Έκθεση Αρχής κατά του Ρατσισμού και των Διακρίσεων αναφορικά με τις προϋποθέσεις χειρισμού ταχύπλοου σκάφους για Κύπριους και αλλοδαπούς

Transcript

1 Έκθεση Αρχής κατά του Ρατσισμού και των Διακρίσεων αναφορικά με τις προϋποθέσεις χειρισμού ταχύπλοου σκάφους για Κύπριους και αλλοδαπούς Αρ. Φακ.: Α.Κ.Ρ 162/2008 Λευκωσία, 10 Ιουλίου 2009

2 2 [1]. Η παρούσα παρέμβαση είχε σαν αφετηρία καταγγελία που υπέβαλε στο Γραφείο μου ο κ. Θ. Θ., με την οποία έθεσε υπόψη μου τη διαφορετική μεταχείριση που τυγχάνουν οι Κύπριοι, σε σχέση με τους αλλοδαπούς επισκέπτες του νησιού, όσον αφορά τον χειρισμό θαλάσσιων σκούτερ (jet ski). Συγκεκριμένα, ο κ. Θ. ανέφερε ότι, το περασμένο καλοκαίρι, όταν επιχείρησε να ενοικιάσει jet ski από εταιρεία θαλάσσιων αθλημάτων στο Λατσί της επαρχίας Πάφου, ενημερώθηκε από υπεύθυνο της εταιρείας για το ότι χρειαζόταν να κατέχει συγκεκριμένη άδεια χρήσης ταχύπλοου σκάφους για να είναι δυνατή η ενοικίασή του. Πληροφορήθηκε, επίσης, ότι οι τουρίστες που επισκέπτονται προσωρινά την Κύπρο, έχουν τη δυνατότητα ενοικίασης jet ski χωρίς άδεια γεγονός που, σύμφωνα με τον παραπονούμενο, δεν βρίσκει έρεισμα στις αρχές της ίσης μεταχείρισης. [2]. Στα πλαίσια της διερεύνησης της καταγγελίας, Λειτουργός του Γραφείου μου επικοινώνησε με τον Δημοτικό Γραμματέα της Πόλης Χρυσοχούς με τον οποίο συζητήθηκε το αντικείμενο της καταγγελίας. Όπως προέκυψε από τις επαφές αυτές, ο χειρισμός των jet ski (θαλάσσια σκούτερ 1 ) διέπεται από τον περί Ταχύπλοων Σκαφών Νόμο του 1992 και τις μετέπειτα τροποποιήσεις του [Ν. 56(Ι)/92], οι διατάξεις του οποίου, πράγματι, εισάγουν διαφορετικές προϋποθέσεις, αναφορικά με τον χειρισμό ταχύπλοων σκαφών, μεταξύ Κυπρίων, αλλοδαπών και μόνιμων κατοίκων εξωτερικού και προσωρινών επισκεπτών. Συγκεκριμένα, το άρθρο 4 της νομοθεσίας διαλαμβάνει τα ακόλουθα: «4 (1). Κανένας δε δικαιούται να είναι χειριστής ταχυπλόου σκάφους εκτός αν είναι εφοδιασμένος με άδεια χειριστή ταχύπλοου σκάφους (που θα αναφέρεται στη συνέχεια ως «άδεια χειριστή») ή με άδεια μαθητευόμενου χειριστή ταχύπλοου σκάφους (που θα αναφέρεται στη συνέχεια ως «άδεια μαθητευόμενου» που εκδίδεται από τη αρμόδια αρχή. (2). Αλλοδαποί και ημεδαποί που είναι μόνιμοι κάτοικοι εξωτερικού δεν απαιτείται να είναι εφοδιασμένοι με την άδεια που αναφέρεται στο προηγούμενο εδάφιο, νοουμένου ότι είναι 1 Σύμφωνα με τη νομοθεσία: «θαλάσσιο σκούτερ» σημαίνει μικρό ταχύπλοο σκάφος το οποίο προωθείται από εξωλέμβια μηχανή ή εσωλέμβια μηχανή υδροπροώθησης και στο οποίο μπορούν να επιβαίνουν, καθισμένα ή όρθια, ένα ή περισσότερα άτομα.

