ΠΡΩΣΕ ΒΟΗΘΕΙΕ ΚΑΚΩΕΙ : ΑΙΜΟΡΡΑΓΙΑ, ΜΗΦΑΝΙΚΕ ΚΑΚΩΕΙ, ΚΑΚΩΕΙ ΑΠΌ ΥΤΙΚΑ ΑΙΣΙΑ

Transcript

1 ΚΑΚΩΕΙ : ΑΙΜΟΡΡΑΓΙΑ, ΜΗΦΑΝΙΚΕ ΚΑΚΩΕΙ, ΚΑΚΩΕΙ ΑΠΌ ΥΤΙΚΑ ΑΙΣΙΑ ΕΩΣΕΡΙΚΗ ΑΙΜΟΡΡΑΓΙΑ υνήθως γίνεται μετά από ισχυρό χτύπημα. Σα σημάδια που θα μας κάνουν να ανησυχήσουμε θα είναι: Εμετός χρώματος ίδιο με το καφέ Βήχας και πτύελα που περιέχουν αίμα Κόπρανα μαύρα με αίμα Ωχρό, ψυχρό και γλοιώδες δέρμα Γρήγορος και αδύνατος σφυγμός Ανησυχία, φόβος, ελαφρύς πονοκέφαλος και νοητική σύγχυση Δίψα Αντιμετώπιση: Διατηρούμε ανοιχτούς τους αεραγωγούς και αν χρειάζεται κάνουμε τεχνητή αναπνοή Ξαπλώνουμε τον πάσχοντα ηκώνουμε τα πόδια του εκτός και αν είναι λιπόθυμος ή έχει σοβαρούς τραυματισμούς στο κεφάλι ή την σπονδυλική στήλη. Οπότε τον τοποθετούμε σε πλάγια κατάκλιση με το κεφάλι σε ελαφρά έκταση για να προλάβουμε το σοκ ή τον εμετό. Αν υπάρχει πρόβλημα στην αναπνοή ανασηκώνουμε το κεφάλι του και τους ώμους του ελαφρά (για να διατηρηθούν οι αεραγωγοί ανοιχτοί) Αν αυξηθεί ο πόνος χαμηλώνουμε τα πόδια Σον κρατάμε ζεστό και σε αναπαυτική θέση Ζητάμε ιατρική βοήθεια. ΕΞΩΣΕΡΙΚΗ ΑΙΜΟΡΡΑΓΙΑ Ο κανόνας του ελέγχου της εξωτερικής αιμορραγίας είναι να σταματήσουμε τη ροή του αίματος από το τραύμα, συνηθέστερα με την εφαρμογή πίεσης πάνω του. Οι αιμορραγίες ταξινομούνται σε αρτηριακές,φλεβικές, τριχοειδικές και μεικτές, ανάλογα με τον τύπο αγγείου που έχει υποστεί βλάβη.to αίμα στην τρώση αρτηρίας είναι έντονα ερυθρό, εξέρχεται κατά ώσεις και ο τραυματίας μπορεί γρήγορα να πέσει σε shock. τη φλεβική αιμορραγία το αίμα είναι σχετικά σκούρο και έχει συνεχή ροή. Η τριχοειδική αιμορραγία έχει μικρή ροή αίματος που γρήγορα μπορεί να σταματήσει. Αντιμετώπιση: Εφαρμόζουμε σταθερή και ισχυρή πίεση στο τραύμα με τη βοήθεια γάζας ή κάποιου καθαρού υφάσματος. Εννοείται πως αν υπάρχει ξένο σώμα στην πληγή (π.χ ένα γυαλί) ασκούμε πίεση παραπλεύρως. 1

2 Αν πρόκειται για πόδι ή χέρι και είμαστε σίγουροι ότι δεν υπάρχει κάταγμα μπορούμε να τοανυψώσουμε. Η ανύψωση του μέλους μειώνει την αιματική ροή. Αν η αιμορραγία επιμένει και περιλαμβάνει αρτηρία μπορούμε να πιέσουμε την υπεύθυνη αρτηρία κεντρικότερα (δε συνιστάται αν δεν υπάρχει εμπειρία). Η ίσχαιμη περίδεση επιιφυλάσσεται σε απελπιστικές καταστάσεις και όταν το μέλος έχει αποκοπεί (σε ακρωτηριασμό). Καλύπτουμε το τραύμα. Ψάχνουμε για ιατρική βοήθεια. Θεραπεία: Καθαρίζουμε το τραύμα ρίχνοντας άφθονη ποσότητα νερού.(μηχανικός καθαρισμός).έτσι απομακρύνονται τα ξένα σώματα που τυχόν υπάρχουν. Καθαρίζουμε το τραύμα με οξυζενέ (αφρίζει και βγάζει στην επιφάνεια τα ξένα σώματα) και στη συνέχεια μετά από καλό ξέπλυμα εκ νέου χρησιμοποιούμε Betadine.