Γενικά εισαγωγικά...

Transcript

1 IA 64: Αττικά μελανόμορφα αγγεία Ευρυδίκη Κεφαλίδου

2 Γενικά εισαγωγικά...

3 Η κεραμική είναι το πολυπληθέστερο και πιο συχνό αρχαιολογικό αντικείμενο. Αλλά δεν είναι σημαντική μόνο για τους αρχαιολόγους. Με τη βοήθεια της κεραμικής: α) εντοπίζουμε μια αρχαιολογική θέση β) χρονολογούμε μια θέσης ή ένα σύνολο (π.χ. τα αντικείμενα ενός τάφου) γ) μπορούμε να κατανοήσουμε τη χρήση μιας θέσης ή ενός κτίσματος αυτής (οικισμός, νεκροταφείο, κατοικία, ιερό κτλ.) βασισμένοι στα σχήματα, τις χρήσεις και τη διακόσμησητων αγγείων δ) διερευνούμε τις εμπορικές επαφές στη Μεσόγειο Τα αγγεία καθευατά: Α) δίνουν πληροφορίες για την αρχαία τεχνολογία (το κεραμικό είναι το πρώτο συνθετικό υλικό που κατασκεύασε ο άνθρωπος και ταυτόχρονα ένα υλικό που μας εκπλήσσει μέχρι σήμερα = έρευνες ΝΑSA) Β) η διακόσμησή τους, ιδίως όταν έχει εικονιστικό αφηγηματικό χαρακτήρα, μας δίνει πλούσιες πληροφορίες για την καθημερινή ζωή, τη μυθολογία, τη θρησκεία, τον αθλητισμό, την ιδεολογία, την κοινωνία, ακόμη και για τις πολιτικές και κοινωνικές καταστάσεις της εποχής που δημιουργήθηκαν

4

5

6

7

8

9 Υπογραφές αγγειοπλαστών και αγγειογράφων: ΕΓΡΑΦΣΕΝ ΕΠΟΙΕΣΕΝ

10

11 Εξόρυξη πηλού

12 Κοπάνισμα, κοσκίνισμα καθάρισμα του πηλού και των αντιπλαστικών υλών

13 Προετοιμασία του πηλού: ανάμιξη και ζύμωμα

14 Ανάμιξη τριών αργιλοχωμάτων για τη δημιουργία του πηλού

15 Θραψανιώτες και αττικοί κεραμίστες: ο ένας γυρίζει τον τροχό, ο άλλος σηκώνει το αγγείο.

16

17

18 Κλίβανοι κάθετης ανοδικής πυράς: ο συνηθέστερος τύπος στην αρχαιότητα

19 Σύγχρονη κατασκευή κεραμικού κλιβάνου

20 και τοποθέτηση των αγγείων στο εσωτερικό του.

21 Τεχνική όπτησης των αγγείων: 3 φάσεις που βασίζονται στις χημικές μεταβολές των οξειδίων του σιδήρου, που έχει τόσο ο πηλός όσο και το ζωγραφικό επίχρισμα (το οποίο αποτελείται από διυλισμένο πηλό = πιο λεπτά μόρια που αλλάζουν χρώμα και υαλοποιούνται σε πιο χαμηλές θερμοκρασίες από εκείνες του πηλού με τον οποίο είναι κατασκευασμένο το αγγείο. Α. Οξείδωση: τα στεγνό και ζωγραφισμένο αγγείο μπαίνει στον κλίβανο. Σιγά σιγά δυναμώνει η φωτιά μέχρι τους 850 ο -900 ο C. Το αγγείο γίνεται όλο κόκκινο (πυράκτωση). Β. Αναγωγή: στους 900 ο C ρίχνουν στον κλίβανο χλωρά κλαδιά και κλείνουν το άνοιγμά του για να μην μπαίνει οξυγόνο. Δημιουργείται διοξείδιο του άνθρακα που μετατρέπει το οξείδιο του σιδήρου σε μαύρο μαγνητίτη. Το αγγείο γίνεται όλο μαύρο αλλά τα σημεία που έχουν καλυφθεί με το λεπτό ζωγραφικό επίχρισμα υαλοποιούνται και σφραγίζουν. Γ. Επανοξείδωση: ανοίγουν και πάλι τις οπές του κλιβάνου για να μπει οξυγόνο. Το αγγείο γίνεται πάλι κόκκινο, εκτός από τα σημεία που έχουν καλυφθεί με το υαλοποιημένο πλέον λεπτό επίχρισμα, τα οποία παραμένουν μαύρα.

22

23 Πρόχοι που κατασκευάστηκαν από τον ίδιο πηλό και ψήθηκαν σε ηλεκτρικό κλίβανο (αριστερά) και κλίβανο με ξύλα (δεξιά)

24 Σχήματα χρήσεις διακόσμηση γενικώς

25 Αγγεία για τον θάνατο: λήκυθοι (αρωματοδοχεία)

26

27 Χόες (ο χούς) Μικρή οινοχόη για χρήση κυρίως στα Ανθεστήρια

28 Γυναίκες και παιδιά στο σπίτι: μαγειρικά σκεύη, επίνητρα σφονδύλια πηνία αγνύθες για την επεξεργασία του μαλλιού, λυχνάρια, πιάτα, ποτήρια, δοχεία καλλυντικών και αρωμάτων αλλά και θήλαστρα (μπιμπερό) και καθίκια

29 Άνδρες: στην Αγορά, στα Γυμνάσια και τις παλαίστρες, στο συμπόσιο, στον πόλεμο Κλεψύδρες, επίσημα μέτρα και σταθμά, αγγεία έπαθλα αγώνων, αγγεία με λάδι για το άλειμμα του σώματος, αγγεία για το συμπόσιο και όστρακα σπασμένων αγγείων για εξοστρακισμούς

30 Ελάχιστες οι πληροφορίες των γραπτών πηγών για τους κεραμείς «ἀγαθὴ δ' Ἔρις ἥδε βροτοῖσιν. καὶ κεραμεὺς κεραμεῖ κοτέει καὶ τέκτονι τέκτων, καὶ πτωχὸς πτωχῷ φθονέει καὶ ἀοιδὸς ἀοιδῷ» Ησίοδος, Ἔργα καί Ἡμέραι, «οἷον τοὺς τῶν κεραμέων παῖδας. ὡς πολὺν χρόνον διακονοῦντες θεωροῦσι πρὶν ἅπτεσθαι τοῦ κεραμεύειν» Πλάτων, Πολιτεία 467a Αρχαϊκή αναθηματική στήλη κεραμέα από την Ακρόπολη.

