Σκέψεις για την επανάληψη στο έργο του Φρόυντ Αριστέα Σκούλικα

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Σκέψεις για την επανάληψη στο έργο του Φρόυντ Αριστέα Σκούλικα"

Transcript

1 Σκέψεις για την επανάληψη στο έργο του Φρόυντ Αριστέα Σκούλικα...εδώ ακριβώς συναντούµε τη µεταβίβασή µας επί της ψυχαναλυτικής λειτουργίας, αυτής της κινήσεως που κυκλώνει κενά, ρήγµατα και ελλείψεις... ελπίζοντας πάντα ότι θα µπορέσει να φθάσει στο να συναντήσει και παλµούς νοήµατος. Ά. Ποταµιάνου Τα εναντίον εαυτού Εισαγωγή Σκοπός µας σε αυτή την εργασία είναι να σκεφθούµε ορισµένες πλευρές του ζητήµατος της επανάληψης στο φροϋδικό έργο. Η επανάληψη η οποία είναι ικανή να εξουδετερώνει την ψυχική διαδικασία, µας απασχολεί σε µεγάλο φάσµα ψυχοπαθολογιών, από τις οριακές παθολογίες των ενηλίκων έως τις εκφράσεις αναστολής της ψυχικής λειτουργίας των βρεφών. Οι σκέψεις για την κλινική αυτή εκδήλωση που ακολουθούν, αποτελούν µια πρώτη αντίδραση στην οµιλία της Άννας Ποταµιάνου µε τίτλο Αµνηµονικές διαδικασίες 1. Παρουσίαση της οµιλίας και του σχολιασµού της από τους συνοµιλητές της θα γίνει σε επόµενο τεύχος. Εδώ θα περιορισθούµε σε αυτή την προεργασία. Η πρώτη απορία από το κείµενο της Ά. Ποταµιάνου αναφέρεται στις ιδιότητες της επανάληψης. Το ερώτηµα που τίθεται αφορά την ενδεχόµενη θετική επίδραση ορισµένων φαινοµένων επανάληψης στην έκβαση της θεραπείας και τον ψυχικό µεταβολισµό στο σύνολό του. Στο Διαδικασίες επανάληψης και προσφορές του Εγώ (1995, ελλ. µτφρ. 1999, σ. 20) η Ά. Ποταµιάνου θεωρεί, όπως ο Φρόυντ, τις επαναλήψεις παράγωγα µιας καθολικής τάσης του έµβιου όντος επισηµαίνοντας ότι «... επαναφέρουν προηγούµενες καταστάσεις αντιστεκόµενες στην εξαφάνιση του παρελθόντος. Ως αποφορτίσεις εντάσεων νοητικά ακατέργαστων, οι κινήσεις της καταναγκαστικής επανάληψης σχεδιάζουν και ξανασχεδιάζουν τα κύρια χαρακτηριστικά ενός βιώµατος που αναδύεται αγνοώντας τον χρόνο και τον χώρο της προέλευσής του». 1 Διηµερίδα της Ελληνικής Ψυχαναλυτικής Εταιρείας, στις 7 και 8 Μαρτίου 2014, στο Ινστιτούτο Παστέρ, η οποία διοργανώθηκε προς τιµήν της Άννας Ποταµιάνου. 1

2 Το χωρίο αυτό αποδίδει στην επανάληψη πλειάδα χρήσιµων λειτουργιών. Η λογική αυτή µιας δυναµικής λειτουργικής ενσωµάτωσης της επανάληψης στην ψυχική διαδικασία βρίσκεται σε διάσταση µε το γεγονός ότι µετά τη στροφή του Φρόυντ του 1920 µε το Πέρα από την αρχή της ευχαρίστησης τα φαινόµενα επανάληψης αντιµετωπίζονται ως παράγοντες που λειτουργούν αρνητικά για τον ψυχικό µεταβολισµό και την αναλυτική εργασία. Το ερώτηµα που τίθεται λοιπόν είναι αν πλάι στον καταναγκασµό επανάληψης ο οποίος θεωρείται ότι επαναφέρει το άτοµο σε βιώµατα ταυτόσηµα µε προϋπάρχουσες εγγραφές, αφαιρώντας του τη δυνατότητα να ανοιχθεί σε νέες προοπτικές και να µεταβληθεί, υπάρχουν επαναληπτικά φαινόµενα άλλης µορφής. Το δεύτερο ερώτηµα είναι αν µπορούµε να µιλάµε στην περίπτωση της επανάληψης για ειδική λειτουργία, η οποία έχει τις δικές της στοχεύσεις. Ο De M Uzan (1977) πρότεινε την ιδέα ότι υπάρχουν διαδικασίες επανάληψης οι οποίες οδηγούν σε κάτι που είναι «όµοιο» µε την ήδη υπάρχουσα ψυχική καταγραφή αλλά όχι «ταυτόσηµο», µια µικρή διαφορά, που δηµιουργεί όµως µια νέα εγγραφή της εµπειρίας, οδηγώντας σε µετεξέλιξη των µνηµονικών ιχνών. Στη µετεξέλιξη αυτή αναφέρεται ο Φρόυντ στην επιστολή του στον Fliess (1896, νο 52). Ο Φρόυντ επικεντρώνεται το 1914 στα θέµατα της επανάληψης συσχετίζοντάς την µε τη µνήµη και συγκεκριµένα µε τη λειτουργία των µνηµονικών ιχνών. Θα δώσει αργότερα µε το Ανοίκειο (1919) µια ιδέα για τη συµµετοχή του ψυχικού παράγοντα στα φαινόµενα επανάληψης, συµµετοχή που τοποθετείται στην εποχή θεµελίωσης του ναρκισσισµού και του ναρκισσικού αντικειµένου µέσω του διπλού. Το 1920 αναγορεύει τον καταναγκασµό επανάληψης σε καθολική ιδιότητα των εµβίων όντων και αναζητά τη βαθύτερη βιολογική λογική του. Αυτό που προσπαθούµε να καταδείξουµε εδώ είναι ότι η θεωρία του καταναγκασµού επανάληψης του 1920 δεν ενδιαφέρεται µόνο, ή κυρίως, για τις επιπτώσεις των επαναληπτικών διαδικασιών που απογυµνώνουν και καθιστούν στείρα την ψυχική λειτουργία. Με απαρχή το φαινόµενο της επανάληψης η θεωρία αυτή ενδιαφέρεται να αναδιφήσει στις θεµελιώδεις ιδιότητες της βιοψυχολογικής µορφοποίησης, θεωρούµενης ως µέρος ενός βιολογικού γίγνεσθαι, οι νοµοτέλειες του οποίου κυριαρχούν σε όλα τα σηµεία. Ακολουθώντας, νοµίζουµε, µια τέτοια λογική η Ά. Ποταµιάνου συσχετίζει την επανάληψη µε την «έµφυτη διάθεση του ανθρώπου να εικονίζει και να αναπαριστά τα βιώµατά του, εποµένως να επενδύει 2

3 ασταµάτητα τη δόµηση µορφών...» (όπ. π., σ. 22). Με τον τρόπο αυτό πλάθεται κατ αυτή το αντικείµενο, οι αναπαραστάσεις πραγµάτων και λέξεων. Με την επανάληψη της γνωστικής διαδικασίας και του παιγνιδιού το παιδί κατακτά γνωστικά αντικείµενα. Μνήµη, µνηµονικό ίχνος και επανάληψη Το 1914 ο Φρόυντ επεξεργάζεται το ζήτηµα της επανάληψης σε συνάρτηση µε την ενόρµηση και τη µνήµη. Στο πλαίσιο αυτό θεωρεί ότι εκείνο που δίνει ώθηση στις διαδικασίες επανάληψης είναι η ενόρµηση και διατυπώνει την ιδέα ότι ο ασθενής επαναλαµβάνει στην ανάλυση µε πράξεις εκείνο που δεν µπορεί να θυµηθεί. Καθώς η επανάληψη είναι από τη φύση της πράξη, το πράττειν αυξάνεται κατά την ανάλυση αναλογικά προς την αντίσταση στην αναµνηµόνευση (όπ. π., σ. 151). Η λειτουργία της µνήµης και η παραγωγή αναµνήσεων µέσω της αναµνηµόνευσης είναι εδώ σηµαντική µεταβλητή του ζητήµατος. Μια µορφή µνήµης η οποία µας διδάσκει πολλά κατά τον Φρόυντ (όπ. π., σ. 148) είναι η µνήµη της ύπνωσης. Πρόκειται για µια απλή µορφή αναµνηµόνευσης στο πλαίσιο µιας διάταξης σχεδόν πειραµατικής, κατά την οποία ο ασθενής τοποθετείται εντός µίας προγενέστερης κατάστασης χωρίς να συγχέει το παρόν µε το παρελθόν και είναι σε θέση να διακρίνει τις τότε ψυχικές διαδικασίες αφενός και αφετέρου να έλθει σε επαφή µε αναµνήσεις οι οποίες έχουν γίνει ασυνείδητες. Όµως τι είναι αυτό που δεν µπορούµε να θυµηθούµε. Είναι κάτι, λέει ο Φρόυντ, που αποκλείουµε από τα περιεχόµενα της συνείδησης, το οποίο όµως δεν παύει να παραµένει εκεί και να είναι οικείο, αφού όταν µας το αναφέρουν δεν αισθανόµαστε ότι δεν το γνωρίζουµε, αλλά ότι δεν το σκεφτήκαµε, ότι απλώς δεν µας πέρασε από τον νου. Είναι δηλαδή ψυχικά περιεχόµενα µε τα οποία έχουµε οικειότητα. Διαφορετική τύχη έχουν εµπειρίες που βιώθηκαν σε παλαιότερες εποχές, εµπειρίες που το άτοµο δεν µπόρεσε να σκεφθεί και να κατανοήσει και τις οποίες κατανόησε και ερµήνευσε σε δεύτερο χρόνο. Στοιχεία των εµπειριών αυτών εµφανίζονται στα όνειρα και τα συµπτώµατα της νεύρωσης (όπ. π., σ. 149). Όταν ο ασθενής επαναλαµβάνει αντί να θυµάται, εκείνο που έρχεται στην επιφάνεια µε την επανάληψη είναι «ένα κοµµάτι αληθινής ζωής», γράφει ο Φρόυντ, και προσθέτει ότι πρόκειται για ένα κοµµάτι αληθινής ζωής το οποίο µπορεί να καταστεί ακόµη και βλαπτικό κατά την 3

4 θεραπευτική αγωγή. Η επαναφορά αυτή, εντός της ανάλυσης, µοιάζει µε την επαφή του ατόµου, κατά την ύπνωση, µε ένα τµήµα της παρελθούσας ζωής του. Σε αυτό το σηµείο της επεξεργασίας η επανάληψη συνιστά στη σκέψη του Φρόυντ εµπόδιο για την αναλυτική διαδικασία. Ο αναλυόµενος δεν έχει καµία συνείδηση του γεγονότος ότι επαναλαµβάνει και αντί να σκέπτεται, να θυµάται και να κρατά την ψυχική του διακίνηση εντός του νοητικού χώρου, κάνει πράξεις και εκφορτίζει µέσω επαναλήψεων. Όµως, ταυτοχρόνως µε τη διαπίστωση ότι η επανάληψη συνιστά εµπόδιο στην αναλυτική διαδικασία, ανακύπτει στον Φρόυντ η σκέψη ότι η ανάδυση «κοµµατιών αληθινής ζωής» µπορεί να αποτελέσει ευκαιρία να προχωρήσει ο αναλυόµενος σε νέες αναγνώσεις της εµπειρίας και νέα ανοίγµατα. Τοποθετούνται µε τον τρόπο αυτό οι ψυχικές αυτές κινήσεις στον χώρο της µεταβίβασης. Σε τι όµως µπορεί να συνίσταται το «κοµµάτι αληθινής ζωής» που αναδύεται µε την επανάληψη του 1914; Εδώ υπάρχει ανάγκη περαιτέρω κατανόησης. Καταρχήν, γράφει ο Φρόυντ, ο ασθενής αισθάνεται ότι αυτό που επαναλαµβάνει ανήκει στο παρόν. Πρόκειται για µια κίνηση κατά την οποία µπορεί να καταστεί κάτι «ψυχικά παρόν», να κερδίσει δηλαδή ύπαρξη και παρουσία ακολουθώντας µια τροχιά από µέσα προς τα έξω και όχι το αντίθετο, όπως συµβαίνει συνήθως. Παρ όλα αυτά, γράφει ο Φρόυντ (1920, σ. 19) ο ασθενής δεν χάνει ποτέ την επίγνωση του γεγονότος ότι αυτό που εµφανίζεται ως πραγµατικότητα στο παρόν είναι µόνο µια αντανάκλαση ενός λησµονηµένου παρελθόντος. Είδαµε ότι η Ά. Ποταµιάνου στο χωρίο που παραθέσαµε υποστηρίζει ότι εκείνο που αναδύεται µε την επανάληψη είναι «εντάσεις νοητικά ακατέργαστες». Δίνει µε τον τρόπο αυτό µια απάντηση αναφορικά προς την φύση του «κοµµατιού αληθινής ζωής» της διατύπωσης του Φρόυντ που παραθέσαµε, αλλά δεν κλείνει το ερώτηµα, αντίθετα το ανοίγει ακόµη περισσότερο. Τα «κοµµάτια αληθινής ζωής» είναι ένα είδος ψυχικής παρουσίας. Σε τι συνίσταται και πώς πραγµατώνεται το γεγονός του να «καθίσταται κάτι ψυχικά παρόν» είναι νοµίζουµε σηµαντικό ερώτηµα για την κατανόηση γενικότερα της ψυχικής λειτουργίας όπως και της αναλυτικής διαδικασίας. Μας παραπέµπει σε εικόνες ποίησης, όπως αυτή του S. 4

