ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΧΗΜΕΙΑ / Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑΤΟΣ:

Transcript

1 ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΧΗΜΕΙΑ / Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑΤΟΣ: ΟΛΙΒΙΑ ΠΕΤΡΑΚΗ, ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΓΕΡΟΝΤΟΠΟΥΛΟΣ, ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΓΚΙΤΑΚΟΥ, ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΤΣΙΠΟΣ, ΜΑΡΙΝΟΣ ΙΩΑΝΝΟΥ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑ Α Για τις ερωτήσεις Α.1 έως Α.5 να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό της ερώτησης και δίπλα το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση. A1. O γενικός μοριακός τύπος των κορεσμένων υδρογονανθράκων είναι: α. C ν H 2ν+2 β. C v H 2ν γ. C ν H 2ν-2 δ. C 2 H 2ν+2 A2. Ποια από τις παρακάτω ουσίες δεν είναι οργανική; α. COOΚ β. γ. CH 2 CN δ. Na 2 CO 3 A3. Η ένωση CO ονομάζεται: α. προπανάλη β. προπανόνη γ. διμεθυλαιθέρας δ. προπυλαιθέρας A4. Το 2-μεθυλο-1-πεντένιο είναι ισομερές με το: α. 1-πεντένιο β. 3-μεθυλοπεντάνιο γ. 3-μεθυλο-1-πεντίνιο δ. 3,3-διμεθυλο-1-βουτένιο A5. Οι ενώσεις μεθυλοπροπανάλη και βουτανάλη: α. είναι ισομερή θέσης β. είναι ισομερή αλυσίδας γ. είναι ισομερή ομόλογης σειράς δ. δεν είναι ισομερείς ενώσεις Σελίδα 1 από 5

2 ΘΕΜΑ Β Β1. Να χαρακτηρίσετε καθεμία από τις παρακάτω προτάσεις ως σωστή (Σ) ή λανθασμένη (Λ). i. Το απλούστερο αλκάνιο που εμφανίζει συντακτική ισομέρεια είναι το C 5 H 12. (Λ) Το δεύτερο μέλος των αλκινίων και το πρώτο μέλος των αλκαδιενίων έχουν τον ίδιο μοριακό τύπο. (Σ) i Υπάρχει ένωση που ονομάζεται 5,5,6-τριμεθυλοοκτάνιο. (Λ) Όταν μια οργανική ένωση περιέχει διπλό δεσμό χαρακτηρίζεται ως ακόρεστη. (Λ) v. Υπάρχει μόνο μία καρβονυλική ένωση με 2 άτομα άνθρακα. (Σ) x 1 Β2. Να συμπληρώσετε τον παρακάτω πίνακα με την ονομασία της οργανικής ένωσης ή με το συντακτικό της τύπο. ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΕΝΩΣΗΣ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟΣ ΤΥΠΟΣ i. 5-αιθυλο-5-εξεν-2-όλη 3-βρωμο-1-βουτένιο i μεθανικός αιθυλεστέρας HCOOCH 2 2,4-διμεθυλο-1,3-πενταδιένιο v. 2,2,3-τριμεθυλοβουτανικό οξύ CHCCO vi. 4-επτανόλη v 3,3-διμεθυλοπεντανόνη CH 2 CC O Σελίδα 2 από 5

