AΔΑΜΑΝΤΙΟΣ (ΜΑΚΗΣ) Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ Η ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΓΡΑΦΗ _Η ΙΣΤΟΡΙΑ, ΤΑ ΕΙΔΗ ΚΛΠ ΤΗΣ ΓΡΑΦΗΣ

Transcript

1 AΔΑΜΑΝΤΙΟΣ (ΜΑΚΗΣ) Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ Η ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΓΡΑΦΗ _Η ΙΣΤΟΡΙΑ, ΤΑ ΕΙΔΗ ΚΛΠ ΤΗΣ ΓΡΑΦΗΣ Τα βιβλία του συγγραφέα κ Α. Κρασανάκη για τη γλώσσα και γραφή, σύμφωνα με τις αρ. πρωτ. Γ2/1105/ και Γ1/4/ αποφάσεις του Υπουργού Παιδείας (Ύστερα από πρόταση των Δ/νσεων Σπουδών της Α/βάθμιας και Β/βάθμιας Εκπαίδευσης), έχουν εγκριθεί για αγορά προς εμπλουτισμό των βιβλιοθηκών όλων των Δημοτικών Σχολείων και όλων των Γυμνασίων και Λυκείων της Ελλάδος. ΕΚΔΟΣΕΙΣ «Η ΑΘΗΝΑ» ΑΘΗΝΑ Α ΕΚΔΟΣΗ 1977 SBN

2 Α.Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ «Η ΓΡΑΦΗ (ΙΣΤΟΡΙΑ, ΕΙΔΗ ΚΛΠ» 2 Η ΓΡΑΦΗ (ΙΣΤΟΡΙΑ, ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΠΡΟΦΟΡΑ, ΕΙΔΗ ΚΛΠ) ============ ΤΟΥ ΑΔΑΜΑΝΤΙΟΥ (ΜΑΚΗ) ΚΡΑΣΑΝΑΚΗ (Επίτιμου Δ/ντη Υπουργείου Πολιτισμού) ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Πίνακας περιεχομένων ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ... 2 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1ο... 4 ΑΠΑΡΧΕΣ ΓΡΑΦΗΣ ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΓΡΑΦΗ ΚΑΙ Ο ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ Ο ΕΦΕΥΡΕΤΗΣ ΤΗΣ ΓΡΑΦΗΣ ΤΑ ΠΡΩΤΑ ΒΗΜΑΤΑ ΚΑΙ Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΓΡΑΦΗΣ ΤΑ ΔΙΑΦΟΡΑ ΕΙΔΗ ΓΡΑΦΗΣ ΚΑΙ Η ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΤΕΧΝΗ... 7 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2ο Η ΠΕΛΑΣΓΙΚΗ ΓΡΑΦΗ Η ΠΟΛΗ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ Η ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΟΙ ΑΥΤΟΧΘΟΝΕΣ, ΟΙ ΕΠΗΛΥΔΕΣ ΕΛΛΗΝΕΣ Α. ΟΙ ΑΥΤΟΧΘΟΝΕΣ ΠΕΛΑΣΓΟΙ Β. ΟΙ ΦΥΛΕΣ ΤΩΝ ΠΕΛΑΓΩΝ: ΔΩΡΙΕΙΣ, ΑΙΟΛΕΙΣ, ΑΧΑΙΟΙ ΚΑΙ ΙΩΝΕΣ ΚΑΙ ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΕΘΝΟΣ Γ. ΟΙ ΕΠΗΛΥΔΕΣ ΕΛΛΗΝΕΣ: ΔΑΝΑΟΙ, ΚΑΔΜΕΙΟΙ ΚΑΙ ΠΕΛΟΠΕΣ Δ. ΚΑΤΑΚΛΥΣΜΟΣ ΔΕΥΚΑΛΙΩΝΑ ΚΑΙ ΤΑ ΑΔΕΛΦΙΑ: ΑΔΕΛΦΙΑ ΓΡΑΙΚΟΣ, ΕΛΛΗΝΑΣ, ΜΑΓΝΗΣ, ΜΑΚΕΔΟΝΑΣ Ε. ΕΠΕΚΤΑΣΗ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ ΣΤ. ΑΠΟ ΤΟ ΒΑΡΒΑΡΟ ΚΑΙ ΝΟΜΑΔΙΚΟ ΒΙΟ ΣΤΟ ΜΙΝΩΙΚΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ Η ΠΕΛΑΣΓΙΚΗ = ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΡΑΦΗ = Η ΓΡΑΜΜΙΚΗ Α ΚΑΙ Β Η ΑΠΟΚΡΥΠΤΟΓΡΑΦΗΣΗ ΤΗΣ ΓΡΑΜΜΙΚΗΣ (ΠΕΛΑΣΓΙΚΗΣ) ΓΡΑΦΗΣ Η ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΓΡΑΜΜΙΚΗ ΓΡΑΦΗ ΑΝΑΛΗΘΕΙΕΣ- ΚΑΚΟΗΘΕΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΜΙΝΩΙΤΕΣ ΚΛΠ Α. ΣΥΝΤΟΜΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΚΡΗΤΗΣ Β. Ο ΜΙΝΩΑΣ ΚΑΙ ΟΙ ΜΙΝΩΙΤΕΣ ΗΣΑΝ ΕΛΛΗΝΕΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ο Η ΑΛΦΑΒΗΤΙΚΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΡΑΦΗ Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΑΛΦΑΒΗΤΙΚΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΡΑΦΗΣ Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΡΑΦΗ ΕΙΝΑΙ Η ΠΙΟ ΕΥΚΟΛΗ ΚΑΙ Η ΠΙΟ ΤΕΛΕΙΑ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΡΑΦΗ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΙΝΟΥΝ ΚΑΙ ΠΑΛΙ ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΓΙΑΤΙ Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΔΕΝ ΕΓΙΝΕ ΚΑΙ ΠΑΛΙ ΔΙΕΘΝΗΣ ΨΕΥΔΗ ΠΟΥ ΛΕΓΟΝΤΑΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ- ΓΡΑΦΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 ο Η ΦΟΙΝΙΚΙΚΗ ΓΡΑΦΗ ΚΑΙ ΤΟ ΦΟΙΝΙΚΙΚΟ ΨΕΜΑ ΤΟ ΑΛΦΑΒΗΤΟ, Η ΤΕΧΝΙΚΗ ΚΛΠ ΤΗΣ ΦΟΙΝΙΚΙΚΗΣ ΓΡΑΦΗΣ ΤΟ ΨΕΥΔΟΣ ΓΙΑ ΤΗ ΦΟΙΝΙΚΙΚΗ ΚΑΤΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΕΛΛ. ΑΛΦΑΒΗΤΟΥ ΟΙ ΦΟΙΝΙΚΕΣ ΚΑΙ ΟΙ ΑΙΓΥΠΤΙΟΙ ΟΙΚΕΙΟΠΟΙΗΘΗΚΑΝ ΠΟΛΛΕΣ ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΕΠΙΝΟΗΣΕΙΣ, ΟΠΩΣ ΤΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ Ο ΗΡΟΔΟΤΟΣ ΕΙΝΑΙ ΚΑΚΟΗΘΗΣ (Ο ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΣ ΕΙΝΑΙ ΤΟΥ ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΥ) ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΡΑΦΗΣ ΜΕ ΤΗ ΦΟΙΝΙΚΙΚΗ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΕΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΡΑΦΗΣ ΤΟ ΣΧΗΜΑ ΤΩΝ ΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΑΛΦΑΒΗΤΟΥ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΠΛΑΤΩΝΑ... 49

3 Α.Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ «Η ΓΡΑΦΗ (ΙΣΤΟΡΙΑ, ΕΙΔΗ ΚΛΠ» 3 Η ΑΡΑΜΑΙΚΗ ΓΡΑΦΗ Η ΕΒΡΑΪΚΗ ΓΡΑΦΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 ο Η ΑΙΓΥΠΤΙΑΚΗ ΓΡΑΦΗ ( ΙΕΡΟΓΛΥΦΙΚΑ KAI ΔΗΜΟΤΙΚΗ) ΤΟ ΨΕΥΔΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΙΓΥΠΤΙΑΚΗ ΚΑΤΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΕΛΛ. ΑΛΦΑΒΗΤΟΥ Η ΑΙΓΥΠΤΙΑΚΗ ΓΡΑΦΗ ΚΑΙ ΤΑ ΕΙΔΗ ΤΗΣ Α. Η ΙΕΡΑΤΙΚΗ ΓΡΑΦΗ Ή ΙΕΡΟΓΛΥΦΙΚΑ Β. Η ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΑΙΓΥΠΤΙΑΚΗ ΓΡΑΦΗ ΑΡΧΑΙΕΣ ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΕΠΙΓΡΑΦΕΣ ΚΑΙ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΑΛΦΑΒΗΤΑ ΚΟΠΤΙΚH ΓΡΑΦΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 ο Η ΛΑΤΙΝΙΚΗ ΚΑΙ ΟΙ ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΓΡΑΦΕΣ: ΙΤΑΛΙΚΗ, ΑΓΓΛΙΚΗ, ΓΕΡΜΑΝΙΚΗ ΚΛΠ Η ΛΑΤΙΝΙΚΗ ΓΡΑΦΗ: ΑΛΦΑΒΗΤΟ, ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΚΛΠ ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΜΕ ΤΗ ΛΑΤΙΝΙΚΗ ΓΡΑΦΗ Η ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ ΤΗΣ ΛΑΤΙΝΙΚΗΣ ΓΡΑΦΗΣ ΟΙ ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΓΡΑΦΕΣ (ΟΙ ΓΡΑΦΕΣ ΜΕ ΛΑΤΙΝΙΚΟΥΣ ΧΑΡΑΧΤΗΡΕΣ): ΑΓΓΛΙΚΗ, ΓΑΛΛΙΚΗ, ΓΕΡΜΑΝΙΚΗ Κ.ΛΠ Η ΑΓΓΛΙΚΗ ΓΡΑΦΗ ΤΑ PHONETICS - ΥΠΑΡΧΕΙ ΚΑΛΥΤΕΡΗ ΛΥΣΗ ΑΠΟ ΤΑ PHONETICS SYMBOLS ΚΑΙ ΤΗ ΛΑΤΙΝΙΚΗ ΓΡΑΦΗ = Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΡΑΦΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7 ο ΣΛΑΒΙΚΕΣ ΓΡΑΦΕΣ: ΡΩΣΙΚΗ, ΣΕΡΒΙΚΗ ΚΛΠ Ρωσικές λέξεις και φράσεις: ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8 ο Η ΚΙΝΕΖΙΚΗ ΓΡΑΦΗ Η ΚΙΝΕΖΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Η ΚΙΝΕΖΙΚΗ ΓΡΑΦΗ Η ΚΙΝΕΖΙΚΗ ΚΑΙ Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΡΑΦΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9 ο Η ΑΡΑΒΙΚΗ ΓΡΑΦΗ ΟΙ ΑΡΑΒΙΚΟΙ ΑΡΙΘΜΟΙ Η ΑΡΑΒΙΚΗ ΓΡΑΦΗ Α. ΤΟ ΑΡΑΒΙΚΟ ΑΛΦΑΒΗΤΟ Β. ΤΑ ΑΡΑΒΙΚΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ ΤΩΝ ΣΥΜΦΩΝΩΝ ΚΑΙ ΤΟ ΣΧΗΜΑ ΤΟΥΣ Γ. ΤΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ ΚΑΙ ΣΗΜΕΙΑ ΤΩΝ ΦΩΝΗΕΝΤΩΝ ΤΗΣ ΑΡΑΒΙΚΗΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 10ο Η ΠΕΡΣΙΚΗ ΓΡΑΦΗ Η ΣΦΗΝΟΕΙΔΗ ΓΡΑΦΗ (CUNEIFORM SCRIPT) = ΑΡΧΑΙΑ ΠΕΡΣΙΚΗ Η ΣΦΗΝΟΕΙΔΗ ΓΡΑΦΗ ΟΥΓΓΑΡΙΤ UGARIT CUNEIFORM SCRIPT Η ΝΕΑ ΠΕΡΣΙΚΗ ΓΡΑΦΗ (ARABIC PERSIAN SCRIPT) ΚΕΦΑΛΑΙΟ 11 ο ΙΝΔΙΚΕΣ ΓΡΑΦΕΣ Η ΣΑΝΣΚΡΙΤΙΚΗ ΚΑΙ ΟΙ ΛΟΙΠΕΣ ΙΝΔΙΚΕΣ ΓΛΩΣΣΕΣ ΚΑΙ ΓΡΑΦΕΣ ΟΙ ΚΥΡΙΟΤΕΡΕΣ ΙΝΔΙΚΕΣ ΓΡΑΦΕΣ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΕΡΓΑ ΤΟΥ ΙΔΙΟΥ:

4 Α.Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ «Η ΓΡΑΦΗ (ΙΣΤΟΡΙΑ, ΕΙΔΗ ΚΛΠ» 4 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1ο ΑΠΑΡΧΕΣ ΓΡΑΦΗΣ 1. ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΓΡΑΦΗ ΚΑΙ Ο ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ Γραφή λέγεται η αναπαράσταση του προφορικού λόγου μιας γλώσσας με την χρήση ενός συνόλου σημείων ή συμβόλων, γνωστού και ως σύστημα γραφής Η γραφή γεννήθηκε από την ανάγκη του ανθρώπου αφενός να ενισχύσει τη μνήμη του, να αποταμιεύει τις γνώσεις, τις σκέψεις και τις πληροφορίες του, και αφετέρου να κάνει αντιληπτή τη σκέψη του σε άλλους συνανθρώπους του που ζούσαν σε άλλα μέρη κλπ. Η γραφή αποτέλεσε το βασικό συντελεστή στην όλη εξέλιξη του ανθρώπινου γένους. Με τη γραφή έγινε δυνατή η μεταβίβαση της σκέψης των μεγάλων ανδρών και των ανακαλύψεων της επιστήμης που τόσο πολύ συντέλεσαν στην τεχνολογική εξέλιξη και στον πολιτισμό. Χάρη στη γραφή έγινε δυνατό η ανθρωπότητα να πληροφορηθεί την ύπαρξη των επών του Ομήρου (Ιλιάδα-Οδύσσεια), τη φιλοσοφία του Αριστοτέλη, του Πλάτωνα, τις σαιξπηρικές τραγωδίες, των Ευαγγελίων κ ά. 2. Ο ΕΦΕΥΡΕΤΗΣ ΤΗΣ ΓΡΑΦΗΣ Κάποιοι ισχυρίζονται ότι οι Έλληνες είναι εκείνοι που ανακάλυψαν τα γράμματα, δηλαδή το αλφάβητο και τη γραφή γενικά, και κάποιοι άλλοι ότι αυτό το έ- καναν οι Αιγύπτιοι ή οι Φοίνικες και από αυτούς τα πήραν οι άλλοι λαοί. Ωστόσο η αλήθεια είναι ότι η ιστορία της γραφής χάνεται στα βάθη των αιώνων και ως εξ αυτού είναι άγνωστο το που ή το ποιος λαός την εφεύρε πρώτος. Έπειτα άλλο η γραφή γενικά και ο εφευρέτης της και άλλο οι επι μέρους γραφές, δηλαδή η ελληνική, η λατινική, η αραβική κλπ γραφή και ο εφευρέτης τους. Οι επιμέρους ανθρώπινες γραφές είναι δημιουργήματα νεώτερα που στηρίζονται σε παλαιότερες γραφές και γνωστό το ποιος τα εφευρε, όπως θα δούμε στα παρακάτω κεφάλαια. Η γραφή γενικά είναι μια τέχνη που την εφευραν οι αρχαίοι πρόγονοί μας χάρη της γλωσσο-γραμματικής ικανότητας που χάρισε ο θεός η Φύση στον άνθρωπο. Ο Αισχύλος αναφέρει ότι τα γράμματα είναι έργο του Θεού του Προμηθέα: «(Ο Προμηθεύς) εξηυρον αυτοις γραμμάτων τε συνθέσεις» (Αισχύλος, Προμηθεύς 460), κάτι που είναι απόλυτα σωστό, γιατί αφενός ο θεός Προμηθέας είναι η θεία Πρόνοια του αρχαίου Ολυμπιακού Πανθέου η ανθρώπινη γλωσσο-γραμματική ικανότητα και αφετέρου ο Αισχύλος δε μιλά για κάποιο συγκεκριμένο σύστημα γραφής, π.χ. το ελληνικό ή το φοινικικό κλπ, αλλά για τη γραφή γενικά. 3. ΤΑ ΠΡΩΤΑ ΒΗΜΑΤΑ ΚΑΙ Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΓΡΑΦΗΣ Μελετώντας τα αρχαία γραπτά μνημεία διαχρονικά βλέπουμε ότι: 1) Η γραφή ξεκίνησε για ενίσχυση της μνήμης με ιδεογραφικά σύμβολα. Στην αρχή οι άνθρωποι έκαναν π.χ. το περίγραμμα ή τη ζωγραφιά της κεφαλής ενός βοδιού ή μιας κατσίκας κλπ και δίπλα της τόσες γραμμές όσα και τα ζώα του είδους που είχαν στην κατοχή τους και κάτι ως λέμε π.χ. «Έχω τρία ή πέντε πρόβατα». Ομοίως ζωγραφίζοντας μια βάρκα με τρία ανθρώπινα κεφάλια, που σήμαινε ό,τι θα λέγαμε με τις λέξεις «το πλοίο πάει με τρία άτομα». Ακολούθως επινοήθηκε η φωνητική γραφή με τα διάφορα συστήματα γραφής που θα δούμε πιο κάτω. Η γραφή αυτή καθυστέρησε να επινοηθεί, επειδή δεν ήταν εύκολο να λυθεί το πρόβλημα με τις πολλές ομόηχες λέξεις που υπάρχουν σε όλες τις γλώσσες. Ειδικότερα τα συ-

5 Α.Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ «Η ΓΡΑΦΗ (ΙΣΤΟΡΙΑ, ΕΙΔΗ ΚΛΠ» 5 στήματα γραφής είχαν μία εξελικτική πορεία. Προηγήθηκαν τα Εικονογραφικά Συστήματα. Η πρώτη μορφή της γραφής ήταν η προσπάθεια πιστής ζωγραφικής αναπαράστασης των διάφορων αντικειμένων του εξωτερικού κόσμου, με την οποία ή εννοούσαν αυτά τα ίδια τα αντικείμενα τα οποία και ζωγράφιζαν ή διάφορες άλλες ιδέες που αντιστοιχούσαν στη ζωγραφική τους. Γι' αυτό το λόγο και η γραφή αυτή ονομάζεται ιδεογραφική και τα γράμματα της γραφής αυτής λέγονται ιδεογραφήματα. Από την ιδεογραφική γραφή προήρθε η ονομαζόμενη εικονογραφική. Ακολούθησαν τα Ιδεογραφικά Συστήματα. Στη συνέχεια αναπτύχθηκε το Συλλαβικό Σύστημα και Τελικά προέκυψε το Αλφαβητικό Σύστημα. 2) Αρχικά η γραφή γίνονταν πάνω σε λείες, πήλινες ή πέτρινες, επιφάνειες, που σήμερα λέγονται πίνακες ή πινακίδες. Τα γράμματα στις σκληρές επιφάνειες γίνονταν σκαλιστά (γλυπτά) ή με μια αιχμηρή μεταλλική γραφίδα και στις νωπές επιφάνειες με τύπωμα ή με καλάμι, το οποίο είχε ξυστεί. Τα παιδιά στα αρχαία αιγυπτιακά σχολεία έγραφαν πάνω σε πάπυρους, που ήταν κάτι σαν στο σημερινό χαρτί, φτιαγμένοι από καλάμια του φυτού πάπυρος. Με την ονομασία «πάπυρος» ονομαζόταν το υλικό γραφής σε ολόκληρη την κλασική Αρχαιότητα που κατασκευαζόταν από το φυτό πάπυρος. Τα αρχαιότερα δείγματα παπύρου με ιερογλυφική γραφή χρονολογούνται από το π.χ. Αρχικά οι Έλληνες δεν έκαναν εισαγωγή παπύρου από την Αίγυπτο, αλλά τον αγόραζαν από τους Φοίνικες. Από εκεί, κατά την άποψη μερικών ερευνητών, προήλθε μια άλλη ονομασία του παπύρου, Βύβλος, από την ομώνυμη πόλη της Φοινίκης και σημαντικό κέντρο εμπορίας παπύρου. Τα παιδιά στα αρχαία ελληνικά σχολεία είχαν ξύλινες πινακίδες αλειμμένες με κερί. Πάνω σ αυτές χάραζαν το μάθημά τους με τη μυτερή άκρη ενός ξύλου, που λεγόταν στύλος. Αργότερα στην Πέργαμο έφτιαξαν από λεπτό δέρμα την Περγαμηνή ή διφθέρα. Σ αυτήν έγραφαν κι από τις δύο πλευρές και όποτε ήθελαν έξυναν τα γραμμένα και ξανάγραφαν. Με την ονομασία «περγαμηνή» λέγονταν το υλικό γραφής για σελίδες βιβλίου, κώδικα ή χειρογράφου, που παρασκευαζόταν από δέρμα μόσχου, προβάτου ή αίγας. Σύμφωνα με τη μαρτυρία τού Πλινίου (Historia naturalis 13.21), η περγαμηνή οφείλει την κατασκευή της στην προσωρινή διακοπή εισαγωγής τού παπύρου από την Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου τον 2ο αι. π.χ. Η εξάρτηση από την Αίγυπτο ως αποκλειστική πηγή εισαγωγής τού παπύρου φέρεται να οδήγησε τον ηγεμόνα της Περγάμου Ευμένη (είτε τον Ευμένη Α, έτη βασιλείας π.χ., είτε τον Ευμένη Β, έτη βασιλείας π.χ.) στην απόφαση να προωθήσει την παραγωγή περγαμηνής ως υποκατάστατου τού παπύρου ή στην ανάπτυξη της εμπορίας του. Ο Ηρόδοτος (5ος αι.) αναφέρει ότι οι Ίωνες της Μικράς Ασίας χρησιμοποιούσαν ως υλικό γραφής τη διφθέρα, η οποία ουσιαστικά δηλώνει το ίδιο υλικό. Ο Ηρόδοτος (βιβλίο 5, 58) αναφέρει: «Από παλιά οι Ίωνες ονομάζουν τα βιβλία διφθέρες, διότι όταν οι πάπυροι ήταν σπάνιοι, χρησιμοποιούσαν δορές αιγοπροβάτων. Νομίζω μάλιστα ότι και πολλοί από τους βαρβάρους σε τέτοιες διφθέρες γράφουν». Η περγαμηνή κόβεται σε φύλλα, τα οποία μπορούν να συγκολληθούν με δύο τρόπους: Α) ως κύλινδρος (λατ. volumen), o οποίος είναι μια ομάδα φύλλων συρραμμένων κατά συνέχεια, ώστε να σχηματίσουν ρόλο (εν χρήσει έως τον 4ο-5ο αιώνα μ.χ.). Ονομαζόταν χάρτης, αν ήταν άγραφος, και τόμος, όταν ήταν γραμμένος. Β) ως κώδικας (λατ. codex), ο οποίος είναι μια ομάδα φύλλων συρραμμένων με τη μορφή τετραδίου (στο έσω μέρος τους) και αποτελεί τον πρόγονο του σύγχρονου βιβλίου. Ο κώδικας, ως πιο εύχρηστος, επικρατεί μετά τον 4ο-5ο αιώνα. Στα παλαιότερα χρόνια, όταν ο τύπος αυτός του βιβλίου δεν ήταν ακόμη γνωστός, με τη λέξη codex αναφέρονταν σε μια εναλλακτική μορφή που την αποτελούσαν μικροί, ξύλινοι πίνακες γραφής, με επίστρωση κεριού, συνενωμένοι ανά δύο ή και περισσότεροι, με ιμάντα. Το χαρτί, σύμφωνα με την παράδοση των Κινέζων, επινοήθηκε στα 105 μ.χ. από τον Τσάι Λουν, μεγάλο αξιωματούχο της Αυλής του αυτοκράτορα Χο-Τι της δυναστείας των Χα. Ακολούθως, σε μάχη που έγινε μεταξύ Αράβων και Κινέζων το 751 μ.χ. στο Τουρκεστάν, οι Άραβες συνέλαβαν αιχμαλώτους δύο Κινέζους στρατιώτες, χαρτοποιούς στο επάγγελμα και με τη βοήθεια τους, ο κυβερνήτης της Βαγδάτης ίδρυσε μια χαρτοποιία και έτσι μετά το χαρτί διαδόθηκε σε όλον το κόσμο. Το αρχαιότερο χρονολογημένο αραβικό χειρόγραφο σε χαρτί είναι του 866 μ.χ. Οι γραφίδες, τα κύρια εργαλεία για τη γραφή σε χαρτί,

6 Α.Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ «Η ΓΡΑΦΗ (ΙΣΤΟΡΙΑ, ΕΙΔΗ ΚΛΠ» 6 αρχικά ήταν κατασκευασμένες από κάλαμο (αραβ. qalam) ή από λεπτό αγκάθι φοίνικα (cava kalemi). Οι γραφίδες από φοίνικα εφαρμόζονται συχνά στη συνήθη λαβή από κάλαμο. Οι γραφίδες φτερού ήταν λιγότερο συνηθισμένες. Το μελάνι ή η μελάνη ονομάζεται έτσι, επειδή το πρώτο χρώμα που χρησιμοποιήθηκε γι αυτό ή- ταν το μαύρο (το μέλας). Σήμερα βέβαια υπάρχουν πολλά είδη και χρώματα μελάνης, που είναι κυρίως διαλύματα χρωστικών διάφορων ουσιών και αραβικού κόμμεος. Η μελάνη είναι γνωστή σε αρκετούς λαούς από τα αρχαία χρόνια, όπως στους Αιγυπτίους, τους Βαβυλώνιους και τους Κινέζους, απ' όπου και το όνομα "σινική" της ανεξίτηλης μελάνης. Αυτές οι μελάνες κατασκευάζονταν τότε με διάφορες ζωικές ή φυτικές ουσίες στις οποίες προσθέτονταν ζωική κόλλα ή κόμμι, όπως και μερικές πικρές ουσίες για να μην καταστρέφονται από τα έντομα. Το μελάνι αρχικά παρασκευαζόταν από αιθάλη. 3) Στην Ελληνική Γραφή αρχικά οι λέξεις γράφονταν σε γραμμές από αριστερά προς δεξιά και βουστροφηδόν. Δηλαδή η πρώτη γραμμή άρχιζε από αριστερά προς δεξιά και στην επόμενη γραμμή από δεξιά προς αριστερά κλπ. Από τον 5ο/4ο αι. π.χ. και εξής μόνο από αριστερά προς δεξιά. Στις άλλες γραφές (Αιγυπτιακή, Φοινικική κ.α.) οι λέξεις γράφονται σε στήλες ή σε γραμμές, ανάλογα με το τι βολεύει, από δεξιά προς αριστερά, δηλαδή αντίθετα με την ελληνική. 4) Τα γράμματα αρχικά γίνονταν με πάρα πολύ μεγάλο σχήμα, επειδή και τα όργανα γραφής δεν παρείχαν τη δυνατότητα, για να γίνονται με μικρό. Στη συνέχεια και για λόγους εξοικονόμησης γραφικού χώρου (που παλιά ήταν από δύσκολο και να τον βρεις και να τον αποθηκεύσεις-συντηρήσεις) τα γράμματα γίνονταν με πολύ μικρότερο σχήμα. Για τον ίδιο λόγο κάποιες γραφές (Φοινικική, Αραμαική κ.α.) χρησιμοποιούσαν σημεία (= τελείες ή γραμμούλες) αντί για γράμματα, για να παραστήσουν τα φωνήεντα, τα οποία έβαζαν πάνω ή κάτω από το σύμφωνα που είχαν φωνήεν. Μάλιστα πολλές φορές γίνονταν και παράληψη της σημείωσης τους, κάτι όπως κάνουμε στην ελληνική μ το τονικό σημάδι, όταν γράφουμε με κεφαλαία γράμματα ή με τις περιπτώσεις: πρβ = παράβαλε, π.χ. = παραδείγματος χάριν, π.χ. = προ Χριστού, Δρ = διδάκτωρ Για τον ίδιο λόγο, δηλαδή για εξοικονόμηση γραφικού χώρου, αρχικά μεταξύ των λέξεων δεν έμενε κενό, ενώ πολλές γραφές (Γραμμική, Ιερογλυφική κ.α.) είχαν και κάποια γράμματα για τις πολυσύχναστες συλλαβές και λέξεις. 5) Τα γράμματα στην αρχική αιγυπτιακή γραφή, την καλούμενη ιερατική, ή- ταν κάποια ιδεογράμματα ζώων και όντων, που το όνομά τους άρχιζε από τον α- ντίστοιχο φθόγγο, όπως π.χ. η εικόνα του αετού για το φθόγγο Α κλπ. Μετα, στην καλούμενη δημοτική αιγυπτιακή γραφή αυτά απλοποιήθηκαν θυμίζοντας ελάχιστα έως καθόλου το ιδεογραφημά τους. Τα γράμματα στην αρχαία Περσική και Ασσυριακή γραφή είχαν το σχήμα σφήνας, εξ ου και σφηνοειδής γραφή. Τα γράμματα στην Πελασγική γραφή (την ελληνική γραφή πριν από τη σημερινή αλφαβητική γραφή) ήταν κάποιες ακαθόριστες γραμμές, εξ ου και γραμμική γραφή. Ακολούθως στην αλφαβητική ελληνική τα γράμματα είχαν σχήμα όπως το σχεδιάγραμμα των στοματικών οργάνων προφοράς του καθενός φθόγγου, πρβ π.χ. ότι το γράμμα Ο(ο) δείχνει ότι για να βγει ο φθόγγος αυτός πρέπει τα χείλη-στόμα να γίνουν όπως δείχνει το γράμμα Ο. Το γράμμα Β(β) δείχνει ότι για να βγει ο φθόγγος αυτός πρέπει τα χείλη- στόμα να γίνουν όπως δείχνει το γράμμα Β. Το γράμμα Λ(λ) δείχνει ότι για να βγει ο φθόγγος αυτός πρέπει η γλώσσα να σηκωθεί και να ακουμπήσει εξωστρεφώς τον ουρανίσκο κλπ 6) Tα συστήµατα γραφής που έχουν κατά καιρούς χρησιµοποιηθεί για την καταγραφή των διαφόρων γλωσσών διακρίνονται σε δύο κύριες κατηγορίες, τα ιδεογραφικά ή άλλως σημασιολογικά, όταν τα γραπτά σύµβολα αναπαριστούν τη σηµασία των λέξεων, και σε φωνογραφικά, όταν αναπαριστούν τους ήχους (τους φθόγγους ή συλλαβές) των λέξεων. Tα παλαιότερα συστήµατα γραφής που επινοήθηκαν είναι σηµασιογραφικά, και σε αυτά ανήκουν η σουµεριακή, η κινεζική και εν µέρει η αιγυπτιακή ιερογλυφική γραφή. Φωνογραφικά συστήµατα επινοήθηκαν αργότερα και, ανάλογα µε το αν επιχειρούν να αποδώσουν συλλαβές ή φθόγγους, διακρίνονται σε συλλαβικά και σε αλφαβητικά. Στην ελληνική γλώσσα χρησιµοποιήθηκαν παλαιότερα δύο συλλαβικά συστήµατα γραφής, η γραµµική B και το κυπριακό συλλαβάριο. Με τη γραµµική B

7 Α.Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ «Η ΓΡΑΦΗ (ΙΣΤΟΡΙΑ, ΕΙΔΗ ΚΛΠ» 7 γράφηκε η αρχαία µυκηναϊκή διάλεκτος, ενώ το κυπριακό συλλαβάριο χρησιµοποιήθηκε για την αρχαία κυπριακή διάλεκτο. Σιναϊτικός Κώδικας, Λουκάς 11, 2, 4ος αιώνας μ.χ. Επεξεργασμένοι κάλαμοι που χρησιμοποιούνταν στη γραφή. Η ΓΛΩΣΣΟ-ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ Αν παρατηρήσουμε τον άνθρωπο κατά τη στιγμή της γέννησης του, θα δούμε ότι δε γνωρίζει ούτε να γράφει ούτε και να μιλά. Το μόνο που μπορεί-ξέρει να κάνει είναι να βγάζει άναρθρες κραυγές, που είναι ανάλογες με τη συναισθηματική κατάσταση που τον διακατέχει, κάτι ως κάνουν και τα άλλα ζώα. Στη συνέχεια οι γονείς ή οι δάσκαλοί του μαθαίνουν τη συγκεκριμένη γλώσσα και γραφή που θέλουν, δηλαδή είτε ελληνικά είτε αγγλικά κ.τ.λ. Ομοίως, αν παρατηρήσουμε δυο ανθρώπους που αναγκαστικά πρέπει να διαβιώσουν μαζί και συνάμα δε μιλούν την ίδια γλώσσα ή δε γνωρίζουν την ίδια γραφή, θα δούμε ότι σε σύντομο χρονικό διάστημα δημιουργούν δική τους γλώσσα και δική τους γραφή. Επομένως η γλώσσα και η γραφή: α) Δεν είναι κάτι το έμφυτο, αλλά κάτι το επίκτητο, κάτι που διδάσκεται. Άλλωστε, αν αυτά ήταν κάτι το έμφυτο ή κληρονομικό, τότε όλοι οι άνθρωποι θα μίλαγαν την ίδια γλώσσα και θα έγραφαν με την ίδια γραφή. β) Είναι ανθρώπινες επινοήσεις, κώδικες επικοινωνίας που δημιουργήθηκαν λόγω της γλωσσικής-γραμματικής ικανότητας που χάρισε ο Θεός ή η Φύση στον άνθρωπο. H ΘΡΗΣΚΕΙΑ ΚΑΙ Η ΓΡΑΦΗ Αν παρατηρήσουμε τις διάφορες θρησκείες και τα διάφορα συστήματα γραφής που υπάρχουν στη γη, θα δούμε ότι αυτά συνήθως συνδέονται μεταξύ τους. Για παράδειγμα με την ιδεογραφία γράφουν οι κουμφουκιστές (Κινέζοι, Ιάπωνες κ.α.) στο θρήσκευμα, με το αραβικό αλφάβητο γράφουν οι μουσουλμάνοι: Άραβες, Ορντού, Πέρσες κ.α. και με το ελληνικό αλφάβητο οι λαοί εκείνοι που παλιά πίστευαν στους ολύμπιους θεούς: Έλληνες, Ρωμαίοι κ.α. Σήμερα με το λατινικό αλφάβητο γράφουν οι καθολικοί στο θρήσκευμα λαοί: Ιταλοί, Άγγλοι, Γάλλοι, Γερμανοί κ.τ.λ. και με το ελληνικό οι ορθόδοξοι: Έλληνες, Κύπριοι κ.α. Επίσης με μια παραλλαγή του ελληνικού αλφάβητου που έκανε ο ιεραπόστολος Κύριλλος (και γι αυτό το σλαβικό αλφάβητο λέγεται «κυριλλικό») γράφουν οι ορθόδοξοι Σλάβοι: Ρώσοι, Βούλγαροι, Σέρβοι κ.τ.λ., ενώ οι καθολικοί Σλάβοι: Πολωνοί, Σλοβένοι κ.α. γράφουν με μια παραλλαγή του λατινικού αλφάβητου και το αλφάβητο αυτό λέγεται «γλαγολικό» = γλωσσικό αλφάβητο. 4. ΤΑ ΔΙΑΦΟΡΑ ΕΙΔΗ ΓΡΑΦΗΣ ΚΑΙ Η ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΤΕΧΝΗ Παρατηρώντας τις διαφορετικές λέξεις που έχει η κάθε γλώσσα βλέπουμε ότι είναι αρκετές χιλιάδες, άρα δεν είναι αδύνατο να υπάρξει γραφή που να έχει τόσα γράμματα όσες και οι λέξεις μιας γλώσσας, γιατί κανένας δε θα τα θυμόταν. Το ίδιο ισχύει και με τις διαφορετικές συλλαβές των λέξεων που έχει η κάθε γλώσσα, πρβ π.χ. τις: α, αβ, βα, βρα, βε, βου. Παρατηρώντας επίσης τους διαφορετικούς φθόγγους των λέξεων που έχει η κάθε γλώσσα βλέπουμε ότι αυτοί είναι σχετικά λίγοι, είναι μόλις 20, οι εξής: α, ε, ο, ου, ι, κ, γ, χ, τ, δ, θ, π, β, φ, μ, ν, λ, ρ, σ, ζ, όμως, αν καταγράφουμε τις λέ-