5 Mallarmé, ο οποίος ανακαλεί µια εκδοχή της ψυχικής παρουσίας 2 «το απόλυτο παρόν των πραγµάτων», το οποίο στερείται οιουδήποτε νοήµατος 3. Κάπως έτσι κατανοεί η Khan (2001, σ. 25) παρουσίες όπως αυτές του ονείρου ή της ονειροπόλησης, στην κυριολεξία παρουσιάσεις (darstellung του Φρόυντ) στον εαυτό µας υλικών του ασυνειδήτου, ψυχικές παραγωγές οι οποίες επιτρέπουν να βιώνεται µια εµπειρία ως πραγµατική και παρούσα χωρίς να εντάσσεται σε οποιοδήποτε έλλογο πλαίσιο αναφοράς. Η έννοια του ψυχικά παρόντος εισάγει πολλά ζητήµατα που δεν θα εξετάσουµε εδώ. Ας πούµε µόνο ότι παραπέµπει στη διαδικασία µέσω της οποίας γεννιέται στη σκέψη του αναλυτή το «επιλεγµένο γεγονός» µε τον τρόπο που το εννοεί ο Bion (1963), µια ενότητα δηλαδή ψυχικού υλικού του αναλυοµένου που επιβάλλει την παρουσία της ως «συνεκτικός κόµβος» και ζητά να την λάβουµε υπόψη. Η ενότητα αυτή δεν είναι άλλο από ένα είδος ψυχικής παρουσίας ενεργής ταυτοχρόνως σε αναλυτή και αναλυόµενο, µε τις δύο αυτές καταβολές της στα δύο άτοµα να αλληλοδιαπλέκονται. Τα υλικά αυτά αποζητούν την ερµηνεία καθώς µεταφέρουν εντός τους εκείνο που η Ά. Ποταµιάνου ονοµάζει «παλµό νοήµατος» (Ποταµιάνου, 2008, σ. 164). Το στοιχείο της µνήµης λοιπόν αντί να γίνεται ανάµνηση βιώνεται µέσω της επανάληψης σαν να εκτυλίσσεται στο παρόν. Ο αναλυτής καλείται να το ερµηνεύσει και να το τοποθετήσει στην πραγµατική του θέση, δηλαδή στο παρελθόν. Αυτό µπορεί να υλοποιηθεί κατά τον Φρόυντ εφόσον η επανάληψη ενσωµατωθεί σε µεταβιβαστικές κινήσεις, οπότε όχι µόνο δεν είναι βλαπτική αλλά µπορεί να λειτουργήσει διευκολυντικά για την αναµνηµόνευση. Είναι φανερό ότι ο Φρόυντ ολισθαίνει στο κείµενο αυτό, όπως αναφέρει ο Donnet (2005), προς µια θετική άποψη για τη συµµετοχή της επανάληψης και της πράξης στην αναλυτική διαδικασία. Χωρίς αυτές δεν θα είχε εξάλλου ωθηθεί να συλλάβει τη µεταβίβαση. Τώρα το ερώτηµα που ανακύπτει, αφορά τη σχέση του «κοµµατιού αληθινής ζωής» ή των «νοητικά ακατέργαστων εντάσεων» της Ά. Ποταµιάνου που εµφανίζονται κατά την επανάληψη στη θέση της ανάµνησης, µε τα µνηµονικά ίχνη. Ή, αν το θέσουµε αλλιώς, για ποιο 2 faire le présent absolu des choses S. Mallarmé, Igitur, Divagations, Un coup de dès. Gallimard, 1976, σ dénué de toute signification que de présence S. Mallarmé όπ. π., σ

6 λόγο τα µνηµονικά ίχνη δεν εκδηλώνονται αυτά τα ίδια αλλά αντ αυτών µετασχηµατίζονται οι µνηµονικές εγγραφές σε παρόν; Μήπως έχει σχέση αυτό µε τη διατύπωση του Φρόυντ (1920, σ. 25) ότι «αντί για ανάδυση µνηµονικών ιχνών έχουµε την εµφάνιση του φαινοµένου της συνείδησης;» Ενός φαινοµένου που αποτελεί τη βάση της αµυντικής δραστηριότητας του εµβίου όντος έναντι των συντριπτικών ποσοτήτων ενέργειας που φθάνουν ως αυτό από τον εξωτερικό κόσµο, όπως γράφει ο Φρόυντ (όπ. π., σ. 24). Αυτό είναι το πρώτο ερώτηµα. Μοιάζει στην περίπτωση αυτή η επανάληψη να έχει αναλάβει µια αµυντική λειτουργία. Με την ανάδυση του «κοµµατιού αληθινής ζωής» είναι σαν να επανεµφανίζεται στο προσκήνιο µια εµπειρία συνείδησης µε τις διάφορες λειτουργικές της πτυχές, µεταξύ των οποίων και εκείνη που αµύνεται και προστατεύει. Ας σηµειωθεί ότι ο Φρόυντ (1920, σ. 25) διαχωρίζει τα µνηµονικά ίχνη από τη συνείδηση ακριβώς µέσω της ιδιότητας των ιχνών να εγγράφονται σε άλλα ψυχικά συστήµατα και όχι σε αυτό της συνείδησης, µε αποτέλεσµα συνείδηση και µνηµονικά ίχνη να αλληλοαποκλείονται αµοιβαία. Το «κοµµάτι αληθινής ζωής» είναι λοιπόν εγγραφή που δεν έχει γίνει ακόµη αναπαραστατικό µνηµονικό ίχνος, αφού µετέχει της συνειδήσεως. Αυτό που αποµένει να δεχθούµε είναι ότι έχει παραµείνει σε ένα επίπεδο αντιληπτικής εγγραφής. Ας δούµε όµως τα πράγµατα από την οπτική γωνία του µνηµονικού ίχνους. Τι είναι ένα µνηµονικό ίχνος. Στο Σχεδίασµα (1896) αλλά και το 1920 (σ. 26) ο Φρόυντ γράφει ότι πρόκειται για µείωση των αντιστάσεων στις συναπτικές συνδέσεις από µεταβολές που αφήνουν οι διεγέρσεις, δηµιουργώντας µε τον τρόπο αυτό διόδους για τη διέλευσή τους. Στο µνηµονικό ίχνος συναρθρώνονται κατά την Ά. Ποταµιάνου (2011) 4 η αντιληπτική εικόνα του αντικειµένου και η αντίστοιχη ερωτογόνος ζώνη 5 που ενεργοποιείται (όπ. π., σ. 65). Το µνηµονικό ίχνος είναι µε τον τρόπο αυτό αναπαράσταση και διαφοροποιείται από την απλή αντιληπτική εγγραφή. Θα λέγαµε ότι µοιάζει µε στοιχειώδη µονάδα ψυχικού «ιστού». Με κάθε νέα εµπειρία τα µνηµονικά ίχνη τίθενται στο 4 Αντίστοιχη εικόνα προτείνουν µεταξύ άλλων ο Green, 1993, η Khan, 2001, οι Botella, Σχετικά µε την ερωτογόνο ζώνη ο Winnicott στο Developing of the capacity for concern το 1963 αναφέρεται στη φαντασιωτική καταστροφή της στοµατικής ερωτογόνου ζώνης του βρέφους, που οδεύει παράλληλα µε τη δηµιουργία µιας φαντασιωτικής τρύπας στο σώµα της µητέρας, µετά από την χρήση του, η οποία βιώνεται µερικές φορές ως λεηλασία. 6

7 προσκήνιο και µετασχηµατίζονται (Φρόυντ, 1896, επιστολή αριθµ 52, Ποταµιάνου, 2011, σ. 49). Ο µετασχηµατισµός αυτός θα ανατρέψει, γράφει η Α. Ποταµιάνου, «την ισοδυναµία µεταξύ απουσίας και απώλειας». Η οργάνωση µνηµονικών ιχνών πιστοποιείται από την ικανότητα του ψυχισµού να συλλαµβάνει τη διαφορά µεταξύ απουσίας και απώλειας. Η επανάληψη και το ανοίκειο Αν αυτό που έχει ξεχασθεί ή απωθηθεί είναι οικείο, όπως γράφει ο Φρόυντ το 1914, στην ανθρώπινη εµπειρία παρατηρείται και το αντίθετό του, το αίσθηµα του ανοίκειου (Das Unheimiliche ). Στο κείµενο µε τον οµώνυµο τίτλο του 1919, το οποίο γράφτηκε παράλληλα µε το Πέρα από την αρχή της ευχαρίστησης (1920), ο Φρόυντ αναφέρεται εκτενώς στον καταναγκασµό επανάληψης. Η προβληµατική του «Ανοίκειου» φωτίζει µε ιδιαίτερο τρόπο το ζήτηµα της επανάληψης, αναδεικνύοντας καταρχήν την αδιάρρηκτη µίξη βιολογικού και ψυχικού. Στο κείµενο αυτό ο Φρόυντ εξετάζει την επανάληψη ως µια µορφή αναπόδραστης αναγκαιότητας, µερικές φορές ολοκληρωτικά ακατανόητης ή τυχαίας, επί της οποίας ο άνθρωπος δεν µπορεί να έχει κανέναν έλεγχο. Ένα παράδειγµα µε µεταφορική αξία είναι εκείνο του ανθρώπου που είναι χαµένος σε ένα δάσος µε οµίχλη και περιπλανάται στα ίδια µονοπάτια, µην µπορώντας να βρει εκείνο που θα τον οδηγήσει στην έξοδο, ή η περίπτωση του ίδιου του Φρόυντ που χάνεται ένα µεσηµέρι καλοκαιριού σε ένα σηµείο (µε ειδική σηµασία) µιας µικρής µεσογειακής πόλης, καθώς τα δροµάκια τον οδηγούν δύο και τρεις φορές στο ίδιο τετράγωνο και δεν µπορεί να ξεφύγει από τον φαύλο κύκλο. Και στις δύο περιπτώσεις υπάρχει παράλληλα µε το αίσθηµα αδιεξόδου και το συναίσθηµα του φόβου που απορρέει από το ανοίκειο. Ο Φρόυντ συσχετίζει εδώ την επανάληψη µε τη λειτουργία του διπλού και θεωρεί την επαναφορά του όµοιου της επανάληψης αντίστοιχη µε την επαναφορά του όµοιου κατά τη λειτουργία του διπλού. Το διπλό είναι µια επινόηση, µέσω της οποίας µέρη του εαυτού αποδίδονται σε έναν άλλο, ούτως ώστε να κατέχει κανείς κάτι κοινό µε τον συγκεκριµένο άλλο. Το όµοιο κυκλοφορεί µεταξύ υποκειµένου και διπλού, και η επαναφορά του συνιστά για τον Φρόυντ (1919, σ. 234) πρότυπο επαναληπτικής λειτουργίας. Υπενθυµίζουµε ότι ο Φρόυντ σκέπτεται το διπλό ως ναρκισσιστική επινόηση, η οποία εξυπηρετεί στη µείωση της οδύνης 7

