Δύο λόγια για τη μεταλλοτεχνία και τη μικροτεχνία. Ελάχιστα δείγματα έλιωναν τα μέταλλα ήταν πολύτιμα!

Transcript

1 5 IA 64: Αττικά μελανόμορφα αγγεία Ευρυδίκη Κεφαλίδου

2 Δύο λόγια για τη μεταλλοτεχνία και τη μικροτεχνία Ελάχιστα δείγματα έλιωναν τα μέταλλα ήταν πολύτιμα!

3 Χάλκινος κρατἠρας του Vix. Περ. 520 π.χ. Μουσείο του Châtillon-sur-Seine μικρή πόλη κοντά στις πηγές του Σηκουάνα. Ίσως το μεγαλύτερο αγγείο της ελληνικής αρχαιότητας Υψος 1,64 μ. Μέγιστη διάμετρος 1,27 μ. Διάμετρος στο χείλος 1 μ. Βάρος 208,6 κιλά Σφυρήλατο σώμα και λαιμός Χυτά τα υπόλοιπα

4 Τάφος μιας «πριγκήπισσας» των Κελτών

5 Τα τμήματα που είχαν χυτευθεί ξεχωριστά προσαρμόστηκαν επάνω στο αγγείο με τη βοήθεια μικρών γραμμάτων που είχαν χαραχθεί στην επιφάνειά του (μήπως ταξίδεψε σε τμήματα από κάποια ελληνική αποικία της Μεγάλης Ελλάδας?)

6 Λεπτομέρειες ζωφόρου με άρματα και πολεμιστές Λακωνικό εργαστήριο σε αποικία

7 Επάνω στο στόμιο εφαρμόζει ένα κάλυμμα βάρους 14 κιλών, που ήταν σουρωτήρι (ἠθμός)

8 1. Κύλικες τύπου Σιάνων ΜΕΣΗ ΦΑΣΗ ΜΕΛΑΝΟΜΟΡΦΟΥ ΡΥΘΜΟΥ: περ π.χ. 2. Τυρρηνικοί αμφορείς 3. Κλειτίας και Εργότιμος 4. Ζωγράφος της Ακρόπολης Νέαρχος 6. Λυδός (συνεχίζει και στη επόμενη φάση )

9 Αποκορύφωση αττικού μελανόμορφου ρυθμού: Λυδός Άμασης Εξηκίας Ο Λυδός τοποθετείται στο τέλος της Μέσης Φάσης του αττικού ΜΜ και στην αρχή της Υστερης (περ π.χ.) Δίνει μια ακόμη ευκαιρία στις σειρές των ζώων, ζωγραφισμένων με πολλή προσοχή και άφθονο επίθετο χρώμα Έχει μια ευδιάκριτη τεχνοτροπία, που επηρέασε πολλούς αγγειογράφους (μάλλον είχε ή εργάζονταν σε ένα μεγάλο εργαστήριο, στο οποίο είχε το γενικό πρόσταγμα ) = «με τον τρόπο του Λυδού» ( In the manner of Lydos ). μέχρι τα τέλη του 6 ου συνεχίζουν Μάλλον ο ίδιος ή η οικογένειά του μετανάστευσαν στην Αθήνα από τη Λυδία (εποχή του Κροίσου). Ακόμη όμως κι αν δεν γεννήθηκε στην Αθήνα από Λυδούς γονείς.. σίγουρα εδώ έμαθε την τέχνη του, η οποία είναι βαθιά ριζωμένη στην αττική παράδοση Ζωγραφίζει αρκετές κύλικες τύπου Σιάννων, μία ταινιωτή μικρογραφική, μεγάλους κιονωτούς κρατήρες, πίνακες, λουτροφόρους, υδρίες, μια οινοχόη. γενικά όλα τα σχήματα.

10 ΛΥΔΟΣ Αρχείο Βeazley = πάνω από 400 αγγεία στο εργαστήριό του ή με τον τρόπο του Υπογράφει σε δύο αγγεία με το όνομά του

11 Λυδός 1) Λέβης από την Ακρόπολη ΕΝ ΗΟ ΛΥΔΟΣ Ε[Γ]ΡΑΦΣ[ΕΝ] Σημασία εγχάρακτης επιγραφής (δηλ. μετά από το ψήσιμο του αγγείου)

12 Λυδός Λέβης Ακρόπολης Γιγαντομαχία Πομπή θυσίας και κυνήγι Σειρά ζώων (και Σειρήνες)

