ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΘΕΜΑ: Η ΔΙΑΝΟΜΗ ΤΟΥ ΠΛΕΙΣΤΗΡΙΑΣΜΑΤΟΣ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΚΠΟΛΔ ΕΙΣΗΓΗΤΡΙΑ: ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ ΚΥΡΙΑΚΗ ΕΠΙΒΛΕΠΟΥΣΑ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ: ΧΑΡΟΥΛΑ ΑΠΑΛΑΓΑΚΗ

Transcript

1 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗ ΝΟΜΙΚΩΝ, ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ Γ ΕΤΟΥΣ (ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ) ΤΟΜΕΑΣ ΑΣΤΙΚΟΥ, ΑΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ ΚΑΙ ΕΡΓΑΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΥΠΟΤΟΜΕΑΣ ΑΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΘΕΜΑ: Η ΔΙΑΝΟΜΗ ΤΟΥ ΠΛΕΙΣΤΗΡΙΑΣΜΑΤΟΣ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΚΠΟΛΔ ΕΙΣΗΓΗΤΡΙΑ: ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ ΚΥΡΙΑΚΗ ΕΠΙΒΛΕΠΟΥΣΑ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ: ΧΑΡΟΥΛΑ ΑΠΑΛΑΓΑΚΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

2 αρ. άρθρ. ΑΚ ΑΠ Αρμ ΑρχΝομ ΑχαΝομ βλ. γνμδ. CCiv CCivPr CPrCiv Δ ΔΕΕ εδ. ΕΕργΔ Ειρ ΕισΝΚΠολΔ έκδ. ΕλΔνη επ. ΕΠολΔ Εφ ΕφΑΔ κ.ά. ΚΕΔΕ κεφ. ΚΠολΔ ΜΠρ ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ αριθμός άρθρο, άρθρα Αστικός Κώδικας Άρειος Πάγος Αρμενόπουλος Αρχείο Νομολογίας Αχαϊκή Νομολογία Βλέπε γνωμοδότηση Code Civile Γαλλικός ΑΚ Codice di Procedura Civile Ιταλικός ΚΠολΔ Code de Procédure Civile - Γαλλικός ΚΠολΔ Δίκη Δίκαιο Επιχειρήσεων και Εταιριών εδάφιο Επιθεώρηση Εργατικού Δικαίου Ειρηνοδικείο Εισαγωγικός Νόμος του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας έκδοση Ελληνική Δικαιοσύνη επόμενα Επιθεώρηση Πολιτικής Δικονομίας Εφετείο Εφαρμογές Αστικού Δικαίου και άλλα Κώδικας Εισπράξεως Δημοσίων Εσόδων κεφάλαιο Κώδικας Πολιτικής Δικονομίας Μονομελές Πρωτοδικείο 2

3 Ν. Νόμος ΝοΒ Νομικό Βήμα ΟλΑΠ Ολομέλεια Αρείου Πάγου ό.π. όπως παραπάνω πλειοψ πλειοψηφία ΠΠρ Πολυμελές Πρωτοδικείο πρβλ. παράβαλε π.χ. παραδείγματος χάριν Σ το ισχύον Σύνταγμα της Ελλάδας σελ. σελίδα σημ. σημείωση SchKG Schuldbetreibung Ελβετικός ΚΠολΔ τεύχ. τεύχος τόμ. τόμος ΧρΙΔ Χρονικά Ιδιωτικού Δικαίου ZPO Zivilprozessordnung - Γερμανικός ΚΠολΔ ZZP Zeitschrift fϋr Zivilprozess Περιοδικό Πολιτικής Δικονομίας 3

4 ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ.. 7 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ ΓΕΝΙΚΗ ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ ΤΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΔΙΑΝΟΜΗΣ ΤΟΥ ΠΛΕΙΣΤΗΡΙΑΣΜΑΤΟΣ 1. ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΑΝΑΓΓΕΛΙΑ ΤΩΝ ΔΑΝΕΙΣΤΩΝ ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ ΤΩΝ ΔΙΑΦΟΡΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΔΙΑΝΟΜΗΣ ΤΟΥ ΠΛΕΙΣΤΗΡΙΑΣΜΑΤΟΣ.. 12 Α) Το λατινικό σύστημα 12 i) Το γαλλικό σύστημα ii) Το ιταλικό σύστημα Β) Το γερμανικό σύστημα.. 16 Γ) Το ελβετικό σύστημα ΓΕΝΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΠΑΡΑΠΑΝΩ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ 19 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ ΕΠΑΡΚΕΙΑ ΤΟΥ ΠΛΕΙΣΤΗΡΙΑΣΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΔΙΑΝΟΜΗ 1. ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΑΝΑΚΟΠΗ ΚΑΤΑ ΤΩΝ ΑΝΑΓΓΕΛΙΩΝ ΚΑΤΑ ΤΟ ΑΡΘΡΟ ΚΠολΔ. 24 4

5 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ ΤΟΥ ΠΛΕΙΣΤΗΡΙΑΣΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΔΙΑΝΟΜΗ 1. ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΟΙ ΔΙΕΠΟΥΣΕΣ ΤΗΝ ΚΑΤΑΤΑΞΗ ΤΩΝ ΔΑΝΕΙΣΤΩΝ ΑΡΧΕΣ Α) Αρχή της πρόληψης.. 30 Β) Αρχή της σύμμετρης ικανοποίησης.. 31 Γ) Διάσπαση της αρχής της σύμμετρης ικανοποίησης: γενικά και ειδικά προνόμια Η ΣΥΝΤΑΞΗ ΤΟΥ ΠΙΝΑΚΑ ΚΑΤΑΤΑΞΗΣ ΓΕΝΙΚΑ ΚΑΙ ΕΙΔΙΚΑ ΠΡΟΝΟΜΙΑ ΕΠΙΜΕΡΟΥΣ ΖΗΤΗΜΑΤΑ Η ΚΑΤΑΤΑΞΗ ΤΩΝ ΑΠΑΙΤΗΣΕΩΝ. 52 Α) Οι προνομιούχες απαιτήσεις Β) Οι εγχειρόγραφες απαιτήσεις Γ) Οριστική, τυχαία και επικουρική κατάταξη των απαιτήσεων Η ΑΝΑΚΟΠΗ ΚΑΤΑ ΤΟΥ ΠΙΝΑΚΑ ΚΑΤΑΤΑΞΗΣ.. 58 Α) Η γνωστοποίηση του πίνακα κατάταξης Β) Νομική φύση και αντικείμενο της ανακοπής Γ) Νομιμοποίηση, ομοδικία και έννομο συμφέρον 60 Δ) Δικαιοδοσία και αρμοδιότητα Ε) Λόγοι και αίτημα της ανακοπής ΣΤ) Άσκηση της ανακοπής και εφαρμοστέα διαδικασία Ζ) Απόφαση και αποτελέσματα της αποδοχής της ανακοπής Η ΕΚΤΕΛΕΣΤΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΠΙΝΑΚΑ ΚΑΤΑΤΑΞΗΣ

6 Α) Μη άσκηση ανακοπής κατά του πίνακα κατάταξης. 78 Β) Άσκηση ανακοπής κατά του πίνακα κατάταξης ΕΠΙΛΟΓΟΣ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ.. 85 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ 88 6

7 ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ Η διάταξη του άρθρου 20 1 του Συντάγματος κατοχυρώνει, κατά την απολύτως κρατούσα γνώμη 1, τρεις εκφάνσεις του δικαιώματος δικαστικής προστασίας: την έκδοση οριστικής απόφασης επί της ουσίας της ένδικης διαφοράς, τη λήψη ασφαλιστικών μέτρων για την αντιμετώπιση επικείμενου κινδύνου ή επείγουσας περίπτωσης και το δικαίωμα αναγκαστικής εκτέλεσης. Το τελευταίο δικαίωμα ενσαρκώνει τη δημοσίου δικαίου αξίωση του δανειστή, που είναι εφοδιασμένος με εκτελεστό τίτλο, έναντι της Πολιτείας ώστε αυτή να θέσει στη διάθεσή του τον αναγκαίο κρατικό μηχανισμό για την πραγματική ικανοποίηση της αξίωσής του. Τη συνηθέστερη μορφή αναγκαστικής εκτέλεσης αποτελεί η εκτέλεση για την ικανοποίηση χρηματικών απαιτήσεων, ενώ το πλέον διαδεδομένο μέσο 2 αναγκαστικής εκτέλεσης που χρησιμοποιείται για την ικανοποίηση των συγκεκριμένων απαιτήσεων αποτελεί η κατάσχεση της κινητής και ακίνητης περιουσίας του οφειλέτη. Με την κατάσχεση ξεκινά η κύρια διαδικασία της αναγκαστικής εκτέλεσης 3. Μέσω αυτής δεσμεύονται υλικά 4 και νομικά 5 τα περιουσιακά στοιχεία του οφειλέτη, προκειμένου αυτά να ρευστοποιηθούν αναγκαστικά μέσω του πλειστηριασμού και να ικανοποιηθούν οι δανειστές και συγκεκριμένα, τόσο ο επισπεύδων, όσο και οι λοιποί, που αναγγέλλονται. 1 Βλ. ιδίως Χρυσόγονο, Ατομικά και Κοινωνικά Δικαιώματα, 2006, 28, σελ. 423 επ., Απαλαγάκη, Το δικαίωμα ακρόασης των διαδίκων στην πολιτική δίκη, έννοια περιεχόμενο εκφάνσεις, 1989, σελ. 6 και 9, Γέσιου Φαλτσή, Δίκαιο Αναγκαστικής Εκτέλεσης, Γενικό Μέρος, 1998, 7, Ι, αρ. 1, σελ. 87 και 9, ΙΙ 2, αρ. 3, σελ. 130, Νίκα, Δίκαιο Αναγκαστικής Εκτέλεσης Ι, Γενικό Μέρος, 2010, 1, αρ. 5, σελ. 5, Κράνη σε Κεραμέα/Κονδύλη/Νίκα, Ερμηνεία ΚΠολΔ, ΙΙ, Εισαγ , αρ. 6, σελ Επίσης, βλ. Νίκα, Πολιτική Δικονομία Ι, 2003, 2, αρ. 7 επ., σελ. 22 επ., ο οποίος διευκρινίζει ότι «η έννομη προστασία ανταποκρίνεται στον προορισμό της όταν είναι γενική (καθολική), πλήρης, έγκαιρη και αποτελεσματική». Είναι γενική όταν παρέχεται γενικά για κάθε δικαίωμα που αναγνωρίζει το ουσιαστικό δίκαιο και σε κάθε πρόσωπο. Είναι πλήρης όταν εκδηλώνεται με τρείς μορφές: α) με τη μορφή της διαγνώσεως του υπό κρίση ουσιαστικού δικαιώματος, β) με τη μορφή της προσωρινής δικαστικής προστασίας και γ) με τη μορφή της υλοποίησης του διατακτικού των σχετικών αποφάσεων μέσω της αναγκαστικής εκτέλεσης. Είναι έγκαιρη όταν παρέχεται μέσα σε εύλογα χρονικά όρια. Τέλος, είναι αποτελεσματική όταν διεξάγεται μια δίκαιη δίκη και όταν τηρούνται όλοι οι προβλεπόμενοι από τους νόμους κανόνες. Από τη νομολογία βλ. ενδεικτικά ΟλΑΠ 49/2005, ΕλΔνη 2006, 80, ΟλΑΠ 21/2001, ΕλΔνη 2002, 83, ΑΠ 2347/2009, ΕΠολΔ 2010, 72, Επιτροπή Αναστολών ΣτΕ 718/1993, ΕλΔνη 1993, Βλ. για τα σχετικά μέσα γενικά το άρθρο 951 ΚΠολΔ. 3 Βλ. σχετικά το άρθρο ΚΠολΔ. 4 μέσω της μεσεγγύησης ή της διαχείρισης, βλ. άρθρα 956, 984 3, 996 και 1024 ΚΠολΔ. 5 μέσω της απαγόρευσης διάθεσης, βλ. άρθρα 958 1, 984 1, και 1025 ΚΠολΔ. 7