(Χημικός καθαρισμός). κεπάζουμε το τραύμα με γάζες και απευθυνόμαστε σε γιατρό για τα περαιτέρω. Σα θλαστικά τραύματα όσο απλά και να φαίνονται θέλουν συρραφή γιατί τα χείλη τους χάσκουν και καθυστερούν να επουλωθούν. Επίσης ιδιαίτερη σημασία έχει η προφύλαξη από τον τέτανο. ΡΙΝΟΡΡΑΓΙΑ Οι ρινορραγίες είναι συχνό φαινόμενο. υνήθως αποτελούν απλώς ενόχληση και όχι πραγματικό ιατρικό πρόβλημα. Ωστόσο, μπορεί να είναι και τα δύο. Πως ξεκινούν πως μπορούν να σταματήσουν; τα παιδιά και στους νεαρούς ενήλικους, οι ρινορραγίες μπορεί να ξεκινούν από τη διαφραγματική μεμβράνη καθώς επίσης και βαθύτερα, από το εσωτερικό της μύτης. Αυτή η μορφή ρινορραγίας είναι σπανιότερη. Μπορεί να προκαλείται από εκατοντάδες αρτηρίες ή υπέρταση. Αυτές οι ρινορραγίες ξεκινούν απότομα και συχνά είναι δύσκολο να σταματήσουν. Απαιτείται η βοήθεια ειδικού. Υροντίδα Καθίστε ή σταθείτε όρθιοι. Όντας όρθιοι, μειώνετε την πίεση στις φλέβες της μύτης. Έτσι υπάρχει περίπτωση να μειωθεί η αιμορραγία. Κλείστε τη μύτη σας με τα δάχτυλα και αναπνέετε από το στόμα. Κρατήστε τη για 5 με 10 λεπτά. Έτσι, ασκείται πίεση στο σημείο της αιμορραγίας μέσα στη ρινική διαφραγματική μεμβράνη και σταματά η ροή του αίματος. Μη βάλετε πάγο στη μύτη. Δε θα προσφέρει τίποτα. Σο κρύο σφίγγει 2

3 απλώς τα αιμοφόρα αγγεία στην επιφάνεια της μύτης και δεν εισχωρεί αρκετά βαθιά για να σταματήσει η αιμορραγία. Για να προλάβετε την αιμορραγία αυξήστε την υγρασία του αέρα μέσα στο σπίτι. Ένας υγραντήρας θα διατηρήσει τις ρινικές μεμβράνες υγρές. Μπορείτε επίσης να λιπάνετε τη μύτη με βαζελίνη ή άλλες ειδικές αλοιφές. Για να προλάβετε μια επιπλέον αιμορραγία αφού σταματήσει η πρώτη, μη σκαλίζετε και μη φυσάτε τη μύτη σας για μερικές ώρες και μη σκύβετε. Κρατάτε το κεφάλι ψηλότερα από το ύψος της καρδιάς. Αν αρχίσετε να αιμορραγείτε ξανά ρουφήξτε δυνατά τη μύτη σας για να την καθαρίσετε από τους θρόμβους αίματος και ψεκάστε και στα δύο ρουθούνια ένα ρινικό σπρέι. Κλείστε ξανά τη μύτη με τα δάχτυλα και καλέστε το γιατρό. Ιατρική βοήθεια Ζητήστε άμεση ιατρική βοήθεια αν: Η αιμορραγία διαρκέσει πάνω από 15 με 30 λεπτά. Νιώθετε αδυναμία ή λιποθυμία ως αποτέλεσμα της απώλειας αίματος. Η αιμορραγία είναι ξαφνική ή η απώλεια αίματος μεγάλη. Νιώθετε το αίμα να κατεβαίνει στο λαιμό. Αν έχετε συχνές ρινορραγίας, επισκεφτείτε το γιατρό σας. Ίσως χρειαστεί να καυτηριάσει το αιμοφόρο αγγείο που προκαλεί την αιμορραγία. Ο καυτηριασμός είναι μια τεχνική κατά την οποία ο γιατρός καίει το αιμοφόρο