3 3 κάτοχοι αντίστοιχης άδειας ή πιστοποιητικού που βεβαιώνει την ικανότητά τους να χειρίζονται ταχύπλοα σκάφη και που έχει εκδοθεί από αρμόδια αλλοδαπή αρχή. Νοείται ότι προσωρινοί επισκέπτες για περίοδο μικρότερη των τριάντα (30) ημερών που δεν είναι εφοδιασμένοι με την πιο πάνω άδεια ή πιστοποιητικού, μπορούν να χειρίζονται ταχύπλοο σκάφος Κατηγορίας Β 2 νοουμένου ότι έχουν συνυπογράψει την καθορισμένη δεσμευτική δήλωση με τον ιδιοκτήτη του σκάφους τούτου στην οποία να φαίνεται ότι ο ιδιοκτήτης έχει βεβαιωθεί για τις γνώσεις του επισκέπτη αναφορικά με τα θέματα που καθορίζονται από Κανονισμούς που εκδίδονται δυνάμει του παρόντος Νόμου. (3). Πρόσωπα που έχουν συμπληρώσει τα δεκαεπτά (17) τους χρόνια μπορούν να εφοδιάζονται με άδεια μαθητευόμενου με την προϋπόθεση ότι πάντοτε θα συνοδεύονται από πρόσωπο εφοδιασμένο με άδεια χειριστή.» [3]. Η διαδικασία υποβολής αίτησης και εξασφάλισης άδειας χειριστή και άδειας μαθητευόμενου χειριστή ταχύπλοου σκάφους, διέπεται από τους περί Ταχυπλόων Σκαφών Κανονισμούς του Άτομα που έχουν συμπληρώσει το 17 ο έτος της ηλικίας τους μπορούν να εφοδιαστούν με άδεια μαθητευόμενου χειριστή, η οποία ισχύει για περίοδο έξι μηνών και μπορεί να χειρίζεται ταχύπλοο σκάφος νοουμένου ότι συνοδεύεται πάντοτε από πρόσωπο εφοδιασμένο με άδεια χειριστή 4. Για την απόκτηση άδειας χειριστή, τα ενδιαφερόμενα άτομα θα πρέπει να πληρούν το ηλικιακό κριτήριο των 18 ετών, να κατέχουν άδεια μαθητευόμενου χειριστή και να επιτύχουν σε πρακτικές και θεωρητικές εξετάσεις 5. Η εξεταστέα ύλη περιλαμβάνει, μεταξύ πολλών άλλων, θέματα σε σχέση με την προετοιμασία εκκίνησης και σβησίματος της 2 Σύμφωνα με τον Κανονισμό 3(1) ΚΔΠ 121/199 τα ταχύπλοα σκάφη κατατάσσονται σε Ταχύπλοα σκάφη Κατηγορίας Α που είναι τα ιδιωτικής χρήσης ταχύπλοα σκάφη που χρησιμοποιούνται αποκλειστικά, χωρίς αμοιβή, για λόγους αναψυχής και τα Ταχύπλοα σκάφη Κατηγορίας Β που είναι τα δημόσιας χρήσης ταχύπλοα που διατίθενται από τους εγγεγραμμένους ιδιοκτήτες τους σε τρίτα πρόσωπα έναντι αμοιβής. 3 ΚΔΠ 121/ Καν. 12(1) 5 Καν. 13(1)