31 John D. Beazley ( )

32 Μέθοδοι ταύτισης αγγειογράφων Σύστημα του Giovanni Morelli ( ) Ιστορικός της τέχνης (αλλά σπούδασε ιατρική) = έμφαση στην ανατομία του σχεδίου, δηλ. σε λεπτομέρειες που ξεχωρίζουν το χέρι ενός καλλιτέχνη, λ.χ. αυτιά, δάχτυλα, πτυχώσεις, απόδοση μυών κλπ. Το σύστημα υιοθέτησε και ο J. Beazley και ξεχώρισε - ταξινόμησε την αττική αγγειογραφία από το 600 έως το 300 π.χ. Ζωγράφος του Κλεοφράδη

33 Ο Beazley δημιούργησε ένα πολυσύνθετο οικοδόμημα, που έβαλε σε μια τάξη χιλιάδες αγγεία. Με την ταξινόμηση αυτή ξεχώρισε πάνω από 1000 άτομα και ομάδες (περ. 400 μελανόμορφα και περ. 800 ερυθρόμορφα. Στους καταλόγους του διαγράφει και την εξέλιξη του έργου του καθενός, τις πιθανές μεταξύ τους σχέσεις (εργαστήρια, μαθητές, δάσκαλοι, συνεχιστές, κοντά), τις ομάδες των θεματικών κύκλων κλπ., λαμβάνοντας υπόψη και τα ιστορικά γεγονότα κάθε εποχής. Και επειδή ελάχιστοι αρχαίοι κεραμίστες υπογράφουν τα έργα τους έδωσε συμβατικά ονόματα στα χέρια και στις ομάδες εμπνεόμενος από διάφορα στοιχεία, λ.χ.: Α) που βρέθηκε ένα αγγείο = Ζ. του Διπύλου, Ζ. του Ανάλατου Β) που βρίσκεται ένα αγγείο (ή και τον αριθμό καταγραφής του) = Ζ. του Βερολίνου 1686

34 Γ) το μυθολογικό θέμα που εικονίζει = Ζ. του Νέσσου ή Ζ. των Γοργόνων (ή συνδυασμός θέματος και Μουσείου = Ζ. του Νέσσου της Νέας Υόρκης) Δ) κάποιο αγαπημένο θέμα του αγγειογράφου = Ζ. των Γυναικών, η Ομάδα των Κύκνων Ε) το όνομα του κεραμέα που υπογράφει τα αγγεία = Ζ. του Κλεοφράδη, Ζ. του Άμαση (8 αγγεία που γράφουν ΑΜΑΣΙΣ ΜΕΠΟΙΕΣΕΝ έχουν ζωγραφιστεί από τον ίδιο αγγειογράφο, τον Ζ. του Άμαση)

35 Ε) τα ονόματα Καλών = Ζ. του Ευαίωνος, Ομάδα του Λεάγρου ΣΤ) κάτι άλλο που κινεί το ενδιαφέρον, π.χ. χιουμοριστικά ονόματα = Ο Χειρότερος Ζωγράφος (The Worst Painter)

36

37 CLASSICAL ART RESEARCH CENTRE and THE BEAZLEY ARCHIVE Home Beazley Archive Pottery database Gem research Other databases Events Resources Publications People Support CARC Introduction to Greek pottery Pottery database There are two methods of searching the database. If you choose the full pottery database it is recommended that you use the 'Standard Search' option unless you need the full facilities of an 'Advanced Search'. Basic search (selective database) Full database Classical Art Research Centre Last updated: 22 October, 2012

38 Vase Number Fabric Technique Shape Recor d Provenance ATHENIAN BLACK-FIGURE AMPHORA (?) FRAGMENT ATHENS, ACROPOLIS Date Range Attributed To NETTOS P by BEAZLEY Decoration Collection GORGON 1: Athens, National Museum, Acropolis Coll.: XXXX Publication R ecord Publication R ecord Beazley, J.D., Attic Black-Figure Vase-Painters (Oxford, 1956): 5.11 Beazley, J.D., Paralipomena (Oxford, 1971): 4.26 Last updated 05/08/ :16:00 by Parker, Greg. Created 19/10/ :59:00 by Mannack, Thomas. Approved. Copyright Classical Art Research Centre, University of Oxford. Link to this record using the address

39 John Boardman (γεν. 1927)

40 Brian A. Sparkes I. Scheibler T. Rasmussen & N. Spivey (επιμ.) M. Τιβέριος

41 ΕΜΠΟΡΙΟ ΑΓΓΕΙΩΝ ΚΑΙ ΑΛΛΩΝ ΑΓΑΘΩΝ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΪΚΗ & ΚΛΑΣΙΚΗ ΕΠΟΧΗ

42 Σύντομη αναδρομή

43 π.χ.: Υπομυκηναϊκή περίοδος 1050/ π.χ.: Πρωτογεωμετρική περίοδος: π.χ.: Γεωμετρική περίοδος π.χ: Πρώιμη π.χ.: Μέση 60/ π.χ.: Όψιμη: A. Ωριμη 760/ π.χ. Β. Υστερη π.χ.

44 π.χ.: Γεωμετρική περίοδος Αρκετά ασφαλής η χρονολόγησή της λόγω: Στρωματογραφίας Γερμανικών ανασκαφών στον Κεραμεικό Εύρεση γεωμετρικών αγγείων με καλά χρονολογημένα αντικείμενα από την Ανατολή (π.χ. σφραγιδόλιθοι) Εύρεση ελληνικών αγγείων στην Ανατολή μαζί με ντόπια χρονολογημένα Πληροφορίες ιστορικών (π.χ. Θουκυδίδης, Ευσέβιος) για ίδρυση αποικιών, π.χ. Κύμη, η αρχαιότερη, 750 π.χ. = εύρεση ελληνικών αγγείων στην Κύμη εμφανίζονται νέα σχήματα αγγείων και συνεχίζει η τάση για ραδινότητα σταματούν σταδιακά οι ομόκεντροι κύκλοι και ημικύκλια και εισχωρούν τα φυτικά μοτίβα σταδιακή αύξηση της παρουσίας του μαιάνδρου - αρχικά απλός και στη συνέχεια σύνθετος - καθώς και της σβάστικας (συγγενές μοτίβο) = και τα δύο γνωστά ήδη από τη νεολιθική η διακόσμηση ακολουθεί τη δομή του αγγείου: αρχικά ζώνες που καλύπτουν όλο και μεγαλύτερο μέρος της επιφάνειας του αγγείου και στη συνέχεια δημιουργούνται και μικρές μετόπες που διακόπτουν τις ζώνες αυξάνονται σταδιακά οι μορφές ανθρώπων και ζώων σταδιακά μεγαλώνει πολύ το μέγεθος των γραπτών αγγείων συχνά ξεπερνούν το 1,5 μέτρο σε ύψος (αλλά έχουν αρμονικές αναλογίες) και μπορεί να μπαίνουν ως σήματα σε τάφους ο μαίανδρος γίνεται πολλαπλός για να καλύψει μεγαλύτερες επιφάνειες

45 Στην όψιμη Γεωμετρική περίοδο (760/ π.χ.): οι πρώτες αφηγηματικές παραστάσεις: πρόθεση, εκφορά, μάχες, κυνήγια, πλοία κλπ.

46 Όψιμη Γεωμετρική: π.χ. Α. Ώριμη: π.χ. = Ζωγράφος του Διπύλου Αμφορέας, Αθήνα, ΕΑΜ Ύψος: 1,55 μ. Από τώρα αρχίζουμε να αποδίδουμε έργα σε συγκεκριμένους αγγειογράφους, με κωδικά ονόματα

47

48 Όψιμη Γεωμετρική: π.χ. Β. Ύστερη: π.χ. π.χ. Ζωγράφος των Αθηνών 894 (περ π.χ.) *αρχίζει να χάνεται η αρμονία στις αναλογίες των αγγείων * προσθέτουν πλαστικά φίδια στον ώμο, τις λαβές και το χείλος * χρησιμοποιούνται πολλές μορφές ζωικού και φυτικού κόσμου * φόβος κενού: γεμίζουν το βάθος με πολλά μικρά μοτίβα * συχνά θέματα: τέθριππα, σειρές πολεμιστών με κυκλικές ασπίδες, σκηνές καθημερινής ή λατρευτικής ζωής (π.χ. κυνήγια, ναυάγια, χοροί με αυλητή), τέρατα, τα πρώτα σίγουρα μυθολογικά θέματα (π.χ. κένταυροι, πήγασοι, σφίγγες, σειρήνες ίσως και άλλα, π.χ. ίσως αρπαγή Ελένης * σταδιακά χάνεται ο μαίανδρος, μένει μόνο σπανίως το μοτίβο της έπαλξης

49 * εμφανίζεται η χάραξη και η χρήση περιγράμματος, ιδίως στα ρούχα και στα πρόσωπα (π.χ. στα μάτια). Όψιμη Γεωμετρική: π.χ. Β. Ύστερη: π.χ.