8 Α.Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ «Η ΓΡΑΦΗ (ΙΣΤΟΡΙΑ, ΕΙΔΗ ΚΛΠ» 8 ξεις μόνο όπως έχουν φθογγικά, δε θα διακρίνονται οι ομόηχες, πρβ π.χ.: «τίχι» = τείχη, τοίχοι, τύχη, τύχει, «καλί» = καλοί & καλή & καλεί οπότε δεν είναι δυνατό να υπάρξει γραφή που να έχει τόσα γράμματα όσοι και οι διαφορετικοί φθόγγοι των λέξεων γιατι έτσι θα γίνονται συνεχώς παρανοήσεις λόγω των ομόηχων λέξεων. Προ αυτού του προβλήματος και της ανάγκης καταγραφής του προφορικού λόγου άλλοι λαοί κατέφυγαν στην ιδεογραφία, δηλαδή στην καταγραφή μόνο του νοήματος του προφορικού λόγου και άλλοι σε διάφορα φθογγογραφικά τεχνάσματα, σημαντικότερο των οποίων είναι το ελληνικό σύστημα γραφής. όπως θα δούμε πιο κάτω. Η ΑΙΓΥΠΤΙΑΚΗ ΓΡΑΦΗ Το τέχνασμα που επινόησαν οι αρχαίοι Αιγύπτιοι προκειμένου να μπορέσουν να καταγράφουν φωνητικά και ετυμολογικά κάπως τις λέξεις ήταν η χρησιμοποίηση από τη μια τόσων συμβόλων όσοι και οι φθόγγοι των λέξεων (απλώς εδώ δεν έχουμε γραμμές γράμματα, αλλά περιγραμματα ζώων, πραγματων κλπ για τα σύμφωνα και σημεία για τα φωνήεντα) και από την άλλη κάποιων προσδιοριστικών συμβόλων (δηλαδή κάποιων άλλων γραμμάτων, που ενώ μπαίνουν στις λέξεις δεν προφέρονται) και που ήταν κάτι όπως βάζουμε π.χ. στην ελληνική τα: + Γιωργης = παπας Γιωργης, κ. Νικος = κύριος Νικος, $100 = εκατό δολάρια Επίσης, για να διακρίνουν τα κύρια ονόματα από τα κοινά και τις άλλες λέξεις, έγραφαν τα κύρια ονόματα μέσα σε τετράγωνο, κάπως ετσι: νκ = νικη νκ = Νίκη. Δηλαδή βάζοντας οι Αιγύπτιοι τα ονόματα των κυρίων προσώπων μέσα σε τετράγωνο για διάκρισή τους από τα κοινά και τις κοινές λέξεις ήταν κάτι ως γράφουμε με κεφαλαίο γράμμα το αρκτικό γράμμα των κυρίων ονομάτων στην ελληνική γραφή, π.χ.: νίκη και κ. Νίκη. Την αιγυπτιακή τεχνική γραφής αντέγραψαν οι Φοίνικες, οι Εβραίοι κ.α. Απλώς οι Φοίνικες άλλαξαν τη μορφή (το σχήμα) των γραμμάτων, για να είναι πιο εύκολη η καταγραφή τους. Στην αιγυπτιακή γραφή τα γράμματα είναι σχεδόν πιστές εικόνες διάφορων όντων (αετού, λιονταριού κ.τ.λ.) και στη φοινικική απλώς το περίγραμμα (σκίτσο) κάποιων διαφόρων όντων. (Περισσότερα βλέπε πιο κάτω ) Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΡΑΦΗ Το τέχνασμα π.χ. που επινόησαν οι αρχαίοι Έλληνες προκειμένου να καταφέρουν να καταγράφουν ορθά, φωνητικά και ετυμολογικά, τις λέξεις ήταν η χρησιμοποίηση από τη μια τόσων γραμμάτων όσοι και οι φθόγγοι των λέξεων, φωνηέντων και συμφώνων, και από την άλλη των εξής παραλλαγών (ομόηχων γραμμάτων): Ω(ω) = Ο(ο), Η(η) = Ι(ι) = Υ(υ) = ΟΙ(οι), καθώς και των κεφαλαίων και μικρών γραμμάτων Α(α), Β(β), Γ(γ) με τα οποία, βάσει κανόνων, υποδείχνεται η ετυμολογία (= το μέρος λόγου ή ο τύπος κ.τ.λ.) των λέξεων και έτσι έ- χουμε βοήθεια και στην κατανόησή τους και στη διάκριση των ομοήχων. Υπενθυμίζουμε ότι στην ελληνική γράφουμε π.,χ. τα ρήματα με τα γράμματα ω,ει και τα πτωτικά με τα ο,ι,η: καλώ & καλό, καλεί & καλή, σύκο & σήκω, φιλί & φυλή, φιλώ & φύλο Ομοίως τα κύρια ονόματα γράφονται με κεφαλαίο γράμμα και τα κοινά και οι κοινές λέξεις με μικρό, για διάκριση τους: νίκη & Νίκη, αγαθή & Αγαθή.. (Περισσότερα βλέπε πιο κάτω ) Σημειώνεται ότι: 1) Το ελληνικό σύστημα γραφής αντέγραψαν οι Λατίνοι, όμως όπως ήταν στην εποχή που το αντέγραψαν. Δηλαδή τότε που δεν είχαν ακόμη επινοηθεί από τους Έλληνες αφενός τα ομόηχα γράμματα Ω, Η και αφετέρου τα ορθογραφικά σημάδια (τονικά σημάδια, πνεύματα και διαλυτικά). Ο λόγος για τον οποίο η λατινική γραφή είναι πιο εύκολη, όμως πιο ελλιπής. 2) Οι γραφές με λατινικούς χαρακτήρες (αγγλική, γαλλική κ.α.) γράφουν τις λέξεις όχι όπως η ελληνική ή όπως η λατινική, αλλά άλλες με ελληνική και άλλες με αιγυπτιακή γραμματική. Ειδικότερα εκεί κάποιες λέξεις γράφονται όπως έχουν φθογγικά με το λατινικό αλφάβητο, πρβ π.χ.: men, man, ten και οι άλλες είτε ως

9 Α.Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ «Η ΓΡΑΦΗ (ΙΣΤΟΡΙΑ, ΕΙΔΗ ΚΛΠ» 9 έχουν επακριβώς στη ελληνική και λατινική γραφή, άσχετα αν εκεί μπορεί και να προφέρονται κάπως αλλοιώς, π.χ. Ευρώπη (εβρόπι) > Europe (γιούροπ), είτε με την πρόσθεση στη φθογγική γραφή της λέξης κάποιου γράμματος, που, ενώ γράφεται, δεν προφέρεται, πρβ π.χ. τις αγγλικές ομόηχες λέξεις: to & too & two, write & right & rite. Η ΚΙΝΕΖΙΚΗ ΙΔΕΟΓΡΑΦΙΑ Με ιδεογραφία γράφουν όσοι λαοί (Κινέζοι, Ιάπωνες κ.α.) έχουν άκλιτες λέξεις, Οι απλές λέξεις στην Κινέζικες γλώσσες-διαλέκτους είναι κάπου , κυρίως μονοσύλλαβες, μερικές των οποίων αλλάζουν έννοια και με τη διαφορετική ένταση του τόνου τους. Έτσι στην κινέζικη ιδεογραφία για κάθε μια από τις εν λογω απλές λέξεις υπάρχει και ένα ιδεόγραμμα και μ αυτά γράφονται και οι σύνθετες. Η ιδεογραφία δεν αποδίδει κατ ανάγκη τον προφορικό λόγο παρά μόνο το νόημά του και είναι πάρα πολύ δύσκολη στην εκμάθησή της, επειδή τελικά εκεί υπάρχουν πάρα πολλά γράμματα. Απλώς, επειδή εκεί το κάθε ιδεόγραμμα έχει συνδυαστεί και με μια λέξη- έννοια, όποιος ξέρει τα ιδεογράμματα, μπορεί να καταλάβει και τι λέει ένα ιδεογραφικό κείμενο, ακόμη και δεν γνωρίζει τη γλώσσα εκείνου που το έγραψε, κάτι όπως γίνεται π.χ. και με τις μαθηματικές παραστάσεις: αχ + β - 1 = Ο. Η ΣΥΛΛΑΒΟΓΡΑΦΙΑ ΚΑΙ Η ΣΥΜΦΩΝΟΓΡΑΦΙΑ Οι γραφές που αποκαλούνται σήμερα συμφωνικές: Φοινικική, Εβραϊκή κ.α. είναι στην πραγματικότητα και αυτές φθογγικές γραφές. Απλώς χρησιμοποιούν σημεία (μικρές κουκίδες ή γραμμούλες) για τα 5 φωνηέντα (= τα: α, ε, ο ου, ι), που μπαίνουν πάνω ή κάτω από τα γράμματα των συμφώνων που έχουν φωνήεν. Τα εν λόγω σημάδια δε φαίνονται στις αρχαίες πινακίδες είτε γιατί τα έχει σβήσει ο χρόνος είτε γιατί έχουν παραληφθεί, κάτι όπως κάνουμε και εμείς με το τονικό σημάδι, όταν γράφουμε με κεφαλαία γράμματα ή ως κάνουμε με τα: πρβ= παράβαλε, κλπ = και λοιπά, βλ. = βλέπε. Οι Φοίνικες έγραφαν τα φωνήεντα με σημεία αντί με γράμματα για λόγους εξοικονόμησης γραφικού χώρου, επειδή παλιά δεν ήταν εύκολο να βρίσκεις και να συντηρείς πινακίδες. Ομοίως οι αρχαίες γραφές που αποκαλούνται σήμερα συλλαβικές είναι κανονικά και αυτές φθογγικές γραφές. Απλώς χρησιμοποιούν και συλλαβογράμματα για λόγους εξοικονόμησης γραφικού χώρου, επειδή παλιά δεν ήταν εύκολο να βρίσκεις και να συντηρείς πινακίδες. Στις εν λογω γραφές χρησιμοποιούνται: 5 γράμματα για την περίπτωση που έχουμε φωνήεν χωρίς σύμφωνο, π.χ. ο-α-έρας, γράμματα (μαζί με τα B, G, d = μπ, γκ/νκ, ντ) για τις περιπτώσεις που έχουμε σύμφωνο χωρίς φωνήεν, π.χ. κ-ρα-το-ς και κάποια συλλαβογράμματα για τις περιπτώσεις που έχουμε σύμφωνο ή σύμφωνα συν φωνήεν, π.χ. Κ-ρη-τικό-ς. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ: 1) Οι Έλληνες δεν επινόησαν τα γράμματα για τα φωνηέντα, όπως ισχυρίζονται μερικοί, αλλά ένα διαφορετικό σύστημα γραφής απ όλα τα άλλα. Ένα σύστημα που από τη μια καταγράφει την πιστή προφορά των λέξεων και από την άλλη υποδείχνει, βάσει των ομόφωνων γραμμάτων και των κανόνων τους, την ετυμολογία (= τη ρίζα, το μέρος λόγου και τον τύπο) των λέξεων, ώστε να έχουμε σωστή κατανόηση ενός κειμένου και διάκριση των ομόηχων, όπως είδαμε πιο πριν, αλλά και θα δούμε πιο κάτω.. 2) Σε όλες τις γλώσσες υπάρχουν οι αυτοί φθόγγοι λόγω των γλωσσικών δανείων (= οι κοινές λέξεις που υπάρχουν στις γλώσσες και που επιβάλουν η θρησκεία, η γεωγραφία, το εμπόριο, οι τέχνες και οι επιστήμες) και των ηχοποίητων λέξεων, πρβ π.χ. ότι σε όλες τις γλώσσες υπάρχουν οι λέξεις: Ολυμπία, Ευρώπη, Ιταλία, βους = Olympia, Europe, Italy, bull.

10 Α.Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ «Η ΓΡΑΦΗ (ΙΣΤΟΡΙΑ, ΕΙΔΗ ΚΛΠ» 10 3) Οι διαφορετικοί φθόγγοι είναι 20, οι εξής:: α, ε, ο, ου, ι, τ, δ, θ, π, β, φ, κ, γ, χ, μ, ν, λ, ρ, σ, ζ. Από αυτούς φωνήεντα είναι πέντε, οι εξής α, ε, ο, ου, ι και σύμφωνα οι υπόλοιποι δεκαπέντε, οι εξής: μ, ν, ρ, λ, σ, ζ, κ, γ, χ, τ, δ, θ, π, β, φ. Ωστόσο άλλοι τους φθόγγους τους βγάζουν περισσότερους ή λιγότερους από 20. Αυτοί που τους βγάζουν περισσότερους προσθέτουν και τα συμπλέγματα: γκ = g, μπ = b, = ντ = d, ξ = κς, ψ = πς, i = αϊ, j = τζ. Αυτοί που τους βγάζουν λιγότερους δε μετρούν ως φθόγγους εκείνους που γράφονται με δίψηφο γράμμα, όπως π.χ. τους φθόγγους th = θ, δ στις γραφές με λατινικούς χαρακτήρες, πρβ π.χ.: thing and that (= θινk και δατ ). Οι φθόγγοι φαίνονται παρά πολλοί στις γραφές με λατινικούς χαρακτήρες, επειδή εκεί δεν υπάρχουν τα διαλυτικά και το τονικό σημάδι με τα οποία σημειώνονται οι τονιζόμενες και άτονες συλλαβές, καθώς και η προφορά με συνίζηση, με αποκοπή, με συναίρεση κ.τ.λ., που δίδουν την εντύπωση ότι έχουμε πάμπολλους φθόγγους, ενώ δεν είναι έτσι.. Έχουμε απλώς ειδικές προφορές με αποβολή ή όχι φθόγγου, πρβ: έξοχη & εξοχή, σου (εί)πα & σού πα, μία- & μια, τιμ(ά)ω-τιμώ Στην ελληνική γραφή οι φθόγγοι φωνήεντα φαίνονται περισσότεροι από 5, επειδή εκεί υπάρχουν τα ομόφωνα γράμματα για τα φωνήεντα: Ο & Ω, Η & Υ & Ι, για τους λόγους που προαναφέραμε και όχι γιατί παλιά είχαμε μακρά και βραχέα φωνήεντα ή πιο πολλούς φθόγγους φωνήεντα απ ό,τι έχουμε σήμερα, όπως λέγεται. Υπενθυμίζουμε ότι με τα ομόφωνα γράμματα Ο & Ω, Η & Ι γίνεται υπόδειξη του μέρους λόγου ή του τύπου, καθώς και της ρίζας ή της πρωτότυπης λέξη μιας παράγωγης, ώστε ο αναγνώστης να έχει βοήθεια και στην κατανόηση των γραπτών λέξεων και στη διάκριση των ομοήχων, πρβ π.χ. : κρίνω, κριτής > κριτικός (με ι) & Κρήτη > Κρητικός (με η), λείπει & λύπη & λίπη, καλή & καλοί & καλεί 4) Τα γράμματα b, d, g, z, j που υπάρχουν στο λατινικό αλφάβητο είναι γράμματα όχι για φθόγγους σύμφωνα, αλλά για συμπλέγματα συμφώνων, κάτι όπως και τα κς(ξ), πς(ψ) της ελληνικής γραφής, και τα οποία στην ελληνική προτιμήθηκε να γράφονται αναλυτικά με τα ανάλογα γράμματα των συμφώνων που αποτελούνται, δηλαδή τα: ΜΠ(μπ), ΝΤ(ντ), ΓΚ(γκ), ΤΣ(τσ), ΤΖ(τζ). Η μόνη διαφορά που έχουν τα συμπλέγματα αυτά από τα άλλα συμπλέγματα (και το οποίο είναι αιτία να φαίνονται ως φθόγγοι, ενώ δεν είναι), είναι το ότι αυτά περιέχουν ένα από τα λεπτά και στιγμιαία γράμματα κ, π, τ. Στο λατινικό σύστημα γραφής και για λόγους ετυμολογίας, τα συμπλέγματα mp = b, nc = g, nt = d γράφονται και μονοψήφια και δίψηφα. Στη σύνθεση χρησιμοποιούνται τα mp, nt, nc: in-perium > imperium, in-commodus, ιn-tendo.... και στις άλλες περιπτώσεις τα: b, d, g: bοba, grammar, dum.. Kάτι όπως στην ελληνική με τα κς, πς και τα ξ, ψ: εκστρατεία & ξηρά, ψάρι καθώς και τα γγ, γχ, γχ: συν-κάτοικος > συγκάτοικος, συνγενής > συγγενής, συνχαίρω > συγχαίρω Στην ελληνική γράφουμε και στις δυο περιπτώσεις αναλυτικά με τα: μπ, ντ, γκ, π.χ. μπόμπα, συμπαθής.. 5) Στις ινδικές, σημιτικές και άλλες γλώσσες τα φωνήεντα φαίνονται διαφορετικά από ό,τι στην ελληνική, επειδή στις γραφές αυτές υπάρχουν από τη μια γράμματα για τα μακρά φωνήεντα (για τις περιπτώσεις που έχουμε μετά από σύμφωνο δυο αα, ιι, εε, όπως στις λέξεις: Ισαάκ, πλέετε, διίσταμαι, ) και από την άλλη σημεία ( τα βάζουμε πάνω ή κάτω από τα σύμφωνα) για τα βραχέα φωνήεντα (για τις περιπτώσεις που έχουμε μετά από σύμφωνο ένα: α, ε, ο, ου, ι. όπως στις λέξεις: άνετος, καλός ). 6) Επειδή η παραγωγή και η κλίση των λέξεων στις σημιτικές και αιγυπτιακές γλώσσες δεν γίνεται με την πρόσθεση και εναλλαγή φωνηέντων, πρβ π.χ. Αβραάμ, Ισαάκ, Μωχάμεθ = Μωάμεθ, Ιοχάναν = Ιωάννης..., όπως γίνεται στην ελληνική, πρβ π.χ. γελ-άω, γελ-άει, γελ(α)-ούμε ήλ-ιος, ήλ-ιου, ήλ-ιοι.., γι αυτό και στις εν λόγω γλώσσες οι λέξεις αποτελούνται από πολλά σύμφωνα και λίγα φωνήεντα και ως εκ τούτου η γραφή τους στηρίζεται στα σύμφωνα ή και να μη γραφτούν τα φωνήεντα των λέξεων στη γραφή εννοούνται από πείρας.

11 Α.Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ «Η ΓΡΑΦΗ (ΙΣΤΟΡΙΑ, ΕΙΔΗ ΚΛΠ» 11 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2ο Η ΠΕΛΑΣΓΙΚΗ ΓΡΑΦΗ (Η ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΕΛΛΑΔΑ ΕΛΛΗΝΕΣ, ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟΝ ΕΘΝΟΣ ΚΑΙ Η ΠΕΛΑΣΓΙΚΗ ΓΡΑΜΜΙΚΗ ΓΡΑΦΗ) 1. Η ΠΟΛΗ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ Η ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΕΛΛΗΝΕΣ Ο Όμηρος αναφέρει ότι στα Τρωικά με το όνομα «Ελλάδα» ονομαζόταν μόνο μια πόλη κράτος στο Πελασγικό Άργος (= η Θεσσαλία) και με το όνομα «Μυρμιδόνες και Αχαιοί και Έλληνες» ονομάζονταν μόνο όσοι κατοικούσαν στις πόλεις του Πελασγικού Άργους: Ελλάδα, Φθία, Άλος, Αλόπη και Τραχίνα. Οι πόλεις αυτές ανήκαν στο κράτος του Πηλέα και ο στρατός τους στην Τροία είχε ως αρχηγό τους τον Αχιλλέα, έναν από τους πιο ισχυρούς αρχηγούς της τότε εποχής. Ο Όμηρος αναφέρει επίσης ότι με το όνομα «Πανέλληνες» ονομάζονταν κατ επέκταση όσοι άλλοι λαοί είχαν εκστρατεύσει μαζί με τους εν λόγω καλούμενους «Μυρμιδόνες και Αχαιούς και Έλληνες» εναντίον της Τροίας, πρβ: «τους όσοι το Πελασγικόν Άργος έναιον οι τ' Άλον οι τ Αλόπην οι τε Τρηχίν ενέμοντο, οι τα' είχον Φθίην ηδ' Ελλάδα καλλιγύναικα, Μυρμιδόνες δε κελεύντο και Έλληνες και Αχαιοί, των δ' αύ πεντήκοντα νεών ήν αρχός Αχιλλεύς» (Ιλιάδα, Β, 681-5) «Λοκρών δ ηγεμόνευεν Οϊληος ταχύς Αίας μείων, ου τι τόσος γε όσος Τελαμώνιος Αίας αλλά πολύ μειων ολίγος μεν εην λινοθώρηξ, εγχείη δ εκέκαστο Πανέλληνες και Αχαιούς». (Ιλιάδα B ) Στη συνέχεια από εκεί προήλθε το εθνικό γενικό όνομα Ελλάδα και Πανέλληνες > Έλληνες= «όλοι οι ομόγλωσσοι και ομόθρησκοι λαοί με αυτούς της αρχαίας πόλης «Ελλάδα». Ο Θουκυδίδης (Α 2-9) αναφέρει ότι ο Όμηρος με το όνομα Έλληνες ονομάζει μόνο εκείνους που ακολούθησαν τον Αχιλλέα από τη Φθιώτιδα στον πόλεμο της Τροίας, οι οποίοι ήσαν και οι πρώτοι Έλληνες. Όμως από την εποχή που ο Έλληνας, ο γιος του Δευκαλίωνα, και οι γιοί του απέβησαν ισχυροί στην Φθιώτιδα (δηλαδή στην περιοχή όπου υπήρχε η πόλη Ελλάδα και όπου ήσαν οι πρώτοι Έλληνες) και τη βοήθεια τους επικαλούντο οι κάτοικοι των άλλων πόλεων, ονομάζονταν και αυτοί Έλληνες. Επομένως για το Θουκυδίδη το όνομα Ελλάς Έλληνες προήλθε ναι μεν από το όνομα της πόλης-κράτος Ελλάδα, όμως έγινε γενικό εθνικό επί εποχής που στην πόλη-κράτος αυτή ηγεμόνας ήταν ο ονομαζόμενος «Έλλην» > Έλληνες, πρβ: «Αλλ' από την εποχήν που ο Έλλην και οι υιοί του απέβησαν ισχυροί εις την Φθιώτιδα, και την βοήθειάν των επεκαλούντο οι κάτοικοι των άλλων πόλεων, τα διάφορα φύλα, συνεπεία της επικοινωνίας αυτής, ωνομάζοντο ήδη επί μάλλον και μάλλον Έλληνες, μολονότι πολύς επέρασε καιρός πριν το όνομα τούτο ημπορέση να επικράτηση γενικώς» (Θουκυδίδης Α, 3). Ομοίως ο Στράβωνας, ο Αρχίλοχος και ο Παυσανίας, επικαλούμενος τον ποιητή (Όμηρο), αναφέρουν, ότι η ονομασία Ελλάδα Έλληνες προήλθε από την αρχαία πόλη με το όνομα Ελλάδα στη Φθιώτιδα: «οι μεν πίστευαν ότι η Ομηρική Ελλάδα είναι η Φθία» (Στράβωνας, Θ ). «Η χώρα, ην οικούσι παρ Ομήρω οι υπό του Πηλέα Έλληνες, καλείται Ελλάς και κείται περι Σπερχειόν ποταμόν (Αρχίλοχος, απ ). «καθότι και Έλληνας το σύμπαν γένος από της εν Θεσσαλία ποτε καλουμένης Ελλάδος. (Παυσανίας Λακωνικά, ΧΧ 6-7) ΣΗΜΕΙΩΝΕΤΑΙ ΟΤΙ: 1) Το όνομα επίθετο «Έλλην, Ελληνίς. Έλληνας, Ελληνίδα, παράγεται από το Ελλάς > Ελλάνιος - Ελλήν(ιος,α,ο, πρβ και: Ελάνιον, Ελλήνιον» ( = ονομαστό ιερό της αρχαιότητας στην Αίγυπτο, Ηρόδοτος Β 178), «Ιερό ελλανίου Διός», «Διός και Αθηνάς ελλανίας», Ελλάνικος (= όνομα πολύ αρχαίου συγγραφέα) κ.α.

12 Α.Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ «Η ΓΡΑΦΗ (ΙΣΤΟΡΙΑ, ΕΙΔΗ ΚΛΠ» 12 Με την ονομασία «Ελλάνιοι» και «ελλανόδικος επιτροπή» λέγονταν στην αρχαιότητα όλοι οι κοινοί λειτουργοί, καθώς και οι μόνιμοι εκπρόσωποι που κατοικούσαν στην Ολυμπία, για να επιμελούνται τα των Ολυμπιακών αγώνων, των αγώνων μόνο των Ελλάνων ή Ελλήνων. Με την ονομασία «Ελλανοδίκες» ή «Ελληνοδίκες» (Ηρόδοτος Ε 22) λέγονταν οι κριτές στους Ολυμπιακούς αγώνες, καθώς και οι δικαστές που δίκαζαν αμφικτιονικές ή συμμαχικές διαφορές. Με την ονομασία «Ελληνοταμίαι» λέγονταν οι εισπράκτορες των εισφορών για τον κατά τον Περσών πόλεμο 2) Το όνομα «Ελλάς» ετυμολογικά φαίνεται να προέρχεται από τη σύνθεση των λέξεων «εος,α,ο (= ο,η,ο δικός,ή,ό μας, ο,η,ο αυτός,ή,ό, ο,η,το ίδιος,α,ο κ.α.) και «λαός» (= στη σύνθεση «-λεώ- ή λη-», πρβ λεωφόρος, βασιλέας, Βασίλης κ.α.) και κάτι όπως οι λέξεις: ε-δικός μας, ε-ορτή, Ε-ορδαία κ.α. Δηλαδή Ελλάς Έλληνες = ο δικός μας λαός, οι ίδιοι με μας, οι εκ της ίδιας οργανικής ύλης, του ίδιου πηλού όντα. Κάτι που γίνεται εμφανές, αν αφαιρέσουμε τα προσφύματα δ και ν από τις λέξεις Ελλα(δ)ικος και Ελλα(ν)ικος = ελ + λα(δ)ικός ή λα(ν)ικος = λαϊκός, λαός., αλλά και από την οικογενεια των λέξεων: λαός, λαϊκός, βασί-λειο, βασι-λέας ή βασιλεύς, παν-λαός > Παλλάς, Παλλάδιον, παν-λαική > παλλαϊκή, χαρά + λαός = Χαρίλαος ή Χαρίλλος (= ο Σπαρτιάτης βασιλιάς που αντέγραψε τους μινωικούς νόμους), Αχαιών + λαός = Αχιλλέας Τα δυο λλ στις λέξεις Παλλάς, Ελλάς, Χαρίλλος κ.τ.λ. μπαίνουν, για να δείξουμε ότι έχουμε σύνθετη λέξη με τη λέξη λαός. Η λέξη «λαός» στον Όμηρο σημαίνει το ενόργανο σώμα (ο στρατός ή το βασίλειο = το σώμα που έχει λαλιά ) και έχει τονικό παρώνυμο (δηλαδή είναι λέξη που έχει δυο έννοιες οι οποίες διακρινόμενες τονικά, κάτι όπως και οι: πότεποτέ, θέα-θεά, γέρος-γερός, θέρμος-θερμός κ.α.) τη λέξη «λάος ή λάας -λάς», που σημαίνει το ανόργανο σώμα, οι πέτρες εξ ου και λατομείο, λατόμος, λάιτος ή ληιτος > λίθος κ.α., πρβ και: α) τη φράση της Ιλιάδος «λαούς δε λάας ποίησε Κρονίων», που σημαίνει ότι ο χρόνος ποίησε (κύησε, μετέβαλε) την ανόργανη ύλη, τους λάας λας ή λάιτους-ληιτους > λίθους σε οργανική, ανθρώπους, ζωή, και β) το μύθο που αναφέρει ο Απολλόδωρος που λέει ότι ο Δευκαλίων και η Πύρρα ρίχνοντας πίσω τους «λάας» (= λίθους, ανόργανα όντα) γινόταν «λαός» (= άνθρωποι, οργανικά όντα), άνδρες όσες πέτρες έριχνε ο Δευκαλίωνας και γυναίκες όσες πέτρες έριχνε η Πύρρα οπότε μεταφορικά από τους λάας ονομάστηκαν λαοί («όθεν και λαοί μεταφορικώς ωνομάσθησαν από του λάας ο λίθος), πρβ: «ο δε αιρείται ανθρώπους αυτώ γενέσθαι. Και Διός ειπόντος υπέρ κεφαλής έβαλλεν αίρων λίθους, και ούς μεν έβαλε Δευκαλίων, άνδρες εγένοντο, ους δε Πύρρα, γυναίκες. όθεν και λαοί μεταφορικώς ωνομάσθησαν από του λάας ο λίθος.» (Απολλόδωρος, Α, 7, 1 3) Ο Ησίοδος (Απόσπασμα 63 = στίχος 234 και απόσπασμα 102) αναφέρει ότι «Οι Λέλεγες κατοικούσαν στην απότομη Πήδασο, κοντά στην Σατνιόεντα με βασιλιά τους τον Άλτη και πατέρα της Λαοθόης», καθώς και ότι: «ο Λοκρός έγινε αρχηγός του λαού των Λελέγων, αυτός που κάποτε ο Δίας που έχει άφθαρτη σοφία, διαλεγμένες πέτρες από τη γη έδωσε στο Δευκαλίωνα (Ησίοδος, Απόσπασμα 63 = στίχος 234 και απόσπασμα 102). Επομένως ο Ησίοδος υπονοεί - ετυμολογεί τα ονόματα «Λαο-θόη», Έλληνες και «Λέλεγες» από το λαλώ - λέω (= ομιλώ ή κινούμαι κ.α.), απ όπου και το θέμα λα- των λέξεων λαός ή λεώς (το ομιλούν - κινούν, το ενόργανο σώμα), αλλά και το συν-λαλώ > συλλαλητήριο, συν-λά(ν)ιος > συλλανιος, εν-λάνιος > ελλάνιος - Ελλάς, παν-λάνιος Παλλάς κ.α. 3) Μερικοί (Wilamowitz κ.α.) λένε ότι ο Αριστοτέλης αναφέρουν ότι το όνομα Ελλάς και Έλληνες προήλθε από το όνομα «Σελλοί > (Σ)Έλληνες > Έλληνες», που ήταν το όνομα μιας φυλής της Ηπείρου. Ωστόσο αυτό δεν είναι αληθές, γιατί ο Αριστοτέλης αναφέρει επακριβώς αφενός ότι επί εποχής του Δευκαλίωνα έγινε έ- νας κατακλυσμός που παραμόρφωσε πολλές περιοχές, όπως π.χ. αυτή των Μυκηνών που από γόνιμη έγινε άγονη και αυτή του Άργους που από άγονη έγινε καλλιεργήσιμη και αφετέρου ότι μετά τον εν λόγω κατακλυσμό, ο οποίος είχε επίκεντρο τη Δωδώνη της Ηπείρου όπου κατοικούσαν οι καλούμενοι Σελλοί (= φυλή των Γραικών ή Πελασγών, σύμφωνα με τον Ησίοδο), οι μέχρι τότε καλούμενοι Γραικοί μετονομάστηκαν και αυτοί Έλληνες, πρβ: Ο κατακλυσμός) περί τον Ελληνικόν

13 Α.Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ «Η ΓΡΑΦΗ (ΙΣΤΟΡΙΑ, ΕΙΔΗ ΚΛΠ» 13 εγένετο μάλιστα τόπον. Και τούτου περί την Ελλάδα την αρχαίαν. Αύτη δ' εστίν η περί Δωδώνην και τον Αχελώον. Ούτος γαρ πολλαχού το ρεύμα μεταβέβληκεν. Ώκουν γαρ οι Σελλοί ενταύθα και οι καλούμενοι τότε μεν Γραικοί, νυν δ' Έλληνες". (Αριστοτέλης Μετεωρολογικά a). Ομοίως ο Όμηρος στην Ιλιάδα (Π ) λέει ότι στη Δωδώνη διαμένουν οι Σελλοί, χωρίς όμως να τους ονομάζει «Έλληνες» ή να ονομάζει «Ελλάδα» μόνο τη χώρα τους: "Ζευ, άνα Δωδωναίε, Πελασγικέ, τηλόθι ναίων, Δωδώνης μεδέν δυσχειμέρου' αμφί δε Σελλοί σοι ναίουσ' υποφήται ανιπτόποδες χαιμαιεύναι" = "Δία βασιλιά Δωδωναίε, Πελασγικέ, που κάθεσαι μακριά και προστατεύεις τη Δωδώνη με το βαρύ χειμώνα, γύρω δε οι Σελλοί κατοικούν, οι ερμηνευτείς των χρησμών σου που κοιμούνται κατά γης και έχουν άνιπτα πόδια". ( Όμηρος Ιλιάδα Π ) 2. ΟΙ ΑΥΤΟΧΘΟΝΕΣ, ΟΙ ΕΠΗΛΥΔΕΣ ΕΛΛΗΝΕΣ Α. ΟΙ ΑΥΤΟΧΘΟΝΕΣ ΠΕΛΑΣΓΟΙ Ο Θουκυδίδης (Α 2-9) αναφέρει, κάτι που επιβεβαιώνεται και από τους: Εκαταίο το Μιλήσιο (Στράβων 7, 321), Ηρόδοτο (Ιστορία Α 54-58), Ισοκράτη (Παναθηναϊκός, Ελένης εγκώμιο 68 69, Πανηγυρικός κ.α.), Διόδωρο (1, και 28-29, Μ, Απόσπασμα 3), Πλάτων (Μενέξενος, 245c-d) κ.α., αρχικά και μέχρι την κάθοδο των Δωριέων με τους Ηρακλείδες (έγινε 80 χρόνια μετά από τα Τρωικά) δεν υπήρχαν ούτε μόνιμοι κάτοικοι στην Ελλάδα ούτε και πόλεις ούτε και σύνορα και κράτη, επειδή δεν είχε ακόμη επινοηθεί η γεωργία και η ασφάλεια του στρατού. Υπήρχαν μόνο διάφορες φυλές, με μεγαλύτερη τους καλούμενους Πελασγούς, που ζούσαν μεταναστευτικά για εξεύρεση πηγών διατροφής, ενώ η πολυπληθέστερη ομάδα όπου πήγαινε έδιωχνε αυτή που έβρισκε μπροστά της, για να εκμεταλλευτεί αυτή το χώρο με συνέπεια να αναπτυχθεί ο βαρβαρισμός και η Ελλάδα να είναι κατοικία βαρβάρων. Ο Θουκυδίδης αναφέρει επίσης ότι δεν υπήρχαν και οι ονομασίες Έλληνες και βάρβαροι, άλλως αυτό θα το ανέφερε ο Όμηρος. Αυτό έγινε μετά τα τρωικά και η πρώτη κοινή συνεργασία των Ελλήνων ήταν η εκστρατεία στην Τροία. Τελευταία μετακίνηση φύλου στην Ελλάδα, σύμφωνα με τους Θουκυδίδη και Ηρόδοτο κ.α., ήταν αυτή των Δωριέων με τους Ηρακλείδες, η οποία έγινε 80 χρόνια μετά τα Τρωικά, δηλαδή το 1129 π.χ., και πρώτη φορά που φυτεύτηκαν σπόροι στην Ελλάδα, σύμφωνα με το Πάριο χρονικό, ήταν στην Ελευσίνα το έτος 1410 π.χ. από τη Δήμητρα, την ανακηρυχθείσα μετά Θεά. Β. ΟΙ ΦΥΛΕΣ ΤΩΝ ΠΕΛΑΓΩΝ: ΔΩΡΙΕΙΣ, ΑΙΟΛΕΙΣ, ΑΧΑΙΟΙ ΚΑΙ ΙΩΝΕΣ ΚΑΙ ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΕΘΝΟΣ Ο Στράβωνας, επικαλούμενος τον ποιητή (Όμηρο) και τον Ησίοδο, σχετικά με τους Πελασγούς, αναφέρει ότι ήσαν αφενός ήσαν οι πρώτοι κάτοικοι της Ελλάδος και αφετέρου ήσαν διασκορπισμένοι σε όλη την αρχαία Ελλάδα, πρβ: «Οι δε Πελασγοί των περί την Ελλάδα δυνασευσάντων αρχαιότατοι λέγονται και ο ποιητής φησίν ούτω <<Ζευ άνα, Δωδωναίε, Πελασγικέ. Ο δε Ησίοδος: Δωδωνην φηγόν τε Πελασγών εύρανον ήεν». (Στράβων Ζ, Ήπειρος, 9). Ο Εκαταίος ο Μιλήσιος (Στράβων 7, 321), σχετικά με τους πρώτους κατοίκους της αρχαίας Ελλάδας, τους Πελασγούς κ.α., αναφέρει πως: «Εξάλλου, ολόκληρη σχεδόν η Ελλάδα κατοικία βαρβάρων υπήρξε, στους παλιούς καιρούς, έτσι λογάριαζαν όσοι μνημονεύουν αυτά τα πράγματα, γιατί ο Πέλοπας έφερε ένα λαό από τη Φρυγία στη χώρα που απ' αυτόν ονομάστηκε Πελοπόννησος, κι ο Δαναός από την Αίγυπτο, κι οι Δρύοπες, οι Καύκωνες κι οι Πελασγοί κι οι Λέλεγες και άλλοι τέτοιοι λαοί μοίρασαν τους τόπους πάνω και κάτω από τον ισθμό. Γιατί την Αττική κατέλαβαν Θράκες που ήρθαν με τον Εύμολπο, τη Δαυλίδα της Φωκίδας ο Τηρεύς την Καδμεία οι Φοίνικες που ήρθαν με τον Κάδμο, και την ίδια τη Βοιωτία κατέκτησαν οι Aονες, οι Τέμμικες και οι Ύαντες.» (Στράβων 7, 321)