αγγείο με ηλεκτρικό ρεύμα, νιτρικό άργυρο ή λέιζερ. ΚΑΚΩΕΙ ΑΠΟ ΜΗΦΑΝΙΚΑ ΑΙΣΙΑ (ΕΚΔΟΡΑ, ΣΡΑΤΜΑ, ΘΛΑΗ) ΚΑΙ ΠΡΩΣΕ ΒΟΗΘΕΙΕ Εκδορές είναι οι επιπόλαιες, μηχανικές κακώσεις. Με τον όρο αυτό εννοούμε τα επιφανειακά τραύματα κατά τα οποία βγαίνουν κάποιες στοιβάδες δέρματος. Πρέπει να αντιμετωπίζονται ως τραυματισμοί. Η θλάση είναι μια κάκωση που προκαλείται από την συμπίεση των ιστών του δέρματος και των υποκείμενων ιστών. Σο αποτέλεσμα μιας τέτοιας κάκωσης μπορεί να είναι: - Η εκχύμωση που είναι η διάχυση ελάχιστου αίματος και αρκετού πλάσματος (ορού) στον υποδόριο ιστό. - Κάποιος μώλωπας, η σύνθλιψη, δηλαδή, του υποδόριου ιστού με την παρουσία περισσότερου αίματος και πρήξιμο. - Ένα αιμάτωμα, που είναι η συγκέντρωση αίματος μέσα σε μια κοιλότητα. Μπορεί να γίνει από διάφορα όργανα. Η σοβαρότητα της θλάσης και ο πιθανός κίνδυνος της ζωής του ασθενούς εξαρτάται από το πόσο σημαντικά ήταν τα όργανα που επλήγησαν. 3

4 Οι πρώτες βοήθειες είναι ανάλογες των βλαβών, ενώ είναι απαραίτητη η ακινητοποίηση του ατόμου, ο έλεγχος για κάποιο κάταγμα, αιμορραγία (εσωτερική ή εξωτερική) και ο έλεγχος των ζωτικών του λειτουργιών. Σραύμα λέμε την κάθε λύση της συνέχειας του δέρματος και των υποδόριων ιστών και μπορούν να προκληθούν από διάφορα όργανα. Σα τραύματα παρουσιάζουν: - Σα χείλη. - Σα τοιχώματα και - Ο πυθμένας του τραύματος. Ανάλογα με το τι προκάλεσε το τραύμα, έχουμε τις εξής κατηγορίες: - Σέμνοντα, όταν κόβουν. - Νύσσοντα, όταν τρυπάνε και έχουν λεπτή διατομή. - Διατιτραίνοντα, όταν έχουν μεγάλη διατομή και είναι διαπεραστικά. - Θλώντα, όταν είναι συνθλιπτικά. - Βαριά τραύματα, συνήθως γίνονται από όπλα. - Μικτό θλαστικό τραύμα στο οποίο συνυπάρχει η κάκωση των ιστών με την θλάση και το απλό τραύμα. - Αποσπασματικό τραύμα ή ακρωτηριασμός, που είναι η μερική ή πλήρης απόσπαση κάποιου άκρου του σώματος, όπως δάχτυλο, χέρι κλπ. Η βαρύτητα ενός τραύματος εξαρτάται από την έκταση και το βάθος που έχει και από τα όργανα που τρώθηκαν. Κατά την περιποίηση ενός τραυματισμού προσπαθούμε: - Να διώξουμε διάφορα ξένα σώματα από το σημείο. - Να ελέγξουμε την όποια αιμορραγία υπάρχει. - Να καθαρίσουμε την περιοχή με αντισηπτικό. - Να προσπαθήσουμε να ενώσουμε τα χείλη με σκοπό να βοηθήσουμε την επούλωση. Πλένουμε το τραύμα με πολύ νερό και σαπούνι για να το καθαρίσουμε και να απομακρύνουμε τους λιπαρούς ρίπους. Μεγαλύτερα σώματα που ίσως έχουν σφηνώσει, τα αφαιρούμε μόνο όταν δεν χρειάζονται δύσκολους χειρισμούς. Για τον καθαρισμό του χρειαζόμαστε οξυζενέ και καθαρές γάζες. χρησιμοποιούμε αντισηπτικό