ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΔΗΜΟΙ ΚΑΙ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΔΗΜΟΣ ΘΟΥΡΙΑΣ ΠΡΑΜΑΝΤΙΩΤΗ ΜΑΝΘΑ ΜΠΙΤΣΑΝΗΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ. σπουόαστρια. εττι βλέπω'ν :

Transcript

1 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΔΗΜΟΙ ΚΑΙ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΔΗΜΟΣ ΘΟΥΡΙΑΣ σπουόαστρια. ΠΡΑΜΑΝΤΙΩΤΗ ΜΑΝΘΑ εττι βλέπω'ν : ΜΠΙΤΣΑΝΗΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΚΑΛΑΜΑΤΑ 200»

2 τ E I ΚΑΛΑM ATAI ΤΜΗΜΑ ΕΚΔΟΣΕΩΝ & ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ! ΠΡΟΛΟΓΟΣ Το περιβαλλοντικό κίνημα φτάνει αργοπορημένα στην Ελλάδα, σε σχέση πάντα με την υπόλοιπη Ευρώπη. Φτάνει στη δεκαετία του '80 και μαζί του ξεκινούν οι πρώτες προσπάθειες εναλλακτικής διαχείρισης σε μια κοινωνία πολιτών που ο όρος ανακύκλωση είναι άγνωστος, ενώ το πρόβλημα φαντάζει μακρινό. Με τον όρο ανακύκλωση προσδιορίζονται όλες οι διαδικασίες αξιοποίησης των υλικών, που αρχικά αποτελούν απορρίμματα, τόσο από οικιακή,όσο και από επαγγελματική χρήση. Το Δεκέμβριο του 2001 θεσπίζεται στην Ελλάδα ο πρώτος επίσημος φορέας ανακύκλωσης η Ε.Ε.Α.Α. Α.Ε ( Ελληνική Εταιρεία αξιοποίησης και Ανακύκλωσης), το μεγαλύτερο σχήμα ανακύκλωσης που λειτουργεί σήμερα στη Ελλάδα με ημικρατικό χαρακτήρα, το οποίο δημιουργήθηκε με πρωτοβουλία βιομηχάνων σε συνεργασία με την Κεντρική Ένωση Δήμων και Κοινοτήτων (ΚΕΔΚΕ) υπό την εποπτεία του ΥΠΕΧΩΔΕ. Η Ε.Ε.Α.Α. κάνει την εμφάνιση της αρχικά στο Δήμο Καλαμάτας στα τέλη του 2005 και οργανώνεται αυστηρά στα πλαίσια του αστικού κέντρου.η ορθή εφαρμογή του συστήματος στα πλαίσια του πρώτου Δήμου και η αποτελεσματικότητα του, καθιστά την εφαρμογή του και στους όμορους Δήμους αναπόφευκτη ανάγκη. Έτσι φτάνουμε στο τέλος του 2007 οπότε και με τον όρο ΕΣΔΙΣΑ ομαδοποιούνται οι 10 σημαντικότεροι όμοροι Δήμοι της Καλαμάτας και με αυτόν τον τρόπο ξεκινά ενεργά η συμμετοχή τους στο πρόγραμμα ανακύκλωσης. Ένας από τους 10 βασικούς Δήμους είναι και αυτός της Θούριας ο οποίος θα αποτελέσει αντικείμενο μελέτης στην παρούσα ερευνητική εργασία.

3 ΠΕΡΙΛΗΨΗ Στη σημερινή εποχή η ανακύκλωση αποτελεί το μεγάλο στοίχημα για τον σύγχρονο κόσμο. Η αύξηση των στερεών αποβλήτων η μη σωστή διαχείριση και οι ανεξέλεγκτες χωματερές δημιουργούν τεράστια υγειονομικά προβλήματα. Τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα γίνεται μια προσπάθεια για τη σωστή εφαρμογή των μεθόδων διαχείρισης των απορριμμάτων και την ευαισθητοποίηση των πολιτών. Δημιουργήθηκαν από τους Δήμους σύμφωνα με την οδηγία της Ε.Ε Χ.Υ.Τ.Α και Χ.Υ.Τ.Υ και κλείνουν οι ανεξέλεγκτες χωματερές, βρισκόμαστε όμως σε νηπιακή ηλικία. Ανακλούμενα υλικά όπως, χαρτί, πλαστικό, γυαλί και μέταλλο συλλέγονται σε ειδικούς κάδους, ανακυκλώνονται και επαναχρησιμοποιούνται σε διάφορες μορφές. Τα οφέλη για το κοινωνικό σύνολο πολλά και σημαντικά όπως η προστασία του περιβάλλοντος και η εξοικονόμηση ενέργειας. Η τοπική αυτοδιοίκηση έχει τον σημαντικότερο ρόλο στην εφαρμογή της εναλλακτικής διαχείρισης των απορριμμάτων. Είναι αυτή που καλείται μέσα από σωστή ενημέρωση να ευαισθητοποίηση τους κατοίκους και να τους κάνει ενεργούς στο πρόβλημα. Ένα τέτοιο παράδειγμα αποτελεί και ο Δήμος Θούριας στον όποιο όπως διαπιστώθηκε μετά την επίσκεψη που πραγματοποιήθηκε γίνεται σημαντική δουλεία με την ανακύκλωση των απορριμμάτων. Στόχος της εργασίας είναι να διερευνήσει τον τρόπο λειτουργίας του συστήματος ανακύκλωσης στο συγκεκριμένο Δήμο, από την ώρα που ο πολίτης εναποθέτει το UVUKDκλώσιμο προϊόν στον κατάλληλο κάδο μέχρι και την τελική διαλογή και αποστολή στο αρμόδιο για την ανακύκλωση του εργοστάσιο. Επιπρόσθετα, πέραν της τυπικής διαδικασίας στόχος είναι με το ερωτηματολόγιο στους πολίτες του Δήμου να διερευνηθεί και ο τρόπος που οι ίδιοι αντιλαμβάνονται της έννοιας της ανακύκλωσης και πως στη συνέχεια αυτή η αντίληψη μετουσιώνεται σε πράξη περιβαλλοντικής συνείδησης.

4 ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ Έχοντας ολοκληρώσει τη συλλογή πληροφοριών και φτάνοντας στο τελικό αποτέλεσμα κρίνεται απαραίτητο να αναφερθούμε σε ανθρώπους που συνέβαλαν στην ολοκλήρωση της έρευνας και να τους ευχαριστήσουμε θερμά για τη σημαντική βοήθεια που προσέφεραν. Αρχικά, θα πρέπει να ευχαριστήσω θερμά τον επιβλέποντα καθηγητή μου κ. Μπιτσάνη Παναγιώτη που στήριξε την προσπάθεια μου, με καθοδήγησε και μου αφιέρωσε πολύτιμο χρόνο για να φτάσουμε ως εδώ. Επίσης, πρέπει να ευχαριστήσω τον Δήμαρχο Θούριας κ. Σκαλαίο, που μου έδωσε στοιχεία για την λειτουργία της ανακύκλωσης στο Δήμο του, ενώ παράλληλα θα ήθελα να ευχαριστήσω τον κ. Καραμαλή Γεώργιο - Μηχανικό Έργων Ε.Ε.Α.Α. ΑΕ - για την βοήθεια του και τα στοιχειά που μου έδωσε για τη λειτουργία του ΚΔΑΥ σε σχέση με το Δήμο Θούριας. Τέλος, ευχαριστώ περισσότερο από όλους την οικογένεια μου για την συμπαράσταση, την κατανόηση και την υπομονή τους σε όλη την διάρκεια αυτής της εργασίας και ιδιαίτερα στις δύσκολες στιγμές της.

5 ΑΡΚΤΙΚΟΛΕΞΟ Ε.Ε : ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ ΚΔΑΥ : ΚΕΝΤΡΟ ΔΙΑΓΝΩΣΗΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΚΥΑ : ΚΟΙΝΗ ΥΠΟΥΡΓΙΚΗ ΑΠΟΦΑΣΗ Ο.Τ.Α. : ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ Τ.Α. : ΤΟΠΙΚΗ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ Χ.Υ.Τ.Α : ΧΩΡΟΣ ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΗΣ ΤΑΦΗΣ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ Χ.Υ.Τ.Υ : ΧΩΡΟΣ ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΗΣ ΤΑΦΗΣ ΥΠΟΛΕΙΜΜΑΤΩΝ

6 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Πρόλογος...σελ I Περίληψη... σελ. II Ευχαριστίες...σελ. III Αρκτικόλεξο...σελ. IV Περιεχόμενα... σελ. V Εισαγωγή... σελ Απορρίμματα... σελ Εισαγωγή...σελ Κατηγορίες απορριμμάτων...σελ Μέθοδοι διαχείρισης απορριμμάτων...σελ Υγειονομική ταφή...σελ Καύση... σελ Βιο-σταθεροποίηση... σελ Πυρόλυση... σελ Πλεονεκτήματα της πυρόλυσης... σελ Κομποστοποίηση οργανικών...σελ Χωματερές... σελ Χ.Υ.Τ.Α... σελ Χ.Υ.Τ.Υ... σελ Σκουπιδότοποι... σελ Κόστος απορριμμάτων... σελ Ανακύκλωση...σελ Εισαγωγή... σελ Οφέλη της ανακύκλωσης... σελ Τα οφέλη της κοινωνίας... σελ Τα οφέλη του περιβάλλοντος και της οικονομίας... σελ Εξοικονόμηση ενεργείας...σελ Ο ρόλος μας στην ανακύκλωση...σελ Σταδία ζωής ενός προϊόντος... σελ Στόχοι της ανακύκλωσης... σελ Εταίρες ανακύκλωσης...σελ. 23

7 2.8 Ανακύκλωση γυαλιού...σελ Εισαγωγή...σελ Διαδικασία γυαλιού...σελ Τι μπορούμε να κάνουμε για την ανακύκλωση του γυαλιού... σελ Τα περιβαλλοντικά οφέλη...σελ Ανακύκλωση μετάλλου... σελ Ανακύκλωση πλαστικού...σελ Διαδικασία ανακύκλωσης πλαστικού... σελ Οι βασικότεροι τύποι πλαστικών...σελ Τα επιβλαβή πλαστικά για τον άνθρωπο...σελ Πλεονεκτήματα και οφέλη για τη ανακύκλωση πλαστικό... σελ Πλαστικό και η καταστροφή του στο θαλάσσιο περιβάλλον... σελ Τι μπορούμε να κάνουμε εμείς για να συμβάλουμε στην ανακύκλωση του πλαστικού... σελ Τι καταναλώνει η χωρά μας σε πλαστικό και πόσους τόνοι παράγει...σελ Ανακύκλωση χαρτιού... σελ Εισαγωγή...σελ Από τι κατασκευάζετε το χαρτί... σελ Κατηγορίες χαρτιού... σελ Ανακύκλωση χαρτιού στην Ελλάδα... σελ Επίπτωσης στο περιβάλλον... σελ Δήμος Θούριας... σελ Εισαγωγή... σελ Τα υλικά που ανακυκλώνονται...σελ Χωροθέτηση κάδων ανακύκλωσης... σελ Ερωτηματολόγιο...σελ 58 Συμπεράσματα...σελ 84 Επίλογος... σελ. 86 Βιβλιογραφία... σελ. 87

8 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Σκοπός της εργασίας αυτής, που έχει τίτλο «ΔΗΜΟΙ ΚΑΙ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΔΗΜΟΣ ΘΟΥΡΙΑΣ» είναι οι πολίτες να κατανοήσουν την αναγκαιότητα συμμετοχής τους στην προσπάθεια διατήρησης και προστασία του περιβάλλοντος. Η εργασία αυτή αποτελείται από τα εξής κεφάλαια: Στην πρώτη ενότητα αναλύεται ο όρος απορρίμματα, οι μέθοδοι διαχείρισης απορριμμάτων και επιχειρείται η περεταίρω ανάλυση τους. Στην συνέχεια ακολουθεί κεφάλαιο όπου αναφέρεται η έννοια της ανακύκλωση, τα οφέλη και οι στόχοι της. Εξειδίκευση στα κάθε ένα από τα επί μέρους ανακυκλώσιμα υλικά : γυαλί, χαρτί, πλαστικό, αλουμίνιο και μέταλλο. Ακολουθεί η εφαρμογή των παραπάνω μεθόδων στο Δήμο Θούριας. Ο τρόπος οργάνωσης του μηχανισμού της ανακύκλωσης στο τοπικό επίπεδο. Διερεύνηση των αποτελεσμάτων με στατιστικές μελέτες μέσω μηνιαίων και ετησίων πινάκων. Τέλος η τοπική κοινωνία ερωτάται, σε επί τόπου επισκέψεις, για τον όρο και τον τρόπο λειτουργίας της ανακύκλωσης τόσο στο Δήμο τους όσο και ευρύτερα, ώστε να εξαχθούν συμπεράσματα για τη συλλογική περιβαλλοντική συνείδηση. Για την ανεύρεση πληροφοριών και στοιχείων σχετικά με τη ανακύκλωση χρησιμοποιήθηκαν άρθρα από περιοδικό τύπο, άρθρα από εφημερίδες και σχετικές με το θέμα ιστοσελίδες από το διαδίκτυο. Ξεκινώντας μια διαδικασία εύρεσης στοιχείων που θα οδηγήσουν σε ανάλυση και συμπεράσματα για την ανακύκλωση, προκύπτουν ερωτήματα αναπάντητα προς το παρόν, τα οποία στη συνέχεια θα απαντηθούν ως ένα βαθμό με την ερευνητική αυτή έρευνα. 1 ) Πρέπει να ανακυκλώνονται όσο το δυνατόν περισσότερα υλικά; 2) Η ανακύκλωση απαιτεί αλλαγή των καθημερινών συνηθειών; 3) Το σημερινό πρόβλημα των αποβλήτων μεταφέρεται στα παιδιά μας; Η αδιαφορία υποθηκεύει το δικό τους μέλλον; 4) Η ανακύκλωση είναι θέμα πολιτισμού και αισθητικής; 5) Λειτουργεί αποδοτικά η ανακύκλωση στην μικροκοινωνία του Δήμου Θούριας ποσοτικά και κατά συνέπεια υπάρχει συμμετοχή των πολιτών; 6) Ενεργοποιείται η τοπική κοινωνία και με άλλες μεθόδους πέραν των όσων κάνει το κράτος; 7) Τα παιδιά πως αντιλαμβάνονται την ανακύκλωση στην τοπική κοινωνία και πως 1

9 αφομοιώνουν την έννοια; 8 )Επαρκούν οι μέθοδοι και το σύστημα συλλογής ανακυκλώσιμων υλικών για τον Δήμο Θούριας; 2

10 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1. ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΑ 1.1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Με τον όρο απορρίμματα, εννοούμε όλων των ειδών τα σκουπίδια που εναποθέτονται καθημερινά από τους πολίτες- οικιακά απορρίμματα - αλλά και από υπηρεσίες, εργοστάσια και άλλες επαγγελματικές μονάδες. Τα απορρίμματα αποτελούν σήμερα, ένα από τα σοβαρότερα προβλήματα της σύγχρονης ελληνικής, και όχι μόνο, κοινωνίας. Το μεγαλύτερο μέρος των σκουπιδιών αποτελείται από υπολείμματα τροφών, συσκευασίες χάρτινες και πλαστικές, προϊόντα μιας χρήσεως (χαρτοπετσέτες, χαρτί κουζίνας, αλουμινόχαρτο), εφημερίδες, περιοδικά κ.α. Συχνά, περιέχουν επικίνδυνα για το περιβάλλον υλικά (μπαταρίες, χρώματα, φάρμακα κ.λπ.), αλλά και περισσότερο ογκώδη αντικείμενα. Αποτελούν ένα από τα σοβαρότερα προβλήματα της σύγχρονης ελληνικής κοινωνίας και προκαλούν ένα πρόβλημα πολυδιάστατο, που γίνεται αντιληπτό στο τελευταίο του στάδιο, αυτό της διάθεσης των απορριμμάτων. Η αύξηση της ποσότητας των στερεών αποβλήτων δημιουργήθηκε από την συγκέντρωση του πληθυσμού στα μεγάλα αστικά κέντρα, την κοινωνική και τεχνολογική ανάπτυξη, καθώς και την αλλαγή των καταναλωτικών συνηθειών. Τα απορρίμματα δημιουργούν σημαντικά υγειονομικά προβλήματα, τόσο από άποψη της υγιεινής του περιβάλλοντος, όσο και της δημόσιας υγείας και επιδημιολογίας. Μείζονος σημασίας είναι η σωστή διάθεσή τους, καθώς επίσης και η έγκαιρη και σωστή αποκομιδή τους. Η αυθαίρετη και ανεξέλεγκτη λειτουργία των χωματερών οδηγεί συχνά σε ρύπανση του υπεδάφους και των υπογείων νερών, ενώ η καύση των σκουπιδιών έχει ως αποτέλεσμα τη ρύπανση του αέρα και συχνά γίνεται αιτία δασικών πυρκαγιών. Σήμερα, στη χώρα μας λειτουργούν περίπου σκουπιδότοποι, από τους οποίους τα 2/3 δεν διαθέτουν την κατάλληλη άδεια και δεν τηρούν τους στοιχειώδεις κανόνες υγειονομικής ταφής. Όμως, με την ανεξέλεγκτη ρίψη των σκουπιδιών προκαλούνται πολλές και σοβαρές επιπτώσεις τόσο στον άνθρωπο, όσο και στο περιβάλλον. Τα ίδια τα απορρίμματα αποτελούν σοβαρό κίνδυνο για τα ζώα παγιδεύοντας, τραυματίζοντας ή και σκοτώνοντας 3

11 διάφορα είδη όπως χελώνες, φώκιες, δελφίνια, πουλιά, ψάρια, κ.λπ. Η κατάσταση που επικρατεί στους σκουπιδότοπους είναι εφιαλτική, με έντονη δυσοσμία, έντομα, πουλιά που τσιμπολογούν σκουπίδια, μόλυνση του υπεδάφους και του υπόγειου υδροφόρου ορίζοντα, τοξικές ουσίες στον αέρα, αισθητική υποβάθμιση και κίνδυνος πυρκαγιάς από την αυτανάφλεξη των σκουπιδιών. 1.2 ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ Υπάρχουν τέσσερις διαφορετικές κατηγορίες απορριμμάτων, που απαιτούν διαφορετική μεταχείριση το καθένα. Αναλυτικά : «αστικά απόβλητα» είναι τα στερεά απόβλητα των νοικοκυριών, όπως επίσης και άλλα απορρίμματα που λόγω της φύσης τους ή της σύστασής τους, είναι παρόμοια με τα στερεά απόβλητα των νοικοκυριών. «επικίνδυνα απόβλητα» «μη επικίνδυνα απόβλητα» «αδρανή απόβλητα» είναι τα απόβλητα που δεν υφίστανται φυσικές, χημικές ή βιολογικές μετατροπές. Τα αδρανή απόβλητα δεν αποσυντίθενται, δεν καίγονται, δεν αντιδρούν με άλλον τρόπο φυσικά ή χημικά, ούτε επηρεάζουν άλλα υλικά που ενδεχόμενα έλθουν σε επαφή μαζί τους, με τέτοιο τρόπο ώστε να βλάψουν το περιβάλλον ή την ανθρώπινη υγεία. 4

12 1.3 ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ Οι μέθοδοι επεξεργασία και διάθεσης των οικιακών απορριμμάτων που χρησιμοποιούνται διεθνώς είναι: Υγειονομική ταφή Καύση για παραγωγή ενέργειας Αιπασματοποίηση Πυρόλυση Κομποστοποίηση οργανικών Με το όρο διαχείριση απορριμμάτων εννοούμε την προσωρινή αποθήκευση, τη συλλογή, τη μεταφορά καθώς και την εναπόθεσή τους σε ειδικούς χώρους διάθεσης. Επίσης, στον όρο διαχείριση συμπεριλαμβάνεται και η μεταφόρτωση, καθώς και κάθε εργασία επεξεργασίας για την επαναχρησιμοποίηση, ανάκτηση ή ανακύκλωσή τους ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΗ ΤΑΦΗ Η υγειονομική ταφή είναι ένα σύνολο διαδικασιών και μέτρων, που λαμβάνονται στους χώρους τελικής διάθεσης των απορριμμάτων. Αυτοί οι τρόποι είναι οι εξής: 1. Στεγανοποίηση του χώρου διάθεσης (πυθμένας, τοιχώματα), για την αποφυγή διαρροών των στραγγισμάτων. Τα απορρίμματα διαστρώνονται σε διαδοχικές στρώσεις των 80 περίπου εκατοστών μέχρι συνολικού πάχους 3 μέτρων. 2. Διασωλήνωση του χώρου ταφής, για την ασφαλή διοχέτευση του παραγόμενου βιοαερίου, το οποίο είτε καίγεται είτε αξιοποιείται για την παραγωγή ενέργειας 3. Ταφή των απορριμμάτων με το σύστημα των κυψελίδων, αντί για ανοικτά μέτωπα σ ολόκληρη την έκταση του χώρου 4. Κάλυψη των απορριμμάτων με χώμα. Στο τέλος της εκμετάλλευσης ενός χώρου πρέπει να τοποθετείται μια αργιλική στρώση και από πάνω ένα στρώμα χώματος κατάλληλο για δενδροφύτευση, ώστε να αποκαθίσταται το τοπίο. 5. Επεξεργασία των υγρών στραγγισμάτων πριν τη διάθεσή τους στο περιβάλλον 5

