Νέο Πλαίσιο για τον Συνδικαλισμό

Transcript

1 Η Θέσπιση του Νέου Νομικού Πλαισίου για τον Συνδικαλισμό με στόχο τον εκδημοκρατισμό των διαδικασιών λειτουργίας των Συνδικάτων και των εκσυγχρονισμό του υφισταμένου νομικού πλαισίου του Νέο Πλαίσιο για τον Συνδικαλισμό Επιτροπή Οικονομίας, Εργασίας, Ναυτυλίας ΚΕΝΤΡΟ ΑΣΤΙΚΗΣ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗΣ

2 ΚΕΝΤΡΟ ΑΣΤΙΚΗΣ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗΣ* Μελέτη Επιτροπής Οικονομικών, Μεταρρυθμίσεων, Εργασιας, Ναυτιλίας Α1/ 2015 *Το παρόν κείμενο αποτελεί ιδιοκτησία (copyright) της Α.Μ.Κ.Ε. Κέντρο Αστικής Μεταρρύθμισης και απαγορεύεται η αναπαραγωγή του χωρίς την νόμιμη αναγνώριση, παραπομπή ή αναφορά (credits). 1

3 ΝΕΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΓΙΑ ΤΟΝ ΣΥΝΔΙΚΑΛΙΣΜΟ Για τον εκδημοκρατισμό της συνδικαλιστικής δράσης, της διαφάνειας στην λειτουργία της και τις αλλαγές στο υπάρχον νομοθετικό πλαίσιο. Η παρακάτω πολιτική πρόταση, εκπονήθηκε από την Επιτροπή Οικονομίας, Εργασίας και Ναυτιλίας του Κέντρου Αστικής Μεταρρύθμισης. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ο συνδικαλισμός στην Ελλάδα για πολλά χρόνια λειτούργησε στρεβλά και ελάχιστες φορές εκπροσώπησε, πραγματικά τα συμφέροντα των εργαζομένων. Στις περισσότερες περιπτώσεις εξυπηρετούσε τις οικονομικές και πολιτικές βλέψεις μίας συνδικαλιστικής ελίτ, η οποία απολάμβανε προνόμια, τα οποία ουδεμία σχέση είχαν με τον απλό εργαζόμενο. Οι σχέσεις διαπλοκής, που αναπτύσσονταν με την εκάστοτε πολιτική ηγεσία δεν εξυπηρετούσαν τίποτε άλλο, παρά μόνο τις οικονομικές και πολιτικές φιλοδοξίες αρχισυνδικαλιστών, που χρησιμοποιούσαν καταχρηστικά τα δικαιώματά τους και την εμπιστοσύνη του εργατικού κόσμου. Την ίδια στιγμή κυριάρχησε η αδιαφάνεια στον τρόπο εκλογής των μελών και των ηγεσιών των συνδικαλιστικών οργάνων και η απροκάλυπτη διαφθορά στον τρόπο χρηματοδότησης των συνδικάτων. Για πολλά χρόνια γινόταν αυθαίρετη και αδιαφανής χρήση του δικαιώματος της απεργίας, καθώς πολλοί εργατοπατέρες θεωρούσαν δικαίωμά τους να εκβιάζουν και να κρατούν όμηρο την κοινωνία, με στόχο να προστατεύσουν και να επαυξήσουν τα δικαιώματά τους. Η παραπάνω κατάσταση κυριάρχησε στα χρόνια της Μεταπολίτευσης με καταστροφικά αποτελέσματα για την οικονομία και είναι, πλέον, έκδηλο πως έχει οδηγηθεί σε ένα οριστικό τέλμα. Ο εκδημοκρατισμός στην λειτουργία του συνδικαλιστικού κινήματος, η επιβολή της διαφάνειας και σε τελευταία ανάλυση η αλλαγή του ίδιου του νόμου αποτελούν στόχο αναγκαίο και επιτακτικό. Η ανανέωση του θεσμικού και νομικού πλαισίου για τον Συνδικαλισμό στην Ελλάδα αποτελεί μία επιταγή επίκαιρη όσο ποτέ. Το δικαίωμα του 2

4 συνδικαλίζεσθαι, του συνέρχεσθαι, του συνεταιρίζεσθαι αλλά και των δράσεων για την διασφάλιση των εργασιακών δικαιωμάτων, όπως η πραγματοποίηση απεργιών, αποτελούν διεθνώς κατοχυρωμένα δικαιώματα κάθε εργαζομένου και στην Ελλάδα καταγράφηκαν με τον Νόμο υπ αριθ του 1982, τον λεγόμενο Συνδικαλιστικό Νόμο της πρώτης Κυβέρνησης του Ανδρέα Παπανδρέου. Ευελπιστούμε, ανοίγοντας ένα μεγάλο κεφάλαιο, να αναδείξουμε τα σημεία εκείνα στα οποία υπάρχει ανάγκη για ανανέωση στην κείμενη νομοθεσία αλλά και τον τονισμό των δικαιωμάτων των