8 κατά την επαφή µε το αντικείµενο. Πρόκειται για µια διαπίστωση που επαληθεύεται συστηµατικά στην κλινική πράξη 6. Συνδέει λοιπόν την επανάληψη µέσω του διπλού µε τις διαδικασίες οι οποίες επιχειρούν να καλύψουν τις ναρκισσιστικές ανάγκες του ψυχισµού που δεν έχει ακόµη διαχωρισθεί µε σαφήνεια. Η αµυντική της λειτουργία είναι προφανής. Επιπλέον, η επανάληψη εξηγείται εδώ από ψυχικούς κυρίως συντελεστές και δεν υπάρχει ανάγκη να γίνει ειδική επίκληση βιολογικών παραγόντων. Η επανάληψη και το πέραν της αρχής της ευχαρίστησης ως λειτουργία Παράλληλα µε το Ανοίκειο ο Φρόυντ επεξεργάζεται το Πέρα από την αρχή της ευχαρίστησης (1920) το οποίο θα δηµοσιευθεί λίγο αργότερα. Στο έργο αυτό διερωτάται για τη διαφορά µεταξύ των επαναληπτικών διαδικασιών όπου αναζητάται η ενορµητική ικανοποίηση υπό µορφή ευχαρίστησης, όπως είναι για παράδειγµα το παιγνίδι, από τον καταναγκασµό επανάληψης που κινείται πέρα από την αρχή της ευχαρίστησης, σε έναν χώρο πιο πρωτόγονο και ανεξάρτητο από αυτή την αρχή (1920, σ. 17). Πιο κάτω όµως (σ. 23) θέτει το ερώτηµα αν είναι θεµιτό να αναζητούµε αµιγείς καταναγκασµούς επανάληψης, καθώς είναι πιο πιθανό στην πραγµατικότητα να παρατηρούνται µίξεις καταναγκαστικού στοιχείου που κινείται στο πέραν της αρχής της ευχαρίστησης µε επαναλήψεις που λειτουργούν στον άξονα της ευχαρίστησης. Όµως τι είναι για τον Φρόυντ το περίφηµο πέραν της αρχής της ευχαρίστησης; Ίσως πριν προχωρήσουµε σε αυτό το ερώτηµα να πρέπει να δούµε τι είναι για τον Φρόυντ η ίδια η αρχή της ευχαρίστησης. Πρόκειται για µια τάση γράφει ο Φρόυντ (1920, σ. 62) εντός της οποίας αναπτύσσονται οι ψυχικές λειτουργίες. Το πέραν της αρχής της ευχαρίστησης είναι στη λογική αυτή ένας τύπος λειτουργίας. Ποια είναι τα χαρακτηριστικά του; Ο Φρόυντ (όπ. π., σ. 33), διερωτώµενος για την ουσία της λειτουργίας και των ιδιοτήτων του, εκφράζει καταρχήν αµφιβολία σχετικά µε την ίδια την υπόστασή του «... αν πράγµατι υπάρχει ένα πέραν της αρχής της ευχαρίστησης...». Με δεδοµένη την αµφιταλάντευση αυτή προτείνει την ιδέα ότι είναι πιθανόν να υπάρχει µια περίοδος κατά την οποία η αρχή της ευχαρίστησης δεν έχει ακόµη 6 Α. Σκούλικα, «Οι προμορφές του πατρικού μορφοειδώλου και η τριαδικότητα», Ψυχαναλυτικό Συμπόσιο Δελφών, 2013 (υπό έκδοση). 8

9 εγκαθιδρυθεί στην ψυχική ζωή. Προϋπόθεση µιας τέτοιας συνθήκης είναι η ενέργεια των ερεθισµάτων που προσεγγίζουν τις πρωτογενείς διαδικασίες να µην έχει συνδεθεί από τα πιο εξελιγµένα στρώµατα του ψυχικού οργάνου (όπ. π., σ. 34) και να δηµιουργεί στο αλεξιδιεγερτικό σύστηµα τραυµατικά ρήγµατα. Η λειτουργία του πέραν της αρχής της ευχαρίστησης συνίσταται στο ότι ο ψυχισµός δηµιουργεί εντός του εστίες άγχους (τα επαναλαµβανόµενα αγχογόνα όνειρα για παράδειγµα), εστίες δηλαδή υπερεπένδυσης, οι οποίες είναι ικανές να υποδεχθούν ερεθίσµατα που είχαν προκαλέσει στο παρελθόν ρήξεις του αλεξιδιεγερτικού συστήµατος, επειδή ο ψυχισµός δεν ήταν έτοιµος να τα συνδέσει, καθώς δεν τα ανέµενε. Εδώ σηµασία δεν έχει τόσο η ευχαρίστηση όσο η επεξεργασία και η σύνδεση του τραυµατικού. Με τη λογική αυτή οι εµπειρίες επαναλαµβάνονται για να συνδεθούν. Όµως ο καταναγκασµός επανάληψης υπακούει, κατά τον Φρόυντ, σε κάτι ακόµη πιο θεµελιακό, το οποίο διαφαίνεται καλά στις διαδικασίες εµβρυογένεσης (σ. 37). Πρόκειται για το γεγονός ότι η βλάστη δεν ακολουθεί κατά την ανέλιξη των διαδικασιών ανάπτυξης και διαφοροποίησής της την βραχυτέρα οδό προς το τελικό σχήµα, αλλά επαναλαµβάνει όλες τις ενδιάµεσες µορφολογικές δοµές από τις οποίες έχει προκύψει το σχήµα αυτό. Εκείνο όµως που θα βρεθεί στο επίκεντρο των διατυπώσεων του Φρόυντ του 1920 και το οποίο θα ανακινήσει ακόµη και τη δική του αµφιβολία, είναι η σύνδεση των βιολογικών και ψυχικών συνιστωσών της επανάληψης, της κληρονοµικότητας, για παράδειγµα, µε την τάση των ενστίκτων να οπισθοδροµούν και να ωθούν προς µια επαναφορά της έµβιας ύλης σε πιο αδιαφοροποίητες εκδοχές της και εντέλει στην ανόργανη κατάσταση από την οποία ξεκίνησε. Παρά δε την αντίσταση που βλέπει ο Φρόυντ να αναπτύσσεται ακόµη και στον ίδιο τον εαυτό του έναντι της υπόθεσης αυτής, σχετικά µε τη συντηρητική φύση των ενστίκτων και τη σχέση της µε την επανάληψη, τού είναι αδύνατον να την εγκαταλείψει. Μπορεί να κινδυνεύει να θεωρηθεί µυστικιστική, ψευδοδιεισδυτική ή ακόµη ακραία, γράφει ο Φρόυντ, αλλά ο ίδιος επιθυµεί να την δει να οδηγείται στις λογικές της συνέπειες. Πίσω από αυτή την αναζήτηση υπάρχει στη σκέψη του Φρόυντ η εικόνα µιας στοιχειώδους έµβιας οντότητας (θεωρητικής περισσότερο), που διάγει βίο σταθερό, τον οποίο δεν επιθυµεί να αλλάξει, 9

10 επαναλαµβάνοντας για τον λόγο αυτό την ίδια πορεία ζωής. Από το πρότυπο αυτό προκύπτει ότι, ακόµη κι αν υπάρξουν µεταβολές από την επίδραση του περιβάλλοντος, η προσπάθεια που αναπτύσσεται από το στοιχειώδες έµβιο ον είναι να απορροφηθούν και να εισέλθουν και αυτές στη λογική της επανάληψης. «Αν οι οργανισµοί πεθαίνουν για τους εσωτερικούς τους λόγους, τότε ο θάνατος είναι ο σκοπός της ζωής», καταλήγει ο Φρόυντ. Ένα φαινόµενο της ψυχικής ζωής, η επανάληψη, γίνεται λοιπόν προσπάθεια από τον Φρόυντ να απαρτιωθεί στη λογική της συνολικής λειτουργίας της έµβιας ύλης, κάτι το οποίο µορφοποιεί και µια ιδέα σχετικότητας ως προς τις δυνατότητες της αναλυτικής αγωγής. Το θεωρητικό όµως αυτό διάβηµα αναφέρεται εντέλει στον τρόπο µε τον οποίο πλάθονται οι ψυχικές µορφές, ακολουθώντας τις λειτουργίες και τις τάσεις του ψυχικού οργάνου ως µέρους ενός βιολογικού όλου. Στο Ο άνδρας Μωυσής και ο µονοθεϊσµός (1939, σ. 75) ο Φρόυντ γράφει σχετικά µε την επεξεργασία του τραύµατος, ότι µπορεί κανείς να διακρίνει τις θετικές επαναληπτικές διαδικασίες που ωθούν σε αναβίωση ή ενεργοποίηση του τραύµατος µε σκοπό την επεξεργασία του, από τις αρνητικές αντιδράσεις, που χαρακτηρίζονται από τη στάση ότι τίποτε από το τραύµα δεν πρέπει να αναβιώσει ως µνήµη και τίποτε δεν πρέπει να επαναληφθεί. Αποτέλεσµα της δεύτερης αυτής αµυντικής διάταξης είναι οι αποφυγές οι οποίες µπορεί να εξελιχθούν κατά τον Φρόυντ σε αναστολές και φοβίες. Η εκδοχή αυτή του αρνητικού στην επανάληψη εκτείνεται από την επαναληπτική στερεοτυπία, η οποία διαθέτει ασθενές συµβολικό και νοηµατικό φορτίο, έως την πλήρη απουσία επαναληπτικών κινήσεων. Η Ά. Ποταµιάνου έχει επεξεργασθεί το ζήτηµα της ψυχικής οικονοµίας των επαναλήψεων σε πολλά από τα κείµενά της µε τρόπο που δηλώνει ότι η επανάληψη αποτελεί γι αυτήν κοµβικό στοιχείο της διαδικασίας ύφανσης και µεταβολισµού του συνόλου του ψυχονοητικού οργάνου. Διαχωρίζει δε τις επαναληπτικές διαδικασίες σε δύο µορφές. Από τη µια τοποθετούνται οι επαναλήψεις που συνιστούν ευκαιρία για τον ψυχισµό να επισκεφθεί εκ νέου την περιοχή του τραύµατος και να κάνει κάτι µε αυτή, να προσπαθήσει δηλαδή να επεξεργασθεί το τραύµα αλλά και να δηµιουργήσει µια έστω και µικρή µεταβολή στην ανακαλούµενη εµπειρία, η οποία θα λειτουργήσει ως άνοιγµα προς µια διαφορετική ανάγνωση και εγγραφή των γεγονότων στον ψυχισµό. Από 10

11 την άλλη πλευρά εικονίζεται ένας στείρος καταναγκασµός και µια επανάληψη του «ταυτόσηµου» µε µικρό νοηµατικό και συµβολικό φορτίο, καθώς και µικρή δυνατότητα µετασχηµατισµών. Αριστέα Σκούλικα De M Uzan M De l at à la mort. Gallimard Paris. Donnet J. L Entre l agir et la parole. In La situation analysante. PUF, Paris. Freud, S Remembering, Repeating and Working-Through (Further Recommendations on the Technique of Psycho-Analysis II). SE XII, Freud, S. (1919). The Uncanny. SE XVII, Freud, S Beyond the Pleasure Principle. SE XVIII,1-64. Freud, S Moses and Monotheism. SE XXIII. Khan L L action de la forme. Revue Française de Psychanalyse, 4, Ποταµιάνου Ά Επί ξυρού ακµής. Εκδ Μετα Αθήνα. Ποταµιάνου Ά Τα εναντίον εαυτού. Εκδ Μετά Αθήνα. Ποταµιάνου Ά Processus de répétition et offrandes du moi. Ελλ. µτφρ. Διαδικασίες επανάληψης και προσφορές του Εγώ. Ι. Μποτουροπούλου, Κέδρος, Αθήνα

Η λειτουργία της μνήμης, το τραύμα και η επανάληψη με έναυσμα τις αμνημονικές διαδικασίες 1

Η λειτουργία της μνήμης, το τραύμα και η επανάληψη με έναυσμα τις αμνημονικές διαδικασίες 1 Η λειτουργία της μνήμης, το τραύμα και η επανάληψη με έναυσμα τις αμνημονικές διαδικασίες 1 Αριστέα ΣΚΟΥΛΙΚΑ Εισαγωγή Σκοπός της εργασίας αυτής είναι να παρουσιάσουμε ορισμένα σημεία των επεξεργασιών της

Διαβάστε περισσότερα

Το Αρνητικό στην Ψυχανάλυση

Το Αρνητικό στην Ψυχανάλυση Το Αρνητικό στην Ψυχανάλυση Εργασία στο πλαίσιο του Προγράμματος «Εισαγωγική Εκπαίδευση στην Ψυχαναλυτική Πράξη» ΕΠΕΚΕΙΝΑ Επιμέλεια: Αφροδίτη Στυλιαρά ψυχολόγος - Αγγελική Καραγιάννη ψυχολόγος. Εποπτεία:

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΟΛΙΟ ΣΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΤΟΥ ΧΡΗΣΤΟΥ ΙΩΑΝΝΙΔΗ

ΣΧΟΛΙΟ ΣΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΤΟΥ ΧΡΗΣΤΟΥ ΙΩΑΝΝΙΔΗ ΣΧΟΛΙΟ ΣΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΤΟΥ ΧΡΗΣΤΟΥ ΙΩΑΝΝΙΔΗ ΨΥΧΑΝΑΛΥΣΗ ΚΑΙ ΨΥΧΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΙΑ Αριστέα Σκούλικα Θα εκθειάσουμε την απόφαση του Χ Ιωαννίδη να γράψει τόσο προσωπικά για ένα ζήτημα τόσο δύσκολο. Μας βρίσκει

Διαβάστε περισσότερα

ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΚΙΝΗΤΡΩΝ. Θεματική Ενότητα 4: Η ψυχαναλυτική θεωρία των κινήτρων

ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΚΙΝΗΤΡΩΝ. Θεματική Ενότητα 4: Η ψυχαναλυτική θεωρία των κινήτρων ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΚΙΝΗΤΡΩΝ Θεματική Ενότητα 4: Η ψυχαναλυτική θεωρία των κινήτρων Θεματική Ενότητα 4 Στόχοι: Η εισαγωγή των φοιτητών στην ψυχαναλυτική θεωρία και, κυρίως, σε εκείνο το τμήμα της θεωρίας που αναφέρεται

Διαβάστε περισσότερα

Κυριακή Γ. Γιώτα Ψυχολόγος MSc., Ph.D. Η Ψυχαναλυτική Θεωρία του Freud για την Προσωπικότητα

Κυριακή Γ. Γιώτα Ψυχολόγος MSc., Ph.D. Η Ψυχαναλυτική Θεωρία του Freud για την Προσωπικότητα Κυριακή Γ. Γιώτα Ψυχολόγος MSc., Ph.D. Η Ψυχαναλυτική Θεωρία του Freud για την Προσωπικότητα Sigmund Freud (1856-1939) Το 1873 ξεκίνησε σπουδές ιατρικής στη σχολή του Πανεπιστημίου της Βιέννης. Το 1886

Διαβάστε περισσότερα

Σύντοµες σκέψεις από την οµιλία της Άννας Ποταµιάνου: 1 Αναφορά σε αµνηµονικές διαδικασίες

Σύντοµες σκέψεις από την οµιλία της Άννας Ποταµιάνου: 1 Αναφορά σε αµνηµονικές διαδικασίες Σύντοµες σκέψεις από την οµιλία της Άννας Ποταµιάνου: 1 Αναφορά σε αµνηµονικές διαδικασίες Πέτρος ΚΕΦΑΛΑΣ 2 Από τους σχολιασµούς που προηγήθηκαν, έχουν ήδη τεθεί πολλά ερωτήµατα. Θα κάνω µόνο ορισµένες

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ με έμφαση στις γνωστικές λειτουργίες. Θεματική Ενότητα 6: Σχολές σκέψης στην ψυχολογία: IV

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ με έμφαση στις γνωστικές λειτουργίες. Θεματική Ενότητα 6: Σχολές σκέψης στην ψυχολογία: IV ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ με έμφαση στις γνωστικές λειτουργίες Θεματική Ενότητα 6: Σχολές σκέψης στην ψυχολογία: IV Θεματική Ενότητα 6 Στόχοι: Η εισαγωγή των φοιτητών στις κλινικές καταβολές της ψυχολογίας

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΑΡΞΗ ΚΑΙ ΑΝΥΠΑΡΞΙΑ

ΥΠΑΡΞΗ ΚΑΙ ΑΝΥΠΑΡΞΙΑ ΥΠΑΡΞΗ ΚΑΙ ΑΝΥΠΑΡΞΙΑ Την έρευνα για τη φύση του την αρχίζει ο άνθρωπος θέτοντας στον εαυτό του την ερώτηση: «Ποιός είμαι; Τι είμαι;» Στην πορεία της αναζήτησης για την απάντηση, η ερώτηση διαφοροποιείται

Διαβάστε περισσότερα

1 Άννα Ποταµιάνου: Ψυχική Οικονοµία και Δυναµική στις Οριακές Καταστάσεις.

1 Άννα Ποταµιάνου: Ψυχική Οικονοµία και Δυναµική στις Οριακές Καταστάσεις. Μερικές πλευρές του ζητήµατος των οριακών οργανώσεων, µε αφορµή- αναφορά στο βιβλίο της Α. Ποταµιάνου «Ψυχική Οικονοµία και Δυναµική στις Οριακές Καταστάσεις» 1 από τον Β. Δηµόπουλο Η Άννα Ποταµιάνου,

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στην Ψυχολογία με έμφαση στις γνωστικές λειτουργίες

Εισαγωγή στην Ψυχολογία με έμφαση στις γνωστικές λειτουργίες ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Εισαγωγή στην Ψυχολογία με έμφαση στις γνωστικές λειτουργίες Σχολές σκέψης στην ψυχολογία: IV Διδάσκουσα: Επίκ. Καθ. Γεωργία Α. Παπαντωνίου Άδειες Χρήσης

Διαβάστε περισσότερα

2o µετασυµπόσιο της εψσε - ipso p. marty 15 Νοεµβρίου 2014

2o µετασυµπόσιο της εψσε - ipso p. marty 15 Νοεµβρίου 2014 2o µετασυµπόσιο της εψσε - ipso p. marty 15 Νοεµβρίου 2014 Χριστίνα Μιχαλοπούλου Σχολιασµός του κειµένου του Φώτη Μπόµπου "Διασικασία συµβολοποίησης κατά την ψυχαναλυτική διεργασία" Όταν πρωτοάκουσα την

Διαβάστε περισσότερα

Οµάδα Εργασίας Αθανασίου Αλεξανδρίδη. Η Σαγήνη στον Nietzsche. Ο σαγηνευτικός και σαγηνευµένος Νίτσε

Οµάδα Εργασίας Αθανασίου Αλεξανδρίδη. Η Σαγήνη στον Nietzsche. Ο σαγηνευτικός και σαγηνευµένος Νίτσε Οµάδα Εργασίας Αθανασίου Αλεξανδρίδη Η Σαγήνη στον Nietzsche Νίκου Τζαβάρα Ο σαγηνευτικός και σαγηνευµένος Νίτσε Αριστέα Σκούλικα Ευχαριστώ τον Α. Αλεξανδρίδη για τις ενδιαφέρουσες σκέψεις. Θα ήθελα πριν

Διαβάστε περισσότερα

Είναι ιδιαίτερα σημαντική η συμβολή της Α. Ποταμιάνου στον σύγχρονο προβληματισμό που αφορά τις ψυχικές καθηλώσεις και τις σωματικές προσδέσεις μέσα

Είναι ιδιαίτερα σημαντική η συμβολή της Α. Ποταμιάνου στον σύγχρονο προβληματισμό που αφορά τις ψυχικές καθηλώσεις και τις σωματικές προσδέσεις μέσα ΒΙΒΛΙΟΚΡΙΤΙΚΗ Η Α. Ποταμιάνου στο βιβλίο της «Το τραυματικό» πραγματεύεται ένα θέμα εξαιρετικά επίκαιρο. H προβληματική του τραυματικού είναι παρούσα στην καθημερινότητα του υποκειμένου, μέσα από επώδυνα

Διαβάστε περισσότερα

Η δραστηριότητα της σκέψης ήταν στην προέλευσή της, διαδικασία εκτόνωσης της ψυχής, από υπερχείλισμα ερεθισμάτων.

Η δραστηριότητα της σκέψης ήταν στην προέλευσή της, διαδικασία εκτόνωσης της ψυχής, από υπερχείλισμα ερεθισμάτων. Σκέψη και ονειροπόληση της μητέρας Η δραστηριότητα της σκέψης ήταν στην προέλευσή της, διαδικασία εκτόνωσης της ψυχής, από υπερχείλισμα ερεθισμάτων. Ο Bion εμπνεόμενος από το άρθρο του Freud του 1911,

Διαβάστε περισσότερα

Η Θεωρία του Piaget για την εξέλιξη της νοημοσύνης

Η Θεωρία του Piaget για την εξέλιξη της νοημοσύνης Η Θεωρία του Piaget για την εξέλιξη της νοημοσύνης Σύμφωνα με τον Piaget, η νοημοσύνη είναι ένας δυναμικός παράγοντας ο οποίος οικοδομείται προοδευτικά, έχοντας σαν βάση την κληρονομικότητα, αλλά συγχρόνως

Διαβάστε περισσότερα

Κείμενο εργασίας, Μετα - Συμπόσιο της Ελληνικής Ψυχοσωματικής Εταιρείας, 23 Νοεμβρίου 2013.

Κείμενο εργασίας, Μετα - Συμπόσιο της Ελληνικής Ψυχοσωματικής Εταιρείας, 23 Νοεμβρίου 2013. Ο παρανοϊκός, ο χρηστικός και η σχέση. (Eκτεταμένη περίληψη της εισήγησης στο 2ο Συμπόσιο της ΕΨΣΕ, Ενοχή & Σωματοποίηση ) του César Botella Κείμενο εργασίας, Μετα - Συμπόσιο της Ελληνικής Ψυχοσωματικής

Διαβάστε περισσότερα

Α κύκλος Βιωµατικών Εργαστηρίων Υπηρεσίας Συµβουλευτικής Σταδιοδροµίας Γραφείου ιασύνδεσης Ιονίου Πανεπιστηµίου

Α κύκλος Βιωµατικών Εργαστηρίων Υπηρεσίας Συµβουλευτικής Σταδιοδροµίας Γραφείου ιασύνδεσης Ιονίου Πανεπιστηµίου Α κύκλος Βιωµατικών Εργαστηρίων Υπηρεσίας Συµβουλευτικής Σταδιοδροµίας Γραφείου ιασύνδεσης Ιονίου Πανεπιστηµίου Τρόποι αντιµετώπισης του άγχους. Πρόληψη και θεραπεία της κατάθλιψης. Ψυχολόγος - Howard

Διαβάστε περισσότερα

κατά Bion, σηµαίνει νοµίζουµε αυτό. εν είναι δε εφικτή στον ίδιο βαθµό για το α ή το β άτοµο, επειδή ακριβώς υπάρχουν διαφοροποιήσεις των ατόµων ως

κατά Bion, σηµαίνει νοµίζουµε αυτό. εν είναι δε εφικτή στον ίδιο βαθµό για το α ή το β άτοµο, επειδή ακριβώς υπάρχουν διαφοροποιήσεις των ατόµων ως Σχόλιο στο άρθρο της Θ. Βεργοπούλου Απόπειρες µεταλλαγών του µη αναπαραστάσιµου στη θεραπεία Από το βιβλίο Μεταλλαγές Από τον θεωρητικό στοχασµό στην ψυχαναλυτική διαδικασία Εκ Καστανιώτη, 2000. Μεταφρ..

Διαβάστε περισσότερα

Η ΨΥΧΙΚΗ ΜΟΡΦΟΠΟΙΗΣΗ ΣΤΗΝ ΨΥΧΑΝΑΛΥΣΗ

Η ΨΥΧΙΚΗ ΜΟΡΦΟΠΟΙΗΣΗ ΣΤΗΝ ΨΥΧΑΝΑΛΥΣΗ Η ΨΥΧΙΚΗ ΜΟΡΦΟΠΟΙΗΣΗ ΣΤΗΝ ΨΥΧΑΝΑΛΥΣΗ Από τον Οκτώβριο του 2005, στo πλαίσιo της Ε.Ψ.Ε., µια οµάδα συναδέλφων, αποτελούµενη αυτή την περίοδο από τις κυρίες Aσσέρ, Ζέη, Κατσαρού, Τατέου, Παπανδρέου και τους

Διαβάστε περισσότερα

8 ο συνέδριο της Ελληνικής Ψυχαναλυτικής Εταιρείας. Επιχείρηµα. Χρήστος ΖΕΡΒΗΣ

8 ο συνέδριο της Ελληνικής Ψυχαναλυτικής Εταιρείας. Επιχείρηµα. Χρήστος ΖΕΡΒΗΣ 8 ο συνέδριο της Ελληνικής Ψυχαναλυτικής Εταιρείας Επιχείρηµα Χρήστος ΖΕΡΒΗΣ Η έννοια της σαγήνης έχει σηµειώσει στην ψυχανάλυση µακρά πορεία εξέλιξης, η οποία συµπίπτει µε την ιστορία της φροϋδικής ανακάλυψης.

Διαβάστε περισσότερα

Αναπτυξιακή Ψυχολογία. Διάλεξη 6: Η ανάπτυξη της εικόνας εαυτού - αυτοαντίληψης

Αναπτυξιακή Ψυχολογία. Διάλεξη 6: Η ανάπτυξη της εικόνας εαυτού - αυτοαντίληψης Αναπτυξιακή Ψυχολογία Διάλεξη 6: Η ανάπτυξη της εικόνας εαυτού - αυτοαντίληψης Θέματα διάλεξης Η σημασία της αυτοαντίληψης Η φύση και το περιεχόμενο της αυτοαντίληψης Η ανάπτυξη της αυτοαντίληψης Παράγοντες

Διαβάστε περισσότερα

MAΘΗΜΑ 4-ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ P S Y 2 0 5 - M Α Θ Η Μ Α 4 Ο 1

MAΘΗΜΑ 4-ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ P S Y 2 0 5 - M Α Θ Η Μ Α 4 Ο 1 MAΘΗΜΑ 4-ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ P S Y 2 0 5 - M Α Θ Η Μ Α 4 Ο 1 ΔΟΜΗ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ Η ψυχοδυναμική προσέγγιση Η συμπεριφορική προσέγγιση P S Y 2 0 5 - M Α Θ Η Μ Α 4 Ο 2 ΘΕΩΡΗΤΙΚΑ ΡΕΥΜΑΤΑ ΠΟΥ ΑΝΑΠΤΥΧΘΗΚΑΝ

Διαβάστε περισσότερα

Το παιδί μου έχει αυτισμό Τώρα τι κάνω

Το παιδί μου έχει αυτισμό Τώρα τι κάνω Το παιδί μου έχει αυτισμό Τώρα τι κάνω Το όνειρο Ένα ζευγάρι περιμένει παιδί. Τότε αρχίζει να ονειρεύεται αυτό το παιδί. Κτίζει την εικόνα ενός παιδιού μέσα στο μυαλό του. Βάσει αυτής της εικόνας, κάνει

Διαβάστε περισσότερα

Οπτική αντίληψη. Μετά?..