13 Λυδός Λέβης Ακρόπολης Διόνυσος και Γίγαντας

14 ΑΡΙΣΤΑ[ΙΟΣ], ΗΕΦ[ΑΙΣΤΟΣ] ΠΕΡΙΧΘ[ΟΝΙΟΣ]

15 Λυδός 2) ενυπόγραφος αμφορέας στο Λούβρο HO LVDOS EΓΡΣΕΝ Α ΟΨΗ = Άλωση Τροίας (Ιλίου Πέρσις) Νεοπτόλεμος (επίσημα ασπίδας), Αστυάναξ, Πρίαμος, Εκάβη Αίας και Κασσάνδρα στο άγαλμα της Αθηνάς

16

17

18 Λυδός Β όψη ενυπόγραφου αμφορέα: Ηρακλής, Κύκνος (γιός του Άρη που κάλεσε σε μονομαχία τον Ηρακλή) Αθηνά, Άρης (?)

19 Ηρακλής και Κύκνος, του Ζωγράφου του Βερολίνου Ο Δίας χωρίζει τους αντιπάλους

20 Λυδός ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ ΓΙΑ ΤΟ ΣΧΗΜΑ Οινοχόη του κεραμέα Κόλχου Από το Vulci της Ετρουρίας Ο Ηρακλής και ο Άρης πολεμούν για το σώμα του Κύκνου

21 ΧΟΧΛΟΣ ΜΕΠΟΙΕΣΕΝ (πίσω όψη οινοχόης / trick vase / στο Βερολίνο)

22 Λυδός Οινοχόη Κεραμέα Κόλχου Trick-vase = αγγείο-έκπληξη Διπλό εσωτερικό τοίχωμα, οπή στη λαβή και διάτρητος πυθμένας - αφήνει κάποιος το υγρό να τρέξει με άνοιγμα της οπής στη λαβή κρασί νερό

23

24 Λυδός Κιονωτός κρατήρας Νέα Υόρκη (από τη Σικελία) Ύψος 56,4 εκ (από τα μεγαλύτερα αττικά μελανόμορφα αγγεία) Μορφές ύψους 25 εκ. Επιστροφή του Ηφαίστου

25

26 Σημασία στις κινήσεις και χειρονομίες

27

28 The scene on Paris 222 (το γνωστό του Ζ. Του Άμαση) does not show a return to the city and its restrictions on female behavior, but instead shows the women to be under the influence of Dionysos. Interestingly, this is the first vase on which we see maenads wear a leopard skin.. ΟΧΙ.ΦΟΡΆΝΕ ΉΔΗ ΑΠΌ ΤΗΝ ΚΥΛΙΚΑ ΤΗΣ ΣΥΛΛΟΓΗΣ ΓΙΑΜΑΛΑΚΗ ΤΟΥ ΛΥΔΟΥ.. and the first time they appear with Dionysos without the company of satyrs: Carpenter Σάτυρος κατ ενώπιον (1986: 125) ΑΥΤΟ ΙΣΧΥΕΙ.

29

30 Λυδός, Α όψη άλλου κρατήρα

31 Λυδός, πλάγια και πίσω όψη του κρατήρα

32 Λυδός απόδοση: Beazley

33 Λυδός όστρακο από τον Κεραμεικό. Παράσταση.?????

34 Οι τρεις Αμαζονομαχίες Α. Με τον Ηρακλή - στην Καππαδοκία, όταν πήγε να πάρει τη ζώνη της βασίλισσάς τους Ιππολύτης. Μαζί του ήταν και ο Θησέας που άρπαξε την Αμαζόνα Αντιόπη. Β. Με τον Θησέα στην Αθήνα, όταν οι Αμαζόνες επιτέθηκαν για να εκδικηθούν για την Αντιόπη (στρατόπεδό τους ο Άρειος Πάγος). Γ. Με τον Αχιλλέα - στην Τροία, όπου ήρθαν οι σύμμαχοι των Τρώων (ο Αχιλλέας σκότωσε την βασίλισσά τους Πενθεσίλεια). Οι δύο Κενταυρομαχίες Α. Θεσσαλική (με τον Θησέα) = μέθυσαν στους γάμους του Πειρίθου και επιτέθηκαν στις γυναίκες των Λαπιθών Β. Πελοποννησιακή (με τον Ηρακλή) = ο Φόλος υποδέχθηκε τον Ηρακλή που πήγαινε να σκοτώσει τον Ερυμάνθειο κάπρο. Ο Ηρακλής ζήτησε κρασί, ο Φόλος δεν ήθελε γιατί είχε μόνο ένα πιθάρι δώρο του ίδιου του Διονύσου, τελικά άνοιξε το πιθάρι, η μυρωδιά τράβηξε τους άλλους Κενταύρους και έφτασαν οπλισμένοι με πέτρες και κλαδιά..