εργοδοτών, σε όμοια βάση με εκείνα των εργαζομένων αλλά και των απαραιτήτων ασφαλιστικών δικλείδων για τον εκδημοκρατισμό του τρόπου λήψεως των αποφάσεων στα συνδικαλιστικά σωματεία, πρωτοβάθμια, δευτεροβάθμια και τριτοβάθμια. ΑΛΛΑΓΕΣ στον ΝΟΜΟ υπ αριθ της 30.6/ Επί συγκεκριμένων προτάσεων προτείνεται η προσθήκη της παρακάτω διάταξης στο Άρθρο 2 ο του Ν. 1264/1982: Προβλέπεται η ίδρυση ηλεκτρονικού μητρώου για την καταγραφή του συνόλου των συνδικαλιστικών οργανώσεων, καθώς και των βασικών χαρακτηριστικών τους, με στόχο την εξασφάλιση της διαφάνειας στην άσκηση της συνδικαλιστικής δράσης. Με αυτό τον τρόπο η νομοθεσία ανανεώνεται και πέρα από τα σχετικά έγγραφα σε φορείς του Δημοσίου υπάρχει ο απαραίτητος εκσυγχρονισμός της διαδικτυακής εποχής με την θέσπιση της online δημοσίευσης στοιχείων των σωματείων. Με αυτό τρόπο οι πολίτες έχουν άμεση πρόσβαση στα περιουσιακά στοιχεία των συνδικαλιστικών φορέων ενισχύοντας τη διαφάνεια. Η επόμενη τροποποίηση αφορά το 7 ο Άρθρο και συγκεκριμένα την Παράγραφο 2 η στην οποία ο εργαζόμενος θα πρέπει να έχει συμπληρώσει ένα εξάμηνο εργασίας μέσα στον τελευταίο χρόνο για να μπορεί να εγγραφεί σε ένα συνδικαλιστικό σωματείο, μιας και θεωρείται πως στην ελληνική αγορά εργασίας του έτους 2015 οι σχέσεις είναι ευέλικτες, ίσως πιο εφήμερες και απορυθμισμένες με αποτέλεσμα την κινητικότητα των εργαζομένων μεταξύ κλάδων και επαγγελμάτων. Θεωρούμε ότι, κατά τη διάρκεια των εκάστοτε διαπραγματεύσεων με την εργοδοσία ο ένας αντισυμβαλλόμενος δεν μπορεί 3

5 να έχει ελάχιστη πείρα, χρόνο και συμμετοχή στο τρόπο λειτουργίας και τις ανάγκες τις επιχείρησης. Σημαντική τροποποίηση προτείνεται, επιπροσθέτως στο Άρθρο 8 ο και Παράγραφο 2 η, όπου ορίζονται τα απαραίτητα τμήματα των οικονομικώς τακτοποιημένων μελών για τις λήψεις ποικίλων αποφάσεων στη Γενική Συνέλευση των συνδικάτων. Πλέον, για να γίνει συζήτηση και για να ληφθεί απόφαση, κατά τις Συνελεύσεις, θα απαιτείται η παρουσία τουλάχιστο των τριών πέμπτων (3/5) (από ένα τρίτο, που ισχύει σήμερα) των οικονομικά τακτοποιημένων μελών. Αν δεν υπάρχει απαρτία κατά την πρώτη συζήτηση συγκαλείται νέα συνέλευση μέσα σε δύο (2) μέχρι δεκαπέντε (15) ημέρες, κατά την οποία απαιτείται η παρουσία τουλάχιστο των τριών πέμπτων (3/5) (από το ένα τέταρτο, που βρίσκεται σε ισχύ σήμερα) των οικονομικά τακτοποιημένων μελών. Εάν δεν υπάρξει απαρτία κατά τη δεύτερη συνέλευση συγκαλείται μέσα σε δύο (2) μέχρι δεκαπέντε (15) ημέρες τρίτη κατά την οποία είναι αρκετή η παρουσία των δύο πέμπτων (2/5) (από το ένα τέταρτο, που βρίσκεται σε ισχύ σήμερα) των οικονομικά τακτοποιημένων μελών. Απαγορεύεται η συμμετοχή στις Συνελεύσεις και στις ψηφοφορίες με οποιουδήποτε είδους εξουσιοδότηση. Η συγκεκριμένη ρύθμιση αφορά των εκδημοκρατισμό του τρόπου λήψεως αποφάσεων εντός των Γενικών Συνελεύσεων με σκοπό την επικράτηση ευρυτέρων πλειοψηφιών και σχημάτων, ώστε να εκπροσωπείται μαζικότερα η θέληση των μελών του σωματείου. Η σημαντικότερη τομή αυτής μας της πρότασης συντελείται με την τροποποίηση του Άρθρου 8 Παράγραφος 3, όπου ορίζεται πως οι αποφάσεις της Γενικής Συνέλευσης του Συνδικαλιστικού Οργάνου, εάν δεν ορίζεται διαφορετικά στο καταστατικό, θα λαμβάνονται με απλή πλειοψηφία (50%+1) επί των παρόντων οικονομικά τακτοποιημένων μελών. Έτσι επέρχεται η καθαρή εντολή προς το Διοικητικό Συμβούλιο, εκπροσωπούνται δημοκρατικά όλα τα μέλη και η πλειοψηφία, ως οφείλεται στην Δημοκρατία, λαμβάνει την όποια απόφαση. Αυτονόητο, ότι σε μία δημοκρατική διαδικασία όλες οι ψηφοφορίες κατά τη διάρκεια Γενικών Συνελεύσεων θα είναι μυστικές. Στο Άρθρο 16, προτείνεται η κατάργηση της παραγράφου 5 καθώς ο εργοδότης μίας μεγάλης επιχείρησης, όπως και της αντίστοιχης μικρότερης δεν μπορεί να υποχρεώνεται να προσφέρει στέγαση σε ένα σωματείο, του οποίου ο ίδιος δεν είναι μέλος. Τα συνδικαλιστικά σωματεία έχουν περιουσία, 4

6 που δύνανται να την αξιοποιήσουν για την εκμίσθωση χώρων. Η ίδια τροποποίηση με απαλειφή αυτής της υποχρέωσης προτείνεται και για την παράγραφο 3 του οικείου άρθρου. Κοντά σε αυτά προτείνεται όλες οι συνεδριάσεις των συνδικαλιστικών οργάνων να γίνονται εκτός ωραρίου εργασίας. Το Άρθρο 19 Παράγραφος 1 αφορά το χρονικό διάστημα, που μεσολαβεί μεταξύ της λήψης της απόφασης της απεργιακής κινητοποίησης και της ενημέρωσης του εργοδότη. Κρίνεται αναγκαίο ο εργοδότης να ενημερώνεται δύο (2) εικοσιτετράωρα πριν την εφαρμογή της απόφασης του συνδικάτου, ως ελάχιστο μέσο προετοιμασίας των κινήσεων του για την διασφάλιση της επιχείρησης του. Στο Άρθρο 20 Παράγραφος 1 επέρχεται τροποποίηση, η οποία ορίζει πως η απεργία στις πρωτοβάθμιες συνδικαλιστικές οργανώσεις ευρύτερης περιφέρειας ή πανελλαδικής έκτασης κηρύσσεται με απόφαση της Γενικής Συνέλευσης, εκτός αν το καταστατικό ορίζει διαφορετικά. Έτσι η εξουσία αυτή απομακρύνεται από την αυθαίρετη χρήση ενός Διοικητικού Συμβουλίου και περνά στα χέρια των εργαζομένων και μελών του συνδικάτου. Τέλος ακόμη μία σημαντική τομή αποτελεί η δυνατότητα της ανταπεργίας ή ευρύτερα γνωστό ως lockout από μεριάς του εργοδότη με την απαλοιφή της σχετικής απαγόρευσης της Παραγράφου 2 του Άρθρου 22 από κοινού με την διαγραφή της Παραγράφου 3 και την δυνατότητα δικαστικής απαγόρευσης της απεργίας με ασφαλιστικά μέτρα, εάν η Δικαιοσύνη κρίνει πως υπήρχαν άνομοι μέθοδοι είτε στην απόφαση είτε στην διαδικασία εφαρμογής της απεργιακής κινητοποίησης. Όσον αφορά αυτές τις προτάσεις θα υπάρξει περαιτέρω εξειδίκευση και ανάλυση σε επόμενο κείμενο. Οι παραπάνω αλλαγές αφορούν προσθήκες, τροποποιήσεις και διαγραφές τμημάτων του υφισταμένου νομικού πλαισίου για τον Συνδικαλισμό και ανταποκρίνεται στην εξαγγελία για τη ανάγκη εκδημοκρατισμού των συνδικάτων και την ισότητα δυνατοτήτων των εργοδοτών με αυτά. Ακολουθούν μία σειρά προτάσεων, που δεν εντοπίζονται στον υπάρχοντα Νόμο και δύνανται να προστεθούν σε αυτόν, ώστε να ενδυναμώσουν το πλαίσιο στην κατεύθυνση, που ήδη τονίστηκε. Αρχικά θα έχει δικαίωμα μήνυσης, ένας μη-απεργός νιώσει δικαίως πως βρίσκεται κάτω από την απειλή της παρενόχλησης, της διάκρισης ή της βίας 5