14 Α.Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ «Η ΓΡΑΦΗ (ΙΣΤΟΡΙΑ, ΕΙΔΗ ΚΛΠ» 14 Ο Διονύσιος Αλικαρνασσέας στη Ρωμαϊκή Αρχαιολογία αναφέρει ότι οι Πελασγοί ήταν φύλο Ελληνικό, που από τη Θεσσαλία εξαπλώθηκαν σε πάρα πολλά μέρη της Ασίας και Ευρώπης ( Κρήτη, Κυκλάδες, Όλυμπο, Βοιωτία, Ασία κ.τ.λ), πρβ: «Σκεδασθέντες οι Πελασγοί απήλθον εκ Θεσσαλίας εις Κρήτην και κατέσχον τινάς των Κυκλάδων νήσων. Άλλοι πάλιν εξ αυτών κατήλθον εις την Όσσαν, άλλοι μετέβησαν εις τον Όλυμπον, άλλοι δε εις την Βοιωτίαν και Φωκίδα και Ευβοιαν διεκομίσθησαν. Οι δε εις την Ασίαν διαπεραιωθέντες κατέσχον πολλά μέρη περί τον Ελλήσποντον και των παρακειμένων νήσων και έστειλαν αποικίαν εις την Λέσβον» (Διονύσιος Άλικαρνασέας. Α,', σελ. 21.), «ην δε και το των Πελασγών γένος Ελληνικόν» (Διονύσιος Αλικαρνασσεύς, "Ρωμαϊκή Αρχαιολογία", I 17). Ο Αισχύλος αναφέρει ότι ο βασιλιάς του Άργους καυχιόταν λέγοντας ότι είναι στο γένος Πελασγός και το γένος των Πελασγών άρχει μέχρι της Παιονίας και του Στρυμόνος ποταμού: «Του γηγενούς γαρ ειμ εγώ Παλαίχθονος ίνις Πελασγός, τησδε γης αρχηγέτης. Εμού δ άνακτος ευλόγως επώνυμον γένος Πελασγών τήνδε καρπουται χθόνα. Και πασαν αιαν ης δ αγνός έρχεται Στρυμών, το προς δυνοντος ηλίου, κρατώ ορίζομαι δε την τε Περραιβων χθόνα, Πίνδου τε ταπέκεινα, Παιόνων πάλα, όρη τε Δωδωναία, συντέμνει δ όρος υγρας θαλάσσης τώνδε ταπί τάδε κρατώ..,.» (Αισχύλος, Ικέτιδες 250) Ο Ηρόδοτος (βλέπε συνδυαστικά: Α 57-58, Β 54-57, Θ 85, Η 43 κ.α.) αναφέρει ότι η Ελλάδα (εννοεί την αρχική αρχαία Ελλάδα) πριν ονομαζόταν Πελασγία και φύλα των Πελασγών ήταν οι Αιολείς, οι Αχαιοί, οι Ίωνες και οι Δωριείς και από αυτούς οι Δωριείς (= οι μετέπειτα Σπαρτιάτες, οι Μακεδόνες κ.α.), αποκόπηκαν πρώτοι από τους Πελασγούς και (αποκόπηκαν και πήγαν πρώτα στην Πίνδο όπου πήρα το όνομα Μακεδνοί και από εκεί κάποιοι από αυτούς κατέβηκαν στην Πελοπόννησο όπου ονομάστηκαν Δωριείς) αποτέλεσαν ξέχωρο έθνος, το Ελληνικό και μετά προσχώρησαν σ αυτό όλοι οι Πελασγοί (= και οι Ίωνες ή Αθηναίοι, οι Αιολείς ή Θεσσαλοί κ.α.), καθώς και πολλοί άλλοι βάρβαροι (οι Δαναοί, οι Πέλοπες, οι Καδμείοι ή Θηβαίοι κ.α.), πρβ: «Γιατί όσο βασίλευε ο Δευκαλίων, κατοικούσαν τη Φθιώτιδα, στα χρόνια πάλι του Δώρου, του γιου του Έλληνα, τη χώρα στις πλαγιές της Όσσας και του Ολύμπου που τη λεν Ιστιαιώτιδα. Και αφότου και από την Ιστιαιώτιδα τους ξεσήκωσαν οι Καδμείοι, κατοικούσαν στην Πίνδο με το όνομα έθνος Μακεδνόν. Από εκεί πάλι άλλαξαν τόπο και πήγαν στη Δρυοπίδα και από εκεί έφτασαν πια εκεί που είναι, δηλαδή στην Πελοπόννησο, και ονομάστηκαν έθνος Δωρικό. Το Ελληνικό έθνος αφότου φάνηκε, την ίδια πάντα γλώσσα μιλά - αυτό είναι η πεποίθησή μου, αφότου όμως ξέκοψε από το Πελασγικό, αδύνατο τότε και στην αρχή και μικρό, αυξήθηκε ύστερα και πλήθαινε σε έθνη, καθώς προσχώρησαν σ αυτό κυρίως οι Πελασγοί, αλλά και πάρα πολλά άλλα βαρβαρικά φύλα. Τέλος είμαι της γνώμης ότι το Πελασγικό έθνος πρωτύτερα και εφόσον ήταν βαρβαρικό ποτέ δε γνώρισε μεγάλη δύναμη» (Ηρόδοτος Α, 57-58) Αν πράγματι οι Φοίνικες πήραν τις άγιες γυναίκες (= τις δυο ιέρειες του Δία, που, σύμφωνα με τους Αιγύπτιους, η μια μετά έκτισε το μαντείο της Δωδώνης στην Ελλάδα και άλλη το της Θήβας στη Λιβύη) και τις πούλησαν, τη μια στη Λιβύη και την άλλη στην Ελλάδα, νομίζω ότι η γυναίκα αυτή της σημερινής Ελλάδας, της ίδιας δηλαδή χώρας που παλαιότερα ονομάζονταν Πελασγία («Της νυν Ελλάδος, πρότερον δε Πελασγίης καλουμένης»), πουλήθηκε στη Θεσπρωτία. ( Ηρόδοτος B 54-57) «Οι νησιώτες έδωσαν 17 πλοία και ήσαν οπλισμένοι όπως οι Έλληνες και αυτό το έθνος είναι Πελασγικό, ύστερον όμως ονομάσθηκαν και οι Ίωνες της δωδεκαπόλεως, ελθόντες εξ Αθηνών. Οι Αιολείς έδωσαν 65 πλοία, οπλισμένοι ως οι Έλληνες και ονομάζονταν παλιά Πελασγοί, όπως λένε οι Έλληνες (Ηρόδοτος Θ, 85) «Οι Ίωνες όσο μεν χρόνον κατοικούσαν την Πελοπόννησο, τη λεγόμενη σήμερα Αχαία, και πριν έλθουν στην Πελοπόννησο ο Δαναός και ο Ξούθος, καθώς λέγουν οι Έλληνες, ονομάζονταν Πελασγοί Αιγιαλείς, μετονομάστηκαν δε Ίωνες από τον Ίωνα του Ξούθου (Ηρόδοτος Θ, 85)

15 Α.Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ «Η ΓΡΑΦΗ (ΙΣΤΟΡΙΑ, ΕΙΔΗ ΚΛΠ» 15 «Συγκροτούσαν δε το στόλο (τον Ελληνικό στη Μάχη της Σαλαμίνας) οι ε- ξής: Από την Πελοπόννησο οι Λακεδαιμόνιοι με 16 πλοία, οι Κορίνθιοι, με τον ίδιο αριθμό πλοίων, το οποίον έδωσαν και εις το Αρτεμίσιον. Οι Σικυώνιοι, με δέκα πλοία, οι Επιδαύριοι με δέκα, οι Τροιζήνιοι με πέντε, οι Ερμιονείς με τρία. Όλοι αυτοί, εκτός των Ερμιονέων ανήκουν στο Δωρικό και Μακεδνόν έθνος, ελθόντες στην Πελοπόννησο από τον Ερινεόν και την Πίνδον(«εόντες ούτοι πλην Ερμιονέων Δωρικό τε και Μακεδνόν έθνος, εξε Ερινεού τα και Πίνδου»), και το τελευταίον από την Δρυοπίδα. Οι δε Ερμιονείς είναι καθαυτό Δρύοπες τους οποίους εξεσήκωσαν από την σήμερον λεγόμενη Δωρίδα ο Ηρακλής και οι Μαλιείς. Εκ των Πελοποννησίων αυτοί ήσαν εις τον στόλον (δηλαδή τον Ελληνικό στη Μάχη της Σαλαμίνας)» (Ηρόδοτος Η, 43) Γ. ΟΙ ΕΠΗΛΥΔΕΣ ΕΛΛΗΝΕΣ: ΔΑΝΑΟΙ, ΚΑΔΜΕΙΟΙ ΚΑΙ ΠΕΛΟΠΕΣ Το Πάριο Χρονικό και οι Ηρόδοτος (Α, 2, Α κ.α.), Εκαταίος Μιλήσιος (Στράβων 7, 321), Θουκυδίδης (Α, 3-9), Παυσανίας (Βοιωτικά 5, 1 10), Διόδωρος (βίβλος Μ, Απόσπασμα 3), Απολλόδωρος (Ιστορική βιβλιοθήκη), Ισοκρατης (Ελένης εγκώμιο 68 69, Παναθηναϊκός 79-80), Πλάτων (Μενέξενος, 245c-d) κ.α. αναφέρουν ότι απ όσους έμεναν στην Ελλάδα πριν από τον Τρωικό πόλεμο βαρβαρικής καταγωγής ήσαν οι Δαναοί, οι Καδμείοι ή Θηβαίοι και οι Πέλοπες, οι οποίοι είχαν έρθει στην Ελλάδα από άλλα μέρη, επειδή δεινοπαθούσαν στους τόπους τους και στη συνέχεια αναμείχτηκαν με τους Έλληνες. Μάλιστα, επειδή στη συνέχεια οι Πέλοπες και οι Δαναοί αναμείχθηκαν με τους Σπαρτιάτες, οι Αθηναίοι (Πλάτωνας, Ισοκράτης κ.α.) λέγανε ότι οι Σπαρτιάτες δεν ήσαν καθαρόαιμοι Έλληνες και γι αυτό δεν έπρεπε να κηδεμονέψουν των Ελλήνων, αλλά οι Αθηναίοι, πρβ: «Η εκστρατεία Σύμφωνα με Πάριο Χρονικό (είναι τρεις μεγάλες πλάκες από μάρμαρο Πάρου όπου οι αρχαίοι έγραφαν τα πιο σημαντικά πρόσωπα και γεγονότα): Ο Δευκαλίωνας βασίλευε το έτος 1570 π.χ και ο Έλληνας το έτος 1521 π.χ. Ο Δαναός έφτασε στο Άργος το έτος 1511 π.χ. και ο Κάδμος στη Βοιωτία το έτος 1519 π.χ. Ο Μίνωας Α βασίλευε το έτος 1470 π.χ., πρώτη φορά που φυτεύτηκαν σπόροι στην Ελλάδα ήταν στην Ελευσίνα το έτος 1410 π.χ. από τη Δήμητρα, την ανακηρυχθείσα μετά Θεά και ο Τρωικός πόλεμος έγινε το π.χ. στην Τροία από τον Αγαμέμνονα ήταν πράξη ωφελιμότατη για τους Έλληνες, για να μην υποστεί η Ελλάδα από τους βάρβαρους δεινά παρόμοια με κείνα που υπέστη παλαιότερα κατά την κατάληψη όλης της Πελοποννήσου από τον Πέλοπα, του Άργους από το Δαναό και της Θήβας από τον Κάδμο (Ισοκράτους Παναθηναϊκός 79-80), «Εξαιτίας αυτών (της εκστρατείας των Ελλήνων στην Τροία) επήλθε τόσο μεγάλη μεταβολή, ώστε ενώ προηγουμένως οι βάρβαροι, που ζούσαν δυστυχισμένοι στους τόπους τους, και ο Δαναός, αφού έφυγε από την Αίγυπτο, κατέλαβε το Άργος, ο Κάδμος ο Σιδώνιος έγινε βασιλιάς της Θήβας, οι Κάρες αποίκησαν τα νησιά και ο Πέλοπας κυρίευσε την Πελοπόννησο οι μετά από αυτού του πολέμου, το γένος μας γνώρισε τόση ακμή ώστε κατάφερε να αφαιρέσει από τους βάρβαρους μεγάλες πόλεις και τεράστιες εδαφικές εκτάσεις» (Ισοκράτης Ελένης εγκώμιο 68 69) «Ως προς τους άλλους διαψεύστηκε, αφού συμφώνησαν στην παράδοση, συνήψαν συνθήκες και ορκίστηκαν οι Κορίνθιοι, οι Αργείοι και οι Βοιωτοί και οι άλλοι σύμμαχοι, ότι θα παρέδιδαν τους Έλληνες της ηπείρου, αν τους έδιναν χρήματα ο βασιλιάς (των Περσών). Μόνοι εμείς (= οι Αθηναίοι) δεν τολμήσαμε ούτε Έλληνες να παραδώσουμε ούτε όρκους (προδοσίας ή υποταγής) να κάνουμε. Γιατί είναι τόσο ευγενικό, ελεύθερο και σταθερό το φρόνημα της πόλης μας (= της Αθήνας) και φυσικά εχθρική προς τους βάρβαρους, επειδή είμαστε γνήσιοι Έλληνες και ανόθευτοι από τους βάρβαρους. Άλλωστε δε συγκατοικούν με μας ούτε Πέλοπες, ούτε Κάδμοι ούτε Δαναοί, ούτε Αιγύπτιοι αλλά βάσει του νόμου

16 Α.Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ «Η ΓΡΑΦΗ (ΙΣΤΟΡΙΑ, ΕΙΔΗ ΚΛΠ» 16 Έλληνες και χωρίς βαρβαρικές προσμείξεις, γεγονός από το οποίο δημιουργήθηκε στην πόλη μας το μίσος για τις ξένες φυλές». (Πλάτων, Μενέξενος, 245c-d) Αναφέρουν επίσης ότι πριν από τα τρωικά, το 1500 π.χ., ξέσπασαν στην Αίγυπτο λοιμώδεις ασθένειες (οι 7 πληγές, σύμφωνα με την Αγία Γραφή) και οι ντόπιοι τις απέδωσαν στους ασεβείς αλλόφυλους. Προ αυτού και για να αποφύγουν την οργή των ντόπιων, οι μετανάστες που ζούσαν στην Αίγυπτο συσπειρώνονται και φεύγουν σε άλλα μέρη. Οι Εβραίοι με αρχηγό το Μωυσή πάνε στην Ιουδαία. Οι Δαναοί με πλοία και με αρχηγό το Δαναό ( απ όπου και Δαναοί) μέσω Ρόδου πάνε στο Άργος της Πελοποννήσου. Όταν έφτασαν εκεί ήρθαν σε σύγκρουση με τους κατοίκους του Άργους, που ήσαν Αχαιοί στη γενιά. Ωστόσο επειδή από τη μια ο βασιλιάς των Αργείων, που ονομάζονταν Γελάνωρ, δεν είχε γιο για διάδοχο και από την άλλη δεν επέδειχνε στρατιωτικές ικανότητες για νίκη των Αργείων, οι Αργείοι στο τέλος κάλεσαν το Δαναό αφενός για συνθηκολόγηση και αφετέρου να γίνει κοινός βασιλιάς. Αυτός είναι και ο λόγος που μετά στα Τρωικά οι Αργείοι (= οι Αχαιοί κάτοικοι του Άργους) ονομάζονταν και Αχαιοί και Δαναοί και Αργείοι και απ αυτούς κατ επέκταση και όλοι οι Έλληνες. Οι Καδμείοι ή Θηβαίοι, οι οποίοι, σύμφωνα με τον Ηρόδοτο (Α, 2), αφενός ήταν Φοινικικής καταγωγής και αφετερου ζούσαν στη Θήβα της Αιγύπτου, εξ ου και η ονομασία τους Θηβαίοι, με αρχηγό τον Αγήνορα πάνε στα παράλια της Ασίας και συγκεκριμένα στη χώρα που απ αυτούς πήρε το όνομα Φοινίκη. Από εκεί μετά αφενός οι Κρήτες έκλεψαν την Ευρώπη, τη μάνα του Μίνω, και αφετέρου ένα μέρος τους με αρχηγό το γιο του Αγήνορα, τον Κάδμο απ όπου και Καδμείοι, πέρασε σε πολλά ελληνικά νησιά, καθώς και στην Βοιωτία της Ελλάδας όπου έκτισαν την πόλη Καδμεία ή Θήβα της Ελλάδας. Η πόλη αυτή ονομάστηκε Καδμεία από το ό- νομα του Κάδμου και Θήβα από το όνομα της πόλης απ όπου έφυγαν, τις Θήβες της Αιγύπτου. Ο Δαναός έφτασε στο Άργος έτος 1511 π.χ. και ο Κάδμος στη Βοιωτία το έ- τος 1519 π.χ. Επίσης πριν από τα Τρωικά κάποιοι Φρύγες με αρχηγό τον Πέλοπα (εξ ου και Πέλοπες) έφυγαν από την Ασία και πήγαν στις Μυκήνες προκειμένου να λάβουν μέρος σε αθλητικούς αγώνες και συνάμα ο Πέλοπας να παντρευτεί την κόρη του ντόπιου βασιλιά. Ωστόσο ο Πέλοπας κατέλαβε και το θρόνο και όλη την Πελοπόννησο, η οποία από τότε και εξής ονομάζεται με αυτό το όνομα. «Την παλιά εποχή ξέσπασε λοιμώδης ασθένεια στην Αίγυπτο και οι ντόπιοι την απέδωσαν στους ασεβείς αλλόφυλους. Προ αυτού μερικοί από αυτούς συσπειρώθηκαν και ήρθαν στην Ελλάδα. Αρχηγοί τους ήσαν ο Κάδμος και ο Δαναός. Οι υπόλοιποι πήγαν στην Ιουδαία, που τότε ήταν ακατοίκητη, και των οποίων ε- πικεφαλής ήταν ο επονομαζόμενος Μωυσής, ένας άνδρας με φρόνηση και ανδρεία». (Διόδωρος Σικελιώτης, βίβλος Μ, Απόσπασμα 3) «Λένε επίσης οι Αιγύπτιοι πως και οι άποικοι που έφυγαν μαζί με το Δαναό από την Αίγυπτο εγκαταστάθηκαν στην αρχαιότερη σχεδόν ελληνική πόλη, στο Άργος και πως οι λαοί των Κόλχων στον Πόντο και την Ιουδαίων μεταξύ Αραβίας και Συρίας ιδρύθηκαν ως αποικίες από ανθρώπους που έφυγαν από εκεί.. ο Κάδμος ήταν από τις Θήβες της Αιγύπτου και μαζί με τα άλλα παιδιά γέννησε και τη Σεμέλη. Στα κατοπινά χρόνια, ο Ορφέας, που απόκτησε μεγάλη φήμη ανάμεσα στους Έλληνες για τη μουσική, τις τελετές και τα θεολογικά ζητήματα, φιλοξενήθηκε από τους απογόνους του Κάδμου και δέχτηκε εξαιρετικές τιμές στις Θήβες». (Διόδωρος Σικελιώτης, βίβλος 1, και 28-29) «Όταν πρωτοήρθε ο Δαναός στη χώρα τούτη, στα Πυράμια της Θυρεάτιδος, κι ενώ πορευόταν προς το Άργος, είδε ένα λύκο να μάχεται με ταύρο. Θεωρώντας, λοιπόν, ο Δαναός πως ο λύκος ήταν αυτός ο ίδιος (που, ενώ ήταν ξένος, επετίθετο στους ντόπιους) παρακολούθησε τη μάχη και, όταν νίκησε ο λύκος, αφού προσευχήθηκε στο Λύκειο Απόλλωνα, επιτέθηκε κατά του Άργους και νίκησε, ενώ ο Γελάνωρ, που βασίλευε τότε στο Άργος, εκθρονίστηκε με επανάσταση. Έκανε, λοιπόν, το ανάθημα για το λόγο τούτο» (Πλούταρχος, Πύρρος 32) Λίγο πριν από τα Τρωικά φεύγει από τη Φρυγία της Μ. Ασίας με Φρύγες στρατιώτες ο Πέλοπας, εξ ου και Πέλοπες, και πάει και καταλαμβάνει όλη την Πελοπόννησο, εξ ου και η ονομασία αυτή. Ο Πέλοπας ήταν γιος του Τάνταλου, βασιλιά της Φρυγίας και Παφλαγονίας στη Μ. Ασία, ο οποίος όταν έμαθε ότι ο βασιλιάς

17 Α.Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ «Η ΓΡΑΦΗ (ΙΣΤΟΡΙΑ, ΕΙΔΗ ΚΛΠ» 17 της Πίσσας προκήρυξε αγώνα ιπποδρομίας για τον οποίο έλεγε ότι αυτός που θα κέρδιζε τον αγώνα θα έπαιρνε σύζυγο του την μονάκριβη κόρη του Ιπποδάμεια ως έπαθλο και ο ηττημένος θα φονευόταν, πήρε μαζί του αρκετούς Φρύγες και ήρθε στην Ελλάδα προκειμένου να λάθει μέρος στον αγώνα αυτό. Τον αγώνα κέρδισε με δωροδοκία ο Πέλοπας και παντρεύτηκε την Ιπποδάμεια και στη συνέχεια έγινε αυτός βασιλιάς. Το Πάριο Χρονικό, σχετικά με τον κατακλυσμό του Δευκαλίωνα, τον Κάδμο, το Μίνωα κλπ, αναφέρει τα εξης:: «To έτος 1310 πριν από το Διόγνητο (= το 1574 πριν από το Χριστό) ο Δευκαλίωνας βασίλευσε στη Λυκώρεια, κοντά στον Παρνασσό και επίσης ο Κέκροπας στην Αθήνα. Όταν έγινε ο κατακλυσμός στην εποχή του Δευκαλίωνα, ο Δευκαλίωνας έφυγε με τα νερά από τη Λυκώρεια και πήγε και βρήκε τον Κραναό στην Αθήνα, όπου ίδρυσε το ιερό του Ολυμπίου Διός και θυσίασε εκεί για τη σωτηρία του. Το έτος 1265 πριν από το.διόγνητο = 1519 π.χ. ο Κραναός βασίλευε στην Αθήνα. Το έτος 1257 π.δ. = 1521 π.χ. ο Έλληνας του Δευκαλίωνος βασίλευσε στη Φθιώτιδα και Έλληνες ονομάστηκαν όσοι προηγουμένως καλούνταν Γραικοί. Το έτος 1255 π.δ. = 1519 π.χ. ο Κάδμος του Αγήνορος έφτασε στη Θήβα και έκτισε την Καδμεία, εποχή που ο Αμφικτύων βασίλευε στην Αθήνα. Το έτος 1247 π.δ. = 1511 π.χ. ο Δαναός με πλοίο πενήντα κουπιών έφυγε από την Αίγυπτο και πήγε στην Ελλάδα, στη Λίνδο της Ρόδου. Το έτος 12 (10) π.δ. = 1470 π.χ. όταν ο Πανδίων βασίλευε στην Αθήνα, ο Μίνωας ο πρώτος βασίλεψε στην Κρήτη και έκανε οικισμό στην Απολλωνία και σίδηρος ευρέθη στην Ίδη, βρέθηκε από τους Ιδαίους Δακτύλους Κέλμιο και Δαμναμενέω,. Το έτος 1146 π.δ. = 1410 π.χ., όταν ο Εριχθόνιος βασίλευε στην Αθήνα, η Δήμητρα έφτασε στην Αθήνα, με καρπό. Όταν ο Τριπτόλεμος θέρισε τον καρπό που έσπειρε στην Ραρία που καλούμε Ελευσίνα ήταν το έτος 1(1)45 = 1409 π.χ. εποχή που ο Εριχθέας βασίλευε στην Αθήνα.. ΣΗΜΕΙΩΝΕΤΑΙ ΟΤΙ: 1) Οι Δαναοί έλαβαν μέρος στον Τρωικό πόλεμο (έγινε το έτος π.χ.), επειδή είχαν ήδη συγχωνευτεί με τους Αχαιούς, εξ ου και η ονομασία «Δαναοί ή Αργείοι ή Αχαιοί». Αντίθετα οι Καδμείοι ή Θηβαίοι δεν έλαβαν μέρος στον Τρωικό πόλεμο και κατά τα Περσικά μήδισαν, επειδή ήσαν βαρβαρικής καταγωγής, καθώς λέει ο Ηρόδοτος. Μετά τα Τρωικά όσοι λαοί είχαν πάει με το στρατόπεδο των Αχαιών, όπως οι Κρήτες, οι Μυκηναίοι κλπ, ονομάστηκαν Έλληνες και όσοι είχαν πάει με τους Τρώες ονομαστήκαν Βάρβαροι. «ενταύθα γαρ δη χιλίων ναών στόλον Ελληνικόν συνήγαγ Αγαμέμνων άναξ, τον καλλίνικον στέφανον Ιλίου θέλων λαβείν Αχαιοίς τους θ υβρισθέντας γάμους Ελένης μετελθείν, Μενέλεω χάριν φέρων.. (Ευριπίδης, Ιφιγένεια εν ταύροις). 2) Ο Όμηρος αποκαλεί την Θεσσαλία «Πελασγικό Άργος» και συνάμα αναφέρει ότι ότι οι διάφορες φυλές των Πελασγών κατά τα Τρωικά ήσαν άλλες με τους Αχαιούς και άλλες με τους Τρώες. Συγκεκριμένα οι φυλές που κατοικούσαν στη Λάρισα ήσαν με το μέρος των Τρώων, πρβ: «Ο Ιππόθοος οδηγούσε φυλές Πελασγών που ήσαν πολύ ικανές στο δόρυ και κατοικούσαν στην Λάρισα με την εύφορη χώρα», Ιλιάδα Β 840), ενώ οι Πελασγοί της Κρήτης και του Πελασγικού Άργους (Θεσσαλίας) ήσαν με το μέρος των Αχαιών στον Τρωικό πόλεμο, πρβ: «Αυτοί που κατοικούσαν στο Πελασγικό Άργος (= η Θεσσαλία), την Άλο, την Αλόπη, την Τρηχίνα, τη Φθία και την Ελλάδα, που βγάζει ωραίες γυναίκες, που έφεραν το όνομα Μυρμιδόνες, Έλληνες και Αχαιοί, είχαν πενήντα πλοία με αρχηγό τον Αχιλλέα» (Ιλιάδα Β ). Οι Παίονες, σύμφωνα με τον Όμηρο, ήταν κι αυτοί πελασγικής καταγωγής, πρβ «Στο μέρος της θαλάσσης οι τοξοφόροι Παίονες, των Πελασγών το θείον γένος» (Ιλιάδα, Κ ). Απλώς είχαν πάει με το μέρος των Τρώων. Κατά τα περσικά οι Παίονες πήγαν με το μέρος των Περσών. 3) Ο Παυσανίας λέει ότι ο Πελασγός ήταν ο πρώτος αυτόχθων βασιλιάς της Αρκαδίας και από αυτόν ονομάσθηκε Πελασγία η Πελοπόννησος, πρβ:«φασί δε Αρκάδες ως Πελασγός γένοιτο εν τη γη ταύτη πρώτος. εικὸς δε έχει του λόγου και άλλους ομού τω Πελασγώ μηδὲ αυτόν Πελασγὸν γενέσθαι μόνον: ποίων γάρ αν και ήρχεν ὁ Πελασγός ανθρώπων; μεγέθει μέντοι και κατὰ αλκὴν και κάλλος προείχεν

18 Α.Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ «Η ΓΡΑΦΗ (ΙΣΤΟΡΙΑ, ΕΙΔΗ ΚΛΠ» 18 ὁ Πελασγός καὶ γνώμην υπὲρ τους άλλους ἦν, καὶ τούτων ἕνεκα αἱρεθῆναί μοι δοκεί βασιλεύειν υπ' αὐτών. πεποίηται δε και Ασίω τοιάδε ες αυτόν:.. Πελασγού δε βασιλεύοντος γενέσθαι κα τη χώρα Πελασγίαν φασὶν όνομα. (Παυσανίας, Αρκαδικά, 4-6). Ο Απολλόδωρος (Επιτομή, 8) αναφέρει ότι πριν να ονομάσει ο Πέλοπας την Πελοπόννησο με το όνομά του, δηλαδή Πελοπόννησος, η νήσος λέγονταν Άπια και Πελασγιώτιδα. Αναφέρει επίσης ότι οι κάτοικοι της Πελοποννήσου ή- σαν απόγονοι του Άργου και του Πελασγού, παιδιών του Δία και της Νιόβης, απ όπου οι Πελοποννήσιοι ονομάσθηκαν Πελασγοί. Αναφέρει επίσης ότι ο Πελασγός και η Μελίβοια, κόρη του Ωκεανού ή κατ άλλους την Κυλλήνη, γέννησαν τον Λυκάονα, τον βασιλιά των Αρκάδων που με πάρα πολλές γυναίκες απόκτησε 50 γιους: Θεσπρωτό, Μάκεδνο, Μαίναλο, Φθίο, Λύκιο, Ορχομενό και έτσι, εννοείται, οι Πελασγοί εξαπλώθηκαν σ όλη την Ελλάδα, πρβ: «Αρχικά ήταν ο Ωκεανός και η Τηθύς, οι οποίοι γέννησαν τον Ινάχο, από τον οποίο πήρε το όνομα ο ποταμός Ινάχος στο Άργος. Ο Ινάχος και η Μελία, κόρη του Ωκεανού, γέννησαν τον Φορωνέα και τον Αιγιαλέα. Ο Αγιαλέας πέθανε χωρίς να κάνει παιδιά και η χώρα όλη ονομάστηκε Αιγιάλεια. Κατόπιν ο Φορωνέας έγινε δυνάστης και όλη την Πελοπόννησο την ονόμασε Φορωνίδα. Κατόπιν Ο Φορωνέας και η νύμφη Τηλεδίκη απέκτησαν τον Άπιν, από τον οποίο η Πελοπόννησος ονομάστηκε Άπια, καθώς και την Νιόβη. Ο Απις πέθανε χωρίς να κάνει παιδιά, όμως επειδή νομίστηκε θεός ο- νομάστηκε Σάραπις. Από τη Νιόβη και το Δία (η Νιόβη ήταν η πρώτη θνητή γυναίκα με την οποία κοιμήθηκε ο Ζευς) γεννήθηκε ο Άργος, όπως λέει ο Ακουσίλαος και ο Πελασγός, από τον οποίον ονομάστηκαν έτσι όσοι κατοικούσαν στην Πελοπόννησο και που ο Ησίοδος τον λέει αυτόχθονα. «(Απολλόδωρος Β, 1, 1-4) «επανάγωμεν δε νυν πόλιν επί τον Πελασγόν, ον Ακουσίλαος μεν Διός λέγει και Νιόβης, καθάπερ υπέθεμεν, Ησίοδος δε αυτόχθονα. τούτου και της Ωκεανού θυγατρός Μελιβοίας, ή καθάπερ άλλοι λέγουσι νύμφης Κυλλήνης, παις Λυκάων εγένετο, ος βασιλεύων Αρκάδων εκ πολλών γυναικών πεντήκοντα παίδας εγέννησε Μελαινέα Θεσπρωτὸν Έλικα Νύκτιμον Πευκέτιον, Καύκωνα Μηκιστέα Οπλέα Μακαρέα Μάκεδνον, Ορχομενόν...» (Απολλόδωρος, Γ, 8, 1) 4) Ο Διόδωρος Σικελιώτης, σχετικά με τους Πελασγούς, αναφέρει ότι: «μετά από αυτά, ο Τρίοπας, ένας από τους γιους του Ήλιου και της Ρόδου. Έπλευσε στη Θεσσαλία, για να βοηθήσει ως σύμμαχος τα παιδιά του Δευκαλίωνα, μαζί με τα οποία έδιωξε τους Πελασγούς από τη Θεσσαλία και έλαβε μερίδιο το λεγόμενο Δώτιο πεδίο» (Διόδωρος, 5, 61), «Ο Ξάνθος του Τρίοπα, που ήταν βασιλιάς των Πελασγών του Άργους, αφού κατέλαβε ένα μέρος της χώρας της Λυκίας στην αρχή εγκαταστάθηκε εκεί, βασιλιάς στους Πελασγούς που τον είχαν ακολουθήσει, στη συνέχεια πέρασε στη Λέσβο που την βρήκε έρημο και την ονόμασε Πελασγία, ενώ πριν λέγονταν Ίσσα (Διόδωρος, 5, 81), «Όσο καιρό ο Διόνυσος πολιορκούσε το Ρήγιο, οι Κέλτες που κατοικούσαν πέρα από τις Άλπεις πέρασαν τις στενές διαβάσεις και με μεγάλες δυνάμεις κατέλαβαν την περιοχή μεταξύ των Απεννίνων και των Άλπειων διώχνοντας τους κατοίκους της Τυρρηνίας. Γι αυτούς μερικοί λένε πως ήταν άποικοι από τις 12 πόλεις της Τυρρηνίας, ενώ άλλοι λένε πως ήταν Πελασγοί που κατάφυγαν πριν από τα Τρωικά, με τον κατακλυσμό του Δευκαλίωνα, σ αυτόν τον τόπο και εγκαταστάθηκαν. (Διόδωρος 1, 113) 5) Ο Ησίοδος λέει ότι στην Ήπειρο (στη Δωδώνη και τη Βελανιδιά) ήταν η έδρα των Πελασγών (= όπου οι κάτοικοι λέγονταν και Γραικοί, σύμφωνα με τον Αριστοτέλη), καθώς και ότι η Ελλοπία ήταν πόλη των Πελασγών, πρβ: «Είναι κάποια Ελλοπία πολύσπαρτη κι ομορφολίβαδη, πλούσια. Εκεί κάποια Δωδώνη στην άκρη της είναι χτισμένη πύλη. Αυτήν ο Δίας αγάπησε και έκανε το μαντείο του..(λείπει κείμενο). και κατοικούσαν στο βάθος της Βελανιδιάς. (Ησίοδος Ηοίαι Απόσπασμα 66 = στίχος 240). «Στη Δωδώνη και στη Βελανιδιά, την έδρα των Πελασγών, πήγε. Κι σ αυτούς που κατοικούσαν στο βάθος της Βελανιδιάς στο φούσκωμα του βροχοδερμένου ποταμού» (Ησίοδος, Ηοίαι απόσπασμα 102 = στίχος 319) 6) Ο Πλούταρχος αναφέρει ότι «Εξιστορούν πως μετά τον κατακλυσμό πρώτος βασιλιάς των Θεσπρωτών και των Μολοσσών έγινε ο Φαέθων, ένας από εκεί-

