Οι βάσεις 65. Εκπαιδευτικός Οργανισμός δ. τσιάρας & σια ε.ε.

Transcript

1 Οι βάσεις Στον παρακάτω πίνακα δίνονται διάφορα διαλύματα ή γαλακτώματα και οι αντίστοιχες τιμές ph. Να τα διατάξετε από το περισσότερο όξινο προς το πλέον βασικό. Διάλυμα / γαλάκτωμα ph 1. διάλυμα tuboflo αίμα 8 3. θαλασσινό νερό 9 4. χλωρίνη ασβεστόνερο καθαριστικό για τζάμια γαστρικό υγρό 2 8. καφές 5 9. ντοματοχυμός 4,1 10. ξίδι 3,5 11. βροχή 5,6 12. ούρα υδροχλωρικό οξύ 36,5 g/ L αμμωνία 11,9 15. γάλα 6,6 16. οδοντόκρεμα 9,9 17. σόδα φαγητού 8,4 18. γάλα μαγνησίας 10,5 19. όξινη βροχή 4,5

2 66 Κεφάλαιο 2ο 2. Να επιλέξετε τη σωστή απάντηση: ; α) Το αίμα με ph = 7,5 σε σύγκριση με το θαλασσινό νερό που έχει ph = = 8 είναι: i) περισσότερο βασικό ii) λιγότερο βασικό β) Η χλωρίνη με ph = 12 σε σύγκριση με το Azax για τα τζάμια που έχει ph = 10 είναι: i) περισσότερο βασική ii) λιγότερο βασική 3. Να αντιστοιχίσετε τα διαλύματα της 1 ης στήλης με τις τιμές ph της 2 ης στήλης: Διάλυμα ph i) απιονισμένο νερό α) 1 ii) πυκνό διάλυμα θειικού οξέος β) 4 iii) αραιό διάλυμα υδροξειδίου του νατρίου γ) 7 iv) αραιό διάλυμα θειικού οξέος δ) 10 v) πυκνό διάλυμα υδροξειδίου του νατρίου ε) 14

3 Οι βάσεις Να αντιστοιχίσετε τα ονόματα των βάσεων της 1 ης στήλης με τον αντίστοιχο χημικό τύπο της 2 ης στήλης: Όνομα βάσης Χημικός τύπος i) υδροξείδιο του νατρίου α) Ca(OH) 2 ii) υδροξείδιο του καλίου β) NaOH iii) υδροξείδιο του ασβεστίου γ) NH 3 iv) αμμωνία δ) KOH 5. Να συμπληρωθούν τα κενά στις χημικές εξισώσεις, που παριστάνουν τη διάλυση βάσεων στο νερό: NaOH (s) HO 2 Na + (aq) +... Ca(OH) 2 HO OH - (aq) NH 3 (g) + H 2 O (l) N H + 4 (aq) HO 2 K + (aq) + OH - (aq) 6. Σε διάλυμα υδροξειδίου του νατρίου (ΝαΟΗ) με ph = 12 προστίθεται κάποια ποσότητα: i) αποσταγμένου νερού ii) καθαρού υδροξειδίου του νατρίου Ποια από τις παρακάτω προτάσεις είναι σωστή σε κάθε περίπτωση; α) Το ph του τελικού διαλύματος είναι 12.