Οπτική αντίληψη. Μετά?.. Οπτική αντίληψη Πρωτογενής ερεθισµός (φυσικό φαινόµενο) Μεταφορά µηνύµατος στον εγκέφαλο (ψυχολογική αντίδραση) Μετατροπή ερεθίσµατος σε έννοια Μετά?.. ΓΙΑ ΝΑ ΚΑΤΑΝΟΗΣΟΥΜΕ ΤΗΝ ΟΡΑΣΗ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΑΝΑΛΟΓΙΣΤΟΥΜΕ

Διαβάστε περισσότερα

Ποταμιάνου Α. On the function of the analyst «Η λειτουργία του αναλυτή»

Ποταμιάνου Α. On the function of the analyst «Η λειτουργία του αναλυτή» Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα «Επέκεινα» - Ψυχαναλυτική Πράξη Ποταμιάνου Α. On the function of the analyst «Η λειτουργία του αναλυτή» Απόδοση: Έλενα Διέτη, Φιλόλογος Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας, M.Sc. Εποπτεία:

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ ΕΠΙ ΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ ΤΟΥ κ. ΔΗΜΟΠΟΥΛΟΥ. «Σωµατικός Πόνος: Μια Ιδιάζουσα Σχέση µε το Αντικείµενο»

ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ ΕΠΙ ΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ ΤΟΥ κ. ΔΗΜΟΠΟΥΛΟΥ. «Σωµατικός Πόνος: Μια Ιδιάζουσα Σχέση µε το Αντικείµενο» ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ ΕΠΙ ΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ ΤΟΥ κ. ΔΗΜΟΠΟΥΛΟΥ «Σωµατικός Πόνος: Μια Ιδιάζουσα Σχέση µε το Αντικείµενο» Θα ήθελα να ξεκινήσω τον σχολιασµό µου εστιάζοντας την προσοχή µου στην ιδιάζουσα προβληµατική την

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Ψυχολογία Κινήτρων

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Ψυχολογία Κινήτρων ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ψυχολογία Κινήτρων Η ΨΥΧΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΤΩΝ ΚΙΝΗΤΡΩΝ Διδάσκουσα: Επίκ. Καθ. Γεωργία Α. Παπαντωνίου Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται

Διαβάστε περισσότερα

ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΟΙ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΑΜΥΝΑΣ

ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΟΙ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΑΜΥΝΑΣ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΟΙ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΑΜΥΝΑΣ Κωνσταντίνος Ασημακόπουλος Απαρτιωμένη Διδασκαλία ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΟΙ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΑΜΥΝΑΣ Ορισμός: Είναι λειτουργίες του εγώ που έχουν σκοπό να απαλλάξουν το άτομο από το άγχος ή άλλα

Διαβάστε περισσότερα

Γεωργία Ζαβράκα, MSc. Ψυχολόγος Ψυχοδυναμική Ψυχοθεραπεύτρια

Γεωργία Ζαβράκα, MSc. Ψυχολόγος Ψυχοδυναμική Ψυχοθεραπεύτρια 5 ο Συμπόσιο Νοσηλευτικής Ογκολογίας "Οι Ψυχολογικές Επιπτώσεις στον Ογκολογικό Ασθενή και ο Πολυδιάστατος Ρόλος της Συμβουλευτικής στην Αντιμετώπισής τους" Γεωργία Ζαβράκα, MSc. Ψυχολόγος Ψυχοδυναμική

Διαβάστε περισσότερα

Οµάδα Εργασίας Σπύρου Μητροσύλη Σχόλιο µε αφορµή το κείµενο «Αναλυτική συνθήκη και σαγήνη»

Οµάδα Εργασίας Σπύρου Μητροσύλη Σχόλιο µε αφορµή το κείµενο «Αναλυτική συνθήκη και σαγήνη» Οµάδα Εργασίας Σπύρου Μητροσύλη Σχόλιο µε αφορµή το κείµενο «Αναλυτική συνθήκη και σαγήνη» Δέσποινα Εµπέογλου Το κείµενο του Σπύρου Μητροσύλη παρουσιάζει από πολλές απόψεις µεγάλο ενδιαφέρον και τον ευχαριστώ,

Διαβάστε περισσότερα

Η ΝΟΗΤΙΚΗ ΔΙΕΡΓΑΣΙΑ: Η Σχετικότητα και ο Χρονισμός της Πληροφορίας Σελ. 1

Η ΝΟΗΤΙΚΗ ΔΙΕΡΓΑΣΙΑ: Η Σχετικότητα και ο Χρονισμός της Πληροφορίας Σελ. 1 Η ΝΟΗΤΙΚΗ ΔΙΕΡΓΑΣΙΑ: Η Σχετικότητα και ο Χρονισμός της Πληροφορίας Σελ. 1 Μια σύνοψη του Βιβλίου (ΟΠΙΣΘΟΦΥΛΛΟ): Η πλειοψηφία θεωρεί πως η Νόηση είναι μια διεργασία που συμβαίνει στον ανθρώπινο εγκέφαλο.

Διαβάστε περισσότερα

Η ΝΟΗΤΙΚΗ ΔΙΕΡΓΑΣΙΑ: Η Σχετικότητα και ο Χρονισμός της Πληροφορίας Σελ. 1

Η ΝΟΗΤΙΚΗ ΔΙΕΡΓΑΣΙΑ: Η Σχετικότητα και ο Χρονισμός της Πληροφορίας Σελ. 1 Η ΝΟΗΤΙΚΗ ΔΙΕΡΓΑΣΙΑ: Η Σχετικότητα και ο Χρονισμός της Πληροφορίας Σελ. 1 Μια σύνοψη του Βιβλίου (ΟΠΙΣΘΟΦΥΛΛΟ): Η πλειοψηφία θεωρεί ότι η Νόηση είναι μια διεργασία που συμβαίνει στο ανθρώπινο εγκέφαλο.

Διαβάστε περισσότερα

Γράφει: Βασιλειάδης Γρηγόρης, Ψυχολόγος - Ψυχοθεραπευτής, Διδάκτωρ Ψυχολογίας (Ph.D.)

Γράφει: Βασιλειάδης Γρηγόρης, Ψυχολόγος - Ψυχοθεραπευτής, Διδάκτωρ Ψυχολογίας (Ph.D.) Γράφει: Βασιλειάδης Γρηγόρης, Ψυχολόγος - Ψυχοθεραπευτής, Διδάκτωρ Ψυχολογίας (Ph.D.) Ο τρόπος σκέψης και αντιμετώπισης των καταστάσεων που αντιμετωπίζουμε καθημερινά, είναι καθοριστικό στοιχείο για τη

Διαβάστε περισσότερα

Ελένη Κουμίδη «Το άγχος και το αντικείμενο α»

Ελένη Κουμίδη «Το άγχος και το αντικείμενο α» Ελένη Κουμίδη «Το άγχος και το αντικείμενο α» Το άγχος που εκδηλώνει ένα υποκείμενο έχει σημασία για την ψυχανάλυση. Είναι ένα θέμα που απασχόλησε τον Λακάν σε όλη την διάρκεια του έργου του. Θα εστιάσουμε

Διαβάστε περισσότερα

ΨΥΧΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΚΑΙ ΠΑΙΔΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑ

ΨΥΧΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΚΑΙ ΠΑΙΔΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΨΥΧΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΚΑΙ ΠΑΙΔΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑ Θεμελιωτής της ψυχαναλυτικής: Σιγκμουντ Φρουντ (1856-1939) Αυστριακός Ιατρός, ψυχίατρος. Το έργο και οι θεωρίες του είχαν μεγάλη επίδραση στην ανθρωπολογία, τη φιλοσοφία,

Διαβάστε περισσότερα

Ο καθημερινός άνθρωπος ως «ψυχολόγος» της προσωπικότητάς του - Νικόλαος Γ. Βακόνδιος - Ψυχο

Ο καθημερινός άνθρωπος ως «ψυχολόγος» της προσωπικότητάς του - Νικόλαος Γ. Βακόνδιος - Ψυχο Έ να πολύ μεγάλο ποσοστό ανθρώπων που αντιμετωπίζουν έντονο άγχος, δυσθυμία, «κατάθλιψη» έχει την «τάση» να αποδίδει λανθασμένα τις ψυχικές αυτές καταστάσεις, σε έναν «προβληματικό εαυτό του», (μία δυστυχώς

Διαβάστε περισσότερα

ΗΛΕΚΤΡΙΚΑ ΚΥΚΛΩΜΑΤΑ Ι ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΑ ΗΛΕΚΤΡΙΚΑ ΚΥΚΛΩΜΑΤΑ

ΗΛΕΚΤΡΙΚΑ ΚΥΚΛΩΜΑΤΑ Ι ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΑ ΗΛΕΚΤΡΙΚΑ ΚΥΚΛΩΜΑΤΑ ΗΛΕΚΤΡΙΚΑ ΚΥΚΛΩΜΑΤΑ Ι ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΑ ΗΛΕΚΤΡΙΚΑ ΚΥΚΛΩΜΑΤΑ 1 1. ΒΑΣΙΚΟΙ ΟΡΙΣΜΟΙ Κύκλωμα είναι ένα σύνολο ηλεκτρικών πηγών και άλλων στοιχείων που είναι συνδεμένα μεταξύ τους και διέρχεται ηλεκτρικό ρεύμα από

Διαβάστε περισσότερα

Διάλογοι Σελίδα.1

Διάλογοι Σελίδα.1 Διάλογοι 2012-2013 Σελίδα.1 Επιφυλλίδα - Οπισθόφυλλο Η ουσία της έννοιας Νοημοσύνη Ζούμε σε έναν κόσμο όπου τα πράγματα τα ρυθμίζουν οι Αρχές και όχι οι επιθυμίες και οι στόχοι μας. Τα γεγονότα με σταθερότητα

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ KEIMENOY RENE ROUSSILLON «ΨΥΧΙΚΗ ΠΡΩΤΗ ΥΛΗ».

ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ KEIMENOY RENE ROUSSILLON «ΨΥΧΙΚΗ ΠΡΩΤΗ ΥΛΗ». ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ KEIMENOY RENE ROUSSILLON «ΨΥΧΙΚΗ ΠΡΩΤΗ ΥΛΗ». Σχολιάστρια: Έλενα Κοσµά Η παρουσία του René Roussillon ως κεντρικού οµιλητή στο 4 ο Συµπόσιο Ψυχοσωµατικής θέτει, κατά την άποψη µου, εκ νέου το

Διαβάστε περισσότερα

ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΚΑΙ Ο ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΣΚΟΠΟΣ ΤΟΥΣ;

ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΚΑΙ Ο ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΣΚΟΠΟΣ ΤΟΥΣ; Η επαγγελματική ανάπτυξη και η ανθρώπινη ανάπτυξη συνδέονται. Η εξελικτική πορεία του ατόμου δεν κλείνει με την είσοδό του στο επάγγελμα ή σε έναν οργανισμό αλλά αντίθετα, την στιγμή εκείνη αρχίζει μία

Διαβάστε περισσότερα

Περιγραφή ατοµικής περίπτωσης µεσήλικης γυναίκας µε Aποφευκτική ιαταραχή Προσωπικότητας και Αγοραφοβία 12ο Πανελλήνιο Συνέδριο Ψυχολογικής Έρευνας 14 17 Μαϊου 2009, Βόλος, Πανεπιστήµιο Θεσσαλίας Χ. Βαρβέρη-Γ.

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΚΑΤΑΡΚΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

ΠΡΟΚΑΤΑΡΚΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ 14o ΣΥΜΠΟΣΙΟ «Ναρκισσισμός: 100 χρόνια μετά» 27-29 Μαρτίου 2015 Αθήνα Ξενοδοχείο Divani Palace Acropolis ΠΡΟΚΑΤΑΡΚΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 27 ΜΑΡΤΙΟΥ 2015 10.00-11.00 ΕΝΑΡΚΤΗΡΙΑ ΣΥΝΕΔΡΙΑ Προεδρία: Ν. Χαμπέρης

Διαβάστε περισσότερα

Οµάδα Εργασίας Σπύρου Μητροσύλη Σαγήνη, αντίσταση και µεταβίβαση.