50 Πρωτοαττική αγγειογραφία: περ π.χ. Πρώιμη φάση: περ π.χ. Ζωγράφος του Ανάλατου, περ π.χ. Λουτροφόρος υδρία, Αθήνα, ΕΑΜ

51 Πρωτοαττική αγγειογραφία: περ π.χ. Ζωγράφος του Ανάλατου, λουτροφόρος αμφορέας. Ύψος: 1 μ.

52 Λεπτομέρειες λουτροφόρου: χρήση χάραξης

53

54 Ζωγράφος του Ανάλατου: όστρακο από πήλινο πίνακα: η παλαιότερη γραπτή επιγραφή σε αττικό αγγείο Αθήνα, ΕΑΜ

55 Πρωτοαττική αγγειογραφία: περ π.χ. Μέση φάση: περ π.χ. Το ασπρόμαυρο στυλ (The Black and White Style) Ζωγράφος του Πολύφημου Αμφορέας στην Ελευσίνα, Ύψος 1,42 μ. Πιθανόν κατασκευάζονταν στην Αίγινα

56 Ζωγράφος του Πολύφημου λεπτομέρεια αμφορέα Ελευσίνας

57

58 Ζωγράφος του Πολύφημου ( π.χ.) Πίσω πλευρά αμφορέα Ελευσίνας

59 Πρωτοαττική αγγειογραφία: περ π.χ. Μέση φάση: περ π.χ. Α. Το ασπρόμαυρο στυλ (The Black and White Style) Ζωγράφος της Οινοχόης των Κριών Περ π.χ. Οινοχόη στην Αίγινα

60 Odysseus escapes

61

62 Ζωγράφος της Οινοχόης των Κριών

63 Πρωτοαττική αγγειογραφία: περ π.χ. Μέση φάση: περ π.χ. Β. Το άγριο στυλ (The Wild Style) Ζωγράφος του Νέσσου της Νέας Υόρκης Περ. 660 π.χ.

64 Ζωγράφος του Νέσσου της Νέας Υόρκης Περ. 660 π.χ.

65 Αττικά μελανόμορφα αγγεία

66 Την εποχή που οι Αθηναίοι (και οι Αιγινήτες) έκαναν αυτά τα πρωτοαττικά στυλ, στην Κόρινθο είχαν προχωρήσει στον μελανόμορφο ρυθμό (ήδη από τις αρχές του 7 ου αι. π.χ.) και κατασκεύαζαν κυρίως μικρά αγγεία (αρυβάλλους και αλάβαστρα) που είχαν κατακλύσει τις αγορές της Μεσογείου.

67 Γύρω στο π.χ.: αρχή αττικού μελανόμορφου ρυθμού Διάρκεια: ως το περ. 460 π.χ. Καθαρό βάθος Άφθονη χάραξη και επίθετα χρώματα Αλλαγή στυλ Γύρω στο 550 π.χ. η Αθήνα παίρνει από την Κόρινθο τα πρωτεία στο εμπόριο των αγγείων και τα εκτοπίζει σταδιακά από τις αγορές της Μεσογείου, κάτι που γίνεται ακόμη πιο έντονο μετά το 530 π.χ., οπότε οι αθηναίοι κεραμίστες ανακαλύπτουν τον ερυθρόμορφο ρυθμό

68 Αρχείο Beazley: δημοσιευμένα αττικά μελανόμορφα αγγεία και χιλιάδες άλλα στις αποθήκες Μόνο περ. 10 επιγραφές με ονόματα αγγειογράφων Πιο πολλές με ονόματα αγγειοπλαστών Υπογραφές αγγειοπλαστών και αγγειογράφων: ΕΓΡΑΦΣΕΝ = ζωγράφισε ΕΠΟΙΕΣΕΝ = κατασκεύασε (δηλ. έπλασε το αγγείο αλλά μπορεί επίσης και να το ζωγράφισε

69 Πρώιμη φάση μελανόμορφου ρυθμού Περ. 630/ /570 π.χ. * Ζωγράφος του Βερολίνου Α 34 * Ζωγράφος του Νέσσου * Ζωγράφος των Γοργόνων * Αμφορείς με προτομές αλόγων * Κύλικες Κωμαστών * Σοφίλος * Τυρρηνικοί αμφορείς

70 Από τους πρώτους καθαρά μελανόμορφους αγγειογράφους: Zωγράφος του Βερολίνου Α 34 (περ π.χ.) (ή Ζωγράφος των Γυναικών: από τα κομμάτια αυτού του κρατήρα με υπόστατο, από την Αίγινα )

71 Ζωγράφος του Βερολίνου Α 34 ή κοντά του Όστρακο κρατήρα από την Αίγινα: ΑΛ ή ΑΓ (π.χ. ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ή ΑΓΑΜΕΜΝΩΝ) Σκύφος-κρατήρας

72 Κοντά στον Ζωγράφο του Βερολίνου Α 34 Σκύφος - κρατήρας

73 Ζωγράφος του Νέσσου (περ π.χ.) Αμφορέας, Σήμα στο νεκροταφείο του Κεραμεικού της Αθήνας Ύψος: 1,22 μ.

74

75

76 Ζωγράφος του Νέσσου Α) Ενιαίος αμφορέας, Μουσείο Αγοράς Β) Σκύφος-κρατήρας, Μουσείο Κεραμεικού Στον Ζωγράφο του Νέσσου ανήκει το παλαιότερο μελανόμορφο αγγείο που έχει βρεθεί έξω από τα σημερινά γεωγραφικά όρια της Ελλάδας: στην Ετρουρία: όστρακο με τον μύθο του Περσέα. Ήταν στη Λειψία της πρώην Ανατολικής Γερμανίας και χάθηκε στον Β Παγκόσμιο Πόλεμο.

77 Όστρακα του Ζωγράφου του Νέσσου

78 Εύρημα Βάρης (αρχαίος Αναγυρούς) αρχαίο νεκροταφείο, ανασκαφή Τρεις κρατήρες με πώμα και υπόστατο του Ζωγράφου του Νέσσου Αθήνα, ΕΑΜ

79 Ζωγράφος των Γοργόνων, περ π.χ. Λέβης με υπόστατο

80

81

82

83

84 Αμφορέας του Ζωγράφου των Γοργόνων

85 Βασικοί τύποι αρχαϊκών μελανόμορφων αμφορέων Γεωμετρικοί αμφορείς με λαβές στην κοιλιά (χάνονται στα μεταγενέστερα χρόνια) * Αμφορέας με λαιμό ** Ενιαίος αμφορέας Γεωμετρικός αμφορέας με λαβές στον ώμο (τύπος που συνεχίζει στα μεταγενέστερα χρόνια)

86 Αμφορείς με προτομές αλόγων

87

88 Κωμαστές και κύλικες τύπου Κωμαστών -γενικά Herman A. G. Brijder: Siana cups I and Komast cups (2 τόμοι), Allard Pierson Museum, Amsterdam Tyler Jo Smith, Komast Dancers in Archaic Greek Art, Οξφόρδη Κωμαστές σε κορινθιακά αγγεία

89 Αττικές κύλικες της Ομάδας των Κωμαστών, περ π.χ.