3 vi προπανικός ισοπροπυλεστέρας ix. διαιθυλαιθέρας CH 2 OCH 2 x. 2-χλωροπροπανάλη CHCH=O x 2 Β3. Να αντιστοιχίσετε (έναν προς έναν) τους τύπους των ενώσεων της στήλης Ι με ένα γενικό μοριακό τύπο της στήλης ΙΙ. Στήλη Ι Στήλη ΙΙ i. HCO Α. C ν Η 2ν Ο, ν 1 CH 2 CH=O Β. C ν Η 2ν Ο 2, ν 1 i CH 2 O Γ. C ν Η 2ν Ο 2, ν 2 COO Δ. C ν Η 2ν Ο, ν 3 v. CH 2 CO Ε. C ν Η 2ν+2 Ο, ν 2 i B ii A iii E iv Γ v Δ x 2 ΘΕΜΑ Γ Γ1. Να γράψετε τον μοριακό και τον αντίστοιχο συντακτικό τύπο: i. της κορεσμένης μονοσθενούς κετόνης με τη μικρότερη σχετική μοριακή μάζα, Mr. C v H 2v O με ν 3 οπότε το 1 ο μέλος θα έχει το μικρότερο Mr, δηλαδή για ν = 3, άρα θα έχε μοριακό τύπο C 3 H 6 O και συντακτικό τύπο CO. Cl i του πρώτου μέλους των κορεσμένων μονοσθενών αλκοολών. C v H 2v+2 O με ν 1 οπότε το 1 ο μέλος έχει μοριακό τύπο CH 4 O και συντακτικό τύπο. του αλκενίου που έχει 4 άτομα άνθρακα στο μόριό του και διακλαδισμένη ανθρακική αλυσίδα. C v H 2v με ν 2 οπότε για ν = 4 θα έχει μοριακό τύπο C 4 H 8 και εφόσον έχει διακλαδισμένη ανθρακική αλυσίδα, ο συντακτικός του τύπος θα είναι CH 2 =CH( ) 2. του δεύτερου μέλους των αλκινίων. C v H 2v-2 με ν 2 οπο-τε το 2 ο με-λος ε-χει μοριακο- τυ-πο C 3 H 4 και συντακτικο- τυ-πο: C CH v. της καρβονυλικής ένωσης με 2 άτομα άνθρακα. C v H 2v O με ν 1 δηλαδή πρόκειται για αλδεΰδη αφού έχει 2 άτομα άνθρακα, οπότε θα έχει μοριακό τύπο C 2 H 4 O και συντακτικό τύπο CH=O. vi. του τρίτου μέλους των κορεσμένων μονοκαρβοξυλικών οξέων. C v H 2v O 2 με ν 1 οπότε το 3 ο μέλος έχει μοριακό τύπο C 3 H 6 O 2 και συντακτικό τύπο CH 2 CO. Μονάδες 6 x 1,5 Σελίδα 3 από 5

4 Γ2. Σε ποια από τα παρακάτω ζεύγη οι ενώσεις είναι ισομερείς; Τι είδους ισομέρεια εμφανίζεται; i. CH 2 =CHCH 2 και CH=CHCH 2 Οι ενώσεις δεν είναι ισομερείς CH 2 =CHCH 2 και CH=CH Οι ενώσεις παρουσιάζουν ισομέρεια θέσης i CH 2 CH 2 ΟΗ και CH 2 Ο Οι ενώσεις παρουσιάζουν ισομέρεια ομόλογης σειράς CH 2 CH 2 ΟΗ και CH(ΟΗ) Οι ενώσεις παρουσιάζουν ισομέρεια θέσης v. CO και CH 2 CHO Οι ενώσεις παρουσιάζουν ισομέρεια ομόλογης σειράς vi. CH 2 CH 2 CH 2 και CH( )CH 2 Οι ενώσεις παρουσιάζουν ισομέρεια αλυσίδας Μονάδες 6 x 1 Γ3. Ένας κορεσμένος υδρογονάνθρακας έχει σχετική μοριακή μάζα ίση με 58. Να βρείτε το μοριακό του τύπο κάνοντας τους απαραίτητους υπολογισμούς. Ποιοι συντακτικοί τύποι αντιστοιχούν σ αυτό τον μοριακό τύπο; Να ονομάσετε τις ενώσεις που προκύπτουν. Δίνονται Ar(C) = 12, Ar(H) = 1 12v + 2ν + 2 = 58 ή 14ν = 56 ή ν = 4. Άρα ο μοριακός τύπος του αλκανίου είναι C 4 H 10. Οι συντακτικοί τύποι που αντιστοιχούν στον παραπάνω μοριακό είναι: CH 2 CH 2 : βουτάνιο CH( ) 2 : μεθυλοπροπάνιο Μονάδες 10 ΘΕΜΑ Δ Δ1. Τα καρότα είναι πλούσια σε β-καροτένιο το οποίο είναι ένα πορτοκαλόχρωμο μόριο και αποτελεί εξαιρετική διατροφική πηγή βιταμίνης Α. Μετατρέπεται ενζυμικά στο ήπαρ σε βιταμίνη Α. Ο συντακτικός τύπος και των δύο μορίων φαίνεται στο παρακάτω σχήμα: i. Πώς χαρακτηρίζεται το β-καροτένιο με βάση το είδος των δεσμών μεταξύ των ανθράκων του; Μπορούμε να δώσουμε τον ίδιο χαρακτηρισμό και στη βιταμίνη Α; Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας. Το β-καροτένιο χαρακτηρίζεται ως ακόρεστη ένωση γιατί υπάρχουν διπλοί δεσμοί μεταξύ των ανθράκων του. Ο ίδιος χαρακτηρισμός μπορεί να δοθεί και στη βιταμίνη Α γιατί στο μόριό της υπάρχουν διπλοί δεσμοί μεταξύ των ανθράκων. Σελίδα 4 από 5