7 από τους υπολοίπους απεργούς. Στο ίδιο πλαίσιο η ψηφοφορία για την απεργία πρέπει να γίνεται τέσσερεις εβδομάδες πριν την ημερομηνία διεξαγωγής της. Οι εργαζόμενοι που αναμειγνύονται σε παράνομες απεργίες θα μπορούν να απολυθούν από τους εργοδότες, παρακάμπτοντας την τακτική διαδικασία απόλυσης ενώ όποιοι από τους πρώτους θιγούν οικονομικά λόγω δολιοφθοράς από την παρουσία απεργών ή διαδηλωτών, μπορούν να μηνύσουν το Εργατικό Σωματεία υπό την αιγίδα του οποίου πραγματοποιούνταν οι ανάλογες δράσεις. Στα πλαίσια του ευρύτερου μετασχηματισμού του συνταξιοδοτικού και ασφαλιστικού συστήματος εντάσσεται και η κατάργηση όλων των συντάξεων, που έχουν χορηγηθεί με βάση την συνδικαλιστική δράση. Επιπροσθέτως, όσον αφορά την διαφάνεια στην λειτουργία των συνδικάτων και τις απολαβές των εκτελεστικών εκπροσώπων τους προτείνεται το άνοιγμα των τραπεζικών λογαριασμών όλων, όσοι υπηρέτησαν σε θέσεις ευθύνης ως Πρόεδροι, Γενικοί Γραμματείας, Ταμίες ή Μέλη Δ.Σ. συνδικαλιστικών φορέων, που έχουν λάβει κατά το παρελθόν κρατική χρηματοδότηση. Έτσι θα γίνει ένας ουσιαστικός έλεγχος σε συνδικάτα, που έχουν λάβει είτε κρατική επιχορήγηση είτε υποχρεωτικές εισφορές μελών και δύνανται να ελεχθούν μέσω του πόθεν έσχες. Όσον αφορά τις απεργιακές κινητοποιήσεις πρέπει να εξασφαλιστούν αυστηροί όροι κατά την πραγματοποίησή τους για την προάσπιση της δημοσίας τάξεως και της ατομικής και κρατικής ιδιοκτησίας. Καταργούνται δια νόμου οι πορείες στο οδόστρωμα. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της Ελληνικής Αστυνομίας, το έτος 2010, το κέντρο της πόλης των Αθηνών έκλεισε για πορείες και στάσεις, περί τις 496 φορές. Η Δημοσία Ασφάλεια πρέπει να προστατεύεται και με τα εκτεταμένα επεισόδια σε αστικά κέντρα να αποτελούν συχνό φαινόμενο κατά τη διάρκεια απεργιακών κινητοποιήσεων η διοίκηση της Αστυνομίας οφείλει να εφαρμόζει την κείμενη νομοθεσία. Τέλος, όσον αφορά την εκπροσώπηση στα Διοικητικά Συμβούλια προτείνεται πως το Δ.Σ. μίας επιχείρησης της οποίας πάνω από το 35% των μελών της είναι μέλη ενός συγκεκριμένου Εργατικού Σωματείου πρέπει να επιτρέπουν σε έναν εκπρόσωπο του να παρίσταται στις συνεδριάσεις του. Αντιστοίχως την ίδια υποχρέωση οφείλει να τηρεί και το Δ.Σ. του Εργατικού 6

8 Συνδικάτου, εάν τα μέλη του εργατικού δυναμικού μίας επιχειρήσεις, που είναι εγγεγραμμένα σε αυτό ξεπερνούν το 35%. ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ ΣΥΝΔΙΚΑΤΩΝ Ξεχωριστό κεφάλαιο αποτελεί η χρηματοδότηση των συνδικάτων. Στην Ελλάδα, η χρηματοδότηση των συνδικάτων αποτέλεσε κατ' εξοχήν πεδίο ανάπτυξης της κρατικής και κομματικής διαπλοκής, διαφθοράς και αδιαφάνειας. Οι συνδικαλιστικοί φορείς κατά καιρούς διαχειρίζονταν τεράστια χρηματικά ποσά, τα οποία όχι μόνο δεν αξιοποιούνταν παραγωγικά, αλλά κατά κύριο λόγο, ήταν προιόν συναλλάγών με την εκάστοτε εξουσία, επιβάρρύνοντας τα δημόσια οικονομικά, ενώ δεν υπήρχε κανένα απολύτως θεσμικό πλαίσιο για τον έλεγχο της διαχείρησης των χρημάτων αυτών. Ειδικότερα, ο Ν. 1264/1982 αναφέρει ρητά τους τρόπους και τις πηγές χρηματοδότησης των συνδικαλιστικών φορέων. Σε αυτούς περιλαμβάνονται αφενός οι εγγραφές και συνδρομές των μελών, το ύψος των οποίων ορίζεται από το καταστατικό του κάθε φορέα, αφετέτου η αξιοποίηση των περιουσιακών στοιχείων των ίδιων των συνδικάτων, πρακτική η οποία γενικά στην Ελλάδα δεν είναι το ίδιο αποδοτική σε σχέση με την ευρωπαική εμπειρία, καθώς και οι δωρεές από τρίτους, οι οποίες δεν αποτελούν βέβαια σημαντική πηγή εσόδων, οφείλουν όμως, για λόγους διαφάνειας να καταγράφονται επώνυμα. Εντούτοις, και παρά το γεγονός ότι ο