοπισµός των σφαλµάτων και των προειδοποιήσεων που ενδέχεται να προκύψουν κατά την ανάγνωση του XML αρχείου. Για αυτό το λόγο η κλάση Xerces2 χρησιµοποιείται κατά κύριο λόγο όπου απαιτείται έλεγχος εγκυρότητας. XMLSchema: Η κλάση XMLSchema είναι µια επέκταση της Xerces2, η οποία δηµιουργήθηκε για να διαχειρίζεται αρχεία XML Schema. Αυτή η κλάση µπορεί να δηµιουργεί το αντικείµενο Document από ένα αρχείο XML Schema και στη συνέχει να εξάγει από αυτό χρήσιµες πληροφορίες, όπως είναι η ακολουθία (sequence) των παιδιών ενός στοιχείου. DOM2XML: Η κλάση DOM2XML µετατρέπει ένα αντικείµενο Document σε αρχείο XML και το αποθηκεύει. XDOM: Η κλάση XDOM δηµιουργήθηκε για να διευκολύνει την επεξεργασία ενός αντικειµένου Document. Έχει τη δυνατότητα να διαβάζει τιµές από στοιχεία και attributes, να διαγράφει κόµβους, να δηµιουργεί καινούργιους και να θέτει τιµές σε στοιχεία και attributes. XNode: Η κλάση XNode δηµιουργήθηκε για να διευκολύνει την επεξεργασία ενός κόµβου (Node). Μπορεί να ελέγχει αν ο κόµβος έχει το επιθυµητό παιδί και να το επιστρέφει. Έχει επίσης τη δυνατότητα να επιστρέφει τις τιµές των attributes. Σελίδα 113/170

114 Κεφάλαιο 3 : Εγχειρίδιο χρήσης του Generic Metadata Tagging Toolkit 3 Εγχειρίδιο χρήσης του Generic Metadata Tagging Toolkit 3.1 Γραφικό περιβάλλον του Generic Metadata Tagging Toolkit Οι βασικές λειτουργίες της Γραφικής ιεπιφάνειας Χρήστη (Graphical User Interface - GUI) του Generic Metadata Tagging Toolkit αποτελούνται από: Το Κυρίως Μενού Τη Γραµµή Εργαλείων Το Πλαίσιο Επεξεργασίας XML Το Πλαίσιο Επεξεργασίας XML Schema Κύριο µενού Το Κύριο Μενού παρέχει όλες τις απαραίτητες εντολές για τη δηµιουργία, τη επεξεργασία και την εκτύπωση των αρχείων εκπαιδευτικών µεταδεδοµένων, καθώς και για την πλοήγηση στα διάφορα στοιχεία του µοντέλου δεδοµένων (Εικόνα 3-1). Σελίδα 114/170

115 Κεφάλαιο 3 : Εγχειρίδιο χρήσης του Generic Metadata Tagging Toolkit Εικόνα 3-1 Κύριο Μενού Το µενού File περιλαµβάνει εντολές για τη δηµιουργία ενός νέου αρχείου XML (New), για το άνοιγµα ενός ήδη υπάρχοντος αρχείου XML (Open), για την εκτύπωση ενός αρχείου XML σε µορφή κειµένου (Print XML file), για την εκτύπωση ενός αρχείου XML σε µορφή πίνακα τιµών (Print Table of values), για το κλείσιµο ενός αρχείου XML (Close), για την αποθήκευση αρχείων XML (Save, Save As), για την αλλαγή των ιδιοτήτων της σελίδας εκτύπωσης (Page Layout) και για την έξοδο από το πρόγραµµα (Exit). Το µενού View περιλαµβάνει τις επιλογές ενεργοποίησης / απενεργοποίησης της δεντρικής δοµής κατηγοριών (Categories), του πλαισίου εµφάνισης του κειµένου βοηθείας (Tip) και των κουµπιών πλοήγησης (Navigation). Το µενού Panel περιλαµβάνει εντολές για την πλοήγηση στις κατηγορίες του τρέχοντος µοντέλου µεταδεδοµένων (Next Panel, Previous Panel, Go to Panel). Το µενού Tools περιλαµβάνει τις επιλογές αλλαγής του µοντέλου δεδοµένων ανάλογα µε την οµάδα χρηστών (Change Data Model) και του τρόπου εργασίας για εξειδικευµένους και µη εξειδικευµένους χρήστες (Working Mode). Το µενού Help περιλαµβάνει την εντολή εµφάνισης του εγχειριδίου χρήσης (Help) Γραµµή εργαλείων Η γραµµή εργαλείων αποτελείται από κουµπιά για γρήγορη πρόσβαση στις πιο συνηθισµένες εντολές των µενού (Σχήµα 3.1). Αποθήκευση XML αρχείου ηµιουργία XML αρχείου Βοήθεια Άνοιγµα XML αρχείου Εκτύπωση XML αρχείου Σχήµα 3.1 Γραµµή εργαλείων Σελίδα 115/170

