4. ΕΔΑΦΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ. Α /Β Διαχείριση Φυσικών Πόρων

Transcript

1 4. ΕΔΑΦΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ Α /Β Διαχείριση Φυσικών Πόρων

2 4.1 Ορισμός του εδάφους Χερσαία ζωή Οικονομία (;) Διάφοροι ορισμοί Μεταλλειολόγοι, Πολιτικοί Μηχανικοί, Γεωπόνοι κτλ. ΔΦΠ: αλληλεπίδραση με περιβάλλον& άλλους φ.π.

3 4.1 Παράγοντες εδαφογένεσης Μητρικό υλικό Φυσική & χημική σύσταση Κλίμα Βροχή & θερμοκρασία Ζωντανοί οργανισμοί Βλάστηση & μικροοργανισμοί Τοπογραφικό ανάγλυφο Υψόμετρο, κλίση, βλάστηση Χρόνος Από τη στιγμή που: μητρικό υλικό + κλίμα

4 4.2 Ιδιότητες του εδάφους 3 φάσεις: a. Στερεή 50% b. Υγρή c. Αέρια Κατανόηση/ Συσχέτιση λειτουργίαςκέρδους

5 4.2 Ιδιότητες του εδάφους ΦΥΣΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ Ανόργανα οργανικά συστατικά Ανόργανα ~90-98% Κόκκοι: Σκελετός εδάφους (>2mm) Χάλικες > Πέτρες Λεπτή γη (<2mm) Άμμος > Ιλύς > Άργιλος Κοκκομετρική σύσταση ΧΗΜΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ Σύσταση (ορυκτά οργανικά) Αντίδραση εδάφους (ph) Όξινο έδαφοςιόντα τοξικά Αλκαλικό έδαφος ισχυρή δέσμευση στο έδαφος Δύσκολη πρόσληψη τροφοπενίες

6 4.2 Κοκκομετρική σύσταση Εκατοστιαία αναλογία άμμου, ιλύος, αργίλου Π.χ. 30% άργιλος, 45% άμμος, 25% λεπτή γη Άμμος: Συγκρατεί ελάχιστο νερό Συγκρατεί ελάχιστα θρεπτικά Ιλύς: Συγκρατεί περισσότερο νερό Συγκρατεί ελάχιστα θρεπτικά Δυσμενείς συνθήκες αερισμού Άργιλος Συγκρατεί μεγάλες ποσότητες νερού (μεγάλες δυνάμεις) Συγκρατεί θρεπτικά συστατικά Δυσμενείς συνθήκες αερισμού

7 ΑΜΜΟΣ Συγκρατεί ελάχιστο νερό Συγκρατεί ελάχιστα θρεπτικά

8 ΙΛΥΣ Συγκρατεί περισσότερο νερό Συγκρατεί ελάχιστα θρεπτικά Δυσμενείς συνθήκες αερισμού

9 ΑΡΓΙΛΟΣ Συγκρατεί μεγάλες ποσότητες νερού (μεγάλες δυνάμεις) Συγκρατεί θρεπτικά συστατικά Δυσμενείς συνθήκες αερισμού

10 4.3 Το έδαφος ως συντελεστής της παραγωγικής γης 82% εδάφους: O, Si, Al Όμως: Si/Al: όχι θρεπτικά Ο: από ατμόσφαιρα & νερό Μακροστοιχεία (θρεπτικά, σε μεγάλες ποσότητες) C, H, O, N, S, P, K, Ca, Mg Ιχνοστοιχεία (σε ίχνη, ωστόσο πολύ ουσιώδη) Fe, Mn, Zn, Cu, Mo, B, Cl

11 4.3 Γονιμότητα Τοξικότητα Γονιμότητα εδάφους Εφοδιασμός θρεπτικών στοιχείων σε κατάλληλες αναλογίες στα φυτά Ανεπάρκεια τροφοπενία Συμπτώματα: ξήρανση, κηλίδες Τοξικότητα Περίσσεια θρεπτικών (ανισορροπία θρεπτικών) Συμπτώματα: κιτρίνισμα, ξήρανση, παραμορφώσεις Επιπτώσεις και στα ζώα (;)

12 4.4 Έννοια γεωργικής γης Γεωργική εκμετάλλευση Καλλιέργειες Κτηνοτροφικές/Πτηνοτροφικές μονάδες Βοσκότοποι Υδατοκαλλιέργειες Συγκεκριμένα χαρακτηριστικά και απαιτήσεις