8 Ο αναγκαστικός πλειστηριασμός ακολουθεί μετά την αναγκαστική κατάσχεση της περιουσίας του οφειλέτη και απαρτίζει από κοινού με αυτήν την κύρια πράξη της διαδικασίας της αναγκαστικής εκτέλεσης, συγχρόνως δε είναι και η τελευταία πράξη αυτής (βλ. το άρθρο ΚΠολΔ). Ο αναγκαστικός πλειστηριασμός διακρίνεται από τον εκούσιο πλειστηριασμό (άρθρο 1021 ΚΠολΔ), γιατί διενεργείται παρά τη θέληση του κυρίου του πράγματος. Γίνεται πάντα δημόσια, με το κύρος και την επίβλεψη δημόσιας αρχής, ώστε να μην υπάρχει κίνδυνος συμπαιγνίας, αλλά και για να μπορεί να επιφέρει τα καλύτερα δυνατά αποτελέσματα, δηλαδή την επίτευξη του μεγαλύτερου δυνατού πλειστηριάσματος 6. Ο πλειστηριασμός ολοκληρώνεται με την κατακύρωση του πλειστηριαζόμενου πράγματος στον τελευταίο πλειοδότη (άρθρα εδ. 1, εδ. 10, 965 2, εδ. 1 και εδ. 1, ΚΠολΔ), ο οποίος, αν δεν είναι ο επισπεύδων, πρέπει να έχει προσφέρει πλειστηρίασμα μεγαλύτερο (έστω και κατ ελάχιστον) από την τιμή πρώτης προσφοράς 7. Πρέπει, ωστόσο, να επισημανθεί ότι η κατακύρωση περατώνει μόνο τον πλειστηριασμό και όχι την αναγκαστική εκτέλεση με την ευρύτερη έννοια, η οποία ολοκληρώνεται μόνο όταν εκπληρωθεί ο σκοπός που επιδιώκεται μέσω αυτής, ήτοι η διανομή του πλειστηριάσματος και η ικανοποίηση των δανειστών 8. Με την παρούσα μελέτη επιχειρείται η παρουσίαση του ελληνικού συστήματος διανομής του πλειστηριάσματος, με τη διάκριση εάν αυτό επαρκεί ή δεν επαρκεί για την ικανοποίηση των χρηματικών απαιτήσεων του επισπεύδοντος και των αναγγελμένων δανειστών. Εξετάζεται, ειδικότερα, η σύνταξη του πίνακα κατάταξης, που αποτελεί ουσιαστικά τον τρόπο επίλυσης της σύγκρουσης μεταξύ των περισσότερων δανειστών και στο πλαίσιο αυτό αναλύεται ο θεσμός των προνομίων, με τον οποίο ο νομοθέτης δίνει προβάδισμα στην ικανοποίηση συγκεκριμένων απαιτήσεων για λόγους γενικότερου συμφέροντος. Προηγείται η συγκριτική 6 Βλ. Γέσιου Φαλτσή, Δίκαιο Αναγκαστικής Εκτέλεσης, Ειδικό Μέρος, 2001, 59 Ι 1, αρ. 1, σελ. 379 και Ι. Χαμηλοθώρη/Χ. Κλουκίνα/Θ. Κλουκίνα/Ε. Γιαννοπούλου, Δίκαιο Αναγκαστικής Εκτέλεσης, Πλειστηριασμός, 2005, τόμος 4 ος, αρ. 1, σελ Βλ. Νικολόπουλο σε Κεραμέα/Κονδύλη/Νίκα, Ερμηνεία ΚΠολΔ, ΙΙ, άρθρα , 2000, άρθρο 956, αρ. 7, σελ και Νίκα, Δίκαιο Αναγκαστικής Εκτέλεσης ΙΙ, Ειδικό Μέρος, 2012, 48, αρ. 56, σελ Από τη νομολογία βλ. ΑΠ 1471/2004, ΝΟΜΟΣ, ΑΠ 417/1999, ΕλΔνη 1999, 1547 και ΑΠ 676/1999, ΕλΔνη 1999, Βλ. Μπρίνια, Αναγκαστική Εκτέλεσις, Τόμος Δεύτερος, άρθρο 965, 347 VΙ, σελ. 889, Γέσιου Φαλτσή, Δίκαιο Αναγκαστικής Εκτέλεσης, Ειδικό Μέρος, 2001, 61 ΙΙ 2α, αρ. 3, σελ. 476 και Ι. Χαμηλοθώρη/Χ. Κλουκίνα/Θ. Κλουκίνα/Ε. Γιαννοπούλου, Δίκαιο Αναγκαστικής Εκτέλεσης, Πλειστηριασμός, 2005, τόμος 4 ος, αρ. 169, σελ

9 επισκόπηση των συστημάτων διανομής του πλειστηριάσματος στα διάφορα δίκαια και η σύγκρισή τους με τις βασικές επιλογές της ελληνικής έννομης τάξης. Το σύνολο της παρουσίασης καταλαμβάνει, αδιακρίτως, τον πλειστηριασμό κινητών και ακινήτων, λόγω της κοινής κατά βάση ρυθμίσεώς τους στον ΚΠολΔ. 9

10 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ ΓΕΝΙΚΗ ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ ΤΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΔΙΑΝΟΜΗΣ ΤΟΥ ΠΛΕΙΣΤΗΡΙΑΣΜΑΤΟΣ 1. ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΑΝΑΓΓΕΛΙΑ ΤΩΝ ΔΑΝΕΙΣΤΩΝ Η διαδικασία της αναγκαστικής εκτέλεσης για την ικανοποίηση χρηματικών απαιτήσεων, αν και κατά βάση στηρίζεται στην πρωτοβουλία του ενός μόνο επισπεύδοντος, εντούτοις αποβλέπει σε ομαδικό συλλογικό αποτέλεσμα 9, όπως προκύπτει από περισσότερες ρητές διατάξεις του ΚΠολΔ 10. Όπως χαρακτηριστικά επισημαίνεται 11 η αναγκαστική εκτέλεση μολονότι ως προς την κατεύθυνσή της είναι καταρχήν ατομοκρατική, η διανομή των προϊόντων της δεν είναι ατομικιστική, δηλαδή δεν αποκλείει την ικανοποίηση και των υπόλοιπων δανειστών του οφειλέτη καθ ου η εκτέλεση. Κατά ρητή επιλογή του ΚΠολΔ, η πρωτοβουλία κίνησης και προώθησης της εκτελεστικής διαδικασίας ανήκει στον επισπεύδοντα δανειστή (άρθρο 927 ΚΠολΔ). Ειδικά στην εκτέλεση για την ικανοποίηση χρηματικών απαιτήσεων μέσω της κατάσχεσης, πρώτη πράξη της κύριας διαδικασίας είναι η επιβολή αυτής (βλ. άρθρο 934 2, εδ. 1 ΚΠολΔ), διότι με την πράξη αυτή εκδηλώνεται η πρωτοβουλία του επισπεύδοντος και το προβάδισμά του έναντι των άλλων δανειστών του οφειλέτη και συγκεκριμένα η απαγόρευση (με ποινή δικονομικής ακυρότητας) επιβολής από τους υπόλοιπους δανειστές νέας κατάσχεσης του ήδη κατασχεθέντος από τον επισπεύδοντα περιουσιακού στοιχείου του οφειλέτη (βλ. άρθρα και ΚΠολΔ). Οι λοιποί δανειστές περιορίζονται, μετά την επιβολή της κατάσχεσης, στη δέσμευση άλλων περιουσιακών στοιχείων του οφειλέτη, που δεν έχουν ήδη αναγκαστικά κατασχεθεί, χωρίς να ενδιαφέρει ο χρόνος κατά τον οποίο γεννήθηκε ή έγινε ληξιπρόθεσμη η απαίτησή τους. Κατά κανόνα, όμως, ο οφειλέτης διαθέτει ένα μόνο δεκτικό αναγκαστικής εκτέλεσης περιουσιακό στοιχείο. Για το λόγο αυτό, η 9 Βλ. Γέσιου Φαλτσή, Δίκαιο Αναγκαστικής Εκτέλεσης, Ειδικό Μέρος, 2001, 63, Ι αρ. 1, σελ. 561, Πίψου, Η αναγγελία δανειστή στην αναγκαστική εκτέλεση κατά τον ΚΠολΔ, 2001, 1, Ι, σελ. 3, Δημητρίου, Ο έλεγχος της διαδικασίας και των απαιτήσεων κατά τη διανομή του πλειστηριάσματος, 2004, 1, 1.1., σελ. 20, Νίκα, Δίκαιο Αναγκαστικής Εκτέλεσης ΙΙ, Ειδικό Μέρος, 2012, 54, αρ. 1, σελ Βλ. άρθρ. 971: «Αν το πλειστηρίασμα αρκεί για να ικανοποιηθούν εκείνος υπέρ του οποίου έγινε η εκτέλεση και οι δανειστές που αναγγέλθηκαν» και άρθρ. 974: «Αν το πλειστηρίασμα δεν αρκεί για να ικανοποιηθούν εκείνος υπέρ του οποίου έγινε η εκτέλεση και οι δανειστές που αναγγέλθηκαν». 11 Έτσι, Γέσιου Φαλτσή, Δίκαιο Αναγκαστικής Εκτέλεσης, Ειδικό Μέρος, 2001, 63, Ι αρ. 1, σελ