13 6. Συγκέντρωση και αξιοποίηση του βιοαερίου. Τα σκουπίδια λοιπόν θάβονται και στη συνέχεια σαπίζουν και διαλύονται. Τότε βγάζουν κάποια υγρά που λέγονται «στραγγίσματα» και μίγμα από αέριο που λέγεται «βιοαέριο». Τα στραγγίσματα και το βιοαέριο μαζεύονται σε σωλήνες και επεξεργάζονται με ειδικούς τρόπους. Έτσι τα στραγγίσματα δεν περνάνε στο υπέδαφος και δεν υπάρχει κίνδυνος να μολύνουν τα υπόγεια ή τα επιφανειακά νερά, ούτε το βιοαέριο φεύγει ελεύθερα στην ατμόσφαιρα, όπου μπορεί να προκαλέσει πολλά προβλήματα και κινδύνους. 7. Μ έτρα προστασίας της υγείας των εργαζομένω ν 8. Έργα αποκατάστασης (φύτευση, κ.λπ.) κάθε τμήματος που φτάνει σε κορεσμό. Είναι η καλύτερη προσφορότερη μέθοδος.1 μέθοδος που μπορεί να εφαρμοστεί, η πιο απλή και οικονομικά ΚΑΥΣΗ Μια από τις προτεινόμενες λύσεις για την διαχείριση και τελική διάθεση των απορριμμάτων είναι η καύση. Η μέθοδος αυτή εφαρμόζεται κυρίως σε χώρες με μεγάλη πυκνότητα πληθυσμού. Τα πλεονεκτήματα της καύσης είναι η μείωση του όγκου και του βάρους των απορριμμάτων και παράλληλα η δυνατότητα παραγωγής ενέργειας (ηλεκτρική ενέργεια, ζεστό νερό, ατμός). Σύμφωνα με τη μέθοδο αυτή, τα απορρίμματα τοποθετούνται και αποτεφρώνονται σε ειδικούς κλίβανους με τη δική τους θερμική ενέργεια, αλλά και με τη χρήση κάποιας ποσότητας καυσίμου. Σκοπός της καύσης είναι η ελάττωση του όγκου των απορριμμάτων, η μετατροπή τους σε υλικά μη επιβλαβή για την υγεία και η κατά το δυνατόν εκμετάλλευση της ευρισκόμενης στα απορρίμματα ενέργειας ως θέρμανση, ατμό και ηλεκτρικό ρεύμα. Εντούτοις, η μέθοδος έχει και μειονεκτήματα τα οποία πρέπει να αναφερθούν. Αναλυτικά : τα αέρια απόβλητα από την καύση περιέχουν υδρατμούς, διοξείδιο του άνθρακα, οξείδια του αζώτου, αιωρούμενη τέφρα και σε μικρές ποσότητες μονοξείδιο του 1 \\\\\\ oikolodo/gr/content/categorv/6/ ( ) 6

14 άνθρακα, οργανικές ουσίες, διοξείδιο του θείου, υδροχλωρικό οξύ, κ.λπ. Επίσης, διαφεύγουν στην ατμόσφαιρα τοξικά βαρέα μέταλλα, που εξατμίζονται στις υψηλές θερμοκρασίες του αποτεφρωτή. Όμως, τα πιο επικίνδυνα αέρια που εκπέμπονται από την καύση είναι οι διοξίνες και τα ουράνια, των οποίων η τοξικότητα μόνο με το πλουτώνιο μπορεί να συγκριθεί, που είναι το τοξικότερο στοιχείο του πλανήτη. Οι διοξίνες παράγονται από την καύση ενώσεων που περιέχουν χλώριο. Τέτοια ένωση είναι το πλαστικό PVC, το οποίο αποτελεί το 1/4 των πλαστικών που περιέχονται στα ελληνικά απορρίμματα. Επίσης χλώριο, στη μορφή NaCl, περιέχεται και στα χαρτιά, ξύλα κλπ. Οι αποκονιοτές πρέπει να αντικαθίστανται σε τακτά χρονικά διαστήματα (περίπου κάθε 5 χρόνια) διότι είναι τοξικά. Τέλος, η καύση συμβάλλει σημαντικά στο φαινόμενο του θερμοκηπίου. Εάν καίγαμε όλα τα ελληνικά απορρίμματα (3,6 εκ. τόνοι ανά έτος), το διοξείδιο του άνθρακα που θα παραγόταν θα επέφερε αύξηση κατά 6% των συνολικών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα στην Ελλάδα. Η καύση είναι η πιο ακριβή μέθοδος και μάλιστα το κόστος της ανεβαίνει όταν η υγρασία των απορριμμάτων είναι μεγαλύτερη από 30% και γίνεται οικονομικά ασύμφορη για πολύ μεγάλα ποσοστά υγρασίας. Η καύση μπορεί να συνδυαστεί μόνο με προγράμματα ανακύκλωσης γυαλιού και μετάλλου. Τα πλαστικά και το χαρτί είναι υλικά τα οποία έχει ανάγκη η καύση για να είναι συμφέρουσα.2 ~ ( ) 7

15 1.3.3 ΒΙΟ-ΣΤΑΘΕΡΟΠΟΙΗΣΗ ( λιπασματοποίηση ) Πρόκειται για μία μέθοδο ανάκτησης οργανικών υλών των απορριμμάτων με προοπτική χρήσης ως λιπάσμα στη γεωργία. Εκμεταλλεύεται τα οργανικά υλικά των απορριμμάτων (ποσοστό 20-60% της μάζας), τα οποία είναι βιο-αποδόσιμα και βασίζεται στην αερόβια ζύμωση του οργανικού κλάσματος των απορριμμάτων. Βασική προϋπόθεση είναι ο διαχωρισμός των οργανικών υλών από τις λοιπές (μέταλλα, γυαλί, πλαστικό, γαίες, στάχτη), οπότε αναγκαστικά συνδυάζεται με την ανακύκλωση. Ο βαθμός της ζύμωσης εξαρτάται από: 'λ Την αναλογία (άνθρακα)/(άζωτο) του υλικού. Βέλτιστη τιμή Οι αζωτούχες ενώσεις αποτελούν τροφή των μικροοργανισμών. Η αποδήμηση του άνθρακα αποτελεί πηγή ενέργειας (θερμότητα) για την διατήρηση της ζύμωσης. S Τη διαθεσιμότητα οξυγόνου στη μάζα των απορριμμάτων. S To ph. Τιμές του ph εκτός του εύρους μπορεί να είναι τοξικές για τους μικρό-οργανισμούς. Στη χώρα μας εφαρμόζεται η μέθοδος της εναπόθεσης των απορριμμάτων, ενώ η υγειονομική ταφή είναι περιορισμένη. Οι υφιστάμενοι χώροι για την εναπόθεση των απορριμμάτων είναι στην πλειοψηφία τους ακατάλληλοι ή δεν έχουν την κατάλληλη υποδομή, ενώ συνήθως δεν εφαρμόζονται οι προδιαγραφές για την προστασία του περιβάλλοντος. Το μεγαλύτερο μέρος των απορριμμάτων στη χώρα μας καταλήγει σε ΧΥΤΑ (σε ποσοστό που αγγίζει το 90%) και μόνο ένα 10% περίπου οδηγείται σε ανακύκλωση, ενώ πολλές είναι ακόμη οι ανεξέλεγκτες και παράνομες χωματερές. Η πιο αποτελεσματική συμβολή στη λύση του προβλήματος της διάθεσης των απορριμμάτων είναι η μείωση του όγκου των απορριμμάτων που οδηγούνται στις χωματερές. 8

16 1.3.4 ΠΥΡΟΛΥΣΗ Είναι η αποσύνθεση της ύλης μέσω θερμότητας και αυτό γίνεται με ελάχιστο οξυγόνο για να μη δημιουργείται διοξείδιο του άνθρακα. Περιλαμβάνει τη θέρμανση απουσία οξυγόνου, ή την καύση με περιορισμένη παροχή οξυγόνου και οδηγεί στην παραγωγή ενός αερίου μίγματος υδρογονανθράκων, ενός ελαιώδους υγρού και ενός στερεού υπολλείματος μεγάλης περιεκτικότητας σε άνθρακα. Η χρήση καταλυτών μπορεί να βελτιώσει την ποιότητα των υγρών προϊόντων ελαττώνοντας την ποσότητα των καρβονυλίων και αυξάνοντας τη σταθερότητα των προϊόντων. Η πυρόλυση βιομάζας έχει μέχρι στιγμής μελετηθεί σε διάφορους τύπους αντιδραστήρων, όπως: ρευστοστερεάς κλίνης, κυκλωνικοί και αντιδραστήρες κενού. Η επεξεργασία των απορριμμάτων με την μέθοδο της πυρόλυσης έχει το πλεονέκτημα της ανάκτησης ενέργειας από την επεξεργασία των απορριμμάτων, ενώ ταυτόχρονα επιτρέπει την ανάκτηση υλικών από το ρεύμα των στερεών αποβλήτων. Ο έλεγχος της διεργασίας γίνεται από ηλεκτρονικούς υπολογιστές από την κατασκευάστρια εταιρεία με πολύ μικρό ποσοστό λάθους, οι συγκεντρώσεις των ρύπων που εκπέμπονται στην ατμόσφαιρα είναι πολύ χαμηλότερες από την νομοθεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης για αντίστοιχες μονάδες θερμικής επεξεργασίας στερεών αποβλήτων. Η πυρόλυση δεν είναι κάτι καινούργιο, είναι γνωστή εδώ και χρόνια όμως η χρήση της δεν είναι ευρέως διαδεδομένη. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι τα παραπροϊόντα της μεθόδου δεν είχαν εμπορική εκμετάλλευση. Αντιρρήσεις ως προς την πυρόλυση: Εκπομπές αερίων που παράγουν καρκίνο, Σωματίδια σιδήρου και άλλων μετάλλων που μπορεί να διαφεύγουν στον αέρα και μέσω της αναπνοής να δημιουργήσουν καρκίνο, Το εργοστάσιο πυρόλυσης ρίχνει την αξία της περιοχής, Πολύ ακριβή λύση. 9

17 Πλεονεκτήματα της πυρόλυσης Τα πλεονεκτήματα της πυρόλυσης είναι τα εξής: Ολοκληρωτική 100% διαχείριση των απορριμμάτων για χρόνια. Μια καθαρή λύση με παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας ήπιας μορφής. Όχι πλέον μόλυνση του υδροφόρου ορίζοντα και περιβάλλοντος, μόνο ελάχιστες κοντρολαρισμένες εκπομπές αερίων, Μέγιστη εκμετάλλευση των απορριμμάτων με μεγάλο κέρδος. Λύση των οργανικών αποβλήτων όπως τρόφιμα, κλαδιά δένδρων η όποια χλωρίδα μέσω του COMPOST γίνονται λίπασμα. Στρατηγικά τοποθετημένα εργοστάσια σε κατάλληλες τοποθεσίες γύρο από μια πόλη έχουν σαν πλεονέκτημα την εύκολη και γρήγορη μετακίνηση των απορριμμάτων με κέρδος την φθορά των απορριμματοφόρων (οχημάτων και ελαστικών) και τον χρόνο του προσωπικού και των οχημάτων. Επίσης λιγότερη διαδρομή εννοεί και λιγότερη εκπομπή διοξειδίου του άνθρακα από το απορριμματοφόρο. 1.4 Κομποστοποίηση οργανικών Στους κάδους οικιακής κομποστοποίησης (Ταχυανακυκλωτές), δημιουργούνται οι ιδανικές συνθήκες για να γίνουν οι αερόβιες (δεν επιβαρύνεται η ατμόσφαιρα με ρύπους) ζυμώσεις που θα μετατρέψουν όλα αυτά τα υλικά σε "Χούμο", μαύρο χώμα, πλούσιο σε απαραίτητα συστατικά, τόσο γεμάτο ζωή όσο το χώμα του δάσους. Ταυτόχρονα, βοηθάμε πολύ το περιβάλλον και την οικολογία, γιατί γλιτώνουμε τις χωματερές από το ένα τρίτο του όγκου και το μισό του βάρους των σκουπιδιών που βγάζει στο δρόμο ένα νοικοκυριό, και αποφεύγουμε έτσι την αναερόβια (επιβαρύνεται η ατμόσφαιρα με ρύπους) ζύμωση των οργανικών απορριμμάτων που γίνεται στις χωματερές. Ο άψογος σχεδιασμός των κάδων εξασφαλίζει ότι σε δύο με τρεις μήνες θα έχετε το πολύτιμο λίπασμά σας, χωρίς μυρωδιές και προβλήματα. Ακόμη εξοικονομείτε 10

18 χρήματα, βοηθάτε στην προστασία του περιβάλλοντος και ζωντανεύετε το έδαφος. 1.5 ΧΩΜΑΤΕΡΕΣ Οι χωματερές σαν τρόπος διαχείρισης έχει πολλά αρνητικά. Όταν τα σκουπίδια βρέχονται τα υλικά της χωματερής αντιδρούν μεταξύ τους δημιουργώντας τοξικά υγρά τα οποία περνούν στο υπέδαφος και ρυπαίνουν τα υπόγεια νερά. Επίσης, μολύνεται ο υδροφόρος ορίζοντας, η περιοχή να γίνει εστία μολύνσεως μέσω ζώων και εντόμων, να είναι αντιαισθητική και εστία φωτιάς όπου τα απορρίμματα αναφλέγονται κατά λάθος ή σκοπίμως για να ελαττωθεί ο όγκος τους με αποτέλεσμα μέσω της φωτιάς να δημιουργούνται διοξίνες, ελευθερώνεται αέριο, που περιέχει τις επικίνδυνες ουσίες μεθάνιο και διοξείδιο του άνθρακα, ενώ παράγονται και χημικές ουσίες που ρυπαίνουν την ατμόσφαιρα. Ακόμα και όταν μια χωματερή κλείσει, οι ουσίες που περιέχει παραμένουν για πολύ καιρό και αποτελούν απειλή για το περιβάλλον για χρόνια. 1.6 ΧΥΤΑ (Χώρος Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων) Ο ΧΥΤΑ είναι μια χωματερή που είναι καλυμμένη με ένα πλαστικό που υποτίθεται ότι δεν θα αφήνει τα υγρά να διαφύγουν στον υδροφόρο ορίζοντα και τα οποία θα μαζεύονται intk-x.nhn. option com ( ) 11

19 Το μόνο κέρδος είναι ότι μετά από 10 χρόνια μέσω της σήψης δημιουργείται μεθάνιο το οποίο μαζεύεται και χρησιμοποιείται για λίγο ηλεκτρισμό. Σύμφωνα με την οδηγία της Ε.Ε. για την Χ.Υ.Τ.Α. 99/31/ΕΚ και την κοινή υπουργική απόφαση 29407/3508/2002 η οποία εναρμόνιζε την ελληνική νομοθεσία με την 99/31/ΕΚ συμπληρώνοντας την παλαιότερη ΚΥΑ /1997 (για κατάρτιση πλαισίου προδιαγραφών και γενικών προγραμμάτων διαχείρισης στερεών αποβλήτων ΧΥΤΥ (Χώρος Υγειονομικής Ταφής Υπολειμμάτων) Το κάθε νοικοκυριό θα διαχωρίζει τα απορρίμματα του σε οργανικά και μη οργανικά (τα μη οργανικά θα τα διαχωρίζει πάλι σε χαρτί, πλαστικό, μέταλλο και γυαλί) έπειτα θα τα τοποθετεί σε ειδικούς κάδους για περαιτέρω κατηγοριοποίηση συσκευασία και πώληση των, τα δε οργανικά θα θάβονται για να γίνουν λίπασμα. 1.7 Σκουπιδότοποι Οι ανεξέλεγκτοι σκουπιδότοποι αποτελούν κίνδυνο για τη δημόσια υγεία και το περιβάλλον. Σήμερα στη χώρα μας υπάρχουν 5000 σκουπιδότοποι από τους οποίους μόνο το 1/3 έχει άδεια λειτουργίας, ενώ οι υπόλοιποι λειτουργούν παράνομα. Η κατάσταση που επικρατεί σ αυτούς είναι κυριολεκτικά εφιαλτική. Δυσοσμία, έντομα, πουλιά που τσιμπολογούν τα σκουπίδια, μόλυνση του υπεδάφους και του υπόγειου υδροφόρου ορίζοντα, τοξικές ουσίες στον αέρα. Τα σκουπίδια που προέρχονται από τη συσκευασία είναι στην Ελλάδα 1 εκατομμύριο τόνοι το χρόνο (το 1/3 του συνόλου των σκουπιδιών) και στην Ευρώπη 50 εκατομμύρια τόνοι το χρόνο. 1.8 Κόστος απορριμμάτων Για όλη τη χώρα, κάθε χρόνο, υπολογίζεται περίπου σε 300 εκατομμύρια euro. Το κόστος αυτό από τους δήμους μεταφέρεται σε μας, τους δημότες. Μέσω του λογαριασμού της ΔΕΗ πληρώνονται δημοτικά τέλη, 50% των οποίων διατίθενται από τους δήμους για τη διαχείριση των απορριμμάτων. Το κόστος της διαχείρισης των απορριμμάτων δεν είναι καθόλου μικρό. 12

20 Ένας τόνος απορριμμάτων κοστίζει 60,00-90,00 euro για τη συλλογή, τη μεταφορά και τη διάθεσή του (καύσιμα, δαπάνες κίνησης, αμοιβές προσωπικού, τέλη χωματερής), χωρίς να λαμβάνονται μέτρα προστασίας του περιβάλλοντος και χωρίς το πρόβλημα της καθαριότητας να έχει αντιμετωπισθεί μέχρι σήμερα. Με πραγματική αποτίμηση του κόστους, είναι ασύμφορη η σημερινή ανεξέλεγκτη παραγωγή και διαχείριση απορριμμάτων, η ανεύθυνη σπατάλη πόρων, καθώς και η αδικαιολόγητη περιβαλλοντική επιβάρυνση από το θάψιμο τεραστίων ποσοτήτων σκουπιδιών. 13

21 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2. ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ 2.1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η ανακύκλωση είναι μια διαδικασία όπου τα απορριπτόμενα υλικά (σκουπίδια) συλλέγονταμ ταξινομούνται και μετατρέπονται σε πηγές ενέργειας ή πρώτες ύλες και στην συνέχεια μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την παραγωγή νέων προϊόντων. Η ανακύκλωση σήμερα μπορούμε να πούμε ότι αποτελεί σύγχρονη απαίτηση και αναπόσπαστο συστατικό της διαχείρισης των απορριμμάτων. Περιλαμβάνει όλα τα μέτρα για την ανάκτηση αυτών των υλικών και την προώθησή τους στη διαδικασία παραγωγής νέων προϊόντων που δημιουργούνται μέσα από την επεξεργασία ήδη χρησιμοποιημένων προϊόντων. Η φύση δεν παράγει απορρίμματα. Αν η φύση δεν έκανε ανακύκλωση και παρήγαγε σκουπίδια όπως παράγει ο άνθρωπος, δε θα υπήρχε σήμερα ζωή στον πλανήτη. Τα σκουπίδια δεν είναι άχρηστα υλικά, αλλά χρήσιμες πρώτες ύλες για τις κατάλληλες βιομηχανίες, είναι λάθος η κατάληξη αυτών των υλικών στις χωματερές, με τεράστιο περιβαλλοντικό αλλά και οικονομικό κόστος. Στα φυσικά οικοσυστήματα, αυτό που θεωρείται απόβλητο από έναν οργανισμό, αποτελεί χρήσιμη πρώτη ύλη για κάποιον άλλο και έτσι τίποτα δεν χάνεται και συνεχίζεται αρμονικά ο αέναος κύκλος της ζωής. Ανακύκλωση μπορούμε να κάνουμε στο χαρτί, το γυαλί, το πλαστικό και τα μέταλλα. Χαρτί: Οι φάκελοι, το κίτρινο χαρτί και τα χαρτόκουτα, θα πρέπει να διαχωρίζονται από το κοινό χαρτί όπως το χαρτί εκτύπωσης, τις εφημερίδες, τα φυλλάδια, οι τηλεφωνικοί κατάλογοι, τα περιοδικά και τα χαρτόνια. Πλαστικά: Τα διαφορετικά είδη πλαστικών θα πρέπει να ταξινομούνται και να διαχωρίζονται σύμφωνα με τον κωδικό που διαθέτουν προτού φυσικά ανακυκλωθούν. Γυαλί: Το ανακυκλωμένο γυαλί είναι ένα πολύτιμο υλικό, αλλά τα επίπεδο γυαλί (όπως τζάμια, παρμπρίζ αυτοκινήτων, κ.λπ.) θα πρέπει να ανακυκλώνεται ξεχωριστά από το γυαλί συσκευασίας (μπουκάλια, βάζα κ,λπ.). 14