90

91 Και γυναικείες μορφές

92 Σκύφοι του Ζωγράφου ΚΧ

93 Zωγράφος ΚΧ Λεκανίδα από την Ιαλυσό της Ρόδου, Η Θέτις δίνει τα όπλα στον Αχιλλέα

94 Ζωγράφος ΚΧ όστρακο από τη Ναύκρατη της Αιγύπτου Ζωγράφος ΚΧ Όστρακο, ίσως από κιονωτό κρατήρα (αν ναι, τότε είναι ένας από τους παλαιότερους αττικούς κιονωτούς) Αν εικονίζεται η Κρίση του Πάρη, τότε είναι η παλαιότερη απεικόνιση του επεισοδίου στην αττική κεραμική

95 Κρίσεις του Πάρη, β μισό 6ου αι. π.χ.

96 Ζωγράφος ΚΧ Όστρακα από ώμο υδρίας, Ηραίο Σάμου Ζωγράφος ΚΧ, κύλικα Σάμου, χάραξη

97 Ζωγράφος ΚΧ Όστρακα κύλικας, Ηραίο Σάμου (απεικόνιση μαστού και πήλινος μαστός)

98 Ζωγράφος ΚΥ: δύο όψεις της ίδιας κύλικας

99 Σοφίλος (περ π.χ.) Ο πρώτος αττικός αγγειογράφος του οποίου γνωρίζουμε το αληθινό όνομα (4 υπογραφές του) ΣΟΦΙLΟΣ ΜΕΓΡΑΦΣΕΝ ή ΣΟΦΙLOΣΕΓΡΑΦΣΕΝ Σπάνια: το κόκκινο περίγραμμα σε ότι είναι με λευκό χρώμα και οι κόκκινες επιγραφές (μήπως είναι δάνεια από τη Μεγάλη Ζωγραφική?)

100 Σοφίλος Λέβης σε υπόστατο Βρετανικό Μουσείο Ύψος: 75 εκ.

101 Ανάμνηση από τα Πρωτοαττικά: το λευκό χρώμα μπαίνει κατευθείαν πάνω στον πηλό και όχι πάνω στο μαύρο (όπως στα τυπικά μελανόμορφα)

102

103 Ένας από τους τέσσερις ξύλινους πίνακες από το σπήλαιο των Νυμφών στον Πιτσά της Σικυώνας ( π.χ.). Αθήνα, ΕΑΜ Θυσία στις Νύμφες από τους ΕΥΘΥΔΙΚΑ, ΕΥΚΟΛΙΣ, και άλλους Από το όνομα του Ζωγράφου σώζεται μόνο το εθνικό: ΚΟΡΙΝΘΙΟΣ

104

105 Σοφίλος: λέβης Βρετανικού Μουσείου και όστρακα λέβητα Ακρόπολης (Εθνικό Μουσείο)

106 Σοφίλος: άλλο όστρακο του λέβητα από την Ακρόπολη

107 Σοφίλος επάνω: λέβης Ακρόπολης κάτω: λέβης Βρετανικού Μουσείου

108 Λουτήριο του Σοφίλου, με μισοσβησμένη υπογραφή Από τις Αχαρνές Αθήνα, ΕΑΜ

109 Σοφίλος, όστρακο λέβητα από τα Φάρσαλα, Αθήνα, ΕΑΜ ΣΟΦΙLΟΣ ΜΕΓΡΑΦΣΕΝ ΠΑΤΡΟQLΥΣΑΤΛΑ AXILEΣ ΟΣ = όνομα πρώτου νικητή (π.χ. Εύμηλος ή Αντίλοχος) Μοναδική η αναγραφή του τίτλου της παράστασης = δάνειο από τη Μεγάλη Ζωγραφική ;;;;;

110 Σοφίλος: ανυπόγραφα έργα Κιονωτός κρατήρας, Αθήνα, ΕΑΜ

111 Σοφίλος: ανυπόγραφα έργα

112 Ο κιονωτός κρατήρας ήταν κορινθιακό δημιούργημα («κορινθιουργής») σχεδόν το αποκλειστικό σχήμα κρατήρα στον αρχαϊκό κορινθιακό Κεραμεικό (από π.χ. και εξής) και το πιο αγαπητό στον αρχαϊκό-υστεροαρχαϊκό αττικό Κεραμεικό. Από τα υπόλοιπα τρία σχήματα αττικών κρατήρων: * ο ελικωτός εμφανίστηκε ήδη από την εποχή του αγγείου Francois αλλά δεν είχε άμεσους συνεχιστές, * Η εμφάνιση του καλυκωτού σχετίζεται με το εργαστήριο του Εξηκία * ο κωδωνόσχημος συνδέεται με την εμφάνιση του ερυθρόμορφου ρυθμού

113 Σοφίλος: ανυπόγραφα έργα Αμφορέας με λαιμό από τον λεγόμενο «τύμβο των Μαραθωνομάχων» Αθήνα, ΕΑΜ

114 Σοφίλος: ανυπόγραφα έργα Από το νεκροταφείο της Βάρης «στυλ Βουρβά» Εθνικό Μουσείο Λουτροφόρος αμφορέας Κάλυκας

115 Fragment of a terracotta krater or dinos (bowl for mixing wine and water) Attributed to Sophilos Date: ca. 570 B.C. Accession Number:

116 Τέλος Α φάσης μελανόμορφου ρυθμού Είδαμε: Ζωγράφος του Νέσσου περ π.χ. Ζωγράφος των Γοργόνων περ π.χ. Σοφίλος περ π.χ Αμφορείς με προτομές αλόγων (περ π.χ.) Κύλικες Ομάδας Κωμαστών (περ π.χ.)

117 1. Κύλικες τύπου Σιάνων ΜΕΣΗ ΦΑΣΗ ΜΕΛΑΝΟΜΟΡΦΟΥ ΡΥΘΜΟΥ: περ π.χ. 2. Τυρρηνικοί αμφορείς 3. Κλειτίας και Εργότιμος 4. Ζωγράφος της Ακρόπολης Νέαρχος 6. Λυδός (συνεχίζει και στη επόμενη φάση )

118 Κύλικες τύπου Κωμαστών (Πρώιμη φάση μελανόμορφου: περ π.χ.). Κύλικες τύπου Σιάννων: overlap και double decker (Μέση φάση μελανόμορφου: περ π.χ.) Μικρογραφικές κύλικες: χειλεωτές και ταινιωτές Κύλικα τύπου Droop Κύλικα τύπου Α Κύλικα τύπου Β Κύλικα τύπου C

119 ΚΥΛΙΚΕΣ ΤΥΠΟΥ ΣΙΑΝΩΝ Herman A. G. Brijder, Siana cups I and Komast cups (2 τόμοι), Allard Pierson Museum, Amsterdam Herman A. G. Brijder, Siana cups II : the Heidelberg painter (2 vols.), Allard Pierson Museum, Amsterdam Herman A. G. Brijder, Siana cups III. The Red-Black Painter, Griffin-Bird Painter and Siana cups resembling lip-cups (2 τόμοι, Allard Pierson Museum, Amsterdam 2000.