4 4 μηχανής, απόπλους και κατάπλους του σκάφους, ελιγμών, αυξομειώσεων ταχύτητας, ακινητοποίησης σκάφους, λειτουργίας της μηχανής (ελαττώματα ανάφλεξης, τροφοδότηση καυσίμων, λίπανση, ψύξη, αναγνώριση μικροβλαβών της μηχανής), κανόνες ναυσιπλοΐας και ασφάλειας σκαφών σχετικά με ζώνες ναυσιπλοΐας, διαύλους, περιοχές λουόμενων, εξοπλισμό ασφάλειας, χρήση ναυτικών χαρτών και άλλων ναυτικών βοηθημάτων, τρόπους διάσωσης ανθρώπου στη θάλασσα και στοιχειωδών γνώσεων πρώτων βοηθειών 6. Οι εξετάσεις διεξάγονται από Ναυτικούς Ομίλους ή Ομίλους Θαλάσσιων Αθλημάτων που είναι εγγεγραμμένοι στο Μητρώο του Κυπριακού Οργανισμού Αθλητισμού και οι οποίοι είναι εξουσιοδοτημένοι ανάλογα, αφού πρώτα αξιολογηθούν από το Υπουργείο Συγκοινωνιών και Έργων για σκοπούς διεξαγωγής πρακτικών και θεωρητικών εξετάσεων. Στους επιτυχόντες των εξετάσεων, οι εξουσιοδοτημένοι οργανισμοί εκδίδουν πιστοποιητικό επιτυχίας το οποίο θα πρέπει να αποστέλλεται στο Τμήμα Εμπορικής Ναυτιλίας, αρμόδια αρχή για την έκδοση της άδειας. [4]. Πέρα από την ανάγκη εξασφάλισης χειριστή, οι ρυθμίσεις του περί Ταχύπλοων Σκαφών Νόμου εφιστούν την προσοχή σε όλους τους χειριστές ταχυπλόων σκαφών αναφορικά με συγκεκριμένα ζητήματα ασφάλειας. Ειδικότερα, σύμφωνα με το άρθρο 3 της νομοθεσίας «ο ιδιοκτήτης ταχύπλοου σκάφους πρέπει να διατηρεί στο σκάφος αντίγραφα των αποδεικτικών εγγράφων της κυριότητας του σκάφους, καθώς και πινακίδα στα ελληνικά και στα αγγλικά σε περίοπτο σημείο του σκάφους που να περιέχει τις πρόνοιες του Πρώτου Πίνακα του παρόντος Νόμου, ενώ, στην περίπτωση σκάφους που προσφέρεται προς ενοικίαση και την τιμή ενοικίασής του.» Ο υπό αναφορά Πρώτος Πίνακας του Νόμου, φέρει τίτλο «Προσοχή» και διαλαμβάνει τους ακόλουθους κανόνες ασφάλειας: 1. Απαγορεύεται ο χειρισμός ταχύπλοου σκάφους χωρίς άδεια χειριστή 6 Καν.19 και 20

5 5 2. Οι επιβαίνοντες πρέπει να φέρουν σωσίβιο ή πλευστικό βοήθημα και να κάθονται μόνο σα καθορισμένα καθίσματα. 3. Το κορδόνι αυτόματης διακοπής λειτουργίας της μηχανής πρέπει να είναι πάντοτε συνδεδεμένο με το χειριστή. 4. Απαγορεύεται ο χειρισμός ταχύπλοου σκάφους με τρόπου που μπορεί να θέσει σε κίνδυνο τη ζωή ή τη σωματική ακεραιτότητα ή την περιουσία οποιουδήποτε προσώπου ή με τρόπο που μπορεί να προκαλέσει οχληρία. 5. Απαγορεύεται η οδήγηση υπό την επίδραση οινοπνευματωδών ποτών ή ναρκωτικών φαρμάκων και ψυχοτρόπων ουσιών. 