νομοθέτης όρισε σαφώς τον τρόπο της οικονομικής βιωσιμότητας των συνδικάτων, τα τελευταία χρηματοδοτούνται από τον κρατικό προυπολογισμό, μέσα από ΝΠΔΔ, όπως η Εργατική Εστία και μετά την κατάργησή της ο ΟΑΕΔ, επιβαρύνοντας, ως μη όφειλαν, τον φορολογούμενο πολίτη. Είναι χαρακτηριστικό ότι μόνο για το 2015, αλλά και για όλα τα τελευταία χρόνια, το ύψος της κρατικής αυτής χρηματοδότησης ανέρχεται σε εκ. Ευρώ. Κάνοντας μία απλή σύγκριση του καθεστώτος που επικράτησε στη χώρα μας με αυτό των άλλων ευρωπαικών χωρών, αντιλαμβανόμαστε αμέσως τα υπερβολικά, αν μη τι άλλο, προνόμια που απολαμβάνει η άσκηση του συνδικαλιστικού δικαιώματος. Στη Γερμανία, όπου κυριαρχεί κυρίως η κλαδική μορφή των συνδικαλιστικών φορέων, η εγγραφή συνοδεύεται από την καταβολή μίας συνδρομής, η οποία ορίζεται ως ποσοστό επί των μεικτών αποδοχών του εργαζομένου, ενώ ειδικές ευνοικές ρυθμίσεις ισχύουν για άτομα ειδικών κατηγοριών (πολύτεκνοι, βαριά άρρωστοι κλπ.). Δεκτές γίνονται επίσης δωρεές από τρίτους, οι οποίες μάλιστα εκπίπτουν από το 7

9 φορολογητέο εισόδημα, ενώ ασφαλώς τα συνδικάτα μπορούν να διαχειρίζονται και να αξιοποιούν τα ίδια περιουσιακά στοιχεία. Αυτονόητο είναι ότι η ομοσπονδιακή κυβέρνηση δεν έχει την παραμικρή αρμοδιότητα οικονομικής ενίσχυσης των συνδικάτων, άμεσα, έμμεσα ή με οιονδήποτε τρόπο. Χαρακτηριστικό της ορθολογικής διαχείρισης των πόρων αυτών από τα συνδικάτα αποτελεί το γεγονός ότι τα μεγαλύτερα από αυτά καταφέρνουν να διατηρούν ταμείο απεργίας, το οποίο αναλαμβάνει την οικονομική κάλυψη των απεργών, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι η απεργία θα διαρκέσει ικανό χρονικό διάστημα, ούτως ώστε να επιτευχθούν οι επιδιωκόμενοι στόχοι. Ανάλογο καθεστώς τόσο ως προς τη δομή όσο και ως προς τον τρόπο χρηματοδότησης των συνδικάτων επικρατεί και στην Αυστρία. Αξιοσημείωτο είναι και το μοντέλο που ακολουθείται σε βόρειες χώρες όπως, η Σκανδιναβία, το Βέλγιο και η Ισλανδία. Στις χώρες αυτές, τα συνδικάτα χρηματοδοτούνται μερικώς από τις εισφορές των μελών τους και μερικώς από κρατικές επιχορηγήσεις. Στις περιπτώσεις αυτές όμως, το Κράτος έχει εκχωρήσει στα συνδικάτα την αρμοδιότητα διανομής του επιδόματος ανεργίας στα εγγεγραμμένα μέλη τους, πράγμα που συνεπάγεται αφενός αυξημένες χρηματοδοτικές ανάγκες, αφετέρου υψηλή συμμετοχή στα συνδικάτα, καθώς και πολιτική μείωσης της ανεργίας από τους ίδιους τους συνδικαλιστικούς φορείς, προκειμένου να περιορίσουν τα έξοδά τους και να μη χρειαστεί να αυξήσουν τις συνδρομές των μελών τους. Αν και στόχος μας παραμένει η πλήρης απουσία του Κράτους από τη χρηματοδότηση των συνδικάτων, ιδίως με τις διαστάσεις που έχουν λάβει στη χώρα μας, τόσο η συνδικαλιστική αυθαιρεσία, όσο και τα φαινόμενα διασπάθισης δημόσιου χρήματος, δεδομένης και της απουσίας λογιστικου ελέγχουν των οικονομικών στοιχείων των συνδικάτων, το προαναφερθέν μοντέλο, τουλάχιστον διασφαλίζει μια πιο παραγωγική και ασφαλή αξιοποίηση της συμμετοχής του φορολογούμενου στην ενίσχυση των φορέων, πάντα σε σχέση με το ισχύον καθεστώς της κρατικής χρηματοδότησης που επικρατεί στην Ελλάδα. Κατόπιν αυτών καθίσταται σαφές, ότι το υπάρχον καθεστώς χρηματοδότησης των συνδικάτων,όχι απλά δεν μπορεί να συνεχιστεί, αλλά υπάρχουν και πολλές εναλλακτικές, οι οποίες μπορούν να υιοθετηθούν και να απλλάξουν τον κρατικό κορβανά από ένα ακόμη βάρος. Βεβαίως, σημαντική προσπάθεια οφείλουν να επιδείξουν και οι ίδιοι οι συνδικαλιστικοί φορείς όσον αφορά την μέγιστη αξιοποίηση των πόρων που προβλέπει ο ίδιος ο νόμος, μιας και δεν είναι δυνατόν ούτε να συνεχίσουν να στηρίζονται στην παρέμβαση του κράτους για την οικονομική τους βιωσιμότητα ούτε να 8