116 Κεφάλαιο 3 : Εγχειρίδιο χρήσης του Generic Metadata Tagging Toolkit Πλαίσιο Επεξεργασίας XML Το Πλαίσιο Επεξεργασίας XML είναι το κυρίως κοµµάτι της οθόνης, όπου εµφανίζεται το XML αρχείο. Χωρίζεται σε δύο µέρη. Στο αριστερό µέρος της οθόνης υπάρχει µια γραφική αναπαράσταση (δεντρική δοµή) του αρχείου XML, η οποία περιέχει είτε µερικές κατηγορίες είτε όλες τις κατηγορίες του µοντέλου δεδοµένων (εξαρτάται από τον τρόπο εργασίας που θα επιλέξει ο χρήστης). Στο δεξιό µέρος της οθόνης εµφανίζονται τα στοιχεία της επιλεγµένης κατηγορίας. Η Εικόνα 3-2 παρουσιάζει τα στοιχεία της Εκπαιδευτικής κατηγορίας (Educational Category) του µοντέλου µεταδεδοµένων IEEE LOM. Εικόνα 3-2 Τα στοιχεία της Εκπαιδευτικής Κατηγορίας που χρησιµοποιούνται από µια οµάδα χρηστών Επιλέγοντας µια κατηγορία από το αριστερό µέρος, τα στοιχεία της εµφανίζονται αυτόµατα στο δεξιό µέρος. Τα στοιχεία του κάθε πλαισίου έχουν τη µορφή πεδίων κειµένου και ο χρήστης εισάγει τις κατάλληλες τιµές χρησιµοποιώντας αναδιπλούµενες λίστες (Εικόνα 3.3), ή πληκτρολογώντας τις τιµές. Σελίδα 116/170

117 Κεφάλαιο 3 : Εγχειρίδιο χρήσης του Generic Metadata Tagging Toolkit Εικόνα 3-3 Εισαγωγή τιµών σε ένα αρχείο XML πληκτρολογώντας ή επιλέγοντας από µια αναδιπλούµενη λίστα Όταν ο χρήστης θέλει να εισάγει περισσότερες από µία τιµές (εφόσον αυτό επιτρέπεται από το µοντέλο δεδοµένων), µπορεί να χρησιµοποιήσει το κουµπί «+» που βρίσκεται δίπλα από το επιθυµητό πεδίο κειµένου. Παροµοίως, το κουµπί «-» χρησιµοποιείται για την αφαίρεση κάποιας τιµής ενός στοιχείου, όταν αυτό εµφανίζεται περισσότερες από µία φορές (Εικόνα 3-4). Εικόνα 3-4 Πολλαπλές τιµές Σελίδα 117/170

118 Κεφάλαιο 3 : Εγχειρίδιο χρήσης του Generic Metadata Tagging Toolkit Επιπλέον, στο κάτω µέρος του προγράµµατος επεξεργασίας XML υπάρχει µια γραµµή εργαλείων (Εικόνα 3-5) που επιτρέπει εύκολη πλοήγηση στα πλαίσια (κατηγορίες) των στοιχείων του µοντέλου µεταδεδοµένων. Το κουµπί Go to Panel επιτρέπει στο χρήστη να επιλέξει την κατηγορία στην οποία επιθυµεί να εισάγει τιµές.. Στο παράδειγµα της Εικόνας 3-6 ο χρήστης επιλέγει το πλαίσιο Extension. Έπειτα, αν ο χρήστης επιλέξει το κουµπί Previous Panel από τη γραµµή εργαλείων θα µεταφερθεί στο πλαίσιο Educational, και ενώ βρίσκεται στο Educational, το κουµπί Next Panel θα τον οδηγήσει πάλι στο πλαίσιο Extension. Εικόνα 3-5 Γραµµή εργαλείων πλοήγησης στα πλαίσια Εικόνα 3-6 Πλοήγηση στα πλαίσια Εφόσον το Generic Metadata Tagging Toolkit υποστηρίζει τη δηµιουργία, επεξεργασία και τον έλεγχο των µεταδεδοµένων για κάθε µια από τις οµάδες εργασίας (Molina, PAM, VSI) ο χρήστης µπορεί εύκολα να αλλάξει τις ρυθµίσεις του µοντέλου δεδοµένων χρησιµοποιώντας την επιλογή Change LOM data model. Η έκδοση του µοντέλου δεδοµένων µε το οποίο δουλεύει ο χρήστης εµφανίζεται στο πάνω µέρος της δεντρικής δοµής (Εικόνα 3-7). Ο τρόπος εργασίας (Basic Working Mode ή Advanced Working Mode) εµφανίζεται στο κάτω µέρος της δεντρικής δοµής στο αριστερό µέρος της οθόνης (Εικόνα 3-8). Σελίδα 118/170

119 Κεφάλαιο 3 : Εγχειρίδιο χρήσης του Generic Metadata Tagging Toolkit Εικόνα 3-7 Ένδειξη οµάδας χρηστών Εικόνα 3-8 Ένδειξη τρόπου εργασίας Σελίδα 119/170