6. Απαγορεύεται η οδήγηση μέρα σε περιοχές λουομένων. Επιπρόσθετοι κανόνες ασφάλειας περιλαμβάνονται στον Δεύτερο Πίνακα της νομοθεσίας με τίτλο «Υποχρεώσεις Χειριστή Ταχύπλοου Σκάφους» 7. Σύμφωνα με αυτούς, οι χειριστές καλούνται, μεταξύ άλλων, να μην καπνίζουν κοντά στο δοχείο καυσίμων του σκάφους να βεβαιώνονται ότι το δοχείο καυσίμων είναι καλά στερεωμένο και περιέχει αρκετά καύσιμα, να γνωρίζουν το ηλεκτρικό σύστημα της μηχανής, να γνωρίζουν τον ασφαλή τρόπο περισυλλογής κολυμβητή, να γνωρίζουν τον ορθό τρόπο με τον οποίο φέρεται ένα σωσίβιο, να γνωρίζουν ότι, σε κανάλια, διαδρόμους, εισόδους, καθώς και όταν η πορεία του σκάφους του είναι αντίθετη προς την πορεία άλλου σκάφους, πάντοτε πρέπει να πλέει στη δεξιά ως προς αυτόν πλευρά του διαδρόμου, να λαμβάνουν όλα τα δυνατά μέτρα για την αποφυγή σύγκρουσης με άλλο σκάφος και να γνωρίζουν ότι η σημαία «Α» του διεθνούς αλφαβητικού κώδικα σημαιών, όπως και η κόκκινη τετράγωνη σημαία με την άσπρη διαγώνια λωρίδα, δηλώνουν ότι υπάρχει δύτης στην περιοχή και ότι τα σκάφη πρέπει να διατηρούν ασφαλή απόσταση και να παραπλέουν με χαμηλή ταχύτητα. [5]. Το σύνολο των ρυθμίσεων της σχετικής με το θέμα νομοθεσίας αποσκοπούν, πιστεύω, στη δημιουργία ενός πλαισίου ασφάλειας τόσο για τους χειριστές των ταχύπλοων σκαφών 7 Στις πρόνοιες του Δεύτερου Πίνακα του Νόμου, καλούνται να συμμορφώνονται χειριστές που, προτού τεθούν σε ισχύ οι Κανονισμοί που ρυθμίζουν τη χορήγηση άδειας χειριστή και άδειας μαθητευόμενου χειριστή, μπορούσαν να χειρίζονται ταχύπλοα σκάφη εφόσον κατείχαν άδεια οδηγού αυτοκινήτου.

6 6 όσο και, γενικότερα, των λουόμενων και των ατόμων που χρησιμοποιούν τις παραλίες. Ο σκοπός του νομοθέτη είναι σε κάθε περίπτωση θεμιτός δεδομένων μάλιστα των τραγικών συμβάντων που, κατά καιρούς, έλαβαν χώρα, εξαιτίας της παρουσίας ή του χειρισμού ταχύπλοων σκαφών και συγκεκριμένα, jet ski, στις θαλάσσιες περιοχές. [6]. Στα πλαίσια αυτά, έχω την άποψη ότι η προϋπόθεση εξασφάλισης σχετικής άδειας χειριστή είναι συμβατή με το πνεύμα της νομοθεσίας. Όπως, άλλωστε, μπορεί κανείς να διαπιστώσει από την μελέτη των σχετικών με τις άδειες χειριστών Κανονισμών, ιδιαίτερη έμφαση δίδεται τόσο στο σωστό και ασφαλή χειρισμό των ταχυπλόων όσο και στην δυνατότητα αντιμετώπισης έκτακτων καταστάσεων που μπορεί να προκύψουν κατά το χειρισμό ταχυπλόου στη θάλασσα. Η εξασφάλιση μιας τέτοιας άδειας, πιστοποιεί, στο μέγιστο δυνατό βαθμό, και την ικανότητα του χειριστή να ανταποκριθεί αποτελεσματικά σε τέτοιας φύσεως καταστάσεις. [7]. Αποτελεί, ως εκ τούτου, παράδοξο το γεγονός ότι, σύμφωνα με τη νομοθεσία, μια κατηγορία προσώπων, οι προσωρινοί επισκέπτες του νησιού, ουσιαστικά εξαιρούνται από το την προϋπόθεση της εξασφάλισης σχετικής