και, αφού πλησιάσουμε τα χείλη του τραύματος, κάνουμε μια περίδεση μέχρι να φτάσουμε στο νοσοκομείο. Αν υπάρχει ακρωτηριασμός, αφού γίνουν όλα τα παραπάνω, τυλίγουμε το μέλος σε μια βρεγμένη γάζα με φυσιολογικό ορό, και το βάζουμε σε καθαρό σάκο. την συνέχεια το σκεπάζουμε με πάγο ενώ φροντίζουμε να φτάσουμε στο νοσοκομείο το ταχύτερο δυνατό. Πρώτες βοήθειες από πτώση (γλίστρημα και πέσιμο). Η αρχή αντιμετώπισης R.I.C.E. 4

5 Σι πρέπει να κάνετε σε περίπτωση που εσείς ή κάποιος άλλος γλίστρησε και έπεσε; Ανάλογα με το πιο σημείο του σώματος χτύπησε διαβάστε τι χρειάζεται να κάνετε. ε όλες τις περιπτώσεις απαιτείται η αρχή Rest Ice Compression Elevation (R.I.C.E.) Είναι μία αρχή που αφορά την αντιμετώπιση τραυματισμών μαλακών μορίων. Rest Ανάπαυση - ξεκούραση ή σχετική ξεκούραση. Ice O πάγος έχει αναισθητική δράση και μας ανακουφίζει από τον πόνο, μειώνει το μελάνιασμα, την αιμορραγία Ουσιαστικά τα αιμοφόρα αγγεία ψύχονται και έτσι έχουμε την σύσπαση τους. Compression- Η περίδεση βοηθάει να αποτραπεί το παραπάνω πρήξιμο και αιμορραγία. Θέλει προσοχή ώστε το σφύξιμο να μην είναι υπερβολικά έντονα και σταματήσει τελείως την κυκλοφορία του αίματος στην συγκεκριμένη περιοχή του σώματος. Φυσικά το δένουμε ύστερα από την τοποθέτηση του πάγου. Elevation Ανυψώνουμε το τραυματισμένο σημείο ώστε να μειωθεί ο πόνος λόγω του περιορισμού του πρηξίματος. Φτύπημα στο κεφάλι ε ελαφρύ κτύπημα έχουμε συνήθως μόνο αστεράκια και ένα καρούμπαλο, σε βαρύτερο μπορεί να υπάρξει σοβαρή διάσειση ή ακόμα και θάνατος. Κριτήριο σοβαρότητας μιας κάκωσης στο κεφάλι είναι η έστω και ολιγόλεπτη, απώλεια των αισθήσεων, που παραπέμπει σε διάσειση. ε αυτή την περίπτωση πρέπει να γίνει μεταφορά του τραυματία σε νοσοκομείο. Εάν δεν υπάρχει αυτή η δυνατότητα, παρακολουθεί κανείς για τις επόμενες 24 ώρες την πιθανή εμφάνιση έντονου πονοκεφάλου, εμετού, λήθαργου ή επιληψίας. Φυσικά απαιτούνται (Rest Ice Compression Elevation) R.I.C.E. και ράμματα εφ' όσον υπάρχει ανοικτό τραύμα. 5

6 Κάκωση μεσοσπονδύλιου δίσκου Ιδιαίτερα κινδυνεύει η περιοχή της μέσης στην οποία οι οσφυϊκοί σπόνδυλοι δέχονται τεράστια φορτία, ιδίως με τη σπονδυλική στήλη σε κάμψη, δηλαδή όταν σηκώνουμε βάρη σκυμμένοι. Κάποια φορά ακούμε ή νιώθουμε ένα κρακ. Όταν ο πόνος στη μέση είναι ξαφνικός και αντανακλά κατά μήκος του ενός από τα δυο πόδια, είναι πιθανόν να έχουμε πρόπτωση κάποιου δίσκου (δισκοκήλη). Παρ όλη τη δραματική εικόνα δεν είναι κάτι χειρουργικά επείγον - αυτό που χρειάζεται σε πρώτη φάση είναι ανάπαυση στο κρεβάτι σε οποιαδήποτε στάση ανακουφίζει