19 Α.Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ «Η ΓΡΑΦΗ (ΙΣΤΟΡΙΑ, ΕΙΔΗ ΚΛΠ» 19 νους που έφτασαν στην Ήπειρο μαζί με τον Πελασγό. Μερικοί λένε πως ο Δευκαλίωνας και η Πύρρα, αφού ίδρυσαν εκεί το ιερό της Δωδώνης κατοίκησαν στους Μολοσσούς» (Πλουτάρχου, Πύρος, 1-2) 7) Ο Πλάτων στο έργο "Νόμοι" μας παραθέτει έναν διάλογο μεταξύ του ιδίου, του Κνώσιου Κλεινία και του Λακεδαίμονα Μέγιλλου ο οποίος γίνεται κατά τη διάρκεια της διαδρομής τους από την Κνωσό προς το Άντρο του Διός (στη Δίκτη) και το ιερό του Δικταίου Διός (στην) Πραισό: «εκ Κνωσού οδός εις το του Διός άντρον και ιερόν» και στον οποίο ο Κλεινίας λέει ότι οι Δωριείς ήταν Αχαιοί, πράγμα με το ο- ποίο συμφωνεί ο Μέγγιλος (στην πραγματικότητα, όπως είδαμε πιο πριν, οι Αχαιοί και οι Δωριείς δεν ήσαν το αυτό, αλλά αδελφικά φύλα, φύλα των Πελασγών): "...στην διάρκεια όμως των δέκα ετών της πολιορκίας στο Ίλιον (Τροία), στην πατρίδα κάθε επιτιθεμένου τα πράγματα χειροτέρεψαν. Οι νεότεροι στασίασαν (επαναστάτησαν) και δεν υποδέχθηκαν όπως έπρεπε τους στρατιώτες κατά την επιστροφή τους. Ακολούθησαν αμέτρητοι θάνατοι και σφαγές και εξορίες. Όσοι διώχθηκαν ξαναγύρισαν αργότερα με άλλο όνομα. Τώρα λέγονταν Δωριείς αντί Αχαιοί γιατί εκείνος που τους συγκέντρωσε στην Εξορία κατάγονταν από την Δωρίδα. Πλήρης περιγραφή αυτών που έγιναν τότε υπάρχουν καταγεγραμμένα στην ιστορία των Λακεδαιμόνιων".. Μέγιλλος (Σπαρτιάτης): "Απόλυτα ορθόν" (Πλάτωνος Νόμοι 682d) Δ. ΚΑΤΑΚΛΥΣΜΟΣ ΔΕΥΚΑΛΙΩΝΑ ΚΑΙ ΤΑ ΑΔΕΛΦΙΑ: ΑΔΕΛΦΙΑ ΓΡΑΙ- ΚΟΣ, ΕΛΛΗΝΑΣ, ΜΑΓΝΗΣ, ΜΑΚΕΔΟΝΑΣ ΤΑ ΑΔΕΛΦΙΑ: ΓΡΑΙΚΟΣ, ΕΛΛΗΝΑΣ, ΜΑΚΕΔΟΝΑΣ ΚΛΠ Ο Ησίοδος, που είναι ένας από τους αρχαιότερους συγγραφείς του κόσμου, στο «Γυναικών κατάλογος ή Ηοίαι» αναφέρει ότι ο Γραικός, o Έλληνας, ο Μάγνης και ο Μακηδόνας είναι μια οικογένεια, παιδιά του Δία και της Πανδώρας, κόρης του Δευκαλίωνα. Ο Δευκαλίων είναι ο μοναδικός άνθρωπος που επέζησε μαζί με τη γυναίκα του μέσα σε μια λάρνακα, ύστερα από ένα κατακλυσμό που έγινε επί εποχής του, άρα οι Μακεδόνες, οι Μάγνητες, οι Έλληνες και Γραικοί είναι μια οικογένεια, πρβ: «Κι η κόρη στον οίκο του ευγενή Δευκαλίωνα, η Πανδώρα με τον πατέρα Δία, τον οδηγό των Θεών όλων, σμιγμένη στην αγάπη γέννησε το χαιρομαχητή Γραικό. Η ίδια συλλαμβάνουσα από το Δία γέννησε στον κεραυνόχαρο δυο γιους, τον Μάγνητα και το Μακηδόνα το αλογόχαρο, που κατοικούσαν στα δώματα γύρω από την Πιερία και τον Όλυμπο. Κι ο Μάγνης (γέννησε) το Δίκτη και Πολυδέκτη. Και από τον Έλληνα το φιλοπόλεμο βασιλιά γεννήθηκαν ο Δώρος κι ο Ξούθος και ο αλογόχαρος Αίολος..» (Ησίοδος, Γυναικών κατάλογος ή Ηοίαι 1-6, μετάφραση εκδόσεις «Κάκτος») ΟΙ ΤΟΤΕ ΜΕΝ ΓΡΑΙΚΟΙ ΝΥΝ ΔΕ ΕΛΛΗΝΕΣ Η Ελλάδα και οι Έλληνες, ως γνωστόν, ονομάζονται από τους δυτικούς λαούς Γραικία και Γραικοί (Λατινικά Graecia Graecus) και από τους ανατολικούς Γιουνάν (Ίωνες). Το Πάριο Χρονικό, ο Απολλόδωρος και ο Αριστοτέλης αναφέρουν ότι οι Έλληνες ονομάζονταν πριν Γραικοί και μετά από τον κατακλυσμό του Δευκαλίωνα μετονομάστηκαν σε Έλληνες από το γιο του Δευκαλίωνα και της Πύρας, τον Έλληνα, ενώ οι Μακεδόνες και οι Μάγνητες διατήρησαν για πολύ το όνομά τους: «Ο κατακλυσμός) περί τον Ελληνικόν εγένετο μάλιστα τόπον. Και τούτου περί την Ελλάδα την αρχαίαν. Αύτη δ' εστίν η περί Δωδώνην και τον Αχελώον. Ούτος γαρ πολλαχού το ρεύμα μεταβέβληκεν. Ώκουν γαρ οι Σελλοί ενταύθα και οι καλούμενοι τότε μεν Γραικοί, νυν δ' Έλληνες". (Αριστοτέλης Μετεωρολογικά a). «Έλληνος δε και νύμφης Ορσηίδος Δώρος Ξούθος Αίολος. αυτός μεν ουν αφ αυτού τους καλουμένους Γραικούς προσηγόρευσεν Έλληνας, τοις δε παισίν εμέρισε την χώραν και Ξουθος μεν λαβών την Πελοπόννησον εκ Κρεούσης της Ερεχθέως Αχαιόν εγέννησε και Ίωνα, αφ ων Αχαιοί και Ίωνες καλούνται, Δώ-

20 Α.Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ «Η ΓΡΑΦΗ (ΙΣΤΟΡΙΑ, ΕΙΔΗ ΚΛΠ» 20 ρος δε την πέραν χώραν Πελοποννήσου λαβών τοις κατοίκους αφ εαυτού Δωριείς εκάλεσεν, Αίολος δε βασιλεύων των περί την Θεσσαλίαν τόπων τοις ενοικούντας Αιολείς προσηγόρευσε,». (Απολλόδωρος Α 7, 1-3) «To έτος 1310 πριν από το Διόγνητο (= το 1574 πριν από το Χριστό) ο Δευκαλίωνας βασίλευσε στη Λυκώρεια, κοντά στον Παρνασσό και επίσης ο Κέκροπας στην Αθήνα. Όταν έγινε ο κατακλυσμός στην εποχή του Δευκαλίωνα, ο Δευκαλίωνας έφυγε με τα νερά από τη Λυκώρεια και πήγε και βρήκε τον Κραναό στην Αθήνα, όπου ίδρυσε το ιερό του Ολυμπίου Διός και θυσίασε εκεί για τη σωτηρία του. Το έτος 1265 πριν από το.διόγνητο = 1519 π.χ. ο Κραναός βασίλευε στην Αθήνα. Το έτος 1257 π.δ. = 1521 π.χ. ο Έλληνας του Δευκαλίωνος βασίλευσε στη Φθιώτιδα και Έλληνες ονομάστηκαν όσοι προηγουμένως καλούνταν Γραικοί. Το έτος 1255 π.δ. = 1519 π.χ. ο Κάδμος του Αγήνορος έφτασε στη Θήβα και έκτισε την Καδμεία, εποχή που ο Αμφικτύων βασίλευε στην Αθήνα. Το έτος 1247 π.δ. = 1511 π.χ. ο Δαναός με πλοίο πενήντα κουπιών έφυγε από την Αίγυπτο και πήγε στην Ελλάδα, στη Λίνδο της Ρόδου. Το έτος 12 (10) π.δ. = 1470 π.χ. όταν ο Πανδίων βασίλευε στην Αθήνα, ο Μίνωας ο πρώτος βασίλεψε στην Κρήτη και έκανε οικισμό στην Απολλωνία και σίδηρος ευρέθη στην Ίδη, βρέθηκε από τους Ιδαίους Δακτύλους Κέλμιο και Δαμναμενέω,. Το έτος 1146 π.δ. = 1410 π.χ., όταν ο Εριχθόνιος βασίλευε στην Αθήνα, η Δήμητρα έφτασε Η ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΓΡΑΙΚΙΑ ΓΡΑΙΚΟΙ Η ονομασία Γραικία, απ όπου Γραικός, Γραικοί υπολογίζεται ότι έχει προέλθει κατ επέκταση από την αρχαία ελληνική πόλη Γραία, αφού ο Όμηρος απαριθμώντας στον κατάλογο των «νηών» τις μεγάλες πόλεις που έλαβαν μέρος στον πόλεμο της Τροίας περιλαμβάνει και την πόλη Γραία (Ιλ. Β 498) και ο Θουκυδίδης (Β 23,3) αναφέρει: ''παριόντες δε (οι Πελοπονήσιοι) Ωρωπόν την γην την Γραικήν καλουμένην, ην νέμονται Ωρώπιοι Αθηναίων, υπήκοοι, εδήωσαν''). Ο Όμηρος λέει επίσης γι αυτήν: «Την Θέσπεια, την Γραία και την ευρύχωρη Μυκαλησσό», καθώς και ότι ο Αριστοτέλης λέει ότι ο Ωροπός ονομαζόταν «Γραία» και η περιοχή του Ωρωπού «Γραϊκή». Ο Παυσανίας (Βοιωτικά, 20-24) από τη μια αναφέρει ότι το όνομα της πόλης «η Γραία» προέκυψε από σύντμηση της αρχικής ονομασίας «Τανα-γραία» (που αρχικά η ονομασία αυτή ήταν όνομα γυναίκας, της κόρη του Ασωπού, και μετά της πόλης) και από την άλλη ότι η Γραία ήταν πολύ μεγάλη σε έκταση, περιλάμβανε την Αυλίδα, τη Μυκαλησσό, το Άρμα κ.α. Σημειώνεται ότι: Α) Η ονομασία «Γραία» απ όπου Γραικία, Γραικός κ.α. ετυμολογικά φαίνεται σχετίζεται και με τα: ρα(γ)ιά > (γ)ραία απ όπου και τα Rex, ρήγας, ρήγιον, ραγιάς κ.α. και όχι με τα γ(ε)ραιά > γραία, γριά. Δε σχετίζεται επίσης με το λατινικό Greculus, όπως κακώς ισχυρίζονται μερικοί ανθέλληνες, λέξη που χαρακτήριζε τον χαμερπή, κόλακα και εθνικά ανάξιο καιροσκόπο, αφού το όνομα Γραικία γράφεται με αι = ae και ι, όπως η πόλη Γραία, και όχι με e και (ο)υ, όπως γράφεται το Greculus ή για τους ανθέλληνες Γραικύλος. Η λέξη Greculus πρέπει να είναι είτε σλαβική, από τη λέξη Γκρεχ (Грех) που υποδηλώνει την απάτη και α- μαρτία, είτε ελληνο-λατινική, από τη λέξη λατινικά Γκρεξ (Grex) = Ελληνικά αγέλη, άρα ο αγροίκος, αμόρφωτος, ο ανάξιος κ.τ.λ. Β) Η λέξη Έλληνας αναφέρεται στην Παλαιά Διαθήκη με το όνομα Ιαυάν (Ησαΐας 66:19). Η λέξη "Ιαυάν" είναι εβραϊκή και σημαίνει Ίωνας Ίωνες και κατ επέκταση οι Έλληνες. Στην Παλαιά Διαθήκη υπάρχουν αναφορές στους Έλληνες και με τα δύο ονόματα (Έλληνας και Ιαυάν): Ησαΐας 66:19, Ιεζεκιήλ 27:13, Δανιήλ 8:21, 10:20, 11:2, Ιωήλ 3:6, Ζαχαρίας 9:13, κ.α. Τούρκικα η Ελλάδα λέγεται Γιουνάν. Γ) Ο Απολλόδωρος (Α 7,3) αναφέρει ότι ο θεός Δίας αποφάσισε κάποια στιγμή να εξαφανίσει το γένος των ανθρώπων με κατακλυσμό, εξ αιτίας της κακίας και της διαφθοράς του. Ωστόσο ο Δευκαλίωνας ακολουθώντας τη συμβουλή του πατέρα του, του θεού Προμηθέα, κατασκεύασε μια λάρνακα (γούρνα, πλοιάριο), όπου έ- βαλε μέσα τα απαραίτητα πράγματα και στη συνέχεια μπήκε μέσα μαζί με τη γυ-

21 Α.Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ «Η ΓΡΑΦΗ (ΙΣΤΟΡΙΑ, ΕΙΔΗ ΚΛΠ» 21 ναίκα του, την Πύρρα, και έτσι διασώθηκαν από τον κατακλυσμό. Μετά τη διάσωσή τους ο Δευκαλίωνας και η γυναίκα του Πύρρα (ή άλλως Πανδώρα ή Θυϊα), ύ- στερα από υπόδειξη του Ερμή, έριχναν πάνω από τα κεφάλαια τους πέτρες και όσες από αυτές έριχνε ο Δευκαλίωνας γίνονταν άνδρες και όσες έριχνε η Πύρρα γίνονταν γυναίκες. Παιδιά του βασιλιά Δευκαλίωνα και της Πύρρας ήσαν ο Αμφικτύωνας, ο Έλληνας, η Πρωτογένεια και ο Αέθλιος. Ο Έλληνας μετονόμασε τους καλουμένους Γραικούς σε Έλληνες. Παιδιά του Έλληνα (βασίλευε το έτος 1521 π.χ.) και της νύμφης Ορσηίδας ήσαν: ο Δώρος, ο Αίολος και ο Ξούθος (πατέρας του Ίωνα και Αχαιού), στους οποίους διαμοίρασε ο βασιλιάς Έλληνας τη χώρα του, πρβ: [Α 7,3] «Έλληνος δε και νύμφης Ορσηίδος Δώρος Ξούθος Αίολος. αυτός μεν ουν αφ αυτού τους καλουμένους Γραικούς προσηγόρευσεν Έλληνας, τοις δε παισίν εμέρισε την χώραν και Ξουθος μεν λαβών την Πελοπόννησον εκ Κρεούσης της Ερεχθέως Αχαιόν εγέννησε και Ίωνα, αφ ων Αχαιοί και Ίωνες καλούνται, Δώρος δε την πέραν χώραν Πελοποννήσου λαβών τοις κατοίκους αφ εαυτού Δωριείς ε- κάλεσεν, Αίολος δε βασιλεύων των περί την Θεσσαλίαν τόπων τοις ενοικούντας Αιολείς προσηγόρευσε,». (Απολλόδωρος Α 7,2-3) Δ) Επειδή παλιά δεν υπήρχαν κράτη και σύνορα, οι διάφορες ομάδες ανθρώπων (οι φυλές), ονομάζονταν και μετονομάζονταν πολλές φορες και από το όνομα του εκάστοτε βασιλιά τους, π.χ. Ελλην > Έλληνες, Κάδμος > Καδμείοι, κλπ «Οι Ίωνες όσο μεν χρόνον κατοικούσαν την Πελοπόννησο, τη λεγόμενη σήμερα Αχαία, και πριν έλθουν στην Πελοπόννησο ο Δαναός και ο Ξούθος, καθώς λέγουν οι Έλληνες, ονομάζονταν Πελασγοί Αιγιαλείς, μετονομάστηκαν δε Ίωνες από τον Ίωνα του Ξούθου (Ηρόδοτος Θ, 85). Ε) Ο Απολλόδωρος αναφέρει ότι οι αρχαίοι βασιλιάδες χωρίζονται σε δυο γένη στο γένος του Δευκαλίωνα και στο γένος του Ινάχου και τα παρακλάδια τους (Γένος Ηρακλειδών, Γένος Αγηνορειδών κ.α.). Στο βασιλικό γένος του Δευκαλίωνα ανήκουν οι βασιλιάδες του οίκου της Φθιώτιδας. Δηλαδή ο βασιλιάς Έλληνας και τα παιδιά του: Δώρος, Ξούθος, Αίολος, καθώς και τα εγγόνια του: Ίων, Αχαιός, Μάγνης κ.τ.λ., στα οποία διαμοίρασε τη χώρα τους και σχηματίσθηκαν τα σχετικά βασίλεια στην Πελοπόννησο, Θεσσαλία, Στερεά Ελλάδα κ.α.. Στο βασιλικό γένος του Ινάχου ανήκουν οι βασιλιάδες του οίκου του Άργους. Δηλαδή οι βασιλιάδες Άργος και Πελασγός, απόγονοι του Ινάχου, και οι απόγονοί τους. Γιος του Πελασγού ήταν ο Λυκάονας, που έγινε βασιλιάς των Αρκάδων και με πάρα πολλές γυναίκες απόκτησε 50 γιους, τους: Θεσπρωτό, Μάκεδνο, Μαίναλο, Φθίο, Λύκιο, Ορχομενό. Κόρη του Άργους ήταν η Ιώ απ όπου προέρχονται οι βασιλιάδες της Αιγύπτου, Αραβίας, Κιλικίας κ.α. Δηλαδή οι βασιλιάδες Έπαφος, Δαναός, οι Αγηνορίδες, οι Καδμείοι κ.α. (Περισσότερα βλέπε στα παρακάτω Κεφάλαια) Ε. ΕΠΕΚΤΑΣΗ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ Επειδή στην αρχή Ελλάδα - Έλληνες λεγόταν μόνο μι πόλη-κράτος με το ό- νομα «Ελλάς» στο Πελασγικό Άργος (Θεσσαλία), όπως είδαμε πιο πριν, και μετα αυτό το όνομα άρχισε σιγά-σιγά να επεκτείνεται και να γίνεται ενικό, γι αυτό και οι αρχαίοι συγγραφείς λέγανε π.χ. «ες Ελλάδα και Μακεδονία/Κρήτη κ.α.», πρβ: «Μετά δε Μολωπίαν Αμβρακία πόλις Ελληνίς εντεύθεν άρχεται η Ελλάς» ( Σκύλακας Περίπλους 33, 6ος π.χ. αι.), "Μετά δε το παύσασθαι τον θόρυβον προσκαλεσάμενος ο Παύλος τους μαθητάς και ασπασάμενος εξήλθε πορευθήναι εις Μακεδονίαν. Διελθών δε τα μέρη εκείνα και παρακαλέσας λόγω πολλώ ήλθεν εις την Ελλάδαν. Ποιήσας τε μήνας τρεις γενομένης αυτώ επιβουλής υπό των Ιουδαίων μέλλοντι ανάγεσθαι εις την Συρίαν, εγένετο γνώμη του υποστρέφειν διά Μακεδονίας" ( Απόστολος Παύλος: Πράξεις Αποστόλων 20 ). «Ελλάδος εστιν Αμβρακία πρώτη πόλις» (Διονύσιος Καλλίφωνος, Αναγρφ. 24). «την Ελλάδα και Πελοπόννησον» (Δημοσθ. 19, 303), Ο Αρριανός (Αλέξανδρου Ανάβασις) και ο Πλούταρχος (Αλέξανδρος) αναφέρουν ότι μετά τους Περσικούς πολέμους, οι Έλληνες συναθροισθέντες στην Κόρινθο ορίζουν αρχικά τον Μακεδόνα βασιλιά Φίλιππο και μετά το γιο του Μ. Αλέξαν-

22 Α.Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ «Η ΓΡΑΦΗ (ΙΣΤΟΡΙΑ, ΕΙΔΗ ΚΛΠ» 22 δρο ύπατο αρχηγό των Ελλήνων, για να εκστρατεύσει εναντίον των βαρβάρων της Ασίας, άρα το όνομα Ελλάς Έλληνες ήταν τότε γενικό. Οι Ρωμαίοι, καθώς μας πληροφορεί ο Αππιανός, με το όνομα Graecia = Ελλάδα καλούσαν μόνο την Πελοπόννησο, τη Στερεά και τη Θεσσαλία. Σύμφωνα με τον ίδιο υπήρχε και η Magna Graecia = η μεγάλη Ελλάδα στην Ν. Ιταλία και Σικελία (= οι πόλεις Τάραντας, Θούριοι κ.α, βλέπε Αππιανός Εκ της Σαυνιτικής 7), άρα η αρχαία Ελλάδα δεν ήταν μόνο η η Θεσσαλία, η Στερέα και η Πελοπόννησος, αλλά και η Μακεδονία, η Κρήτη κ.α. Απλώς άλλο τα ονόματα λαών και άλλα τα ονόματα των περιοχών. Σαφώς οι Ρωμαίοι λέγοντας Ελλάδα στο δικό τους νου έρχονταν μόνο η «πρώτη Ελλάδα», κάτι όπως γίνεται και στους Έλληνες που, όταν ακούνε π.χ. «Ρωμαίοι», που εννοούν μόνο τους κατοίκους της αρχαίας Ρώμης. Οι Βυζαντινοί, όπως μας πληροφορεί το επί Ιουστινιανού δημοσιευθέν σύγγραμμα του Ιεροκλέους «Συνέκδημος», η υπό ανθυπάτου διοικούμενη «επαρχία της Ελλάδος» περιλαμβάνει την Στερεά, την Πελοπόννησο, την Εύβοια και διάφορα άλλα νησιά του Αιγαίου και του Ιονίου Πελάγους. Αυτή η επαρχία, περιέχει 79 πόλεις και μητρόπολη είναι η Κόρινθος. Αργότερα το «θέμα Ελλάδος» κατά το «Περί των θεμάτων» σύγγραμμα του Κωνσταντίνου του Πορφυρογέννητου, αποτελείται από την Αττική, Βοιωτία, Φωκίδα, Λοκρίδα, Εύβοια, Κυκλάδες και την μέχρι του Πηνειού Θεσσαλία. Πρωτεύουσα αυτού του θέματος είναι η Θήβα. Κατά τον ΙΑ και ΙΒ αιώνα τα δύο θέματα Ελλάδας και Πελοποννήσου συναντιόνται ενωμένα σε ένα θέμα με πρωτεύουσα συνήθως την Κόρινθο. Του θέματος Ελλάδος οι κάτοικοι ονομάζονται ελλαδικοί. Μετά από την άλωση της Κων/πολης από τους Λατίνους το 1204, οι Λατίνοι δεν χρησιμοποιούσαν το όνομα Ελλάς και Έλλην», επειδή η Ελλάδα είχε διαιρεθεί. Αντίθετα οι Έλληνες από τους ίδιους χρόνους άρχισαν συχνότερη τη χρήση των λέξεων Έλληνες και Ελλάς με την ευρύτερη εθνολογική και πολιτιστική σημασία. Παράλληλα άρχισε να ακούγεται και το όνομα Ρωμιός, που σήμαινε Ρούμελη, αλλά και Ρώμη, μια και η Ελλάδα ήταν μέρος της Ανατολικής Ρωμαικής αυτοκρατορίας. Ο Ιωάννης ο Γ Δούκας ο Βατάτζης, ο αυτοκράτορας της Νικαίας ( ) σε επιστολή του προς τον Πάπα Γρηγόριον τον Θ («Αθήναιον», τ. Α σ ) γράφει «ότι τε εν τω γένει των Ελλήνων ημών η σοφία βασιλεύει» και μετά «ότι μεν ουν από του ημετέρου γένους η σοφία και το ταύτης ήνθησεν αγαθόν». Ο σουλτάνος της Αιγύπτου και Συρίας Νασίρ Νασρεδδίν Μοχάμεδ, γράφει προς τον Ανδρόνικο Γ τον Παλαιολόγο ( ) προσαγορεύοντάς τον «κληρονόμο της βασιλείας των Ρωμαίων» και τον αποκαλεί «σπάθην του βασιλέως των Μακεδόνων» και «ανδρειότητα της βασιλείας των Ελλήνων». Ο διάδοχος του Σουλτάνου Νασίρ Νασρεδδίν Χασάν, το 1348, σε επιστολή προς τον Ιωάννη ζ τον Κατακουζηνό (εκδ. Βόννης σ ) ονομάζει αυτόν «σπάθη των Μακεδόνων» και «βασιλέα των Ελλήνων». Ο Νικηφόρος Γρηγοράς, κατά τους ίδιους περίπου χρόνους, λέει για τον Πατριάρχη Γρηγόριο του Κυπρίου που έζησε τον ΙΓ αιώνα, «διαβόητος εν τοις τότε γενόμενος Έλλησιν». Ο Ιωάννης ο Αργυρόπουλος προσφωνεί τον Ιωάννη Η τον Παλαιολόγο ( ) «ω της Ελλάδος ήλιε βασιλεύ» (Σάθα, Momuments τ. Α σ. ΧΙΙ). Ο δε τελευταίος στην Κων/πολη Χριστιανός βασιλιάς Κωνσταντίνος ΙΑ ο Παλαιολόγος, που και αυτός, όπως και οι προκάτοχοί του, έφερε τον τίτλο του «βασιλέως και αυτοκράτορος Ρωμαίων», στην προσλαλιά του κατά την προτεραία της αλώσεως, αποκαλεί την Κωνσταντινούπολη «ελπίδα και χαράν πάντων των Ελλήνων». Μετά την άλωση της Κων/πολης από τους Τούρκους, το Ελληνικό έθνος α- ποκτά ζωηρότερη συνείδηση του εαυτού του, το όνομα Έλληνας και Ελλάδα περιβάλλονται με μεγαλύτερη αίγλη και καθίσταται συνέχεια προσφιλέστερο. Ο ιστορικός Λαόνικος Χαλκοκονδύλης γράφει «Ελλήνων πράγματα», «Ελλήνων βασίλειο» κ.α. Κατά την επανάσταση του 1821 το έθνος αγωνίζεται για την ελευθερία των Ελλήνων και της Ελλάδος. Η συνέλευση της Επιδαύρου που συνέταξε το «Προσωρινόν πολίτευμα τής Ελλάδος» εξέδωσε την 1η Ιανουαρίου 1822 κήρυγμα, με το οποίο «το Ελληνικόν έθνος, το υπό την φρικώδη οθωμανικήν δυναστείαν κηρύττει σήμερον δια των νομίμων παραστατών του, εις εθνικήν συντεταγμένων συνέλευσιν την πολιτικήν αυτού ύπαρξιν και ανεξαρτησίαν». Έτσι το έθνος, άμα την

23 Α.Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ «Η ΓΡΑΦΗ (ΙΣΤΟΡΙΑ, ΕΙΔΗ ΚΛΠ» 23 έναρξη του μακριού απελευθερωτικού αγώνα, απέβαλε επίσημα εις το νέο κράτος το Ελληνικό όνομα «Ελληνική Επικράτεια, Ελληνική Πολιτεία, Βασίλειον της Ελλάδος, Ελληνική Δημοκρατία». Βέβεια παράλληλα ο Αθανάσιος Διάκος διακηρύσσει στους Τούρκους «Εγώ Γραικός γεννήθηκα, Γραικός θε να πεθάνω»> ΣΤ. ΑΠΟ ΤΟ ΒΑΡΒΑΡΟ ΚΑΙ ΝΟΜΑΔΙΚΟ ΒΙΟ ΣΤΟ ΜΙΝΩΙΚΟ ΠΟΛΙΤΙ- ΣΜΟ Ο Θουκυδίδης (Α 2-9), όπως είδαμε πιο πριν, αναφέρει ότι αρχικά και μέχρι την κάθοδο των Δωριέων με τους Ηρακλείδες (έγινε 80 χρόνια μετά από τα Τρωικά) δεν υπήρχαν ούτε μόνιμοι κάτοικοι στην Ελλάδα ούτε και πόλεις ούτε και σύνορα και κράτη, επειδή δεν είχε ακόμη επινοηθεί η γεωργία και η ασφάλεια του στρατού. Υπήρχαν μόνο διάφορες φυλές, με μεγαλύτερη τους καλούμενους Πελασγούς, που ζούσαν μεταναστευτικά για εξεύρεση πηγών διατροφής, ενώ η πολυπληθέστερη ομάδα όπου πήγαινε έδιωχνε αυτή που έβρισκε μπροστά της, για να εκμεταλλευτεί αυτή το χώρο με συνέπεια να αναπτυχθεί ο βαρβαρισμός και η Ελλάδα να γίνει κατοικία βαρβάρων. Ο Θουκυδίδης αναφέρει επίσης ότι Μίνωας ήταν ο πρώτος Έλληνας ηγεμόνας που συγκρότησε πολεμικό ναυτικό με το οποίο έδιωξε από το Αιγαίο και τις Κυκλάδες τους Κάρες και Φοίνικες που τις είχαν καταλάβει με αποτέλεσμα από τη μια ο ίδιος να γίνει θαλασσοκράτορας και από την άλλη να ελευθερωθούν οι θαλάσσιοι διάδρομοι και έτσι οι Έλληνες αφενός να μπορέσουν να ασχοληθούν και με τη ναυτιλία και να πλουτίσουν και αφετέρου να σταματήσουν το μεταναστευτικό βίο που τους εξανάγκαζαν οι κακοποιοί, αλλά και να επικοινωνήσουν μεταξύ τους και να επικρατήσουν μετά στα τρωικά. Ο Μίνωας ήταν επίσης εκείνος, καθώς θα δούμε πιο κάτω να λένε ο Διόδωρος Σικελιώτης, ο Στράβων, ο Πλούταρχος, ο Διονύσιος Αλικαρνασσέας κ.α, εκείνος που δημιούργησε τον πρώτο αξιόλογο πολιτισμό, τον οποίο αντέγραψαν οι υπόλοιποι Έλληνες, καθώς και οι Ρωμαίοι και έτσι εκπολιτίστηκαν και αυτοί. (Περισσότερα βλέπε στο βιβλίο: «Κρητική Ιστορία», Κεφαλαίο «Μινωικός πολιτισμός») ΚΝΩΣΟΣ

24 Α.Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ «Η ΓΡΑΦΗ (ΙΣΤΟΡΙΑ, ΕΙΔΗ ΚΛΠ» Η ΠΕΛΑΣΓΙΚΗ = ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΡΑΦΗ = Η ΓΡΑΜΜΙΚΗ Α ΚΑΙ Β Ο Διόδωρος Σικελιώτης (3,67, 5-57 και 5, 74) αναφέρει ότι σύμφωνα με το Διονύσιο Σκυτέα, ένα αρχαιότερό του ιστορικό, στην Ελλάδα πριν από τη σημερινή ελληνική γραφή υπήρχε μια άλλη, η Πελασγική, άρα η γραφή αυτή είναι ε- κείνη που ο Έβανς ονομάζει Γραμμική. Ο Διόδωρος αναφέρει επίσης ότι τα γράμματα δεν είναι έργο των Φοινίκων, όπως λέγεται, αλλά των Πελασγών (= οι αυτόχθονες κάτοικοι της Ελλάδας, που μαζί με τους επήλυδες Δαναούς, Καδμείους ή Θηβαίους, Πέλοπες κ.α., αποτέλεσαν μετά το ελληνικό έθνος), τα οποία ιδιοποιήθηκαν οι Φοίνικες, όταν λόγω κατακλυσμού αφανίστηκαν τα ελληνικά γραπτά μνημεία, ενώ αυτοί απλώς μεταβάλανε το σχήμα τους, πρβ: <<Στους Έλληνες λέγεται ότι πρώτος ανακάλυψε τους ρυθμούς και το τραγούδι ο Λίνος και όταν ο Κάδμος έφερε από τη Φοινίκη τα λεγόμενα γράμματα, πρώτος αυτός μετέφερε στην ελληνική γλώσσα, όρισε την ονομασία του καθενός και χάραξε το σχήμα τους. Γενικώς όλα μαζί τα γράμματα ονομάστηκαν φοινικικά, επειδή μεταφέρθηκαν στους Έλληνες από τους Φοίνικες, ειδικά όμως, επειδή πρώτοι οι Πελασγοί χρησιμοποίησαν τους φερόμενους χαρακτήρες προσαγορεύτηκαν Πελασγικά.. (Διόδωρος Σικελιώτης, βίβλος 3, 67) «Σε εκείνους που λένε πως οι Σύριοι είναι οι εφευρέτες των γραμμάτων, πως οι Φοίνικες τα έμαθαν από εκείνους και τα παρέδωσαν στους Έλληνες και πως αυτοί οι Φοίνικες ήταν εκείνοι που έπλευσαν με τον Κάδμο στην Ευρώπη και πως γι αυτό οι Έλληνες ονομάζουν τα γράμματα φοινικικά, απαντούν πως οι Φοίνικες δεν ήταν οι αρχικοί εφευρέτες και πως το μόνο που έκαναν ήταν να αλλάξουν τη μορφή των γραμμάτων και, καθώς η πλειοψηφία των ανθρώπων χρησιμοποίησε

25 Α.Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ «Η ΓΡΑΦΗ (ΙΣΤΟΡΙΑ, ΕΙΔΗ ΚΛΠ» 25 αυτό το είδος των γραμμάτων, γι αυτό τους δόθηκε η παραπάνω ονομασία >> (Διόδωρος Σικελιώτης. βίβλος 5, 74) Λογιστικά σύμβολα (ιδεο-λεξογράμματα) της γραμμικής γραφής Α Η Πελασγική (Γραμμική) Γραφή δεν υπάρχει, άρα καταργήθηκε μετά το 1200/1100 π.χ. (δηλαδή κάπου μεταξύ Τρωικού πολέμου και καθόδου Δωριέων) και συνεπώς τότε φαίνεται ότι επινοήθηκε η σημερινή αλφαβητική, αφού μετά την εποχή αυτή δεν έχουν βρεθεί επιγραφές γραμμένες με τη γραφή αυτή, ενώ από τον 1000/900 π.χ. και εξής βλέπουμε πάμπολλα γραπτά μνημεία με τη σημερινή Ελληνική Γραφή. Οι πρώτες επιγραφές με Πελασγική γραφή ανακαλύφθηκαν στην Κνωσό της Κρήτης το 1900 από τον Άγγλο αρχαιολόγο Sir Arthur Evans ( ), ο ο- ποίος στη συνέχεα αφενός ονόμασε τη γραφή αυτή γραμμική, επειδή τα γράμματά της είναι γραμμικά σχήματα και όχι σφήνες, όπως στη σφηνοειδή γραφή ή εικόνες όντων όπως είναι στη αιγυπτιακή ιερατική γραφή και αφετέρου είπε ότι η γραφή αυτή είναι έργο των Μινωιτών (ονομασία που έδωσε στους αρχαίους Κρήτες από το μυθικό βασιλιά της Κνωσού Μίνωα) και από τη γραφή αυτή ίσως να προήλθε το σημερινό ελληνικό αλφάβητο. Αργότερα επιγραφές με Πελασγική (Γραμμική) γραφή ανακαλύφθηκαν και από τους: D. Levi, Πλάτωνας - Τουλούπα τόσο στην Κρήτη (στα παλαιά ανάκτορα Φαιστού, Αγ. Τριάδας, Ζάκρου, Κνωσού, Μαλίων κ.α.), όσο και στην Πύλο, στις Μυκήνες, στη Θήβα, στην Τίρυνθα, στον Ορχομενό, στην Μήλο κ.α., άρα η Πελασγική (Γραμμική) γραφή είναι η γραφή ελληνική, των καλούμενων Αχαιών ή Άργείων, όπως ονομάζει τους κατοίκους της περιοχής αυτής ο Όμηρος. Σύμφωνα επίσης με τον Εβανς η Πελασγική (Γραμμική) Γραφή διακρίνεται σε δυο βασικούς τύπους. Τη Γραμμική Α, που χρονολογείται από το 1800/ π.χ. και δεν έχει ακόμη αποκρυπτογραφηθεί και τη Γραμμική Β, που χρονολογείται από το π.χ. και έχει αποκρυπτογραφηθεί από το Μ. Ventris. H αποκρυπτογράφηση των πινακίδων της Γραμμικής Β έδειξε ότι η γραφή αυτή είναι σε Ελληνική Γλώσσα, καθώς και ότι η γραφή αυτή δεν ήταν ακριβώς όμοια σε όλες τις αρχαίες ελληνικές πόλεις-κράτη, κάτι ως συνέβη και μετά με την Αλφαβητική Γραφή. Η Γραμμική Γραφή Β σχετίζεται - είναι εποχής επί με το βασιλιά της Κρήτης Μίνωα Α και το Μινωικό πολιτισμό, αφού η γραφή αυτή χρησιμοποιείται από το 1500 π.χ. και εξής και ο Μίνωας Α βασίλευε το έτος 1474 π.χ, σύμφωνα με το Πάριο χρονικό. Κάτι που πιστοποιείται και από τον Όμηρο, Ηρόδοτο κ.α., αφού αναφέρουν ότι ο Τρωικός πόλεμος (1200 π.χ.) έγινε τρεις γενιές μετά από το θάνατο του Μίνωα (ο Ιδομενεύς, ο αρχηγός των Κρητών στον τρωικό πόλεμο, ήταν εγγονός του Μίνωα).