11 βασική επιλογή του ΚΠολΔ να επιτρέψει μόνο μια αναγκαστική κατάσχεση και να καθιερώσει έτσι την αρχή της πρωτοβουλίας του ενός μόνο επισπεύδοντος και ταυτόχρονα η επιδίωξη της ικανοποίησης του μεγαλύτερου δυνατού αριθμού πιστωτών, έπρεπε να αντισταθμιστεί με ένα άλλο διαδικαστικό τρόπο συμμετοχής των δανειστών στη διανομή του πλειστηριάσματος. Έτσι, ο ΚΠολΔ καθιέρωσε έναν άλλο θεσμό, το θεσμό της αναγγελίας των απαιτήσεων των λοιπών δανειστών του οφειλέτη στον υπάλληλο του πλειστηριασμού (άρθρο 972 ΚΠολΔ). Η αναγγελία αποτελεί την πρώτη πράξη και την αφετηρία της διαδικασίας της κατάταξης και επομένως εντάσσεται στο πλαίσιο της διαδικασίας της αναγκαστικής εκτέλεσης και γι αυτό θεωρείται διαδικαστική πράξη της αναγκαστικής εκτέλεσης 12. Αποτελεί δήλωση των δανειστών, που εμφανίζονται χρονικά μετά τον επισπεύδοντα δανειστή και αιτούνται από τον υπάλληλο του πλειστηριασμού τη συμμετοχή τους στη διαδικασία διανομής του πλειστηριάσματος 13. Η υιοθέτηση, όμως, ενός συλλογικού αποτελέσματος ως προς τη διανομή του προϊόντος του πλειστηριάσματος γεννά περαιτέρω ερωτήματα σχετικά με τον τρόπο διανομής του πλειστηριάσματος ανάμεσα στον επισπεύδοντα και τους αναγγελμένους δανειστές, κυρίως τα κριτήρια βάσει των οποίων θα οριστεί η σειρά ικανοποίησης των περισσότερων δανειστών ή και το ποσοστό της ικανοποίησης του καθενός εφόσον το πλειστηρίασμα δεν επαρκεί για όλους. 12 Μπρίνιας, Αναγκαστική Εκτέλεσις, Τόμος Δεύτερος, άρθρο 972, 378 ΙΙΙ, σελ. 964, Πίψου, Η αναγγελία δανειστή στην αναγκαστική εκτέλεση κατά τον ΚΠολΔ, 2001, σελ. 19, η οποία ειδικότερα τονίζει ότι «η αναγγελία αποτελεί διαδικαστική πράξη τρίτου στο πλαίσιο της αναγκαστικής εκτέλεσης και υπόκειται στις προϋποθέσεις που αυτό θέτει, αφού αφενός μεν η άμεση και κύρια συνέπειά της εκδηλώνεται σε δικονομικό επίπεδο, αφετέρου δε έχει ως αντικειμενικό σκοπό τη διαμόρφωση συγκεκριμένης διαδικασίας (της διαδικασίας της διανομής), συναρτώμενης προς την παροχή έννομης προστασίας με τη μορφή της ικανοποιήσεως της αναγγελλόμενης απαιτήσεως από το πλειστηρίασμα». Βλ., επίσης, Νικολόπουλο, Αναγκαστική Εκτέλεση, 2012, σελ Από την πρόσφατη νομολογία βλ. ΟλΑΠ 1/2010, ΕλΔνη 2010, 381, ΑΠ 243/2012, ΝΟΜΟΣ, ΑΠ 1349/2011, ΕφΑΔ 2011, 1081, ΑΠ 949/2011, ΕΠολΔ 2012, 120, ΑΠ 31/2010, ΧρΙΔ 2011, Πίψου, Η αναγγελία δανειστή στην αναγκαστική εκτέλεση κατά τον ΚΠολΔ, 2001, σελ. 11, Κατηφόρης σε Εφαρμογές Πολιτικής Δικονομίας, 2Β, 2008, 60, ΙΑ 1., αρ. 163, σελ. 719, Νίκας, Δίκαιο Αναγκαστικής Εκτέλεσης ΙΙ, Ειδικό Μέρος, 2012, 45, αρ. 2, σελ

12 2. ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ ΤΩΝ ΔΙΑΦΟΡΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΔΙΑΝΟΜΗΣ ΤΟΥ ΠΛΕΙΣΤΗΡΙΑΣΜΑΤΟΣ Στο πλαίσιο μιας συνοπτικής συγκριτικής θεώρησης ως προς τον τρόπο διανομής του πλειστηριάσματος θα παρουσιασθεί εν συντομία το λατινικό σύστημα, το γαλλικό και το ιταλικό, τα οποία εντάσσονται στο λατινικό, το γερμανικό και το ελβετικό. Α) Το λατινικό σύστημα Στο λατινικό σύστημα το πλειστηρίασμα διανέμεται στους συρρέοντες δανειστές «συμμέτρως» (αρχή της σύμμετρης ικανοποίησης), δηλαδή ανάλογα με το μέγεθος της απαίτησης του καθενός 14. Ο χρόνος γένεσης των συρρεουσών απαιτήσεων δεν έχει σημασία, καθώς οι παλαιότερες απαιτήσεις δεν έχουν καλύτερη μεταχείριση από τις νεότερες. Δεν έχει, επίσης, σημασία το είδος του τίτλου που στηρίζει την απαίτηση, που μπορεί να είναι τελεσίδικη δικαστική απόφαση ή κάποιο άλλο δημόσιο ή ιδιωτικό έγγραφο ή μπορεί ακόμα η απαίτηση κατά το χρόνο της αναγγελίας να μην αποδεικνύεται από έγγραφο. Επιπλέον, είναι αδιάφορος ο χρόνος στον οποίο οι διάφοροι δανειστές έλαβαν μέρος στην αναγκαστική εκτέλεση. Ο κατασχών δεν αποκτά (χρονικό ή άλλο) προνόμιο απέναντι στους δανειστές που αναγγέλθηκαν, οι δε προηγούμενοι αναγγελθέντες δανειστές δεν έχουν κανένα χρονικό ή άλλο προβάδισμα έναντι των μεταγενέστερων. Οι δανειστές απολαμβάνουν ίση μεταχείριση, με την επιφύλαξη των προνομίων. Προς το λατινικό αυτό σύστημα είναι κατά βάση προσανατολισμένα το γαλλικό, το ιταλικό, το ιαπωνικό 15 και το ελληνικό δίκαιο. i) Το γαλλικό σύστημα Το γαλλικό σύστημα, όπως ήδη αναφέρθηκε, εντάσσεται στο προαναφερθέν λατινικό σύστημα και επομένως ακολουθεί και αυτό κατά βάση την αρχή της σύμμετρης ικανοποίησης. 14 Βλ. Γέσιου Φαλτσή, Δίκαιο Αναγκαστικής Εκτέλεσης, Ειδικό Μέρος, 2001, 63, ΙΙ 1, αρ. 5, σελ. 562 και Δημητρίου, Ο έλεγχος της διαδικασίας και των απαιτήσεων κατά τη διανομή του πλειστηριάσματος, 2004, 1, 1.5., , σελ Nakamura, Die rezeption des deutschen Rechts in Japan, ZZP 1971, σελ. (74) 80 και ο ίδιος, Η αναγκαστική εκτέλεση στην Ιαπωνία, Δ 1993, (883)

13 Στο γαλλικό δίκαιο, η εκτελεστική διαδικασία κινητών και ακινήτων διακρίνεται συστηματικά σε τρία στάδια, την κατάσχεση, τη ρευστοποίηση των κατασχεθέντων και τη διανομή του προϊόντος της ρευστοποίησης στους δανειστές. Και εδώ, υιοθετείται η αρχή της απαγόρευσης κατάσχεσης του ήδη κατασχεθέντος (saisie sur saisie ne vaut) 16 και οι λοιποί, πέραν του πρώτου κατασχόντος, δανειστές του οφειλέτη μπορούν να συμμετάσχουν στην εκτελεστική διαδικασία και στη διανομή του πλειστηριάσματος με την άσκηση «ανακοπής» (opposition) 17, θεσμό ανάλογο προς την αναγγελία του ελληνικού δικαίου. Η ανακοπή αυτή μπορεί να εμφανισθεί με τρεις μορφές 18 : α) με τη συμμετοχή του δανειστή στην ίδια κατάσχεση προς συμμετοχή στη διανομή του πλειστηριάσματος, οπότε τα αντικειμενικά όρια της κατάσχεσης διατηρούνται αμετάβλητα, ενώ η πρωτοβουλία συνέχισης της εκτελεστικής διαδικασίας παραμένει στα χέρια του πρώτου κατασχόντος, β) με την επιβολή συμπληρωματικής κατάσχεσης και σε άλλα περιουσιακά στοιχεία του οφειλέτη, ενώ η πρωτοβουλία για τη ρευστοποίηση του συνόλου των αρχικά και συμπληρωματικά κατασχεθέντων συνεχίζει να ανήκει στον πρώτα κατασχόντα και γ) με την υποκατάσταση του δανειστή στη θέση του επισπεύδοντος προς επίσπευση της εκτελεστικής διαδικασίας, αν ο αρχικός κατασχών αμελεί ή καθυστερεί στη διενέργεια του πλειστηριασμού μέσα στον οριζόμενο από το νόμο χρόνο. Για τη διανομή του προϊόντος της ρευστοποίησης των περιουσιακών στοιχείων του οφειλέτη, το γαλλικό δίκαιο διακρίνει ανάμεσα στη διαδικασία της διανομής με συνεισφορά (la distribution des deniers 19 ) και στη διαδικασία της διανομής με κατάταξη (la distribution du prix 20 ). Η πρώτη διαδικασία, ήτοι αυτή της διανομής με συνεισφορά, εφαρμόζεται ιδίως κατά τον πλειστηριασμό κινητών ή ακινήτων, στα οποία δεν υπάρχουν υποθήκες, μεταξύ των περισσότερων εγχειρόγραφων δανειστών 21. Η διανομή με συνεισφορά διέπεται από την αρχή της 16 Perrot/Théry, Procédures civiles d exécution, αρ. 153 ΙΙΙ, σελ. 164, Perrot/Théry, Procédures civiles d exécution, αρ. 589, σελ. 539, Vincent/Prévault, Voies d exécution, αρ. 216 Ι, σελ. 174, Donnier, Voies d exécution et procédures de distribution, αρ. 725 επ., σελ. 229, 230, Traichel, Die Reform des Französischen Zwangsvollstreckungsrechts, σελ. 117 επ., Perrot/Théry, Procédures civiles d exécution, αρ. 590, σελ. 540, Πίψου, ό.π., 2 Ι, σελ. 28, Kerameus, Enforcement Proceedings στο International Encyclopedia of Comparative Law, volume XVI, Civil Procedure, Chapter 10, 1997, σελ Η παλιότερη ορολογία ήταν «la distribution par contribution». 20 Η παλιότερη ορολογία ήταν «la distribution par l ordre». 21 Γέσιου Φαλτσή, ό.π., 63, ΙΙ 1, σελ. 563, σημ. 5, Κατηφόρης, Οι προνομιούχες απαιτήσεις κατά τον ΚΠολΔ, 3, 3.2., σελ