120 Κύλικες τύπου Σιάνων Overlap Μυθολογικά θέματα

121 Κύλικα τύπου Σιάνων Overlap

122 Κύλικα τύπου Σιάνων, double decker (εδώ: σκηνή της καθημερινής ζωής, όπως και σε άλλες τέτοιες κύλικες)

123 Γενικά: οι κύλικες τύπου Σιάνων είναι οι παλαιότερες αττικές κύλικες με διακοσμημένο εσωτερικό (τόντο) Κύλικα τύπου Σιάνων, double decker

124

125 Ζωγράφος του Τάραντα

126 Με τον τρόπο του Ζωγράφου της Χαϊδελβέργης (In the manner of the Heidelberg Painter)

127 Ο πιο σημαντικός αγγειογράφος κυλίκων τύπου Σιάνας: Ζωγράφος C (Corinthianizing) Έχουμε πάνω από 100 αγγεία του, κυρίως τέτοιες κύλικες και των δύο τύπων

128 Ζωγράφος C = λεπτομέρεια

129 Ζωγράφος C, εσωτερικά κυλίκων του τύπου Σιάνων

130 Ζωγράφος C Κύλικα από τα Σιάνα της Ρόδου (η μία από τις δύο που βάφτισαν την ομάδα): Περσέας, Αθηνά, Γοργόνες και Χρυσάωρ?

131 Από τα καλύτερα έργα του Ζωγράφος C, τριποδικό εξάλειπτρο: ώμος

132 Ζωγράφος C, τριποδικό εξάλειπτρο: α πόδι

133 Ζωγράφος C, τριποδικό εξάλειπτρο: α πόδι - λεπτομέρεια Το κεφάλι του Δία κρατούν οι δύο θεές του τοκετού, οι Ειλείθυιες (από την ίδια γλωσσική ρίζα μάλλον και ο Αγ. Ελευθέριος)

134 Ζωγράφος C, τριποδικό εξάλειπτρο: β πόδι Χειρονομία ανακάλυψης = γάμος (και οι Τρεις Ώρες ή Χάριτες ή.)

135 Ζωγράφος C, τριποδικό εξάλειπτρο: γ πόδι Κρίση του Πάρη = μία παραπάνω θεά (στην άκρη = μήπως η Έρις;) ο Ερμής καλεί την Αφροδίτη

136 Ζωγράφος C, πώμα λεκανίδας στη Νάπολη (το καλύτερο έργο του, κατά τον Beazley)

137 Ζωγράφος C, λεπτομέρειες πώματος λεκανίδας στη Νάπολη - επισήματα ασπίδων - τρομαχτικό γοργόνειο στην ασπίδα του Νεοπτόλεμου -άγρια δολοφονία Αστυάνακτα (γιός του Έκτορα) - γεροντική ηλικία Πριάμου και χειρονομία ικεσίας (στη γραπτή παράδοση ο Αστυάναξ σκοτώθηκε μακριά από τον παππού του τον Πρίαμο, όταν τον πέταξαν από τα τείχη της Τροίας)

138 Τυρρηνικοί αμφορείς Τα πιο συνηθισμένα μεγάλα αττικά αγγεία στο β τέταρτο του 6 ου αι. π.χ.

139 Τυρρηνικοί αμφορείς Πρέπει να συνδέονται με πολυπρόσωπα εργαστήρια που παράγουν μαζικά και κάπως τυποποιημένα κεραμικά προϊόντα για να τα προωθήσουν σε σίγουρες αγορές, και κυρίως στην Ετρουρία.

140 Τυρρηνικοί αμφορείς και επειδή τα έβρισκαν κυρίως στην Ετρουρία θεωρήθηκαν αρχικά ως ετρουσκικά (Τυρρηνοί = Ετρούσκοι) Τώρα όμως είμαστε βέβαιοι ότι είναι αττικά

141 Τυρρηνικοί αμφορείς = χαρακτηριστικά ΣΧΗΜΑ - Αμφορείς με λαιμό - Μικρό πλαστικό ιώδες δακτυλίδι τονίζει την άρθρωση λαιμού & ώμου - Χείλος σε μορφή εχίνου δωρικού κιονοκράνου - Βάση σε μορφή ανεστραμμένου εχίνου ΔΙΑΚΟΣΜΗΣΗ -Τραχύ σχέδιο, χωρίς ιδιαίτερες αξιώσεις -Λαιμός: τυπικός πλοχμός από ανθέμια και άνθη λωτού - Ώμος: γλωσσωτό μοτίβο, ιώδες και μαύρο εναλλάξ - Πάνω από τη βάση: ακτινωτό μοτίβο - Μία κύρια παράσταση και 2-3 ζώνες με ζώα (παραδοσιακό μοτίβο ).

142 Επίσης: αγαπούν τα επίθετα χρώματα (λευκό και ιώδες) και τις επιγραφές (πραγματικές και ψευδοεπιγραφές)

143

144 Οι αγγειογράφοι των Τυρρηνικών αμφορέων δεν ήταν σπουδαίοι στο σχέδιο αλλά είχαν έμπνευση και έκαναν πολλές μοναδικές παραστάσεις (άρα δεν ήταν μόνο καλοί έμποροι ) Δύο είναι οι πιο σημαντικοί αγγειογράφοι της Ομάδας Ζωγράφος του Τιμιάδη Ζωγράφος του Castellani

145 Σπάνιο θέμα: η θυσία της Πολυξένης για να φυσήξει αέρας και να φύγουν από την Τροία μετά την άλωση = Ζωγράφος του Τιμιάδη

146 και σκηνές καθημερινής ζωής (αθλητισμός)

147

148 Ζωγράφος του Castellani

149 Κλειτίας και Εργότιμος 5 ενυπόγραφα αγγεία τους Χαμηλό υπόστατο Από τη Βάρη (αρχαίος Αναγυρούς) Τώρα Νέα Υόρκη, ΜΜΑ

150 Κλειτίας και Εργότιμος: Δύο ενυπόγραφες κύλικες «τύπου Γορδίου», από το Γόρδιο της Φρυγίας και τη Ναύκρατη αντίστοιχα Λίγες είναι οι κύλικες αυτού του τύπου, που ακμάζουν γύρω στο π.χ. Είναι συνήθως ολόμαυρες εξωτερικά με μια ζώνη για παράσταση ή επιγραφή.

151 Κλειτίας και Εργότιμος Ο παλαιότερος αττικός ελικωτός κρατήρας, περ π.χ. «Αγγείο Francois»: A όψη Κυνήγι Καλυδώνιου κάπρου ἆθλα ἐπὶ Πατρόκλῳ Γάμος Πηλέα-Θέτιδας με πομπή θέων, ηρώων, Μουσών, κ.ά. Ο Αχιλλέας καταδιώκει τον Τρωίλο και την Πολυξένη έξω από τα τείχη της Τροίας Μάχη Πυγμαίων με γερανούς

152 «Αγγείο Francois»: Β όψη Άφιξη του Θησέα - Γέρανος Μάχη Λαπίθων & Κενταύρων Γάμος Πηλέα-Θέτιδας (συνέχεια) Επιστροφή Ηφαίστου στον Όλυμπο Μάχη Πυγμαίων με γερανούς

153 271 μορφές ανθρώπων, ζώων και αντικειμένων 121 επιγραφές ΕΛΙΚΩΤΟΣ ΚΡΑΤΗΡΑΣ Νέο σχήμα, πιθανόν από μεταλλικά πρότυπα Το σχήμα κατάγεται μάλλον από τη Λακωνία (οι αρχαίες πηγές τους λένε και «λακωνικούς κρατήρες»)

154

155 ΚΛΕΙΤΙΑΣ = ΕΓΡΑΦΣΕΝ ΕΡΓΟΤΙΜΟΣ = ΕΠΟΙΕΣΕΝ Από δύο φορές πάνω στο αγγείο ΚΛΕΙΤΙΑΣ: «μαιτρ της αφηγηματικής τέχνης»

156 Γάμος Πηλέα-Θέτιδας με πομπή θέων, ηρώων, Μουσών, κ.ά. Προσοχή στη λεπτομέρεια: ξύλινοι κίονες με λίθινες βάσεις & ξυλοδεσιά τοίχων

157 Γάμος Πηλέα-Θέτιδας με πομπή θέων, ηρώων, Μουσών, κ.ά.