10 ανέχονται έμμεσα με τη στάση τους τα τεράστια φαινόμενα διαφθοράς, που είναι ήδη γνωστά στη χώρα μας, γεγονός που πλήττει, ιδίως, τους φορείς που πράγματι μέσα σε δύσκολες συνθήκες, προσπαθούν να προασπίσουν τα δικαιώματα και και τα κεκτημένα των πιο αδύναμων εργαζομένων, με τρόπο έντιμο και διαφανή. Αξίζει να επισημάνουμε ότι η κρατική χρηματοδότηση αντιστοιχεί στο 90% των πόρων των συνδικάτων, ενώ μόλις το 10% αυτών προέρχεται από τις πηγές που έχει ορίσει ο νομοθέτης, τη στιγμή που με τις ίδιες μεθόδους, οι αντίστοιχοι φορείς στην Ευρώπη καταφέρνουν να εξασφαλίζουν την οικονομική τους βιωσιμότηα. Είναι τέλος χαρακτηριστικό ότι αντίστοιχο ποσό με την κρατική χρηματοδότηση των συνδικάτων, δαπανούν για την κάλυψη των αναγκών ολόκληρου του οικονομικού έτους παραγωγικά υπουργεία, όπως αυτό του Τουρισμού και μάλιστα σε μια περίοδο κρίσης και λιτότητας, όπου είναι σαφές προς τα πού οφείλουν να κατευθυνθούν οι εναπομείνασες δημόσιες δαπάνες και χρηματοδοτήσεις. Για το λόγο αυτό και, καθώς θεωρούμε ότι το κράτος οφείλει να παραμένει αμέτοχο στις διαμάχες εργαζομένων και εργοδοτών, προτείνουμε πρώτα απ' όλα λογιστικό έλεγχο του συνόλου των περιουσιακών στοιχείων των συνδικάτων και της χρηματοδότησης που έχουν λάβει από ιδιώτες και Δημόσιο τα τελευταία χρόνια. Ο έλεγχος αυτός δυνατόν να αναληφθεί απο ορκωτούς λογιστές, ελεγκτικούς οίκους, καθώς και από το Ελεγκτικό Συνέδριο, ενώ ζητείται και η θεσμική κατοχύρωσή του στο τέλος κάθε οικονομικού έτους. Σε ό,τι αφορά την κρατική χρηματοδότηση καθεαυτή και, καθώς γνωρίζουμε ότι μία άμεση παύση της θα ήγειρε θέμα επιβίωσης των συνδικαλιστικών φορέων, προτείνουμε τη σταδιακή απομείώσή της κατά 20% κάθε έτος, προκειμένου να έχει απαλειφθεί πλήρως μέσα 5 χρόνια. Στο διάστημα αυτό, τα συνδικάτα θα οφείλουν να προσαρμόσουν την οικονομική τους πολιτική στα ευρωπαικά πρότυπα μέσα, είτε από την αύξηση των εισφορών των μελών τους, είτε, κυρίως, από την παραγωγική αξιοποίηση των περιουσιακών στοιχείων (assets) που διαθέτουν και παραμένουν αδιακιολόγητα αναξιοποίητα. Μέσα στη σμερινή δύσκολη περίοδο, ζητούμενο για εμάς είναι, όχι η τιμωρητική στάση απέναντι στα συνδικάτα και τα όργανά τους, αλλά ο εκσυγχρονισμός και εξορθολογισμός της άσκησης του συνδικαλιστικού δικαιώματος, η διαφάνεια στον τρόπο λειτουργίας των οικείων φορέων, το οριστικό τέλος σε σκάνδαλα καταχρήσεων και διφθοράς και η ειλικρινής και άνευ ιδιοτελών σκοπιμοτήτων προάσπιση των δικαιωμάτων του κάθε απλού εργαζόμενου. 9