120 Κεφάλαιο 3 : Εγχειρίδιο χρήσης του Generic Metadata Tagging Toolkit Πλαίσιο Επεξεργασίας XML Schema Το Πλαίσιο Επεξεργασίας XML Schema αποτελείται επίσης από δύο µέρη. Στο δεξιό µέρος εµφανίζεται µια δεντρική δοµή, η οποία αναπαριστά τη δοµή του αρχείου XML, όπως αυτή περιγράφεται από το XML Schema. Στο αριστερό µέρος εµφανίζεται ένα πλαίσιο µε τις ιδιότητες του στοιχείου XML το οποίο είναι επιλεγµένο. Το πλαίσιο ιδιοτήτων περιέχει πεδία κειµένου και λίστες, όπως φαίνεται στην παρακάτω εικόνα (Εικόνα 3-9). Εικόνα 3-9 Πλαίσιο Επεξεργασίας XML Schema 3.2 Λειτουργίες του Generic Metadata Tagging Toolkit Αυτή η ενότητα περιέχει µια λεπτοµερή παρουσίαση των λειτουργιών της Έκδοσης 1.0 του Generic Metadata Tagging Toolkit. Επίσης παρουσιάζεται ο τρόπος µε τον οποίο µπορούν οι λειτουργίες αυτές να χρησιµοποιηθούν µέσω των διαφόρων επιλογών, που παρέχει η Γραφική ιεπιφάνεια Χρήσης του λογισµικού. Κάθε λειτουργία συνοδεύεται από µία σύντοµη περιγραφή, καθώς και από µία επίδειξη των βηµάτων που απαιτούνται για την εκτέλεσή της. Όπου κρίνεται απαραίτητο εµφανίζεται και το UML διάγραµµα ακολουθίας για την καλύτερη κατανόηση της διαδικασίας εκτέλεσης ηµιουργία ενός νέου XML αρχείου Ο χρήστης έχει τη δυνατότητα να δηµιουργήσει ένα νέο XML αρχείο, συµβατό µε το επιλεγµένο µοντέλο δεδοµένων. Μέσω της κατάλληλης επιλογής του γραφικού περιβάλλοντος, ο χρήστης µπορεί να πλοηγηθεί µέσα στην επιλεγµένη δοµή, να εισάγει τιµές στα στοιχεία του µοντέλου και να το µετατρέψει σε ένα αρχείο XML. Σελίδα 120/170

121 Κεφάλαιο 3 : Εγχειρίδιο χρήσης του Generic Metadata Tagging Toolkit ιαδικασία δηµιουργίας ενός νέου XML αρχείου Τα βήµατα, τα οποία ο χρήστης πρέπει να ακολουθήσει για να δηµιουργήσει ένα νέο αρχείο XML είναι τα εξής: Είτε από το µενού File είτε από τη γραµµή εργαλείων ο χρήστης επιλέγει New. Το αρχείο ανοίγει και ο χρήστης εισάγει τιµές στα επιθυµητά στοιχεία του µοντέλου δεδοµένων (Εικόνα 3-10). Ο χρήστης µπορεί να πλοηγηθεί στις διάφορες κατηγορίες του µοντέλου δεδοµένων, επιλέγοντας το αντίστοιχο στοιχείο στη δεντρική δοµή στο αριστερό µέρος της οθόνης, µε τη βοήθεια των κουµπιών Previous Panel, Next Panel, Go to Panel ή από το µενού Panel. Μόλις συµπληρωθούν οι τιµές των στοιχείων, ο χρήστης µπορεί να αποθηκεύσει το αρχείο µε επέκταση.xml, επιλέγοντας Save ή Save as, είτε από το µενού File είτε από τη γραµµή εργαλείων (Εικόνα 3-11). Εικόνα 3-10 Εισαγωγή τιµών Σελίδα 121/170

122 Κεφάλαιο 3 : Εγχειρίδιο χρήσης του Generic Metadata Tagging Toolkit Εικόνα 3-11 ιάλογος Save file as Σχήµα 3.2 UML ιάγραµµα ακολουθίας για τη δηµιουργία νέου XML αρχείου Σελίδα 122/170

123 Κεφάλαιο 3 : Εγχειρίδιο χρήσης του Generic Metadata Tagging Toolkit Επεξεργασία υπάρχοντος XML αρχείου Ο χρήστης έχει τη δυνατότητα να φορτώσει ένα XML αρχείο, συµβατό µε το επιλεγµένο µοντέλο δεδοµένων, µε σκοπό να το επεξεργαστεί και να το αποθηκεύσει ξανά ιαδικασία επεξεργασίας ήδη υπάρχοντος XML αρχείου Τα βήµατα, τα οποία πρέπει να ακολουθήσει ο χρήστης για να επεξεργαστεί ένα ήδη υπάρχον XML αρχείο, είναι τα εξής: Είτε από το µενού File είτε από τη γραµµή εργαλείων ο χρήστης επιλέγει Open και στη συνέχεια επιλέγει το επιθυµητό ήδη υπάρχον XML αρχείο (Εικόνα 3-12). Το αρχείο ανοίγει και ο χρήστης τροποποιεί τις τιµές, οι οποίες έχουν εισαχθεί στα πεδία κατά τη δηµιουργία του αρχείου. Ο χρήστης αποθηκεύει το αρχείο επιλέγοντας Save είτε από το µενού File είτε από τη γραµµή εργαλείων. Εικόνα 3-12 ιάλογος Open Σελίδα 123/170