14 σύμμετρης ικανοποίησης των δανειστών (άρθρο 2093 CCiv 22 ): Η επιβολή της κατάσχεσης δεν εξασφαλίζει προνόμιο στον κατασχόντα. Αν το πλειστηρίασμα δεν επαρκεί για την ικανοποίηση όλων των δανειστών, κάθε δανειστής λαμβάνει ποσοστό ανάλογο με το μέγεθος της απαίτησής του, συνεισφέροντας (δηλαδή συμμετέχοντας) με το υπόλοιπο στην γενική απώλεια, δηλαδή τον περιορισμό της ικανοποίησης του υπολοίπου της απαίτησης 23. Προτίμηση παρέχεται μόνο στους δανειστές που είναι εξοπλισμένοι με ενέχυρο ή άλλο ειδικό προνόμιο του ΑΚ. Όσον αφορά στη δεύτερη περίπτωση, ήτοι στη διαδικασία της διανομής με κατάταξη, δέον να ειπωθεί ότι αυτή εφαρμόζεται ιδίως κατά τον πλειστηριασμό ακινήτων μεταξύ των εμπραγμάτως ασφαλισμένων και των ειδικώς προνομιούχων δανειστών. Εδώ ισχύει η αρχή της χρονικής προτεραιότητας. Οι δανειστές κατατάσσονται στον πίνακα 24 και ικανοποιούνται με βάση τη χρονική σειρά εγγραφής του προνομίου ή της υποθήκης του καθενός 25. Αν συρρέουν τόσο ενυπόθηκοι ή προνομιούχοι όσο και εγχειρόγραφοι δανειστές, οι πρώτοι προηγούνται, ενώ το εναπομείναν πλειστηρίασμα διανέμεται σύμμετρα μεταξύ των δεύτερων, χωρίς να υπάρχει προνόμιο του πρώτου κατασχόντος. ii) Το ιταλικό σύστημα Και το ιταλικό σύστημα εντάσσεται στο λεγόμενο λατινικό σύστημα και ακολουθεί κατά βάση την αρχή της σύμμετρης ικανοποίησης. Στο ιταλικό δίκαιο, επίσης, δεν επιτρέπεται η κατάσχεση του ήδη κατασχεθέντος (άρθρο 524 CCivPr) και έτσι προβλέπεται η παρέμβαση στην εκτελεστική διαδικασία όλων των δανειστών του οφειλέτη που έχουν ληξιπρόθεσμη 22 Σύμφωνα με το άρθρο 2093 CCiv, ολόκληρη η περιουσία του οφειλέτη επέχει θέση κοινού ενεχύρου όλων των δανειστών, το τίμημα της οποίας κατανέμεται κατ αναλογία (συνεισφορά), αν δεν υπάρχει νόμιμος λόγος προτίμησης μεταξύ των δανειστών. 23 Βλ. Vincent/Prévault, Voies d exécution, αρ. 606 επ., σελ. 610 επ., Donnier, Voies d exécution et procédures de distribution, αρ επ., σελ. 481 επ. και αρ επ., σελ. 527 επ., Traichel, Die Reform des Französischen Zwangsvollstreckungsrechts, σελ. 185 επ., Kerameus, Enforcement Proceedings στο International Encyclopedia of Comparative Law, volume XVI, Civil Procedure, Chapter 10, 1997, σελ. 85, Γέσιου Φαλτσή, ό.π., 63 ΙΙΙ 1, σελ. 563, σημ. 5, Κατηφόρης, ό.π., σελ. 44, Πίψου, ό.π., 2 Ι, σελ Η σειρά της κατάταξης μπορεί να γίνει είτε από τους ίδιους τους δανειστές, όταν υπάρχει μεταξύ τους συμφωνία που επικυρώνεται από το δικαστήριο της εκτέλεσης (distribution amiable), είτε αν δεν υπάρχει συμφωνία με δικαστική απόφαση (distribution judiciaire). 25 Vincent/Prévault, Voies d exécution, αρ. 606 επ., σελ. 610 επ., Donnier, Voies d exécution et procédures de distribution, αρ επ., σελ. 481 επ., Kerameus, Enforcement Proceedings στο International Encyclopedia of Comparative Law, volume XVI, Civil Procedure, Chapter 10, 1997, σελ. 85, Γέσιου Φαλτσή, ό.π., 63 ΙΙΙ 1, σελ. 563, σημ. 5, Πίψου, ό.π., 2 Ι, σελ

15 και απαιτητή αξίωση (ασχέτως αν αυτοί είναι εξοπλισμένοι με εκτελεστό τίτλο ή όχι), με σκοπό τη συμμετοχή τους στη διανομή του πλειστηριάσματος (άρθρα CCivPr γενικά, άρθρα CCivPr επί κινητών και άρθρα 551, CCivPr επί ακινήτων) 26. Το ιταλικό δίκαιο διακρίνει το χρόνο αναγγελίας με βάση τους τίτλους και τα προνόμια των δανειστών. Η συμμετοχή των εγχειρόγραφων δανειστών στη διανομή προϋποθέτει την άσκηση της αναγγελίας σε χρόνο προγενέστερο του δικαστικού προσδιορισμού του τρόπου πώλησης του κατασχεθέντος. Αν οι ανωτέρω απαιτήσεις δεν αναγγέλθηκαν εμπρόθεσμα, αυτές μπορούν να ικανοποιηθούν μόνο μετά την πλήρη ικανοποίηση των εμπροθέσμως αναγγελμένων δανειστών. Αντίθετα, χρονικός περιορισμός δεν τίθεται για τους εμπραγμάτως ασφαλισμένους ή προνομιούχους δανειστές, οι οποίοι μπορούν να αναγγείλουν την απαίτησή τους, ανεξάρτητα από το στάδιο στο οποίο βρίσκεται η εκτελεστική διαδικασία. Η κατάσχεση δεν δημιουργεί προνόμιο υπέρ του κατασχόντος, αλλά το πλειστηρίασμα διανέμεται με βάση τους κανόνες του ουσιαστικού δικαίου 27. Πρώτα ικανοποιούνται οι εμπραγμάτως ασφαλισμένοι δανειστές κατά τη χρονική σειρά εγγραφής της υποθήκης του καθενός, ανεξαρτήτως του χρόνου αναγγελίας της απαίτησής τους, καθώς και οι ειδικοί προνομιούχοι δανειστές. Ακολουθούν οι εμπροθέσμως αναγγελθέντες εγχειρόγραφοι δανειστές, οι οποίοι ικανοποιούνται σύμμετρα, ανάλογα δηλαδή με το μέγεθος της απαίτησής τους. Τελευταίοι ικανοποιούνται οι εκπροθέσμως αναγγελθέντες δανειστές. Πάντως, ο κανόνας της σύμμετρης ικανοποίησης γνωρίζει μια σημαντική εξαίρεση: αν η αναγγελθείσα αξίωση δεν έχει εμπράγματη εξασφάλιση και είναι αμφίβολη (δηλαδή δεν προκύπτει από εκτελεστό τίτλο) 28, ο επισπεύδων δανειστής δικαιούται να υποδείξει στον τρίτο δανειστή άλλα αντικείμενα προς κατάσχεση. Αν ο 26 Βλ. Luiso, The Law of Execution: Italian National Report, στο συλλογικό τόμο Civil Procedure in Europe I Seizure and Overindebtedness in the European Union, 1997, IV 2, σελ Luiso, The Law of Execution: Italian National Report, στο συλλογικό τόμο Civil Procedure in Europe I Seizure and Overindebtedness in the European Union, 1997, IV 3, σελ Η εξαίρεση δεν ισχύει για τις αμφίβολες εμπραγμάτως ασφαλισμένες απαιτήσεις. Βλ. Πίψου, Η αναγγελία δανειστή στην αναγκαστική εκτέλεση κατά τον ΚΠολΔ, 2001, σελ. 33, σημ