158 Γάμος Πηλέα-Θέτιδας με πομπή θέων, ηρώων, Μουσών, κ.ά. Θέση του δίφρου του τέθριππου άρματος του Ποσειδώνα και Αμφιτρίτης

159 Ενέδρα του Αχιλλέα στον Τρωίλο και την Πολυξένη Α όψη, Β ζώνη σώματος

160 Α όψη, Β ζώνη σώματος Ενέδρα του Αχιλλέα στον Τρωίλο και την Πολυξένη Ένας χρησμός έλεγε ότι η Τροία δεν θα αλωθεί εάν ο μικρότερος γιος του Πριάμου, ο Τρωίλος έφτανε να ζήσει ως το εικοστό του έτος. Ο Αχιλλέας στήνει ενέδρα στον Τρωίλο και την αδελφή του Πολυξένη (τη μικρότερη κόρη του Πριάμου), κοντά στην κρήνη όπου πήγαν για νερό. Τους κυνηγά και καταφεύγουν στον ναό του Απόλλωνα. Ο Αχιλλέας σκοτώνει τον Τρωίλο μέσα στον ναό (ιεροσυλία - ο Απόλλων δεν του το συγχώρησε ποτέ) και παίρνει αιχμάλωτη την Πολυξένη. Η ιστορία αυτή δεν αναφέρεται στην Ιλιάδα.

161

162

163 Β όψη, Β ζώνη σώματος: Επιστροφή του Ηφαίστου στον Όλυμπο Ο Ήφαιστος γεννήθηκε άσχημος και παραμορφωμένος, τόσο που (σύμφωνα με μια εκδοχή του μύθου) η ίδια η μητέρα του η Ήρα τον πέταξε από τον Όλυμπο. Όταν μεγάλωσε και έγινε άξιος σιδηρουργός της έστειλε ένα θρόνο μοναδικής τέχνης, στον οποίο μόλις εκείνη κάθισε παγιδεύτηκε από αόρατα δεσμά. Οι θεοί έστειλαν τον Διόνυσο να φέρει τον Ήφαιστο πίσω στον Όλυμπο για να ελευθερώσει την Ήρα και να πάρει τη θέση που του ανήκε στο Δωδεκάθεο. Μάλιστα ο Δίας του έταξε (και του έδωσε) για σύζυγό του της Αφροδίτη, η οποία εδώ δυσανασχετεί μόλις βλέπει τον μελλοντικό της σύντροφο.

164 Β όψη, Β ζώνη σώματος: Επιστροφή του Ηφαίστου στον Όλυμπο Ο Άρης λουφάζει ντροπιασμένος: είχε αποτύχει να τον φέρει πίσω με τη βία

165

166 Λαιμός: Α όψη = Κυνήγι Καλυδώνιου κάπρου Επιτάφιοι αγώνες για τον Πάτροκλο

167

168 Λαιμός: Α όψη = Κυνήγι Καλυδώνιου κάπρου Ο άγριος κάπρος που κατέστρεφε τα χωράφια της Καλυδώνας στάλθηκε από την Άρτεμη γιατί προσβλήθηκε (δεν της έκαναν θυσίες). Αρχηγός στο κυνήγι ήταν ο Μελέαγρος, ο γιος του βασιλιά της Καλυδώνας. Τον βοήθησαν σχεδόν όλοι οι ήρωες: οι Διόσκουροι (Κάστωρ και Πολυδευκης), ο Ιάσων, ο Πηλέας, ο Θησέας και ο φίλος του Πιερίθους, και πολλοί άλλοι - και μια μόνο γυναίκα, η Αταλάντη.

169 Λαιμός: Α όψη = κυνήγι Καλυδώνιου κάπρου

170 Λαιμός: Α όψη: ἆθλα ἐπὶ Πατρόκλῳ

171 Λαιμός: Α όψη: ἆθλα ἐπὶ Πατρόκλῳ Τρίποδας έπαθλο

172 Λαιμός: Α όψη: ἆθλα ἐπὶ Πατρόκλῳ Λέβης έπαθλο

173 Χάλκινη υδρία - έπαθλο Σύμφωνα με την επιγραφή στο χείλος της, απονεμήθηκε ως έπαθλο στους αγώνες των Επιταφίων που διοργάνωναν οι Αθηναίοι προς τιμήν των πεσόντων στον πόλεμο. Περιείχε την τέφρα ενός νεκρού, ίσως του ίδιου του νικητή ή μέλους της οικογένειάς του. Καραμπουρνάκι Θεσσαλονίκης, νεκροταφείο ( π.χ.)

174 Λαιμός: Β όψη Άφιξη του Θησέα και των συντρόφων του στην Αθήνα αφού νίκησε τον Μινώταυρο. Χορεύουν τον χορό Γέρανο.

175 Ο Θησέας παίζει τη λύρα. Απέναντι του η Αριάδνη και μια τροφός (ΘΡΟΦΟΣ)

176 Λαπίθες: λαός της Θεσσαλίας, στην περιοχή του Πηλίου. Έστειλαν πλοία στην Τροία. Ο Θησέας τους βοήθησε στη μάχη τους κατά των Κενταύρων, επειδή στο γάμο του φίλου του Πειρίθου με την Ιπποδάμεια οι Κένταυροι μέθυσαν και πρόσβαλαν τις γυναίκες των Λαπιθών. (Ο αθάνατος Καινεύς παραχώνεται στη γη). Λαιμός: Β όψη Θεσσαλική Κενταυρομαχία: Λαπίθες και Κένταυροι

177 Λαιμός: Β όψη

178 Για πρώτη φορά στην αττική τέχνη

179

180

181

182

183 ΝΑ ΘΥΜΑΣΤΕ.. Βρέθηκε 1845, σε ετρουσκικό τάφο στο Chiusi Συλημένος ο τάφος, το είχαν σπάσει σε κομμάτια Ο αρχαιολόγος Alessandro Francois μάζευε για πολύ καιρό τα κομμάτια και τα ένωνε Το 1900 ένας αγανακτισμένος φύλακας του Μουσείου της Φλωρεντίας το έσπασε σε 638 κομμάτια το ξανακόλησαν 1966 πλημμύρα στη Φλωρεντία, σώθηκε!!!

184 ΝΑ ΘΥΜΑΣΤΕ.. ΚΛΕΙΤΙΑΣ και ΕΡΓΟΤΙΜΟΣ Συνήθως συναντούμε μαζί τις υπογραφές τους, πάνω στο ίδιο αγγείο, ο Κλειτίας ΕΓΡΑΦΣΕΝ και ο Εργότιμος ΕΠΟΙΗΣΕΝ = Σε τέσσερα από τα πέντε ενυπόγραφα του Κλειτία υπάρχει και το όνομα του Εργότιμου Άρα ήδη από τότε υπήρχε καταμερισμός εργασιών στα αττικά κεραμικά εργαστήρια Γνωρίζουμε ότι ο Εργότιμος είχε γιο επίσης κεραμέα, τον Εύχειρο = οικογενειακή παράδοση.