4 68 Κεφάλαιο 2ο β) Το ph του τελικού διαλύματος είναι μεγαλύτερο από 12 γ) Το ph του τελικού διαλύματος είναι μικρότερο από Να συμπληρώσετε τα κενά στις παρακάτω προτάσεις: α) Όταν οι βάσεις διαλύονται στο νερό δίνουν... β) Το σύνολο των κοινών ιδιοτήτων των διαλυμάτων των βάσεων ονομάζεται... γ) Τα βασικά διαλύματα στους 25 ο C έχουν ph... από 7. δ) Αν σε ένα διάλυμα αμμωνίας με ph = 12 προσθέσουμε νερό, το ph του τελικού διαλύματος θα είναι μεγαλύτερο του... και μικρότερο του... ε) Στα διαλύματα βάσεων τα ανιόντα υδροξειδίου είναι... από τα κατιόντα του υδρογόνου. στ) Όσο λιγότερα ανιόντα υδροξειδίου περιέχει ένα διάλυμα βάσης, τόσο... είναι η βασικότητά του και τόσο... είναι το ph του. 8. Να σημειώσετε με Σ κάθε σωστή πρόταση και με Λ κάθε λανθασμένη. α) Τα διαλύματα των βάσεων έχουν ph μεγαλύτερο από 7. β) Τα διαλύματα των βάσεων είναι βλαβερά για τον άνθρωπο γ) Βάσεις είναι οι ενώσεις που περιέχουν οξυγόνο και υδρογόνο δ) Μια μικρή ποσότητα δείκτη αρκεί για να δράσει ε) Το ph ενός βασικού διαλύματος παίρνει ακέραιες τιμές μεγαλύτερες από 7. στ) Διάλυμα με ph = 8 είναι λιγότερο βασικό από διάλυμα με ph = 10

5 Οι βάσεις 69 ζ) Όσο μειώνεται η περιεκτικότητα μιας βάσης σε ένα διάλυμα, τόσο πιο επικίνδυνο γίνεται το διάλυμα κατά την επαφή του με το δέρμα μας 9. Σε ένα υδατικό διάλυμα με ph = 12 προσθέτουμε μια ουσία και διαπιστώνουμε ότι το τελικό διάλυμα έχει ph = 13. Η ουσία που προσθέσαμε είναι: α) βάση β) καθαρό νερό γ) οποιαδήποτε από τις παραπάνω δ) καμιά από τις παραπάνω

6 70 Κεφάλαιο 2ο 1 Γνωρίζουμε ότι όσο πιο μικρό είναι το ph ενός διαλύματος (πιο κοντά στο 0), τόσο πιο όξινο είναι το διάλυμα. Επίσης, όσο πιο μεγάλο είναι το ph ενός διαλύματος (πιο κοντά στο 14), τόσο πιο βασικό είναι. Για να διατάξουμε λοιπόν τα διαλύματα από τα πιο όξινο (μικρό ph) προς το πιο βασικό (μεγάλο ph), δεν έχουμε παρά να διατάξουμε τα διαλύματα με αύξουσα σειρά (από το μικρότερο δηλαδή προς το μεγαλύτερο) των ph: 13, 7, 10, 9, 19, 8, 11, 12, 15, 2, 17, 3, 16, 6, 18, 5, 14, 4, 1 2. Ξέρουμε ότι: μεγαλύτερο ph περισσότερο βασικό διάλυμα. Άρα: α) Το αίμα είναι λιγότερο βασικό από το θαλασσινό νερό. Σωστή απάντηση είναι η (ii), β) Η χλωρίνη είναι περισσότερο βασική από το Azax. Σωστή απάντηση είναι η (i). 3 Το απιονισμένο νερό είναι ουδέτερο, άρα έχει ph = 7. Τα δύο διαλύματα οξέων έχουν ph <7, δηλαδή 1 και 4. Τώρα, το πυκνό διάλυμα οξέος περιέχει περισσότερο οξύ από το αραιό, άρα περισσότερα Η +, άρα είναι περισσότερο όξινο, άρα έχει μικρότερο ph. Οπότε το πυκνό διάλυμα θειικού οξέος έχει ph =1 και το αραιό διάλυμα θειικού ο- ξέος έχει ph = 4. Τα διαλύματα βάσεων έχουν ph> 7, δηλαδή 10 και 14. Το πυκνό διάλυμα βάσης έχει περισσότερα ΟΗ -, άρα είναι περισσότερο βασικό, άρα έχει μεγαλύτερο ph. Οπότε το πυκνό διάλυμα υδροξειδίου του νατρίου έχει ph = 14 και το αραιό διάλυμα υδροξειδίου του νατρίου έχει ph = 10. Η σωστή αντιστοίχιση επομένως είναι:

7 Οι βάσεις 71 Διάλυμα ph vi) απιονισμένο νερό α) 1 vii) πυκνό διάλυμα θειικού οξέος β) 4 viii) αραιό διάλυμα υδροξειδίου του νατρίου γ) 7 ix) αραιό διάλυμα υδροξειδίου του θειικού οξέος δ) 10 x) πυκνό διάλυμα υδροξειδίου του νατρίου ε) Η σωστή αντιστοίχιση είναι: Όνομα βάσης Χημικός τύπος v) υδροξείδιο του νατρίου α) Ca(OH) 2 vi) υδροξείδιο του καλίου β) NaOH vii) υδροξείδιο του ασβεστίου γ) NH 3 viii) αμμωνία δ) KOH 5. NaOH (s) HO 2 Na + (aq) + ΟΗ - (aq) Ca(OH) 2 HO 2 Ca 2+ (aq) + 2OH - (aq) NH 3 (g) + H 2 O (l) N H + 4 (aq) + OH - (aq) KOH (s) 2 HO K + (aq) + OH - (aq)

8 72 Κεφάλαιο 2ο 6. i) Αν στο διάλυμα βάσης προστεθεί αποσταγμένο (καθαρό) νερό, αν δηλαδή το διάλυμα αραιωθεί, η ποσότητα του διαλύματος θα αυξηθεί, ενώ η ποσότητα της βάσης θα μείνει ίδια. Επομένως, ο ίδιος αριθμός ανιόντων υδροξειδίου (ΟΗ - ) θα περιέχεται σε μεγαλύτερη ποσότητα διαλύματος, άρα η περιεκτικότητα σε ΟΗ - θα ελαττωθεί, οπότε και το ph θα ελαττωθεί. Άρα η σωστή απάντηση είναι η (γ). ii) Αν στο διάλυμα βάσης προστεθεί βάση, θα δώσει και άλλα ΟΗ -. Θα αυξηθεί επομένως η περιεκτικότητα του διαλύματος σε ΟΗ -, οπότε το ph του διαλύματος θα αυξηθεί. Άρα η σωστή απάντηση είναι η (β). 7. α) ανιόντα υδροξειδίου β) βασικός χαρακτήρας γ) μεγαλύτερο δ) 7, 12 ε) περισσότερα στ) μικρότερη, μικρότερο 8. α) ΣΩΣΤΟ: Πράγματι τα διαλύματα των βάσεων έχουν περισσότερα ΟΗ - από Η +, γι αυτό έχουν ph > 7. β) ΛΑΘΟΣ: Υπάρχουν βασικά διαλύματα βλαβερά για τον άνθρωπο, π.χ. το διάλυμα υδροξειδίου του νατρίου (ΝαΟΗ), υπάρχουν ό- μως και άλλα που είναι κατάλληλα για τη διατροφή μας, π.χ. το ασπράδι του αυγού ή το αγελαδινό γάλα. γ) ΛΑΘΟΣ: Δεν περιέχουν όλες οι βάσεις Ο και Η, αλλά όλα τα διαλύματα βάσεων δίνουν ΟΗ - όταν διαλυθούν στο νερό. δ) ΣΩΣΤΟ: Για να διαπιστώσουμε αν ένα διάλυμα περιέχει βάση ή οξύ αρκεί μια μικρή ποσότητα δείκτη. ε) ΛΑΘΟΣ: Πράγματι ένα βασικό διάλυμα έχει ph μεγαλύτερο από 7, αλλά όχι μόνο ακέραιο. Το ph ενός βασικού διαλύματος παίρνει οποιαδήποτε τιμή από 7 ως 14, δηλαδή και δεκαδική στ) ΣΩΣΤΟ: Πράγματι, όσο μικραίνει το ph μικραίνει και η βασικότητα.