22 Μέταλλα : Το αλουμίνιο και ο χάλυβας είναι επίσης πολύτιμα υλικά και συνήθως εύκολα μπορούν να ανακτηθούν από μεταλλικά δοχεία, κονσέρβες και διάφορα αντικείμενα ή είδη εξοπλισμού. Μέταλλα όπως ο χρυσός, ο ορείχαλκος (μπρούντζος), ο χαλκός και άλλα μπορούν επίσης να ανακυκλωθούν, αλλά επειδή παρουσιάζονται σε μικρότερες ποσότητες είναι δυσκολότερο να ανακτηθούν. Μπαταρίες : Στην Μεγάλη Βρετανία το ποσοστό ανακύκλωσης των μπαταριών έχει υπολογιστεί ότι είναι λιγότερο από 2%, το υπόλοιπο ποσοστό διατίθεται στις χωματερές ή αποτεφρώνεται απελευθερώνοντας ιδιαίτερα τοξικά βαρέα μέταλλα όπως το κάδμιο. Ηλεκτρονικές Συσκευές: Η κατηγορία αυτή των υλικών συμπεριλαμβάνει: υπολογιστές, εκτυπωτές, φωτοτυπικές συσκευές, ηλεκτρικές συσκευές κουζίνας, λάμπες φθορισμού. Βιοαπαδομήσιμα απόβλητα: δεν επιτρέπονται και πρέπει να κομποστοποιούνται για λόγους υγείας και ασφάλειας, αλλά το μεγαλύτερο μέρος των αποβλήτων του τομέα εστιάσεως μπορεί να κομποστοποιηθεί σε εξουσιοδοτημένα κέντρα. [ j K J I s 2.2 ΟΦΕΛΗ ΤΗΣ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗΣ Το βασικό όφελος που προκύπτει από την ανακύκλωση είναι η προστασία του περιβάλλοντος. Όσο πιο πολλά είδη απορριμμάτων αξιοποιούνται, τόσο μικρότερος γίνεται ο όγκος των σκουπιδιών που καταλήγουν στις χωματερές, τις θάλασσες και τα ποτάμια, με αποτέλεσμα αφενός να περιορίζεται σε σημαντικό βαθμό η ρύπανση του περιβάλλοντος και αφετέρου να επιμηκύνεται η διάρκεια ζωής των χωματερών. 15

23 Οφέλη της ανακύκλωσης είναι: Η μείωση του όγκου και του βάρους των απορριμμάτων. Η εξοικονόμηση χώρου. Η μείωση του κόστους συλλογής, μεταφοράς και διάθεσης των απορριμμάτων. Η εξοικονόμηση πρώτων υλών, ενέργειας και νερού. Η δημιουργία θέσεων εργασίας σε βιομηχανίες και προγράμματα ανακύκλωσης. Η μείωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων και των κινδύνων για τη δημόσια υγεία. Η ευκαιρία που δίνεται σε όλους τους πολίτες να δράσουν για το περιβάλλον. Κάνοντας ανακύκλωση έχουμε μικρότερη ποσότητα απορριμμάτων για ταφή και συνεπώς μικρότερη ρύπανση του υδροφόρου ορίζοντα και του αέρα Ακόμα παρατείνεται ο χρόνος λειτουργίας των χωματερών, αντιμετωπίζοντας έτσι τη δυσκολία εξεύρεσης νέων χωματερών και μειώνεται το κόστος συλλογής και διάθεσης των απορριμμάτων.4 Με την επαναφορά χρήσιμων υλικών στον οικονομικό κύκλο, μειώνονται οι εισαγωγές σκραπ από το εξωτερικό και αυτά τα υλικά νεοεισέρχονται στη βιομηχανία χωρίς την ανάγκη κατασπατάλησης πρώτων υλών. Η χρησιμοποίηση ανακυκλωμένων υλικών, έχει σαν αποτέλεσμα την εξοικονόμηση ενέργειας και τη μείωση της ρύπανσης κατά τη διαδικασία επεξεργασίας και κατασκευής νέων προϊόντων. Με την ανακύκλωση επιτυγχάνεται εξοικονόμηση υλικών από πρωτογενείς πηγές. Αυτό αν συνδυαστεί με την αυξανόμενη έλλειψη πρώτων υλών στη φύση και το συνεπαγόμενο αυξημένο κόστος τους, κάνει την ανακύκλωση περισσότερο χρήσιμη και αναγκαία. Εξοικονομούνται μεγάλα ποσά από τα έξοδα μεταφοράς των απορριμμάτων προς τις χωματερές οι οποίες είναι αρκετά μακριά από τις κατοικημένες περιοχές. Η εφαρμογή της ανακύκλωσης με τη μορφή της ΔσΠ μειώνει το κόστος συλλογής των απορριμμάτων, επειδή παρεμβαίνει και επηρεάζει τη διαδικασία συλλογής και μεταφοράς 4 \\A\Av anakvklosi idx.gr/keimena (01/08/2009) 16

24 τους. Τέλος για την λειτουργία ανακύκλωσης απαιτείται η απασχόληση προσωπικού στα διάφορα στάδια υλοποίησής τους. Από στατιστικά στοιχεία προκύπτει ότι με τη ΔσΠ δημιουργούνται περισσότερες θέσεις απασχόλησης σε σχέση με την Υγειονομική Ταφή σε αναλογία 5: Τα οφέλη τις κοινωνίας > Δημιουργία σταθερών και κοινωνικά χρήσιμων θέσεων εργασίας, > Προστασία περιβάλλοντος, > Μείωση συναλλάγματος για εισαγωγές πρώτων υλών, > Βελτίωση της ποιότητας ζωής, > Μείωση παραγόμενων απορριμμάτων > Αλλά και υποχρεώσεις, όπως είναι η συμμετοχή σε προγράμματα μείωσης, επαναχρησιμοποίησης, αξιοποίησης κι ανακύκλωσης των απορριμμάτων Τα οφέλη του περιβάλλοντος και της οικονομίας Τα περιβαλλοντικά οφέλη από την ανακύκλωση του χαρτιού σε σχέση με την παραγωγή ενός τόνου χαρτιού από παρθένες πρώτες ύλες (χαρτοπολτός) => Η παραγωγή ενός τόνου χαρτιού από παλιό, χρησιμοποιημένο χαρτί: εξοικονομεί 17 δέντρα Ο Το μισό (50%) της ενέργειας και της κατανάλωσης νερού. => Εχει ως αποτέλεσμα 74%λιγοτερη ατμοσφαιρική ρύπανση και 35% λιγότερη ρύπανση του αέρα => Μειώνει τα απορρίμματα που καταλήγουν στις χωματερές Ο Δημιουργεί -πάγιες θέσεις εργασίας. Τα χρησιμοποιημένα αλουμινένια κουτιά από αναψυκτικά, μπύρες κ.α. δεν είναι άχρηστα. Αντίθετα, με την ανακύκλωσή τους προσφέρουν χρήματα σε όποιους τα μαζεύουν και τα πηγαίνουν στους χώρους που έχουν δημιουργηθεί για το σκοπό αυτό. Με τον τρόπο αυτό 17

25 επιτυγχάνεται : α) η προστασία του περιβάλλοντος β) η εξοικονόμηση ενέργειας γ) ο περιορισμός της σπατάλης πρώτων υλών Κάθε αλουμινένιο κουτί έχει μια χρηματική αξία. Όταν πετάμε ένα κουτί είναι σαν να πετάμε χρήματα. Παίρνοντας μέρος στην ανακύκλωση κερδίζεις αυτά τα χρήματα που θα χρησιμοποιηθούν για σένα, για να βελτιώσουν την ποιότητα της ζωής σου. Με την ανακύκλωση του αλουμινίου έχουμε μεγάλο οικονομικό όφελος, αφού εξοικονομείται το 95% της ενέργειας που χρειάζεται για την παραγωγή του από πρώτες ύλες. Υπολογίζεται ότι το 1991 στην Ελλάδα καταναλώθηκαν 700 εκατομμύρια κουτιά αλουμινίου. Από αυτά, σύμφωνα με στοιχεία της Ελληνικής Ένωσης Αλουμινίου, το 25% ανακυκλώθηκε δηλαδή 175 εκατομμύρια κουτιά αλουμινίου.5 Ανακυκλώνοντας 1 κιλό αλουμίνιο εξοικονομούνται: => 8 κιλά βωξίτη ==> 4 κιλά χημικών προϊόντων και => 14 κιλοβατώρες ενέργειας Ανακυκλώνοντας 1 τόνο χαρτιού => Εξοικονομούνται 17 δέντρα και λίτρα νερού και μειώνεται κατά 95% η ατμοσφαιρική ρύπανση. 18

26 ^ Εξοικονόμηση των φυσικών πόρων. Η τεχνολογική εξέλιξη στις διαδικασίες ανακύκλωσης έχει βελτιώσει πολύ την ποιότητα των ανακυκλωμένων υλικών. Επίσης πρέπει να σημειώσουμε ότι έχει επεκταθεί η ποικιλία των δευτερογενών αντικειμένων που μπορούν να παραχθούν από ανακυκλώσιμα υλικά. Αντί λοιπόν να υποβαθμίζουμε το φυσικό περιβάλλον με την συνεχή εξαγωγή των πρώτων υλών, μπορούμε να μειώσουμε την συγκεκριμένη επίδραση μετατρέποντας μερικά από τα απόβλητα σε πρώτη ύλη.6 Παράλληλα με την εξαγωγή μέσω της ανακύκλωσης καθαρής πρώτης ύλης, έτοιμης προς χρήση, έχουμε σημαντική εξοικονόμηση πρώτων υλών και ενέργειας.η ανακύκλωση, επίσης, συμβάλλει τόσο στον περιορισμό των δαπανών όσο και στην αύξηση των εσόδων των δήμων και των κοινοτήτων, με τον περιορισμό των οικιακών απορριμμάτων που επιτυγχάνεται με την ανακύκλωση, έχουμε μείωση της ενέργειας και του κόστους της συλλογής από τους δήμους ή τις κοινότητες και της μεταφοράς των σκουπιδιών στους χώρους υγειονομικής ταφής (χωματερές). Παράλληλα, η διάθεση των ανακυκλώσιμων υλικών στις βιομηχανίες αποδίδει στην τοπική αυτοδιοίκηση αρκετά χρήματα, τα οποία μπορούν να επενδυθούν στη βελτίωση της ζωής των πολιτών, την κατασκευή δημόσιων έργων κ.ά. Αν όλοι οι κάτοικοι της Ελλάδας ανακυκλώναμε τα αλουμινένια κουτάκια που αγοράζουμε (κουτάκια αναψυκτικών, μπύρας, κλπ.) οι ελληνικές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα θα μειώνονταν κατά 250 χιλιάδες τόνους ετησίως και ότι αν ανακυκλώναμε όλα τα υλικά συσκευασίας και χάρτου θα αποφεύγονταν η έκλυση 3,84 εκατομμυρίων τόνων διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα. Με την ανακύκλωση μπορούμε επίσης να εξοικονομήσουμε ενέργεια, να μειώσουμε τη ρύπανση και τις ανάγκες μεταφοράς σε σύγκριση φυσικά με την παραγωγή που προκύπτει από τις πρώτες ύλες. Το ανακυκλωμένο αλουμίνιο παραδείγματος χάριν απαιτεί μόνο το 5% της ενέργειας που χρειάζεται από την αρχική παραγωγή του, έτσι ανακυκλώνοντας ένα κουτάκι αλουμινίου μπορείτε να εξοικονομήσετε αρκετή ηλεκτρική ενέργεια για να λειτουργήσει μια τηλεόραση για τρεις ώρες! Μείωση της ρύπανσης και των υγειονομικών κινδύνων που σχετίζονται με την αποτέφρωση και την υγειονομική ταφή. 6 \\Λ\Λν minenv.gr/1/12/121/12103/gl html

27 Η υγειονομική ταφή ρυπαίνει μεγάλες περιοχές του εδάφους για αιώνες και παράγει υγρά απόβλητα (στραγγίσματα) που μπορούν να μολύνουν τα υπεδάφη ύδατα, ενώ η αποτέφρωση παράγει τοξική τέφρα και ρυπογόνος αέριες εκπομπές. Η ανακύκλωση αποτρέπει ένα μεγάλο μέρος των ογκωδών αποβλήτων να χρησιμοποιηθούν από τις παραπάνω μεθόδους διαχείρισης οι οποίες είναι επικίνδυνες για την ανθρώπινη υγεία και το περιβάλλον. Με την ανακύκλωση των ογκωδών υλικών όπως το γυαλί, το χαρτί, την συσκευασία και την κομποστοποίηση των βιοαποδομήσιμων απόβλητων μπορείτε να εξοικονομήσετε χρήματα από την αγορά κάδων υποδοχής των αποβλήτων και από την διάθεση των αποβλήτων. Κατά την ανακύκλωση προκύπτουν έξι θέσεις εργασίας, ενώ κατά την διάθεση των αποβλήτων με υγειονομική ταφή μόνο μία θέση εργασίας. Στην ανακύκλωση δημιουργούνται θέσεις εργασίας όχι μόνο στην αποκομιδή και στην ταξινόμηση των αποβλήτων, αλλά και στην επεξεργασία των υλικών και την κατασκευή νέων αντικειμένων. 2.3 Εξοικονόμηση ενέργειας Το ενεργειακό όφελος από την ανακύκλωση διαφόρων υλικών είναι πολύ μεγάλο. Η ενέργεια που χρειάζεται για την παραγωγή προϊόντων από ανακυκλωμένο υλικό είναι πολύ λιγότερη από αυτήν που καταναλώνεται για την παραγωγή τους από πρωτογενή υλικά: 23-77% λιγότερη για το χαρτί και 95% λιγότερη για το αλουμίνιο. Οι λόγοι που επιβάλλουν την εξοικονόμηση ενέργειας είναι: * Η μείωση του κόστους των προϊόντων * Η μείωση της εισαγωγής πετρελαίου * Η μη εξάντληση των εγχώριων ορυκτών καυσίμων 20

28 * Η μείωση των καύσεων και επομένως του διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα. 2.4 Ο ΡΟΛΟΣ ΜΑΣ ΣΤΗΝ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ Απαραίτητο θα ήταν όλοι οι άνθρωποι να κατανοήσουν την χρησιμότητα της ανακύκλωσης των προϊόντων, αν θέλουμε να διατηρήσομε το περιβάλλον καθαρό. Κάθε ένας ατομικά και όλοι μαζί συνολικά μπορούμε να συμβάλουμε ενεργά στη προσπάθεια αυτή. Στόχος μας στην ανακύκλωση είναι μέσω της ανακύκλωσης να προστατέψουμε το φυσικό περιβάλλον να αναπτύξουμε την αειφορία και να εξοικονομήσουμε όσο το δυνατόν περισσότερη ενέργεια. Ακολουθούν κάποια από τα πράγματα που μπορούμε να κάνουμε έτσι ώστε να δημιουργήσουμε έναν πλανήτη με αποτέλεσμα καλύτερες και αρμονικές συνθήκες ζωής. 1. Προτιμάμε προϊόντα που η συσκευασία τους είναι από χαρτί ή γυαλί και τις χρησιμοποιούμε πάλι. 2. Χρησιμοποιούμε τους κάδους ανακύκλωσης χαρτιού που υπάρχουν σε σημεία της πόλης μας. 3. Πηγαίνουμε τα παλιά μεταλλικά αντικείμενα σε χώρους συγκέντρωσης που υπάρχουν στην πόλη μας για ανακύκλωση μετάλλων. 4. Να χρησιμοποιούμε γυάλινα δοχεία για αναψυκτικά, μπύρες κλπ, για να μπορούμε να τα επιστρέφουμε. 5. Να μην αγοράζουμε συχνά προϊόντα μιας χρήσης. 6. Να μην πετάμε ποτέ γυάλινα ή μεταλλικά δοχεία στο δρόμο ή στην ύπαιθρο. Είναι πολύ επικίνδυνα για τους ανθρώπους αλλά και για τα ζώα. 7. Να ζητήσουμε από τον Δήμο να τοποθετήσει κάδους στο σχολείο μας ή στη γειτονιά μας κάδους για ανακύκλωση. 8. Μειώστε τα απορρίμματα προτού ακόμη αγοράσετε τα προϊόντα, προτιμώντας αυτά που η συσκευασία τους είναι μικρή και φιλική προς το περιβάλλον. 21

29 9. Αναζητήστε το λογότυπο της ανακύκλωσης στα προϊόντα που αγοράζετε. ΙΟ.Χρειάζεστε πάντα πλαστικές σακούλες; Προτιμήστε μία πάνινη τσάντα ή μία χάρτινη σακούλα. 11.Χρησιμοποιήστε επαναχρησιμοποιούμενα δοχεία για την αποθήκευση τροφών στο ψυγείο σας αντί να τις καλύπτετε με αλουμινόχαρτο. 12. Χρησιμοποιήστε επαναφορτιζόμενες μπαταρίες. 13. Ανακυκλώστε το λάδι μηχανής του αυτοκινήτου σας. Δώστε το στο συνεργείο και μη το ρίχνετε στην αποχέτευση. 14. Να επιλέγουμε, στα πλαίσια των αναγκών μας, το μεγαλύτερο δυνατό μέγεθος ενός προϊόντος, γιατί έχει αναλογικά την μικρότερη σε βάρος συσκευασία. 15.Να χρησιμοποιούμε τη δική μας πάνινη τσάντα ή δίχτυ ή οποιαδήποτε τσάντα μπορεί να επαναχρησιμοποιηθεί για τις αγορές μας. 16. Να προτιμάμε τα απορρυπαντικά σε συμπυκνωμένη μορφή, γιατί έχουν λιγότερη συσκευασία κι εκείνα που έχουν χάρτινη συσκευασία (ιδιαίτερα αν είναι ανακυκλωμένη). 17. Να χρησιμοποιούμε μπαταρίες που δεν έχουν κάδμιο ή υδράργυρο ή επαναφορτιζόμενες. 18. Να προτιμάμε λάμπες φωτισμού μεγαλύτερης διάρκειας ζωής και χαμηλών ενεργειακών αναγκών. Στόχος δεν είναι απλώς να μειωθούν τα απορρίμματα, αλλά και να ενεργοποιηθούν οι ίδιοι οι πολίτες ώστε να συμμετέχουν σε κάθε προσπάθεια αποκατάστασης του περιβάλλοντος και της ισορροπίας στη φύση. Ίσως η ανακύκλωση γίνει πραγματικότητα και απαραίτητο μέρος της καθημερινής ζωής του κάθε πολίτη. 22

30 2.5 Στάδια ζωής ενός προϊόντος Ποια είναι τα στάδια ζωής ενός προϊόντος; Απόκτηση πρώτων υλών Κατασκευή (υλικών και προϊόντων) Συσκευασία και τυποποίηση Μεταφορά και διανομή Χρήση/ επαναχρησιμοποίηση/ συντήρηση Ανακύκλωση/ ανάκτηση απορριμμάτων και αποβλήτων Τελική διάθεση / απόρριψη 2.6 Στόχοι της ανακύκλωσης Βασικοί στόχοι της ανακύκλωσης είναι: ΜΗ επαναχρησιμοποίηση ορισμένων αντικειμένων (λ.χ. γυάλινα δοχεία, πλαστικά μπουκάλια μιας χρήσης) από τις βιομηχανίες, αφού προηγηθούν οι διαδικασίες διαλογής και αποστείρωσής τους. Η επεξεργασία ορισμένων απορριμμάτων (τήξη, συμπίεση) και η αξιοποίησή τους ως πρώτες ύλες από τις βιομηχανίες (λ.χ. τα γυάλινα δοχεία γίνονται υαλότριμμα, τα παλιά χαρτιά χαρτοπολτός κ.λπ.). Ο περιορισμός της παραγωγής των υλικών συσκευασίας από τις βιομηχανίες. 2.7 ΕΤΑΙΡΙΕΣ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗΣ Οι εταιρίες ανακύκλωσης λειτουργούν στο πλαίσιο και με τους όρους που καθορίζει η σχετική εθνική και κοινοτική νομοθεσία. Αναλαμβάνουν τη συλλογή των επαναχρησιμοποιούμενων ή/και ανακυκλώσιμων υλικών και τα παραδίδουν σε κέντρα αξιοποίησης ή ανακύκλωσης που δημιουργούνται για το σκοπό αυτό Επιχορηγούνται μετά από διαγωνισμό για κάθε τόνο υλικών προς αξιοποίηση ή 23