Οµάδα Εργασίας Σπύρου Μητροσύλη Σαγήνη, αντίσταση και µεταβίβαση. Οµάδα Εργασίας Σπύρου Μητροσύλη Σαγήνη, αντίσταση και µεταβίβαση. Σχόλιο µε αφορµή την οµιλία του Σπύρου Μητροσύλη πάνω στη σχέση σαγήνης και αναλυτικής συνθήκης Γιώργος Σταθόπουλος Το ιδιαίτερα πυκνό

Διαβάστε περισσότερα

Αντιμετώπιση και Διαχείριση των Προβλημάτων στην Σύγχρονη Καθημερινή Πραγματικότητα

Αντιμετώπιση και Διαχείριση των Προβλημάτων στην Σύγχρονη Καθημερινή Πραγματικότητα 24 Απριλίου 2018 Αντιμετώπιση και Διαχείριση των Προβλημάτων στην Σύγχρονη Καθημερινή Πραγματικότητα Θρησκεία / Κοινωνικά θέματα Μίνα Μπουλέκου, Συγγραφέας-Ποιήτρια Η διαχείριση των καθημερινών προβλημάτων

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ. Θέμα: ΣΕΜΙΝΑΡΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΤΗΝ ΨΥΧΟΔΥΝΑΜΙΚΗ (ΨΥΧΑΝΑΛΥΤΙΚΗ) ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ. Θέμα: ΣΕΜΙΝΑΡΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΤΗΝ ΨΥΧΟΔΥΝΑΜΙΚΗ (ΨΥΧΑΝΑΛΥΤΙΚΗ) ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΙΑ 24/10/2018 ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ Θέμα: ΣΕΜΙΝΑΡΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΤΗΝ ΨΥΧΟΔΥΝΑΜΙΚΗ (ΨΥΧΑΝΑΛΥΤΙΚΗ) ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΙΑ 2018-2019 Σας ενημερώνουμε ότι στις 6/11/18 ξεκινούν τα μαθήματα του εκπαιδευτικού σεμιναρίου

Διαβάστε περισσότερα

Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΔΗΜΟΣΙΟΠΟΙΗΣΗΣ ΣΤΟΝ BION. Σωτήρης Μανωλόπουλος

Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΔΗΜΟΣΙΟΠΟΙΗΣΗΣ ΣΤΟΝ BION. Σωτήρης Μανωλόπουλος Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΔΗΜΟΣΙΟΠΟΙΗΣΗΣ ΣΤΟΝ BION Σωτήρης Μανωλόπουλος Η Elsa Schmidt Kitsikis πρόσφατα δηµοσίευσε και στα Ελληνικά µια αληθινή Αναφορά στον Bion συνδέοντας µε πρωτότυπη σκέψη και πηγαίο συναίσθηµα

Διαβάστε περισσότερα

26ο Συνέδριο Ευρωπαϊκής Ψυχαναλυτικής Οµοσπονδίας Βασιλεία, 2013. Η ψυχική µορφοποίηση και η αναλυτική διαδικασία Σκέψεις από τα κείµενα του συνεδρίου

26ο Συνέδριο Ευρωπαϊκής Ψυχαναλυτικής Οµοσπονδίας Βασιλεία, 2013. Η ψυχική µορφοποίηση και η αναλυτική διαδικασία Σκέψεις από τα κείµενα του συνεδρίου 26ο Συνέδριο Ευρωπαϊκής Ψυχαναλυτικής Οµοσπονδίας Βασιλεία, 2013 Η ψυχική µορφοποίηση και η αναλυτική διαδικασία Σκέψεις από τα κείµενα του συνεδρίου Αριστέα ΣΚΟΥΛΙΚΑ Η µορφοποίηση εντός του ψυχικού γίγνεσθαι

Διαβάστε περισσότερα

Άδηλη µνήµη. Αθανάσιος ΑΛΕΞΑΝΔΡΙΔΗΣ 1. Σχολιασµός στο κείµενο της Άννας Ποταµιάνου Αναφορά σε αµνηµονικές διαδικασίες

Άδηλη µνήµη. Αθανάσιος ΑΛΕΞΑΝΔΡΙΔΗΣ 1. Σχολιασµός στο κείµενο της Άννας Ποταµιάνου Αναφορά σε αµνηµονικές διαδικασίες Άδηλη µνήµη Αθανάσιος ΑΛΕΞΑΝΔΡΙΔΗΣ 1 Σχολιασµός στο κείµενο της Άννας Ποταµιάνου Αναφορά σε αµνηµονικές διαδικασίες Το κείµενο της Άννας Ποταµιάνου σχετικά µε τις αµνηµονικές διαδικασίες θέτει κεντρικά

Διαβάστε περισσότερα

Σχόλιο στην εισήγηση του Σπύρου Μητροσύλη «Σαγήνη και αναλυτική συνθήκη»

Σχόλιο στην εισήγηση του Σπύρου Μητροσύλη «Σαγήνη και αναλυτική συνθήκη» Σχόλιο στην εισήγηση του Σπύρου Μητροσύλη «Σαγήνη και αναλυτική συνθήκη» Τέσσα Χατζηγιάννη Στο κλινικό παράδειγµα που παραθέτει στην εισήγησή του ο Σ. Μητροσύλης, έχει µεσολαβήσει αλλαγή του αναλυτικού

Διαβάστε περισσότερα

ΤΙ ΟΝΟΜΑΖΟΥΜΕ ΓΝΩΣΗ; ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ; Το ερώτημα για το τι είναι η γνώση (τι εννοούμε όταν λέμε ότι κάποιος γνωρίζει κάτι ή ποια

ΤΙ ΟΝΟΜΑΖΟΥΜΕ ΓΝΩΣΗ; ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ; Το ερώτημα για το τι είναι η γνώση (τι εννοούμε όταν λέμε ότι κάποιος γνωρίζει κάτι ή ποια 18 ΤΙ ΟΝΟΜΑΖΟΥΜΕ ΓΝΩΣΗ; ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ; Το ερώτημα για το τι είναι η γνώση (τι εννοούμε όταν λέμε ότι κάποιος γνωρίζει κάτι ή ποια χαρακτηριστικά αποδίδουμε σε ένα πρόσωπο το οποίο λέμε

Διαβάστε περισσότερα

e-seminars Αναπτύσσομαι 1 Προσωπική Βελτίωση Seminars & Consulting, Παναγιώτης Γ. Ρεγκούκος, Σύμβουλος Επιχειρήσεων Εισηγητής Ειδικών Σεμιναρίων

e-seminars Αναπτύσσομαι 1 Προσωπική Βελτίωση Seminars & Consulting, Παναγιώτης Γ. Ρεγκούκος, Σύμβουλος Επιχειρήσεων Εισηγητής Ειδικών Σεμιναρίων e-seminars Πρωτοποριακή Συνεχής Επαγγελματική και Προσωπική Εκπαίδευση Προσωπική Βελτίωση Αναπτύσσομαι 1 e Seminars Copyright Seminars & Consulting Page 1 Περιεχόμενα 1. Γιατί είναι απαραίτητη η ανάπτυξη

Διαβάστε περισσότερα

ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ

ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ 3.4. ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ Σε μια κοινωνία που η ζωή της οργανώνεται μέσω θεσμών, η Ψυχολογία έρχεται να δώσει λύσεις σε προβλήματα που δεν λύνονται από τους θεσμούς, και ν αναλύσει τις

Διαβάστε περισσότερα

Συνέντευξη από την Ανδρούλλα Βασιλείου, Επίτροπο εκπαίδευσης, πολιτισμού, πολυγλωσσίας και νεολαίας

Συνέντευξη από την Ανδρούλλα Βασιλείου, Επίτροπο εκπαίδευσης, πολιτισμού, πολυγλωσσίας και νεολαίας Της Αθανασίας Κωνσταντίνου Συνέντευξη από την Ανδρούλλα Βασιλείου, Επίτροπο εκπαίδευσης, πολιτισμού, πολυγλωσσίας και νεολαίας Με δεδομένες τις αρχές στις οποίες στηρίχτηκε η οικοδόμηση της Ευρωπαϊκής

Διαβάστε περισσότερα

Η μουσική ως ενέργεια και ως σύμβολο. Ernst Kurth (1886-1946) Susanne Langer (1895-1985)

Η μουσική ως ενέργεια και ως σύμβολο. Ernst Kurth (1886-1946) Susanne Langer (1895-1985) Η μουσική ως ενέργεια και ως σύμβολο Ernst Kurth (1886-1946) Susanne Langer (1895-1985) Επιρροές και βασική θέση της «ενεργητικής θεωρίας» του Kurth O μουσικολόγος E. Kurth διαμόρφωσε την «ενεργητική»

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΜΑΘΗΣΗΣ-ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΜΑΘΗΣΗΣ-ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΜΑΘΗΣΗΣ-ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΑΓΩΓΗΣ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ ΜΑΘΗΜΑ: ΔΙΔΑΣΚΩΝ/ ΟΥΣΑ: ΕΞΑΜΗΝΟ ΣΠΟΥΔΩΝ:. Σας παρακαλούμε, απαντώντας στα δύο ερωτηματολόγια που ακολουθούν,

Διαβάστε περισσότερα

4. Η τέχνη στο πλαίσιο της φιλοσοφίας του Χέγκελ για την ιστορία

4. Η τέχνη στο πλαίσιο της φιλοσοφίας του Χέγκελ για την ιστορία 4. Η τέχνη στο πλαίσιο της φιλοσοφίας του Χέγκελ για την ιστορία Α1. Ερωτήσεις γνώσης - κατανόησης 1. Πώς συλλαµβάνει ο Χέγκελ τη σχέση ιστορίας και πνεύµατος και ποιο ρόλο επιφυλάσσει στο πνεύµα; 2. Τι

Διαβάστε περισσότερα

Διαβάζοντας το βιβλίο του Θρασύβουλου εγώ εστιάζω στο εξής:

Διαβάζοντας το βιβλίο του Θρασύβουλου εγώ εστιάζω στο εξής: Φίλε Λάµπρο σε κάποια θα συµφωνήσω και σε κάποια θα διαφωνήσω. Θα συµφωνήσω ότι στις περιπτώσεις που αναφέρεις και οι τρεις κινήσεις έχουν τα χαρακτηριστικά της ευθύγραµµης οµαλά µεταβαλλόµενης κίνησης

Διαβάστε περισσότερα

Ο ρόλος της απώλειας και του πένθους στη διαδικασία της µίµησης

Ο ρόλος της απώλειας και του πένθους στη διαδικασία της µίµησης 11ο Συνέδριο της Ελληνικής Ψυχαναλυτικής Εταιρείας "Πένθη και καταθλίψεις" Περίληψη της οµιλίας του : Ιωάννη Βαρτζόπουλου Ο ρόλος της απώλειας και του πένθους στη διαδικασία της µίµησης Η απώλεια του αντικειµένου,

Διαβάστε περισσότερα

Συναισθήματα και η Διαχείρισή τους

Συναισθήματα και η Διαχείρισή τους Συναισθήματα και η Διαχείρισή τους Όταν είμαστε παιδιά, στο ξεκίνημα της ζωής μας, έχουμε έντονη σύγχυση σχετικά με τα συναισθήματά μας, νοιώθοντας την ανάγκη να κατανοήσουμε τον εαυτό μας και τον κόσμο

Διαβάστε περισσότερα

Διαδικασία συµβολοποίησης κατά την ψυχαναλυτική εργασία Φώτης Μπόµπος

Διαδικασία συµβολοποίησης κατά την ψυχαναλυτική εργασία Φώτης Μπόµπος Διαδικασία συµβολοποίησης κατά την ψυχαναλυτική εργασία Φώτης Μπόµπος Για τους ευνόητους λόγους της διαφύλαξης του προσωπικού απορρήτου, η κλινική περίπτωση που παρουσιάστηκε στο συνέδριο σχετικά µε την

Διαβάστε περισσότερα

Με την σκέψη στα της σαγήνης

Με την σκέψη στα της σαγήνης Με την σκέψη στα της σαγήνης Άννα Ποταμιάνου Το 8 ο Συνέδριο της Ελληνικής Ψυχαναλυτικής Εταιρείας πραγματοποιήθηκε με επιτυχία στις 29 30 Νοεμβρίου 2014. Το θέμα «Η σαγήνη» επέτρεψε ενδιαφέρουσες και

Διαβάστε περισσότερα

Η Θεωρία Αυτο-κατηγοριοποίησης (ΘΑΚ) Από Χαντζή, Α. (υπό δηµοσίευση)

Η Θεωρία Αυτο-κατηγοριοποίησης (ΘΑΚ) Από Χαντζή, Α. (υπό δηµοσίευση) 18 Η Θεωρία Αυτο-κατηγοριοποίησης (ΘΑΚ) Από Χαντζή, Α. (υπό δηµοσίευση) Στις αρχές της δεκαετίας του 1980, ο John Turner και οι συνεργάτες του (Turner, 1985, Turner et al. 1987), θεωρητικοί και ερευνητές