35 Λυδός Πινάκιο

36 Λυδός, πινάκιο (απόδοση: Beazley

37 Λυδός κύλικα τύπου Σιάννων (απόδοση: Beazley)

38 Λυδός κύλικα τύπου.

39 Number Fabric ATHENIAN Technique BLACK-FIGURE Shape Rec ord KRATER, COLUMN FRAGMENT Date Rang e Inscr. Attr. Dec Named: MOLPAIOS, PHILOPOS[,., OUKALEGON, ERMOTHALES, KRATAI[.,...]PISIOS LYDOS by UNKNOWN A,B: RETURN OF HEPHAISTOS, ON MULE (NAMED, ONOS) WITH DOUBLE AXE, SATYRS, SOME DANCING, ONE RECLINING.., ONE WITH AMPHORA AT COLUMN KRATER WITH FIGURES OF LION ATTACKING BULL, MAENADS, ALL NAMED = MOLPAIOS, PHILOPOS[ ], OUKALEGON, ERMOTHALES, KRATAI[.], [...]PISIOS Dec. FB: HERAKLES AND THE CATTLE OF GERYON Collection 1: Princeton (NJ), The Art Museum, Princeton University: (now New York, Metropolitan Museum Collection 1: Malibu (CA), The J. Paul Getty Museum: L87.AE Collection 1: Malibu (CA), The J. Paul Getty Museum: L87.AE Collection 1: Malibu (CA), The J. Paul Getty Museum: L87.AE Collection 1: Malibu (CA), The J. Paul Getty Museum: L87.AE Collection 2: New York (NY), Metropolitan Museum: Collection 2: New York (NY), Metropolitan Museum: Collection 2: New York (NY), Metropolitan Museum:

40 Site MMA, N.Y Fragmentary terracotta column-krater (bowl for mixing wine and water) Attributed to Lydos Date:ca. 560 B.C. Dimensions: Height (height of main composition): 11 7/16 in., 25.8 mm ( cm) Height (height of frieze below): 3 3/4 in. (9.5 cm) Credit Line: Purchase, Joseph Pulitzer Bequest, and Dietrich von Bothmer, Christos G. Bastis, The Charles Engelhard Foundation, and Mrs. Charles Wrightsman Gifts, 1997 ( a-eee) Gift of Mr. and Mrs. Jonathan P. Rosen, 1996 ( a,b) Gift of Dietrich von Bothmer, 1997 ( ) Accession Number: a eee

41

42

43 ΗΡΜΟΘΑΛΕΣ = ΕΡΜΟΘΑΛΗΣ

44

45 ΜΟΛΠΑΙΟΣ ΦΙΛΟΠΟΣ.

46 OYKAΛEΓΟΝ

47

48

49

50 Ο Ηρακλής οδηγεί τα (κλεμμένα) βόδια του Γηρυόνη

51 Με τον τρόπο του Λυδού (In the manner of Lydos)

52 Λυδός ή κοντά του Κύλικα από τον Τάραντα. Ηρακλής και θαλάσσιος δράκων (απόδοση: Drago)

53

54 Δύο βασικοί σύντροφοι του Λυδού. Ξεχωρίζουν κυρίως από τις ανθρώπινες μορφές γιατί τα ζώα που σχεδιάζουν παραμένουν Λυδικά Και οι δύο συνεχίζουν να σχεδιάζουν ζώα σε μεγάλα αγγεία, κυρίως κρατήρες, ενώ η εποχή είναι πολύ προχωρημένη πλέον γι αυτά Α) Ζωγράφος του Βατικανού 309 = πιο συντηρητικός, με μάλλον σύντομη σταδιοδρομία

55 Β) Ζωγράφος του Λούβρου F6 πιο παραγωγικός, πολλοί κρατήρες υδρίες και ενιαίοι αμφορείς

56 Εργαστήριο Λυδού (Workshop of Lydos) Τυποποιημένοι κιονωτοί κρατήρες (κυρίως για εξαγωγή, στο Βόρειο Αιγαίο και στην Κάτω Ιταλία και Σικελία) Περ. 3.5 λίτρα