τον πάσχοντα. Παρέχονται αντιφλεγμονώδη (με φαγητό), αναλγητικά, μυοχαλαρωτικά. Κακώσεις ώμου Η πιο δραματική κάκωση είναι το εξάρθρημα του ώμου, που οφείλεται συνήθως σε πτώση με το βραχίονα ανοικτό (χέρι ψηλά). Δυστυχώς, σπάνια μπορεί να αναταχθεί από μη ειδικό. Ο τραυματίας έχει αφόρητους πόνους και την αίσθηση ότι ο ώμος του έχει βγεί. Καμιά φορά, ειδικά εάν δεν είναι η πρώτη φορά που βγαίνει ο ώμος, ο ασθενής επιτυγχάνει μόνος του την ανάταξη. Διαφορετικά οι πρώτες βοήθειες είναι η χορήγηση του πιο δυνατού αναλγητικού που έχουμε στο σκάφος και η ανάρτηση του άκρου σε όποια θέση βολεύει τον τραυματία έως τη διακομιδή του σε νοσοκομείο. υχνότερο από το εξάρθρημα του ώμου είναι το εξάρθρημα της ακρωμιοκλειδικής άρθρωσης, το οποίο είναι αποτέλεσμα πτώσης πάνω στην γωνιά του ώμου με τον βραχίονα κλειστό (χέρι χαμηλά). Η διάγνωση είναι εύκολη καθόσον υπάρχει εμφανής παραμόρφωση με την άκρη της κλείδας να εξέχει προς τα επάνω. Σο μόνο που απαιτείται είναι η ακινητοποίηση του άκρου με σάκο ανάρτησης. Ο πόνος μετά τις πρώτες 24 ώρες μειώνεται σημαντικά. υνιστώνται σάκος ανάρτησης, αναλγητικά, πάγο στην ακρωμιοκλειδική μόνο. Κάταγμα πηχεοκαρπικής Σο κάταγμα της πηχεοκαρπικής (καρπού) είναι το συχνότερο από τα κατάγματα του άνω άκρου και οφείλεται συνήθως σε πτώση. Επειδή η διαφορά ανάμεσα σε ένα κάταγμα ή απλό διάστρεμμα στην περιοχή δεν 6

7 είναι εύκολο να εκτιμηθεί από μη ειδικό, συνίσταται σε κάθε περίπτωση ακινητοποίηση του καρπού σε νάρθηκα έως ότου γίνει ακτινογραφία. Απαραίτητη η παροχή R.I.C.E. και αναλγητικών. Κακώσεις άκρας χείρας / δακτύλων Σα κατάγματα και τα εξαρθρήματα των δακτύλων και των μετακαρπίων είναι επικίνδυνα. υνήθως στις περιπτώσεις αυτές η διάγνωση είναι δυνατή δια γυμνού οφθαλμού, λόγω της ευκρινούς παραμόρφωσης. τις περιπτώσεις που υπάρχει κάκωση τενόντων (ο ασθενής αδυνατεί να κουνήσει ένα δάκτυλο, ενώ μπορούμε εμείς να το κουνήσουμε παθητικά χωρίς πρόβλημα), ή νεύρων (υπάρχει υπαισθησία ή αναισθησία στο άγγιγμα σε τμήμα του χεριού). υνήθως έχουμε και ανοιχτό τραύμα, το οποίο πρέπει να περιδέσουμε πριν τη μεταφορά σε νοσοκομείο. Σο απλό κάταγμα δακτύλου μπορούμε να το ακινητοποιήσουμε συνδέοντας με στενές λωρίδες Leukoplast τις 3 φάλαγγες των δακτύλων με τις αντίστοιχες του διπλανού, έτσι ώστε να κινούνται μαζί. R.I.C.E., αναλγητικά. Θλάσεις προσαγωγών Σο αποτέλεσμα της ταυτόχρονης στήριξης σε επιφάνειες που απομακρύνονται (από σκάφος σε dinghy ή ανάμεσα σε δυο σκάφη) είναι να ανοίξουν τα πόδια και να προκληθεί θλάση στους προσαγωγούς. Εκτός από τον