26 Α.Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ «Η ΓΡΑΦΗ (ΙΣΤΟΡΙΑ, ΕΙΔΗ ΚΛΠ» Η ΑΠΟΚΡΥΠΤΟΓΡΑΦΗΣΗ ΤΗΣ ΓΡΑΜΜΙΚΗΣ (ΠΕΛΑΣΓΙΚΗΣ) ΓΡΑΦΗΣ Σύμφωνα με το Μ. Ventris (και τις παρατηρήσεις Chadwick και Α. Gober) η Γραμμική Β γραφόταν από δεξιά προς αριστερά και είχε 5 γράμματα για τα 5 φωνήεντα (= τα: α, ε, ο, ου, ι ) και κάπου 88 συλλαβογράμματα, αυτά που βλέπουμε στο σχετικό πίνακα και από τα οποία μερικά είναι ακόμη ανερμήνευτα. Παράλληλα υπήρχαν και κάποια γράμματα για τις λέξεις που χρησιμοποιούνται πιο συχνά, κάτι ως γίνεται και σήμερα με τα: κ., δις, δρ, δρχ, klg, &, % ("αγόρασα 10m ύφασμα προς 1000 $"). Οι αρχαίες γραφές χρησιμοποιούσαν και φθογγογράμματα και συλλαβογράμματα και λεξόγραμματα (ιδεογράμματα) για λόγους βραχυγραφίας, επειδή παλιά δεν ήταν εύκολο να βρεις ή να διαχειριστείς γραφική ύλη, λόγω του ότι τότε δεν είχαμε χαρτί, αλλά πέτρινες ή πήλινες πλάκες. Έγιναν πάρα πολλές προσπάθειες για την αποκρυπτογράφηση της Γραμμικής γραφής, όμως μόλις το 1952 ο Άγγλος ασυρματιστή Μ. Ventris ( ) σε συνεργασία με το γλωσσολόγο Chadwick (στις παρατηρήσεις Α. Gober) κατόρθωσαν να αποκρυπτογραφήσουν τα περισσότερα σύμβολα της Γραμμικής γραφής Β και να αποδείξουν ότι η γραφή αυτή είναι ελληνική ή η γλώσσα που μιλούσαν επί Γραμμικής γραφής Β στην Κνωσό ήταν η ελληνική ή η ίδια γλώσσα που μιλούσαν και οι Αχαιοί (Μυκηναίοι). Σωστότερα να επιβεβαιώσουν τα λεγόμενα του Ομήρου, του Διόδωρου Σικελιώτη, Ισοκράτη κ.α. που αναφέρουν ότι ο Μίνωας και οι αρχαίοι κάτοικοι της Κρήτης (= οι αυτόχθονες: Ετεοκρήτες και Κύδωνες με τους ε- πήλυδες ή άλλως μετανάστες από Θεσσαλία: Αχαιούς, Δωριείς και Πελασγούς) ήσαν Έλληνες.

27 Α.Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ «Η ΓΡΑΦΗ (ΙΣΤΟΡΙΑ, ΕΙΔΗ ΚΛΠ» 27 ΑΛΦΑΒΗΤΟ ΠΕΛΑΣΓΙΚΗΣ (ΓΡΑΜΜΙΚΗΣ) ΓΡΑΦΗΣ Β ΣΗΜΕΙΩΝΕΤΑΙ ΟΤΙ: 1) Τα γράμματα της Γραμμικής γραφής χαραζόταν με αιχμηρό αντικείμενο πάνω σε πήλινες πλάκες, οι οποίες κατόπιν ξεραινόταν σε φούρνους. Κάποιες πλάκες από αυτές διατηρούνται ως σήμερα εξαιτίας του ότι η μια πυρκαγιά στην Κνωσό έψησε τον πηλό τους ο οποίος σε άλλη περίπτωση θα είχε εξαφανιστεί. 2) Οι περισσότερες από τις επιγραφές που έχουν βρεθεί με Γραμμική γραφή είναι λογιστικές και ως απ αυτό περιέχουν εικόνες ή συντομογραφίες (για υπόδειξη του είδους καταγραφής ή οφειλής) των εμπορεύσιμων προϊόντων και αριθμούς (για υπόδειξη της ποσότητας καταγραφής ή οφειλής) και κάτι ως θα γράφαμε σήμερα π.χ.: Λ = 1000 αντί: «Λάδι εκατό κιλά», ή ως θα γράφαμε «ΛΔ 1000» κ.α. Ειδικότερα οι πλάκες που βρέθηκαν στην Κνωσό με τη Γραμμική γραφή παρέχουν πληροφορίες για την οργάνωση του βασιλείου, όπως για τις ιδιοκτησίες του βασιλιά, για τις προσφορές στις θεότητες και για τις μετακινήσεις των στρατευμάτων κ.α. 3) Επειδή με την αποκρυπτογράφηση του Μ. Ventris δεν μπορούν να διαβαστούν επιγραφές που βρέθηκαν με την ίδια γραφή και στον Ορχομενό και Βοιωτία, ορισμένοι αρχαιολόγοι βγάζουν το συμπέρασμα ότι η Γραμμική γραφή Β δεν είναι μια ενιαία γραφή, αλλά συγκροτήματα γραφών με διαφορές στη φωνητική αξία των γραμμάτων στις διάφορες περιοχές, κάτι όπως συμβαίνει και στην αλφαβητική γραφή με την ιωνική και δωρική ορθογραφία ή κάτι όπως και η γραφή με το λατινικό και το ελληνικό αλφάβητο. 4) Εξετάζοντας διαχρονικά τις επιγραφές που έχουν βρεθεί με τη Γραμμική γραφή βλέπουμε ότι η γραφή αυτή ξεκίνησε ως ιδεογραφική, δηλαδή μια για κάθε έννοια : ζώο, αντικείμενο, τμήμα του ανθρωπίνου σώματος κ.τ.λ. είχαμε και ένα σχετικό σύμβολο, και κατέληξε αρχικά να γίνει απλά φωνητική, κάτι ως η αιγυπτιακή και η σφηνοειδής γραφή, και στο τέλος και φωνητική και συνάμα ετυμολογική (με τη χρψηση και των ομόφωνων γραμμάτων ο & ω, η & ι & υ & οι & ει, αι & ε κλπ = η σημερινή ελληνική γραφή), ώστε να μην γίνονται παρανοήσεις με τις ο- μοηχίες, π.χ. λύρα και λίρα, αυτοί και αυτή και αυτί κλπ. 5) Παρατηρώντας τον πίνακα με τα συλλαβογράμματα της Γραμμικής γραφής Β του M. Ventris βλέπουμε ότι μερικά από αυτά δεν έχουν ακόμη αποκρυπτογραφηθεί και συνάμα να μην υπάρχουν γράμματα για τις συλλαβές που περιέχουν δυο ή περισσότερα συνεχόμενα σύμφωνα, καθώς και γράμματα για τα σύμφωνα, όταν αυτά δεν έχουν φωνήεν, κάτι που θα έπρεπε, γιατί οι λέξεις, ελληνικές και ξένες, δεν είναι φτιαγμένες μόνο με συλλαβές που αποτελούνται από ένα μόνο σύμφωνο συν ένα φωνήεν, αλλά και από συλλαβές που αποτελούνται με δυο ή περισσότερα συνεχόμενα σύμφωνα συν ένα φωνήεν, π.χ. εκ, την, αστράφτω, κρα-

28 Α.Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ «Η ΓΡΑΦΗ (ΙΣΤΟΡΙΑ, ΕΙΔΗ ΚΛΠ» 28 τήρας, ασβέστης.. Επομένως ισχύουν όσα είπαμε πιο πριν. Δηλαδή η η γραμμική γραφή είναι φωνητική, έχοντας για κάθε φθόγγο και ένα γράμμα, και συνάμα για λόγους βραχυγραφίας χρησιμοποιούνται και κάποια συλλαβογράμματα. ΤΟ ΑΡΙΘΜΗΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΤΗΣ ΓΡΑΜΜΙΚΗΣ ΓΡΑΦΗΣ Στη Γραμμική γραφή, οι αριθμοί γράφονται με γραμμές οι μονάδες και με κουκίδες ή ένα κύκλο και ακτίνες οι δεκάδες. Παρέβαλε του πίνακες:

29 Α.Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ «Η ΓΡΑΦΗ (ΙΣΤΟΡΙΑ, ΕΙΔΗ ΚΛΠ» 29 Πινακίδα Πύλου με Γραμμική γραφή Β. (Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο) Πινακίδες Κνωσού π.χ. με Πελασγική (Γραμμικής) γραφή (Μουσείο Ηρακλείου) Πινακίδες Κνωσού με Γραμμική γραφή Β Αριστερά η μετάφραση μιας εξ αυτών Ο ΔΙΣΚΟΣ ΤΗΣ ΦΑΙΣΤΟΥ Εκτός των πινακίδων με πελασγικά γράμματα (Γραμμική Γραφή) έχει βρεθεί και ο περίφημος Δίσκος της Φαιστού με μια γραφή που φαίνεται να μοιάζει με την Ιερατική (αιγυπτιακή) γραφή, όμως δεν έχει ακόμη αποκρυπτογραφηθεί. Χρονολογείται στο 17ο π.χ. αι. και φέρει και από τις δύο πλευρές σημεία ως τα ιερογλυφικά και τοποθετημένα σε σπειροειδές σχήμα που αποτυπώθηκαν με σφραγίδες, όταν ο πηλός ήταν νωπός, άρα είναι η παλαιότατη ένδειξη τυπογραφίας στον κόσμο. Ο δίσκος αυτός περιλαμβάνει σαράντα πέντε διαφορετικούς τύπους συμβόλων και μερικά Δίσκος Φαιστού από αυτά μοιάζουν ή μπορούν να ταυτιστούν με ιερογλυφικά. Τα εν λόγω ιερογλυφικά πρέπει να είναι φωνητικά σύμβολα, κάτι όπως και τα ιερογλυφικά της ιερατικής γραφής της Αιγύπτου. Υπενθυμίζουμε ότι στην αρχαία αιγυπτιακή ιερογλυφική γραφή οι φθόγγοι των λέξεων γράφονται με γράμματα που δεν είναι γραμμές, αλ-

30 Α.Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ «Η ΓΡΑΦΗ (ΙΣΤΟΡΙΑ, ΕΙΔΗ ΚΛΠ» 30 λά οι εικόνες διαφόρων όντων (αετού, λέοντα κλπ) και έτσι σου δίνουν την εντύπωση ότι η γραφή αυτή είναι ιδεογραφία. ενώ δεν είναι. Είναι γραφή φωνητική. 5. Η ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΓΡΑΜΜΙΚΗ ΓΡΑΦΗ Μια γραφή που παρουσιάστηκε στη Κύπρο ανάμεσα στα 1500 π.χ. και 300 π.χ., η ονομαζόμενη Κυπρομινωική, έχει όμοιους χαρακτήρες μ' αυτούς της Γραμμικής Α. Έχει πάνω από 54 διαφορετικά συλλαβογράμματα και μερικά από αυτά είναι ακόμη μη αποκρυπτογραφημένα. ΚΥΠΡΙΑΚΟ ΓΡΑΜΜΙΚΟ ΑΛΦΑΒΗΤΟ 6. ΑΝΑΛΗΘΕΙΕΣ- ΚΑΚΟΗΘΕΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΜΙΝΩΙΤΕΣ ΚΛΠ Μερικοί ισχυρίζονται ότι οι Μινωίτες δεν ήσαν Έλληνες και συνεπώς και ο Μινωικός Πολιτισμός δεν ήταν ελληνικός και η Γραμμική Γραφή (η γραφή των Μινωιτων) δεν είναι ελληνική, γιατί αφενός ο Ηρόδοτος στο εδάφιο Α, 173 αναφέρει ότι «αρχικά ολόκληρη την Κρήτη την είχαν οι βάρβαροι» και αφετέρου η Κρήτη, άρα και ο Μινωικός Πολιτισμός, καταστράφηκε από παλιρροϊκό κύμα (τσουνάμι) που προκάλεσε η έκρηξη του ηφαίστειου της Θήρας και έτσι βρήκαν την ευκαιρία οι Αχαιοί και την κατέλαβαν και από τότε και εξής οι Κρήτη κατοικείται από Έλληνες, κάτι που είναι κακοήθεια, ψευδές, γιατί: 1) Όλα αυτά δεν επιβεβαιώνονται από κάποια αρχαία μαρτυρία. Αντίθετα ο Διόδωρος ( 6, 60 και 5, 80), ο Ηρόδοτος ( Ζ, ), ο Στραβών ( Ι, ΙV 6 7) κ.α., αναφέρουν ξεκάθαρα ότι οι Αχαιοί, οι Δωριείς και οι Πελασγοί της Κρήτης δεν είχαν πάει στο νησί ως κατακτητές, αλλά ως άποικοι, μετανάστες, Ήταν φυλές των Πελασγών, όπως και αυτές της Κρήτης, που έφυγαν από τη Θεσσαλία με αρχηγό τον Τεκταμο (παππού του Μίνωα εκ πατρός) και πήγαν ως άποικοι στην Κρήτη, όταν έγινε η καταστροφή της Θεσσαλίας από τον κατακλυσμό του Δευκαλίωνα. Ακολούθως στα τρωικά όσες φυλές, εντός και εκτός Κρήτης, πήγαν με το μέρος των Μυκηναίων στον πόλεμο της Τροίας ονομάστηκαν Έλληνες. Στο πόλεμο αυτό

31 Α.Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ «Η ΓΡΑΦΗ (ΙΣΤΟΡΙΑ, ΕΙΔΗ ΚΛΠ» 31 οι Κρήτες με αρχηγό τον εγγονό του Μίνωα πήγαν με το μέρος των Μυκηναίων και έτσι και οι Κρήτες ονομάστηκαν Έλληνες. 2) Ο Ηρόδοτος πράγματι στο εδάφιο Α, 173 ότι «την Κρήτη ολόκληρη αρχικά την είχαν οι βάρβαροι», όμως και ο ίδιος πιο πριν έχει πει (βλέπε Ηροδότου «Ιστορία Α, 57-58) και ότι οι Έλληνες αρχικά ήταν και αυτοί όλοι βάρβαροι και σε κάποια στιγμή, πριν από την εποχή του Μίνωα, αποκόπηκαν πρώτα οι Δωριείς από τους βάρβαρους Πελασγούς και απετέλεσαν ξέχωρο έθνος, το ελληνικό και μετά προσχώρησαν σ αυτό όλοι οι Πελασγοί, καθώς και πολλοί άλλοι βάρβαροι. 3) Έκρηξη του Ήφαιστου της Θήρας έγινε, όμως ο Στράβων, που επικαλείται ένα αρχαιότερό του ιστορικό, τον Ποσειδώνιο, αναφέρει ότι κατά την έκρηξη του εν λόγω ηφαιστείου συνέβησαν επακριβώς τα εξής, απ όπου δεν προκύπτει ότι η Κρήτη καταστράφηκε από σεισμό ή παλιρροιακό κύμα: «(Καθά φησί Ποσειδώνιος.) η θήρα έχει ιδρύσει αποικία στην Κυρήνη. Ανάμεσα στη Θήρα και στη Θηρασία ξεσηκώθηκαν φλόγες από τη θάλασσα και το φαινόμενο συνεχίστηκε για 4 ημέρες, έτσι που ολόκληρη η θάλασσα έβραζε και φλεγόταν. Οι φλόγες έβγαλαν στη επιφάνεια σιγά-σιγά ένα νησί που σχηματίστηκε λες από ενοποιημένη διάπυρη μάζα και που είχε περίμετρο 12 στάδια. Μόλις σταμάτησε το φαινόμενο πρώτοι τόλμησαν να πλησιάσουν στον τόπο οι θαλασσοκράτορες τότε Ρόδιοι και ίδρυσαν στο νησί ιερό του Ασφαλίου Ποσειδώνα..».(Ποσειδώνιος, ΑΠΑΝΤΑ Α και Στράβων, Γεωγραφικά Α, ΙΙΙ 16). 4) Αν η Κρήτη είχε καταστραφεί με τον τρόπο αυτό, θα υπήρχαν σε όλη την επιφάνεια της Κρήτης και σε αφθονία ηφαιστειακά και θαλάσσια (όστρακα, φύκια κλπ) υπολείμματα, κάτι που δε συμβαίνει 5) Ο Μ. Ventris απέδειξε ότι η Γραμμική γραφή Β είναι ελληνική, άρα ελληνική είναι και η Α. Δεν θα ήταν ελληνική, αν την Κρήτη τότε την κατείχε άλλος λαός, όμως κάτι τέτοιο δεν προκύπτει από καμία αρχαία πηγή. 6) Η καταστροφή της Κνωσού και της Φαιστού δεν έγινε από την έκρηξη του ηφαίστειου της Θήρας, αλλά από τους Άραβες Σαρακηνούς, οι οποίοι λεηλάτησαν και πυρπόλησαν τις κρητικές πόλεις όταν κατέλαβαν την Κρήτη. Α. ΣΥΝΤΟΜΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΚΡΗΤΗΣ Ο Όμηρος στην Οδύσσεια (τ ) αναφέρει ότι η Κρήτη κατά τα Τρωϊκά είχε 90 πόλεις, μια των οποίων ήταν η κνωσός, όπου ειχε την έδρα του ο Μίνωας, με αναρίθμητο κόσμο και άλλοι από αυτούς ήταν Ετεόκρητες, άλλοι Κύδωνες, άλλοι Πελασγοί, άλλοι Αχαιοί και άλλοι Δωριείς και ως εξ αυτού είχαν γλώσσα μεμειγμένη (δηλαδή με λέξεις από πολλούς διαλέκτους, από τη δωρική, ιωνική κλπ): Κρήτη τις γαι έστι, μέσω ενί οίνοπι πόντω, καλή και πίειρα, περίρρυτος εν δ άνθρωποι πολλοί, απειρέσιοι, και εννήκοντα πόληες άλλη δ αλλων Γλώσσα μεμιγμένη εν μεν Αχαιοί, εν δ Ετεοκρήτες μεγαλήτορες, εν δ Κύδωνες, Δωριέες τε τριχαϊκες δίοι τε Πελασγοί. τησι δ ενί Κνωσός, μεγάλη πόλις, ένθα τε Μίνως εννέωρος βασίλευε Διός μεγάλου οαριστής πατρός εμοίο πατήρ, μεγαθύμου Δευκαλίωνος Δευκαλίων δ εμέ τίκτε και Ιδομενήα άνακτα... (Οδύσσεια, ραψωδία τ ) Σύμφωνα με Πάριο χρονικό και τους: Ηρόδοτος (Ζ ), Στράβωνας (10, IV 6-7), Διόδωρος (4, 60, 5,64 και 5,80), Απολλόδωρος (Βιβλιοθήκη) κ.α., πρώτοι κάτοικοι της Κρήτης ήταν οι καλούμενοι Ιδαίοι Δάκτυλοι ή Κουρήτες ή Ε- τεόκρητες, που κατ άλλους ήταν αυτόχθονες και κατ άλλους άποικοι που είχαν έρθει στην Κρήτη από τη Φρυγία της Μ. Ασίας και την πρώτη πόλη που έκτισαν στην Κρήτη ήταν η Ιεράπυτνα. Στη συνέχεια, όταν ήταν βασιλιάς των Ετεοκρητών ο Κρηθέας, επειδή η Κρήτη είχε πάθει μεγάλη ερήμωση (τα αίτια που ερημώθηκε τότε η Κρήτη δεν τα αναφέρει ο Ηρόδοτος, ωστόσο τα αίτια αυτά πρέπει να ήταν ο κατακλυσμός του Δευκαλίωνα, ο οποίος, σύμφωνα με το Πάριο χρονικό, έγινε το έτος 1265 πριν από το Διόγνητο = το έτος 1529 π.χ.), φεύγουν από το Πε-

32 Α.Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ «Η ΓΡΑΦΗ (ΙΣΤΟΡΙΑ, ΕΙΔΗ ΚΛΠ» 32 λασγικό Άργος (= η Θεσσαλία, που είχε καταστραφεί από τον κατακλυσμό του Δευκαλίωνα) κάποιες φυλές των Αχαιών, Πελασγών και Δωριέων με αρχηγό τον Τέκταμο (ήταν γιος του Δώρου του Έλληνα και παππούς του Μίνωα) και πάνε ως μετανάστες και καταλαμβάνουν ειρηνικά το ανατολικό μέρος του νησιού. Οι νέοι κάτοικοι αυτοί της Κρήτης, σε σχέση με τους παλαιότερους, ονομάστηκαν επήλυδες, δηλαδή μετανάστες, άποικοι, ενώ οι ντόπιοι ονομάστηκαν Ετεοκρητες, επειδή ήσαν οι γνήσιοι Κρήτες. Όταν πέθανε ο Τέκταμος τη βασιλεία των Δωριέων της Κρήτης πήρε ο γιος του Αστέριος, ο οποίος, επειδή η γυναίκα του δε του έκανε γιο, τη χώρισε και πήγε και έκλεψε από τη Φοινίκη την κόρη του βασιλιά της Τύρου Αγήνορα, την πανέμορφη Ευρώπη, κάτι που ήταν και μια από τις αιτίες που έγινε αργότερα ο Τρωικός πόλεμος. Απλώς η Ελληνική μυθολογία, για τους λόγους που θα δούμε σε άλλο κεφάλαιο, αναφέρει ότι την εν λόγω αρπαγή έκανε ο Δίας. Όταν πέθανε ο Αστέριος, συνεπλάκησαν οι γιοι του, ο Μίνωας και ο Σαρπηδόνας, για το ποιος θα πάρει τη βασιλεία. Νίκησε ο Μίνωας και ο Σαρπηδόνας με τους στασιαστές κυνηγημένοι κατέφυγαν στη Λυκία της Μ. Ασίας όπου έκτισαν την πόλη Μίλητο σε ανάμνηση της Κρητικιάς πόλης Μίλατος. Στη συνέχεια ο Μίνωας (βασίλευε το έτος 1470 π.χ., σύμφωνα με το Πάριο χρονικό), με τη βοήθεια του αδελφού του Ραδάμανθυ, ένωσε σε ενιαίο σύνολο (και μάλιστα σε μια πρωτόγνωρη σε θεσμούς για την εποχή πολιτεία, όπως θα δούμε πιο κάτω) τους αυτόχθονες (Ετεοκρήτες και Κύδωνες) με τους επήλυδες (Αχαιούς, Πελασγούς και Δωριείς) Κρήτες με ηγεμονίδα πόλη (έδρα του κοινού βασιλιά των Ενωμένων Κρητικών πόλεων) την Κνωσό: «Κατά τον Στάφυλο, ανατολικά της Κρήτης ζούνε οι Δωριείς, στα δυτικά οι Κύδωνες και στα νότια οι Ετεοκρήτες, με οικισμό τους τον Πράσο, όπου βρίσκεται το ιερό του Δικταίου Δία. Οι υπόλοιποι είναι πιο δυνατοί και κατέχουν τις πεδιάδες. Είναι εμφανές ότι Ετεοκρήτες και Κύδωνες είναι αυτόχθονες, ενώ οι άλλοι Επήλυδες. Ο Άνδρων λέει ότι οι Επήλυδες Κρήτες ήρθαν από τη Θεσσαλία, από την περιοχή που παλιά λεγόταν Δωρίδα και σήμερα Εσταιώτιδα. (Στράβων, Ι, ΙV 6 7) «Ο Τέκταμος του Δώρου, του γιου του Έλληνα που ήταν γιος του Δευκαλίωνα, κατέπλευσε στην Κρήτη μαζί με Αιολείς και Πελασγούς κι έγινε βασιλιάς του νησιού, παντρεύτηκε την κόρη του Κρηθέα κι απόκτησε τον Αστέριο..». (Διόδωρος, βίβλος 4, 60) «Αφού διευκρινίσαμε όλα αυτά, απομένει να μιλήσουμε για τα έθνη τα οποία ήρθαν σε επιμειξία με τους Κρήτες. Ότι οι πρώτοι κάτοικοι του νησιού ήταν οι ονομαζόμενοι Ετεοκρήτες, που θεωρούνται αυτόχθονες, το είπαμε πιο πριν. Μετά από αυτούς και πολλές γενιές αργότερα, Πελασγοί, που περιπλανιόνταν ένεκα συνεχών εκστρατειών και μεταναστεύσεων, έφτασαν στην Κρήτη και εγκαταστάθηκαν σε ένα μέρος του νησιού. Τρίτο ήταν, λένε, το γένος των Δωριέων που έφτασε στο νησί με αρχηγό τον Τέκταμο, το γιο του Δώρου. το μεγαλύτερο μέρος ετούτου του λαού συγκεντρώθηκε, λένε, από την περιοχή του Ολύμπου, αλλά ένα μέρος του ήταν από τους Αχαιούς της Λακωνίας, επειδή ο Δώρος είχε τη βάση εξόρμησης στην περιοχή του Μαλέα. Τέταρτο γένος που ανακατεύθηκε με τους κατοίκους της Κρήτης ήταν, λένε, ένα συνονθύλευμα βαρβάρων που με τα χρόνια εξομοιώθηκαν στη γλώσσα με τους Έλληνες κατοίκους. Μετά απ αυτά, επικράτησαν ο Μίνωας και ο Ραδάμανθυς και συνένωσαν τα έθνη του νησιού σε ενιαίο σύνολο...» ( Διόδωρος, 5, 80) «Όταν όμως στην Κρήτη συνεπλάκησαν τα παιδιά της Ευρώπης, ο Μίνωας με το Σαρπηδόνα, για το ποιος θα γίνει βασιλιάς, επεκράτησε ο Μίνωας και έδιωξε το Σαρπηδόνα με τους στασιαστές του και αυτοί κυνηγημένοι κατέφυγαν στην Ασία, στο μέρος που ονομάζεται γη της Μιλυάδας» (Ηρόδοτος Α, ) «Σύμφωνα με την ιστορία των Πραισίων, όταν ερημώθηκε η Κρήτη, άνθρωποι διαφόρων εθνικοτήτων, αλλά κυρίως Έλληνες ήρθαν και εγκαταστάθηκαν στην Κρήτη. Έπειτα στην Τρίτη γενιά μετά το θάνατο του Μίνωα, ξέσπασε ο Τρωικός πόλεμος, στον οποίο οι Κρήτες αποδείχτηκαν από τους καλύτερους πολεμιστές που είχε στη διάθεσή του ο Μενέλαος. Επιστρέφοντας, όμως, στην πατρίδα τους, η α- νταμοιβή τους για τις υπηρεσίες που πρόσφεραν ήταν πείνα και πανούκλα που έ- πληξε ανθρώπους και ζώα, σε τέτοιο βαθμό, ώστε η Κρήτη ερημώθηκε για δεύτερη

33 Α.Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ «Η ΓΡΑΦΗ (ΙΣΤΟΡΙΑ, ΕΙΔΗ ΚΛΠ» 33 φορά από τον πληθυσμό της. Έτσι, οι σημερινοί Κρήτες, μαζί με όσους απέμειναν από τους προηγούμενους κατοίκους της, είναι η Τρίτη γενιά που ζει στο νησί..» (Ηρόδοτος Ζ, ) «Όταν όμως στην Κρήτη συνεπλάκησαν τα παιδιά της Ευρώπης, ο Μίνωας με το Σαρπηδόνα, για το ποιος θα γίνει βασιλιάς, επεκράτησε ο Μίνωας και έδιωξε το Σαρπηδόνα με τους στασιαστές του και αυτοί κυνηγημένοι κατέφυγαν στην Ασία, στο μέρος που ονομάζεται γη της Μιλυάδας» (Ηρόδοτος Α, ) Όταν ο Μίνωας έγινε βασιλιάς των Δωριέων της Κρήτης, ένωσε σε ενιαίο σύνολο όλες τις φυλές της Κρήτης (Ετεοκρήτες, Κύδωνες, Αχαιούς, Δωριείς και Πελασγούς) με πρωτόγνωρους θεσμούς (επινόησαν το σύνταγμα, τους βουλευτές, το κράτος πρόνοιας, τους νόμους που διέπονται από θρησκευτικό και περί δικαίου συναίσθημα κλπ), δημιουργώντας έτσι την περίφημη πολιτεία των Κρητών, τον πρώτο αξιόλογο πολιτισμό στον κόσμο, το Μινωικό, καθώς λένε οι ίδιοι αι αρχαίοι συγγραφείς (Ηρόδοτος, Πλούταρχος, Πλάτωνας κ.α.). Την Κρητική πολιτεία αντέγραψαν μετά όλοι οι Έλληνες. Πρώτα οι Σπαρτιάτες με το Λυκούργο και μετά οι Αθηναίοι με το Σόλωνα, καθώς και οι Ρωμαίοι με το Νόμα και έτσι εκπολιτίστηκαν και αυτοί. Παράλληλα ο Μίνωας συγκρότησε για πρώτη φορά στο κόσμο πολεμικό ναυτικό και μ αυτό έδιωξε από το Αιγαίο τους πειρατές και τους ληστές Κάρες και Φοίνικες και εγκατέστησε στα νησιά μόνιμους κατοίκους που έφερε από την Κρήτη, με συνέπεια ο ίδιος να γίνει ο πρώτος στον κόσμο θαλασσοκράτορας, αλλά και να ε- λευθερωθούν οι θαλάσσιοι διάδρομοι και έτσι οι Έλληνες να μπορέσουν να επικοινωνήσουν, να ασχοληθούν με ναυτικές εργασίες και να πλουτίσουν, να κτίσουν μόνιμες πόλεις κλπ και έτσι να επικρατήσουν μετά στον Τρωικό Πόλεμο. Όλα αυτά είναι και ο λόγος για τον οποίο οι Έλληνες και οι Ρωμαίοι εξυμνούν το Μίνωα και μετά θάνατο τον ανακήρυξαν κριτή στον Άδη. Ο Τρωικός πόλεμος ήταν η αιτία που χώρισε τις αρχαίες πόλεις-κράτη σε δυο στρατόπεδα-ομάδες, από τη μια οι Έλληνες και από την άλλη οι βάρβαροι. Ο Μίνωας, σύμφωνα με τον Ηρόδοτο, έζησε τρεις γενιές πριν από τον Τρωικό πόλεμο: «Τρίτη δε γενεή μετά Μίνων τελευτήσαντα γενέσθαι Τρωικά» ( Ηρόδοτος Ζ, 171). Το αυτό λέει και ο Όμηρος (Ιλιάδα Ν ), αρχικά ήταν, λέει, βασιλιάς της Κρήτης ο Μίνωας, μετά ο Δευκαλίωνας και μετά ο Ιδομενέας που πήρε μέρος στον Τρωικό πόλεμο. Παράβαλε ομοίως ότι ο Απολλόδωρος (Γ, 1-2, Γ 22, Επιτομή, 1,6) λέει επίσης ότι ο Μίνωας ήταν προ παππούς του Αγαμέμνονα και του Μενέλαου από της κόρες του γιου Κατρέα. Σύμφωνα επίσης με το Πάριο Χρονικό, το Διόδωρο Σικελιώτη (4, και 5, 79-80) και τον Πλούταρχο («Θησεύς 19.6]), υπήρχαν δυο βασιλιάδες με το όνομα Μίνωας, ο Μίνωας Α, και ο Μίνωας Β. Ο Μίνωας Α βασίλευε λέει το έτος 1210 πριν από τον Διόγνητο (άρα το 1474 π.χ.) και ο Μίνωας Β το έτος 1031 πριν από το Διόγνητο (άρα το 1295 π.χ.), ενώ η άλωση της Τροίας έγινε το έτος 945 πριν από το Διόγνητο (άρα το 1209 π.χ.) Περισσότερα για το Μίνωα και το Μινωικό πολιτισμό βλέπε στο βιβλίο: «Κρητική ιστορία», Α. Κρασανάκη. Σημειώνεται ότι: Α) Αυτόχθονες στην Κρήτη ήσαν οι Ετεοκρήτες και επήλυδες οι Πελασγοί, οι Αχαιοί και οι Δωριείς, όμως αυτό δε σημαίνει και ότι ήσαν διαφορετικού έθνους. Αν οι Ετεοκρήτες δεν ήσαν Έλληνες, αφενός οι αρχαίοι συγγραφείς θα τους αποκαλούσαν βάρβαρους (ή π.χ. ο Όμηρος θα τους αποκαλούσε βαρβαρόφωνους, κάτι ως κάνει π.χ. για τους Κάρες) και συνάμα ο Διόδωρος δε θα έκανε ξέχωρη μνεία για τους βάρβαρους που ένωσε ο Μίνωας σε ενιαίο σύνολο μαζί με τους Ετεοκρήτες, Κύδωνες, Αχαιούς, Πελασγούς και Δωριείς της Κρήτης, πρβ: «Ότι οι πρώτοι κάτοικοι του νησιού ήταν οι ονομαζόμενοι Ετεοκρήτες, που θεωρούνται αυτόχθονες, το είπαμε πιο πριν. Μετά από αυτούς και πολλές γενιές αργότερα, Πελασγοί, που περιπλανιόνταν ένεκα συνεχών εκστρατειών και μεταναστεύσεων, έφτασαν στην Κρήτη και εγκαταστάθηκαν σε ένα μέρος του νησιού. Τρίτο ήταν, λένε, το γένος των Δωριέων που έφτασε στο νησί με αρχηγό τον Τέκταμο, το γιο του Δώ-