124 Κεφάλαιο 3 : Εγχειρίδιο χρήσης του Generic Metadata Tagging Toolkit Σχήµα 3.3 UML ιάγραµµα ακολουθίας για την επεξεργασία υπάρχοντος XML αρχείου Έλεγχος εγκυρότητας XML αρχείου Ο χρήστης έχει τη δυνατότητα έχει τη δυνατότητα να φορτώσει ένα XML αρχείο, το οποίο δηµιουργήθηκε µε το Generic Metadata Tagging Toolkit ή µε κάποιο άλλο εργαλείο, µε σκοπό να το ελέγξει ως προς την εγκυρότητά του µε βάση το επιλεγµένο µοντέλο δεδοµένων. Επιπλέον µε τη βοήθεια του Generic Metadata Tagging Toolkit µπορεί να εντοπίσει τυχόν λάθη και να τα διορθώσει, έτσι ώστε το XML αρχείο να γίνει συµβατό µε το επιλεγµένο µοντέλο δεδοµένων. Ο εντοπισµός των ασυµφωνιών µεταξύ του XML αρχείου και του επιλεγµένου µοντέλου δεδοµένων γίνεται κατά τη διαδικασία φόρτωσης. Ο χρήστης ενηµερώνεται µέσω ενός ειδικού γραφικού διαλόγου για όλα τα λάθη και τις προειδοποιήσεις εγκυρότητας, που προέκυψαν. Υπάρχουν τρεις κατηγορίες λαθών ή ασυµφωνιών: Το µοιραίο σφάλµα: Προκύπτει σε περίπτωση κάποιου σηµαντικού σφάλµατος (π.χ. το αρχείο δεν είναι XML, δεν είναι σωστά δοµηµένο), από το οποίο το σύστηµα δε µπορεί να επανέλθει. Η διαδικασία σάρωσης του αρχείου σταµατά αµέσως. Τα σφάλµατα: Πρόκειται για µια ευρεία κατηγορία λαθών, τα οποία προκύπτουν κατά τη διάρκεια ελέγχου εγκυρότητας. Τα περισσότερα από αυτά δεν επιτρέπουν να συνεχιστεί η διαδικασία σάρωσης του αρχείου. Για παράδειγµα, το σφάλµα που αναφέρεται στο Σχήµα Τις προειδοποιήσεις: Η κατηγορία προειδοποιήσεων αποτελείται από σηµειώσεις σχετικά µε την εγκυρότητα του XML αρχείου. Συνήθως δηλώνουν ότι υπάρχει µια πιθανή ασυµφωνία στο αρχείο XML, αλλά είναι πιθανό να ανιχνευθεί και να διορθωθεί αυτόµατα από το Generic Metadata Tagging Toolkit. Ωστόσο υπάρχουν κάποιες προειδοποιήσεις που δεν είναι δυνατό να διορθωθούν. Αυτές οι προειδοποιήσεις θεωρούνται «σφάλµατα» και δεν επιτρέπεται περαιτέρω επεξεργασία του αρχείου από το εργαλείο. Σελίδα 124/170