Διαβάστε περισσότερα

Το ταξίδι στην 11η διάσταση

Το ταξίδι στην 11η διάσταση Το ταξίδι στην 11η διάσταση Το κείμενο αυτό δεν αντιπροσωπεύει το πώς παρουσιάζονται οι 11 διστάσεις βάση της θεωρίας των υπερχορδών! Είναι περισσότερο «τροφή για σκέψη» παρά επιστημονική άποψη. Οι σκέψεις

Διαβάστε περισσότερα

Ελένη Κουμίδη «Ο μονισμός της ενόρμησης και η έννοια του θανάτου στο στάδιο του καθρέφτη»

Ελένη Κουμίδη «Ο μονισμός της ενόρμησης και η έννοια του θανάτου στο στάδιο του καθρέφτη» Ελένη Κουμίδη «Ο μονισμός της ενόρμησης και η έννοια του θανάτου στο στάδιο του καθρέφτη» Ο Λακάν διαφοροποιήθηκε από τον Φρόυντ στο θέμα των ενορμήσεων: α) Η θεωρία του Φρόυντ στο θέμα αυτό στηριζόταν

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 1 ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΝΕΥΡΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ

Κεφάλαιο 1 ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΝΕΥΡΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ Κεφάλαιο 1 ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΝΕΥΡΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ 1.1. Εισαγωγή Ο ζωντανός οργανισµός έχει την ικανότητα να αντιδρά σε µεταβολές που συµβαίνουν στο περιβάλλον και στο εσωτερικό του. Οι µεταβολές αυτές ονοµάζονται

Διαβάστε περισσότερα

1. Οι Τεχνολογίες της Πληροφορίας και των Επικοινωνιών στην εκπαιδευτική διαδικασία

1. Οι Τεχνολογίες της Πληροφορίας και των Επικοινωνιών στην εκπαιδευτική διαδικασία 1. Οι Τεχνολογίες της Πληροφορίας και των Επικοινωνιών στην εκπαιδευτική διαδικασία Ο διδακτικός σχεδιασμός (instructional design) εμφανίσθηκε στην εκπαιδευτική διαδικασία και στην κατάρτιση την περίοδο

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΣΗ ΚΑΙ ΛΟΓΟΣ ΣΤΗΝ ΨΥΧΑΝΑΛΥΣΗ

ΦΥΣΗ ΚΑΙ ΛΟΓΟΣ ΣΤΗΝ ΨΥΧΑΝΑΛΥΣΗ AΘΑΝΑΣΙΟΣ ΑΛΕΞΑΝ ΡΙ ΗΣ ΦΥΣΗ ΚΑΙ ΛΟΓΟΣ ΣΤΗΝ ΨΥΧΑΝΑΛΥΣΗ ΙΚΑΡΟΣ Τὰ πάθη λόγοι ἔνυλοι εἰσὶν Ἀριστοτέλης, Περὶ ψυχῆς, 335 π.χ. ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Εισαγωγή 11 1 Το όνειρο στη συνεδρία 17 2 Έµβιος λόγος 37 3 Υπό κατασκευήν

Διαβάστε περισσότερα

Α εξάμηνο ΜΑΘΗΜΑ 1 (14 2ωρα) ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΨΥΧΟΔΥΝΑΜΙΚΗ ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

Α εξάμηνο ΜΑΘΗΜΑ 1 (14 2ωρα) ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΨΥΧΟΔΥΝΑΜΙΚΗ ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΨΥΧΟΔΥΝΑΜΙΚΗ ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΕ ΙΑΤΡΙΚΑ ΠΛΑΙΣΙΑ Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών της Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ Διευθυντής:, Καθηγητής Ψυχιατρικής Α εξάμηνο 10.2016-2.2017 ΕΝΑΡΚΤΗΡΙΟ ΜΑΘΗΜΑ (2 2ωρα) ΜΑΘΗΜΑ 1 (14

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΘΟΔΟΙ & ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗΣ ΑΚΡΟΑΣΗΣ ΙΙ «ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ: ΣΧΕΣΗ ΘΕΡΑΠΕΥΤΗ ΘΕΡΑΠΕΥΟΜΕΝΟΥ»

ΜΕΘΟΔΟΙ & ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗΣ ΑΚΡΟΑΣΗΣ ΙΙ «ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ: ΣΧΕΣΗ ΘΕΡΑΠΕΥΤΗ ΘΕΡΑΠΕΥΟΜΕΝΟΥ» ΜΕΘΟΔΟΙ & ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗΣ ΑΚΡΟΑΣΗΣ ΙΙ «ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ: ΣΧΕΣΗ ΘΕΡΑΠΕΥΤΗ ΘΕΡΑΠΕΥΟΜΕΝΟΥ» Δρ. ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΓΙΩΤΣΙΔΗ (PhD, MSc, MA) Κλινικός & Συμβουλευτικός Ψυχολόγος 1 ΔΟΜΗ ΔΙΑΛΕΞΗΣ Ορισμοί, οφέλη,

Διαβάστε περισσότερα

ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑΣ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΟ ΕΤΟΣ Α ΚΥΚΛΟΣ: Φθινόπωρο 2017

ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑΣ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΟ ΕΤΟΣ Α ΚΥΚΛΟΣ: Φθινόπωρο 2017 ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑΣ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΟ ΕΤΟΣ 2017-18 Α ΚΥΚΛΟΣ: Φθινόπωρο 2017 Τεχνικές κλινικής συνέντευξης Ι: Κλινικές δεξιότητες, λήψη ιστορικού, θεραπευτικός σχεδιασµός ( Α Έτος) Η λήψη ενός καλού

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΟΙΓΟΝΤΑΣ ΤΟ ΔΡΟΜΟ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΘΕΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ. Του Ρόµπερτ Ηλία Νατζέµυ

ΑΝΟΙΓΟΝΤΑΣ ΤΟ ΔΡΟΜΟ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΘΕΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ. Του Ρόµπερτ Ηλία Νατζέµυ ΑΝΟΙΓΟΝΤΑΣ ΤΟ ΔΡΟΜΟ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΘΕΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ Του Ρόµπερτ Ηλία Νατζέµυ Στην σελίδα http://www.armonikizoi.com/2016/ek θα βρείτε χρήσιµες πληροφορίες και τεχνικές για την απελευθέρωση από εσωτερικά εµπόδια

Διαβάστε περισσότερα

Η έννοια της Θρησκευτικής Εµπειρίας στη Διαπροσωπική Θεωρία Ψυχανάλυσης του Erich Fromm: Προεκτάσεις στη διδασκαλία του µαθήµατος των Θρησκευτικών

Η έννοια της Θρησκευτικής Εµπειρίας στη Διαπροσωπική Θεωρία Ψυχανάλυσης του Erich Fromm: Προεκτάσεις στη διδασκαλία του µαθήµατος των Θρησκευτικών Η έννοια της Θρησκευτικής Εµπειρίας στη Διαπροσωπική Θεωρία Ψυχανάλυσης του Erich Fromm: Προεκτάσεις στη διδασκαλία του µαθήµατος των Θρησκευτικών Erich Fromm (1900-1980) Γεώργιος Χαλκιάς Σχολικός Σύµβουλος

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ με έμφαση στις γνωστικές λειτουργίες

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ με έμφαση στις γνωστικές λειτουργίες ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ με έμφαση στις γνωστικές λειτουργίες Θεματική Ενότητα 12: Συναισθήματα Θεματική Ενότητα 12 Στόχοι: Η εισαγωγή των φοιτητών στις διαστάσεις των συναισθημάτων, στο μηχανισμό λειτουργίας

Διαβάστε περισσότερα

Αναπτυξιακή Ψυχολογία

Αναπτυξιακή Ψυχολογία Αναπτυξιακή Ψυχολογία Διάλεξη 2: Η ανάπτυξη της σκέψης του παιδιού Η γνωστική-εξελικτική θεωρία του J. Piaget Μέρος Ι Θέματα διάλεξης Νοημοσύνη Ανάπτυξη Μάθηση Οι κύριοι παράγοντες που ορίζουν την ανάπτυξη

Διαβάστε περισσότερα

Γνωστική Ψυχολογία Ι (ΨΧ32)

Γνωστική Ψυχολογία Ι (ΨΧ32) Γνωστική Ψυχολογία Ι (ΨΧ32) Διάλεξη 1 Εισαγωγή, ορισμός και ιστορία της Γνωστικής Ψυχολογίας Πέτρος Ρούσσος Μερικά διαδικαστικά http://users.uoa.gr/~roussosp/gr/index.htm http://eclass.uoa.gr/courses/ppp146/

Διαβάστε περισσότερα

9 ο Συνέδριο της Ελληνικής Ψυχαναλυτικής Εταιρείας

9 ο Συνέδριο της Ελληνικής Ψυχαναλυτικής Εταιρείας 1 9 ο Συνέδριο της Ελληνικής Ψυχαναλυτικής Εταιρείας ΤΑ ΠΕΠΡΩΜΕΝΑ ΤΟΥ ΕΥΝΟΥΧΙΣΜΟΥ: ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΠΩΘΗΣΗ ΜΕΧΡΙ ΤΗ ΔΙΑΨΕΥΣΗ Βασίλης Δηµόπουλος Στην ψυχανάλυση η έννοια του ευνουχισµού αναφέρεται σε µία πολυσύνθετη

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΑΡΝΗΤΙΚΟ ΣΤΗΝ ΨΥΧΑΝΑΛΥΣΗ

ΤΟ ΑΡΝΗΤΙΚΟ ΣΤΗΝ ΨΥΧΑΝΑΛΥΣΗ ΤΟ ΑΡΝΗΤΙΚΟ ΣΤΗΝ ΨΥΧΑΝΑΛΥΣΗ Η έννοια του αρνητικού η οποία συνδέεται στενά με την ενόρμηση καταστροφής, αλλά όχι μόνο, φαίνεται να εκφράζεται σε διάφορες εκδηλώσεις του ψυχισμού, στο χώρο του φυσιολογικού

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΦΟΙΤΗΤΩΝ

ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΦΟΙΤΗΤΩΝ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΦΟΙΤΗΤΩΝ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΦΟΙΤΗΤΩΝ 4 ΜΑΘΑΙΝΩ ΝΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΩ ΤΟ ΦΟΒΟ ΤΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ - ΤΟΜΕΑΣ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ 1 ΦΟΒΟΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Εάν ο φόβος για τις εξετάσεις

Διαβάστε περισσότερα

Νίκος Σιδέρης. Μιλώ για την κρίση με το παιδί. Εμπιστευτική επιστολή σε μεγάλους που σκέφτονται ΠΡΩΤΗ ΕΚΔΟΣΗ ΑΝΤΙΤΥΠΑ

Νίκος Σιδέρης. Μιλώ για την κρίση με το παιδί. Εμπιστευτική επιστολή σε μεγάλους που σκέφτονται ΠΡΩΤΗ ΕΚΔΟΣΗ ΑΝΤΙΤΥΠΑ ΠΡΩΤΗ ΕΚΔΟΣΗ 12.000 ΑΝΤΙΤΥΠΑ Νίκος Σιδέρης Μιλώ για την κρίση με το παιδί Εμπιστευτική επιστολή σε μεγάλους που σκέφτονται Από τον συγγραφέα του μπεστ σέλερ Τα παιδιά δεν θέλουν ψυχολόγο. Γονείς θέλουν!