31 ανακύκλωση με ποσό που φθάνει μέχρι το 50% του κόστους συλλογής και διάθεσης αντιστοίχως ενός τόνου απορριμμάτων Μπορούν να εφοδιάζονται με τεχνικό εξοπλισμό (οχήματα, κάδους, πρέσες, κλπ) με τη μέθοδο λίζινγκ από τον Ο.Α.Α. που παρακρατεί για το σκοπό αυτό αναλογικά από την επιδότηση. Είναι υποχρεωμένοι να υπερκαλύπτουν τους στόχους που θέτει η εθνική πολιτική για τη μείωση και ανακύκλωση απορριμμάτων για να εισπράττουν την επιδότηση Ο.Τ.Α. Μπορούν να σχηματίζουν μόνοι τους ή σε συνεργασία με άλλους Ο.Τ.Α. ή/και φορείς ή/και ιδιώτες Εταιρίες Ανακύκλωσης, Εξειδικεύουν τους στόχους της εθνικής και κοινοτικής πολιτικής για τα απορρίμματα και διαμορφώνουν σχέδια και προγράμματα δράσης, Βελτιώνουν το έργο τους στον τομέα καθαριότητας με την καλύτερη αξιοποίηση του υπάρχοντος εξοπλισμού και δυναμικού για τη διαχείριση μικρότερου όγκου απορριμμάτων που θα επιτυγχάνεται μέσω της μείωσης κι ανακύκλωσης απορριμμάτων από το παράλληλο δίκτυο συλλογής υλικών προς ανακύκλωση, Διαφοροποιούν τα τέλη καθαριότητας ανάλογα με την επίτευξη ή όχι των ποσοτικών και ποιοτικών στόχων, μειώνοντας τα αναλογικά σύμφωνα με την εξοικονόμηση κόστους που επιτυγχάνεται από τη μείωση του όγκου των προς τελική διάθεση απορριμμάτων, Ανταποκρίνονται στις σύγχρονες περιβαλλοντικές και ποιοτικές απαιτήσεις των πολιτών, συμβάλλοντας στην διαμόρφωση περιβαλλοντικής συνείδησης και προστασίας του περιβάλλοντος.7 7 Περιοδικό «Σκουπίδια και ανακύκλωση» 24

32 Εικόνα 2.1 Το εργοστάσιο περισυλλογής και διαλογής του Ν. Μεσσηνίας 2.8 ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΓΥΑΛΙΟΥ ΕΙΣΑΓΩΓΗ s Αν θέλουμε να διατηρήσουμε το περιβάλλον καθαρό πρέπει όλοι μας να καταλάβουμε, πόσο σημαντική είναι η ανακύκλωση των προϊόντων. Ένα προϊόν με ευρεία χρήση στη ζωή μας είναι το γυαλί σε διάφορες μορφές,, το οποίο πρέπει να ανακυκλώνετε συχνά. Υπάρχουν δύο τρόποι ανακύκλωσης. Ο πρώτος τρόπος είναι η επαναχρησιμοποίηση ορισμένων μπουκαλιών. Ο δε δεύτερος τρόπος έχει σχέση με διάφορα γυάλινα αντικείμενα (ποτήρια, μπολ, τζάμια) κ.λπ. και τα μπουκάλια που δεν μπορούν να επαναχρησιμοποιηθούν. Αυτά τα συγκεντρώνουμε σε ειδικούς κάδους. Όπου μεταφέρονται στα κέντρα συγκέντρωσης 25

33 γυαλιού όπου υποδιαιρείται σε κατηγορίες χρωμάτων (λευκό, πράσινο, καφέ) κ.λπ.. Κατά τη συλλογή του θραύεται για να μειωθεί ο όγκος του και δημιουργείται το υαλόθραυσμα. Το καφέ γυαλί χρησιμοποιείται για μπουκάλια μπύρας και φαρμάκων τα οποία είναι χημικά και ευαίσθητα στο φως, τα δε πράσινου χρώματος, για τα μπουκάλια κρασιού και αναψυκτικών. Τα τελικά προϊόντα της ανακύκλωσης γυαλιού μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε υαλοβάμβακες, fiberglass, σήματα στους δρόμους. Εικόνα 2.2 Οι υπάλληλοι διαλέγουν τα υλικά ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΓΥΑΛΙΟΥ Το γυαλί κατασκευάζετε από μια ειδική άμμο από σόδα και μαρμαρόσκονη που την εισάγουμε από το Βέλγιο,. Τα υλικά αυτά αναμιγνύονται σε μεγάλα σιλό και πηγαίνουν στον κλίβανο τήξης όπου γίνονται υαλόμαζα (γυαλί σε υγρή κατάσταση) σε θερμοκρασία 5.000ο ο C. Η υαλόμαζα πηγαίνει σε ειδικές μηχανές και μπαίνει σε καλούπια που δίνουν το σχήμα των δοχείων. Μια άλλη μηχανή φυσάει για να δημιουργήσει τον ωφέλιμο χώρο των δοχείων και το γυαλί ψύχεται. 26

34 Έτσι παίρνουμε τα διάφορα γυάλινα δοχεία. Όλη αυτή η διαδικασία ελέγχεται από το κέντρο ηλεκτρονικού ελέγχου (ηλεκτρονικοί υπολογιστές). Τα γυάλινα δοχεία ελέγχονται από εργάτες στη αρχή, για να δουν αν υπάρχουν ατέλειες και πηγαίνουν σε ειδικές μηχανές οι οποίες ελέγχουν το στόμιο, το σχήμα και τη χωρητικότητά. Αν ορισμένα δοχεία έχουν ξεφύγει από το μάτι του ανθρώπου οι μηχανές που έχουν τον τελικό έλεγχο τα απορρίπτουν. Αφού τελειώσουν οι έλεγχοι, τα πακετάρουν τα βάζουν σε παλέτες, και τα πηγαίνουν στα εργοστάσια εμφιάλωσης. Τα μπουκάλια που είναι ραγισμένα ή έχουν άλλη ατέλεια πηγαίνουν για ανακύκλωση. Μετά το σπάνε σε μικρά κομματάκια (υαλόθραυσμα) και το καθαρίζουν από χαρτιά, πλαστικά κ.ά. Στη συνέχεια το υαλόθραυσμα οδηγείτε στον κλίβανο τήξης κι ακολουθείται όλη η προηγούμενη διαδικασία. Με την ανακύκλωση του γυαλιού κάνουμε οικονομία στις πρώτες ύλες και προστατεύουμε το περιβάλλον. Εκτιμάται ότι κάθε χρόνο καταλήγουν στις ελληνικές χωματερές τόνοι γυαλί, για την κατασκευή του οποίου έχουν δαπανηθεί τόνοι πρώτες ύλες ΤΙ ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΚΑΝΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΤΟΥ ΓΥΑΛΙΟΥ Αυτά που μπορούμε να κάνουμε είναι τα εξής: Να μην πετάμε διάφορα γυάλινα σκεύη ή διακοσμητικά, που δεν χρειαζόμαστε, αλλά να τα διαθέτουμε για φιλανθρωπικούς σκοπούς ή να τα πουλάμε σε μαγαζιά που τα ανακυκλώνουν. Να χρησιμοποιούμε γυάλινα δοχεία για αναψυκτικά, μπύρες κλπ, για να μπορούμε να τα επιστρέφουμε. Να επιστρέφουμε τα γυάλινα δοχεία που χρησιμοποιούμε για φάρμακα, όταν αδειάσουν. Να μην αγοράζουμε προϊόντα μιας χρήσης. Να μην πετάμε ποτέ γυάλινα δοχεία στο δρόμο ή στην ύπαιθρο. Είναι πολύ επικίνδυνα για τους ανθρώπους αλλά και για τα ζώα. Να προσπαθούμε να μαζεύομε τα γυάλινα δοχεία και να τα βάζουμε σε ειδικούς 27

35 κάδους. Μπορούμε πολλά γυάλινα δοχεία να τα ξαναχρησιμοποιήσουμε καθημερινά στη κουζίνα μας όπως για μαρμελάδες, γλυκά, τρόφιμα, κομπόστες κλπ. Να ζητήσουμε από τον Δήμο μαζί με τους φίλους μας ή το σχολείο μας να τοποθετήσει κάδους για ανακύκλωση αν δεν υπάρχουν ΤΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΑ ΟΦΕΛΗ Τα περιβαλλοντικά οφέλη από την ανακύκλωση του γυαλιού είναι: 1. Η μείωση της απαιτούμενης ενέργειας για την παραγωγή προϊόντων κατά %, 2. Η εξοικονόμηση πρώτων υλών, 3. Η μείωση του όγκου των απορριμμάτων και 4. Η μείωση της ρύπανσης της ατμόσφαιρας. Για κάθε ένα τόνο ανακυκλωμένου γυαλιού εξοικονομούνται 1,1 τόνοι πρώτων υλών (άμμος, άσβεστος και σόδα) και ενέργεια αντίστοιχη με 135 λίτρα πετρελαίου. Το γυαλί, σε αντίθεση με το χαρτί, μπορεί να ανακυκλωθεί πολλές φορές χωρίς αλλοίωση και χαρακτηρίζεται από μηδενική διαπίδυση προς το περιεχόμενό του. Για τους λόγους αυτούς, το γυαλί θεωρείται για πολλές χρήσεις το φιλικότερο προς το περιβάλλον υλικό. Η ποσότητα του γυαλιού που καταλήγει στις ελληνικές χωματερές θα πρέπει να ξεπερνά τους τόνους το χρόνο. 28

36 Η ποσοστιαία συμμετοχή του γυαλιού στα απορρίμματα είναι 3%. Το ποσοστό ανακύκλωσης είναι 26%, πολύ χαμηλότερο σε σχέση με άλλες χώρες της ΕΕ που φτάνει έως και 80%. 2.9 ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΜΕΤΑΛΛΩΝ Το ενεργειακό όφελος από την ανακύκλωση του αλουμινίου είναι πολύ μεγάλο. Αν ανακυκλώναμε όλα τα κουτιά που παράγονται στην Ελλάδα (900 εκατομμύρια κάθε χρόνο) θα εξοικονομούσαμε τόση ηλεκτρική ενέργεια, όση χρειάζεται μια πόλη κατοίκων. Δύο είναι τα κυρίως μέταλλα που χρησιμοποιούνται στη συσκευασία, ο λευκοσίδηρος και ο το αλουμίνιο. Ο λευκοσίδηρος είναι επικασσιτερωμένος χάλυβας (0,03%). Η ανακύκλωση του αλουμινίου αφορά κύρια τα κουτιά αναψυκτικών και μπύρας, καθώς και υδρορροές, πλαίσια παραθύρων, έπιπλα κήπου, εξαρτήματα αυτοκινήτων. Κατά τη ανακύκλωσή τους, τα κουτιά αλουμινίου πρέπει να διαχωρίζονται από τα σιδηρούχα και τα διμεταλλικά, κάτι που επιτυγχάνεται με την χρήση μαγνητικού διαχωριστή. g ( ) 29

37 Από την ανακύκλωση του χάλυβα εξοικονομούμε περίπου το 60% της ενέργειας που χρειάζεται για την παραγωγή του από τις πρώτες ύλες, ενώ από την ανακύκλωση του αλουμινίου εξοικονομούμε το 95% της ενέργειας. Από το γεγονός ότι η ενέργεια αντιστοιχεί στο 25-30% του συνολικού κόστους παραγωγής του αλουμινίου, αντιλαμβάνεται κανείς το οικονομικό όφελος από την ανακύκλωσή του. Η ανακύκλωση των κουτιών από λευκοσίδηρο στην Ελλάδα γίνεται σε ποσοστό 17% και των κουτιών αλουμινίου σε ποσοστό 30%. Για κάθε τόνο αλουμινίου που ανακυκλώνεται εξοικονομούνται: Περισσότεροι από 4 τόνοι βωξίτη 500 κιλά σόδας 100 κιλά ασβεστόλιθου 700 κιλά πετρελαίου 25 κιλά κρυολίτη 35 κιλά φθοριούχου αλουμινίου Το κάθε κουτί αλουμινίου είναι κατασκευασμένο από 18 g. αλουμινίου, τα οποία για να παραχθούν από το βωξίτη, χρειάστηκαν 0,8 KWh. Στη βιομηχανία, τα κουτιά εισάγονται σε φούρνο για αποβερνίκωση, αποσμάλτωση και απομάκρυνση χρωματικών επιγραφών. Το καθαρό αλουμίνιο εισάγεται σε φούρνο για τήξη και μόρφωση σε ράβδους, που όταν ψηχθούν αποτελούν τα φύλλα ή ρολά που θα διαμορφώσουν τελικά τα νέα κουτιά.9 9 \\λ\λ\ canal.gr/stadial htm ( ) 30

38 Όταν πετάμε ένα κουτί αλουμινίου στα σκουπίδια, στην πραγματικότητα πετάμε: την πρώτη ύλη (βωξίτη) την ενέργεια (0,8 KWh) και την ανθρώπινη εργασία, που χρειάστηκε για να παραχθεί το αλουμίνιο του κουτιού από το βωξίτη τα κεφάλαια που έχουν επενδυθεί για την εξόρυξη του βωξίτη την παραγωγή αλουμινίου* ΕΝΩ ΤΑΥΤΟΧΡΟΝΑ αυξάνουμε τον όγκο των σκουπιδιών ρυπαίνουμε το περιβάλλον, γιατί ο κύκλος εργασιών για την παραγωγή αλουμινίου δημιουργεί απόβλητα. Με την ηλεκτρική ενέργεια, που χρειάζεται για να γίνει ένα κουτί από αλουμίνιο, μπορείτε: Ν ακούσετε ραδιόφωνο για 4 ώρες 31

39 Να δείτε τηλεόραση για 3 ώρες Να χετε αναμμένη μια λάμπα 60 Watt για 5 ώρες Να χετε σε λειτουργία ένα ψυγείο για 3 ώρες 2.10 ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΠΛΑΣΤΙΚΩΝ Τα πλαστικά είναι υλικά υψηλής τεχνολογίας και ποιότητας, χαμηλής τιμής και πολύ πρακτικά και χρήσιμα για τη συσκευασία πολλών προϊόντων. Η εκτεταμένη όμως χρήση τους και η αργή αποδόμησή τους τα καθιστά ένα από τα βασικά συστατικά ρύπανσης του φυσικού περιβάλλοντος. Το πλαστικό είναι ανακυκλώσιμο περιέχει (50 περίπου είδη) που χρησιμοποιούνται από τις βιομηχανίες και καθιστούν τη διαδικασία αυτή πολύ δύσκολη. Τα πλαστικά αποτελούν το μεγαλύτερο μέρος των απορριμμάτων. Στην Ελλάδα καταναλώνονται ετησίως τόνοι πλαστικών. Αποτελούν υλικό υψηλής τεχνολογίας και μεγάλης αντοχής και χρησιμεύουν κυρίως ως υλικό συσκευασίας. Ο λόγος που τα καθιστά εχθρικά προς το περιβάλλον είναι ότι αποσυντίθενται, με πολύ αργό ρυθμό: ένα πλαστικό μπουκάλι αποσυντίθεται σε 450 χρόνια, ενώ ένα σχοινί σε 3-14 μήνες, ένα χαρτί σε 4-6 εβδομάδες. Το πλαστικό είναι ένα εύχρηστο υλικό που πρέπει, όμως, να χρησιμοποιείται με μέτρο. Καλό θα ήταν να αντικαθίσταται, όπου είναι δυνατόν, από χαρτί που ανακυκλώνεται και αποικοδομείται ευκολότερα. Το ποσοστό ανακύκλωσης των πλαστικών συσκευασιών στη χώρα μας είναι 5% ( τόνοι το χρόνο) και αφορά κατά κύριο λόγο στην ανακύκλωση που κάνουν οι ίδιες οι βιομηχανίες παραγωγής πλαστικών στα απορρίμματά τους και όχι στην ανακύκλωση πλαστικών συσκευασιών από τα οικιακά απορρίμματα. Το ίδιο χαμηλό ποσοστό έχει και η Ε.Ε. με εξαίρεση τη Γερμανία (43%). Τα πλαστικά απορροφούν για την παραγωγή τους το 4% της παγκόσμιας κατανάλωσης πετρελαίου (2% τα πλαστικά συσκευασίας και 2% τα άλλα πλαστικά) και τεράστια ποσά ενέργειας greenpeace./org/greece/ ( ) 32

40 Εικόνα 2.3 Πλαστικά αντικείμενα ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗΣ ΠΛΑΣΤΙΚΟΥ Με μια νέα μέθοδο που άρχισε να χρησιμοποιείται από το 1987, τα πλαστικά απορρίμματα συμπιέζονται χωρίς προηγούμενη διαλογή και καθαρισμό τους, για να μειωθεί ο όγκος τους. Μετά ακολουθεί η θέρμανσή τους και συνεχής ζύμωση σε θερμοκρασία γύρω στους 200oC. Αποτέλεσμα αυτής της διαδικασίας είναι η παραγωγή ενός ρευστού ομοιόμορφου υλικού που μπορεί να μορφοποιηθεί κατάλληλα με χύτευση υπό πίεση. Το υλικό που προκύπτει είναι δεύτερης ποιότητας, που ωστόσο, μπορεί να βελτιωθεί, αν διοχετευτεί σε αυτό ποσότητα καθαρού πλαστικού. Μια λύση στο πρόβλημα ανακύκλωσης των πλαστικών προσφέρει το βιοπλαστικό, ένα είδος πλαστικού που παρασκευάζεται με τη βοήθεια βακτηριδίων και ανακαλύφτηκε το 1988 από μια βρετανική εταιρία. Σε αντίθεση με τα κοινά πλαστικά, που είναι απρόσβλητα σε μικροοργανισμούς και δεν αποσυντίθενται, το βιοπλαστικό μπορεί να αποσυντεθεί μέσα στο έδαφος μέσω μυκήτων και βακτηριδίων σε διάστημα λίγων μηνών. Από βιοπλαστικό κατασκευάζονται ήδη μπουκάλια, δοχεία, μεμβράνες συσκευασίας κ.λπ., ενώ υπάρχουν πολλές προοπτικές 33

41 για επέκταση της χρήσης του ΟΙ ΒΑΣΙΚΟΤΕΡΟΙ ΤΥΠΟΙ ΠΛΑΣΤΙΚΩΝ Στην Ευρώπη ο Σύνδεσμος Βιομηχανιών Πλαστικών πρωτοστατεί στην προσπάθεια ανακύκλωσης πλαστικών φιαλών οικιακής χρήσης, οι οποίες κατασκευάζονται από τους δύο βασικότερους τύπους πλαστικών, τον ΡΕΤ (πολυεστέρας τερεφθαλικού πολυαιθυλενίου) και το PVC (πολυβινυλοχλωρίδιο), για το οποίο γίνονται προσπάθειες για τον περιορισμό της χρήσης του επειδή ανακυκλώνεται mo δύσκολα. Το πλαστικό τύπου ΡΕΤ χρησιμοποιείται στην κατασκευή φιαλών για αναψυκτικά, νερό και κάθε είδους υγρά, τρόφιμα και ποτά και στην κατασκευή δίσκων για τα έτοιμα φαγητά. Είναι το φιλικότερο στο περιβάλλον πλαστικό, γιατί το υλικό είναι καθαρό, χωρίς προσμείξεις και ανακυκλώνεται ευκολότερα από όλα τα άλλα είδη πλαστικών. Το 1992 σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες καθιερώθηκε ο θεσμός των επιστρεφόμενών φιαλών ΡΕΤ στη συσκευασία ανθρακούχων αναψυκτικών, προκειμένου να αποφευχθεί η γυάλινη συσκευασία και να ικανοποιηθεί η περιβαλλοντική ευαισθησία των πελατών τους. Η λειτουργία μιας μονάδας ανακύκλωσης πλαστικών ΡΕΤ απαιτεί μια ελάχιστη ποσότητα τόνων ΡΕΤ το χρόνο. Στη χώρα μας καταναλώνουμε ετησίως 400 εκατομμύρια πλαστικά μπουκάλια ΡΕΤ για αναψυκτικά και άλλα τόσα για εμφιαλωμένο νερό. Το συνολικό τους βάρος υπολογίζεται σε τόνους πλαστικού. Το πλαστικό τύπου PVC είναι αυτό που ρυπαίνει περισσότερο το περιβάλλον, γιατί περιέχει ιχνοστοιχεία βαρέων μετάλλων και γι' αυτό ανακυκλώνεται δυσκολότερα. Πίνακας 2.1 Σύμβολα, κωδικοί και χρήση πλαστικών Ο I Η ΕΙΔΟΣ ΧΡΗΣΗ 34

42 PE Τ η PE TE Τερεφθαλικός πολυεστέρας (Τερεφθαλικός εστέρας πολυαιθυλενίου) του Μπουκάλια αναψυκτικών και δίσκοι με έτοιμο φαγητό για το φούρνο. Τα υπολείμματα του ΡΕΤ χρησιμοποιούνται για γέμισμα σε τζάκετ, υπνόσακους, μαξιλάρια, ταπετσαρίες επίπλων και χαλιά. HD ΡΕ Πολυαιθυλένιο υψηλής πυκνότητας Μπουκάλια γάλα, απορρυπαντικά για πιάτα, έπιπλα κήπου, ανθοδοχεία, παιχνίδια, κλπ. PV C LD ΡΕ Χλωριούχο πολυβινύλιο Πολυαιθυλένιο χαμηλής πυκνότητας Δίσκοι φαγητού, διάφανες μεμβράνες, μπουκάλια για μεταλλικό νερό και σαμπουάν, δίσκοι μουσικής, κρεμάστρες, πλακάκια, κλπ. Τσάντες για ψώνια και εσωτερικό κάδων ΡΡ Πολυπροπυλένιο Δοχεία για μαργαρίνη και δίσκοι φαγητού για το φούρνο μικροκυμάτων Κεσεδάκια για γιαούρτι, συσκευασίες κρέατος ή ψαριού, συσκευασίες για χάμπουργκερ, PS Πολυστυρόλιο πολυστυρένιο ή αυγοθήκες, πλαστικά ποτήρια για καφέ από μηχανήματα, πλαστικά μαχαιροπήρουνα, προστατευτικές συσκευασίες για ηλεκτρονικά είδη και παιχνίδια ΑΑ ΑΑ Όλα τα άλλα πλαστικά που δεν ανήκουν σε κάποια από τις παραπανω κατηγορίες (όπως το Ακρυλονιτρίλιο, το Βουταδιένιο, το Η μελαμίνη που χρησιμοποιείται για πλαστικά πιάτα και φλιτζάνια 35