16 αναγγελθείς δανειστής δεν συμμορφωθεί, τότε ο επισπεύδων ικανοποιείται κατά προτεραιότητα 29. Β) Το γερμανικό σύστημα Αντίθετα από το σύστημα της σύμμετρης ικανοποίησης όλων των δανειστών, στη Γερμανία ισχύει το σύστημα της χρονικής προτίμησης (Präventionsprinzip ή Prioritaetsprinzip) 30. Στον ΓερμΚΠολΔ (ZPO) δεν υπάρχει ο κανόνας της μοναδικής κατάσχεσης, αλλά αντίθετα η επιβολή της μιας αναγκαστικής κατάσχεσης δεν αποκλείει και την επιβολή νέων κατασχέσεων επί του ίδιου περιουσιακού αντικειμένου (πολλαπλές κατασχέσεις - άρθρο 826 ZPO). Στην εκτέλεση επί κινητών, η κατάσχεση δεσμεύει νομικά το κατασχεθέν κινητό και δημιουργεί υπέρ του κατασχόντος δικαίωμα ενεχύρου επ αυτού (άρθρο 804 ZPO), που του εξασφαλίζει την προνομιακή μεταχείρισή του κατά τη διανομή του πλειστηριάσματος 31. Οι λοιποί δανειστές του οφειλέτη, που έχουν εκτελεστό τίτλο, μπορούν να επιβάλουν νέα συμπληρωματική κατάσχεση στο ήδη κατασχεμένο πράγμα, η οποία, όπως ακριβώς και η αρχική κατάσχεση, δημιουργεί δικαίωμα ενεχύρου υπέρ του κατασχόντος, που έπεται όμως του αντίστοιχου δικαιώματος κάθε προγενέστερου κατασχόντος. Από εκεί και πέρα, η εκτελεστική διαδικασία κινείται για όλους τους δανειστές αυτεπαγγέλτως από το δικαστικό επιμελητή που επέβαλλε την αρχική κατάσχεση, ανεξαρτήτως της βούλησης του πρώτου κατασχόντος. Στη διανομή του πλειστηριάσματος εμφανίζονται περισσότεροι κατασχόντες δανειστές, καθένας από τους οποίους είναι ασφαλισμένος με δικαίωμα ενεχύρου. Η ικανοποίησή τους γίνεται με βάση την αρχή της χρονικής προτίμησης, ανάλογα δηλαδή με τη χρονική σειρά επιβολής των κατασχέσεων. Ο δανειστής που επέβαλλε πρώτος 29 Βλ. Luiso, The Law of Execution: Italian National Report, στο συλλογικό τόμο Civil Procedure in Europe I Seizure and Overindebtedness in the European Union, 1997, IV 1, σελ Βλ. Fragistas, Das Prӓventionsprinzip in der Zwangsvollstreckung, 1931, σελ. 7 και 80, Kerameus, Enforcement Proceedings στο International Encyclopedia of Comparative Law, volume XVI, Civil Procedure, Chapter 10, 1997, σελ. 89, Gaul, Η πραγμάτωση του δικαίου διαμέσου της αναγκαστικής εκτέλεσης εξ απόψεως δικαιικών αρχών και δογματικής του δικαίου, Δ 1999, σελ. (723) 730, Γέσιου Φαλτσή, ό.π., 63, ΙΙ 3, αρ. 6, σελ. 564, Κατηφόρη, Οι προνομιούχες απαιτήσεις κατά τον ΚΠολΔ, 2003, 3, 3.2., σελ. 32, Πιψου, ό.π., 2, ΙΙ, σελ. 36, Δημητρίου, ό.π., 1.5., , σελ Gaul, ό.π., Δ 1999, σελ. (723) 730. Βλ. και Κατηφόρη, ό.π., 3, 3.2., σελ

17 κατάσχεση και απέκτησε πρώτος ενέχυρο στο κατασχεθέν ικανοποιείται πλήρως, το δε τυχόν εναπομένον υπόλοιπο διατίθεται για την ικανοποίηση των λοιπών δανειστών κατά την τάξη του προνομίου τους. Στην εκτέλεση επί ακινήτων, διατάσσεται η κατάσχεση με διαταγή του δικαστηρίου της εκτέλεσης έπειτα από αίτηση δανειστή που διαθέτει εκτελεστό τίτλο, ορίζεται ο χρόνος του πλειστηριασμού, παρέχεται στον αιτούντα δανειστή το δικαίωμα ικανοποίησης από τη διανομή του πλειστηριάσματος και καλούνται οι λοιποί δανειστές να αναγγείλουν τις τυχόν απαιτήσεις τους για τη συμμετοχή τους στη διανομή. Η διαταγή του δικαστηρίου δημοσιεύεται σε επίσημο φύλλο και εγγράφεται στα βιβλία του υποθηκοφυλακείου και από τότε ισχύει ως κατάσχεση. Οι άλλοι δανειστές του καθ ου, που διαθέτουν τα σχετικά προσόντα, μπορούν να προσχωρήσουν στη διαδικασία του πλειστηριασμού μετά από υποβολή αίτησης προς το δικαστήριο της εκτέλεσης. Η συμμετοχή τους διατάσσεται με αντίστοιχη δικαστική απόφαση και ισχύει ως πρόσθετη κατάσχεση. Με αυτήν οι τρίτοι δανειστές αποκτούν δικαιώματα ισοδύναμα με αυτά του κατασχόντος και ιδίως το δικαίωμα συμμετοχής στη διανομή του πλειστηριάσματος. Ο δανειστής που ξεκίνησε τη διαδικασία έχει προνόμιο και ικανοποιείται κατά προτεραιότητα έναντι των λοιπών επόμενων εγχειρόγραφων δανειστών, όχι όμως και έναντι των εμπραγμάτως ασφαλισμένων δανειστών, που προηγούνται. Ομοίως και κάθε επόμενος δανειστής, που προέβη σε δήλωση συμμετοχής με ισχύ κατάσχεσης, αποκτά προνόμιο έναντι των επόμενων απλών δανειστών, όχι όμως έναντι των ενυπόθηκων δανειστών. Έτσι, λοιπόν, η αρχή της χρονικής προτεραιότητας του δικονομικού δικαίου υποχωρεί έναντι της αρχής της χρονικής προτεραιότητας του ουσιαστικού δικαίου. Κατά το πρότυπο του γερμανικού δικαίου έχει διαμορφωθεί και το αυστριακό δίκαιο, στο οποίο επίσης επιτρέπονται οι πολλαπλές κατασχέσεις του ίδιου περιουσιακού στοιχείου και έτσι ο αναγκαστικός πλειστηριασμός διεξάγεται για όλους τους δανειστές και το προϊόν του διανέμεται σε αυτούς. Η διανομή του πλειστηριάσματος υπόκειται στην αρχή της χρονικής προτεραιότητας, δηλαδή η σειρά ικανοποίησης των δανειστών εξαρτάται από το χρόνο επιβολής της κατάσχεσης του καθενός Βλ. Πίψου, ό.π., 2 ΙΙ, σελ. 39 επ. και Κατηφόρη, ό.π., 3, 3.2., σελ

18 Γ) Το ελβετικό σύστημα Το ελβετικό σύστημα κινείται στο μεταίχμιο των συστημάτων της σύμμετρης ικανοποίησης και της χρονικής προτεραιότητας, καθώς υιοθετεί το σύστημα της ικανοποίησης των δανειστών κατά ομάδες 33. Όπως το γερμανικό και το αυστριακό, έτσι και το ελβετικό δίκαιο επιτρέπει την επιβολή περισσότερων κατασχέσεων στο ίδιο πράγμα, κινητό ή ακίνητο 34. Ωστόσο, το ελβετικό δίκαιο διαφοροποιείται κατά το ότι η συμμετοχή των κατασχόντων δανειστών στην περαιτέρω εκτελεστική διαδικασία και τη διανομή του πλειστηριάσματος δεν γίνεται από τον καθένα ατομικά αλλά με βάση το διαχωρισμό τους σε ομάδες στις οποίες αυτοί υπάγονται (άρθρα SchKG). Ο δανειστής που επέβαλε πρώτος την κατάσχεση και οι τρίτοι δανειστές, που κατόπιν άδειας της αρμόδιας δικαστικής αρχής, επέβαλαν συμπληρωματικές κατασχέσεις μέσα σε αποκλειστική προθεσμία τριάντα ημερών από την επιβληθείσα πρώτη κατάσχεση, σχηματίζουν τη λεγόμενη «πρώτη ομάδα δανειστών». Μετά την πάροδο της προθεσμίας των τριάντα ημερών, οι λοιποί τρίτοι δανειστές δεν έχουν δικαίωμα συμμετοχής στην πρώτη ομάδα δανειστών, αλλά ένας οποιοσδήποτε από αυτούς πρέπει να επιβάλλει δεύτερη αυτοτελή κατάσχεση και εν συνεχεία οι υπόλοιποι συμπληρωματικές κατασχέσεις, μέσα σε νέα προθεσμία άλλων τριάντα ημερών από τη δεύτερη αυτοτελή κατάσχεση. Οι δανειστές αυτοί σχηματίζουν τη «δεύτερη ομάδα δανειστών». Ομοίως μπορεί να ακολουθήσει ο σχηματισμός και άλλων επόμενων ομάδων δανειστών, δηλαδή «τρίτη ομάδα δανειστών» κ.ο.κ. Η επίσπευση του πλειστηριασμού μπορεί να γίνει από οποιονδήποτε δανειστή της πρώτης ομάδας, που ενεργεί όμως στο όνομα όλων των δανειστών της ομάδας 35. Η ικανοποίηση των δανειστών γίνεται με βάση την ομάδα στην οποία ανήκουν Βλ. Fragistas, Das Prӓventionsprinzip in der Zwangsvollstreckung, 1931, σελ. 8 και 59 62, Kerameus, Enforcement Proceedings στο International Encyclopedia of Comparative Law, volume XVI, Civil Procedure, Chapter 10, 1997, σελ. 89, Γέσιου Φαλτσή, ό.π., 63, ΙΙ 3, αρ. 7, σελ. 564, Κατηφόρης, ό.π., 3, 3.2., σελ. 45, Πιψου, ό.π., 2, ΙΙΙ, σελ. 42, Δημητρίου, ό.π., 1.5., , σελ. 41, σημ Σημειώνεται ότι στο ελβετικό δίκαιο εφαρμόζεται πιστά η αρχή της αναλογικότητας, σύμφωνα με την οποία δεν επιτρέπεται η κατάσχεση να υπερβαίνει το αναγκαίο μέτρο για την ικανοποίηση των απαιτήσεων (αντίστοιχη ρύθμιση καθιερώνει, υλοποιώντας την αρχή της αναλογικότητας, και το άρθρο ΚΠολΔ). Έτσι, επιβάλλεται να προηγείται η κατάσχεση κινητών πριν την κατάσχεση ακινήτων, που διενεργείται σε περίπτωση ανεπάρκειας της λοιπής περιουσίας του οφειλέτη ή σε περίπτωση συμφωνίας αυτού (άρθρα 95 και 97 SchKG). 35 Kerameus, ό.π., Enforcement Proceedings, σελ Βλ. Πίψου, ό.π., 2, ΙΙΙ, σελ