13 4.5 Χρήσεις γης Εκμετάλλευση πόρου γης χωρίς να χάσει την παραγωγικότητά του γαιοϊκανότητα Απαραίτητη η ΑΕΙΦΟΡΙΑ

14 4.6 Διαχείριση Αξιολόγηση πόρων γης Προβλήματα Αύξηση πληθυσμού Καταναλωτισμός Άνιση κατανομή Αποτέλεσμα Υποβάθμιση, διάβρωση Λύση: ορθολογική διαχείριση Μελέτη: αξιολόγηση πόρων γης

15 4.6.1 Αξιολόγηση πόρων γης 1. Συνεκτίμηση παραγόντων (τοπικά) 2. Προσδιορισμός χρήσης γης 3. Ωφέλεια από δαπάνες για εκμετάλλευση 4. Αειφορία 5. Καταλληλότητα για διάφορες χρήσεις

16 4.6.2 Καταλληλότητα πόρων γης 1. Ποιοτική αξιολόγηση Ποιοτικά χαρακτηριστικά εδάφους (μη συσχετισμός) 2. Ποσοτική αξιολόγηση Συσχετισμός εδάφους με επενδύσεις 3. Παρούσα καταλληλότητα Κατάσταση ως έχει, χωρίς βελτιώσεις 4. Δυνητική καταλληλότητα Κατάσταση ύστερα από μελέτες/βελτιώσεις

17 4.6.3 Μέθοδοι αξιολόγησης πόρων γης Κατεύθυνση των 2 σταδίων (α) Ποιοτική & (β) ποσοτική αξιολόγηση Παράλληλη κατεύθυνση Ταυτόχρονη αξιολόγηση

18 4.7 Εδαφική υποβάθμιση Διάβρωση Παρελθόν: Σχηματισμός εδάφους > Διάβρωση εδάφους Παρόν: Σχηματισμός εδάφους < Διάβρωση εδάφους Προβλήματα Εδαφική υποβάθμιση: μείωση παραγωγικότητας εδάφους(φυσικώς/ανθρωπογενώς) Εδαφική διάβρωση: Μορφή εδαφικής υποβάθμισης Χάνεται ανώτερο/γονιμότερο τμήμα εδάφους ( )

19 4.7 Κατηγορίες διάβρωσης 1. Υδατική Επιφανειακή διάβρωση Φάση απόσπασης (κρούση σταγόνων βροχής) Φάση μεταφοράς (απορροή νερού) Παράγοντες που επηρεάζουν: (α) βροχόπτωση, (β) βλάστηση, (γ) κλίση, (δ) έδαφος (;) Μετακινήσεις μαζών 2. Αιολική 3. Κατολισθήσεις 4. Μηχανική Πλαγιές λόφων πτώση επιφανειακού εδάφους από ψηλά στα χαμηλά (φτωχότερο έδαφος) υποβάθμιση

20 4.7 Ανθρώπινες δραστηριότητες που επιταχύνουν τη διάβρωση Φυσική διαδικασία Αντιστάθμιση/Υπερκάλυψη με φυσική εδαφογένεση 1. Καταστροφή δασών Πυρκαγιές ξηρασίας βροχές διάβρωση 2. Υπερβόσκηση Συνδυασμός με πυρκαγιές αναστολή αναγέννησης καμένων δασών 3. Μη ορθολογική καλλιέργεια γεωργικών εκτάσεων Υπερεκμετάλλευση εξάντληση θρεπτικών έλλειψη οργανικών ουσιών & φυτών(;)

21 4.8 Συντήρηση Προστασία εδαφικών πόρων 1. Βιοκαλλιεργητικές τεχνικές Συγκράτηση ριζών Κάλυψη από άμεση πτώση βροχής Γονιμότητα: Οργανικές ενώσεις Χλωρές λιπάνσεις (αμειψισπορά) Αγρανάπαυση Λιπάνσεις συντήρησης 2. Τεχνικές καλλιέργειας του εδάφους Μελέτη & ρύθμιση: υγρασίας, κλίσης 3. Αντιδιαβρωτικά τεχνικά έργα Π.χ. αναβαθμίδες, εγγειοβελτιωτικά έργα

22 Ορυκτά Φυσικά, στερεά, ομογενή σε συγκεκριμένη πίεση και θερμοκρασία ιδιότητες: Κρυσταλλικό σχήμα μορφή Χρώμα(ιδιοχρωματικά αλλοχρωματικά) Σκληρότητα(κλίμακα Mohs) Σχισμός(θραύση) Πυκνότητα/Ειδικόβάρος(gr/cm 3 )