34 Α.Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ «Η ΓΡΑΦΗ (ΙΣΤΟΡΙΑ, ΕΙΔΗ ΚΛΠ» 34 ρου. το μεγαλύτερο μέρος ετούτου του λαού συγκεντρώθηκε, λένε, από την περιοχή του Ολύμπου, αλλά ένα μέρος του ήταν από τους Αχαιούς της Λακωνίας, επειδή ο Δώρος είχε τη βάση εξόρμησης στην περιοχή του Μαλέα. Τέταρτο γένος που ανακατεύθηκε με τους κατοίκους της Κρήτης ήταν, λένε, ένα συνονθύλευμα βαρβάρων που με τα χρόνια εξομοιώθηκαν στη γλώσσα με τους Έλληνες κατοίκους. Μετά απ αυτά, επικράτησαν ο Μίνωας και ο Ραδάμανθυς και συνένωσαν τα έθνη του νησιού σε ενιαίο σύνολο.» ( Διόδωρος, Βίβλος 5, 80). Άλλωστε, όταν πήγαν οι Πελασγοί, οι Αχαιοί και οι Δωριείς στην Κρήτη και βρήκαν εκεί τους Ετεόκρητες δεν υπήρχε ακόμη ο διαχωρισμός σε Έλληνες και βάρβαρους, αφού αυτό έγινε από τα τρωικά και εξής. Ειδικότερα ο Εκαταίος ο Μιλήσιος (Στράβων 7, 321), ο Θουκυδίδης (Α, 3 9), ο Ησίοδος (Ηοίαι), ο Ηρόδοτος (Α 57-58, Α 65 κ.α.) κ.α., αναφέρουν ότι: Β) Η μόνη διαφορά που είχαν οι Ετεοκρήτες ή άλλως Ιδαίοι Δάκτυλοι ή Κουρήτες από τους Δωριείς και Αχαιούς ήταν ότι οι πρώτοι ήσαν αυτόχθονες στην Κρήτη ή ήσαν οι πρώτοι που κατοίκησαν στην Κρήτης, ενώ οι άλλοι επήλυδες, δηλαδή είχαν πάει το νησί από τη Θεσσαλία μετά από τους Ετεόκρητες. Κάτι όπως είχε συμβεί και με τους Δωριείς Σπαρτιάτες, που και αυτοί είχαν πάει στην Πελοπόννησο από τη Δωρίδα, και εκεί βρήκαν του Μυκηναίους. Β. Ο ΜΙΝΩΑΣ ΚΑΙ ΟΙ ΜΙΝΩΙΤΕΣ ΗΣΑΝ ΕΛΛΗΝΕΣ Μερικοί ισχυρίζονται ότι ο Μίνωας και οι Μινωίτες δεν ήσαν Έλληνες και συν επώς και η γραφή τους, δηλαδή η Γραμμική. Ωστόσο ανατρέχοντας στον Όμηρο βλέπουμε να αναφέρει ότι στον πόλεμο της Τροίας όλες οι πόλεις της Κρήτης: Κνωσός, Γόρτυνα, Λύκτος ή Λύττος, Λύκαστος κλπ ήσαν με το μέρος των Αχαιών ή Αργείων ή Δαναών ή Πανελλήνων και αρχηγός όλων των αντρών των Κρητικών πόλεων (όλων των αντρών της Κνωσού, της Γόρτυνας κ.τ.λ.) ή ο αρχηγός όλων των εθνών που κατοικούσαν στην Κρήτη (= των Ετεοκρητών, Κυδώνων, Αχαιών, Πελασγών και Δωριέων) ήταν ο Ιδομενέας, που ήταν αφενός εγγονός του Μίνωα και αφετέρου ένας από τους Γενικούς αρχηγούς όλων των Αχαιών ή Αργείων ή Δαναών ή Πανελλήνων: «δε γέροντας αριστήας Παναχαιών, Νέστορα μεν πρώτιστα και Ιδομενέα άνακτα» (Ιλιάδα, Β ). Συνεπώς ο Μίνωας και οι αρχαίοι κάτοικοι της Κρήτης (οι Ετεοκρήτες, οι Αχαιοί κ.τ.λ.) ήταν Έλληνες, μέρος των Πανελλήνων. Πέραν αυτών ο Ηρόδοτος (Γ 121), ο Διόδωρος Σικελιώτης (1, 94 και 5, 54 και 78-79), ο Πλάτωνας (Μίνως ), ο Απολλόδωρος κ.α. λένε ξεκάθαρα ότι ο Μίνωας και οι Μινωίτες ήσαν Έλληνες, πρβ: «Της Καρπάθου πρώτοι κάτοικοι ήσαν κάποιοι από εκείνους που εκστράτευσαν μαζί με το Μίνωα, την εποχή που έγινε ο πρώτος Έλληνας θαλασσοκράτορας (Την δε Κάρπαθον πρώτοι μεν ώκησαν των μετά Μίνω τινές συστρατευσάντων, καθ όν χρόνο εθαλασσοκράτησε πρώτος των Ελλήνων, Διόδωρος Σικελιώτης, 5 54) «Πρώτος, λένε, που έπεισε το λαό να χρησιμοποιεί γραπτούς νόμους ήταν ο Μνεύης. Αυτός λοιπόν προσποιήθηκε πως του έδωσε τους νόμους ο Ερμής, με τη διαβεβαίωση πως θα φέρουν μεγάλα καλά στη ζωή των ανθρώπων, όπως ακριβώς έκανε, λένε, στους Έλληνες ο Μίνωας στην Κρήτη και ο Λυκούργος στους Λακεδαιμονίους, που ο ένας είπε ότι πήρε τους νόμους από το Δία και ο άλλος από τον Απόλλωνα.». (Διόδωρος Σικελιώτης, Βίβλος 1, 94) «Ο Μίνωας, που ήταν ο μεγαλύτερος των αδελφών, έγινε βασιλιάς του νησιού και ίδρυσε σ αυτό αρκετές πόλεις, με γνωστότερες την Κνωσό, Φαιστό και Κυδωνία. Ο ίδιος θέσπισε και αρκετούς νόμους για τους Κρήτες, προσποιούμενος ότι τους έλαβε από τον πατέρα του το Δία με τον οποίο συνομιλούσε μέσα σε κάποια σπηλιά. Απέκτησε, επίσης, μεγάλη ναυτική δύναμη, κυρίευσε τα περισσότερα νησιά κι έγινε ο πρώτος Έλληνας θαλασσοκράτορας». (Διόδωρος Σικελιώτης Βίβλος 5, 78-79) Ομοίως ο Παυσανίας λέει από τη μια ότι ο Μίνωας ήταν ο άρχοντας του Αρχιπελάγους (= η Ελληνική θάλασσα) και από την άλλη αποκαλεί τον εγγονό του Μίνωα, τον Ιδομενέα, Αχαιό και Έλληνα, όταν περιγράφει τα αφιερώματα στο ναό

35 Α.Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ «Η ΓΡΑΦΗ (ΙΣΤΟΡΙΑ, ΕΙΔΗ ΚΛΠ» 35 της Ολυμπίας: «υπάρχουν κοινά αφιερώματα όλων των Αχαιών (στο ναό της Ολυμπίας) και παριστάνουν όλους αυτούς που πήραν μέρος στην κλήρωση για τη μονομαχία με τον Έκτορα, όταν αυτός προκάλεσε όποιον Έλληνα ήθελε να συμμετάσχει μαζί του. Είναι στημένα κοντά στο μεγάλο ναό. Και απέναντι σε απ αυτά, σε διαφορετικό βάθρο, βρίσκεται ο ανδριάντας του Νέστορα Εκείνος με τον πετεινό στην ασπίδα είναι ο Ιδομενέας, απόγονος του Μίνωα.(Παυσανίας Ηλιακά Α 25, 8-9), «. Και τούτου οι Κρήτες τον ταύρον ες την γην πέμψαι σφίσι Ποσειδώνα φασίν ότι Θαλάσσης άρχων Μίνως της Ελληνικής ουδενός Ποσειδώνα ήγεν άλλου Θεού μάλλον εν τιμή, κομιθέναι μεν δη ταύρον τούτον φασιν ες Πελοπόννησον εκ Κρήτης και Ηρακλέι των δώδεκα καλουμένων.».. (Παυσανίας, Ελλάδος περιήγησις, «Αττικά, 27,7), Ομοίως ο Πλάτωνας λέει ότι οι αρχαίοι Κρήτες ήσαν Έλληνες και οι πιο άξιοι βασιλείς τους ήταν ο Μίνωας και ο Ραδάμανθυς, οι οποίοι είναι αυτοί που έφτιαξαν τους νόμους τους: ΣΩΚΡΑΤΗΣ: Αυτοί λοιπόν, οι Κρήτες, έχουν τους πιο παλιούς νόμους απ όλους τους Έλληνες; («Ουκούν ούτοι, οι Κρήτες, παλαιοτάτοις νόμοις χρώνται των Ελλήνων») ΕΤΑΙΡΟΣ: Ναι. ΣΩΚΡΑΤΗΣ: Ξέρεις ποιοι ήταν οι άξιοι βασιλείς τους; Ο Μίνωας και ο Ραδάμανθυς, γιοι του Δία και της Ευρώπης δικοί τους είναι οι νόμοι. (Πλάτωνα «Μίνως», 318 b 321) Θα πρεπε να πεις: Ξένε, δεν είναι τυχαίο που οι νόμοι της Κρήτης έχουν τόσο μεγάλη φήμη σε ολόκληρο τον Ελληνικό κόσμο. (Ω ξένε, εχρην ειπειν, οι Κρητών νόμοι ουκ εισίν μάτην διαφερόντως εν πάσιν ευδόκιμοι τοις Έλλησιν) Είναι νόμοι δίκαιοι, που προσφέρουν ευτυχία σε όσους τους ακολουθούν, Δίνουν δηλαδή όλα τα αγαθά, τα οποία ανήκουν σε δυο κατηγορίες, ανθρώπινα και θεία. (Πλάτωνα, Νόμοι, ) ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ο Η ΑΛΦΑΒΗΤΙΚΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΡΑΦΗ 1. Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΑΛΦΑΒΗΤΙΚΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΡΑΦΗΣ Αρχικά στην Ελλάδα, όπως είδαμε πιο πριν, υπήρχε από τη μια η καλούμενη «Πελασγική γραφή» («Γραμμική Γραφή» την ονομάζει ο Εβανς) στις ελληνικής πόλεις- κράτη: Μυκήνες, Κνωσό κλπ και από την άλλη «η Φοινικική Γραφή» στην Θήβα της Βοιωτίας, μια πόλη που είχαν ιδρύσει το 1500 π.χ. οι Φοίνικες στη Βοιωτία.. Μετά το 1200/1100 π.χ. (= εποχή Τρωικού πολέμου καθόδου Δωριέων), όπως δείχνουν τα αρχαία γραπτά μνημεία, οι ελληνικές πόλεις- κράτη άρχισαν η μια μετά την άλλη να καταργούν την Πελασγική Γραφή και να επινοούν καθιερώνουν μια νέα γραφή, τη σημερινή Αλφαβητική Ελληνική Γραφή, η οποία στην

36 Α.Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ «Η ΓΡΑΦΗ (ΙΣΤΟΡΙΑ, ΕΙΔΗ ΚΛΠ» 36 αρχή είχε μερικά όμοια γράμματα με αυτά της φοινικικής και μετά κανένα, όπως θα δούμε πιο κάτω. Στη νέα (αλφαβητική) ελληνική γραφή υπήρχαν οι λέξεις γράφονταν χωρίς κενό μεταξύ τους και βουστροφηδόν με απλά στη γραφή γράμματα που υπήρχαν για όλους τους φθόγγους, σύμφωνα και φωνήεντα. Επίσης υπήρχαν και κάποιες παραλλαγές (ομόηχα), όπως τα: Υ = Ι = ΕΙ = Η., με τα οποία, βάση κανόνων, γίνονταν υπόδειξη της ετυμολογίας ( μέρους λόγου, τύπου κλπ) των λέξεων, ώστε έτσι στη γραφή να έχουμε βοήθεια και στην κατανόηση τους και διάκριση των ο- μοήχων, πρβ π.χ.: ΚΑΛΗ & ΚΑΛΕΙ & ΚΑΛΟΙ.. Απλά αρχικά αφενός η ορθογραφία ήταν ολιγότερη και αφετέρου κάθε πόλη-κράτος είχε και δικό της αλφάβητο και δικούς της κανόνες ορθογραφίας (χρήσης των ομόηχων γραμμάτων). Για παράδειγμα στους Κρήτες (επιγραφή Γόρτυνας, 5ος αι. π.χ.) το γράμμα Ι αντιπροσωπεύει το φθόγγο ζ και όχι το φθόγγο ι. Επίσης εκεί το γράμμα S = ιώτα και όχι σίγμα, το γράμμα Λ = γάμα και όχι λάμδα, το γράμμα Γ = λάμδα και όχι γ-άμα.: COΓIATAN (πολιάταν), ΑCΑΛΟΡΕΥΟΝΤS (απαγορεύοντι), ΚΑS (και), ΕΝΑΜ (ένας), ΔΣΚΑΜ (δίκας), ΚΡΕΜΑΤΑ (κρέματα - χρήματα) Επίσης εκεί που οι Ίωνες έβαζαν το γράμμα Η αντί του Ι στον πληθυντικό των αρσενικών, οι άλλοι έβαζαν το ΕΙ: ΙΠΠΗΣ (Ιωνικά) = ΙΠΠΕΙΣ (δωρικά). Ακολούθως και κατά τον 6/5ο αι. π.χ. και εξής η Θήβα, η οποία στο μεταξύ είχε εξελληνιστεί και όλες οι ελληνικές πόλεις-κράτη καταργούν τα αλφάβητά τους και καθιερώνουν ως κοινό το Ιωνικό. Επίσης από την εποχή αυτή και εξής οι λέξεις γράφονταν με κενό μεταξύ τους και πάντα από δεξιά προς αριστερά (= αντίθετα με τη φοινικική) και όχι βουστροφηδόν, όπως γίνονταν πριν. Ακολούθως επινοούνται από τους αλεξανδρινούς γραμματικούς τα ορθογραφικά σημεία (= τα πνεύματα, τα τονικά σημάδια, τα διαλυτικά κλπ), τα οποία αναμορφώθηκαν πριν από λίγα χρόνια από τους δημοτικιστές συγγραφείς, κατά τα έτη μ.χ., οι οποίοι από τη μια κατάργησαν τα πνεύματα, την υπογεγραμμένη και τα τονικά σημεία και από την άλλη επινόησαν το μονοσημαδιακό σύστημα τονισμού. Ακολούθως επινοούνται από τους βυζαντινούς γραμματικούς τα μικρά γράμματα. Σωστότερα καταργούνται όλα τα γράμματα του κοινού αλφάβητου και επινοούνται τα κεφαλαία: Α, Β, Γ και μικρά γράμματα: α, β. γ.., με τα οποία γίνεται διάκριση αφενός των προτάσεων μεταξύ τους και αφετέρου των κυρίων ονομάτων από τα κοινά και τις κοινές λέξεις, πρβ π.χ. αγαθή & Αγαθή, κόκκινος & Κόκκινος... Επομένως η Ελληνική Γραφή είναι ένα διαχρονικό δημιούργημα των ανθρώπων των γραμμάτων της Ελλάδας, το οποίο χρονολογείται από το 1200/900 π.χ. και μέχρι να ολοκληρωθεί έφθασε μέχρι και των ημερών μας. 2. Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΡΑΦΗ ΕΙΝΑΙ Η ΠΙΟ ΕΥΚΟΛΗ ΚΑΙ Η ΠΙΟ ΤΕΛΕΙΑ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ 1. Η Ελληνική Γραφή είναι η πιο τέλεια του κόσμου, αφού είναι η μόνη γραφή στον κόσμο που από τη μια γράφει την ορθή προφορά και από την άλλη υποδείχνει την ακριβή έννοια των λέξεων, ώστυε έτσι να έχουμε πλήρη κατανόηση ενός κειμένου ή για διάκριση των ομόηχων και μάλιστα με πάρα πολύ απλό και εύκολο στην εκμάθησή του τρόπο. Στην Ελληνική Γραφή έχουν επινοηθεί τα κεφαλαία και μικρά γράμματα: A(α), B(β), Γ(γ), Δ(δ), καθώς και οι παραλές τους ( ομόηχα ορθογραφικά γράμματα): Ο(ο) = Ω(ω), Ε(ε), ΑΙ(αι), Ι(ι) = Η(η) = Υ(υ) = ΕΙ(ει), ΟΙ(οι) με τα οποία, βάσει κανόνων, υποδείχνεται η ετυμολογία ( = η ρίζα ή η πρωτότυπος λέξη μιας παράγωγης, το μέρος λόγου και ο τύπος) των λέξεων, ώστε να έχουμε βοήθεια και στην κατανόηση των λέξεων και διάκριση των ομόηχων, πρβ π.χ. ότι: Με τα κεφαλαία γράμματα γράφονται τα κύρια ονόματα και με τα μικρά γράμματα τα κοινά: καλή, αγαθή & Καλή, Αγαθή Με τα γράμματα ω,ει γράφονται τα ρήματα: καλώ, καλεί, σήκω και με τα γράμματα ο,η τα πτωτικά: καλό, σύκο, καλής,...

37 Α.Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ «Η ΓΡΑΦΗ (ΙΣΤΟΡΙΑ, ΕΙΔΗ ΚΛΠ» 37 Επίσης στην Ελληνική Γραφή έχουν επινοηθεί τα ορθογραφικά σημεία (= το τονικό σημάδι, τα διαλυτικά, η απόστροφος και τα σημεία στίξης) με τα οποία σημειώνονται οι τονιζόμενες συλλαβές, τα φθογγικά πάθη ( = η συναίρεση, η συνίζηση, η αποβολή αρκτικού ή ληκτικού φθόγγου κλπ) και οι χροιές φωνής στο λόγο, πρβ π.χ.: άγια & αγία, μία & μια, λίγ απ όλα, θείος & θεϊκός, σ αγαπώ, πότε?, ποτέ! Έτσι η Ελληνική Γραφή γράφει καλύτερα και από μαγνητόφωνο. Με το μαγνητόφωνο μπορεί να γίνει παρανόηση εξ αιτίας των ομόηχων λέξεων, ενώ με την Ελληνική Γραφή όχι, πρβ π.χ. ότι άλλο το «σούπα» (= φαί) και άλλο το «σου πα» (= σου είπα). Ομοίως άλλο τα «λίπι = λείπει και άλλο τα «λιπι = λύπη ή λίπη. Ομοίως «ιδι» = είδη & ίδει & Ίδη & ήδη Η Ελληνική Γραφή είναι η πιο εύκολη του κόσμου, αφού ο χρόνος εκμάθησης της είναι ελάχιστος, μόλις 30 λεπτά. Όσο απαιτείται να μάθει κάποιος τους κανόνες χρήσης των κεφαλαίων και μικρών γραμμάτων: Α(α), Β(β), Γ(γ),, καθώς και των παραλλαγών τους: Ω(ω) = Ο(ο), Ι(ι) = Η(η), όιπως για παράδειγμα ότι τα θηλυκά γράφονται με -η: καλή,ής, νίκη, τιμή..., τα ουδέτερα με ο/ι: καλό, κακό, φυτό... τυρί, ψωμί.. Σημειώνεται ότι στην ελληνική γραφή: 1) Οι λέξεις γράφονται με καινό μεταξύ τους και σε οριζόντιες γραμμές από δεξιά προς αριστερά. 2) Η κάθε λέξη γράφεται αφενός όπως ακριβώς έχει τονικά και φθογγικά με το τονικό σημάδι και τα αντίστοιχα γράμματα του ελληνικού αλφάβητου, π.χ.: μ- ά/ν-α π-α/τ-ρ-ί/δ-α, και αφετέρου ανάλογα: Α) Με την παραγωγή και σύνθεση τους. Οι σύνθετες λέξεις γράφονται ίδια με τις απλές που αποτελούνται και οι απλές ανάλογα με τη ρίζα ή την πρωτότυπο του λέξη, καθώς και ανάλογα με το τι μέρος λόγου και τύπος είναι το σημαινόμενό τους, χρησιμοποιώντας με κανόνες τα κεφαλαία και μικρά γράμματα: Α(α), Β(β), Γ (γ) και τις παραλλαγές (ομόηχα γράμματα): Ο(ο) & Ω(ω), Ε(ε) & ΑΙ(αι), Η(η) & Ι(ι) & Υ(υ)., ώστε ο αναγνώστης να έχει βοήθεια και στην κατανόηση του κειμένου και στη διάκριση των ομόηχων, πρβ π.χ. ότι: α) Οι σύνθετες λέξεις γράφονται ίδια με τις απλές λέξεις από τις οποίες αποτελούνται, π.χ.: εξ-υπ-ακούγεται, εκ-κλησία, πάν-σοφος, συν-νομος, καλημέρα... β) Τα ονόματα γράφονται με κεφαλαίο γράμμα και τα κοινά και οι κοινές λέξεις με μικρό: Αγαθή & αγαθή, κόκκινος & Κόκκινος, νίκη & Νίκη γ) Οι παράγωγες λέξεις γράφονται στο θέμα ίδια με τις πρωτότυπες ή οι ριζικές τους, π.χ.: Κρήτη > κρητικός (με -η- και κεφαλαίο Κ ) ενώ κρίση, κριτής > κριτικός (με ι-,και μικρό κ). δ) Οι παράγωγες λέξεις γράφονται στην κατάληξή με ένα από τα ομόφωνα γράμματα: ο & ω, ε & αι, ι & η & υ, ανάλογα με το τι μέρος λόγου ή τύπος (= γένος, αριθμό και πτώση ή πρόσωπο) είναι το σημαινόμενο, πρβ π.χ. ότι τα ρήματα γράφονται με ω,ει: καλώ,εις,εί και τα πτωτικά με ο,η/ι/οι: καλή, καλοί, Καλή Η ονομαστική ενικού των ουδετέρων που λήγει σε φθόγγο ι γράφεται με το γράμμα ι: φιλί, τυρί, γένι,... η ονομαστική των θηλυκών με το γράμμα με η: φίλη, φυλή, καλή, σοφή, κακή, νίκη, Νίκη.. και η ονομαστική πληθυντικού των αρσενικών με το γράμμα οι: καλοί, σοφοί, κακοί... Με τον τρόπο αυτό ο αναγνώστης αφενός βρίσκει τάχιστα την ετυμολογία κάθε λέξης = ρίζα, μέρος λόγου κλπ ή άλλως αν μιλούμε για ουσιαστικό ή επίθετο ή αν μιλούμε για αρσενικό ή θηλυκό κπ και αφετέρου κάνουμε διάκριση των ομοήχων λέξεων, άρα πλήρη και σωστή κατανόηση, πρβ π.χ. καλώ (με ω = ρήμα) & καλό (με ο = επίθετο), αυτί (με ι = ενικός ουδ. ουσιαστικού) & αυτοί (με -οι = πληθυντικός αρσεν. επιθέτου) & αυτή (με η = ενικός θηλυκού επιθέτου). Β) Με το τι φθογγικό πάθος έχουν πάθει, αν έχουν πάθει, στο λόγο χρησιμοποιώντας με κανόνες τα διπλά γράμματα: ττ, νν, τα προσηγορικά σημεία: τονικό σημάδι ( ), απόστροφος ( ), διαλυτικά ( ) και τα σημεία στίξης, θαυμαστικό (!), ερωτηματικό(?) κλπ.

38 Α.Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ «Η ΓΡΑΦΗ (ΙΣΤΟΡΙΑ, ΕΙΔΗ ΚΛΠ» 38 Με το τονικό σημάδι υποδείχνεται η τονιζόμενη συλλαβή, π.χ. έξοχη, εξοχή, άγια, αγία, καθώς και η προφορά με συνίζηση, π.χ. μία & μια, δύο & δυο Με την απόστροφο υποδείχνεται η αποβολή φθόγγου, π.χ.: σόλα (παπουτσιού) & σε όλα > σ όλα, σούπα (φαγητό) & σου πα (σου είπα) Με τα διαλυτικά υποδείχνεται η ασυναίρετη προφορά (= οι δίφθογγοι αϊ, εϊ, οϊ, οϋ σε σχέση με τα δίψηφα γράμματα αι, ει, οι, ου, βλέπε πιο κάτω), π.χ.: νέϊκος & θείος, σφαίρα και Μάϊος, όλοι & ολοϊδιος Με τα διπλά: νν, μμ υποδείχνεται η αποβολή ( αφομοίωση) ημιφώνου: συ(ν)-ραπτω > συρράπτω, ε(ν)-νομος, συ(ν)-μαθητής > συμμαθητής (Περισσότερα βλέπε στο βιβλίο:«το ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΓΡΑΦΗΣ», Α. Κρασανάκη) 3. Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΡΑΦΗ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΙ- ΝΟΥΝ ΚΑΙ ΠΑΛΙ ΔΙΕΘΝΕΙΣ Η Ελληνική Γλώσσα και η Ελληνική Γραφή πρέπει να γίνουν και πάλι διεθνείς ή επίσημες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, για τους εξής λόγους: Α) Είναι οι πιο εύκολες και οι πιο τέλειες του κόσμου, όπως είδαμε πιο πριν, άρα μ αυτές μπορεί άνετα και γρήγορα να παταχθεί ο αναλφαβητισμός και η δυσλεξία, που μαστίζουν σήμερα ακόμη και χώρες που λέγονται πολιτισμένες. Ο α- ναλφαβητισμός και η δυσλεξία, σύμφωνα με τις έρευνες, οφείλονται και στο ότι πολλές γραφές είναι δύσκολες ή δυσνόητες. Β) Είναι κεφαλαιώδους σημασίας για τον πανανθρώπινο πολιτισμό και τις αξίες του, γιατί αφενός χρησίμευσαν να δημιουργηθεί, εκφραστεί και καταγραφεί η πρώτη καλλιεργημένη και φιλοσοφημένη σκέψη του κόσμου, η αρχαία ελληνική, που σήμερα μας καθοδηγεί, και αφετέρου πάνω τους στηρίζονται όλες οι ευρωπαϊκές γλώσσες και γραφές: Λατινική - Ιταλική, Αγγλική, Γαλλική, Ρωσική, Βουλγάρικη κλπ. Δεν υπάρχει σήμερα γλώσσα που να μην έχει ελληνικές λέξεις και ελάχιστες είναι αυτές που δε στηρίζονται πάνω στην ελληνική ορθογραφία. Απλώς αντί για τους ελληνικούς χαρακτήρες χρησιμοποιούν τους ελληνο-λατινικούς. Μεταφράζοντας οι άλλοι λαοί τα αρχαία ελληνικά επιστημονικά, λογοτεχνικά κ.τ.λ. συγγράμματα μετέφεραν στις γλώσσες τους εκτός από το ελληνικό πνεύμα και πάρα πολλές ελληνικές λέξεις. Αμέτρητες είναι οι διεθνείς ελληνικές λέξεις, πρβ π.χ. μερικές στην Αγγλική: Ευρώπη - Europe, αλφάβητο - alphabet, Γραμματική- Grammar, συλλαβή - syllabus, γράμμα - grammar, δίφθογγοι - diphthongs, Olympia Ολυμπία, Βίβλος- Bible, Βιβλιογραφία- Bibliography, Γεωγραφία- Geography, Ιστορία History. Δοκίμιο στην Αγγλική Γλώσσα του Πρύτανη του Πανεπιστημίου του Σικάγου κ. Ι. Καλαρά με λέξεις ελληνικές: Mathematic and geometric theorems and axioms, both practical and theoretic were analyzed by mathematicians. Alphanumeric systems with cryptic or mnemonic coding have been developed. Geometric schemes like the prism, the pyramid, the circle, the parallilogram and other isometric schemes like the pentagon, hexagon, octagon, are analyzed periodically. With diagrams, the periphery, the perimetry, the diameter and the dichotomy are studied. 4. ΓΙΑΤΙ Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΔΕΝ ΕΓΙΝΕ ΚΑΙ ΠΑΛΙ ΔΙΕΘΝΗΣ Η Ελληνική Γλώσσα και η Ελληνική Γραφή ήταν διεθνείς από τους χρόνους του Μ. Αλέξανδρου μέχρι της πτώσης της Κωνσταντινούπολης. Κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας η Ελληνική Γλώσσα και η ελληνική Γραφή έπαψαν σιγά-σιγά να είναι διεθνείς και τα αρχαία κείμενα στην Ευρώπη κατά την περίοδο του Μεσαίωνα θεωρούντο ακατανόητα, κάτι όπως τα ιερογλυφικά.στη συνέχεια έγιναν διεθνείς γλώσσες η Γαλλική, η Αγγλική κ.α., όμως, επειδή είναι πάρα πολύ δύσκολες στην εκμάθησή τους, δεν έτυχαν μεγάλης διεθνούς αποδοχής. Προ αυτού κάποιοι άν-

39 Α.Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ «Η ΓΡΑΦΗ (ΙΣΤΟΡΙΑ, ΕΙΔΗ ΚΛΠ» 39 θρωποι των γραμμάτων πρότειναν την επαναφορά της αρχαίας Ελληνικής ή της Λατινικής ως διεθνούς γλώσσας. Ωστόσο η ιδέα αυτή απορρίφτηκε (λέγεται μάλιστα ότι σε ένα συνέδριο που έγινε για το σκοπό αυτό η απόρριψη έγινε με διαφορά μιας μόνο ψήφου) με το αιτιολογικό ότι και οι δυο γλώσσες είναι νεκρές και ως εκ τούτου δεν καλύπτουν τις σύγχρονες ανάγκες. Παράλληλα ειπώθηκαν διάφορα ψεύδη, αυτά που θα δούμε πιο κάτω.έτσι κάποιοι άλλοι άνθρωποι των επιστημών (γιατροί, δικηγόροι κ.α.) προσπαθήσανε να λύσουν το πρόβλημα με τεχνητές γλώσσες και γραφές και έτσι προέκυψαν οι τεχνητές διεθνείς γλώσσες-γραφές: εσπεράντο, interlingua κ.α. Οι γλώσσες αυτές στηρίζονται σε ρίζες-θέματα λέξεων από πολλές γλώσσες και κυρίως τη λατινική Ωστόσο οι γλώσσες και οι γραφές αυτές, επειδή δεν είναι φυσικές, αποδείχθηκαν τελικά ότι το μόνο που μπορούσαν να κάνουν ήταν να βοηθήσουν στη διεξαγωγή ενός απλού διαλόγου και τίποτα περισσότερο.επομένως, αφού υπάρχει η ανάγκη για καθιέρωση μια γλώσσας ως διεθνούς, η μόνη σωστή λύση είναι η καθιέρωση και πάλι της (νέας) ελληνικής ως διεθνούς. Φυσικά η Ελληνική Γλώσσα δεν είναι νεκρή, αφού υπάρχει η Νέα Ελληνική, η οποία είναι καλύτερη και από την αρχαία, αφού κουβαλάει όλη την αρχαία κληρονομιά και συνάμα έχει δημιουργήσει και δικά της στοιχεία. 5. ΨΕΥΔΗ ΠΟΥ ΛΕΓΟΝΤΑΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ- ΓΡΑΦΗ 1. Είναι ψευδές ότι η νέα ελληνική γλώσσα είναι διαφορετική από την αρχαία, επειδή η αρχαία παραπάνω φθόγγους, αυτούς που γράφονται με τα γράμματα Ω, Υ, Η, καθώς και ότι η Ελληνική Γραφή είναι ιστορική, επειδή διασώζει τα γράμματα αυτά από συνήθεια, αν και συνέπεσαν με τα Ο, Ι, όπως αναφέρουν τα σημερινά σχολικά βιβλία. Η αλήθεια είναι ότι η αρχαία και η νέα ελληνική γλώσσα είναι μια και η αυτή γλώσσα και απλώς τα γράμματα Ω = Ο, Ι = Η = Υ = ΟΙ = ΕΙ = ΥΙ, ΑΙ = Ε είναι παραλλαγές (ομόηχα γράμματα), κάτι όπως και τα κεφαλαία: Α, Β, Γ και μικρά γράμματα: α, β, γ, που μας χρησιμεύουν στη γραφή, για να υ- ποδείχνουμε, βάσει κανόνων, την ετυμολογία (= τη ρίζα, το μέρος λόγου και τον τύπο) των λέξεων, ώστε στη γραφή να έχουμε βοήθεια στην κατανόηση των λέξεων και διάκριση των ομοήχων, πρβ π.χ. ότι τα ρήματα γράφονται με τα γράμματα ω,εις,ει: καλό, καλείς, καλεί.. και τα πτωτικά με ο,η,οι: καλό, καλοί & καλεί & καλή, αγαθή & αγαθοί., Όπως βλέπουμε από τα πιο πάνω παραδείγματα με τη βοήθεια των ομόφωνων γραμμάτων: Ο(ο) & Ω(ω), Η(η) & Υ(υ) & Ι(ι) διακρίνουμε οπτικά και τάχιστα τις ομόηχες λέξεις ή καταλαβαίνουμε για το αν μιλούμε για ρήμα ή ουσιαστικό ή επίθετο κ.τ.λ. ή αρσενικό ή θηλυκό ή κύριο ή κοινό όνομα κ.τ.λ. και δεν είναι αληθές ότι τα γράμματα Ω, Η, Υ είναι κατάλοιπα αρχαίων φθόγγων. Άλλωστε, αν τα Ω, Η, Υ αντιπροσώπευαν αρχαίους φθόγγους, ελληνικούς ή φοινικικούς, τότε θα έπρεπε τα γράμματα αυτά να υπήρχαν και σε όλα τα αρχαία ελληνικά αλφάβητο που υπήρχαν πριν από το κοινό ή στο φοινικικό αλφάβητο, ενώ κάτι τέτοιο δε συμβαίνει. 2. Είναι ψευδές ότι την αρχαία εποχή τα: ΕΙ(ει), ΟΙ(οι), ΑΙ(αι), ΟΥ(ου) προφέρονταν όπως δείχνουν τα επιμέρους γράμματά τους, όπως αναφέρουν τα σχολικά βιβλία. Η πραγματική αλήθεια είναι ότι τα γράμματα αυτά είναι δίψηφα (θα μπορούσε να γράφονταν και με ένα μόνο ψηφίο, στη λατινική το ΟΥ γράφεται με το U) και έχουν επινοηθεί για τους ίδιους λόγους που επινοήθηκαν και τα Η(η) = Υ(υ) = Ι(ι), Ω(ω) = Ο(ο), δηλαδή για ετυμολογικούς λόγους, διάκριση ομόηχων κλπ. Για τον ίδιο λόγο τα γράμματα αυτά υπάρχουν και στη Λατινική και γράφονται: ΕE(ee) = ΟΕ(oe) = i, AE(ae) = e, U(u): Phoenix, Graecia, mensae Στην Ελληνική παίρνουν τόνο, αν τονίζονται, στο δεύτερο ψηφίο και προφέρονται ΕΙ = ΟΙ = ι, ΑΙ = ε, ΟΥ = u: θείος, αγαθοί, μαία, νους και είναι κάτι διαφορετικό από τα ΕΙ, ΟΙ, ΑΙ, ΟΥ με διαλυτικά ή τονικό σημάδι στο πρώτο ψηφίο (κάτι που πολλές παραλείπεται και έτσι δημιουργείται σύγχυση). Τα τελευταία είναι δυο φθόγγοι, οι δίφθογγοι εϊ, οϊ, αϊ, οϋ: θεϊκός, Μάίος, ολόιδιος, προϋπόθεση.