43 Πηγή 09/07/ ΤΑ ΕΠΙΒΛΑΒΗ ΠΛΑΣΤΙΚΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΟ Δεν είναι όλα τα πλαστικά το ίδιο επιβαρυντικά για το περιβάλλον. Κάποια από αυτά, λόγω του τρόπου παραγωγής τους, είναι ιδιαίτερα επιβλαβή για τη φύση και τον άνθρωπο έτσι θα πρέπει να τα αποφεύγουμε στις αγορές μας. To PVC είναι αναμφίβολα το πιο επικίνδυνο, πλαστικό. Πολλές από τις ενώσεις που χρησιμοποιούνται στην παραγωγή του PVC είναι τοξικές. Τα μπουκάλια από PVC που καίγονται ανεξέλεγκτα στις χωματερές αποτελούν τη σημαντικότερη αιτία για την έκλυση στο περιβάλλον διοξίνης που είναι ένα πολύ επικίνδυνο αέριο για την ανθρώπινη υγεία. Μπορούμε να διακρίνουμε τα μπουκάλια εμφιαλωμένου νερού από PVC, γιατί έχουν μια ελαφρά γαλάζια απόχρωση, ενώ τα μπουκάλια από ΡΕΤ είναι άχρωμα.11 ΠΩΣ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΑΞΙΟΠΟΙΗΘΕΙ ΤΟ ΠΛΑΣΤΙΚΟ Το μεγαλύτερο πρόβλημα στην ανακύκλωση των πλαστικών είναι η ποικιλία τους και η δυσκολία αξιοποίησή τους, αν δεν προηγηθεί ένα δαπανηρό στάδιο διαχωρισμού. Μετά το διαχωρισμό τους μπορούν να αξιοποιηθούν: Για την κατασκευή προϊόντων με παραπλήσιες ιδιότητες με τα παρθένα υλικά Ως καύσιμο για την παραγωγή θερμότητας Ως εδαφο βελτιωτικά σε γεωργικές εκμεταλλεύσεις Για την κατασκευή προϊόντων με ιδιότητες κατώτερες των παρθένων 11 \\\\\\. compost. oiii/cnalishovermewhtm ( ) 36

44 υλικών Για την παραγωγή οργανικών ενώσεων, με πυρόλυση και χημική ανακύκλωση Όλες αυτοί οι μέθοδοι δημιουργούν περιβαλλοντικά προβλήματα και έχουν υψηλό κόστος. Μείωση του κόστους επιτυγχάνεται με την συμμετοχή των καταναλωτών σε εκτεταμένα προγράμματα συλλογής και διαχωρισμού των πλαστικών. Εικόνα 2.3 Πλαστικά μπουκάλια ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΠΛΑΣΤΙΚΟΥ ΚΑΙ ΟΦΕΛΗ Πλεονεκτήματα πλαστικού είναι τα εξής: Μειώνεται η ποσότητα των στερεών κατάλοιπων που καταλήγουν στις χωματερές και οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα (C02), οξειδίου του αζώτου (NO) και διοξειδίου του θείου (S02). Εξοικονομούνται μη ανανεώσιμα ορυκτά καύσιμα και ενέργεια 37

45 Τα Φώτο-βιοαποικοδομήσιμα πλαστικά που έχουν και αυτά πολλά πλεονεκτήματα: Είναι λεπτότερα και απαιτείται λιγότερη πρώτη ύλη για την παραγωγή τους. Μπορούν να ανακυκλωθούν και να λιπασματοποιηθούν Απαιτείται λιγότερη ενέργεια για να παραχθούν και να μεταφερθούν. Είναι ασφαλή για απευθείας επαφή με τρόφιμα και ιδανικά υλικά συσκευασίας κατεψυγμένων τροφίμων Αποικοδομούνται σε οποιοδήποτε εξωτερικό ή εσωτερικό χώρο Μπορούν να προγραμματιστούν για τη διάρκεια ζωής τους Είναι πιο ανθεκτικά, πιο εύχρηστα και φθηνότερα. Περιβαλλοντικά οφέλη του πλαστικού είναι τα εξής: Μειώνουμε την κατανάλωση ενέργειας κατά δύο τρίτα Μειώνουμε την έκλυση τοξικών και επικίνδυνων αερίων Μειώνουμε τη χρήση του νερού σχεδόν κατά 90% Μειώνουμε την έκλυση διοξειδίου του άνθρακα κατά δυόμισι φορές Για κάθε τόνο ανακυκλωμένου πολυαιθυλενίου εξοικονομούνται 1.8 τόνοι πετρελαίου, ενώ η ανακύκλωση ενός και μόνο πλαστικού μπουκαλιού εξοικονομεί ενέργεια για να ανάψει μια λάμπα των 60 βατ για 6 ώρες!! ΠΛΑΣΤΙΚΟ ΚΑΙ Η ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΤΟΥ ΣΤΟ ΘΑΛΑΣΣΙΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Τα σκουπίδια αποτελούν πια σήμερα μια σοβαρή απειλή για το ευαίσθητο οικοσύστημα, αν σκεφτούμε μάλιστα ότι τα νερά της πανέμορφης αυτής θάλασσας ανανεώνονται το λιγότερο κάθε εκατό χρόνια. Οι Μεσογειακές ακτές ανήκουν τόσο στους ανθρώπους όσο και σε αρκετά θαλάσσια όντα. Κάποτε ήταν καθαρές χωρίς τουρισμό και ρύπανση. Τώρα τις κατακλύζει ένας πληθυσμός 300 εκατομμυρίων ανθρώπων που συνεχώς αυξάνεται, και μια τεράστια τουριστική βιομηχανία. 38

46 Κάθε χρόνο εκατομμύρια θαλάσσια ζώα βρίσκουν τραγικό θάνατο στον πλανήτη μας από τη ρύπανση. Ένα από τα πιο συνηθισμένα και ολέθρια υλικά είναι το πλαστικό. Το κοινό πλαστικό χρειάζεται περίπου 450 χρόνια για να αποσυντεθεί στη Φύση, γι' αυτό το λόγο η καταστροφική του επίδραση είναι μακροχρόνια. Τα ποικίλα μεγέθη, σχήματα και χρώματα των πλαστικών ξεγελούν τα θαλάσσια ζώα που τα συγχέουν με την τροφή τους Έρευνα έχει αποδείξει ότι τα θαλάσσια είδη επιλέγουν την τροφή τους ανάλογα με το χρώμα, το σχήμα και το μέγεθος τους. Μια διαφανής πλαστική σακούλα μοιάζει μέσα στο νερό με τσούχτρα που είναι ο αγαπημένος μεζές για πολλές θαλάσσιες χελώνες. Έτσι όταν καταπιούν την πλαστική αυτή "λιχουδιά", φράζεται το πεπτικό τους σύστημα ή πνίγονται. Οι πλαστικοί κρίκοι που συγκροτούν τα αλουμινένια κουτιά των αναψυκτικών ή και άλλα μεγαλύτερα δοχεία, ελκύουν νεαρά παιχνιδιάρικα ζώα, όπως τις φώκιες και τις ενυδρίδες ακόμα και πουλιά, με αποτέλεσμα να παγιδεύονται και να στραγγαλίζονται ΤΙ ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΚΑΝΟΥΜΕ ΕΜΕΙΣ ΓΙΑ ΝΑ ΣΥΜΒΑΛΛΟΥΜΕ ΣΤΗΝ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΤΩΝ ΠΛΑΣΤΙΚΩΝ Εμείς μπορούμε να κάνουμε τα εξής πράγματα: Να ενημερωθούμε για τα είδη των πλαστικών που ανακυκλώνονται. Αν στην πόλη μας υπάρχουν μπλε κάδοι μπορούμε να ενημερωθούμε για να είδη των υλικών συσκευασίας που μπορούμε να πετάξουμε. 39

47 Να αναζητήσουμε προϊόντα φτιαγμένα από ανακυκλωμένο πλαστικό και να ευαισθητοποιήσουμε φίλους και γνωστούς για τη σημασία της μείωσης των πλαστικών στη ζωή μας Να ενημερωθούμε για τα προγράμματα ανακύκλωσης πλαστικών στην πόλη μας ή στη γειτονιά μας και για αυτά που μπορούμε να κάνουμε εμείς. Αν δεν υπάρχει πρόγραμμα ανακύκλωσης μπορούμε να ενεργοποιηθούμε και να προτείνουμε στη δημοτική μας αρχή να ξεκινήσει σχετικό πρόγραμμα. Χαρίζουμε τα πλαστικά παιχνίδια και τα αντικείμενα που δεν χρειαζόμαστε πια. Χρησιμοποιούμε ξανά και ξανά τα πλαστικά δοχεία για να φυλάξουμε τρόφιμα ή τα χρησιμοποιούμε για άλλο σκοπό. Για παράδειγμα μπορούμε να φυτέψουμε σπόρους στα κεσεδάκια για το γιαούρτι. Επαναχρησιμοποιούμε τις πλαστικές σακούλες ξανά και ξανά όταν πηγαίνουμε για ψώνια και δεν μαζεύουμε καινούργιες. Χρησιμοποιούμε βίο-διασπώμενες πλαστικές σακούλες, που αποδομούνται σε 6 έως 36 μήνες ή άλλου τύπου «πράσινες» πλαστικές σακούλες από πατάτα ή καλαμπόκι. Δεν ξεχνάμε ότι η χρήση της βίο-διασπώμενης σακούλας αποτελεί εναλλακτική λύση, αλλά όχι πανάκεια. Αυτό που έχει σημασία είναι να αλλάξουμε νοοτροπία και συμπεριφορά για να περιοριστεί η χρήση της τσάντας μιας χρήσης. Τι πρέπει να κάνουμε πριν ανακυκλώσουμε μια πλαστική συσκευασία. Αν υπάρχουν χωριστοί κάδοι για κάθε τύπο πλαστικού διαχωρίζουμε τις συσκευασίες μας πριν τις ανακυκλώσουμε αναλόγως με τις σχετικές οδηγίες και τους αντίστοιχους κωδικούς, αφαιρούμε καπάκια ή καλύμματα, ξεπλένουμε τη συσκευασία για να μην έχει οργανικά υπολείμματα, συμπιέζουμε τη συσκευασία ώστε να πιάνει όσο το δυνατόν λιγότερο χώρο.12 Επίσης, τι μπορούμε να κάνουμε για να μειώσουμε τα πλαστικά σκουπίδια: 1' asp?id ( ) 40

48 Ο Προσπαθούμε να μειώσουμε δραστικά τα πλαστικά σκουπίδια μας και κυρίως τις πλαστικές σακούλες που χρησιμοποιούμε. Δεν προσθέτουμε από μόνοι μας επιπλέον συσκευασία. Ο Αποφεύγουμε τα αναλώσιμα πλαστικά, τα πλαστικά περιτυλίγματα και τις πλαστικές σακούλες στο σπίτι μας προτιμώντας πλαστικά δοχεία τροφίμων που έχουν μεγαλύτερη διάρκεια ζωής, ή γυάλινα δοχεία που μπορούν να ανακυκλωθούν ξανά και ξανά Ο Επιλέγουμε προϊόντα με ελάχιστη συσκευασία ή προϊόντα που είναι συσκευασμένα με ανακυκλωμένα ή φιλικά στο περιβάλλον υλικά. Αποφεύγουμε όσο το δυνατόν περισσότερο τα πλαστικά δοχεία των φαστ φουντ και προτιμούμε χάρτινες ή υφασμάτινες σακούλες και συσκευασίες που ανακυκλώνονται. Αποφεύγουμε τις πλαστικές σακούλες των σούπερ μάρκετ και προτιμούμε φιλικές στο περιβάλλον τσάντες. Προτιμούμε λαχανικά και φρούτα που δεν είναι συσκευασμένα σε πλαστικά. Αγοράζουμε προϊόντα που μπορούν να ξαναγεμίσουν όποτε είναι δυνατόν Διαλέγουμε φυσικά υλικά για τα ρούχα μας και αποφεύγουμε ρούχα με συνθετικές ίνες ΤΙ ΚΑΤΑΝΑΛΩΝΕΙ Η ΧΩΡΑ ΜΑΣ ΣΕ ΠΛΑΣΤΙΚΟ ΚΑΙ ΠΟΣΟΥΣ ΤΟΝΟΥΣ ΠΑΡΑΓΕΙ Στη χώρα μας καταναλώνουμε ετησίως πλαστικά μπουκάλια ΡΕΤ για αναψυκτικά και άλλα για εμφιαλωμένο νερό. Το συνολικό τους βάρος υπολογίζεται σε τόνους, ενώ κάθε χρόνο περίπου τόνοι πλαστικό από σακούλες των σούπερ μάρκετ καταλήγουν στις χωματερές ή ανεξέλεγκτα στο περιβάλλον. Για να φτιαχτούν αυτές οι πλαστικές σακούλες χρειάζονται τόνοι πλαστικό. 41

49 Έχει υπολογιστεί ότι περίπου 4% της ετήσιας παγκόσμιας παραγωγής πετρελαίου χρησιμοποιείται ως πρώτη ύλη για την παραγωγή πλαστικών, ενώ ένα επιπλέον 3 έως 4% χρησιμοποιείται για να παραχθεί η απαιτούμενη για την κατασκευή των πλαστικών ενέργεια. Η κατασκευή μιας πλαστικής σακούλας διαρκεί περίπου ένα δευτερόλεπτο, η χρήση της 15 λεπτά και ο χρόνος διάσπασής της από 10 έως 50 χρόνια, ανάλογα με το περιβάλλον στο οποίο βρίσκεται. Στην Ελλάδα κάθε χρόνο παράγονται περίπου τόνοι πλαστικής ύλης που αντιστοιχούν σε 1 δισεκατομμύριο σακούλες μιας χρήσεως για τα πολυκαταστήματα και τα σούπερ μάρκετ. Το κόστος υπολογίζεται σε ευρώ περίπου και ισοδυναμεί με το 0,3% του ετήσιου τζίρου του κλάδου. Η παγκόσμια ετήσια κατανάλωση πλαστικού έχει αυξηθεί από 5 εκατομμύρια τόνους που ήταν τη δεκαετία του 1950 σε 100 εκατομμύρια τόνους στις μέρες μας, ενώ παράγουμε 20 φορές περισσότερο πλαστικό σήμερα απ ότι 50 χρόνια πριν. Η κατανάλωση πλαστικού στην Ευρώπη αυξάνεται 4% περίπου το χρόνο ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΧΑΡΤΙΟΥ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Το χαρτί είναι μέρος της καθημερινής μας ζωής. Διαβάζουμε βιβλία, εφημερίδες, περιοδικά, χρησιμοποιούμε χάρτινες σακούλες στις αγορές μας, στέλνουμε κάρτες, γράμματα ακόμα και τα χαρτομάντιλα είναι από χαρτί. Επίσης φτιάχνουμε κατασκευές και έργα τέχνης από χαρτί βάζουμε στον τοίχο αφίσες. 42

50 ΑΠΟ ΤΙ ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΖΕΤΑΙ ΤΟ ΧΑΡΤΙ Το χαρτί κατασκευάζεται από υψηλά συμπυκνωμένες ίνες κυτταρίνης. Επίσης, οι πρώτες ύλες για την παρασκευή του είναι: Πολτός ξύλων Παλιά χαρτιά (λευκά και σκούρα) από ανακύκλωση Βαμβάκι, λινό, μετάξι Φυτικά προϊόντα (άχυρο, μπαμπού, σιτηρά, ρύζι, καλάμι, πάπυρος) Διάφορα ανακυκλώσιμα υλικά μαζί με φυτικής προέλευσης πρώτη ύλη (όπως φύκια) και χημική επεξεργασία Τα 2/3 περίπου της παραγωγής χαρτιού βασίζεται σε παρθένες πρώτες ύλες που προέρχονται από το ξύλο, δηλαδή από δέντρα, το 1/3 περίπου από ανακυκλωμένο χαρτί και μόνο το 5% του χαρτιού φτιάχνεται από άλλες πρώτες ύλες. Εικόνα 2.4 Πλαστικές σακούλες και χαρτόνια ΜΗΧΑΝΙΚΟ ΠΟΛΤΟ - ΧΗΜΙΚΟ ΠΟΛΤΟ Το χαρτί προέρχεται είτε από μηχανικό πολτό είτε από χημικό πολτό. Ο μηχανικός πολτός παρασκευάζεται από ξύλα λεύκας, κωνοφόρων δέντρων, τα οποία αφού 43

51 αποφλοιωθούν, αλέθονται σε μικρά κομματάκια με την προσθήκη άφθονου νερού. Έτσι διαχωρίζονται οι ίνες από τα υπόλοιπα συστατικά του ξύλου. Οι ίνες κατακρατούνται σε ειδικό πλέγμα και αποτελούν τη βάση για την παρασκευή του χαρτιού. Τα υπόλοιπα συστατικά αυτοκαταστρέφονται λόγω της επαφής τους με τον αέρα κατά τη διαδικασία παραγωγής. Το χαρτί που προέρχεται από μηχανικό πολτό έχει λιγότερη γυαλάδα και αντοχή, κιτρινίζει με το πέρασμα του χρόνου και γίνεται εύθραυστο. Χαρτί από μηχανικό πολτό χρησιμοποιείται κυρίως για εφημερίδες και για φτηνά έντυπα. Για την παρασκευή χημικού πολτού ακολουθείται η ίδια διαδικασία με αυτήν του μηχανικού πολτού στο πρώτο στάδιο. Στη συνέχεια χρησιμοποιούνται χημικά υλικά για να διαλύσουν τα μη ινώδη συστατικά του ξύλου και να διατηρήσουν ακέραιη την κυτταρίνη. Ακολουθεί η επεξεργασία του πολτού με χημικά (καυστικό νάτριο, διοξείδιο του θείου) σε ειδικό κλίβανο με κενό αέρος. Στη συνέχεια ο πολτός παίρνει την τελική του μορφή στη «χαρτομηχανή» ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΧΑΡΤΙΟΥ Από κατηγορία σε κατηγορία διαφέρουν πολλά στοιχεία όπως η τιμή, το πάχος, η ποιότητα, η ευελιξία, και η εμφάνιση. Πίνακας 2.2 κατηγορίες χαρτιού ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ 1. Το δημοσιογραφικό χαρτί παράγεται με ανάμειξη μηχανικού και χημικού πολτού σε αναλογία 9 προς 1 2. Το χαρτί εκτυπώσεων ο μηχανικός πολτός περιέχεται σε περιορισμένη κλίμακα. 13 \\λ\λυ,oikoloaio.gr/component/option.com smt7itemid.27/topic.537.0/ ( ) 44

52 3. Το χαρτί γραφής παράγεται από πολτούς καλής ποιότητας και γίνεται αντικείμενο επιφανειακής επεξεργασίας έτσι ώστε να μπορούμε να το χρησιμοποιούμε για να γράφουμε με το χέρι 4 Το χαρτί συσκευασίας κατασκευάζεται κυρίως από θειικό πολτό και μετά ακολουθεί η επεξεργασία του για ειδικές χρήσεις (αδιάβροχο, λαδόχαρτο, γλασέ κ.λ.π.) 5. Το χαρτί συσκευασίας παράγονται από μίγμα μηχανικού και χημικού πολτού 6. Τα χαρτιά περιτύλιξης, έχουν καλές μηχανικές ιδιότητες, συνήθως παράγονται από θειικό πολτό 7. Τα χαρτόνια ή χοντρά χαρτιά με μικρή ευελιξία παράγονται με πολλαπλές στρώσεις ινών, χρησιμεύουν κυρίως στις συσκευασίες βαρύτερων αντικειμένων. Οι σημερινές και κύριες χρήσεις του χαρτιού είναι οι ακόλουθες; S 46% χρησιμοποιείται για ενημέρωση (δηλαδή για εφημερίδες, περιοδικά, βιβλία, τετράδια, κλπ) S 37% χρησιμοποιείται για συσκευασίες (χαρτί για συσκευασία, χαρτοκιβώτια, κλπ) S 9% για χαρτόνια S 3% για βιομηχανικό χαρτί (φίλτρα, κλπ) 'λ 5% για tissues (χαρτί τουαλέτας, κουζίνας, χαρτομάντιλα, χαρτοπετσέτες) 45