125 Κεφάλαιο 3 : Εγχειρίδιο χρήσης του Generic Metadata Tagging Toolkit ιαδικασία ελέγχου εγκυρότητας XML αρχείου, που δηµιουργήθηκε µε το Generic Metadata Tagging Toolkit Είτε από το µενού File είτε από τη γραµµή εργαλείων ο χρήστης επιλέγει Open και στη συνέχεια επιλέγει ένα XML αρχείο, το οποίο έχει δηµιουργηθεί προηγουµένως µε το Generic Metadata Tagging Toolkit. Το σύστηµα εκτελεί τη διαδικασία ελέγχου εγκυρότητας κάθε φορά που ο χρήστης ανοίγει κάποιο XML αρχείο. Σε περίπτωση ασυµφωνιών ένα µήνυµα σφάλµατος εµφανίζεται για να ενηµερώσει το χρήστη (Εικόνα 3-13). εδοµένου ότι το Generic Metadata Tagging Toolkit επιτρέπει την εισαγωγή στοιχείων και τιµών µόνο σύµφωνα µε το επιλεγµένο µοντέλο δεδοµένων, δεν υπάρχει περίπτωση µοιραίου ή σηµαντικών σφαλµάτων σε αρχεία, τα οποία δηµιουργήθηκαν µε το Generic Metadata Tagging Toolkit. Υπάρχει µόνο η πιθανότητα προειδοποιήσεων, οι οποίες διορθώνονται εύκολα µε τη βοήθεια του εργαλείου και δεν επηρεάζουν την περαιτέρω επεξεργασία του αρχείου. Ο χρήστης τροποποιεί τις εσφαλµένες τιµές, αν υπάρχουν. Ο χρήστης αποθηκεύει ξανά το έγκυρο πλέον αρχείο ιαδικασία ελέγχου εγκυρότητας XML αρχείου, που δηµιουργήθηκε µε άλλο εργαλείο Είτε από το µενού File είτε από τη γραµµή εργαλείων ο χρήστης επιλέγει Open και στη συνέχεια επιλέγει ένα XML αρχείο, το οποίο έχει δηµιουργηθεί προηγουµένως µε άλλο εργαλείο Το εργαλείο σαρώνει το XML αρχείο και σε περίπτωση λαθών ή ασυµφωνιών, µια αναφορά εγκυρότητας παρουσιάζεται. Σε περίπτωση που η αναφορά εγκυρότητας περιέχει µόνο ανιχνεύσιµες και διορθώσιµες προειδοποιήσεις, ο χρήστης µπορεί να εντοπίσει το στοιχείο ή την τιµή, οπού υπάρχει το σφάλµα και να το διορθώσει µε τη βοήθεια του εργαλείου. Σε διαφορετική περίπτωση ο χρήστης θα πρέπει να επέµβει στην εσωτερική δοµή του αρχείου XML µε τη βοήθεια κάποιου επεξεργαστή κειµένου ή κάποιου άλλου XML εργαλείου για να διορθώσει το σφάλµα. Το αρχείο µπορεί να ανοιχτεί εκ νέου για να επιβεβαιωθεί η εγκυρότητά του. Εικόνα 3-13 Μήνυµα σφάλµατος κατά τον έλεγχο εγκυρότητας Σελίδα 125/170

126 Κεφάλαιο 3 : Εγχειρίδιο χρήσης του Generic Metadata Tagging Toolkit Σχήµα 3.4 UML ιάγραµµα ακολουθίας για τον έλεγχο εγκυρότητας XML αρχείου Εκτύπωση ενός XML αρχείου Ο χρήστης έχει τη δυνατότητα να εκτυπώσει ένα XML αρχείο µε τις εξής µορφές: Κείµενο: Η δοµή και οι τιµές του XML αρχείου εκτυπώνονται σε µορφή κειµένου, όπως ακριβώς αποθηκεύονται σε ηλεκτρονική µορφή. Αυτή η µορφή εκτύπωσης ενδείκνυται για τον έλεγχο των παραγόµενων αρχείων από εξειδικευµένους χρήστες (π.χ. ιαχειριστές περιεχοµένου). Πίνακας τιµών: Τα ονόµατα των στοιχείων και οι αντίστοιχες τιµές εκτυπώνονται σε µορφή πίνακα, η οποία είναι πιο κατανοητή και πιο εύκολα αναγνώσιµη από τη µορφή κειµένου. Επίσης η µορφή πίνακα τιµών αποτελεί µια σύνοψη του XML αρχείου, καθώς αγνοούνται τα στοιχεία, στα οποία ο χρήστης δεν έχει αποδώσει κάποια τιµή. Αυτή η µορφή ενδείκνυται για χρήστες, οι οποίοι ενδιαφέρονται για το περιεχόµενο και όχι τη δοµή του XML αρχείου (π.χ. Εκπαιδευτές / συγγραφείς περιεχοµένου). Σελίδα 126/170

127 Κεφάλαιο 3 : Εγχειρίδιο χρήσης του Generic Metadata Tagging Toolkit ιαδικασία εκτύπωσης ενός XML αρχείου σε µορφή κειµένου Από το µενού File ο χρήστης επιλέγει Page Layout και ορίζει τις ιδιότητες της σελίδας εκτύπωσης. Είτε από το µενού File είτε από τη γραµµή εργαλείων ο χρήστης επιλέγει Print XML file. Μέσω της εκτύπωσης, ο χρήστης µπορεί να ελέγξει εύκολα τα στοιχεία και τις τιµές του XML αρχείου, τα οποία χρωµατίζονται κατάλληλα έτσι ώστε να διακρίνονται πιο εύκολα (Εικόνα 3-14) ιαδικασία εκτύπωσης ενός XML αρχείου σε µορφή πίνακα τιµών Από το µενού File ο χρήστης επιλέγει Page Layout και ορίζει τις ιδιότητες της σελίδας εκτύπωσης. Είτε από το µενού File είτε από τη γραµµή εργαλείων ο χρήστης επιλέγει Print Table of values Εικόνα 3-14 Εκτύπωση ενός XML αρχείου σε µορφή κειµένου Σελίδα 127/170