185 ΝΑ ΘΥΜΑΣΤΕ.. Τεχνικά χαρακτηριστικά 1) ΝΕΟ ΣΧΗΜΑ Ο ΕΛΙΚΩΤΟΣ ΚΡΑΤΗΡΑΣ πιθανότατα από μεταλλικά πρότυπα Το σχήμα μάλλον από τη Λακωνία = οι αρχαίες πηγές τους λένε και λακωνικούς Ο Εργότιμος πάντως πρέπει να βασίστηκε στον κιονωτό κρατήρα = μεγάλωσε το ύψος του λαιμού ενώ το κάτω μέρος των λαβών μοιάζει με του κιονωτού 2) Λευκό επίθετο χρώμα = είτε πάνω στον πηλό είτε πάνω στο μαύρο υάλωμα

186 ΝΑ ΘΥΜΑΣΤΕ.. Διόνυσος ΜΟΛΙΣ Η ΔΕΥΤΕΡΗ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗ ΤΟΥ ΣΤΗΝ ΑΤΤΙΚΗ ΤΕΧΝΗ ΜΕΤΑ ΤΟΝ (ελάχιστα πρωιμότερο) ΛΕΒΗΤΑ ΤΟΥ ΣΟΦΙΛΟΥ Μεταφέρει αμφορέα τύπου SOS και στρέφει το κεφάλι στον θεατή Θίασος ΠΡΩΤΗ ΦΟΡΑ ΣΤΗΝ ΤΕΧΝΗ Ο ΔΙΟΝΥΣΟΣ ΜΕ ΤΟΝ ΘΙΑΣΟ.. ΣΙΛΕΝΟΙ ΚΑΙ ΝΥΜΦΕΣ (ΝΥΦΑΙ) ΟΙ ΣΙΛΗΝΟΙ/ΣΑΤΥΡΟΙ ΕΙΧΑΝ ΕΜΦΑΝΙΣΤΕΙ ΣΤΗΝ ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΙΑ ΠΡΙΝ ΑΠΟ ΤΟΝ ΔΙΟΝΥΣΟ

187 ΝΑ ΘΥΜΑΣΤΕ.. ΑΘΛΑ ΕΠΙ ΠΑΤΡΟΚΛΩ Όχι η ομηρική διήγηση = από τους 5 αρματοδρόμους που εικονίζονται εδώ μόνο ο Διομήδης αναφέρεται στους αγώνες της Ιλιάδας και μάλιστα ο Όμηρος τον λέει πρώτο ενώ εδώ είναι τρίτος

188 ΝΑ ΘΥΜΑΣΤΕ.. ΛΑΒΕΣ: όμοια διακόσμηση και στις δύο Αίας μεταφέρει τον νεκρό Αχιλλέα = πρώτη φορά στην αττική τέχνη Άρτεμη ως Πότνια θηρών Γοργόνα φτερωτή = αν ήταν γεμάτος με κρασί θα φαινόταν σαν να πετούσαν οι γοργόνες πάνω από τη θάλασσα (οίνοπι πόντω) καταδιώκοντας τον Περσέα, τον φονιά της αδελφής τους.

189 ΝΑ ΘΥΜΑΣΤΕ.. * Επιγραφές όχι μόνο στις μορφές αλλά και σε αντικείμενα (ΥΔΡΙΑ) και σε κτήρια (ΚΡΕΝΕ) * Ορισμένες από τις πιο διεξοδικές απεικονίσεις ορισμένων μυθολογικών επεισοδίων σε όλη την ελληνική τέχνη, π.χ. γάμοι Πηλέα και Θέτιδας /καταδίωξη Τρωίλου, επιστροφή Ηφαίστου * Μάχη Πυγμαίων με γερανούς: η παλαιότερη στην ελληνική τέχνη * Θεσσαλική κενταυρομαχία και μεταφορά νεκρού Αχιλλέα: οι παλαιότερες της αττικής τέχνης * ΑΠΟΥΣΙΑ ΗΡΑΚΛΗ!!! Του πιο συχνού ήρωα της αρχαϊκής τέχνης * Απόπειρα μελετητών για ένταξη θεμάτων σε ενότητα, π.χ. γενεαλογία Αχιλλέα

190 Τέλος μέσης φάσης ΜΜ ρυθμού Ζωγράφος της Ακρόπολης 606 (περ π.χ.) Μεγάλες και στιβαρές συνθέσεις Το επώνυμο αγγείο του είναι ένας που βρέθηκε στην Ακρόπολη της Αθήνας και πήρε τον αριθμό καταγραφής 606 (τώρα εκτίθεται στο Εθνικό Αρχαιολογκό Μουσείο). Στο Αρχείο του Beazley έχουν καταγραφεί 17 αγγεία, είτε δικά του είτε πολύ κοντά του.

191 Κύρια ζωφόρος: μάχη μεταξύ πολεμιστών σε άρματα. Δευτερεύουσες ζώνες: μορφές ζώων και ιππέων

192

193 Αγαπάει τα επίθετα χρώματα (λευκό και κόκκινο) και είναι προσεκτικός όταν σχεδιάζει τις λεπτομέρειες. Τον ενδιαφέρουν πολύ οι στάσεις των μορφών του (αν και δεν τις πετυχαίνει πάντα) και σχεδιάζει λεπτομερώς τους θώρακες και τα κράνη. O. Tzahou-Alexandri, "A Vase-Painter as Dedicator on the Athenian Acropolis: A New View of the Painter of Acropolis 606, στο: D. Buitron-Oliver (επιμ)., New Perspectives in Early Greek Art, 1991.

194 Ζωγράφος της Ακρόπολης 606

195 Ζωγράφος της Ακρόπολης 606 Αρκετοί ενιαίοι αμφορείς με ιππείς μέσα σε μετόπη και ανδρικό κεφάλι στον λαιμό Μνημειακότητα μορφών

196 Αμφορείς με προτομές αλόγων ( π.χ.) Ζωγράφος της Ακρόπολης 606 ( π.χ.)

197 Ζωγράφος της Ακρόπολης 606: λαγός και αετός

198 Τέλος μέσης φάσης ΜΜ ρυθμού Νέαρχος (περ π.χ.) * Αγγειοπλάστης και αγγειογράφος (υπογράφει και με τις δύο ιδιότητες πιθανότατα ιδιοκτήτης εργαστηρίου) Εξοχο σχέδιο και έμφαση στη λεπτομέρεια * Κοινά στοιχεία με τον Ζωγράφο της Ακρόπολης 606 * Συχνά επιτυγχάνει μια μνημειακότητα στις μορφές του, ανεξάρτητα από το πραγματικό μέγεθός τους (προοιωνίζει τον μεταγενέστερο Εξηκία) * Αρχείο Beazley: 15 αγγεία του (ή πολύ κοντά του), τα 10 είναι ενυπόγραφα ΝΕ. / ΝΕΑ. / ΝΕΑΡ. / ΑΡΧΟΣ. ΝΕΑΡΧΟΣ ΕΠΟΙΕΣΕΝ ΝΕΑΡΧΟΣ ΜΕ ΠΟΙΕΣΕΝ ΝΕΑΡΧΟΣ ΕΠΟΙΕΣΕΝ ΜΕ ΝΕΑΡΧΟΣ ΕΠΟΙΕΣΕΝ ΕΥ ΝΕΑΡΧΟΣ ΜΕΓΡΑΦΣΕΝ ΚΑΙ ΠΟΙΕΣΕΝ * Προέλευση αγγείων του: Ακρόπολη, Αττική, Ετρουρία, Εύξεινος Πόντος, ίσως και Ναύκρατη και Ηραίο Σάμου (αποδόσεις)