53 ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΧΑΡΤΙΟΥ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Η ανακύκλωση χαρτιού στη χώρα μας δεν έχει φτάσει, ακόμη, τα υψηλά ποσοστά που έχουν επιτευχθεί τα τελευταία χρόνια σε άλλες Ευρωπαϊκές χώρες. Η χαρτοποιία δεν μπορεί ακόμη να ικανοποιήσει τις ποσοτικές και ποιοτικές απαιτήσεις μίας σύγχρονης πολιτικής για την προώθηση της ανακύκλωσης και των ανακυκλωμένων προϊόντων. Σήμερα δεν υπάρχει ολοκληρωμένη πολιτική για προώθηση της ανακύκλωσης στη χώρα μας νομοθετικές ρυθμίσεις, οικονομικά εργαλεία, ενημέρωση, επενδύσεις. Χαρτιά κουζίνας και τουαλέτας, χαρτιά συσκευασίας, χαρτόνια και χαρτοκιβώτια παράγονται σήμερα στη χώρα μας από τη συλλογή χρησιμοποιημένου χαρτιού για ανακύκλωση. Αν θέλουμε να πετύχει η ανακύκλωση χαρτιού, θα πρέπει όλοι οι φορείς που σχετίζονται με την ανακύκλωση (πολιτεία, βιομηχανία, τοπική αυτοδιοίκηση, χαρτέμποροι, οικολογικές οργανώσεις) να επεξεργαστούν ένα συγκεκριμένο σχέδιο και για την αναβάθμιση της δουλειάς και των μέσω συλλογής χαρτιού από τους γυρολόγους, τους ρακοσυλλέκτες που μαζεύουν το χαρτί από το δρόμο. Με την ανακύκλωση υποβαθμίζονται οι ίνες του χαρτιού, π.χ. η ανάμειξη και επεξεργασία του με το νερό τις σπάει και τις κονταίνει. Για το λόγο αυτό το χαρτί δεν μπορεί να επανα-ανακυκλωθεί άπειρες φορές λόγω της φθοράς που υφίστανται οι ίνες. Η ανακύκλωση έχει μεγάλη σημασία διότι: Αν πούμε ότι ανακυκλώνονται περίπου τόνοι χαρτί, χρειαζόμαστε για την παραγωγή αυτής της ποσότητας χαρτιού 12 εκατομμύρια στρέμματα δάσους (5 εκατομμύρια δέντρα) 100 εκατομμύρια κυβικά μέτρα νερού (η κατανάλωση της Αττικής για 100 μέρες) 46

54 2 δισεκατομμύρια κιλοβατώρες (η ενέργεια που καταναλώνεται σε ένα τετράμηνο από 1 εκατομμύριο σπίτια). Η ανακύκλωση αυτής της ποσότητας χαρτιού: S σώζει τα δέντρα 'λ εξοικονομεί νερό όσο η κατανάλωση της Αττικής για 90 μέρες S εξοικονομεί ενέργεια όση η ενέργεια που καταναλώνεται σε ένα τετράμηνο από σπίτια.(43% εξοικονόμηση ενέργειας) Επίσης κερδίζουμε από ένα τόνο ανακυκλωμένο χαρτί: δέντρα. 2. Εξοικονομούμε ενέργεια και κατανάλωση νερού κατά 50%. 3. Πετυχαίνουμε λιγότερη ρύπανση κατά 74% 4. Μειώνουμε τα απορρίμματα προς τις χωματερές 5. Δημιουργούμε 5πλάσιες θέσεις εργασίας. Η ανακύκλωση του χαρτιού στην Ελλάδα ξεκίνησε τη δεκαετία του Η κατανάλωση του χαρτιού έχει ήδη αυξηθεί κατακόρυφα, το ίδιο και η παραγωγή και οι ανάγκες της βιομηχανίας σε χρησιμοποιημένο χαρτί, σε πρώτες ύλες δηλ. για ανακυκλωμένα χαρτικά. Την εποχή εκείνη υπήρχαν οι πιο μεγάλοι «παλιοχαρτάδες» (αυτοί δηλαδή που ασχοληθήκαν με το εμπόριο παλαιού χαρτιού). Η κατανάλωση χαρτιού στην Ελλάδα έχει ξεπεράσει τους τόνους το χρόνο, όταν το 1976 δεν ξεπερνούσε τους τόνους. Κάθε χρόνο συγκεντρώνονται προς ανακύκλωση τόνοι χρησιμοποιημένου χαρτιού ( τόνοι από μεγάλους παραγωγούς, όπως σούπερ μάρκετ, βιομηχανίες, τυπογραφεία, βιβλιοδετεία, επιστροφές εφημερίδων και περιοδικών και άλλοι τόνοι από σπίτια, γραφεία, κλπ). Τα περισσότερα χαρτιά εισάγονταν στην Ελλάδα. Από τα χαρτιά που παράγονταν στη χώρα (κυρίως κουτιά τσιγάρων, χοντρά χαρτόνια για πρόκες, στρατσόχαρτα για κρεοπωλεία και ιχθυοπωλεία αργότερα) τα περισσότερα ποσοστό 60% προέρχονταν από παλιά, από χρησιμοποιημένα χαρτιά που οι διάφοροι γυρολόγοι και οι «παλιοχαρτάδες» 47

55 μάζευαν από το δρόμο, από τα τυπογραφεία κι από διάφορα εργοστάσια και εργαστήρια ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Η υπερκατανάλωσή του χαρτιού κοστίζουν στο περιβάλλον αν και το χαρτί είναι φυσικό προϊόν και για αυτό πρέπει να κάνουμε κάτι για το περιβάλλον μας. Ενώ το 1915 η παγκόσμια κατανάλωση χαρτιού δεν ξεπερνούσε του τόνους το 1991 έφτασε τους τόνους. Οι δραστηριότητες που επιβαρύνουν το περιβάλλον σε όλη τη διάρκεια του κύκλου ζωής του χαρτιού είναι πολλές και ξεκινούν από τη στιγμή που φυτεύεται μια καλλιέργεια ή κόβεται ένα δάσος, μέχρι να μετατραπεί σε χαρτί, να φτάσει στα χέρια του καταναλωτή και να αχρηστευτεί. Οι δραστηριότητες αυτές που επιβαρύνουν το περιβάλλον είναι η παραγωγή και εκμετάλλευση της πρώτης ύλης, η βιομηχανική παραγωγή (προετοιμασία ξύλων, πολτοποίηση, λεύκανση, παραγωγή χαρτιού και άλλων προϊόντων του) και οι μεταφορές των πρώτων υλών, των προϊόντων, των παραπροϊόντων και των αποβλήτων.15 Για να προστατέψουμε τα δάση και να μειώσουμε τη χρήση των φυσικών πρώτων υλών διαλέγουμε με προσοχή το χαρτί που χρησιμοποιούμε. Επιλέγουμε: 1. Προϊόντα από ανακυκλωμένο χαρτί που έχουν τα εξής σήματα' 2. Χαρτί που προέρχεται από πιστοποιημένη αειφορική ξυλεία 3. Χαρτί που δεν προέρχεται από δέντρα (tree fre e ) αλλά από άλλες πρώτες ύλες (βαμβάκι, κάνναβη, λινάρι, φύκια, κλπ) rat 14 Άρθρο από την εφημερίδα το Βήμα < Η ανακύκλωση ποο διχάζει> ;> wwax heitco.gr/deluult.asiv'sitekl ( ) 48

56 4. Χαρτί που δεν έχει λευκανθεί με χλώριο Μπορούμε ακόμα να βοηθήσουμε με τους εξής τρόπους: S Φυλάμε τα υπολείμματα από καθαρά χαρτιά για να τα ξαναχρησιμοποιήσουμε για σημειώσεις, πρόχειρα τετράδια ή για αυτοσχέδια μπλοκ τηλεφώνων. 'λ Χρησιμοποιούμε ξανά παλιούς φακέλους όποτε μπορούμε αγοράζουμε χαρτί αλληλογραφίας ή ζωγραφικής και τετράδια από ανακυκλωμένο χαρτί S Μαθαίνουμε για τους τρόπους με τους οποίους μπορεί το σχολείο μας να συμβάλλει στην μείωση των απορριμμάτων S Αποφεύγουμε τα προϊόντα με περιττή συσκευασία (είτε πρόκειται για τρόφιμα, είτε για άλλα είδη όπως χαρτικά, καλλυντικά, κλπ) S Αποφεύγουμε τις χάρτινες συσκευασίες που έχουν επίστρωση από κερί ή πλαστικό και προτιμούμε γυάλινες επιστρεφόμενες φιάλες. 'λ Προτιμούμε μολύβι και γομολάστιχα όταν γράφουμε κάτι πρόχειρο 'λ Προτιμούμε τις τοπικές δανειστικές βιβλιοθήκες S Μοιραζόμαστε τα βιβλία και τα περιοδικά με τους φίλους μας και φτιάχνουμε στέκι για ανταλλαγές βιβλίων στο σχολείο 'λ Προτιμούμε αυγά που συσκευάζονται σε χάρτινες και όχι πλαστικές αυγοθήκες S Χρησιμοποιούμε και τις δύο όψεις του χαρτιού όταν γράφουμε ή εκτυπώνουμε. 49

57 Εικόνα 2.5 Το φορτηγό της ανακύκλωσης αδειάζει τα αντικείμενα 50

58 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3. ΔΗΜΟΣ ΘΟΥΡΙΑΣ 3.1 Εισαγωγή Στα πλαίσια της πτυχιακής εργασίας χρειάστηκε να γίνει επίσκεψη στο Δήμο Θούριας ώστε να συλλέξω κάποια στοιχεία για την λειτουργία της ανακύκλωσης στο Δήμο και τον ρόλο που πρέπει να έχει η Τοπική Αυτοδιοίκηση. Οι Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης οφείλουν να έχουν σημαντικό ρόλο στην προσπάθεια για την εναλλακτική διαχείριση των απορριμμάτων. Η ελληνική νομοθεσία βάση τις διατάξεις του Νόμου 2939/01 και συγκεκριμένα το άρθρο 8 αυτού, επιβάλλει στους ΟΤΑ να μεριμνούν για την εναλλακτική διαχείριση των δημοτικών αποβλήτων συσκευασίας, σε συνεργασία με τα συστήματα εναλλακτικής διαχείρισης. Οι προσπάθειες των δήμων και των δημάρχων για την προώθηση της εναλλακτικής διαχείρισης των απορριμμάτων και την προστασία του περιβάλλοντος δεν πρέπει να είναι προϊόν επιβολής από την νομοθεσία, πρέπει να είναι βασική πολιτική τους προτεραιότητα. Ο συνδυασμός της προστασίας του περιβάλλοντος με τη συνεχή οικονομική ανάπτυξη, κατά έναν βιώσιμο μακροπρόθεσμα τρόπο αποτελεί την μεγάλη πρόκληση για όλους, κυβέρνηση, τοπική αυτοδιοίκηση, επιχειρήσεις και απλούς πολίτες. Ο Δήμος Θούριας έχει σήμερα 52 κάδους ανακύκλωσης στην διάθεση του, οι οποίοι σε σχέση μες τις ανάγκες του Δήμου είναι λίγοι. 51

59 3.2 Τα υλικά που ανακυκλώνονται είναι τα εξής: Χαρτί, πχ. εφημερίδες και περιοδικά Χάρτινες συσκευασίες, πχ. χαρτόκουτα Γυαλί, γυάλινες συσκευασίες, πχ. γυάλινες φιάλες Όλα τα πλαστικά δοχεία και οι πλαστικές συσκευασίες, πχ. σακούλες. Το ποσοστό ανακύκλωσης στο Δήμο ανέρχεται στο 25% του συνόλου των απορριμμάτων και ο στόχος του Δήμου είναι να φτάσει τον επόμενο χρόνο στο 35%. Η αποκομιδή των ανακυκλούμενων απορριμμάτων γίνεται μία φορά την εβδομάδα κάθε Τρίτη, υπάρχει δε και υπηρεσία στο Δήμο όπου μετά από επικοινωνία με τους πολίτες, μαζεύει τα ογκώδη αντικείμενα. Σκοπός της δημοτικής αρχής είναι η αναβάθμιση του παρόντος προγράμματος ανακύκλωσης ποιοτικά και ποσοτικά ώστε να καλυφθούν οι ανάγκες όλων των δημοτών και κάθε δημότης να έχει πρόσβαση στο πρόγραμμα ανακύκλωσης του Δήμου σε απόσταση μικρότερη από 200 μέτρα. Ποσοτικός στόχος σε πρώτη φάση είναι ο διαχωρισμός στη πηγή 1 kg ανακυκλώσιμου υλικού ανά κάτοικο εβδομαδιαίως. Σταδιακά και εφόσον οι πολίτες στηρίξουν το πρόγραμμα της ανακύκλωσης προγραμματίζεται η αντικατάσταση ενός αριθμού απλών κάδων με κάδους ανακύκλωσης. 3.3 Χωροθέτηση κάδων ανακύκλωσης Η Δημοτική Αρχή θεωρεί ότι οι κάδοι ανακύκλωσης που μπήκαν και θα συνεχίσουν να μπαίνουν στον οικιστικό ιστό της πόλης θα πρέπει να μην επιβαρύνουν τον αστικό σχεδίασμά της πόλης, να καλύψουν τις ανάγκες όλο και περισσότερων κατοίκων, η αποκομιδή των απορριμμάτων να μην επιβαρύνει το κυκλοφοριακό σύστημα και τέλος να καταληφθούν όσο το δυνατόν λιγότερες θέσεις στάθμευσης αυτοκινήτων. Με σκοπό την όσο το δυνατόν καλύτερη χωροθέτηση των κάδων ανακύκλωσης, λαμβάνοντας βέβαια υπόψη τα ποσοτικά στοιχεία από τη μέχρι τώρα εφαρμογή του προγράμματος, οι τεχνικές υπηρεσίες του Δήμου εκπονούν μελέτη χωροθέτησης των κάδων ανακύκλωσης. 52

60 Πίνακας 3.1 Αποτελέσματα έτους 2008 r /Æ /W /M /W /jr /Æ /Æ /W /M /Æ /W /W /Æ /M /M /Æ /W /Æ m m /Æ /Æ /Æ /W /Æ /jr /W /W /Æ /m m M M m r /^ ^ Αποτελέσματα Έτους 2008 Αριθμός Κάδων I Αριθμός Οχημάτων 6 Ισοδύναμη χωρητικότητα δικτύου (σι3) (31/12/08) u. _, s \ \ I il J Ανάκτηση συσκευασιών σύνολο έτους (τόνοι)! ί fc/æ m /w /Æ /Æ /w /m m m < * r/w /w /w /Æ /w /w /w /w /w /Æ /Æ /Æ /Æ /w /w /Æ m m /Æ m w /w /M /Mm /Æ /Æ /w /w^ I S i Στον επόμενο πίνακα 3.2 παρατίθενται τα υλικά τα οποία ανακτήθηκαν το 2008 και στον πίνακα 3.3, η ποσοστιαία συμμετοχή τους στην συνολική ανάκτηση. Πίνακας 3.2 Ποσότητες που ανακτήθηκαν το έτος Α/Α ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΥΛΙΚΟΥ ΠΟΣΟΤΗΤΑ (σε τόνους) 1 Χάρτινη Συσκευασία Χάρτινη Συσκευασία Υγρών 23 3 Φιάλες ΡΕΤ 83 4 Ανάμικτες πλαστικές συσκ/σίες 40 5 Φιάλες ΡΕ 51 53

61 6 Φιλμ ΡΕ Κουτιά Αλουμινίου 17 8 Κουτιά σιδήρου Γυαλί 158 Σύνολο Αποβλήτων Συσκευασίας Λοιπά Υλικά, μη Συσκευασίες Έντυπο Χαρτί 13 Σύνολο Ανάκτησης Σύνθεση ανακατωμένων υλικών το Η ροή της ανάκτησης για το έτος 2008 παρουσιάζεται στο παρακάτω διάγραμμα: Πίνακας 3.3 Μηνιαίες ποσότητες που ανακτήθηκαν το Γ εωγραφικός κωδικός Σύνολο Ελλάδος,νομός,δήμος/κοινότητα και δημοτικό/κοινοτικό διαμέρισμα Συνολικός αριθμός Νοικοκυριών Μελών 1715 ΔΗΜΟΣ ΘΟΥΡΙΑΣ ΔΑ.Θουρίας ΔΑ.Αιθαίας ΔΑ.Αμφείας ΔΑ.Ανθείας ΔΑ.Μικρομάνης ΔΑ.Πολιανής

62 Πίνακας 3.4 Είσοδος στο εργοστάσιο ανακύκλωσης και πόση ποσότητα εισήρθε. ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2009 ΜΗΝΑΣ ΗΜ/ΝΙΑ ΑΡΙΘ. ΚΥΚΛΟΦ. ΦΟΡΤΙΟ (kg) Ιαν-09 13/1/2009 Κ Η Ι Ιαν-09 20/1/2009 Κ Η Ιαν-09 27/1/2009 Κ Η Ι ΡΕΥΜΑ ΕΙΣΟΔΟΥ ΕΣΔΙΣΑ Ν. Μ ΕΣΣΗΝΙΑ Σ ΕΣΔΙΣΑ Ν. Μ ΕΣΣΗΝΙΑ Σ ΕΣΔΙΣΑ Ν. Μ ΕΣΣΗΝΙΑ Σ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ (ΟΤΑ, κλπ) ΔΗΜΟΙ ΘΟΥΡΙΑΣ-ΑΡΦ ΑΡΑ- ΑΡΗ ΔΗΜΟΙ ΘΟΥΡΙΑΣ-ΑΡΦ ΑΡΑ- ΑΡΗ ΔΗΜΟΙ ΘΟΥΡΙΑΣ-ΑΡΦ ΑΡΑ- ΑΡΗ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2009 ΜΗΝΑΣ ΗΜ/ΝΙΑ ΑΡΙΘ. ΚΥΚΛΟΦ. ΦΟΡΤΙΟ (kg) Φεβ-09 3/2/2009 Κ Η Ι Φεβ-09 10/2/2009 Κ Η Ι Φεβ-09 17/2/2009 Κ Η Ι Φεβ-09 24/2/2009 Κ Η Ι ΡΕΥΜΑ ΕΙΣΟΔΟΥ ΕΣΔΙΣΑ Ν. Μ ΕΣΣΗΝΙΑ Σ ΕΣΔΙΣΑ Ν. Μ ΕΣΣΗΝΙΑΣ ΕΣΔΙΣΑ Ν. Μ ΕΣΣΗΝΙΑ Σ ΕΣΔΙΣΑ Ν. Μ ΕΣΣΗΝΙΑ Σ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ (ΟΤΑ, κλπ) ΔΗΜΟΙ ΘΟΥΡΙΑΣ-ΑΡΦ ΑΡΑ- ΑΡΗ ΔΗΜΟΙ ΘΟΥΡΙΑΣ-ΑΡΦ ΑΡΑ- ΑΡΗ ΔΗΜΟΙ ΘΟΥΡΙΑΣ-ΑΡΦ ΑΡΑ- ΑΡΗ ΔΗΜ ΟΙ Θ Ο ΥΡΙΑΣ-ΑΡΦ ΑΡΑ- ΑΡΗ ΜΑΡΤΙΟΣ 2009 ΜΗΝΑΣ ΗΜ/ΝΙΑ ΑΡΙΘ. ΚΥΚΛΟΦ. ΦΟΡΤΙΟ (kg) Μαρ-09 10/3/2009 Κ Η Ι Μαρ-09 17/3/2009 Κ Η Ι Μαρ-09 24/3/2009 Κ Η Ι Μαρ-09 31/3/2009 Κ Η Ι ΡΕΥΜΑ ΕΙΣΟΔΟΥ ΕΣΔΙΣΑ Ν. Μ ΕΣΣΗΝΙΑ Σ ΕΣΔΙΣΑ Ν. Μ ΕΣΣΗΝΙΑΣ ΕΣΔΙΣΑ Ν. Μ ΕΣΣΗΝΙΑ Σ ΕΣΔΙΣΑ Ν. Μ ΕΣΣΗΝΙΑ Σ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ (ΟΤΑ, κλπ) ΔΗΜ ΟΙ ΘΟΥΡΙΑΣ-ΑΡΦ ΑΡΑ- ΑΡΗ ΔΗΜ ΟΙ Θ Ο ΥΡΙΑΣ-ΑΡΦ ΑΡΑ- ΑΡΗ ΔΗΜΟΙ ΘΟΥΡΙΑΣ-ΑΡΦ ΑΡΑ- ΑΡΗ ΔΗΜ ΟΙ Θ Ο ΥΡΙΑΣ-ΑΡΦ ΑΡΑ- ΑΡΗ ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2009 ΜΗΝΑΣ ΗΜ/ΝΙΑ ΑΡΙΘ. ΚΥΚΛΟΦ. ΦΟΡΤΙΟ (kg) Απρ-09 7/4/2009 Κ Η Ι ΡΕΥΜΑ ΕΙΣΟΔΟΥ ΕΣΔΙΣΑ Ν. Μ ΕΣΣΗΝΙΑ Σ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ (ΟΤΑ, κλπ) ΔΗΜ ΟΙ Θ Ο ΥΡΙΑΣ-ΑΡΦ ΑΡΑ- ΑΡΗ 55