57 P. Louve F6 Lydos Mikra-Karaburun Lydos workshop

58 Ο Ζωγράφος του Άμαση (περ π.χ.) Οφείλει το όνομά του στον κεραμέα Άμαση, του οποίου η υπογραφή συναντάται σε αρκετά αγγεία. Οκτώ από αυτά είναι ζωγραφισμένα από τον ίδιο αγγειογράφο, που ο Beazley ονόμασε Ζωγράφο του Άμαση. Δύο ακόμη αγγεία του κεραμέα Άμαση ζωγράφισε ο Λυδός Ένα ακόμη (μια κύλικα) κατασκεύασε ο κεραμέας Άμασης για ένα ερυθρόμορφο αγγειογράφο (ίσως όταν είχε πια μεγαλώσει σε ηλικία?). Πολλοί υποστηρίζουν ότι ο αγγειοπλάστης Άμασης ταυτίζεται με τον ζωγράφο (πολύ πιθανόν). «Άμασης» είναι η ελληνική εκδοχή του πολύ συχνού αιγυπτιακού ονόματος «Άχμοσις». Μάλιστα ένας φαραώ Άχμοσις βασίλεψε στην Αίγυπτο γύρω στο 570 π.χ., άρα πριν γεννηθεί ο κεραμέας μας (ο οποίος ήδη δούλευε γύρω στο 560 π.χ.).

59 Πάντως πρέπει να είχε κάποια σχέση με την Αίγυπτο ή να πέρασε εκεί τα παιδικά-νεανικά του χρόνια διότι: Α) εισάγει ένα νέο σχήμα στον αττικό Κεραμεικό, το αλάβαστρο, το οποίο έχει αιγυπτιακή καταγωγή (στην Αίγυπτο ήταν λίθινο αλαβάστρινο)

60 Ζωγράφος του Άμαση Πήλινο αλάβαστρο, από την Αγορά της Αθήνας

61 Β) ένας άλλος, λίγο μεταγενέστερος, σπουδαίος αττικός αγγειογράφος, ο Εξηκίας, ζωγραφίζει δύο νέγρους σε αγγεία του και τους ονοματίζει αντίστοιχα «Άμασις» και «Αμασος», γεγονός που μας κάνει να υποθέτουμε ότι ίσως και ο κεραμέας Άμασης να ήταν μελαμψός.

62

63 Ζωγράφος του Άμαση Διακόσμησε μια μεγάλη ποικιλία σχημάτων (αλλά μάλλον όχι υδρίες και κρατήρες) Αυτή είναι μια από τις 4 οινοχόες (αγαπημένο του σχήμα) που φέρουν την υπογραφή του κεραμέα Άμαση και ζωγραφίστηκαν από τον Ζωγράφο του Άμαση. Εισαγωγή του Ηρακλή στον Όλυμπο Οι συνθέσεις του διακρίνονται από ενότητα και συμμετρία. Οι ανθρώπινες μορφές του έχουν μια ελαστικότητα στα μέλη. Έχει μια λεπτότητα και χάρη στο σχέδιο

64 Αγγειοπλάστης Άμασης και Ζωγράφος του Άμαση Τριφυλλόστομη οινοχόη

65 Αγγειοπλάστης Άμασης και Ζωγράφος του Άμαση Όλπη = τύπος οινοχόης

66 Αγγειοπλάστης Άμασης και Ζωγράφος του Άμαση Αμφορέας με λαιμό ειδικού σχήματος (με συμπιεσμένες αναλογίες)

67 Αγγειοπλάστης Άμασης και Ζωγράφος του Άμαση Λευκά περιγράμματα στα γυμνά μέλη των γυναικών = κοντά στην εποχή του ερυθρόμορφου ρυθμού

68 Αγγειοπλάστης Άμασης και Ζωγράφος του Άμαση Αμφορέας με λαιμό Ενυπόγραφος Κυματιστές πτυχές

69 Ανάπτυγμα του προηγούμενου αμφορέα Αμφορέας με λαιμό (ή τύπου Β) ανάπτυγμα Σπείρες = ιωνική επίδραση (βλ. λ.χ. τους αμφορείς ρυθμού Φικελούρα)

70 Ζωγράφος του Άμαση Ενιαίος αμφορέας

71 Ζωγράφος του Άμαση Ενιαίος αμφορέας Αναχώρηση πολεμιστή

72 Ζωγράφος του Άμαση Ενιαίος αμφορέας

73 Ζωγράφος του Άμαση Τριφυλλόστομη οινοχόη

74

75

76 Ζωγράφος του Άμαση Είναι από τους πρώτους αγγειογράφους που εισάγουν σύνθετες καθημερινές σκηνές, όπως τη γαμήλια πομπή.