11 ΣΥΝΔΙΚΑΛΙΣΤΙΚΕΣ ΑΔΕΙΕΣ Ιδιαιτέρως σημαντικό, στην κατεύθυνση της αναμόρφωσης του συνδικαλιστικού πλαισίου στη χώρα μας, κρίνουμε και το ζήτημα των συνδικαλιστικών αδειών. Οι άδειες αυτές, κρίνονται μεν αναγκαίες προκειμένου να ασκείται ελεύθερα και ακώλυτα το δικαίωμα στη συνδικαλιστική δράση, παρά τις περί του αντιθέτου φωνές, οι οποίες υποστηρίζουν ότι η δράση αυτή θα έπρεπε να ασκείται εκτός ωραρίου εργασίας, ωστόσο ο ξορθολογισμός του συστήματος χορήγησης των αδειών είναι σίγουρα αναγκαίος. Και τούτο αφορά τόσο τον αριθμό των ημερών κατά τις οποίες δικαιούται ο εργαζόμενος να απουσιάσει από την εργασία του, όσο και την υποχρέωση χορήγησης πλήρους μισθού από τον εργοδότη για το χρόνο αυτό. Συγεκριμένα, για τα πρωτοβάθμια συνδικάτα (σωματεία) προτείνουμε τον περιορισμό των ημερών χορήγησης άδειας σε 3 για όλα τα σωματεία, ανεξαρτήτως του αριθμού των εγγεγραμμένων μελών τους. Σήμερα, αντιθέτως, ο Πρόεδρος, Αντιπρόεδρος και Γενικός Γραμματέας των πρωτοβάθμιων σωματείων που αριθμούν πάνω από 500 μέλη δικαιούνται 5ήμερης άδειας κάθε μήνα. Παράλληλα, όσον αφορά τους δευτεροβάθμιους συνδικαλιστικούς φορείς (Εργατικά Κέντρα Ομοσπονδίες), προτείνουμε τη μείωση των ημερών άδειας σε 7 ανά μήνα για τον Πρόεδρο Αντιπρόεδρο, Γενικό Γραμματέα, καθώς και για όλα τα μέλη του Δ.Σ. των πιο αντιπροσωπευτικών δευτεροβάθμιων φορέων, εφ' όσον οι υπαγόμενες στη δύναμή τους πρωτοβάθμιες οργανώσεις έχουν έως και ψηφίσαντα μέλη. Το τελευταίο σημαίνει ότι καταργείται αφενός η διαφορετική μεταχείριση που επιφυλλάσσεται σήμερα για οργανώσεις των οποίων οι αντίστοιχα υπαγόμενες πρωτοβάθμιες έχουν κάτω και άνω των και έως ψηφισάντων μελών και αφετέρου ότι για τις δευτεροβάθμιες με πάνω από μέλη στις αντίστοιχες πρωτοβάθμιές τους, προτείνεται η χορήγηση αδειών έως 15 ημέρες το μήνα, αντίθετα με το ισχύον καθεστώς όπου με προκλητικό τρόπο χορηγείται άδεια για το σύνολο της θητείας του Προέδρου και του Γενικού Γραμματέα. Αυτονόητα, οι ανωτέρω ρυθμίσεις για την 7ήμερη άδεια των υπόλοιπων μελών του Δ.Σ. ισχύουν και για τα αντίστοιχα μέλη Δ.Σ. των τελευταίων μεγαλύτερων δευτεροβάθμιων συνδικαλιστικών φορέων. 10

12 Τέλος, για το σύνολο του Δ.Σ. της πιο αντιπροσωπευτικής τριτοβάθμιας οργάνωσης (ΓΣΕΕ) προτείνεται επίσης ο περιορισμός της επιτρεπόμενης άδειας σε 15 ημέρες το μήνα, αντί για το σύνολο της θητείας που ισχύει σήμερα και που συνήθως είναι 2 χρόνια. Παράλληλα, προετείνουμε επιμέρους ρυθμίσεις, οι οποίες θεωρούμε ότι μπορούν να συμβάλλουν στην αποφυγή γνωστών φαινομένων καταχρήσεων των συνδικαλιστικών δικαιωμάτων. Ειδικότερα, προτείνουμε την ποινή της απόλυσης σε περίπτωση που ο αδειούχος συνδικαλιστής υποπέσει στο αδίκημα της απιστίας ή σε άλλο ποινικό αδίκημα βαρύνουσας σημασίας, όπως επίσης και τη συγκρότηση ειδικής επιτροπής, η οποία θα εξετάζει το δικαιολογημένο ή μη της υπέρβασης του χρόνου της άδειας από τον δικαιούχο. Ακόμη, είμαστε υπέρ του δικαιώματος του εργοδότη να μεταθέτει σε άλλη θέση εντός της επιχείρησης εργαζόμενο, ο οποίος εκλέγεται στη θέση του Προέδρου συνδικαλιστικού φορέα, υπό την προυπόθεση ότι ο εργαζόμενος αυτός υπηρετούσε σε θέση ευθύνης και συνεπώς δυσχαιρένεται η λειτουργία της επιχείρισης από την απουσία του. Επιφυλλασσόμαστε εντούτοις για την αλλαγή του μισθολογικού καθεστώτος του εργαζομένου, σύμφωνα με τη νέα θέση την οποία θα μεταταγεί, εάν ισχύσει η ανωτέρω πρόταση. Βεβαίως, η αξιολόγηση αυτή του εργαζομένου, κατά τις τελευταίες δύο προτάσεις, θα γίνεται απο εκπροσώπους τόσο του εργοδότη