40 Α.Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ «Η ΓΡΑΦΗ (ΙΣΤΟΡΙΑ, ΕΙΔΗ ΚΛΠ» Είναι ψευδές ότι τα μικρά γράμματα: α, β, γ είναι για απλούστερη («επεσυρμένη») γραφή, όπως αναφέρουν κάποια βιβλία. Η πραγματική αλήθεια είναι ότι τα μικρά γράμματα είναι επινόηση κατά τη βυζαντινή περίοδο για βοήθεια στη διάκριση των προτάσεων μεταξύ τους και των κυρίων ονομάτων από τα κοινά, γράφοντας το αρκτικό γράμμα κάθε πρότασης και κάθε κυρίου ονόματος με κεφαλαίο, πρβ π.χ.: αγαθή & Αγαθή, καλή & Καλή, νίκη & Νίκη ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 ο Η ΦΟΙΝΙΚΙΚΗ ΓΡΑΦΗ ΚΑΙ ΤΟ ΦΟΙΝΙΚΙΚΟ ΨΕΜΑ 1. ΤΟ ΑΛΦΑΒΗΤΟ, Η ΤΕΧΝΙΚΗ ΚΛΠ ΤΗΣ ΦΟΙΝΙΚΙΚΗΣ ΓΡΑΦΗΣ Η φοινικική γραφή είναι φθογγική και μόνο γραφή, άρα διαφορετική από την Ελληνική. Ειδικότερα στη φοινικική γραφή: α) Οι λέξεις γράφονται χωρίς κενό μεταξύ τους και σε οριζόντιες στήλες από δεξιά προς αριστερά, δηλαδή αντίθετα από την ελληνική, β) Με τόσα γράμματα όσα μόνο τα σύμφωνα και τα μακρά φωνήεντα των λέξεων. Σύμφωνα εδώ λογίζονται και τα συμπλέγματα μπ, γκ/νκ, ντ, κς, που στη λατινική γράφονται με τα γράμματα b, G, D, X. Μακρά φωνήεντα λέγονται οι περιπτώσεις που έχουμε δυο αα, εε, οο όπως π.χ. στις λέξεις Ισαα-κ, Σ-ιιν-, σ-ουου-ν, Βηθλ-εεμ... ΦΟΙΝΙΚΙΚΟ ΑΛΦΑΒΗΤΟ Βραχέα φωνήεντα λέγονται οι περιπτώσεις που έχουμε ένα α, ε,ο.. μετα από σύμφωνα, π.χ.: καλό, Αβραμόπουλος Τα φωνήεντα αυτά σημειώνονται με σημεία (= κουκίδες και γραμμούλες) που μπαίνουν πάνω ή κάτω από τα σύμφωνα που έχουν φωνήεν. Στο φοινικικό αλφάβητο υπάρχουν 22 γράμματα από τα οποία τρία, τα: alef, ayin, yod είναι για τα μακρά φωνήεντα και τα υπόλοιπα για τα σύμφωνα. Στη φοινικική γραφή, αν μια λέξη αρχίζει από φωνήεν, όπως π.χ. η λέξη Α- ΒΡΑΑΜ, παίρνει στην αρχή της μια κάθετη γραμμή, το γράμμα alef, και πάνω από αυτή το ανάλογο σημείο του φωνήεντος. Αν μια λέξη έχει στο θέμα της μακρό φωνήεν (= δυο συνεχόμενα αα, εε, ουου, ιι, οο), όπως π.χ. οι λέξεις ΑΒΡΑΑΜ, ΔΙΙΣΤΑΜΑΙ.μπαίνει μια άλλη γραμμή που πάνω της μπαίνει το ανάλογο σημείο του μακρού φωνήεντος. Τα σημεία των φωνηέντων δε φαίνονται σήμερα στις φοινικικές πινακίδες είτε γιατί τα έχει σβήσει ο χρόνος είτε γιατί έχουν παραληφθεί ως εννοούμενων, κάτι ως γίνεται και στην ελληνική με τα: πρβ, δρ, πχ Μάλιστα για το λόγο αυτό δεν μπορούμε σήμερα να δούμε πώς επακριβώς προφέρονταν οι λέξεις που βλέπουμε στις αρχαίες επιγραφές των Φοινίκων. Αυτό

41 Α.Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ «Η ΓΡΑΦΗ (ΙΣΤΟΡΙΑ, ΕΙΔΗ ΚΛΠ» 41 και επειδή δεν έχουμε ακούσει και την προφορά τους, ώστε να εικάσουμε ποια πιθανόν φωνήεντα είχαν. Σημειώνεται ότι στη Φοινικική γραφή: 1) Τα γράμματα έχουν όνομα και σχήμα ενός ζώου ή πράγματος ως εξής: alef = κεφαλή βοδιού, beth = οικία, gimel = καμήλα, daleth = θύρα he = άγνωστο, βαβ = καρφί, ζαγιν = όπλο, χεθ = περίβολος, tεθ = φράκτης, ιοντ = χείρα, καφ = παλάμη, Λαμεντ = βούκεντρο (μαστίγιο), μεμ = ύδωρ, νουν = ιχθύς ή φίδι, σαμεξ = άγνωστο, αγιν = μάτι, πε = στόμα, σαδε = άγνωστο, κοφ = άγνωστο, ρες = κεφάλι, σιμ = δόντι, ταβ = σημείο. 2) Τα γράμματα beth, gimel, daleth είναι για τα συμπλέγματα φθόγγων μπ, γκ/γγ, ντ, άρα είναι όπως ακριβώς τα λατινικά b, d, g, z και όχι όπως τα ελληνικά: β-ήτα, γ-άμα, δ-έλτα. Τα φοινικικά γράμματα beth, gimel, daleth, με μια κουκίδα πάνω ή κάτω από αυτά προφέρονται β, γ, δ, κάτι όπως συμβαίνει και στην Αραβική. Επίσης στη Φοινικική γραφή τα γράμματα teth, Zante προφέρονται Τ, Τσ/Τζ και με μια κουκίδα πάνω ή κάτω από αυτά προφέρεται ως Θ, Ζ. 3) Δεν υπάρχουν κεφαλαία και μικρά γράμματα, ούτε και ορθογραφικά σημεία (= το τονικό σημάδι, τα διαλυτικά, η απόστροφος και τα σημεία στίξης), που υπάρχουν στην ελληνική. ΔΕΙΓΜΑΤΑ ΦΟΙΝΙΚΙΚΗΣ ΓΡΑΦΗΣ 2. ΤΟ ΨΕΥΔΟΣ ΓΙΑ ΤΗ ΦΟΙΝΙΚΙΚΗ ΚΑΤΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΕΛΛ. ΑΛΦΑΒΗΤΟΥ Ο Ηρόδοτος ( Τερψιχόρη 57 59), σχετικά με τον εφευρέτη της ελληνικής γραφής, αναφέρει τα εξής: «Οι δε Γεφυραίοι, οι οποίοι ήσαν οι Φονιάδες του Ίππαρχου, καθώς λένε αυτοί ήσαν από την Ερέτριαν, όμως, όπως εγώ υπολογίζω, αυτοί ήσαν Φοίνικες που ήρθαν μαζί με τον Κάδμο από τη Φοινίκη και κατοίκησαν στη χώρα που τώρα λέγε-

42 Α.Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ «Η ΓΡΑΦΗ (ΙΣΤΟΡΙΑ, ΕΙΔΗ ΚΛΠ» 42 ται Βοιωτία λαμβάνοντας ως μερίδιο την Τανάγρα. Από εκεί οι Γεφυραίοι διώχθηκαν από τους Βοιωτούς και κατέφυγαν στην Αθήνα. Οι Αθηναίοι τους δέχθηκαν ως πολίτες με περιορισμούς, επειδή έκαναν πολλά αξιόποινα πράγματα που το ακατανόμαστό τους δεν μου επιτρέπει να τα πω. Οι Φοίνικες δε αυτοί, αυτοί που ήρθαν μαζί με τον Κάδμο και μέρος τους ήσαν οι Γεφυραίοι, πολλά και διάφορα μέρη κατοικήσαντες σ' αυτήν την χώρα (την Βοιωτία), εισήγαγαν και τη διδασκαλία στους Έλληνες και μάλιστα τα γράμματα, που δεν ήταν πριν γνωστά τους, νομίζω, αφού οι Φοίνικες λέγεται ότι είναι αυτοί που ανακάλυψαν τα γράμματα και οι Έλληνες στον χρόνο συγχρόνως με την αλλαγή της γλώσσας (της φωνής) τους μετέβαλαν και την διάταξη των γραμμάτων ("τον ρυθμόν"). Διαβιούντες τότε οι Ίωνες με τους Γεφυραίους παρέλαβαν από αυτούς τα γράμματα και λίγα απ' αυτά τα μεταρρύθμισαν και ως απ' αυτό, και δικαίως, τα μεταρρυθμισμένα, τα ονόμασαν Ιωνικά, μια και ήταν δικής τους εφεύρεσης και τα υπόλοιπα Φοινικικά ως εισαγωγής από τους Φοίνικες Εγώ ο ίδιος είδα Καδμήϊα γράμματα στο ιερό του Απόλλωνα του Ισμηνίου στη Θήβα της Βοιωτίας σε επιγραφές που στηρίζονταν σε τρίποδες, πολλά από τα οποία ήσαν όμοια με τα Ιωνικά.» (Ηρόδοτος, Tερψιχόρη 57 59, μετάφραση Εκδόσεις «Κάκτος»).. «Οι δε Γεφυραίοι, των ήσαν οι φονέες οι Iππάρχου, ως μεν αυτοί λέγουσι, ε- γεγόνεσαν εξ Ερετρίης την αρχήν, ως δε εγώ αναπυνθανόμενος ευρίσκω, ήσαν Φοίνικες των συν Κάδμω απικομένων Φοινίκων ες γην την νυν Βοιωτίην καλεομένην, οικεον δε της χώρης ταύτης απολαχόντες την Ταναγρικήν μοίραν. Εντευθεν δε, Καδμείων πρότερον εξαναστάντων υπ' Αργείων, οι Γεφυραιοι ούτοι δευτέρα υπό Βοιωτών εξαναστάντες ετράποντο επ' Αθηνέων. Αθηναιοι δε σφεας επί ρητοισι εδέξαντο σφέων αυτων πολιήτας, πολλών τεων και ουκ αξιαπηγήτων επιτάξαντες εργεσται. Οι δε Φοίνικες ούτοι, οι συν Κάδμω απικόμενοι, των ήσαν οι Γεφυραιοι, άλλα τε πολλά οικίσαντες ταύτην την χώρην εσήγαγον διδασκαλία ες τους Έλληνες και δη τα γράμματα, ουκ εόντα πριν Ελλησι ως εμοί δοκέειν, πρώτα μεν τοισι και άπαντες χρέωνται Φοίνικες μετά δε χρόνου προβαίνοντες άμα τη φωνή μετέβαλον και τον ρυθμόν των γραμμάτων. Περιοίκεον δε σφεας τα πολλά των χώρων τούτων τον χρόνον Ελλήνων Ίωνες", οι παραλαβόντες διδαχή παρά των Φοινίκων τα γράμματα, μεταρρυθμίσαντές σφεων ολίγα εχρέωντο, χρεώμενοι δε εφάτισαν, ώσπερ και το δίκαιον έφερε εσαγόντων Φοινίκων ες την Ελλάδα, φοινικήϊα κεκλησθαι... ίδον δε και αυτός Καδμήϊα γράμματα εν τω ιρω του Απόλλωνος του Ισμηνίου εν Θήβησι τησι Βοιωτων επί τρίποσι τρισί εγκεκολαμμένα, τα πολλά ομοια εόντα τοισι Ιωνικοισι»... (Ηρόδοτος, Tερψιχόρη 57-59). Και επειδή ο Ηρόδοτος είπε τα ως άνω, σήμερα πολλοί ισχυρίζονται ότι οι Έλληνες πήραν το αλφάβητο από τους Φοίνικες και οι Φοίνικες σχημάτισαν το αλφάβητό τους από ιδεογράμματα ως εξής: Alef - άλφα = κεφαλή βοδιού, beth - βήτα = οικία, gimel γάμα = καμήλα, daleth δέλτα θύρα, he χι = άγνωστο, βαβ - βήτα = καρφί, ζαγιν ζήτα = όπλο, χεθ - ήτα = περίβολος, τεθ θήτα = φράκτης, ιοντ ιώτα = χείρα, καφ κάπα = παλάμη, λαμεντ λάμδα = βούκεντρο (μαστίγιο), μεμ μι = ύδωρ, νουν νι = ιχθύς ή φίδι, σαμεξ ξι = άγνωστο, αγιν όμικρον = μάτι, πε πι = στόμα, σαδε = άγνωστο, κοφ = άγνωστο, ρες ρω = κεφάλι, σιμ σίγμα = δόντι, ταβ τάφ = σημείο. Ωστόσο παρατηρώντας τα ως άνω λεγόμενα του Ηρόδοτου βλέπουμε ότι μιλά με τα «ως δε εγώ αναπυνθανόμενος ευρίσκω» και «ως εμοι δοκέειν» (= «όπως εγώ υπολογίζω», «νομίζω»), άρα κάνει μια προσωπική υπόθεση για εκείνο που εφεύρε τα γράμματα κλπ, και δεν αναφέρει πραγματικά γεγονότα και συνεπώς ως τέτοια μπορεί να είναι και λάθος. Και είναι λάθος είπε από λάθος πληροφορίες είτε από λάθος υπολογισμούς, γιατί: 1) Ο Διόδωρος Σικελιώτης (3,67, 5-57 και 5, 74) και τα αρχαιολογικά ευρήματα (οι αρχαίες πινακίδες που έχουν βρεθεί στην Κνωσό, Πύλο, Μυκήνες κλπ ) διαψεύδουν τον Ηρόδοτο στο ότι οι Έλληνες δεν είχαν γραφή πριν να έρθουν οι Φοίνικες στην Ελλάδα. Είχαν μια άλλη γραφή, την καλούμενη από τον Διόδωρο Πελασγική και από τον Έβανς Γραμμική.

43 Α.Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ «Η ΓΡΑΦΗ (ΙΣΤΟΡΙΑ, ΕΙΔΗ ΚΛΠ» 43 2) Το Ψήφισμα Δημοφώντος (Ανδοκίδης, "Περί των μυστηρίων" 96-98) και οι άλλοι αρχαίοι συγγραφείς: Αριστοτέλης (Αθηναίων Πολιτεία, κεφ.18), Θουκυδίδης (Α, 20-21, Στ 53-60), Πλάτων (Ίππαρχος 229 b e) κ.α. αναφέρουν ότι ο Ίππαρχος ήταν γιος του τύραννου των Αθηνών Ιππία και ανώμαλος σεξουαλικά, ο οποίος δολοφονήθηκε όχι από τους Φοίνικες Γεφυραίους, όπως αναφέρει ο Ηρόδοτος, αλλά από τους δημοκρατικούς αδελφούς Αρμόδιο και Αριστογείτονα κατά το κίνημα των δημοκρατικών εναντίων των τυράννων και γι αυτό οι δημοκρατικοί Αθηναίοι τελούσαν στη μνήμη τους αθλητικούς αγώνες. Επομένως αυτά που αναφέρει ο Ηρόδοτος για τους Φοίνικες Γεφυραίους δεν είναι αλήθεια. 3) Πράγματι πολλοί λαοί, όπως οι Εβραίοι κ.α., πήραν το αλφάβητό τους από τους Φοίνικες και ως εξ αυτού και δικαίως λένε ότι οι Φοίνικες ανακάλυψαν πρώτοι τα γράμματα. Όμως αυτό δε σημαίνει και ότι και οι Έλληνες πήραν τη γραφή τους (= τη γραφή που έχουν μετά από τη γραμμική) από τους Φοίνικες. Αν οι Έλληνες είχαν πάρει τα γράμματα από τους Φοίνικες, η ελληνική και η Φοινικική γραφή θα είχαν το ίδιο σύστημα γραφής, κάτι που δεν ισχύει. Η ελληνική γραφή έχει εντελώς διαφορετικό σύστημα γραφής απ ότι η φοινικική και ως εξ αυτού και διαφορετική ποσότητα και είδος γραμμάτων. 4) Οι φθόγγοι δεν αλλάζουν στο χρόνο. Αλλάζουν μόνο οι φθογγικές συνθέσεις τους στα συστατικά στοιχεία των λέξεων (θέμα ή ρίζα και κατάληξη) με πρόσθεση, αφαίρεση, εναλλαγή και μετάθεση φθόγγου ή φθόγγων, πρβ π.χ.: δένδρον > δέντρο, κόνις > σκόνη, πυρία > σπύρτα, Βενετία > Ενετία. μέρη > μέλη.. 5) Αρχικά στην Ελλάδα κάθε ελληνική πόλη κράτος είχε και δικό της αλφάβητο και από τον 5ο αι π.χ. καθιερώθηκε ως κοινό το Ιωνικό και γι αυτό τα γράμματα του κοινού λέγονταν ιωνικά και όχι για τους λόγους που νομίζει ο Ηρόδοτος. Καθιερώθηκε το Ιωνικό ως κοινό, επειδή οι Ίωνες είχαν επιπλέον στο αλφάβητό τους τα γράμματα Η, Ω, που μαζί με τα Ω = Ο, Ε = ΑΙ, Ι = ΕΙ = Υ.. γίνεται καλύτερα υπόδειξη των μερών λόγου και διάκριση των ομοήχων λέξεων, πρβ: ΚΑΛΟ & ΚΑΛΩ, ΚΑΛΗ & ΚΑΛΕΙ & ΚΑΛΟΙ Σημειώνεται ότι: Α) Το Πάριο χρονικό, ο Διόδωρος Σικελιώτης (Μ, Απόσπασμα 3 και 1, και 28-29), ο Εκαταίος Μιλήσιος (Στράβων 7, 321), ο Ηρόδοτος (Α κ.α) κ.α., αναφέρουν ότι οι Φοίνικες, οι Δαναοί και οι Εβραίοι πριν από τα Τρωικά, συγκεκριμένα το 1500 π.χ., διώχτηκαν από την Αίγυπτο και από αυτούς οι Εβραίοι πήγαν στην Ιουδαία, οι Δαναοί στη Ρόδο και από εκεί στην Πελοπόννησο και οι Φοίνικες στη χώρα που από το όνομά τους ονομάστηκε Φοινίκη. Από εκεί μετά κάποιοι Φοίνικες με αρχηγό τον Κάδμο πήγαν το έτος 1519 π.χ. στη Βοιωτία και έ- κτισαν τη Θήβα ή Καδμεία. Επομένως ο Ηρόδοτος έχει δίκιο που λέει ότι είδε ε- πιγραφές με φοινικικά γράμματα στη Θήβα, αφού οι αρχαίοι Θηβαίοι ήσαν Φοινικικής καταγωγής και μετά τα τρωικά έπαθαν επιμειξία με τους Έλληνες. Β) Ο Πλάτωνας στον Τιμαίο αναφέρει ότι όταν επισκέφτηκε ο Σόλωνας την Αίγυπτο οι Αιγύπτιοι του είπαν ότι ο Ελληνικός Πολιτισμός ήταν 1000 χρόνια πιο παλιός του δικού τους, όμως οι Έλληνες τότε δεν το ήξεραν, επειδή ο ελληνικός πολιτισμός και τα μνημεία του είχαν καταστραφεί πολλά χρόνια πριν από κατακλυσμό. 2. ΟΙ ΦΟΙΝΙΚΕΣ ΚΑΙ ΟΙ ΑΙΓΥΠΤΙΟΙ ΟΙΚΕΙΟΠΟΙΗΘΗΚΑΝ ΠΟΛΛΕΣ ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΕΠΙΝΟΗΣΕΙΣ, ΟΠΩΣ ΤΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ Ο Διόδωρος Σικελιώτης (3,67, 5-57 και 5, 74) αναφέρει ότι σύμφωνα με το Διονύσιο Σκυτέα, ένα αρχαιότερό του ιστορικό, στην Ελλάδα πριν από τη σημερινή ελληνική γραφή υπήρχε μια άλλη, η Πελασγική. Η γραφή αυτή ονομάστηκε από τον Εβανς «Γραμμική», επειδή τα γράμματα της είναι διάφορες γραμμές και όχι εικόνες (ιδεογράμματα) ή σφήνες, όπως συμβαίνει στις άλλες αρχαίες γραφές. Ο Διόδωρος αναφέρει επίσης ότι τα γράμματα δεν είναι έργο των Φοινίκων, όπως λέγεται, αλλά των Πελασγών (= οι αυτόχθονες κάτοικοι της Ελλάδας, που

44 Α.Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ «Η ΓΡΑΦΗ (ΙΣΤΟΡΙΑ, ΕΙΔΗ ΚΛΠ» 44 μαζί με τους επήλυδες Δαναούς, Καδμείους ή Θηβαίους, Πέλοπες κ.α., αποτέλεσαν μετά το ελληνικό έθνος), τα οποία ιδιοποιήθηκαν οι Φοίνικες, όταν λόγω κατακλυσμού αφανίστηκαν τα ελληνικά γραπτά μνημεία, ενώ αυτοί απλώς μεταβάλανε το σχήμα τους, πρβ: <<Στους Έλληνες λέγεται ότι πρώτος ανακάλυψε τους ρυθμούς και το τραγούδι ο Λίνος και όταν ο Κάδμος έφερε από τη Φοινίκη τα λεγόμενα γράμματα, πρώτος αυτός μετέφερε στην ελληνική γλώσσα, όρισε την ονομασία του καθενός και χάραξε το σχήμα τους. Γενικώς όλα μαζί τα γράμματα ονομάστηκαν φοινικικά, επειδή μεταφέρθηκαν στους Έλληνες από τους Φοίνικες, ειδικά όμως, επειδή πρώτοι οι Πελασγοί χρησιμοποίησαν τους φερόμενους χαρακτήρες προσαγορεύτηκαν Πελασγικά. Ο Λίνος, λοιπόν, λένε πως συνέταξε με Πελασγικά γράμματα αφήγημα με τις πράξεις του πρώτου Διόνυσου και τους λοιπούς μύθους και τα άφησε στα απομνημονεύματά του. Με τον ίδιο τρόπο χρησιμοποίησαν τα Πελασγικά γράμματα ο Ορφέας και ο Προναπίδης, που ήταν δάσκαλος του Ομήρου και ε- μπνευσμένος τραγουδοποιός. Το ίδιο και ο Θυμοίτης. (Διόδωρος Σικελιώτης, βίβλος 3, 67) «Οι Ηλιάδες ( = οι αρχαίοι κάτοικοι της Ρόδου) αναδείχθηκαν ανώτεροι από όλους στη μόρφωση και κυρίως στην αστρονομική. Εισηγήθηκαν πολλά σχετικά με τη ναυτιλία και όρισαν τον χωρισμό της ημέρας σε ώρες.. Ο (Ρόδιος) Ακτίς βάζοντας πλώρη για την Αίγυπτο ίδρυσε εκεί τη λεγόμενη Ηλιούπολη, δίνοντας το όνομα του πατέρα του (Ήλιου). Από αυτόν έμαθαν αργότερα οι Αιγύπτιοι τα θεωρήματα της αστρονομίας. Όταν, όμως, έγινε ο κατακλυσμός στην Ελλάδα, από τις βροχοπτώσεις χάθηκαν οι περισσότεροι άνθρωποι. Μαζί με εκείνα συνέβηκε να καταστραφούν και τα γραπτά μνημεία και γι αυτή την αιτία, οι Αιγύπτιοι, βρίσκοντας την ευκαιρία, ιδιοποιήθηκαν όλα τα περί αστρονομίας και επειδή, λόγω της άγνοιάς τους, οι Έλληνες δεν μπορούσαν πλέον να επικαλεσθούν τις γραπτές μαρτυρίες, ενισχύθηκε η άποψη ότι πρώτοι οι Αιγύπτιοι ανακάλυψαν τα άστρα. Με τον ίδιο τρόπο, μολονότι οι Αθηναίοι ίδρυσαν πόλη στην Αίγυπτο, που την ονόμαζαν Σαίνς, το γεγονός ξεχάστηκε λόγω του κατακλυσμού. Γι αυτές, λοιπόν, τις αιτίες πολλές γενιές αργότερα ο Κάδμος του Αγήνορα θεωρήθηκε ότι πρώτος αυτός έφερε τα γράμματα από τη Φοινίκη στην Ελλάδα και από τον καιρό του Κάδμου και στο εξής πίστευαν για τους Έλληνες πως έκαναν πάντα συμπληρωματικές ανακαλύψεις στην επιστήμη των γραμμάτων, καθώς ένα είδος καθολικής άγνοιας κατείχε τους Έλληνες. ( Διόδωρος Σικελιώτης, βίβλος 5, 57) Στις Μούσες, δόθηκε από τον πατέρα τους, η ανακάλυψη των γραμμάτων και η σύνθεση των επών, η λεγόμενη ποιητική. Σε εκείνους που λένε πως οι Σύριοι είναι οι εφευρέτες των γραμμάτων, πως οι Φοίνικες τα έμαθαν από εκείνους και τα παρέδωσαν στους Έλληνες και πως αυτοί οι Φοίνικες ήταν εκείνοι που έπλευσαν με τον Κάδμο στην Ευρώπη και πως γι αυτό οι Έλληνες ονομάζουν τα γράμματα φοινικικά, απαντούν πως οι Φοίνικες δεν ήταν οι αρχικοί εφευρέτες και πως το μόνο που έκαναν ήταν να αλλάξουν τη μορφή των γραμμάτων και, καθώς η πλειοψηφία των ανθρώπων χρησιμοποίησε αυτό το είδος των γραμμάτων, γι αυτό τους δόθηκε η παραπάνω ονομασία >> (Διόδωρος Σικελιώτης. βίβλος 5, 74) Η Πελασγική (Γραμμική) Γραφή καταργήθηκε μετά το 1200/1100 π.χ. (δηλαδή κάπου μεταξύ Τρωικού πολέμου και καθόδου Δωριέων) και επινοήθηκε η σημερινή αλφαβητική, αφού μετά την εποχή αυτή δεν έχουν βρεθεί επιγραφές γραμμένες με τη γραφή αυτή, ενώ από τον 1000/900 π.χ. και εξής βλέπουμε πάμπολλα γραπτά μνημεία με τη σημερινή Ελληνική Γραφή. 3. Ο ΗΡΟΔΟΤΟΣ ΕΙΝΑΙ ΚΑΚΟΗΘΗΣ (Ο ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΣ ΕΙΝΑΙ ΤΟΥ ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΥ) Σύμφωνα με το βιογράφο και φιλόσοφο Πλούταρχο (βλέπε το έργο του «Η- ΘΙΚΑ ή Περί της Ηροδότου κακοηθείας»), ο Ηρόδοτος ήταν μεν πάρα πολύ καλός συγγραφέας, όμως έγραψε πολλά ανακριβή πράγματα, όπως ότι οι Γεφυραίοι, Έ- παφος, ο Κάδμος, ο Ηρακλής, η Ιώ κ.α. ήταν Φοίνικες ή Αιγύπτιοι και όχι Έλλη-

45 Α.Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ «Η ΓΡΑΦΗ (ΙΣΤΟΡΙΑ, ΕΙΔΗ ΚΛΠ» 45 νες, κάτι για το οποίο ο Πλούταρχος δε συμφωνούσε και γι αυτό τον απεκάλεσε «Κακοήθη». Η αιτία, σύμφωνα με τον Πλούταρχο, για την οποία ο Ηρόδοτος έγραψε τα ως άνω αναληθή πράγματα για τους καταγόμενους εκ της Θήβας (Κάδμο, Ηρακλή κλπ) ήταν το ότι ο Ηρόδοτος είχε ζητήσει χρήματα από τους Θηβαίους, για να τους εκθειάζει και κείνοι δεν του έδωσαν, καθώς και για το ότι οι Θηβαίοι είχαν μηδίσει ή δε φέρθηκαν όπως έπρεπε στη μάχη των Θερμοπυλών (κάτι για το οποίο και ο Πλούταρχος δε συμφωνούσε, δικαιολογούσε όμως την αιτία που το έκαναν) και μ αυτό τρόπο ο Ηρόδοτος τους εκδικούνταν. Λέει συγκεκριμένα: «τον γαρ Επαφον και την Ιώ και τον Ιασον και τον Αργον ολως αφηκε, φιλοτιμούμενος μη μόνο αλλους Ηρακλεις Αιγυπτίους και Φοίνικας αποφαίνειν, αλλά και τούτον τον Ηρακλή, ον αυτός τρίτον γεγονέναι φησίν, ε[ις βαρβάρους αποξενωσαι της Ελλάδος,... (Πλούταρχος «Κακοήθειες Ηρόδοτου» 857, 14 F) «Αριστογείτονα μέντοι ουκέτι κύκλω και κακώς, αλλ αντικρυς δια πυλων εις Φοινίκην εξελαύνει, Γεφυραιον γεγονέναι λέγων ανέκαθεν τους δε Γεφυραίους ουκ απ Ευβοίας ουδ Ερετριεις, ώσπερ οιονται τινες, αλλά Φοίνικας είναι φησιν, αυτός ούτω πεπυσμένος»... (Πλούταρχος «Κακοήθειες Ηρόδοτου» 860, 23, F) <<Αριστοφάνους δε του Βοιωτού γράψαντος ότι χρήματα μεν αιτήσας ουκ {έλαβε παρά Θηβαίων...>> (864, 31 d) <<Τους δε Θηβαίους πρώτον μεν φησι μετά των Ελλήνων εόντας μάχεσθαι υπ ανάγκης εχόμενους.. αποσχισθέντες οι Θηβαίοι χείρας τε προέτειναν και ήσον των βαρβάρων, λέγοντες τον αληθέστατον των λόγων, ως μήδισαν και γη και ύ- δωρ έδοσαν βασιλεί, υπό δ ανάγκης εχόμενοι εις Θερμοπύλας. Ειτ ου δήλος εστιν ιδιαν τινά προς Θηβαίους έχων οργήν και δυσμένειαν, υφ ης ου μόνο διέβαλε ψευδώς και αδίκως την πόλιν, αλλ ουδέ του πιθανού της διαβολής εφρόντισεν, ουδ όπως αυτός εαυτω τα αναντια λέγων παρ ολίγους ανθρώπους ου φανειται συνειδώς;>> ( Πλούταρχος «Κακοήθειες Ηρόδοτου» 865, β) Και έχει δίκιο ο Πλούταρχος να τα «ψέλνει» στον Ηρόδοτο, αφού τα όσα λέει π.χ. σχετικά με τη δολοφονία του Ίππαρχου και τους Γεφυραίους, είναι εντελώς άσχετα με εκείνα που αναφέρουν οι Αριστοτέλης (Αθηναίων Πολιτεία, κεφάλαιο 18), Θουκυδίδης (ιστορία Α, και Ιστορία ΣΤ, 54-60), Πλάτων (Ίππαρχος 229 b e) και το Ψήφισμα του Δημοφώντος (Ανδοκίδης, "Περί των μυστηρίων" 96-98), πρβ: «Ο Πεισίστρατος, ένας δίγαμος στρατηγός που κατέλαβε δια των όπλων την εξουσία των Αθηνών, όταν πέθανε πήραν την εξουσία οι γιοι του, ο Ιππίας και ο Ίππαρχος (από νόμιμο γάμο του Πεισίστρατου) και ο Ιοφών και ο Ηγησίστρατος ή Θεσσαλός ( από παράνομο γάμο). Οι αδελφοί αυτοί, και ως πάντα μας λέει ο Αριστοτέλης, πέρα του ότι ήσαν τύραννοι (αντιδημοκρατικοί ή χουντικοί λέμε σήμερα) ήσαν και ανήθικοι. Ο Ίππαρχος έρεπε σε παιδικούς έρωτες (δηλ. ήταν παιδεραστής ως θα λέγαμε σήμερα) και ο Ηγησίστρατος ήταν ψεύτης, υβριστής και ομοφυλόφιλος που αγάπησε ερωτικά ("ερασθείς") τον Αρμόδιο. Μάλιστα επειδή ο Αρμόδιος δεν ανταποκρινόταν στις ανώμαλες ορέξεις του Ηγησίστρατου, ο τελευταίος δε συγκρατούσε την οργή του, αλλά και κατά τα άλλα δείκνυε προσβλητική στάση κατά του πρώτου. Τον αποκάλεσε και δημοσίως μαλάκα ("λοιδορήσας τι τον Αρμόδιον ως μαλακόν όντα" ) και εμπόδισε την αδελφή του στο να πάει στη γιορτή των Παναθηναίων ως κανηφόρος παρθένος. Όλα αυτά εξόργισαν τα αδέλφια Αριστογείτονα και Αρμόδιο και τους φίλους τους, με συνέπεια να λάβουν μέρος στο ανατρεπτικό κίνημα των δημοκρατικών εναντίον των τυράννων την ημέρα της πομπής (λιτανείας) των Παναθηναίων. Ωστόσο οι δημοκρατικοί πραξικοπηματίες παρατηρώντας στην πομπή τον τύραννο Ιππία να συνομιλεί στην Ακρόπολη φιλικά με έναν δημοκρατικό πραξικοπηματία (φίλο του Αριστογείτονα), νόμισαν ότι αυτός τους πρόδιδε και θέλοντας να κάνει κάτι ο Αρμόδιος πριν συλληφθεί, πρόλαβε και φόνευσε τον Ίππαρχο στο Λεωκόριον, βλάπτοντας έτσι το όλο ανατρεπτικό κίνημα των δημοκρατικών. Στη συνέχεια από τα δυο αδέλφια φονεύθηκε επιτόπου ο Αρμόδιος και ο Αριστογείτονας κλείστηκε στη φυλακή, όπου αργότερα το φόνευσε και αυτόν ο Ιππίας,... Ακολούθως, και ως πάντα λέει ο Αριστοτέλης, όταν αποκαταστάθηκε η δημοκρατία, θεσμοθετήθηκε ο εκάστοτε πολέμαρ-

46 Α.Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ «Η ΓΡΑΦΗ (ΙΣΤΟΡΙΑ, ΕΙΔΗ ΚΛΠ» 46 χος να διοργανώνει επιτάφιους αγώνες προς τιμή των πεσόντων στις μάχες και να κάνει επιμνημόσυνες τελετές για τον Αρμόδιο και Αριστογείτονα. ("Αθηναίων Πολιτεία", Κεφ. 18) Εδοξε τη βουλή και τω δήμω... Εάν τις δημοκρατίαν καταλύη τήν Αθήνησιν... Εάν δε τις κτείνων τινά τούτων αποθάνη ή επιχειρών, ευ ποιήσω αυτόν τε και τούς παίδας τούς εκείνου καθ άπερ Αρμόδιον τε και Αριστογείτονα και τούς απογόνους αυτών... (Ανδοκίδης, "Περί των μυστηρίων" 96-98) Σημειώνεται επίσης ότι: 1) Ο Ηρόδοτος (Τερψιχόρη 57 59), όπως είδαμε πιο πριν, αναφέρει ότι οι Γεφυραίοι, όταν πήγαν στην Αθήνα, εκτός από τη δολοφονία του Ίππαρχου έκαναν και πάρα πολλά άλλα άσχημα πράγματα που όμως δεν τα κατονομάζει με το αιτιολογικό του ακατονόμαστου. Φυσικά εδώ ο Ηρόδοτος υπονοεί την τυραννική διακυβέρνηση και τον ανήθικο βίο των Πεισιστρατιδών. Επομένως ο Ηρόδοτος αποσιωπά σημαντικά γεγονότα για τη δημοκρατία και συνάμα αποδίδει σε άλλους, στους Φοίνικες, όχι μόνο τη δολοφονία του Ίππαρχου, αλλά και τα ακατονόμαστα που έκανε ο ίδιος ο τύραννος των Αθηνών Ίππαρχος. 2) Προφανώς ο Ηρόδοτος αποσιώπησε παραποίησε τη διαμάχη μεταξύ των Αθηναίων δημοκρατικών και αντιδημοκρατικών (τυράννων), καθώς και τον ανήθικο βίο των Τύραννων Πεισιστρατιδών, επειδή τα γεγονότα αυτά ήταν κάτι που α- δικούσε τη μεγάλη ιστορία και πολιτισμό της Αθήνας, κάτι που δεν έβρισκε λογικό ο Πλούταρχος. 3) Αν και ο Ηρόδοτος αποσιώπησε τον ανήθικο βίο των Τυράννων της Αθήνας κ.τ.λ., όταν πήγε στην Αθήνα έγινε αποδεκτός με τιμές ακόμη και από τους δημοκράτες Αθηναίους. Και αυτό, επειδή στα βιβλία του, αν και μη Αθηναίος, υμνεί - εκθειάζει όλους τους Αθηναίους για τον πολιτισμό και την ιστορία τους, και ιδιαίτερα για τη νίκη τους εναντίων των βαρβάρων και πολυπληθέστερων Περσών. 4. ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΡΑΦΗΣ ΜΕ ΤΗ ΦΟΙΝΙΚΙΚΗ Συγκρίνοντας την Ελληνική με τη Φοινικική Γραφή βλέπουμε ότι: 1) Η Φοινικική Γραφή έχει γράμματα μόνο για τα σύμφωνα και σημεία για τα φωνηέντα, άρα οι Φοίνικες δεν έχουν καμιά σχέση με τα ελληνικά γράμματα των φωνηέντων : Α, Ε, Ι, Ο, Υ, Η, Ω, καθώς και τα δίψηφα ΟΥ, ΑΙ, ΕΙ, ΟΙ 2) Τα φοινικικά γράμματα «μπεθ, γκιμελ, ντάλεθ», αν και μοιάζουν κάπως με τα ελληνικά «βήτα, γάμα, δέλτα», δεν υπάρχουν στην ελληνική γραφή (υπάρχουν μόνο στη λατινική, είναι τα: B, G, D), γιατί παριστάνουνε συμπλέγματα, που στην ελληνική γράφονται αναλυτικά: ΜΠ, ΓΓ/ΝΚ, ΝΤ, ενώ με τα ελληνικά γράμματα Β- ήτα, Γ-άμα, Δ-έλτα γράφονται οι φθόγγοι β, γ, δ. Επομένως οι Φοίνικες δεν έχουν σχέση με τα ελληνικά γράμματα Β(β), Γ(γ), Δ(δ). Στη λατινική W/ V = β και Υ/J = γ. 3) Τα ελληνικά γράμματα Θ, Ζ, Ψ δεν υπάρχουν στη Φοινικική ούτε και στη Λατινική, άρα και αυτά τα γράμματα είναι ελληνικής επινόησης. Στη Λατινική Ζ = ζ ή τσ/τζ, ενώ ΤΗ = δ ή θ. 1) Η Φοινικική Γραφή έχει διαφορετικό σύστημα γραφής απ ό,τι η Ελληνική και ως εξ αυτού και διαφορετική ποσότητα και είδος γραμμάτων. Στη Ελληνική Γραφή υπάρχουν οι παραλλαγές ( ομόηχα γράμματα): Ο = Ω, Ε = ΑΙ, Η = Ι = Υ = ΕΙ = ΟΙ.., με τα οποία γίνεται διάκριση των ομόηχων λέξεων, πρβ ΛΕΙΠΕΙ & ΛΙΠΗ & ΛΟΙΠΟΙ & ΛΥΠΗ.., γράμματα που δεν υπάρχουν στη Φοινικική γραφή, άρα η φοινικική γραφή είναι μόνο φθογγική γραφή και ως εξ αυτού είναι με λιγότερα γράμματα, άρα και με λιγότερη γραμματική αξία Επομένως και κατόπιν των ως άνω τα μόνο όμοια γράμματα που υπάρχαν και στις δυο γραφές είναι τα: Μ, Ν, L, R, Σ, Κ, h, Τ, Π, V, F, Ξ, δηλαδή 12 από τα 24 ψηφία ή από τα 28 (μαζί με τα δίψηφα) γράμματα του αρχαίου ελληνικού αλφάβητου. Και αυτό μόνο αρχικά, γιατί μετά (επί Αλεξανδρινής και βυζαντινής περιόδου)