128 Κεφάλαιο 3 : Εγχειρίδιο χρήσης του Generic Metadata Tagging Toolkit Σχήµα 3.5 UML ιάγραµµα ακολουθίας για την εκτύπωση XML αρχείου Επιλογή µοντέλου δεδοµένων Ο χρήστης έχει τη δυνατότητα να διαλέξει το επιθυµητό µοντέλο δεδοµένων. Κάθε µοντέλο δεδοµένων αντιστοιχεί σε µια συγκεκριµένη οµάδα χρηστών ιαδικασία επιλογής µοντέλου δεδοµένων Από το µενού Tools ο χρήστης επιλέγει Change Data Model (Εικόνα 3-16). Στο παράθυρο διαλόγου που εµφανίζεται ο χρήστης επιλέγει το µοντέλο δεδοµένων που αντιστοιχεί στην κατάλληλη οµάδα χρηστών (Εικόνα 3-15). Ο χρήστης το ορίζει επίσης ως το προεπιλεγµένο µοντέλο δεδοµένων, δηλαδή το µοντέλο που θα χρησιµοποιείται κάθε φορά που εκτελείται το Generic Metadata Tagging Toolkit. Το τρέχων µοντέλο δεδοµένων εµφανίζεται στο πάνω αριστερό µέρος της οθόνης. Σελίδα 128/170

129 Κεφάλαιο 3 : Εγχειρίδιο χρήσης του Generic Metadata Tagging Toolkit Εικόνα 3-15 ιάλογος επιλογής µοντέλου δεδοµένων Εικόνα 3-16 Επιλογή µοντέλου δεδοµένων Σχήµα 3.6 UML ιάγραµµα ακολουθίας για την επιλογή µοντέλου δεδοµένων Σελίδα 129/170

130 Κεφάλαιο 3 : Εγχειρίδιο χρήσης του Generic Metadata Tagging Toolkit Επιλογή τρόπου εργασίας Το εργαλείο παρέχει δύο τρόπους εργασίας, το βασικό (Basic Working Mode) και τον προχωρηµένο (Advanced Working Mode). Στον προχωρηµένο τρόπο εργασίας όλα τα στοιχεία του µοντέλου δεδοµένων είναι διαθέσιµα προς επεξεργασία. Στο βασικό τρόπο εργασίας εµφανίζονται µόνο οι στοιχειώδεις κατηγορίες του µοντέλου δεδοµένων. Ο βασικός τρόπος εργασίας απευθύνεται στις ανάγκες χρηστών, οι οποίοι κατέχουν µόνο βασικές γνώσεις πάνω στο µοντέλο δεδοµένων και µικρή ή καθόλου εµπειρία πάνω στην XML. Ο προχωρηµένος τρόπος εργασίας παρέχει στο χρήστη όλες τις λειτουργίες του Generic Metadata Tagging Toolkit ιαδικασία επιλογής τρόπου εργασίας Από το µενού Tools ο χρήστης επιλέγει Working Mode. Στη συνέχεια ο χρήστης διαλέγει ανάµεσα στις δύο διαθέσιµες επιλογές (Βασικός ή Προχωρηµένος) σύµφωνα µε τον επιθυµητό τρόπο εργασίας (Εικόνα 3-17). Σηµείωση: Για κάθε νέο αρχείο που δηµιουργείται ο προεπιλεγµένος τρόπος εργασίας είναι ο Προχωρηµένος. Ο χρήστης µπορεί να αλλάξει τον τρόπο εργασίας όπως περιγράφεται παραπάνω. Ο χρήστης έχει τη δυνατότητα να αλλάξει τον τρόπο εργασίας, ενώ το αρχείο είναι ήδη ανοιχτό. Σε αυτή την περίπτωση, οι τιµές που εισήχθησαν πριν την αλλαγή του τρόπου εργασίας παραµένουν. (Εικόνα 3-18) Εικόνα 3-17 Αλλαγή τρόπου εργασίας από Βασικό σε Προχωρηµένο Σελίδα 130/170

131 Κεφάλαιο 3 : Εγχειρίδιο χρήσης του Generic Metadata Tagging Toolkit Εικόνα 3-18 Προχωρηµένος τρόπος εργασίας Σχήµα 3.7 UML ιάγραµµα ακολουθίας για την επιλογή τρόπου εργασίας Σελίδα 131/170

132 Κεφάλαιο 3 : Εγχειρίδιο χρήσης του Generic Metadata Tagging Toolkit Χρήση των προκαθορισµένων Λεξιλογίων / Ταξινοµιών Αυτή η λειτουργία επιτρέπει την εισαγωγή τιµών, χρησιµοποιώντας αναδιπλούµενες λίστες επιλογής. Οι αναδιπλούµενες λίστες παρέχουν έναν εύκολο τρόπο επιλογής τιµών και εγγυώνται ότι οι επιλεγµένες τιµές θα είναι συµβατές µε το τρέχων µοντέλο δεδοµένων ιαδικασία εισαγωγής µοναδικών ή πολλαπλών τιµών Ο χρήστης εισάγει τιµές στα στοιχεία µε τη βοήθεια των αναδιπλούµενων λιστών (Εικόνα 3-19). Ο χρήστης µπορεί να εισάγει περισσότερες από µία τιµές σε κάθε στοιχείο, εφόσον αυτό επιτρέπεται από το µοντέλο δεδοµένων, χρησιµοποιώντας το κουµπί + (Εικόνα 3-20). Ο χρήστης αφαιρεί τις επιπλέον τιµές χρησιµοποιώντας το κουµπί -. Εικόνα 3-19 Προκαθορισµένα Λεξιλόγια / Ταξινοµίες Σελίδα 132/170