Διαβάστε περισσότερα

«Φύλλο εργασίας 2» «Εντοπίζοντας χαρακτηριστικά της διαισθητικής βιολογικής γνώσης των μικρών παιδιών»

«Φύλλο εργασίας 2» «Εντοπίζοντας χαρακτηριστικά της διαισθητικής βιολογικής γνώσης των μικρών παιδιών» ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ & ΑΓΩΓΗΣ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ «ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΕΝΝΟΙΩΝ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ» Ομάδα εργασίας 1. 2. 3. Ημερομηνία: 15-3-2017 Μάθημα 4: «Η διαισθητική

Διαβάστε περισσότερα

Ά κύκλος Βιωµατικών Εργαστηρίων Συµβουλευτικής Σταδιοδροµίας µε θέµα: «Άγχος και Κατάθλιψη στην Εκπαίδευση και στην Εργασία»

Ά κύκλος Βιωµατικών Εργαστηρίων Συµβουλευτικής Σταδιοδροµίας µε θέµα: «Άγχος και Κατάθλιψη στην Εκπαίδευση και στην Εργασία» Περίληψη εισήγησης µε θέµα: Τι είναι άγχος και τι κατάθλιψη. Πώς εµφανίζονται στον εκπαιδευτικό και στον επαγγελµατικό χώρο. Το Άγχος και η Κατάθλιψη αποτελούν ίσως δύο από τις πιο πολυσυζητηµένες έννοιες

Διαβάστε περισσότερα

Π Ι Σ Τ Ο Π Ο Ι Η Σ Η Ε Π Α Ρ Κ Ε Ι Α Σ Τ Η Σ ΕΛΛΗΝΟΜΑΘΕΙΑΣ Χ Ρ Η Σ Η Γ Λ Ω Σ Σ Α Σ ΔΕΥΤΕΡΗ ΣΕΙΡΑ Δ Ε Ι Γ Μ Α Τ Ω Ν Μ 0 Ν Α Δ Ε Σ

Π Ι Σ Τ Ο Π Ο Ι Η Σ Η Ε Π Α Ρ Κ Ε Ι Α Σ Τ Η Σ ΕΛΛΗΝΟΜΑΘΕΙΑΣ Χ Ρ Η Σ Η Γ Λ Ω Σ Σ Α Σ ΔΕΥΤΕΡΗ ΣΕΙΡΑ Δ Ε Ι Γ Μ Α Τ Ω Ν Μ 0 Ν Α Δ Ε Σ Ε Π Α Ρ Κ Ε Ι Α Σ Τ Η Σ ΕΛΛΗΝΟΜΑΘΕΙΑΣ Χ Ρ Η Σ Η Γ Λ Ω Σ Σ Α Σ ΔΕΥΤΕΡΗ ΣΕΙΡΑ Δ Ε Ι Γ Μ Α Τ Ω Ν 2 0 Μ 0 Ν Α Δ Ε Σ 1 Y Π Ο Υ Ρ Γ Ε Ι Ο Π Α Ι Δ Ε Ι Α Σ Κ Α Ι Θ Ρ Η Σ Κ Ε Υ Μ Α Τ Ω Ν Κ Ε Ν Τ Ρ Ο Ε Λ Λ Η Ν Ι

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΟΤΗΤΑ 1.2 ΔΥΝΑΜΙΚΗ ΣΕ ΜΙΑ ΔΙΑΣΤΑΣΗ

ΕΝΟΤΗΤΑ 1.2 ΔΥΝΑΜΙΚΗ ΣΕ ΜΙΑ ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΕΝΟΤΗΤΑ 1.2 ΔΥΝΑΜΙΚΗ ΣΕ ΜΙΑ ΔΙΑΣΤΑΣΗ 1. Τι λέμε δύναμη, πως συμβολίζεται και ποια η μονάδα μέτρησής της. Δύναμη είναι η αιτία που προκαλεί τη μεταβολή της κινητικής κατάστασης των σωμάτων ή την παραμόρφωσή

Διαβάστε περισσότερα

Θετική Ψυχολογία. Καρακασίδου Ειρήνη, MSc. Ψυχολόγος-Αθλητική Ψυχολόγος Υποψήφια Διδάκτωρ Κλινικής και Συμβουλευτικής Ψυχολογίας, Πάντειο Παν/μιο

Θετική Ψυχολογία. Καρακασίδου Ειρήνη, MSc. Ψυχολόγος-Αθλητική Ψυχολόγος Υποψήφια Διδάκτωρ Κλινικής και Συμβουλευτικής Ψυχολογίας, Πάντειο Παν/μιο Θετική Ψυχολογία Καρακασίδου Ειρήνη, MSc Ψυχολόγος-Αθλητική Ψυχολόγος Υποψήφια Διδάκτωρ Κλινικής και Συμβουλευτικής Ψυχολογίας, Πάντειο Παν/μιο Εισαγωγή Θετική-Αρνητική Ψυχολογία Στόχοι της Ψυχολογίας

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΜΑΘΗΣΗΣ-ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΜΑΘΗΣΗΣ-ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΜΑΘΗΣΗΣ-ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΑΓΩΓΗΣ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ ΜΑΘΗΜΑ: ΔΙΔΑΣΚΩΝ/ ΟΥΣΑ: ΕΞΑΜΗΝΟ ΣΠΟΥΔΩΝ:. Σας παρακαλούμε, απαντώντας στα δύο ερωτηματολόγια που ακολουθούν,

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 2ο (α) Αµιγείς Στρατηγικές (β) Μεικτές Στρατηγικές (α) Αµιγείς Στρατηγικές. Επαναλαµβάνουµε:

Κεφάλαιο 2ο (α) Αµιγείς Στρατηγικές (β) Μεικτές Στρατηγικές (α) Αµιγείς Στρατηγικές. Επαναλαµβάνουµε: Κεφάλαιο 2 ο Μέχρι τώρα δώσαµε τα στοιχεία ενός παιγνίου σε µορφή δέντρου και σε µορφή µήτρας. Τώρα θα ορίσουµε τη στρατηγική στην αναλυτική µορφή του παιγνίου (η στρατηγική ορίζεται από κάθε στήλη ή γραµµή

Διαβάστε περισσότερα

Μέρος Β /Στατιστική. Μέρος Β. Στατιστική. Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών Εργαστήριο Μαθηματικών&Στατιστικής/Γ. Παπαδόπουλος (www.aua.

Μέρος Β /Στατιστική. Μέρος Β. Στατιστική. Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών Εργαστήριο Μαθηματικών&Στατιστικής/Γ. Παπαδόπουλος (www.aua. Μέρος Β /Στατιστική Μέρος Β Στατιστική Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών Εργαστήριο Μαθηματικών&Στατιστικής/Γ. Παπαδόπουλος (www.aua.gr/gpapadopoulos) Από τις Πιθανότητες στη Στατιστική Στα προηγούμενα, στο

Διαβάστε περισσότερα

Σκέψεις για την πράξη και την ψυχικοποίηση

Σκέψεις για την πράξη και την ψυχικοποίηση Σκέψεις για την πράξη και την ψυχικοποίηση Φώτης Μπόµπος Μάιος 2016 «Εν αρχή ην η πράξη», καταλήγει ο Φρόυντ στο έργο του Totem et tabou, (1913). Παροµοιάζει τα παιδιά µε τους πρωτόγονους ανθρώπους, όπου

Διαβάστε περισσότερα

Βιολογική ερμηνεία της προσωπικότητας - Νικόλαος Γ. Βακόνδιος - Ψυχολόγος

Βιολογική ερμηνεία της προσωπικότητας - Νικόλαος Γ. Βακόνδιος - Ψυχολόγος Είναι εντυπωσιακό ότι ετυμολογικά η λέξη «ψυχή» προέρχεται από το αρχαιοελληνικό ρήμα «ψύχω» ( «πνέω»), ότι αρχικό περιεχόμενο της έννοιας της ψυχής επομένως υπήρξε η «πνοή», δηλαδή η βιολογική λειτουργία

Διαβάστε περισσότερα

αντισταθµίζονται µε τα πλεονεκτήµατα του άλλου, τρόπου βαθµολόγησης των γραπτών και της ερµηνείας των σχετικών αποτελεσµάτων, και

αντισταθµίζονται µε τα πλεονεκτήµατα του άλλου, τρόπου βαθµολόγησης των γραπτών και της ερµηνείας των σχετικών αποτελεσµάτων, και 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Όλα τα είδη ερωτήσεων που αναφέρονται στο «Γενικό Οδηγό για την Αξιολόγηση των µαθητών στην Α Λυκείου» µπορούν να χρησιµοποιηθούν στα Μαθηµατικά, τόσο στην προφορική διδασκαλία/εξέταση, όσο

Διαβάστε περισσότερα

Αισθητική φιλοσοφία της τέχνης και του ωραίου

Αισθητική φιλοσοφία της τέχνης και του ωραίου Αισθητική φιλοσοφία της τέχνης και του ωραίου Αικατερίνη Καλέρη, Αν. Καθηγήτρια το μάθημα Αισθητική διδάσκεται στο 4ο έτος, Ζ εξάμηνο εισάγει στις κλασσικές έννοιες και θεωρίες της φιλοσοφίας της τέχνης

Διαβάστε περισσότερα

β) Αν είχες τη δυνατότητα να «φτιάξεις» εσύ έναν ιδανικό κόσμο, πώς θα ήταν αυτός;

β) Αν είχες τη δυνατότητα να «φτιάξεις» εσύ έναν ιδανικό κόσμο, πώς θα ήταν αυτός; 1 α) H πραγματική ζωή κρύβει χαρά, αγάπη, στόχους, όνειρα, έρωτα, αλλά και πόνο, απογοήτευση, πίκρες, αγώνα. αν λείπουν όλα αυτά τα συναισθήματα και οι ανατροπές, αν χαθεί η καρδιά και η ψυχή, η ελευθερία,

Διαβάστε περισσότερα

Θέµατα Αρχών Φιλοσοφίας Θεωρητικής Κατεύθυνσης Γ Λυκείου 2000

Θέµατα Αρχών Φιλοσοφίας Θεωρητικής Κατεύθυνσης Γ Λυκείου 2000 Θέµα Α1 Θέµατα Αρχών Φιλοσοφίας Θεωρητικής Κατεύθυνσης Γ Λυκείου 2000 Α.1.1. Να γράψετε στο τετράδιό σας τα ονόµατα των φιλοσόφων (στήλη Α) και δίπλα την έννοια (στήλη Β) που συνδέεται µε τον καθένα: Α

Διαβάστε περισσότερα

Εκπαιδευτική Ψυχολογία Μάθημα 2 ο. Γνωστικές Θεωρίες για την Ανάπτυξη: Θεωρητικές Αρχές και Εφαρμογές στην Εκπαίδευση

Εκπαιδευτική Ψυχολογία Μάθημα 2 ο. Γνωστικές Θεωρίες για την Ανάπτυξη: Θεωρητικές Αρχές και Εφαρμογές στην Εκπαίδευση Εκπαιδευτική Ψυχολογία Μάθημα 2 ο Γνωστικές Θεωρίες για την Ανάπτυξη: Θεωρητικές Αρχές και Εφαρμογές στην Εκπαίδευση Αντιπαράθεση φύσης ανατροφής η ανάπτυξη είναι προκαθορισμένη κατά την γέννηση από την

Διαβάστε περισσότερα

«Το κοινωνικό στίγµα της ψυχικής ασθένειας»

«Το κοινωνικό στίγµα της ψυχικής ασθένειας» «Το κοινωνικό στίγµα της ψυχικής ασθένειας» Mαρίνα Οικονόµου-Λαλιώτη Επικ. Καθηγήτρια Ψυχιατρικής Επιστηµονικά Υπεύθυνη του Προγράµµατος «αντι-στίγµα» ΕΠΙΨΥ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΨΥΧΙΚΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΠροσδιορισµόςΒέλτιστης Λύσης στα Προβλήµατα Μεταφοράς Η µέθοδος Stepping Stone

ΠροσδιορισµόςΒέλτιστης Λύσης στα Προβλήµατα Μεταφοράς Η µέθοδος Stepping Stone ΠροσδιορισµόςΒέλτιστης Λύσης στα Προβλήµατα Μεταφοράς Η µέθοδος Stepping Stone Hµέθοδος Stepping Stoneείναι µία επαναληπτική διαδικασία για τον προσδιορισµό της βέλτιστης λύσης σε ένα πρόβληµα µεταφοράς.

Διαβάστε περισσότερα

Ελένη Κουμίδη «η δομή και το σύμπτωμα»

Ελένη Κουμίδη «η δομή και το σύμπτωμα» Ελένη Κουμίδη «η δομή και το σύμπτωμα» Στο έργο του Λακάν υπάρχει η εξής διάκριση: Δομές Συμπτώματα Ο όρος «δομή» έχει το νόημα της εσωτερικής αναπαράστασης των διαπροσωπικών σχέσεων. Αυτό που καθορίζει

Διαβάστε περισσότερα

Πως ο Νους Χειρίζεται το Φόβο

Πως ο Νους Χειρίζεται το Φόβο Πως ο Νους Χειρίζεται το Φόβο Σύμφωνα με δύο σχετικά πρόσφατες έρευνες, οι μνήμες φόβου και τρόμου διαφέρουν σημαντικά από τις συνηθισμένες μνήμες. Οι διαφορές αυτές δεν συνίστανται μόνο στις εμφανείς

Διαβάστε περισσότερα

Το Συναίσθηµα ως πληροφορία: τι µας λένε τα παιδιά µας;

Το Συναίσθηµα ως πληροφορία: τι µας λένε τα παιδιά µας; Το συναίσθηµα ως πληροφορία: τι µας λένε τα παιδιά µας; 6 Μαρτίου, 2017 Χριστίνα Σούλιου Ψυχολόγος, MSc., Συστηµική Ψυχοθεραπεύτρια Ατόµων, Οµάδας & Οικογένειας Χαϊνά 56, Χαλκίδα Τηλ: 6976 808 362 ΤΟ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΕΔΙΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ: ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΣΤ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ «ΤΑ ΚΛΑΣΜΑΤΑ»

ΣΧΕΔΙΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ: ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΣΤ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ «ΤΑ ΚΛΑΣΜΑΤΑ» ΣΧΕΔΙΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ: ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΣΤ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ «ΤΑ ΚΛΑΣΜΑΤΑ» Νικόλαος Μπαλκίζας 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Σκοπός του σχεδίου μαθήματος είναι να μάθουν όλοι οι μαθητές της τάξης τις έννοιες της ισοδυναμίας των κλασμάτων,

Διαβάστε περισσότερα