19 Μεταξύ των ομάδων ισχύει η αρχή της χρονικής προτεραιότητας, δηλαδή οι δανειστές της πρώτης ομάδας προηγούνται ως σύνολο εκείνων της δεύτερης. Μεταξύ των δανειστών της ίδιας ομάδας ισχύει η αρχή της προνομιακής ικανοποίησης των εξοπλισμένων με εμπράγματη ασφάλεια δανειστών και των προνομιούχων δανειστών και στη συνέχεια ισχύει η αρχή της σύμμετρης ικανοποίησης ανάλογα με το μέγεθος της απαίτησης του καθενός. Το τυχόν υπόλοιπο μετά την ικανοποίηση των δανειστών της πρώτης ομάδας χρησιμοποιείται για την ικανοποίηση των δανειστών της δεύτερης ομάδας κ.ο.κ. Ουσιαστικά το ελβετικό δίκαιο υιοθέτησε από το γερμανικό την αρχή της χρονικής προτίμησης, αλλά περιόρισε σημαντικά τη δύναμή της, καθιερώνοντας κατά βάση την ομαδική προτίμηση ΓΕΝΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΠΑΡΑΠΑΝΩ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ Τόσο η αρχή της σύμμετρης ικανοποίησης όλων των δανειστών όσο και η αρχή της χρονικής προτεραιότητας εμφανίζουν ορισμένα πλεονεκτήματα αλλά και μειονεκτήματα 38. Η αρχή της χρονικής προτεραιότητας δίνει την προτίμηση στους δανειστές που έχουν εκτελεστό τίτλο και μπορούν να επιβάλλουν κατάσχεση αλλά και σε όσους δανειστές παρακολουθούν την οικονομική κατάσταση του οφειλέτη και παρεμβαίνουν έγκαιρα για τη δημιουργία προνομίου. Ουσιαστικά πρόκειται για μια επιβράβευση του επιμελέστερου δανειστή που έσπευσε να επιληφθεί της περιουσίας του οφειλέτη του. Ωστόσο, εν προκειμένω πρέπει να επισημανθεί ότι οι απαιτήσεις δεν καθίστανται ταυτόχρονα ληξιπρόθεσμες, ώστε να εξασφαλίζεται για όλους τους δανειστές σύγχρονη δυνατότητα δράσης και να είναι δυνατός ο διαχωρισμός τους σε επιμελείς και αμελείς δανειστές 39. Επιπλέον, η αρχή της χρονικής προτεραιότητας 37 Γέσιου Φαλτσή Πελαγία, Δίκαιο Αναγκαστικής Εκτέλεσης, Ειδικό Μέρος, 2001, 63, ΙΙ αρ. 7, σελ Για το ζήτημα αυτό βλ. Γέσιου Φαλτσή, Δίκαιο Αναγκαστικής Εκτέλεσης, Ειδικό Μέρος, 2001, 63, ΙΙ αρ. 8 και 9, σελ. 565, 566, Κατηφόρη, Οι προνομιούχες απαιτήσεις κατά τον ΚΠολΔ, 3, 3.3., σελ Βλ., όμως, Gaul, ό.π., σελ. (723) 733, ο οποίος υποστηρίζοντας το σύστημα της χρονικής προτεραιότητας αναφέρει ότι δεν πρέπει να γίνεται σύγκριση του κατασχόντα δανειστή με ένα δανειστή που δεν έχει ακόμα γεγενημένη απαίτηση, γιατί πραγματικός ανταγωνισμός υφίσταται 19

20 οδηγεί το δανειστή στο να μη συναινεί εύκολα στην αναστολή της δίωξης του οφειλέτη του, γιατί ο πρώτος κατασχών έχει προνόμιο έναντι των υπολοίπων, με αποτέλεσμα να πολλαπλασιάζονται οι δίκες. Βέβαια, δεν πρέπει να παροράται ότι με το σύστημα αυτό προτάσσεται η ικανοποίηση του δανειστή που ενδεχομένως και σε συμπαιγνία με τον οφειλέτη έσπευσε και επέβαλε αναγκαστική κατάσχεση σε αξιόλογο περιουσιακό του στοιχείο. Από την άλλη πλευρά, το σύστημα της σύμμετρης ικανοποίησης όλων των δανειστών κρίνεται εύλογο και δικαιολογημένο, καθώς το πλειστηρίασμα, μέχρι τη διανομή του, ανήκει στον οφειλέτη, στην περιουσία του οποίου πρέπει να έχουν ίσα δικαιώματα όλοι οι δανειστές του, αν για ειδικούς λόγους νομοθετικής επιλογής δεν δημιουργήθηκε προνόμιο για ορισμένους από αυτούς. Επομένως, η αρχή της σύμμετρης ικανοποίησης εξασφαλίζει την ισότητα μεταξύ των δανειστών 40. Ωστόσο, επειδή είναι πολύ πιθανό το ενδεχόμενο της συρροής και άλλων δανειστών, ο δανειστής, που σπεύδει να επιληφθεί της περιουσίας του οφειλέτη του, οδηγείται στην επιβολή κατάσχεσης σε όσο το δυνατό περισσότερα περιουσιακά αντικείμενα του οφειλέτη, προκειμένου να εξασφαλίσει μεγαλύτερο πλειστηρίασμα και να καταστήσει πιθανότερη και πληρέστερη την ικανοποίησή του. Επιπλέον, ένα ακόμα μειονέκτημα είναι ότι ο δανειστής έχει συμφέρον να ξεκινήσει πιο γρήγορα ο πλειστηριασμός, ώστε να αποφύγει τη συρροή περισσότερων δανειστών, σε αντίθεση με το σύστημα της χρονικής προτεραιότητας, όπου ο δανειστής επιδιώκει την ταχύτερη επιβολή της κατάσχεσης. Τέλος, το σημαντικότερο ίσως μειονέκτημα του συστήματος της σύμμετρης ικανοποίησης είναι ότι επιτρέπεται η συμμετοχή στη διανομή του πλειστηριάσματος και δανειστών που δεν έχουν εκτελεστό τίτλο, με αποτέλεσμα σχεδόν πάντα μετά τη σύνταξη του πίνακα κατάταξης να ακολουθεί η άσκηση της ανακοπής κατά του πίνακα κατάταξης, προκειμένου να κριθεί το βάσιμο των απαιτήσεων που αναγγέλθηκαν. μόνο μεταξύ του κατασχόντα δανειστή και εκείνων των δανειστών, που είναι φορείς ώριμων προς εκτέλεση αξιώσεων και ως εκ τούτου είναι σε θέση να επιβάλλουν και αυτοί κατάσχεση. 40 Βλ., όμως, και Gaul, ό.π., σελ. (723) 732, ο οποίος απορρίπτει τις κριτικές σχετικά με την αντισυνταγματικότητα του συστήματος της χρονικής προτεραιότητας, με το επιχείρημα ότι κάθε δανειστής έχει τις ίδιες δυνατότητες με τους άλλους δανειστές ώστε να είναι πρώτος. 20

21 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ ΕΠΑΡΚΕΙΑ ΤΟΥ ΠΛΕΙΣΤΗΡΙΑΣΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΔΙΑΝΟΜΗ 1. ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ Και κατά τον ΚΠολΔ μας, εάν το πλειστηρίασμα επαρκεί για την πλήρη ικανοποίηση του επισπεύδοντος και των αναγγελθέντων δανειστών, δεν δημιουργούνται συγκρουόμενα συμφέροντα μεταξύ των δανειστών και έτσι, με βάση τις διατάξεις των άρθρων 971 και , 2 ΚΠολΔ, ο υπάλληλος του πλειστηριασμού προχωρεί αμέσως στην ικανοποίησή τους. Δηλαδή, ο συμβολαιογράφος δεν χρειάζεται να κατατάξει τους δανειστές σε κάποιο πίνακα, αλλά απλώς συντάσσει μια πράξη διανομής 41 του πλειστηριάσματος και εξόφλησης των δανειστών και έπειτα αναλαμβάνεται το πλειστηρίασμα από το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων 42. Αν κατά παράβαση του άρθρου 971 ΚΠολΔ συνταχθεί πίνακας κατάταξης, τότε επέρχεται δικονομική ακυρότητα που εξαρτάται από τη βλάβη του ανακόπτοντος (159 αρ. 3 ΚΠολΔ), και προτείνεται με την ανακοπή του άρθρου 933 ΚΠολΔ 43. Οι βασικές προϋποθέσεις για τη διανομή του πλειστηριάσματος χωρίς να απαιτείται η κατάταξη των δανειστών είναι οι εξής: Πρώτη προϋπόθεση αποτελεί η επάρκεια του πλειστηριάσματος για την ικανοποίηση του επισπεύδοντος και των αναγγελθέντων δανειστών, αφού αφαιρεθούν τα έξοδα της εκτέλεσης 44 ή η ανυπαρξία αναγγελμένων δανειστών, έστω 41 Η οποία δεν είναι δεκτική προσβολής με την κατ άρθρο ΚΠολΔ ανακοπή. Βλ. Πίψου, ό.π., σελ Μπρίνιας, ό.π., άρθρο 971, 376 Ι, σελ Βλ. Γέσιου Φαλτσή, Δίκαιο Αναγκαστικής Εκτέλεσης, Ειδικό Μέρος, 2001, 63, ΙΙΙ 4, αρ. 26, σελ. 572, Νικολόπουλο σε Κεραμέα/Κονδύλη/Νίκα, Ερμηνεία ΚΠολΔ, ΙΙ, άρθρα , 2000, άρθρο 971, αρ. 2, σελ. 1868, Νίκα, ό.π., 54, V, αρ. 14, σελ Δηλαδή δεν επηρεάζεται από τη ρύθμιση του άρθρου που αναγνωρίζει δικαίωμα ανακοπής μόνο στον καθ ου η εκτέλεση. Βλ., επίσης, και από τη νομολογία τη ΜΠρωτΛαμ 813/1972, Δ 1973, 586, όπου ασκήθηκε ανακοπή του 933 ΚΠολΔ κατά του πίνακα κατάταξης από το δικαιολογούντα έννομο συμφέρον δανειστή και εφόσον τεκμηρίωνε μη επανορθώσιμη άλλως βλάβη, επειδή η τυχαίως κατατακτέα απαίτησή του δεν αναγράφηκε ολόκληρη και έτσι αυτή, μετά την τελεσίδικη επιδίκασή της, κινδύνευε να μείνει μερικώς ανικανοποίητη, αφού το υπόλοιπο του πλειστηριάσματος θα αποδιδόταν στον καθ ου η εκτέλεση. 44 Και του φόρου μεταβίβασης, όταν πρόκειται για πλειστηριασμό ακινήτων Μπρίνιας, ό.π., άρθρο 971, 375 α Ι, σελ Για την έννοια των εξόδων εκτέλεσης βλ. κατωτέρω κεφάλαιο τρίτο, ενότητα με αριθμό 3, υποσημείωση