πόνο στην περιοχή που μπορεί να επιμείνει και ένα μήνα, οι θλάσεις των προσαγωγών δεν δημιουργούν ιδιαίτερα προβλήματα. Απαιτούνται R.I.C.E., αντιφλεγμονώδη Θλάση γαστροκνημίου - ρήξη Αχιλλείου τένοντα Ο κλασικός μηχανισμός είναι απότομο sprint ή άλμα. Σο αποτέλεσμα είναι συνήθως θλάση στο μυ της γάμπας (γαστροκνήμιος), αλλά σε κάποιες περιπτώσεις (τυπικά ηλικίες 40-50) μπορεί ο Αχίλλειος τένοντας να υποστεί ρήξη. την πρώτη περίπτωση νοιώθουμε ξαφνικά έντονο πόνο στη γάμπα, στη δεύτερη την αίσθηση ότι κάποιος μας κλώτσησε από πίσω. Θυμίζουμε R.I.C.E., αντιφλεγμονώδη / αναλγητικά, πατερίτσες Κακώσεις γόνατος Η συχνότερη κάκωση είναι η ρήξη του έσω πλάγιου συνδέσμου, που οφείλεται πάντοτε σε τραυματισμό και η ρήξη ενός των μηνίσκων, που μπορεί να οφείλεται και σε χρόνια επαναληπτική επιβάρυνση. Η κάκωση του έσω πλαγίου συνδέσμου οφείλεται συνήθως σε στραβοπάτημα ή πτώση κατά την οποία το γόνατο τσακίζει προς τα μέσα. 7

8 Η καταπόνηση του μηνίσκου, η οποία συχνά οδηγεί σε ρήξεις, συμβαίνει στη στάση του βαθέως καθίσματος, πολύ συχνή σε εργασίες του σκάφους. Οι ρήξεις μηνίσκων συχνά εμφανίζονται σαν πρήξιμο του γόνατος (ενδοαρθρική συλλογή υγρού - ύδαρθρος), ενώ σε κάποιες περιπτώσεις το σπασμένο κομμάτι μπορεί να μπλοκάρει την κίνηση του γόνατος. Αναγκαία: R.I.C.E. και αντιφλεγμονώδη / αναλγητικά Κάκωση ποδοκνημικής υνήθως γίνεται από γλίστρημα στην σκάλα ή από παραπάτημα. Ανάλογα με την βαρύτητα της κάκωσης δημιουργείται διάστρεμμα ( γύρισμα του αστραγάλου συνήθως προς τα μέσα με διάταση ή μερική ρήξη των έξω συνδέσμων) ή και κάταγμα ακόμη. Και στις δυο περιπτώσεις εμφανίζεται οίδημα και πόνος άμεσα. Διαγνωστικά η διαφορά κατάγματος - διαστρέμματος είναι ότι συνήθως στο κάταγμα δεν είναι δυνατή η φόρτιση του σκέλους, ενώ στο διάστρεμμα μετά από λίγες δοκιμές ο τραυματίας μπορεί να πατήσει προσεκτικά χωρίς μεγάλο πόνο. Και σε αυτή την περίπτωση απαραίτητα R.I.C.E, αντιφλεγμονώδη / αναλγητικά, πατερίτσες Κατάγματα άκρου πόδα / δακτύλων υνήθως προκαλούνται από χτύπημα των γυμνών δακτύλων σε προεξέχοντα αντικείμενα (έπιπλα, πόρτες, κ.λπ.). Σα κατάγματα των δακτύλων σπάνια χρήζουν ειδικής θεραπείας, πέρα από τοπική προστασία για τις 10 πρώτες ημέρες που ο πόνος είναι έντονος. το μεταξύ μπορεί κανείς να περπατά με το βάρος στην πτέρνα. Αντίθετα, τα κατάγματα που γίνονται λίγο πιο ψηλά, στα μετατάρσια ή στο κου-ντεπιέ, χρήζουν ιατρικής αξιολόγησης. Έως ότου συμβεί αυτό, το σκέλος πρέπει να αποφορτιστεί με πατερίτσες. Για μια ακόμη φορά R.I.C.E., αντιφλεγμονώδη / αναλγητικά και πατερίτσες. 8