5 i Και στις δύο χημικές ενώσεις υπάρχουν δακτύλιοι, δηλαδή σχηματίζονται κλειστές αλυσίδες. Πώς χαρακτηρίζεται ο κάθε δακτύλιος με βάση το είδος των ατόμων που τον αποτελούν; Με βάση το είδος των ατόμων που τον αποτελούν ο κάθε δακτύλιος χαρακτηρίζεται ως ισοκυκλικός γιατί όλα του τα μέλη είναι άνθρακες. Σε ποια χημική τάξη μπορούμε να κατατάξουμε το β-καροτένιο; Η βιταμίνη Α ανήκει στην ίδια χημική τάξη ή σε διαφορετική; Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας. Το β-καροτένιο κατατάσσεται στους υδρογονάνθρακες γιατί το μόριό του αποτελείται αποκλειστικά από άνθρακες και υδρογόνα και δεν έχει χαρακτηριστική ομάδα. Η βιταμίνη Α ανήκει σε διαφορετική τάξη και συγκεκριμένα στις αλκοόλες, γιατί έχει τη χαρακτηριστική ομάδα του υδροξυλίου. Μονάδες 3 x 3 Δ2. Να βρεθούν οι συντακτικοί τύποι των ενώσεων Α, Β, Γ, Δ και Ε αν είναι γνωστά τα παρακάτω: Η Α είναι ισομερής της προπανόνης. CH 2 CH=O Η Β είναι καρβοξυλικό οξύ ισομερές του βουτανικού οξέος. CHCO Η Γ είναι κορεσμένη μονοσθενής αλκοόλη ισομερής του διμεθυλοαιθέρα. CH 2 Το αλκαδιένιο Δ εμφανίζει ισομέρεια θέσης με το 2-μεθυλο-1,3-βουταδιένιο. CH=C=CH 2 Δ3. Να βρεθούν και να ονομασθούν τα ισομερή του τύπου C 5 H 11. Τα ισομερή του τύπου C 5 H 11 είναι τα εξής: Μονάδες 4 x 2 CH 2 CH 2 CH 2 CH 2 CH 2 CH 2 CH CH 2 CHCH 2 CH 2 CHCH 2 1 πεντανόλη 2 πεντανόλη 3- πεντανόλη 2 μεθυλο 1 βουτανόλη CH 2 CHC CH 2 C CHCH CH 2 CHCH 2 2 μεθυλο 2 βουτανόλη 3 μεθυλο 2 βουτανόλη 3 μεθυλο 1 βουτανόλη Διμεθυλο προπανόλη ΕΥΧΟΜΑΣΤΕ ΕΠΙΤΥΧΙΑ!!! Μονάδες 8 Σελίδα 5 από 5