όσο και του εργαζόμενου. Προβληματικό και περίπλοκο είναι ωστόσο το ζήτημα των αποδοχών ή μη που οφείλει να λαμβάνει ο εργαζόμενος κατά το χρόνο της άδειάς του. Με το ισχύον καθεστώς, πλήρεις αποδοχές δικαιούνται οι Πρόεδροι των δευτεροβάθμιων φορέων (Εργατικά Κέντρα Ομοσπονδίες) ακόμη και αν τα ψηφίσανατα μέλη των υπαγόμενων σε αυτά σωματείων είναι κάτω των (για τη μεγαλύτερη κατηγορία δευτεροβάθμιων, πλήρων αποδοχών δικαιούται και ο Γενικός Γραμματέας). Επιπλέον, ανάλογες αποδοχές, για όσο χρόνο διαρκεί η άδειά τους δικαιούνται και όλα τα μέλη του Δ.Σ. της ΓΣΕΕ. Αντιλαμβανόμαστε ασφαλώς ότι το πληρωτέο των συνδικαλιστικών αδειών θεωρείται προαπαιτούμενο για την ελεύθερη και ακώλυτη άσκηση των δικαιωμάτων των εργαζομένων. Γνωρίζουμε όμως πολύ καλά, ότι σε μια εποχή που οι επιχειρήσεις δυσκολεύονται να επιβιώσουν και αντιμετωπίζουν δυσχέρειες πρωτόγνωρου βαθμού, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι η Ελλάδα αποτελεί τη χώρα με το μεγαλύτερο αριθμό χαμένων εργατοωρών λόγω απεργιών στην Ευρώπη, δεν υπάρχει η πολυτέλεια να επιβαρύνονται οι 11

13 επιχειρήσεις με δυσβάσταχτα βάρη τόσο στον μισθολογικό τομέα όσο και σε αυτόν της παραγωγικότητας. Βεβαίως, η αλλαγή του καθεστώτος των πληρωμένων αδειών συνδέεται ευθέως με την αξιοποίηση από τα ίδια τα συνδικάτα των εναλλακτικών πηγών χρηματοδότησής τους, που αναπτύξαμε προηγουμένως. Και τούτο γιατί, με τον τρόπο αυτό, μπορεί να δοθεί στα συνδικάτα η δυνατότητα να αναλάβουν τα ίδια το κόστος της μισθοδοσίας των αδειούχων εργαζομένων, μειώνοντας το μισθολογικό κόστος των επιχειρήσεων με όλα τα οφέλη που αυτό μπορεί να συνεπάγεται στον τομέα των προσλήψεων. Γνωρίζοντας ασφαλώς τη δυσκολία της μετάβασης αυτής, προτείνουμε τη διατήρηση ως έχει του καθεστώτος των πληρωμένων αδειών, σε περίπτωση που προωθούνταν μια αλλαγή, όσον αφορά το χρόνο των αδειών, ανάλογη αυτής που προτείναμε παραπάνω. Δηλαδή την καταβολή του μισθού του εργαζόμενου για το χρόνο της (διαφορετικά υπολογισμένης πλέον) άδειάς του και την κάλυψη των ασφαλιστικών του εισφορών από το οικείο συνδικάτο, όπως άλλωστε ισχύει και σήμερα. Σε άλλη περίπτωση, εάν δηλαδή το καθεστώς του χρόνου αδειών δεν μεταβληθεί, προτείνουμε τη σταδιακή μείωση του ύψους του μισθού του αδειούχου συνδικαλιστή που θα καλύπτει ο εργοδότης, έως ότου αυτό μηδενιστεί πλήρως, θεωρώντας φυσικά δεδομένο ότι τα ίδια τα συνδικάτα θα προβούν σε ενίσχυση των μέσων χρηματαδότσής τους, στην κατεύθυνση της υιοθέτησης των ευρωπαικών προτύπων που αναφέραμε παραπάνω, προκειμένου να αναλάβουν τα ίδια, και σταδιακά, το μισθολογικό κόστος του αδειούχου συνδικαλιστή. Στη σημερινή δύσκολη συγκυρία, πάγια άποψή μας ήταν και είναι η ενίσχυση της επιχειρηματικής δραστηριότητας, η άρση των εμποδίων που δυσκολεύουν την πρόσβαση στην αγορά εργασίας και η αποφυγή της αδιαφάνειας, των καταχρήσεων και της σπατάλης που συνέβαλαν στη διόγκωση των προνομίων και των κεκτημένων κλειστών, προνομιούχων ομάδων, οι οποίες τελικά αντιστρατεύονταν το κοινωνικό σύνολο και το ίδιο το δικαίωμα στην εργασία πολλών απλών εργαζομένων. Στην κατεύθυνση αυτή αποσκοπούν οι ριζοσπαστικές προτάσεις που καταθέτουμε για την αναμόρφωση του συνδικαλιστικού πλαισίου στην Ελλάδα. 12