23 Ορυκτά Κρυσταλλικό σχήμα Σε συγκεκριμένες συνθήκες

24 Ορυκτά Χρώμα Ιδιοχρωματικά Πάντα το ίδιο χρώμα ταυτοποίηση Χρυσός Χαλκός Άργυρος θείο

25 Ορυκτά Χρώμα Αλλοχρωματικά Διαφορετικά χρώματα, αναλόγως με προσμίξεις Ρουµπίνι Zαφείρι Παρουσία χρωµίου Παρουσία σιδήρου και τιτανίου

26 Ορυκτά Σκληρότητα Αναφέρεται στο πόσο σκληρό είναι το ορυκτό, δηλαδή στην ένταση των δυνάμεων που αναπτύσσονται μεταξύ των μορίων των ορυκτών Σκληροµετρική κλίµακα του Mohs Τα υπόλοιπα ορυκτά βαθµονοµούνται ανάλογα µε τη σχετική σκληρότητά τους έναντι των δέκα ορυκτών

27 Ορυκτά Σχισμός Ορισμένα ορυκτά μετά από μηχανική επίδραση (κρούση με σφυρί κλπ) διασπώνται σε ομαλές επίπεδες επιφάνειες. Αυτή η ικανότητα τους χαρακτηρίζεται σχισμός

28 cleavage_of_gypsum

29 Αµέθυστος

30 Verdelite

31 Ορυκτό αλάτι NaCl

32 Γαληνίτης PbS

33 Ασβεστίτης CaCO 3

34 Ασβεστίτης CaCO 3

35 Ασβεστίτης CaCO 3

36 Μαγνητίτης Fe 3 O 4

37 Σφαλερίτης ορυκτό του ψευδαργύρου

38

39 Αιµατίτης Fe2O3

40 ηµιµορφίτης σµιθσονίτης

41 Ορυκτά

42 Πετρώματα Φυσικά, στερεά, σχετικά ομοιόμορφα Μονόμικτα πετρώματα: από ένα ορυκτό Πολύμικτα πετρώματα: συσσωματώματα ορυκτών

43 Πετρώματα 1. Εκρηξιγενή πετρώματα(από κρυστάλλωση του μάγματος) Πλουτώνια πετρώματα(κρυστάλλωση σε μεγάλα βάθη) Φλεβικά πετρώματα(κρυστάλλωση σε ρωγμές) Ηφαιστειακά πετρώματα(κρυστάλλωση στην επιφάνεια) 2. Μεταμορφωμένα πετρώματα Μεταμόρφωση προϋπάρχοντων πετρωμάτων(πίεση& θερμοκρασία) 3. Ιζηματογενή πετρώματα Καθίζηση σε νερό/αέρα[μηχανικά, χημικά, βιοχημικά]

44 Πετρώματα

45 Πετρώματα-Εκρηξιγενή

46 Πετρώματα-Εκρηξιγενή Πλουτώνια Γρανίτης ιορίτης

47 Πετρώματα-Εκρηξιγενή Φλεβικά

48 Πετρώματα-Εκρηξιγενή Ηφαιστειακά Οψιδιανός

49 Πετρώματα Μεταμορφωμένα

50 Πετρώματα- Μεταμορφωμένα

51 Πετρώματα-Ιζηματογενή

52 Πετρώματα-Ιζηματογενή

53 Πετρώματα-Ιζηματογενή

54 4.12 Μεταλλεύματα Ορυκτά & πετρώματα συμφέρουσα παραλαβή στοιχείου/στοιχείων Π.χ. Αργίλιο από βωξίτη ΌΧΙ αργίλιο από άργιλο! Σε μορφή: αλάτων, ενώσεων, αυτοφυή Προσμίξεις(κατεργασία)

55 Μετάλλευµα χρυσού

56 Βωξίτης

57 4.12 Μεταλλεύματα Προβλήματα: 1. Εξάντληση 2. Επεξεργασία (έντονα ρυπογόνα) 3. Καταστροφή οικοσυστημάτων (π.χ. βουνά) Λύσεις: 1. Ανακύκλωση υλικών 2. Εναλλακτικές πηγές

58 4.12 Ραδιενεργά μεταλλεύματα Θόριο(μικρές ποσότητες) Ουράνιο(μεγάλες ποσότητες εμπλουτισμός) Παραγωγή ενέργειας Σε ενώσεις & άλατα ΕΛΛΑΔΑ: Μακεδονία Θράκη Δυτική Ελλάδα