133 Κεφάλαιο 3 : Εγχειρίδιο χρήσης του Generic Metadata Tagging Toolkit Εικόνα 3-20 Εισαγωγή πολλαπλών τιµών σε ένα στοιχείο Πλοήγηση στο µοντέλο δεδοµένων Ο χρήστης έχει τη δυνατότητα να πλοηγηθεί στις κατηγορίες του µοντέλου δεδοµένων, χρησιµοποιώντας τις κατάλληλες λειτουργίες της Γραφικής ιεπιφάνειας Χρήστη ιαδικασία πλοήγησης στο µοντέλο δεδοµένων Είτε από το µενού Panel είτε από τη γραµµή εργαλείων ο χρήστης επιλέγει Go to Panel (Εικόνα 3-21). Από το παράθυρο διαλόγου που εµφανίζεται ο χρήστης επιλέγει το επιθυµητό πλαίσιο (Panel). Κάθε πλαίσιο αντιστοιχεί σε µια κατηγορία. Εναλλακτικά, για γραµµική πλοήγηση: Είτε από το µενού Panel είτε από τη γραµµή εργαλείων ο χρήστης επιλέγει Next Panel για να προχωρήσει στην επόµενη κατηγορία ή Previous Panel για να επιστρέψει στην προηγούµενη κατηγορία. Εικόνα 3-21 Επιλογές πλοήγησης στο µοντέλο δεδοµένων Σελίδα 133/170

134 Κεφάλαιο 3 : Εγχειρίδιο χρήσης του Generic Metadata Tagging Toolkit Παροχή Βοήθειας Το σύστηµα παρέχει βοήθεια στο χρήστη µέσω του πλαισίου «Συµβουλή» ( Tip ). Το πλαίσιο αυτό περιέχει µια σύντοµη περιγραφή του επιλεγµένου στοιχείου ιαδικασία παροχής βοήθειας Κάθε φορά που ένα στοιχείο επιλέγεται, ένα σύντοµο κείµενο, το οποίο περιέχει την περιγραφή και τις οδηγίες χρήσης του στοιχείου, εµφανίζεται σε ένα ειδικό πλαίσιο στο κάτω µέρος της οθόνης (Εικόνα 3-22). Εικόνα 3-22 Το πλαίσιο Tip Εµφάνιση εγχειριδίου χρήσης Ο χρήστης έχει τη δυνατότητα να εµφανίσει ανά πάσα στιγµή το εγχειρίδιο χρήσης του Generic Metadata Tagging Toolkit σε ένα ξεχωριστό παράθυρο. Με αυτό τον τρόπο µπορεί να το συµβουλευτεί και να λύσει τις απορίες του χωρίς να χρειαστεί να διακόψει την εργασία του ιαδικασία εµφάνισης εγχειριδίου χρήσης Είτε από το µενού Help είτε από τη γραµµή εργαλείων ο χρήστης επιλέγει Help (Εικόνα 3-23). Εικόνα 3-23 Το µενού Help Σελίδα 134/170

135 Κεφάλαιο 3 : Εγχειρίδιο χρήσης του Generic Metadata Tagging Toolkit Αµέσως εµφανίζεται ένα νέο παράθυρο µε το εγχειρίδιο χρήσης (Εικόνα 3.24). Εικόνα 3-24 Το εγχειρίδιο χρήσης Εισαγωγή µοντέλου δεδοµένων Ο χρήστης έχει τη δυνατότητα να εισάγει στο σύστηµα ένα µοντέλο δεδοµένων µε τη µορφή ενός αρχείου XML Schema (*.xsd). Αυτόµατα δηµιουργείται µια δεντρική δοµή που αναπαριστά το µοντέλο δεδοµένων, το οποίο περιγράφεται µέσα στο XSD αρχείο. Στη συνέχεια µπορεί να επεξεργαστεί τη δεντρική δοµή και να τροποποιήσει τα στοιχεία της, έτσι ώστε να συνθέσει το επιθυµητό µοντέλο. Μετά το τέλος του σχεδιασµού, η εφαρµογή παράγει αυτόµατα το γραφικό περιβάλλον για τη δηµιουργία, το άνοιγµα, την επεξεργασία και την αποθήκευση XML αρχείων, συµβατών µε το εν λόγω µοντέλο δεδοµένων ιαδικασία ανοίγµατος µοντέλου δεδοµένων Από το µενού Tools ο χρήστης επιλέγει Load Schema (Εικόνα 3.25) Εικόνα 3-25 Επιλογή εντολής Load Schema Σελίδα 135/170