άδειας. Λογικά, θα ανέμενε κανείς ότι, δεδομένης της καθόλα θεμιτής έμφασης που δίδεται στο θέμα της ασφάλειας, μέσω της νομοθεσίας, οι γνώσεις, τόσο από άποψη χειρισμού όσο και κανόνων ασφαλείας είναι απαραίτητες για όλους ανεξαίρετα του χειριστές ταχύπλοων σκαφών. [8]. Στις περιπτώσεις των προσωρινών επισκεπτών, η νομοθεσία απαιτεί όπως, ο εκάστοτε ιδιοκτήτης του ταχύπλοου σκάφους που τίθεται προς ενοικίαση, βεβαιώνεται για τις γνώσεις του ενδιαφερόμενου επισκέπτη που επιθυμεί να ενοικιάσει και να χρησιμοποιήσει ταχύπλοο σκάφος. Απαιτείται, επιπρόσθετα, η συνυπογραφή, ιδιοκτήτη και ενοικιαστή, καθορισμένης δεσμευτικής δήλωσης που να πιστοποιεί τα πιο πάνω. Παρόλα αυτά, έχω την άποψη ότι, η διαδικασία και οι συνθήκες παραχώρησης χρήσης ταχύπλοου σκάφους σε προσωρινό επισκέπτη, δεν μπορούν να αποτελέσουν επαρκή πιστοποίηση των γνώσεων ή των δυνατοτήτων του ενδιαφερόμενου με αποτέλεσμα να εξουδετερώνονται οι

7 7 εγγυητικές για την ασφάλεια ρυθμίσεις του Νόμου. Επειδή, μάλιστα, η συγκεκριμένη ρύθμιση εισάγεται στη νομοθεσία υπό μορφή εξαίρεσης, τα αποτελέσματα εφαρμογής της αποβαίνουν καταλυτικά για την εκπλήρωση των σκοπών του νόμου, αφού οι συνθήκες υλοποίησης της συνεπάγονται, πιθανότατα, γενικευμένες και ευρείες εξαιρέσεις σε βάρος των Κυπρίων πολιτών. [9]. Επιπρόσθετα, δεδομένης της μεγάλης διάστασης μεταξύ της πιο πάνω διαδικασίας και των αυστηρών προϋποθέσεων που ισχύουν για τους Κύπριους, αλλά και για τους αλλοδαπούς και ημεδαπούς μόνιμους κατοίκους εξωτερικού είναι αναμενόμενο να δημιουργούνται αισθήματα αδικίας. Η διαδικασία εξασφάλισης άδειας χειριστή είναι, για τους Κύπριους, εκ των πραγμάτων, δύσκολη ή τουλάχιστον κατά πολύ δυσκολότερη από τη διαδικασία στην οποία υποβάλλονται οι επισκέπτες για σκοπούς ενοικίασης ταχύπλοου και εν προκειμένω, jet ski. Έχω, δε, την άποψη ότι η διαφορετική αυτή μεταχείριση όχι μόνο δεν μπορεί δικαιολογηθεί αντικειμενικά αλλά, σε μεγάλο βαθμό, καθιστά άνευ αντικειμένου τους εκτεταμένους κανόνες ασφάλειας που περιλαμβάνονται στη νομοθεσία. Πιο συγκεκριμένα, η ευκολία με την οποία ένας επισκέπτης έχει τη δυνατότητα άμεσης ενοικίασης και χρήσης jet ski σε σχέση με την διαδικασία την οποία, εκ των προτέρων, ένας Κύπριος οφείλει να ακολουθήσει για να έχει τη δυνατότητα χρήσης jet ski (υποβολή σχετικής αίτησης, επιτυχία σε σχετικές εξετάσεις και, εν τέλει, εξασφάλιση άδειας χειριστή) οδηγεί, εκ των