199 ΓΡΑΦΣΕΝ ΚΑΙ.. ΝΕΑΡΧΟΣ = ΓΡΑΦΣΕΝ ΚΑΙ ΠΟΙΕΣΕΝ ΝΕΑΡΧΟΣ Κάνθαρος (είναι ένα αγαπημένο του σχήμα) - Ακρόπολη Ύψος: 15,5 εκ. Άσπρο άλογο, όπως ο Ζ. Ακρόπολης 606

200 Ειδικό αφιέρωμα στην Ακρόπολη? Όστρακα από τρεις ακόμη κανθάρους του (ο ένας ενυπόγραφος ) και από έναν πήλινο αναθηματικό πίνακα (ενυπόγραφο) βρέθηκαν στην Ακρόπολη

201 Νέαρχος Αρύβαλλος Από την Αττική Τώρα: Νέα Υόρκη, Μητροπολιτικό Μουσείο Ύψος 7, 77 cm Μάχη Πυγμαίων και Γερανών Σάτυροι που αυνανίζονται Ερμής και Περσεύς Δύο Τρίτωνες Πολλές επιγραφές + υπογραφή

202 ΔΟΦΙΟΣ, ΤΕΡΠΕΚΕΛΟΣ, ΦΣΟΛΑΣ, HAOI LEI BRE, ΧΑΙΡΕΙ ΝΕΑΡΧΟΣ ΕΠΟΙΕΣΕΝ ΜΕ

203

204 Ψευδοεπιγραφές

205 ΗΕΡΜΕΣ

206 ΠΕΡΣΕΥΣ

207

208 Ο Νέαρχος κατασκεύασε και αρκετές μικρογραφικές κύλικες, που είτε ζωγράφισε ο ίδιος είτε άλλοι (υπογραφή ΕΠΟΙΕΣΕΝ) ίσως όταν μεγάλωσε και δεν ζωγράφιζε πλέον. Ένας από τους πρώτους που ζωγράφισαν τέτοιες κύλικες ήταν ο Κλειτίας (ή κάποιος πολύ κοντινός του αγγειογράφος).

209 Οι μικρογράφοι ήταν γενικά αφοσιωμένοι στις κύλικες αυτές και σπανίως ζωγράφιζαν σε άλλα σχήματα. Γνωρίζουμε ονόματα αγγειοπλαστών από υπογραφές (και κατόπιν τα συμβατικά ονόματα των αγγειογράφων που συνεργάστηκαν μαζί τους ) Ορισμένα πρώιμα παραδείγματα: Εύχειρος και Ζωγράφος του Εύχειρου ( π.χ.) Σοκλής και Ζωγράφος του Σοκλή ( π.χ.) Ξενοκλής και Ζωγράφος του Ξενοκλή ( π.χ.) αλλά και Ξενοκλής και Ζωγράφος του Μουλαριού ( π.χ.) Φρύνος και Ζωγράφος του Φρύνου ( π.χ.) αλλά και Φρύνος και Ζωγράφος του Torgiano ( p.x.)

210 Κύλικες τύπου Κωμαστών (Πρώιμη φάση μελανόμορφου: περ π.χ.). Κύλικες τύπου Σιάννων: overlap και double decker (Μέση φάση μελανόμορφου: περ π.χ.) Μικρογραφικές κύλικες: χειλεωτές και ταινιωτές (πριν τα μέσα του 6ου και γ τέταρτο 6ου αι. π.χ.) Κύλικα τύπου Droop Κύλικα τύπου Α Κύλικα τύπου Β Κύλικα τύπου C

211 ΜΙΚΡΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΚΥΛΙΚΕΣ (LITTLE MASTER CUPS)?

212

213 ΝΕΑΡΧΟΣ ΜΕΠΟΙΕΣΕΝ

214 Τλήσων, γιός του Νεάρχου περ π.χ. Αγγειοπλάστης, πιθανόν και αγγειογράφος Στο εργαστήριο του κατασκεύαζαν κυρίως μικρογραφικές κύλικες Πάνω από 100 υπογραφές του ΕΠΟΙΕΣΕΝ Τα πιο πολλά αγγεία του ζωγραφίστηκαν από τον Ζωγράφο του Τλήσωνος (πιθανόν είναι ο ίδιος ο αγγειοπλάστης [Beazley], αλλά δεν μπορούμε να είμαστε βέβαιοι) Ορισμένες κύλικές του ζωγράφισε ο σημαντικός αγγειογράφος Όλτος και ο λιγότερο σημαντικός Ζωγράφος του Κενταύρου

215 ΤΛΗΣΟΝ ΗΟ ΝΕΑΡΧΟΥ ΕΠΟΙΕΣΕΝ

216

217

218 ΧΑΙΡΕ ΚΑΙ ΠΙΕΙ ΕΥ Κεραμέας Τλήσων (απόδοση: J. Beazley)

219 Ζωγράφος του Τλήσωνος

220 Ζωγράφος του Τλήσωνος (απόδοση: Beazley)

221 Ζωγράφος του Τλήσωνος (όψεις Α & Β)

222 Ζωγράφος του Τλήσωνος

223 Ζωγράφος του Τλήσωνος (απόδοση: von Bothmer) ΣΥ ΧΑΙΡΕ ΚΑΙ ΠΙΕΙ ΕΥ ΤΟΙ

224 Τλήσων (ΤΛΕΣΟΝ ΗΟ ΝΕΑΡΧΟ ΕΠΟΙΕΣΕΝ) και Ζωγράφος του Τλήσωνος

225 Ίσως κεραμέας Τλήσων, με τον τρόπο του Ζωγράφου του Κενταύρου

226 Provenienz: Aus norddeutschem Privatbesitz, erworben Die Galerie in München Auktion, An- und Verkauf von Münzen, Medaillen und Kunstwerken der Antike Nummer 341 Attische Randschale (Kleinmeisterschale) des Töpfers Tleson. Schätzpreis 1, EUR Zuschlag 9, EUR Erhaltung: Fachmännisch restauriert, dabei zwei kleinere u. eine größere Fehlstellen, ergänzte Stellen sind retuschiert. H 16cm, Dm ohne Henkel 22,7cm. Schale mit abgesetztem Rand u. hohem Fuß. Schwarzfigurig, Details in roter Farbe. Im Inneren ein tongrundiger Tondo mit einem schwarzen Kreis u. Punkt. Auf beiden Außenseiten befindet sich unter dem abgesetzten Beckenrand die Inschrift ΤΛΕΣΟΝ ΗΟ ΝΕΑΡΧΟ ΕΠΟΙΕΣΕΝ. Seitlich der Henkel kleine Schlaufen mit je einer Palmette.

227

228 Κοντά στον Ζωγράφο του Τλήσωνος (Near. Τι σημαίνει για τον Beazley ) Ζωγράφος του Τλήσωνος

229 Εργοτέλης Μέσα 6 ου αι. π.χ. Γιός του Νεάρχου και αδελφός του Τλήσωνα Η υπογραφή του ως αγγειοπλάστης σε 3 μικρογραφικές κύλικες ΕΡΓΟΤΕΛΕΣ ΕΠΟΙΕΣΕΝ ΗΟ ΝΕΑΡΧΟ Η μία από αυτές (όστρακο), βρέθηκε στη Ναύκρατη και τώρα είναι στην Οξφόρδη