136 Κεφάλαιο 3 : Εγχειρίδιο χρήσης του Generic Metadata Tagging Toolkit Από το διάλογο που εµφανίζεται ο χρήστης επιλέγει το επιθυµητό αρχείο XML Schema (Εικόνα 3-26). Εικόνα 3-26 ιάλογος επιλογής αρχείου XML Schema Μετά από µερικά δευτερόλεπτα εµφανίζεται το Πλαίσιο Επεξεργασίας XML Schema µε τίτλο Schema Configuration (Εικόνα 3-27). Εικόνα 3-27 Πλαίσιο Schema Configuration Σελίδα 136/170

137 Κεφάλαιο 3 : Εγχειρίδιο χρήσης του Generic Metadata Tagging Toolkit ιαδικασία επεξεργασίας µοντέλου δεδοµένων Ο χρήστης έχει τη δυνατότητα να πλοηγηθεί στα στοιχεία της δεντρικής δοµής, η οποία βρίσκεται στο αριστερό µέρος της οθόνης. Κάθε φορά που ο χρήστης επιλέγει ένα στοιχείο το πλαίσιο στο δεξιό µέρος ανανεώνεται έτσι ώστε να εµφανίζει τα πεδία του επιλεγµένου στοιχείου (Εικόνα 3-28). Εικόνα 3-28 Επεξεργασία µοντέλου δεδοµένων Ο χρήστης µπορεί να τροποποιήσει τον τίτλο του στοιχείου ( Title ), το µέγιστο ( Maximum Occurrences ) και τον ελάχιστο ( Minimum Occurrences ) αριθµό εµφανίσεων και τον τύπο δεδοµένων ( Datatype ). Επίσης µπορεί να εισάγει προεπιλεγµένες τιµές ( Default Values ), καθώς και ένα σύντοµο κείµενο βοηθείας ( Help ). Σε περίπτωση που ένα στοιχείο έχει τύπο δεδοµένων «Επιλογή» ( Selection ), τότε εµφανίζονται επιπλέον πεδία τιµών ( Selection Values ) έτσι ώστε ο χρήστης να εισάγει το λεξιλόγιο, δηλαδή το σύνολο των έγκυρων τιµών. Με τη βοήθεια των κουµπιών Add και Remove εισάγονται και διαγράφονται αντίστοιχα οι τιµές του λεξιλογίου (Εικόνα 3-29). Επιλέγοντας και αποεπιλέγοντας την επιλογή Enabled ο χρήστης έχει τη δυνατότητα να ενεργοποιήσει και να απενεργοποιήσει µεµονωµένα στοιχεία αλλά και ολόκληρους κλάδους της δεντρικής δοµής. Τα απενεργοποιηµένα στοιχεία ή κλάδοι εµφανίζονται µε γκρι χρώµα στη δεντρική δοµή για να διακρίνονται εύκολα (Εικόνα 3-30). Σελίδα 137/170

138 Κεφάλαιο 3 : Εγχειρίδιο χρήσης του Generic Metadata Tagging Toolkit Εικόνα 3-29 Εισαγωγή λεξιλογίου Εικόνα 3-30 Απενεργοποίηση στοιχείου Σελίδα 138/170

139 Κεφάλαιο 3 : Εγχειρίδιο χρήσης του Generic Metadata Tagging Toolkit Εικόνα 3-31 Επιλογή choice από τη δεντρική δοµή Εικόνα 3-32 Επιλογή choice από το πλαίσιο Σελίδα 139/170

140 Κεφάλαιο 3 : Εγχειρίδιο χρήσης του Generic Metadata Tagging Toolkit Σε περίπτωση που κάποιο στοιχείο περιγράφεται από το XML Schema ως choice, τότε εµφανίζεται στη δεντρική δοµή µε bold γραµµατοσειρά. Ένα στοιχείο χαρακτηρίζεται ως choice, όταν µπορεί να έχει περισσότερα από ένα σύνολα παιδιών, από τα οποία όµως µόνο ένα επιλέγεται κάθε φορά. Ο χρήστης µπορεί να επιλέξει τη δοµή που επιθυµεί είτε από την αναδιπλούµενη λίστα που εµφανίζεται µε διπλό click πάνω στο στοιχείο της δεντρικής δοµής (Εικόνα 3-31), είτε από το ειδικό πλαίσιο στο κάτω µέρος της οθόνης (Εικόνα 3-32) Αυτόµατη δηµιουργία γραφικής διεπιφάνειας χρήστη Με το πάτηµα του κουµπιού OK δηµιουργείται αυτόµατα το νέο µοντέλο δεδοµένων και φορτώνεται στο σύστηµα. Το σύστηµα παράγει τη γραφική διεπιφάνεια, ανοίγει ένα νέο αρχείο XML και ο χρήστης είναι έτοιµος να εισάγει τις επιθυµητές τιµές (Εικόνα 3-33). Εικόνα 3-33 Αυτόµατη δηµιουργία γραφικής διεπιφάνειας χρήστη Σελίδα 140/170