9 Οι βάσεις 73 ε) ΛΑΘΟΣ: Όσο μειώνεται η περιεκτικότητα της βάσης στο διάλυμα, μειώνεται η περιεκτικότητά του σε ανιόντα υδροξειδίου ΟΗ -, μειώνεται δηλαδή η βασικότητά του. Άρα γίνεται λιγότερο καυστικό, λιγότερο επομένως επικίνδυνο για το δέρμα μας. 9. Σωστή απάντηση είναι η (α). Το ph αυξάνεται, άρα η βασικότητα του διαλύματος αυξάνεται, άρα η περιεκτικότητα σε ΟΗ - αυξάνεται, άρα προσθέσαμε βάση.

10 74 Κεφάλαιο 2ο 1. Τι ονομάζεται βασικός χαρακτήρας; Να αναφέρετε τις κοινές ιδιότητες των διαλυμάτων των βάσεων. Βασικός χαρακτήρας ονομάζεται το σύνολο των κοινών ιδιοτήτων των διαλυμάτων των βάσεων. Οι κοινές ιδιότητες των διαλυμάτων των βάσεων είναι: - Έχουν γεύση καυστική - Έχουν αφή σαπωνοειδή - Αλλάζουν το χρώμα των δεικτών. 2. Πού οφείλονται οι κοινές ιδιότητες των διαλυμάτων των βάσεων; Οι κοινές ιδιότητες των διαλυμάτων των βάσεων οφείλονται στα ανιόντα υδροξειδίου (ΟΗ - ) που περιέχουν. 3. Ποιες χημικές ενώσεις ονομάζονται βάσεις κατά Arrhenius; Βάσεις κατά Arrhenius ονομάζονται οι χημικές ενώσεις που, όταν διαλύονται στο νερό, δίνουν ανιόντα υδροξειδίου (ΟΗ - ). 4. α. Τι τιμές μπορεί να πάρει το ph ενός διαλύματος βάσης στους 25 ο C; β. Πότε ένα διάλυμα είναι πιο βασικό: όταν έχει ph = 9 ή ph = 11; α) Το ph ενός διαλύματος βάσης στους 25 ο C μπορεί να πάρει τιμές από 7 ως 14. β) Όσο πιο μεγάλο είναι το ph ενός διαλύματος, τόσο πιο βασικό είναι. Επομένως, το διάλυμα με ph = 11 είναι πιο βασικό από το διάλυμα με ph =9.

11 Οι βάσεις Σε τρία ποτήρια Α, Β, Γ περιέχονται τα υγρά: απιονισμένο νερό στο Α, διάλυμα θειικού οξέος στο Β και διάλυμα υδροξειδίου του νατρίου στο Γ. Να διατάξετε τα υγρά των τριών ποτηριών κατά σειρά αυξανόμενου ph. Ποτήρι Α: Το απιονισμένο νερό (δηλαδή καθαρό) νερό είναι ουδέτερο, άρα έχει ph = 7. Ποτήρι Β: Το διάλυμα θειικού οξέος είναι διάλυμα οξέος, άρα έχει οπωσδήποτε ph < 7. Ποτήρι Γ: Το διάλυμα του υδροξειδίου του νατρίου είναι διάλυμα βάσης άρα έχει οπωσδήποτε ph > 7. Επομένως, η αύξουσα σειρά (από το μικρότερο δηλαδή προς το μεγαλύτερο) των ph των τριών ποτηριών είναι: ph Β < ph A < ph Γ ΜΑΘΕ ΚΙ ΑΥΤΟ Αύξουσα σειρά: διάταξη από το μικρότερο προς το μεγαλύτερο. Φθίνουσα σειρά: διάταξη από το μεγαλύτερο προς το μικρότερο. 6. Να συμπληρώσετε τα κενά στις παρακάτω προτάσεις: α. Ένα διάλυμα που έχει ph ίσο με 7 είναι... διάλυμα. β. Ένα διάλυμα που έχει ph μεγαλύτερο από 7 είναι... διάλυμα. γ. Ένα διάλυμα που έχει ph μικρότερο από 7 είναι... διάλυμα. δ. Μεταξύ δύο διαλυμάτων υδροξειδίου του νατρίου που έχουν τιμές ph 13 και 12, πιο βασικό είναι το διάλυμα που έχει ph... α) ουδέτερο β) βασικό γ) όξινο δ) 13