63 Απρ-09 14/4/2009 Κ Η Ι Απρ-09 21/4/2009 Κ Η Ι Απρ-09 28/4/2009 Κ Η Ι ΕΣΔΙΣΑ Ν. Μ ΕΣΣΗΝΙΑΣ ΕΣΑΙΣΑ Ν. Μ ΕΣΣΗΝΙΑΣ ΕΣΑΙΣΑ Ν. Μ ΕΣΣΗΝΙΑΣ ΔΗΜΟΙ ΘΟΥΡΙΑΣ-ΑΡΦ ΑΡΑ- ΑΡΗ ΔΗΜΟΙ ΘΟΥ ΡΙΑΣ-ΑΡΦΑΡΑ- ΑΡΗ ΔΗΜΟΙ ΘΟΥΡΙΑΣ-ΑΡΦ ΑΡΑ- ΑΡΗ ΜΑΙΟΣ 2009 ΜΗΝΑΣ ΗΜ/ΝΙΑ ΑΡΙΘ. ΚΥΚΛΟΦ. ΦΟΡΤΙΟ (kg) Μαΐ/09 5/5/2009 Κ Η Ι Μαϊ/09 26/5/2009 Κ Η Ι ΡΕΥΜΑ ΕΙΣΟΔΟΥ ΕΣΔΙΣΑ Ν. Μ ΕΣΣΗΝΙΑΣ ΕΣΔΙΣΑ Ν. Μ ΕΣΣΗΝΙΑΣ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ (ΟΤΑ, κλπ) ΔΗΜΟΙ ΘΟΥΡΙΑΣ-ΑΡΦ ΑΡΑ- ΑΡΗ ΔΗΜΟΙ ΘΟΥΡΙΑΣ-ΑΡΦ ΑΡΑ- ΑΡΗ ΙΟΥΝΙΟΣ 2009 ΜΗΝΑΣ ΗΜ/ΝΙΑ ΑΡΙΘ. ΚΥΚΛΟΦ. ΦΟΡΤΙΟ (kg) Ιουν-09 9/6/2009 Κ Η Ι Ιουν-09 30/6/2009 Κ Η Ι ΡΕΥΜΑ ΕΙΣΟΔΟΥ ΕΣΔΙΣΑ Ν. Μ ΕΣΣΗΝΙΑΣ ΕΣΔΙΣΑ Ν. Μ ΕΣΣΗΝΙΑ Σ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ (ΟΤΑ, κλπ) ΔΗΜΟΙ ΘΟΥΡΙΑΣ-ΑΡΦ ΑΡΑ- ΑΡΗ ΔΗΜΟΙ ΘΟΥΡΙΑΣ-ΑΡΦ ΑΡΑ- ΑΡΗ ΙΟΥΛΙΟΣ 2009 ΜΗΝΑΣ ΗΜ/ΝΙΑ ΑΡΙΘ. ΚΥΚΛΟΦ. ΦΟΡΤΙΟ (kg) Ιουλ-09 7/7/2009 Κ Η Η Ιουλ-09 14/7/2009 Κ Η Η Ιουλ-09 21/7/2009 Κ Η Η Ιουλ-09 28/7/2009 Κ Η Η ΡΕΥΜΑ ΕΙΣΟΔΟΥ ΕΣΔΙΣΑ Ν. Μ ΕΣΣΗΝΙΑΣ ΕΣΔΙΣΑ Ν. Μ ΕΣΣΗΝΙΑΣ ΕΣΔΙΣΑ Ν. Μ ΕΣΣΗΝΙΑΣ ΕΣΔΙΣΑ Ν. Μ ΕΣΣΗΝΙΑΣ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ (ΟΤΑ, κλπ) ΔΗΜΟΙ Θ Ο ΥΡΙΑΣ-ΑΡΦ ΑΡΑ- ΑΡΗ ΔΗΜΟΙ Θ Ο ΥΡΙΑΣ-ΑΡΦ ΑΡΑ- ΑΡΗ ΔΗΜΟΙ Θ Ο ΥΡΙΑΣ-ΑΡΦ ΑΡΑ- ΑΡΗ ΔΗΜΟΙ Θ Ο ΥΡΙΑΣ-ΑΡΦ ΑΡΑ- ΑΡΗ ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2009 ΜΗΝΑΣ ΗΜ/ΝΙΑ ΑΡΙΘ. ΚΥΚΛΟΦ. ΦΟΡΤΙΟ (kg) ΡΕΥΜΑ ΕΙΣΟΔΟΥ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ (ΟΤΑ, κλπ) Αυγ-09 4/8/2009 Κ Η Η ΕΣΔΙΣΑ Ν. Μ ΕΣΣΗΝΙΑΣ ΔΗΜ ΟΙ Θ Ο ΥΡΙΑΣ-ΑΡΦ ΑΡΑ- ΑΡΗ Αυγ-09 11/8/2009 Κ Η Η ΕΣΔΙΣΑ Ν. ΔΗΜΟΙ Θ Ο ΥΡΙΑΣ-ΑΡΦ ΑΡΑ- 56

64 Μ ΕΣΣΗΝΙΑΣ ΑΡΗ ΕΣΔ1ΣΑ Ν. ΔΗΜΟΙ ΘΟΥΡΙΑΣ-ΑΡΦ ΑΡΑ- Αυγ-09 18/8/2009 Κ Η Η Μ ΕΣΣΗ Ν ΙΑ Σ ΑΡΗ ΕΣΔΙΣΑ Ν. ΔΗΜΟΙ ΘΟΥΡΙΑΣ-ΑΡΦ ΑΡΑ- Αυγ-09 25/8/2009 Κ Η Η Μ ΕΣΣΗ Ν ΙΑ Σ ΑΡΗ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2009 ΑΡΙΘ. ΦΟΡΤΙΟ ΡΕΥΜΑ ΜΗΝΑΣ ΗΜ/ΝΙΑ ΚΥΚΛΟΦ. (kg) ΕΙΣΟΔΟΥ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ (ΟΤΑ, κλπ) ΕΣΔΙΣΑ Ν. ΔΗΜΟΙ ΘΟΥΡΙΑΣ-ΑΡΦ ΑΡΑ- Σεπ-09 1/9/2009 Κ Η Η Μ ΕΣΣΗ Ν ΙΑ Σ ΑΡΗ ΕΣΔΙΣΑ Ν. ΔΗΜΟΙ ΘΟΥΡΙΑΣ-ΑΡΦ ΑΡΑ- Σεπ-09 8/9/2009 Κ Η Η Μ ΕΣΣΗ Ν ΙΑ Σ ΑΡΗ ΕΣΔΙΣΑ Ν. ΔΗΜΟΙ ΘΟΥΡΙΑΣ-ΑΡΦ ΑΡΑ- Σεπ-09 15/9/2009 Κ Η Η Μ ΕΣΣΗ Ν ΙΑ Σ ΑΡΗ ΕΣΔΙΣΑ Ν. ΔΗΜ ΟΙ ΘΟΥΡΙΑΣ-ΑΡΦ ΑΡΑ- Σεπ-09 22/9/2009 Κ Η Η Μ ΕΣΣΗ Ν ΙΑ Σ ΑΡΗ ΕΣΔΙΣΑ Ν. ΔΗΜΟΙ ΘΟΥΡΙΑΣ-ΑΡΦ ΑΡΑ- Σεπ-09 29/9/2009 Κ Η Η Μ ΕΣΣΗ Ν ΙΑ Σ ΑΡΗ ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2009 ΜΗΝΑΣ ΗΜ/ΝΙΑ ΑΡΙΘ. ΦΟΡΤΙΟ ΡΕΥΜΑ ΚΥΚΛΟΦ. (kg) ΕΙΣΟΔΟΥ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ (ΟΤΑ, κλπ) ΕΣΔΙΣΑ Ν. ΔΗΜ ΟΙ Θ Ο ΥΡΙΑΣ-ΑΡΦ ΑΡΑ- Οκτ-09 6/10/2009 Κ Η Η Μ ΕΣΣΗ Ν ΙΑ Σ ΑΡΗ ΕΣΔΙΣΑ Ν. ΔΗΜ ΟΙ ΘΟΥΡΙΑΣ-ΑΡΦ ΑΡΑ- Οκτ-09 13/10/2009 Κ Η Η Μ ΕΣΣΗ Ν ΙΑ Σ ΑΡΗ ΕΣΔΙΣΑ Ν. ΔΗΜ ΟΙ Θ Ο ΥΡΙΑΣ-ΑΡΦ ΑΡΑ- Οκτ-09 20/10/2009 Κ Η Μ ΕΣΣΗΝΙΑ Σ ΑΡΗ ΕΣΔΙΣΑ Ν. ΔΗΜ ΟΙ ΘΟΥΡΙΑΣ-ΑΡΦ ΑΡΑ- Οκτ-09 27/10/2009 Κ Η Η Μ ΕΣΣΗ Ν ΙΑ Σ ΑΡΗ 57

65 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4. ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ Αναφερόμενοι στο Δήμο Θούριας δεν είναι δυνατόν να μιλάμε μόνο για την δημοτική πρωτοβουλία και ενεργοποίηση. Κρίνεται σκόπιμο στην συζήτηση να ληφθεί υπόψη ο παράγοντας άνθρωπος, ο δημότης, μια και είναι αυτός που θέτει σε λειτουργία το όλο σύστημα με την απλή κίνηση της διαλογής ανακυκλώσιμων υλικών. Κρίνεται επομένως σκόπιμο σε επί τόπου επισκέψεις καθ όλη τη διάρκεια της συλλογής υλικού για την εργασία να ερωτηθούν οι άνθρωποι του Δήμου και να προκύψουν συμπεράσματα μέσα από τις απαντήσεις τους. Τα ερωτήματα οργανώνονται σε ποσοστό επί τοις εκατό και παραθέτονται πίνακες από τους οποίους εξάγονται πολύτιμα συμπεράσματα. 58

66 Πίνακας 4.1 Πως σας φάνηκε η διαδικασία της ανακύκλωσης; Πιθανές απαντήσεις Σύνολο ατόμων που Ποσοστό επί τοις εκατό απάντησαν Πολύ καλή 67 άτομα 67% Καλή 18 άτομα 18% Μέτρια 8 άτομα 8% αδιάφορη 7 άτομα 7% πολύ καλή 67% καλή 18% μέτρια 8% αδιάφορη 7% Διάγραμμα 4.1 Πως σας φάνηκε η διαδικασία της ανακύκλωσης; Το 67% των ερωτηθέντων απάντησε ότι η διαδικασία της ανακύκλωσης τους φάνηκε πολύ καλή, το 18% καλή, 8% μέτρια και αδιάφορη 7%. 59

67 Πίνακας 4.2 Με ποιόν τρόπο ενημερωθήκατε για τον τρόπο της ανακύκλωσης; Πιθανές απαντήσεις Σύνολο ατόμων που Ποσοστό επί τοις εκατό απάντησαν Από τον Δήμο σας 22 άτομα 22% Από τα Μ.Μ.Ε 60 άτομα 60% Από γνωστό 18 άτομα 18% 60 = Λ Από τον Δήμο σας 22% y Από τα Μ.Μ.Ε 60% Από γνωστό 18% 10 0 Διάγραμμα 4.2 Με ποιόν τρόπο ενημερωθήκατε για τον τρόπο της ανακύκλωσης Το 22 % των ερωτηθέντων απάντησε ότι ενημερώθηκε από τον Δήμο του για τον τρόπο της ανακύκλωσης, το 60% ενημερώθηκε από τα Μ.Μ.Ε και το 18 % από κάποιον γνωστό. 60

68 Πίνακας 4.3 Θεωρείται σωστό τον τρόπο αποκομιδής της ανακύκλωσης; Πιθανές απαντήσεις Σύνολο ατόμων που Ποσοστό επί τοις εκατό απάντησαν Ναι 45 άτομα 45% Όχι 15 άτομα 15% Ίσως 20 άτομα 20% Δεν γνωρίζω 20 άτομα 20% % ναι 45% όχι 15% ίσως 20% δεν γνωρίζω 20% Διάγραμμα 4.3 Θεωρείται σωστό τον τρόπο αποκομιδής της ανακύκλωσης; Το 45% των ερωτηθέντων απάντησε ότι θεωρεί σωστό τον τρόπο αποκομιδής της ανακύκλωσης, το 15% δεν τον θεωρεί σωστό αυτό τον τρόπο, το 20% απάντησε ότι ίσως να είναι σωστός και το 20% δεν γνωρίζει αν είναι αυτός ο κατάλληλος τρόπος αποκομιδής. 61

69 Πίνακας 4.4 Κυρίως τι υλικά ανακυκλώνετε; Πιθανές απαντήσεις Σύνολο ατόμων που απάντησαν Ποσοστό τοις εκατό Μπουκάλια 25 άτομα 25% Γυάλινα δοχεία 10 άτομα 10% Χαρτιά 40 άτομα 40% Σακούλες 10 άτομα 10% Κουτάκια αλουμινίου 15 άτομα 15% επί μπουκάλια 25% γυάλινα δοχεία 10% χαρτιά 40% σακούλες 10% κουτάκια αλουμι νίουί 5% Διάγραμμα 4.4 Κυρίως τι υλικά ανακυκλώνετε; Το 25% των ερωτηθέντων απάντησε ότι ανακυκλώνει μπουκάλια, το 10% ανακυκλώνει γυάλινα δοχεία, 40% χαρτιά, 10% ανακυκλώνει σακούλες και το 15% κουτάκια αλουμινίου. 62

70 Πίνακας 4.5 Σας έχει επηρεάσει ο τρόπος της είδη υπάρχουσας ανακύκλωσης ώστε στο μέλλον να σκεφτείτε θετικά στην ανακύκλωση των οικιακών σας συσκευών; Πιθανές απαντήσεις Σύνολο ατόμων που απάντησαν Ποσοστό επί τοις εκατό Ναι 60 άτομα 60% Όχι, δεν το έχω σκεφτεί ακόμα 10 άτομα 10% Θα μπορούσε υπό προϋποθέσεις 30 άτομα 30% ναι 60% όχι δεν το έχω σκεφτεί 10% θα μπορούσε υπό προϋποθέσεις 30% Διάγραμμα 4.5 Σας έχει επηρεάσει ο τρόπος της είδη υπάρχουσας ανακύκλωσης ώστε στο μέλλον να σκεφτείτε θετικά στην ανακύκλωση των οικιακών σας συσκευών; Το 60% των ερωτηθέντων απάντησε ότι τους έχει επηρεάσει ο τρόπος της είδη υπάρχουσας ανακύκλωσης ώστε στο μέλλον να σκεφτούν θετικά στην ανακύκλωση των οικιακών σας συσκευών, το 10% δεν το έχουν σκεφτεί και το 30% θα μπορούσε να σκεφτεί θετικά στην ανακύκλωση των οικιακών συσκευών αλλά υπό προϋποθέσεις. 63

71 Πίνακας 4.6 Τα ανακυκλώσιμα προϊόντα είναι πιο φτηνά και φιλικά προς το περιβάλλον θα τα χρησιμοποιούσατε στην προσωπική σας υγιεινή χωρίς ενδοιασμούς; Πιθανές απαντήσεις Σύνολο ατόμων που απάντησαν Ποσοστό επί τοις εκατό Ναι 52 άτομα 52% Όχι 15 άτομα 15% Ίσως 20 άτομα 20% Δεν γνωρίζω 13 άτομα 13% 60η ναι 52% όχι 15% ίσως 20% δεν γνωρίζω 13% Διάγραμμα 4.6 Τα ανακυκλώσιμα προϊόντα είναι πιο φτηνά και φιλικά προς το περιβάλλον θα τα χρησιμοποιούσατε στην προσωπική σας υγιεινή χωρίς ενδοιασμούς; Το 52% των ερωτηθέντων απάντησαν ότι θα χρησιμοποιούσαν ανακυκλώσιμα προϊόντα στην προσωπική σας υγιεινή χωρίς ενδοιασμούς, το 15% δεν θα χρησιμοποιούσε, το 20% το έχει σκεφτεί και ίσως χρησιμοποιούσαν και το 13% δεν γνωρίζει. 64

72 Πίνακας 4.7 Μιλάμε για ανακύκλωση και σας δίνω ένα παράδειγμα. Έχετε ένα μπουκάλι νερό, βρίσκεστε στο δρόμο και αδειάζει τι θα κάνετε ; Πιθανές απαντήσεις Σύνολο ατόμων που απάντησαν Ποσοστό επί τοις εκατό Θα το πετάξετε στο δρόμο 10 άτομα 10% Σε οποιονδήποτε κάδο βρείτε Σε έναν κοντινό κάδο ανακύκλωσης 60 άτομα 60% 30 άτομα 30% ' Γ30" θα το πετάξετε στο δρόμο 10% σε οποιοδήποτε κάδο βρείτε 60% r u σε έναν κοντινό κάδο ανακύκλωσης 30% Διάγραμμα 4.7 Μιλάμε για ανακύκλωση και σας δίνω ένα παράδειγμα. Έχετε ένα μπουκάλι νερό, βρίσκεστε στο δρόμο και αδειάζει τι θα κάνετε ; Το 10% των ερωτηθέντων απάντησε ότι το μπουκαλάκι με το νερό θα το πετούσε στο δρόμο, το 60% θα το πετούσε σε ένα οποιοδήποτε κάδο βρουν και το 30% σε έναν κοντινό κάδο ανακύκλωσης. 65

73 Πίνακας 4.8 Έχετε μιλήσει με γνωστούς σας για την διαδικασία της ανακύκλωσης και κάθε πόσο συχνά κάνουν και αυτοί; Πιθανές απαντήσεις Σύνολο ατόμων που απάντησαν Ποσοστό επί τοις εκατό Ναι 60 άτομα 60% Όχι 40 άτομα 40% ναι 60% όχι 40% Διάγραμμα 4.8 Έχετε μιλήσει με γνωστούς σας για την διαδικασία της ανακύκλωσης και κάθε πόσο συχνά κάνουν και αυτοί; Το 60% των ερωτηθέντων απάντησε ότι έχει μιλήσει με γνωστούς για την διαδικασία της ανακύκλωσης και το 40% δεν έχει κάνει κάποια συζήτηση για την διαδικασία ανακύκλωσης. 66

74 Πίνακας 4.9 Μετά από αυτές τις συζητήσεις που κάνατε με τους φίλους σας ως προς την ανακύκλωση και τα οφέλη της πιστεύετε ότι επηρεάστηκαν θετικά για τον σκοπό της ανακύκλωσης; Πιθανές απαντήσεις Σύνολο ατόμων που Ποσοστό επί τοις εκατό απάντησαν Ναι 52 άτομα 52% Όχι 15 άτομα 15 % Ίσως 20 άτομα 20% Δεν γνωρίζω 13 άτομα 13% ναι 52% όχι 15% ίσως 20% δεν γνωρίζω 13% Διάγραμμα 4.9 Μετά από αυτές τις συζητήσεις που κάνατε με τους φίλους σας ως προς την ανακύκλωση και τα οφέλη της πιστεύετε ότι επηρεάστηκαν θετικά για τον σκοπό της ανακύκλωσης; Το 52% των ερωτηθέντων απάντησε ότι έχουν επηρεάσει θετικά τους φίλους τους για τον σκοπό της ανακύκλωσης, το 15% δεν επηρέασαν τους φίλους τους, το 20% πιστεύει ότι ίσως να τους επηρέασαν και το 13% δεν γνωρίζει αν τα κατάφεραν ή όχι. 67

75 Πίνακας 4.10 Έχετε διαφωνήσει ποτέ με κάποιον περαστικό ο οποίος πέταξε στο δρόμο κάποιο αντικείμενο ανακύκλωσης ή μη; Πιθανές απαντήσεις Σύνολο ατόμων που απάντησαν Ποσοστό επί τοις εκατό Ναι 30 άτομα 30% Ό χ ι 70 άτομα ΊΟ % <- f= f y 40 s on 30.y 7(TV ναι 30% όχι 70% 20 -' 10.y , U , f Διάγραμμα 4.10 Έχετε διαφωνήσει ποτέ με κάποιον περαστικό ο οποίος πέταξε στο δρόμο κάποιο αντικείμενο ανακύκλωσης ή μη; Το 30% των ερωτηθέντων απάντησε ότι έχει διαφωνήσει με κάποιον περαστικό ο οποίος πέταξε στο δρόμο κάποιο αντικείμενο ανακύκλωσης ή μη και το 70% δεν έχει διαφωνήσει ποτέ με κανέναν. 68

76 Πίνακας 4.11 Πιστεύετε ότι η ανακύκλωση σας έχει επηρεάσει θετικά ώστε να χρησιμοποιήσετε ενεργειακούς λαμπτήρες για εξοικονόμηση ενέργειας; Πιθανές απαντήσεις Σύνολο ατόμων που απάντησαν Ποσοστό επί τοις εκατό Ναι 40 άτομα 40% Ίσως 40 άτομα 40% Όχι 20 άτομα 20% ' * ' ναι 40% ίσως 40% όχι 20% Η r Διάγραμμα 4.11 Πιστεύετε ότι η ανακύκλωση σας έχει επηρεάσει θετικά ώστε να χρησιμοποιήσετε ενεργειακούς λαμπτήρες για εξοικονόμηση ενέργειας; Το 40% των ερωτηθέντων απάντησε ότι έχει επηρεαστεί θετικά ώστε να χρησιμοποιήσουν ενεργειακούς λαμπτήρες για εξοικονόμηση ενέργειας, το 40% ίσως να χρησιμοποιούσαν και το 20% δεν θα χρησιμοποιούσαν ενεργειακούς λαμπτήρες. 69