22 κι αν δεν επαρκεί το πλειστηρίασμα για την ικανοποίηση του επισπεύδοντος 45. Αναφορικά με το πρώτο ενδεχόμενο, δηλαδή της ύπαρξης αναγγελθέντων δανειστών, η επάρκεια του πλειστηριάσματος συναρτάται με το ύψος των απαιτήσεων του επισπεύδοντος και των νομίμως και εμπροθέσμως αναγγελθέντων δανειστών, χωρίς να ερευνάται η ύπαρξη των τίτλων και εν γένει των αποδεικτικών εγγράφων που τις στηρίζουν 46. Ωστόσο, σχετικά με τη δυνατότητα της άμεσης ικανοποίησης και των αβέβαιων, αμφίβολων μη πλήρως αποδεδειγμένων απαιτήσεων των αναγγελμένων δανειστών 47 υφίσταται διχογνωμία. Κατά μία άποψη 48, από τη στιγμή που το άρθρο ΚΠολΔ σε αντίθεση με το άρθρο 978 ΚΠολΔ δεν κάνει καμία διάκριση ανάμεσα σε βέβαιες και αβέβαιες ή αμφίβολες απαιτήσεις των αναγγελμένων δανειστών, αν ο καθ ου η εκτέλεση δεν ασκήσει την ανακοπή του άρθρου ΚΠολΔ, ο υπάλληλος του πλειστηριασμού είναι υποχρεωμένος να τις ικανοποιήσει όλες, ακόμα και αυτές που δεν είναι πλήρως αποδεδειγμένες. Κατά αντίθετη άποψη 49, η ανωτέρω λύση οδηγεί σε ανεπιεική αποτελέσματα, καθώς ο καθ ου επιβαρύνεται με χρέη ανύπαρκτα αν παραλείψει να ασκήσει ανακοπή και έτσι, κατά την άποψη αυτή, πρέπει να εφαρμοσθεί αναλογικά το άρθρο ΚΠολΔ, ώστε η αμφίβολη απαίτηση να ικανοποιείται από τον υπάλληλο του πλειστηριασμού μόνο όταν αυτή μπορεί να αποδειχθεί από τον αναγγελλόμενο, π.χ. με την έκδοση της δικαστικής απόφασης σε δίκη που εκκρεμεί ή με την άσκηση αναγνωριστικής αγωγής. Κατά τρίτη και ενδιάμεση άποψη 50, η άμεση ικανοποίηση αυτών των απαιτήσεων προϋποθέτει ρητή συναίνεση του καθ ου η εκτέλεση, ακόμα κι αν δεν τις έχει αμφισβητήσει με την ανακοπή του άρθρου ΚΠολΔ, διαφορετικά το ποσό του πλειστηριάσματος που αναλογεί σε αυτές θα κατατεθεί στο Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων και θα παραμείνει εκεί, μέχρι να αρθεί δικαστικώς η αμφισβήτηση ή αβεβαιότητα. Αξιολογώντας τις ανωτέρω θέσεις και επιχειρώντας να παραθέσω τη 45 Γέσιου Φαλτσή, Δίκαιο Αναγκαστικής Εκτέλεσης, Ειδικό Μέρος, 2001, 63, ΙΙΙ 2 α, αρ. 13, σελ. 567, Νικολόπουλος σε Κεραμέα/Κονδύλη/Νίκα, ό.π., άρθρο 971, αρ. 1, σελ. 1867, Νίκας, ό.π., 54, ΙΙΙ, αρ. 6, σελ Μπρίνιας, ό.π., άρθρο 971, 375 α ΙΙ, σελ. 955, Γέσιου Φαλτσή, ό.π., 63 ΙΙΙ 2 α, αρ. 13, σελ. 568, Βαθρακοκοίλης, Κώδικας Πολιτικής Δικονομίας, Ερμηνευτική Νομολογιακή Ανάλυση (κατ άρθρο), Τόμος Ε, 1997, άρθρο 971, αρ. 2, σελ. 850, Νικολόπουλος σε Κεραμέα/Κονδύλη/Νίκα, ό.π., άρθρο 971, αρ. 1, σελ. 1867, Πίψου, ό.π., σελ. 484, Βαφειάδου σε Απαλαγάκη, ΚΠολΔ, ερμηνεία κατ άρθρο, άρθρο 971, σελ. 1036, Νίκας, ό.π., 54 ΙΙΙ, αρ 6, σελ Δηλαδή αυτών που σε περίπτωση σύνταξης πίνακα κατάταξης θα κατατάσσονταν τυχαία. 48 Μπρίνιας, ό.π., άρθρο 971, 376 ΙΙ, σελ. 959, 960. Σύμφωνος κι ο Βαθρακοκοίλης, ό.π., Τόμος Ε, άρθρο 971, αρ. 18, σελ Γέσιου Φαλτσή, ό.π., 63 ΙΙΙ 4, αρ. 27, σελ Σύμφωνη κι η Πίψου, ό.π., σελ Νικολόπουλος σε Κεραμέα/Κονδύλη/Νίκα, ό.π., άρθρο 971, αρ. 1, σελ Από τη νομολογία βλ. την παλιότερη απόφαση ΜΠρωτΛαμ 813/1972, Δ 1973, 586 με σύμφωνο σχόλιο του Μπρίνια. 22

23 δική μου, κρίνω ως δικαιότερη την τρίτη και ενδιάμεση άποψη, καθώς θεωρώ ανεπιεική τη λύση να ικανοποιηθούν αμέσως και οι αβέβαιες ή αμφίβολες απαιτήσεις των αναγγελμένων δανειστών, απλά και μόνο επειδή ο καθ ου παρέλειψε για κάποιο λόγο να ασκήσει την ανακοπή του άρθρου ΚΠολΔ. Μπορεί το γράμμα του νόμου να μην διακρίνει τις απαιτήσεις, ωστόσο πρέπει να γίνει μια τελολογική ερμηνεία του άρθρου ΚΠολΔ, ώστε να ληφθεί υπόψη ότι ο σκοπός του νόμου είναι η ικανοποίηση των δανειστών, που δεν στηρίζουν την απαίτησή τους σε εκτελεστό τίτλο, εφόσον την αποδείξουν. Ωστόσο, αν ο καθ ου η εκτέλεση, στον οποίο θα περιέλθει το υπόλοιπο του πλειστηριάσματος μετά την ικανοποίηση των δανειστών του, συναινεί ρητά στην ικανοποίηση των αβέβαιων ή αμφίβολων απαιτήσεων και επομένως τις αποδέχεται ως προς την ύπαρξη και το ύψος τους, τότε δεν υφίσταται κανένας λόγος να μην ικανοποιηθούν αμέσως από τον υπάλληλο του πλειστηριασμού οι εν λόγω απαιτήσεις. Με τη ρητή συναίνεση του καθ ου προφυλάσσεται το συμφέρον του να μην ικανοποιηθούν δανειστές με ανύπαρκτες απαιτήσεις. Διαφορετικά, οι δανειστές των αβέβαιων ή αμφίβολων απαιτήσεων, προκειμένου να αποδείξουν τις απαιτήσεις τους, είναι υποχρεωμένοι να κινηθούν δικαστικά, γεγονός που συνεπάγεται μεγάλη επιβράδυνση της ικανοποίησής τους αλλά και οικονομική επιβάρυνση, η οποία εν τέλει θα επιδικασθεί στον καθ ου οφειλέτη ως δικαστική δαπάνη. Συνεχίζοντας τις προϋποθέσεις για τη διανομή του πλειστηριάσματος χωρίς κατάταξη των δανειστών σημειώνεται ότι δεύτερη αυτονόητη προϋπόθεση αποτελεί η καταβολή του πλειστηριάσματος από τον υπερθεματιστή. Αν δεν καταβληθεί ολόκληρο το πλειστηρίασμα, αλλά επιτραπεί η καταβολή του σε δόσεις, το άρθρο 971 ΚΠολΔ εφαρμόζεται μόνο μετά την ολοκληρωτική καταβολή ( ΚΠολΔ). Τέλος, η τρίτη προϋπόθεση είναι η παρέλευση ορισμένης προθεσμίας 51 από τον πλειστηριασμό. Σύμφωνα με το άρθρο ΚΠολΔ, η ικανοποίηση των δανειστών χωρίς πίνακα γίνεται την εικοστή ημέρα από τον πλειστηριασμό, δηλαδή πέντε ημέρες μετά τη λήξη της προθεσμίας αναγγελίας (άρθρο εδ. γ ΚΠολΔ), διαφορετικά ενδεχόμενη καθυστέρηση του υπαλλήλου του πλειστηριασμού συνεπάγεται την αστική του ευθύνη. Ειδικά στην περίπτωση των ακινήτων, σύμφωνα με το άρθρο ΚΠολΔ, αν δόθηκε προθεσμία για την καταβολή μέρους του 51 Το χρονικό διάστημα από 1 έως 31 Αυγούστου δεν υπολογίζεται στην προθεσμία αυτή (άρθρο ΚΠολΔ). 23