πραγμάτων, σε ευνοϊκότερες συνθήκες και προϋποθέσεις χρήσης των ταχύπλοων αυτών από μια ομάδα προσώπων, εν προκειμένω τους τουρίστες. Δεδομένης μάλιστα της πραγματικής αδυναμίας διαπίστωσης των γνώσεών των ατόμων αυτών αναφορικά με θέματα χειρισμού και ασφάλειας, οι σχετικές με την ασφάλεια ρυθμίσεις της νομοθεσίας καθίστανται ουσιαστικά ανενεργείς. [10]. Δεν παραγνωρίζω την πρακτική αδυναμία εξασφάλισης άδειας χειριστή από άτομα που βρίσκονται στην Κύπρο, για σκοπούς τουρισμού, για μικρό χρονικό διάστημα. Το γεγονός όμως αυτό, δεν μπορεί να αποτελέσει, από μόνο του, επαρκή λόγω διαφορετικής μεταχείρισής τους. Μάλιστα, υπό τις δεδομένες συνθήκες, η γενικευμένη ευνοϊκή

8 8 μεταχείριση μιας ομάδας προσώπων, υπό τη μορφή μιας εξαίρεσης στην εφαρμογή του νόμου, δεν είναι δεκτικής λογικής δικαιολόγησης και δεν είναι συμβατή με το σκοπό του νόμου που είναι η διαφύλαξη της ασφάλειας τόσο των ιδίων των χειριστών ταχύπλοων σκαφών όσο και όλων των παρευρισκόμενων στις παραλίες. [11]. Ενόψει των πιο πάνω, έχω την άποψη ότι το πιο πάνω ζήτημα θα πρέπει να απασχολήσει τις εμπλεκόμενες υπηρεσίες, οι οποίες θα πρέπει να αναζητήσουν λύσεις με στόχο τόσο την ομοιόμορφη μεταχείριση των ατόμων που αποτείνονται προς ενοικίαση και χρήση ταχύπλοων σκαφών αλλά και την εξασφάλιση τους μέγιστου δυνατού πλαισίου ασφάλειας από τη χρήση τέτοιων σκαφών, εκ μέρους όλων των χειριστών. Για το λόγο αυτό υποβάλλω την παρούσα Έκθεση στην Ένωση Δήμων και στην Ένωση Κοινοτήτων, δεδομένου ότι, σύμφωνα με τον περί Προστασίας της Παραλίας Νόμο 8, οι αρχές τοπικής αυτοδιοίκησης αποτελούν την αρμόδια αρχή έκδοσης άδειας για παροχή υπηρεσιών ή διευκολύνσεων 9 σε παραλίες και στον Δήμαρχο Πόλης Χρυσοχούς δεδομένου ότι η καταγγελία που εξετάστηκε αφορούσε παραλία που εμπίπτει στα δημοτικά όρια του Δήμου αυτού. Επιπρόσθετα, η Έκθεση υποβάλλεται και στο Τμήμα Εμπορικής Ναυτιλίας του Υπουργείου Συγκοινωνιών και Έργων, ως αρμόδια αρχή στα πλαίσια του περί Ταχυπλόων Σκαφών Νόμου. Ηλιάνα Νικολάου Επίτροπος Διοικήσεως /ΜΤ 8 Κεφ Ως «παροχή διευκολύνσεων» νοείται, σύμφωνα με το νόμο, η τοποθέτηση στην παραλία, για ενοικίαση ή άλλου είδους εκμετάλλευση, ακάτων, ειδών θαλάσσιων αθλημάτων και άλλων αντικειμένων, συμπεριλαμβανομένης της χρησιμοποίησης ή τοποθέτησης στη θάλασσα ακάτων και άλλων αντικειμένων ή εγκαταστάσεων για σκοπούς οποιωνδήποτε θαλάσσιων αθλημάτων ή ψυχαγωγίας.