77 Πίνακας 4.12 Χρησιμοποιείτε προϊόντα που είναι ανακυκλωμένα υλικά; Πιθανές απαντήσεις Σύνολο ατόμων που απάντησαν Ποσοστό επί τοις εκατό Ναι 65 άτομα 65% Όχι 35 άτομα 35% ναι 65% όχι 35% 10 0 Διάγραμμα 4.12 Χρησιμοποιείτε προϊόντα που είναι ανακυκλωμένα υλικά; Το 65% των ερωτηθέντων απάντησε ότι χρησιμοποιεί ανακυκλωμένα υλικά και το 35% δεν χρησιμοποιεί. 70

78 Πίνακας 4.13 Πόσο συχνά κάνετε ανακύκλωση; Πιθανές απαντήσεις Ποσοστό επί τοις εκατό Συστηματικά 35% Ελάχιστα 50% καθόλου 15% » τς συστηματικά 35 % 25 ελάχιστα 50% 20 καθόλου 15% Διάγραμμα 4.13 Πόσο συχνά κάνετε ανακύκλωση; Το 35% των ερωτηθέντων απάντησε ότι κάνει ανακύκλωση συστηματικά, το 50% ελάχιστα ανακυκλώνει και το 15% δεν ανακυκλώνει καθόλου. 71

79 Πίνακας 4.14 Χρησιμοποιείτε ηλιακή ενέργεια στο σπίτι σας; Πιθανές απαντήσεις Σύνολο ατόμων που απάντησαν Ποσοστό επί τοις εκατό Ναι 95 άτομα 95 % Όχι 5 άτομα 5% 95 ναι 95% όχι 5% 100η G L -r Διάγραμμα 4.14 Χρησιμοποιείτε ηλιακή ενέργεια στο σπίτι σας; Το 95% ΐω ν ερωτηθέντων απάντησε ότι χρησιμοποιεί ηλιακή ενέργεια στο σπίτι τους και το μόλις 5% απάντησε ότι δεν χρησιμοποιεί. 72

80 Πίνακας 4.15 Αν υπήρχε τρόπος ηλεκτρικής παραγωγής ρεύματος αποδεδειγμένα πιο οικονομική και φυσική προς το περιβάλλον θα σκεφτόσασταν την περίπτωση να χρησιμοποιηθεί στην οικία σας; Πιθανές απαντήσεις Σύνολο ατόμων που απάντησαν Ποσοστό επί τοις εκατό Ναι 82 άτομα 82% Ίσως 15 άτομα 15% όχι 3 άτομα 3% '" ' ~ »ft? 15 Q L ì. ναι 82% ίσως 15% όχι 3% Διάγραμμα 4.15 Αν υπήρχε τρόπος ηλεκτρικής παραγωγής ρεύματος αποδεδειγμένα πιο οικονομική και φυσική προς το περιβάλλον θα σκεφτόσασταν την περίπτωση να χρησιμοποιηθεί στην οικία σας; Το 82% των ερωτηθέντων απάντησε ότι αν υπήρχε τρόπος ηλεκτρικής παραγωγής ρεύματος πιο οικονομική και φυσική προς το περιβάλλον θα το χρησιμοποιούσαν στην οικία τους, το 15% ίσως να το χρησιμοποιούσαν και το 3% δεν θα το χρησιμοποιούσαν. 73

81 Πίνακας 4.16 Πιστεύετε ότι υπάρχουν καλύτεροι τρόποι υποδομής και περισυλλογής για την ανακύκλωση και αν ποιοι είναι αυτοί; Πιθανές απαντήσεις Σύνολο ατόμων που απάντησαν Ποσοστό ε π ί τοις εκατό Ναι 65 άτομα 65% Όχι 10 άτομα 10% Δεν γνωρίζω 25 άτομα 25% ' ναι 65% όχι 10% δεν γνωρίζω 25% 10 1Ώ_ 0 Διάγραμμα 4.16 Πιστεύετε ότι υπάρχουν καλύτεροι τρόποι υποδομής και περισυλλογής για την ανακύκλωση και αν ποιοι είναι αυτοί; Το 65% των ερωτηθέντων απάντησαν ότι υπάρχουν καλύτεροι τρόποι υποδομής και περισυλλογής για την ανακύκλωση, το 10% πιστεύει ότι δεν υπάρχουν τρόποι καλύτεροι και το 25% δεν γνωρίζει αν υπάρχει κάποιος καλύτερος τρόπος. Καλύτεροι τρόποι : περισσότεροι κάδοι και ποιο συχνά τα δρομολόγια των φορτηγών ανακύκλωσης. 74

82 Πίνακας 4.17 Γνωρίζετε τι διαδικασία κομποστοποιήσης οργανικών; Πιθανές απαντήσεις Σύνολο ατόμων που απάντησαν Ποσοστό επί τοις εκατό Ναι 75 άτομα 75% Όχι 25 άτομα 25% ναι 75% όχι 25% Διάγραμμα 4.17 Γνωρίζετε τι διαδικασία κομποστοποιήσης οργανικών; Το 75% των ερωτηθέντων απάντησε ότι γνωρίζει την διαδικασία κομποστοποιήσης οργανικών και το 25% δεν την γνωρίζει. 75

83 Πίνακας 4.18 Οι συσκευές που χρησιμοποιείτε στο σπίτι όταν είναι στην αναμονή έχουν τεράστιο κόστος οικονομικό για εσάς και μέγιστο κόστος στο φυσικό περιβάλλον. Θα μπαίνατε στην διαδικασία να το αποτρέψετε αυτό; Πιθανές απαντήσεις Σύνολο ατόμων που απάντησαν Ποσοστό επί τοις εκατό Ναι 62 άτομα 62% ίσως 25 άτομα 25% Όχι 3 άτομα 3% Δεν γνωρίζω 10 άτομα 10% 70 η ναι 62% ίσως 25% όχι 3% δεν γνωρίζω 10% J3L Tfr Διάγραμμα 4.18 Οι συσκευές που χρησιμοποιείτε στο σπίτι όταν είναι στην αναμονή έχουν τεράστιο κόστος οικονομικό για εσάς και μέγιστο κόστος στο φυσικό περιβάλλον. Θα μπαίνατε στην διαδικασία να το αποτρέψετε αυτό; Το 62% των ερωτηθέντων απάντησε ότι θα έμπαιναν στην διαδικασία να αποτρέψουν αυτή την κατάσταση, το 25% ίσως να έμπαιναν σ αυτή την διαδικασία, το 3% δεν θα έκανε τίποτα και το 10% δεν γνωρίζει αν θα έκανε κάτι. 76

84 Πίνακας 4.19 Τι είδους μπαταρίες χρησιμοποιείτε επαναφορτιζόμενες ή μη; Πιθανές απαντήσεις Σύνολο ατόμων που Ποσοστό επί τοις εκατό απαντήσεις επαναφορτιζόμενες 30 ατόμων 30% Μη επαναφορτιζόμενες 70 ατόμων 70% * r επαναφορτιζόμενες 30% 30 Y μη επαναφορτηζόμενε ς 70% 0 1 Διάγραμμα 4.19 Τι είδους μπαταρίες χρησιμοποιείτε επαναφορτιζόμενες ή μη; Το 30% των ερωτηθέντων απάντησε ότι χρησιμοποιεί επαναφορτιζόμενες μπαταρίες και το 70% χρησιμοποιεί μη επαναφορτιζόμενες μπαταρίες. 77

85 Πίνακας 4.20 Οι άνθρωποι θα έπρεπε να νοιάζονται περισσότερο για τη μείωση ή τον περιορισμό της ρύπανσης/μόλυνσης του περιβάλλοντος; Πιθανές απαντήσεις Σύνολο ατόμων που απάντησαν Ποσοστό επί τοις εκατό Μείωση 65 άτομα 65 % Περιορισμό 35 άτομα 35% μείωση 65% περιορισμό 35% Διάγραμμα 4.20 Οι άνθρωποι θα έπρεπε να νοιάζονται περισσότερο για τη μείωση ή τον περιορισμό της ρύπανσης/μόλυνσης του περιβάλλοντος; Το 65% των ερωτηθέντων απάντησαν ότι θα έπρεπε να νοιάζονται περισσότερο για την μείωση της ρύπανσης/μόλυνσης του περιβάλλοντος και το 35% ότι θα έπρεπε να νοιάζονται για τον περιορισμό. 78

86 Πίνακας 4.21 Όλοι οι καταναλωτές πρέπει να ενδιαφέρονται για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις των προϊόντων που αγοράζουν; Πιθανές απαντήσεις Σύνολο ατόμων που απάντησαν Ποσοστό επί τοις εκατό Ναι 82 άτομα 82% Ίσως 15 άτομα 15% όχι 3 άτομα 3% 90η ναι 82% ίσως 15% όχι 3% J3L Διάγραμμα 4.21 Όλοι οι καταναλωτές πρέπει να ενδιαφέρονται για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις των προϊόντων που αγοράζουν; Το 82% των ερωτηθέντων απάντησε ότι όλοι οι καταναλωτές πρέπει να ενδιαφέρονται για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις των προϊόντων, το 15% πιστεύει πως ίσως πρέπει να ενδιαφέρονται και το 3% πιστεύουν πως δεν πρέπει να ενδιαφέρονται για τις επιπτώσεις του περιβάλλοντος. 79

87 Πίνακας 4.22 Η ανακύκλωση είναι τρόπος ζωής που εξασφαλίζει αναβαθμισμένο βιοτικό επίπεδο; Πιθανές απαντήσεις Σύνολο ατόμων που απάντησαν Ναι 62 άτομα 62% Ό χ ι 20 άτομα 20% Δεν γνωρίζω 18 άτομα 18% Ποσοστό επί τοις εκατό 60 50! 62 ναι 62% Γ όχι 20% δεν γνωρίζω 18% Διάγραμμα 4.22 Η ανακύκλωση είναι τρόπος ζωής που εξασφαλίζει αναβαθμισμένο βιοτικό επίπεδο; Το 62% των ερωτηθέντων απάντησε ότι η ανακύκλωση είναι τρόπος ζωής που εξασφαλίζει αναβαθμισμένο βιοτικό επίπεδο, το 20% πιστεύει πως δεν εξασφαλίζει αναβαθμισμένο βιοτικό επίπεδο και το 18% δεν γνωρίζει. 80

88 Πίνακας 4.23 Προϊόντα που κατά την κατασκευή ή τη χρήση τους μολύνουν το περιβάλλον θα έπρεπε να φορολογούνται αυστηρά από το κράτος; Πιθανές απαντήσεις Σύνολο ατόμων που απάντησαν Ναι 89 άτομα 89% Όχι 2 άτομα 2% Δεν γνωρίζω 9 άτομα 9% Ποσοστό επί τοις εκατό ι ^ 2 ναι 89% όχι 2% δεν γνωρίζω 9% Διάγραμμα 4.23 Προϊόντα που κατά την κατασκευή ή τη χρήση τους μολύνουν το περιβάλλον θα έπρεπε να φορολογούνται αυστηρά από το κράτος; Το 89% των ερωτηθέντων απάντησε ότι τα προϊόντα που κατά την κατασκευή ή τη χρήση τους μολύνουν το περιβάλλον πρέπει να φορολογούνται αυστηρά, το 2% πιστεύει πως δεν πρέπει να φορολογούνται αυστηρά και το 9% δεν γνωρίζει. 81

89 Πίνακας 4.24 Το κράτος κάνει αρκετά για να βοηθήσει στον έλεγχο της ρύπανσης/μόλυνσης του περιβάλλοντος; Πιθανές απαντήσεις Σύνολο ατόμων που Ποσοστό επί τοις εκατό απάντησαν Ναι 27 άτομα 27% Όχι 68 άτομα 68% Ίσως 5 άτομα 5% r 27 ναι 27% όχι 68% ίσως 5% 10 0 I Διάγραμμα 4.24 Το κράτος κάνει αρκετά για να βοηθήσει στον έλεγχο της ρύπανσης/μόλυνσης του περιβάλλοντος; Το 27% των ερωτηθέντων απάντησε ότι το κράτος κάνει αρκετά για να βοηθήσει στον έλεγχο της ρύπανσης/μόλυνσης του περιβάλλοντος, το 68% πιστεύει πως δεν κάνει τίποτα το κράτος και το 5% πιστεύει ότι ίσως κάνει καλό. 82

90 Πίνακας 4.25 Ενθαρρύνεται τους κατασκευαστές να χρησιμοποιούν λιγότερες ή ανακυκλώσιμες συσκευασίες; Πιθανές απαντήσεις Σύνολο ατόμων που απάντησαν Ποσοστό επί τοις εκατό Ναι 35 άτομα 35% Όχι 65 άτομα 65% / ; β.ς ναι 35% όχι 65% S Διάγραμμα 4.25 Ενθαρρύνεται τους κατασκευαστές να χρησιμοποιούν λιγότερες ή ανακυκλώσιμες συσκευασίες; Το 35% των ερωτηθέντων απάντησαν ότι ενθαρρύνουν τους κατασκευαστές να χρησιμοποιούν λιγότερες ή ανακυκλώσιμες συσκευασίες και το 65% δεν κάνουν τίποτα ώστε να βοηθήσουν στην ανακύκλωση. 83

91 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Με την ανακύκλωση μπορούμε να εξασφαλίσουμε αναβαθμισμένο επίπεδο ζωής για το παρόν και το μέλλον όλων μας στον πλανήτη. Το πρόβλημα των αστικών στερεών αποβλήτων συγκεντρώνει όλο και περισσότερη προσοχή τα τελευταία χρόνια καθώς οι πολίτες συνειδητοποιούν ότι όλο και περισσότερα σκουπίδια παραμένουν στο δρόμο, χωρίς να συμμαζεύονται προκαλώντας δυσφορία, περιβαλλοντική ρύπανση και προβλήματα υγείας. Αν και οι κυβερνήσεις υιοθετούν κάποια μέτρα διαχείρισης, οι στοίβες των αποβλήτων, φαίνονται να πολλαπλασιάζονται μέρα με τη μέρα. Σε μεγαλύτερο βαθμό ο προσωπικός παράγοντας και η συμμετοχή φαίνεται να είναι κλειδί στις δραστηριότητες διαχείρισης αποβλήτων περιλαμβάνοντας τη συλλογή, μεταφορά, εναπόθεση, ανακύκλωση και κομποστοποίηση. Όσο πιο πολλά είδη απορριμμάτων αξιοποιούνται, τόσο μικρότερος γίνεται ο όγκος των σκουπιδιών που καταλήγουν στις χωματερές, τις θάλασσες και τα ποτάμια, με αποτέλεσμα αφενός να περιορίζεται σε σημαντικό βαθμό η ρύπανση του περιβάλλοντος και αφετέρου να επιμηκύνεται η διάρκεια ζωής των χωματερών. Οι επιπτώσεις των αστικών στερεών αποβλήτων στο φυσικό και ανθρώπινο περιβάλλον και εξετάστηκε η κοινωνική διάσταση του θέματος. Συγγράφονται αναλυτικά οι μέθοδοι διαχείρισης απορριμμάτων. Αφού λοιπόν έχουν αναλυθεί τα εισαγωγικά βασικά στοιχεία του θέματος, αναλύεται η θερμική επεξεργασία των αποβλήτων, οι μέθοδοι, τα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα και η κομποστοποίηση ως μέθοδος διαχείρισης στη οποία βγαίνουν διάφορα συμπεράσματα ως προς την καταλληλότητα για εφαρμογή αυτής της μεθόδου ανακύκλωσης. Μετά από τις γενικές πληροφορίες η εργασία μεταβαίνει στο δεύτερο κεφάλαιο με θέμα την ανακύκλωση, τα οφέλη της, τα οφέλη της κοινωνίας και του περιβάλλοντος. Η ανακύκλωση, συμβάλλει τόσο στον περιορισμό των δαπανών όσο και στην αύξηση των εσόδων των δήμων και των κοινοτήτων, με τον περιορισμό των οικιακών απορριμμάτων που επιτυγχάνεται με την ανακύκλωση, έχουμε μείωση της ενέργειας και του κόστους της συλλογής από τους δήμους ή τις κοινότητες και της μεταφοράς των σκουπιδιών στους χώρους υγειονομικής ταφής (χωματερές). Με την ανακύκλωση μπορούμε επίσης να 84

92 εξοικονομήσουμε ενέργεια, να μειώσουμε τη ρύπανση και τις ανάγκες μεταφοράς σε σύγκριση φυσικά με την παραγωγή που προκύπτει από τις πρώτες ύλες. Κατά την ανακύκλωση προκύπτουν έξι θέσεις εργασίας, ενώ κατά την διάθεση των αποβλήτων με υγειονομική ταφή μόνο μία θέση εργασίας. Στην ανακύκλωση δημιουργούνται θέσεις εργασίας όχι μόνο στην αποκομιδή και στην ταξινόμηση των αποβλήτων, αλλά και στην επεξεργασία των υλικών και την κατασκευή νέων αντικειμένων. Επίσης συγγράφονται αναλυτικά η διαδικασίες της ανακύκλωσης του χαρτιού, γυαλιού, πλαστικού και μετάλλου. Τα πλαστικά αποτελούν το μεγαλύτερο μέρος των απορριμμάτων και ο λόγος που τα καθιστά εχθρικά προς το περιβάλλον είναι ότι αποσυντίθενται με πολύ αργό ρυθμό. Όλοι οι φορείς που σχετίζονται με την ανακύκλωση (πολιτεία, βιομηχανία, τοπική αυτοδιοίκηση, χαρτέμποροι, οικολογικές οργανώσεις) θα πρέπει να επεξεργαστούν ένα συγκεκριμένο σχέδιο και για την αναβάθμιση της δουλειάς και των μέσω συλλογής χαρτιού από τους γυρολόγους, τους ρακοσυλλέκτες που μαζεύουν το χαρτί από το δρόμο. Η επίσκεψή μου στο Δήμο, οι πληροφορίες και τα στοιχεία που χρειάστηκε να συλλέξω. Κάποιο πίνακες οι οποίοι προβάλλονται, δίνουν χρήσιμα ποσοτικά στοιχεία για την κατάσταση της ανακύκλωσης στο δήμο Θούριας και στην ευρύτερη περιοχή της. Επίσης δίνετε η έρευνα πεδίου δηλαδή η ανάλυση του ερωτηματολογίου. Στην αρχή γίνεται η απάντηση του ερωτηματολογίου και στη συνέχεια περιγράφονται τα ποσοστά των απαντήσεων στις ερωτήσεις και τα αντίστοιχα διαγράμματά τους. Επίσης συσχετίσεις έγιναν και με ερωτήσεις η οποίες μας έδωσαν υλικό για την διαπίστωση ενδιαφέροντων συμπερασμάτων. 85

93 ΕΠΙΛΟΓΟΣ Ο Στίβεν Χουιζκ προέβλεψε πριν μερικά χρόνια πως αν το ανθρώπινο είδος θέλει να επιζήσει θα πρέπει να μετακομίσει σε άλλο πλανήτη. Η παραπάνω δήλωση φαντάζει τότε υπερβολική, εν του τοις μετά από μια μικρή έρευνα πλαίσια μιας φοιτητικής εργασίας μοιάζει πολύ κοντινή σαν εκδοχή. Ένας τρόπος, αν όχι επίλυσης του θέματος (μια και σήμερα η έκταση του προβλήματος της ρύπανσης έχει λάβει μεγάλες διαστάσεις ) τουλάχιστον περιορισμού του είναι η ανακύκλωση. Ανακύκλωση, σημαίνει οργανωμένη κρατική παρέμβαση σε εθνικό επίπεδο αρχικά στην συνέχεια όμως επιμερίζεται σε κάθε τμήμα της Χώρας, σε κάθε Δήμο και εκεί λαμβάνει χώρα σε τυπικό επίπεδο, εξαιρετικά σημαντικό για την επίτευξη του εθνικού στόχου, όσο περιορισμένος και αν είναι ο Δήμιος. Ένας από αυτούς ο Δήμος Θούριας αποτέλεσε στην παρούσα εργασία αντικείμιενο μελέτης ώστε να εξακριβωθεί ο τρόπος λειτουργίας μιας μικρομιονάδας που αυτή συλλέγει και αποδιαλέγει τα υλικά. Τα αποτελέσματα είναι ενθαρρυντικά. Το πείραμα πέτυχε και σε έναν απομακρυσμένο από τα μεγάλα αστικά κέντρα Δήμο, το Δήμο Θούριας το γρανάζι της ανακύκλωσης έχει μπει μπροστά και κινείται μιε την αγωγή και τη συμμετοχή όλης της τοπικής κοινωνίας. Τα προβλήματα είναι αρκετά, όμως όχι αξεπέραστα και η ελπίδα για το μιέλλον της νέας γενιάς αναπτερώνεται κάθε φορά που ένα μικρό παιδί πλησιάζει τον μπλε κάδο και εναποθέτει εκεί ένα ανακυκλώσιμο προϊόν. 86

94 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Περιοδικό «Σκουπίδια και Ανακύκλωση» Άρθρα στην εφημερίδα το ΒΗΜΑ Η ανακύκλωση που διχάζει Ο πλαστικός κίνδυνος Τα απορρίμματα δεν είναι σκουπίδια gr www, greenpeace. gr