24 πλειστηριάσματος και πραγματοποιήθηκε αυτή η καταβολή μετά τη λήξη της προθεσμίας του άρθρου ΚΠολΔ, η διανομή πρέπει να γίνει μέσα σε δύο ημέρες από την καταβολή του υπολοίπου. Ωστόσο, προβλέπεται ότι η διανομή μπορεί να γίνει και νωρίτερα αν συμφωνεί 52 ο καθ ου οφειλέτης. Θα ήταν παρακινδυνευμένη, όμως, η ερμηνευτική εκδοχή ότι η διανομή του πλειστηριάσματος θα μπορούσε να λάβει χώρα και πριν από την εκπνοή της δεκαπενθήμερης προθεσμίας προς υποβολή των αναγγελιών, γιατί έτσι θα εξαιρούνταν από την ικανοποίησή τους οι απαιτήσεις δανειστών, που αναγγέλθηκαν νόμιμα και εμπρόθεσμα, αλλά μετά από τη διανομή του πλειστηριάσματος 53. Επομένως, η διανομή πρέπει να επιτραπεί το νωρίτερο μετά τη λήξη της προθεσμίας αναγγελίας, δηλαδή τη δέκατη έκτη ημέρα από τον πλειστηριασμό. 2. ΑΝΑΚΟΠΗ ΚΑΤΑ ΤΩΝ ΑΝΑΓΓΕΛΙΩΝ Η αναγγελία, ως διαδικαστική πράξη της εκτελεστικής διαδικασίας, μπορεί να προσβληθεί από τον έχοντα έννομο συμφέρον με την ανακοπή του άρθρου 933 ΚΠολΔ 54. Όμως, με την ανακοπή αυτή προβάλλονται λόγοι ακύρωσης που 52 Η συναίνεση του καθ ου μπορεί να δοθεί είτε με την υπογραφή της πράξης διανομής, είτε με αυτοτελή πράξη που συντάσσεται από τον υπάλληλο του πλειστηριασμού, είτε με έγγραφη δήλωση του καθ ου στον υπάλληλο του πλειστηριασμού, βλ. Μπρίνια, ό.π., άρθρο 971, 377, Ι, σελ Βλ. Γέσιου Φαλτσή, ό.π., 63 ΙΙΙ 2 β, αρ. 14, σελ. 569, Βαθρακοκοίλη, ό.π., Τόμος Ε, άρθρο 971, αρ. 19, σελ. 856, Νίκα, ό.π., 54 VI, αρ. 16, σελ Σύμφωνα με τη Γέσιου Φαλτσή, ό.π., 63 ΙΙΙ 3 α, σελ. 568, «η διαδικαστική πράξη της αναγγελίας του δανειστή μπορεί να προσβληθεί από τον οφειλέτη με την ανακοπή του 933 έως το χρόνο της διανομής (: εικοσαήμερη προθεσμία μετά τον πλειστηριασμό), ακόμα δηλαδή κι αν έχει περάσει η προθεσμία του άρθρου β. Δυνατότητα εφαρμογής του άρθρου β θα υπήρχε μόνο όταν πρόκειται για αναγγελίες που πραγματοποιήθηκαν πριν τον πλειστηριασμό. Οι αναγγελίες που συντελούνται μετά τον πλειστηριασμό υποχρεωτικά θα πρέπει να υπαχθούν στην εικοσαήμερη προθεσμία του άρθρου 971 1, γιατί διαφορετικά θα προχωρήσει η διανομή». Αντίθετα, ο Δημητρίου, ό.π., 10, 10.1., , σελ. 364 και ο Νίκας, ό.π., 54 IV, αρ. 8, σελ. 485 υποστηρίζουν ότι «η αναγγελία προσβάλλεται από τον έχοντα έννομο συμφέρον και μέσα στην προθεσμία του άρθρου β με την ανακοπή εκτέλεσης του άρθρου 933 ΚΠολΔ». Πρβλ. Πίψου, ό.π., σελ. 518, η οποία καταρχήν δέχεται τη δυνατότητα προσβολής της αναγγελίας με την ανακοπή του άρθρου 933 ΚΠολΔ, όμως περαιτέρω προβαίνει σε οριοθέτηση του πεδίου εφαρμογής της. Συγκεκριμένα, αρνείται τη δυνατότητα προσβολής με την ανακοπή του 933 ΚΠολΔ όσων αναγγελιών έγιναν μετά τον πλειστηριασμό, αφενός μεν γιατί για αυτές προβλέπονται οι ειδικές ανακοπές των άρθρων και ΚΠολΔ και άρα παρέλκει το έννομο συμφέρον οποιουδήποτε νομιμοποιούμενου κατά το άρθρο 933 ΚΠολΔ προς άσκηση ανακοπής, αφετέρου δε γιατί αντικείμενο της κατά τα άρθρα 933 και γ ανακοπής είναι μόνο ο πλειστηριασμός κι όχι οι πράξεις που τον ακολουθούν. Από την άλλη, δέχεται τη δυνατότητα προσβολής όσων αναγγελιών γίνονται στο στάδιο μετά την αναγκαστική κατάσχεση αλλά πριν το πλειστηριασμό, ιδίως αν στηρίζονται σε εκτελεστό τίτλο και επομένως έχουν αποτελέσματα αυτοτελούς κατάσχεσης. Και τούτο διότι η ικανότητα αυτών να στηρίξουν την περαιτέρω πορεία της εκτελεστικής διαδικασίας σε συνδυασμό με το γεγονός ότι η 24

25 αναφέρονται στον τρόπο της αναγγελίας, δηλαδή στο κύρος της, και όχι στην αναγγελλόμενη απαίτηση, γιατί όταν το άρθρο 933 ΚΠολΔ αναφέρεται στους λόγους που αφορούν την απαίτηση, εννοεί μόνο την απαίτηση του επισπεύδοντος και όχι των αναγγελθέντων δανειστών 55. Επειδή, λοιπόν, παρίστατο ανάγκη να αναγνωρισθεί στον καθ ου οφειλέτη η δυνατότητα να προβάλλει αντιρρήσεις και κατά των απαιτήσεων των αναγγελμένων δανειστών, ο νομοθέτης χορήγησε αποκλειστικά 56 στον καθ ου - οφειλέτη μια ειδική μορφή ανακοπής κατά της εκτέλεσης, αυτή του άρθρου ΚΠολΔ, που παρέχει το δικαίωμα στον οφειλέτη να αμφισβητήσει την απαίτηση των δανειστών που αναγγέλθηκαν. Από τη γενικότερη διατύπωση του άρθρου ΚΠολΔ, που περιορίζεται στην παραπομπή στα άρθρα 933 επ. ΚΠολΔ, αλλά και από τον επιδιωκόμενο με αυτήν σκοπό προκύπτει ότι ο καθ ου μπορεί να προσβάλλει μια αναγγελία τόσο για ελαττώματα της διαδικασίας όσο και για λόγους που αναφέρονται στην απαίτηση που αναγγέλλεται Επί της ανακοπής του άρθρου ΚΠολΔ, καθώς και αυτή ακύρωση της αναγγελίας στο στάδιο αυτό μειώνει τον κύκλο των δανειστών, οι οποίοι εξοφλούνται υποχρεωτικά προκειμένου ο οφειλέτης να εξαγοράσει το κατασχεθέν και να ματαιώσει τον πλειστηριασμό (969 2 ΚΠολΔ) ή ενδεχομένως μπορούν να αντιταχθούν στη ματαίωσή του (969 3 ΚΠολΔ) θεμελιώνουν το απαιτούμενο έννομο συμφέρον. Βλ. σχετικά με τη νομική φύση της αναγγελίας ανωτέρω, κεφάλαιο πρώτο, ενότητα με αριθμό 1, υποσημειώσεις 12 και 13 και από τη νομολογία την ΟλΑΠ 1/2010, ΕλΔνη 2010, 381, η οποία χαρακτηρίζει την αναγγελία ως την πρώτη επιθετική, εξώδικη διαδικαστική πράξη. Σύμφωνα με την απόφαση αυτή, η συμμετοχή δανειστή του καθ ου η εκτέλεση στη διαδικασία της αναγκαστικής εκτέλεσης γίνεται με δικόγραφο (αναγγελτήριο), το οποίο δεν αποτελεί εισαγωγικό δικόγραφο διεξαγωγής δίκης. Με αυτό το δεδομένο, η Ολομέλεια του Αρείου Πάγου έκρινε ότι τα στοιχεία που απαιτούνται για το κύρος της αναγγελίας είναι αυτά που ορίζονται στο άρθρο ΚΠολΔ, μεταξύ των οποίων δεν περιλαμβάνεται και η υπογραφή του αναγγελτηρίου από πληρεξούσιο δικηγόρο. Εξάλλου, ο υπάλληλος του πλειστηριασμού κατά την κατάρτιση του πίνακα κατάταξης των δανειστών ενεργεί ως όργανο της διαδικασίας της αναγκαστικής εκτέλεσης και δεν αποτελεί «δικαστική αρχή» ούτε ειδικό δικαιοδοτικό όργανο, αφού δεν διεξάγεται ενώπιον του δίκη, με την παράσταση των διαδίκων με τους πληρεξούσιους τους δικηγόρους και τη διεξαγωγή αποδείξεων, αλλά καταρτίζει τον πίνακα κατάταξης αφού λάβει υπόψη τις αναγγελίες και τις τυχόν παρατηρήσεις των λοιπών αναγγελθέντων δανειστών. Με το ίδιο σκεπτικό βλ. και ΑΠ 243/2012, ΝΟΜΟΣ, ΑΠ 949/2011, ΕΠολΔ 2012, 120, ΑΠ 31/2010, ΧρΙΔ 2011, Γέσιου Φαλτσή, ό.π., 63 ΙΙΙ 3 α, σελ. 568, Βαθρακοκοίλης, ό.π., άρθρο 971, αρ. 3, σελ. 851, Δημητρίου, ό.π., 10, 10.1., , σελ. 364, Νίκας, ό.π., 54 IV, αρ. 8, σελ Πρβλ. Πίψου, ό.π., σελ. 520, η οποία υποστηρίζει ότι «και η αμφισβήτηση της απαίτησης του αναγγελθέντος δεν θα πρέπει να αποκλείεται, ιδίως όταν η αναγγελία επέχει θέση κατασχέσεως και στηρίζει την εξέλιξη της εκτελεστικής διαδικασίας» (Αναφέρεται βέβαια στην αναγγελία που έγινε πριν από τον πλειστηριασμό. Βλ. ανωτέρω τη σημ. 54). 56 Δεν υπάρχει έννομο συμφέρον του επισπεύδοντος και των αναγγελθέντων δανειστών για την προσβολή των αναγγελιών, αφού επαρκεί το πλειστηρίασμα και επομένως ικανοποιούνται όλοι. Βλ. από τη νομολογία ΕφΛαρ 159/2003, ΝΟΜΟΣ. 57 Μπρίνιας, ό.π., άρθρο 971, 375β IV, σελ. 958, Γέσιου Φαλτσή, ό.π., 63 ΙΙΙ 3 β, αρ. 17, σελ. 570, Βαθρακοκοίλης, ό.π., άρθρο 971, αρ. 8, σελ. 853, Δημητρίου, ό,π., 10, 10.1., , σελ. 366, Νίκας, ό.π., 54 IV, αρ. 10, σελ Από τη νομολογία βλ. ΕφΠατρ 542/2009, ΑχαΝομ 2010,