77 Ζωγράφος του Άμαση Γυναίκες γνέθουν και υφαίνουν

78 1

79 Β Α 2

80

81

82 3

83

84 ΚΑΘΕΤΟΣ ΑΡΓΑΛΕΙΟΣ ΜΕ ΒΑΡΗ Είναι ο κύριος τύπος αργαλειού της κλασικής αρχαιότητας και ο κύριος τύπος αργαλειού της κλασικής Ελλάδας, Αποτελείται από δύο δοκάρια κάθετα (ιστόποδες) και ένα οριζόντιο (αντίον) που ενώνει τα κάθετα στο επάνω μέρος. Στο οριζόντιο δοκάρι στερεώνονται τα στημόνια, τα οποία τεντώνονται από μια σειρά βάρη που είναι δεμένα στο κάτω μέρος τους, Η βασική διαφορά με τον κάθετο αργαλειό είναι ότι τοποθετείται υπό κλίση και ότι το ύφασμα σχηματίζεται στο επάνω μέρος των στημονιών.

85 Το μήκος του υφάσματος που μπορεί να υφανθεί είναι περιορισμένο, όσο και το ύψος των στημονιών. Ο αργαλειός μπορούσε να τοποθετηθεί σε εξέδρα ώστε να χρησιμοποιούνται μακρύτερα στημόνια ή να σκαφτεί λάκκος κάτω από τα δοκάρια ώστε να υπάρχει χώρος για μακρύτερα στημόνια. Ο αριθμός των στημονιών που δένονται σε κάθε ένα από τα υφαντικά βάρη (αγνύθες) εξαρτάται από το βάρος των αγνύθων και το πάχος των στημονιών.

86 Στα νεότερα χρόνια ο κάθετος αργαλειός χρησιμοποιούνταν για την ύφανση κουβερτών και ταπέτων, με υφάδι (όχι με κόμπους) καθώς και για ψάθες και χοντρά στρωσίδια από κατσικότριχα, και λέγονταν ανδρομιδίσιος ή χαραμίσιος ανάλογα με τον προορισμό του

87 4

88 Ζωγράφος του Άμαση Η επιστροφή του κυνηγού Προσοχή στη λαβή: τέλεια ποιότητα αγγειοπλαστικής

89 Ζωγράφος του Αμαση κύλικα τύπου Α 1) χωρίς ξεχωριστό χείλος 2) δαχτυλίδι στην ένωση ποδιούσώματος Οφθαλμωτή σειρήνα Κύλικα τύπου Α ή οφθαλμωτή (όχι του Ζ. του Άμαση)

90 Ζωγράφος του Άμαση Α όψη Σταύλος αλόγων

91 Ζωγράφος του Άμαση Σάτυροι σε πατητήρι πρωτοτυπία άμεσης παρατήρησης

92 Ζωγράφος του Άμαση Σάτυροι σε πατητήρι πρωτοτυπία άμεσης παρατήρησης Προσοχή στο περίγραμμα των μελών της μαινάδας

93 Να θυμόμαστε για τον αγγειοπλάστη Άμαση: -Μάλλον έζησε στην Αίγυπτο ως νεαρός - Εισήγαγε το αλάβαστρο ως πήλινο σχήμα στον αττικό Κεραμεικό - Ο γιος του Κλεοφράδης (υπογράφει ΚΛΕΟΦΡΑΔΗΣ ΑΜΑΣΙΟΣ ΕΠΟΙΕΣΕΝ) κατασκεύασε αγγεία για δύο από τους σπουδαιότερους ζωγράφους του ερυθρόμορφου ρυθμού. Να θυμόμαστε για τον Ζωγράφο του Άμαση: Α) Δημιουργεί ωραίες και αρμονικές συνθέσεις Β) Συχνά οι μορφές του είναι ευγενικές και πνευματώδεις Γ) Έχει δεξιοτεχνία και λεπτομέρεια στο σχέδιο Δ) Άριστη χρήση επίθετων χρωμάτων (λευκό και κόκκινο) Ε) Πολλές φορές επιδεικνύει πρωτοτυπία που συνήθως προκύπτει από την προσωπική παρατήρηση ΣΤ) Σε ορισμένες περιπτώσεις φθάνει κοντά στον ερυθρόμορφο ρυθμό (μέλη γυναικών με περίγραμμα)