47 Α.Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ «Η ΓΡΑΦΗ (ΙΣΤΟΡΙΑ, ΕΙΔΗ ΚΛΠ» 47 οι Έλληνες κατάργησαν όλα τα γράμματα που είχαν μέχρι τότε και επινόησαν από τη μια τα κεφαλαία και μικρά γράμματα: Α(α), Β(β), Γ(γ), και από την άλλη τα ορθογραφικά σημεία: τονικό σημάδι, διαλυτικά, απόστροφο, σημεία στίξης κλπ, τα οποία δεν υπάρχουν στη Φοινικική γραφή και συνεπώς: α) σήμερα η ελληνική γραφή είναι εντελώς άσχετη με τη φοινικική, Β) Είναι παράλογο να λέμε σήμερα τουλάχιστον ότι οι Έλληνες πήραν το αλφάβητο ή τα γράμματα από τους Φοίνικες. Παρατήρηση: 1) Στη τραγωδία «Παλαμήδης» του Ευριπίδη (Αποσπ.578), της οποίας σώζεται μόνο ένα μικρό μέρος της, αναφέρεται ότι «Παλαμήδης, Επίχαρμος και Σιμωνίδης εποίησαν το Αλφάβητον». Ομοίως στο λεξικό Σουίδα αναφέρεται ότι "Παλαμήδης Ναυπλίου και Κλημένης Άργείος εύρετής γέγονε του J στοιχείου και του θ καί τό φ καί του χ...». Σε άλλη δε σελίδα του ίδιου λεξικού αναγράφεται: «Κόρινος ίλιεύς έποποιός των πρό Όμηρου... πρώτος γράψας τήν Ίλιάδα έτι των Τρωικών συνισταμένων.ην δε Παλαμήδους μαθητής καί έγραψε τοις ύπό Παλαμήδους εύρεθείσοις δωρικοΐς γράμμασι». 2) Το ότι η Ελληνική Γραφή είναι ένα καθαρά ελληνικό δημιούργημα φανερώνεται και από το ότι μόνο σ αυτή μιλούμε για φθόγγους, σύμφωνα και φωνήεντα, για συλλαβές, για ορθογραφία, για κανόνες κλπ ή αυτά στις άλλες γλώσσες λέγονται με ελληνικές ονομασίες τους. 5. ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΕΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΡΑΦΗΣ Πολλοί λένε ότι το ελληνικό αλφάβητο προέκυψε από το φοινικικό προσθέτοντας απλώς και μόνο οι Έλληνες τα γράμματα για τα φωνήεντα. Ωστόσο αυτό είναι λάθος, γιατί πέρα των άλλων στην ελληνική γραφή υπάρχουν επιπλέον τα εξής γράμματα και σημεία: Α) Τα κεφαλαία και τα μικρά γράμματα: Α(α), Β(β), Γ(γ) Τα μικρά γράμματα: α, β, γ δεν είναι για απλοποίηση της γραφής («επισεσυρμένη γραφή»), όπως λέγεται, αλλά επινοήθηκαν για ετυμολογικούς λόγους. Με κεφαλαίο γράμμα γράφεται το αρκτικό γράμμα κάθε περιόδου (πρότασης), για διακρισή τους, καθώς και το αρκτικό γράμμα κάθε κύριου ονόματος, για διάκριση τους από τα κοινά και τις κοινές λέξεις, πρβ, π.χ.: αγαθή & Αγαθή, νίκη & Νίκη, κόκκινος & κ. Κόκκινος.. Β) Τα ομόφωνα γράμματα Ο(ο) & Ω(ω), Ε(ε) & Α(αι), Ι(ι) & Η(η) & Υ(υ)& ΟΙ(οι) Τα γράμματα Η(η), Ω(ω), Υ(υ) δεν είναι γράμματα που παρίσταναν αρχαίους φθόγγους που σήμερα συνέπεσαν με τους Ι, Ο, όπως λέγεται, αλλά γράμματα που προέκυψαν από παραποίηση του σχήματος των Ι(ι), Ο(ο), με σκοπό να δημιουργηθούν τα ομόφωνα γράμματα (ενός ή δυο στοιχείων): Ο(ο) & Ω(ω), Η(η) & Υ(υ) & Ι(ι) & ΟΙ(οι) με τα οποία, βάσει κανόνων, γίνεται στη γραφή υπόδειξη της ετυμολογίας (του μέρους ή του τύπου κ.τ.λ.) των λέξεων (γράφοντας π.χ. τα θηλυκά με η, τα ουδέτερα με ι κ.τ.λ.) και έτσι να έχουμε βοήθεια και στην κατανόηση των λέξεων και στη διάκριση των ομοήχων, πρβλ π.χ.: κουτί & κουτή & κουτοί, λύρα & λίρα. Δηλαδή τα ομόφωνα γράμματα: Ο(ο) & Ω(ω), Η(η) & Υ(υ) & Ι(ι) είναι κάτι ως τα κεφαλαία και μικρά γράμματα και τα οποία μας χρειάζονται στη γραφή, για να υποδείχνουμε στο θέμα τη ρίζα μιας παράγωγης λέξης, πρβ π.χ. Κρήτη > Κρητικός & κρίση, κριτής > κριτικός και στην κατάληξη το μέρος λόγου ή τον τύπο του σημαινόμενου που φανερώνει η λέξη, γράφοντας π.χ.: με ο,η,ι τον ενικό των πτωτικών: καλό, καλή, νίκη, τιμή, σύκο, φιλί, και με ω,ει τον ενικό των ρημάτων: καλώ, γελώ, τρέχω, σήκω, καλεί,, ώστε ο αναγνώστης να έχει βοήθεια και στην κατανόηση των λέξεων και στη διάκριση των ομοήχων, πρβ π.χ., φθογγικά: «ι παραγογί τις κρίτις», «ίνε ι αδελφί σου» = ορθογραφικά: Οι παραγωγοί της Κρήτης» & Η παραγωγή της Κρήτης. Φθογγικά: "καλό, καλί, καλίς..." = ορθογραφικά: καλό, καλή, καλής, καλοί...(με -ο,η,οι, αν μιλούμε για επίθετο) & καλώ, καλεί, καλείς..(με -ω,ει, αν

48 Α.Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ «Η ΓΡΑΦΗ (ΙΣΤΟΡΙΑ, ΕΙΔΗ ΚΛΠ» 48 μιλούμε για ρήμα). Ομοίως: ψιλή & ψιλοί & ψηλοί & ψηλή, λίρα & λύρα, κλίμα & κλήμα, λύπη & λείπει & λίπη & λυπεί & λοιπή & λοιποί Όπως βλέπουμε από τα πιο πάνω παραδείγματα με τη βοήθεια των ομόφωνων γραμμάτων: Ο(ο) & Ω(ω), Η(η) & Υ(υ) & Ι(ι) διακρίνουμε οπτικά και τάχιστα τις ομόηχες λέξεις ή καταλαβαίνουμε για το αν μιλούμε για ρήμα ή ουσιαστικό ή επίθετο κ.τ.λ. ή αρσενικό ή θηλυκό ή κύριο ή κοινό όνομα κ.τ.λ. Γ) Τα ορθογραφικά σημεία (τονικό σημάδι, απόστροφος, διαλυτικά, σημεία στίξης). Έχουν επινοηθεί για υπόδειξη των τονιζόμενων συλλαβών, της χροιάς φωνής και των φθογγικών παθών στο λόγο (της προφοράς: με συναίρεση, έκθλιψη, συνίζηση κ.τ.λ.), πρβ: έξοχη & εξοχή, σόλα & σ όλα, δύο & δυο, μία & μια, σ αγαπώ & σε αγαπώ, παϊδάκια & παιδάκια Ο ΨΕΥΔΟ-ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΤΗΣ ΥΠΟΤΙΘΕΜΕΝΗΣ ΣΧΕΣΗΣ ΜΕΤΑΞΥ ΑΙΓΥΠΤΙΑΚΟΥ, ΦΟΙΝΙΚΙΚΟΥ ΚΑΙ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΑΛΦΑΒΗΤΟΥ. Πολλοί λένε ότι η σχέση του ελληνικού αλφάβητου με το φοινικικό και τα ιερογλυφικά είναι αυτή που φαίνεται στον παρακείμενο πίνακα. Ωστόσο ο εν λόγω πίνακας είναι κατά πολύ λάθος, γιατί και π.χ.: 1) Η Φοινικική Γραφή έχει γράμματα για τα σύμφωνα και σημεία για τα φωνηέντα, άρα τα φοινικικά γράμματα αλεφ, ιωτ. είναι άσχετα με τα ελληνικά άλφα, γιώτα κλπ. 2) Τα φοινικικά γράμματα «μπεθ, γκιμελ, ντάλεθ», αν και μοιάζουν κάπως με τα ελληνικά «βήτα, γάμα, δέλτα», δεν υπάρχουν στην ελληνική (υπάρχουν μόνο στη λατινική, είναι τα B, G, D), γιατί παριστάνουνε συμπλέγματα, που στην ελληνική γράφονται αναλυτικά: ΜΠ, ΓΓ/ΝΚ, ΝΤ, ενώ με τα ελληνικά γράμματα Β-ήτα, Γ-άμα, Δ-έλτα γράφονται οι φθόγγοι β, γ, δ. 3) Πριν από τον 4ο αι. π.χ. κάθε πόλη-κράτος είχε και δικό της αλφάβητο και κάθε αλφάβητο από αυτά είχε γράμματα που δεν ήταν όμοια στο σχήμα με το κοινό. Σήμερα στο κοινό ελληνικό αλφάβητο και π.χ. το γράμμα Λ παριστάνει το φθόγγο λ, ενώ πιο πριν και π.χ. στο αττικό αλφάβητο παρίστανε το φθόγγο γ. Αντίθετα το γράμμα Γ στο αττικό αλφάβητο παρίστανε το φθόγγο λ και σήμερα το φθόγγο γ. Ομοίως το γράμμα Ι σήμερα παριστάνει το φθόγγο [ι], όμως στο αττικό αλφάβητο παρίστανε το φθόγγο [ζ] και στο Ιωνικό το φθόγγο [ι]. Ομοίως το γράμμα Μ σήμερα συμβολίζει το φθόγγο μ, όμως παλιά σε άλλο αλφάβητο συμβόλιζε το φθόγγο σ και σε άλλο το φθόγγο μ. Ομοίως το γράμμα S,Σ σήμερα παριστάνει το φθόγγο [σ], όμως παλιά αλλού συμβόλιζε το φθόγγο ι και αλλού το φθόγγο σ. Ομοίως για τα λοιπά. Κατόπιν των ως άνω τίθεται το ερώτημα «πώς λέγεται π.χ. ότι το τάδε γράμμα του ελληνικού αλφάβητου προέκυψε από το τάδε του φοινικικού;» 4) Κανονικά τα γράμματα του Φοινικικού Αλφάβητου έχουν άλλο σχήμα από αυτό που έχουν τα του Ελληνικού, αυτό που κανονίζει-ομολογά η πρωτότυπη τους λέξη στο αλφάβητο.

49 Α.Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ «Η ΓΡΑΦΗ (ΙΣΤΟΡΙΑ, ΕΙΔΗ ΚΛΠ» 49 Οι φοινικικές πρότυπες λέξεις alef, beth, gimel, daleth, he, βαβ, ζαγιν, χεθ, τεθ, ιοντ, καφ, λαμεντ, μεμ, νουν, σαμεξ, αγιν, πε, σαδε, κοφ, ρες, σιμ, ταβ δεν είναι ίδιες με τις ελληνικές άλφα, βήτα, γάμα, δέλτα, έψιλον Απλώς φαίνονται να μοιάζουν, επειδή και οι μεν και οι δε αρχίζουν από τον ίδιο φθόγγο, πρβ: μεμ μι, ρες ρω Στο φοινικικό αλφάβητο οι πρότυπες λέξεις είναι λέξεις της Φοινικικής γλώσσας που αρχίζουν από το φθόγγο αυτό και στο ελληνικό είναι ο φθόγγος που παριστά το γράμμα συν μια κατάληξη (συνήθως το ι ή το -τα), ώστε να γίνει ο φθόγγος αυτός λέξη, πλην μερικών περιπτώσεων που έχουμε κανονικές λέξεις, πρβ: μ-ι, ν-ι, ξ-ι, π-ι, φ-ι, χ-ι, ψ-ι, ρ-ο, β-ήτα, ζ-ήτα, ή-τα, θ-ήτα, ι-ώτα, έ-ψιλον, ύ-ψιλον, ό-μικρον, ω-μέγα, γ-άμα (γαμ-σό), δ-έλτα (δελτίον), κ-άπα (καπάκι), λ- άβδα (λαβίδα λάβδα, σίγμα (σίγημα), ταφ (τάφος, τάφειο σήμα = ο σταυρός), ά-λφα (άλφιτα, Αλφειός) 6. ΤΟ ΣΧΗΜΑ ΤΩΝ ΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΑΛΦΑΒΗΤΟΥ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΠΛΑΤΩΝΑ Ο Πλάτωνας ( π.χ.) στον Πλατωνικό διάλογο «Κρατύλος» αναφέρει ότι εκείνος που εφεύρε τα γράμματα (στην εποχή του υπήρχαν μόνο τα κεφαλαία) τα έκανε όχι με τυχαίο σχήμα, αλλά με τέτοιο που να υποδείχνουν τις πηγές που βγάζουν τους ανάλογους φθόγγους (ήχους), έτσι ώστε όποιος γνωρίζει τα γράμματα να γνωρίζει και τα πράγματα, δηλ. τις επιμέρους ιδιότητες του πράγματος που υπονοεί μια λέξη. Το γράμμα Σ, S έχει λέει το σχήμα που έχει, για να θυμίζει κάτι που σείεται, το Ρ κάτι που ρέει κλπ. Μάλιστα, επειδή στην Ελληνική Γραφή υπάρχουν τα ομόηχα γράμματα Ω = Ο, Ι = Η = ΕΙ και γράμματα που δεν προφέρονται, όπως π.χ. το γράμμα Ι στη λέξη ΠΟΣΕΙΔΩΝ, ο Πλάτωνας νομίζει ότι μερικά γράμματα έχουν παραλλαγές, ώστε με το σχήμα τους να υποδείχνουν διάφορες ιδιότητες εκείνου που φανερώνουν οι λέξεις, όπως π.χ. αν το σημαινόμενο είναι κάτι με μήκος ή κάτι που είναι κοίλο κλπ Βάζουμε λέει το γράμμα Η σε μια λέξη για να δείξουμε ότι το σημαινόμενο είναι κάτι μακρό ή μεγάλο και το γράμμα Ι όταν δεν είναι κλπ. Και σε όποιες λέξεις δεν ισχύει, ευθύνεται λέει είτε το ότι μερικοί χρησιμοποιούν τις παραλλαγές των γραμμάτων σύμφωνα με το πως τους φαίνεται οφθαλμικά πιο ωραία είτε το ότι σε πολλές λέξεις άλλαξε η προφορά τους και βάλαμε γράμματα που δεν έπρεπε, όπως π.χ. οι Αττικοί συγγραφείς που βάζουν τώρα το Η εκεί που πριν βάζαμε το ΕΙ: Ιωνικά ΑΧΑΡΝΕΙΣ, ΙΠΠΕΙΣ = Αττικά ΑΧΑΡΝΗΣ, ΙΠ- ΠΗΣ Η ως άνω άποψη του Πλάτωνα έχει μια κάποια βάση. Απλώς τα γράμματα: Ο = Ω, Υ = Η = Ι = ΕΙ = ΟΙ, Ε = ΑΙ, είναι παραλλαγές που έκαναν οι Ίωνες, για να υποδείχνουμε, βάσει κανόνων, τις ετυμολογικές ιδιότητες (= τη ρίζα, το μέρος λόγου και τον τύπο ) των λέξεων, κάτι που δεν ήξερα ο Πλάτωνας, επειδή ήταν Αθηναίος και τις παραλλαγές αυτές τις είχαν επινοηθεί οι Ίωνες, πρβ: είδη & Ίδη & ήδη & ίδει & ιδεί. Σημειώνεται ότι: 1) Τα γράμματα των ιερογλυφικών και της Φοινικικής Γραφής έχουν όνομα και σχήμα (ή ιδεόγραμμα) ενός ζώου ή πράγματος, εκείνου που φανερώνει η πρότυπος τους λέξη στο αλφάβητο. Ο πρώτος ήχος της πρότυπης λέξης υποδείχνει το φθόγγο που αντιπροσωπεύει το γράμμα και η ετυμολογία του ονόματός του το πως να γράφεται το σχήμα του γράμματος, π.χ. γκ-ίμελ = καμίλα 2) Οι περισσότερες πρότυπες λέξεις του ελληνικού αλφάβητου είναι η ονοματοποίηση των φθόγγων, πρβ: ά-λφα, β-ήτα, γ-άμα, δέλτα, ε-ψιλο, ζ-ήτα, ή-τα, θ-ήτα, ι-ώτα, κ-άπα, λ-άμδα, μ-ι, ν-ι, ξ-ι, ό-μικρο, π-ι, ρ-ω, ταυ, ύ-ψιλο, φ-ι, χ-ι, ψ-ι, ω-μεγα. 3) Τα περισσότερα από τα μικρά γράμματα του ελληνικού αλφάβητου έχουν το σχήμα των στοματικών οργάνων προφοράς τους, πρβ π.χ. ότι για να βγει ο φθόγγος Ο πρέπει το στόμα να ανοίξει σαν αυτό το σχήμα, για να βγει ο φθόγγος λ πρέπει η γλώσσα να ανασηκωθεί, για να βγει ο φθόγγος β πρέπει να φουσκώ-

50 Α.Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ «Η ΓΡΑΦΗ (ΙΣΤΟΡΙΑ, ΕΙΔΗ ΚΛΠ» 50 σουν τα μάγουλα και τα χείλη να σμίξουν, για να βγει ο φθόγγος δ πρέπει η γλώσσα να ακουμπήσει εξωστρεφώς στον ουρανίσκο κλπ., κάτι που σήμερα στην τυπογραφία έχει καταστρατηγηθεί μερικώς. 4) Τα περισσότερα από τα κεφαλαία γράμματα του ελληνικού αλφάβητου έχουν σχήμα σύμφωνα με τις παρατηρήσεις του Πλάτωνα, πρβ π.χ. ότι το γράμμα Ι μπαίνει στα ουδέτερα (= κάτι που είναι μικρό): κλαδί, κουκί, παιδί, τυρί και το γράμμα Η στα θηλυκά και αρσενικά (= κάτι που είναι μεγάλο): Νίκη, Γιάννης, Μιχάλης Η ΑΡΑΜΑΙΚΗ ΓΡΑΦΗ Η Αραμαϊκή Γραφή αντικατέστησε την Ασσυριακή σφηνοειδή γραφή κατά τον 10/9 ο π.χ. αι. και ακολούθως από το αραμαϊκό αλφάβητο δημιουργήθηκαν το ε- βραϊκό και το αραβικό. Στο αραμαϊκό αλφάβητο (βλέπε πίνακα) υπάρχουν 22 γράμματα, ίδια σχεδόν με το φοινικικό. Στην αραμαϊκή γραφή οι λέξεις γράφονται από αριστερά προς δεξιά και σε οριζόντιες σειρές, όπως και στη φοινικική γραφή, όπου βλέπε περισσότερα. Αραμαικό αλφάβητο Η ΕΒΡΑΪΚΗ ΓΡΑΦΗ Στην Εβραϊκή Γραφή οι λέξεις καταγράφονται: α) σε οριζόντιες σειρές και από δεξιά προς αριστερά, όπως στη φοινικική και αντίθετα από ελληνική, β) με κενό αναμεταξύ τους, όπως στην ελληνική γ) με τόσα γράμματα όσα μόνο τα σύμφωνα και μακρά φωνήεντα, όπως στη φοινικική γραφή Στο εβραϊκό αλφάβητο: 1) Υπάρχουν 27 γράμματα αντί 22 του φοινικικού, ε- πειδή στο εβραϊκό υπάρχουν και διαφορετικές μορφές για τα 5 σύμφωνα khaf, mem, Το εβραϊκό αλφάβητο nun, fe, tzade. Τα σύμφωνα αυτά έχουν διαφορετικό σχήμα στο τέλος των λέξεων και διαφορετικό στην αρχή, ο λόγος και για τον οποίο αναφέρονται δυο φορές στο αλφάβητο. Το γράμμα Q είναι ομόηχο με το Κ. 2) Τα γράμματα έχουν όνομα όμοιο με αυτά του φοινικικού αλφάβητου, δηλαδή άλεφ, μπεθ. και απλώς είναι στο σχήμα λίγο τετραγωνισμένα. Έστω ότι έχουμε να γράψουμε την εξής πρόταση με λατινικούς χαρακτήρες: wayehi kol haárec safa exat udvarim axadim

51 Α.Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ «Η ΓΡΑΦΗ (ΙΣΤΟΡΙΑ, ΕΙΔΗ ΚΛΠ» 51 (το λατινικό γράμμα "c" = "τσ = tz"όπως στις λέξεις τσάρος, tzar" και "h" = x = "ch" όπως στη λέξεις λοχίας, Loch): Καταρχήν γράφουμε τα σύμφωνα, που είναι τα εξής: wyh kl hrc sf xt wdvrm xdm. Κατά δεύτερο σημειώνουμε με κουκίδα τα αρκτικά φωνήεντα στις λέξεις e- xact και a-xadim και τα δυο αα στη λέξη h-aa-rec. Και έχουμε: wyhy kl h'rc sfh 'xt wdvrym 'xdym Αντικαθιστώντας τώρα τους λατινικούς χαρακτήρες με εβραϊκούς και την γραμμούλα ( ) με το γράμμα άλεφ, καθώς και γράφοντας από δεξιά προς αριστερά η πρόταση στα εβραϊκά γίνεται: ΤΑ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ ΣΤΗΝ ΕΒΡΑΪΚΗ ΓΡΑΦΗ Το γράμμα άλεφ δεν είναι όπως το ελληνικό άλφα. Το γράμμα άλεφ μπαίνει αφ ενός στην αρχή κάθε λέξης που αρχίζει από φωνήεν, για να δείξουνε ακριβώς αυτό, δηλαδή ότι έχουμε λέξη που αρχίζει από φωνήεν και αφ ετέρου μέσα στη λέξη όπου έχουμε δυο αα, όπως στη λέξη: Ισ-αά-κ. Το γράμμα γιοντ δεν είναι όπως το ελληνικό ιώτα. Το γράμμα γιοντ μπαίνει μόνο όπου έχουμε δυο ιι ή εε, όπως π.χ. στις λέξεις: δ-ιί-σταμαι, ν-έε-ς. Το γράμμα αϋγιν δεν είναι όπως το ελληνικό ου ή ο. Το γράμμα αϋγίν μπαίνει μόνο όπου έχουμε δυο ου ή οο, όπως π.χ. στη λέξη: πρ-οο-ρίζω. Τα βραχέα φωνήεντα, δηλαδή οι φθόγγοι: α, ε, ο, ου, ι σημειώνονται με ειδικά σημάδια (κουκίδες ή γραμμούλες) Προφορα εβρϊκών σημείων και και τα σημάδια αυτά: Α) είναι άλλα για τα γραμματων τονισμένα ά, έ, ό, ού, ί και άλλα για τα άτονα α, ε, ο, ου, ι. Β) μπαίνουν πάνω ή κάτω ή μέσα στα γράμματα των συμφώνων ή πάνω ή κάτω από το γράμμα άλεφ, όταν αυτό είναι αρκτικό για να δείξουμε τι ακριβώς φωνήεν έχουμε εκεί. Γ) χρησιμοποιούνται στη γραφή μόνο αν το κείμενο είναι για ποίηση ή για αρχάριο μαθητή. Σημειώνεται ότι: Α) Το γράμμα beyt προφέρεται είτε ως μπ είτε ως β, κάτι ως το ελληνικό Υ. Με κουκίδα μέσα στο γράμμα προφέρεται ως μπ και χωρίς κουκίδα ως β. Όταν αυτό είναι ως πρόθεμα σημαίνει τη λέξη «μέσα, εντός (= η πρόθεση «εν». Β) Το γράμμα άλεφ μέσα σε λέξη σημαίνει ότι εκεί έχουμε δυο αα, όμως μπαίνει και αρκτικά σε λέξης που αρχίζει από φωνήεν, για να δείξουμε ακριβώς αυτό, δηλαδή ότι έχουμε λέξη που αρχίζει από φωνήεν. Αν θέλουμε να δείξουμε τι ακριβώς φωνήεν είναι το άλεφ στην αρχή της λέξης, βάζουμε κάτω από αυτό α- νάλογο σημάδι. Με τη παύλα (-) ή το σημάδι (τ) σημαίνει προφορά α (βλέπε πίνακα). ΔΕΙΓΜΑΤΑ ΕΒΡΑΪΚΗΣ ΓΡΑΦΗΣ

52 Α.Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ «Η ΓΡΑΦΗ (ΙΣΤΟΡΙΑ, ΕΙΔΗ ΚΛΠ» 52 Οι γλώσσες στις οποίες γράφτηκαν τα βιβλία της Παλαιάς Διαθήκης είναι η Εβραϊκή, η Αραμαϊκή και η Ελληνική γλώσσα. Σουμεριακή σφηνοειδής επιγραφή του 26ου αι. π.χ. με κατάλογο δώρων στην αρχιέρεια Α- ντάμπ με την ευκαιρία της επιλογής της

53 Α.Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ «Η ΓΡΑΦΗ (ΙΣΤΟΡΙΑ, ΕΙΔΗ ΚΛΠ» 53 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 ο Η ΑΙΓΥΠΤΙΑΚΗ ΓΡΑΦΗ ( ΙΕΡΟΓΛΥΦΙΚΑ KAI ΔΗΜΟΤΙΚΗ) ΤΟΥ 1. ΤΟ ΨΕΥΔΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΙΓΥΠΤΙΑΚΗ ΚΑΤΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΕΛΛ. ΑΛΦΑΒΗ- Ο Πλάτωνας, σχετικά με τον εφευρέτη των γραμμάτων, λέει τα εξής (σε νέα ελληνική από τις εκδόσεις «Κάκτος»): «Επειδή φωνήν άπειρον κατενόησεν είτε τις Θεός είτε και Θειος άνθρωπος, ως λόγος εν Αιγύπτω Θευθ τινά τούτον γενέσθαι λέγων, ος πρώτος τα φωνήεντα εν τω απείρω κατενόησεν.» (Πλάτων, «Φίληβος 18 c») «Άκουσα λοιπόν να λένε ότι γύρω από την Ναύκρατι της Αιγύπτου γεννήθηκε κάποιος από τους εκεί θεούς, στον οποίο ανήκει και το ιερό πτηνό που ονομάζουν Ίβη. Το όνομά μάλιστα του Θεού αυτού είναι Θευθ. Λένε λοιπόν ότι αυτός πρώτος ανακάλυψε τους αριθμούς και τους λογαριασμούς ( αρίθμηση) και την γεωμετρία και την αστρονομία και ακόμη το παιγνίδι με τους πεσσούς και το παιγνίδι με τους κύβους και επί πλέον τα γράμματα. Και καθώς τότε ήταν βασιλεύς όλης της Αιγύπτου ο Θαμούς, κοντά στη μεγάλη πόλη της επάνω χώρας (της Άνω Αιγύπτου), που οι Έλληνες την ονομάζουν Αιγυπτιακές Θήβες και τον θεό της Άμμωνα, αφού ήλθε σ αυτόν ο Θευθ του επέδειξε τις εφευρέσεις του και υπεστήριξε ότι πρέπει να διαδοθούν στους άλλους Αιγυπτίους..Όταν έφθασε στην περίπτωση του γραπτού λόγου, είπε ο Θευθ, «αυτή λοιπόν η μάθηση, βασιλιά μου, θα καταστήσει τους Αιγυπτίους περισσότερο σοφούς και με πιο καλό μνημονικό, γιατί ευρέθη το φάρμακο για την μνήμη και την σοφία». Και κείνος απήντησε: «Εφευρετικότατε Θευθ, άλλος έχει την δύναμη να εφευρίσκει τα σχετικά με τις τέχνες, άλλος όμως να κρίνει, πόσο θα βλάψουν και πόσο θα ωφελήσουν εκείνους, που πρόκειται να τις χρησιμοποιήσουν. Και εσύ τώρα, επειδή είσαι ο πατέρας των γραμμάτων, εξ αιτίας προσωπικού σου ενδιαφέροντος ανέφερες το αντίθετο απ όσα μπορεί αυτή η τέχνη των γραμμάτων..ί». (Πλάτων, «Φαίδρος ») Και επειδή ο Πλάτωνας είπε τα ως άνω, σήμερα κάποιοι ισχυρίζονται ότι τα γράμματα του ελληνικού αλφάβητου είναι έργο των Αιγυπτίων, οι οποίοι σχημάτισαν το αλφάβητο από τα εξής ιδεογράμματα: Α = αετός - άλφα, Β = πόδι = βήτα, D = χείρα, F = φίδι, όφις, m = κουκουβάγια, Λ = λιοντάρι (βλέπε πίνακα) Ωστόσο αυτό είναι λάθος συμπέρασμα, γιατί: 1) Άλλο το ελληνικό αλφάβητο και ο επινοητής του και άλλο το Αιγυπτιακό και ο επινοητής του. Ο Αιγυπτιακός μύθος μιλά για το ποιος ήταν ο εφευρέτης του Αιγυπτιακού αλφάβητου και όχι του ελληνικού. Έπειτα εδώ ο Πλάτωνας λέει ότι άκουσε να λένε και όχι ότι διαπίστωσε ο ίδιος. 2) Η Αιγυπτιακή γραφή είναι μια πάρα πολύ παλιά γραφή, παλαιότερη και από τη σημερινή ελληνική γραφή, και από αυτήν έχουν προκύψει πολλές άλλες γραφές (Φοινικική, Αραβική κ.α.) και ως εξ αυτού κάποιοι λαοί θα λένε, και σωστά, ότι οι Αιγύπτιοι ανακάλυψαν πρώτοι τα γράμματά τους. Ωστόσο το ότι ισχύει αυτό δε σημαίνει και ότι η ελληνική γραφή έχει προήλθε από την Αιγυπτιακή, ό- πως υποθέτουν μερικοί. Θα ίσχυε αυτό, αν οι δυο γραφές είχαν και τα ίδια (τουλάχιστον σε ποσότητα) γράμματα και τον ίδιο τρόπο (σύστημα, μηχανισμό) γραφής. Κάτι που δεν ισχύει, γιατί: Α) Τα γράμματα του ελληνικού αλφάβητου δεν είναι εικόνες ζώων ή πραγμάτων, όπως συμβαίνει στην Αιγυπτιακή γραφή (βλέπε πίνακα ιερογλυφικού αλφάβητου) και οι πρότυπες λέξεις του ελληνικού αλφάβητου είναι διαφορετικές από αυτές του Αιγυπτιακού.

54 Α.Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ «Η ΓΡΑΦΗ (ΙΣΤΟΡΙΑ, ΕΙΔΗ ΚΛΠ» 54 Β) Η αιγυπτιακή γραφή είναι φθογγική και μόνο γραφή. Έχει γράμματα μόνο για τα σύμφωνα και τα μακρά φωνήεντα και σημεία για τα βραχέα φωνηέντα, κάτι ως γίνεται στην εβραϊκή και Φοινικική γραφή. Απλώς στην Αιγυπτιακή γραφή τα γράμματα είναι πιστές σχεδόν εικόνες όντων, ενώ στη Φοινικική είναι το απλοποιημένο ιδεόγραμμά τους. Αντίθετα η ελληνική γραφή είναι φθογγική και συνάμα ετυμολογική. Σ αυτήν υπάρχουν: α) Τα κεφαλαία και μικρά γράμματα: Α(α), Β(β), Γ(γ), με τα οποία διακρίνονται οι περίοδοι και τα κύρια ονόματα από τα κοινά, π.χ.: νίκη & Νίκη, αγαθή & Αγαθή β) Τα ομόφωνα γράμματα: ο & ω, η & υ & ι & οι με τα οποία, βάσει κανόνων, υποδείχνουμε στη γραφή την ετυμολογία των λέξεων, δηλαδή αν αυτό που μιλούμε είναι αρσενικό ή θηλυκό, ουσιαστικό ή επίθετο κ.τ.λ., ώστε να έχουμε βοήθεια και στην κατανόηση των λέξεων (εύρεση της έννοιας των λέξεων) και διάκριση των ομοήχων, πρβ π.χ.: καλώ & καλώ, καλό & καλό, καλός & καλώς.. γ) Τα ορθογραφικά σημεία (τονικό σημάδι, διαλυτικά και απόστροφο) με τα οποία σημειώνονται οι τονιζόμενες και άτονες συλλαβές και τα φθογγικά πάθη των λέξεων στον λέγο (= η προφορά με έκθλιψη, με συναίρεση, με αποκοπή, με συνίζηση κ.τ.λ.), πρβ π.χ.: πότε & ποτέ, μία και μια, σε όλα & σ όλα & σόλα, θεϊκός & θείος, υιός & δυϊκός, ότι & ό,τι 2. Η ΑΙΓΥΠΤΙΑΚΗ ΓΡΑΦΗ ΚΑΙ ΤΑ ΕΙΔΗ ΤΗΣ Η αιγυπτιακή γραφή είναι μια από τις παλιότερες γραφές και έχει δυο στάδιο εξέλιξης. Το αρχικό λέγεται ιερατική γραφή ή άλλως ιερογλυφικά και το δεύτερο δημοτική γραφή. Ειδικότερα στη γραφή αυτή αρχικά τα γράμματα ήσαν πιστές εικόνες ζώων ή πραγμάτων (η αιτία που φαίνεται ως ιδεογραφία, ενώ δεν είναι, είναι φθογγογραφία) και μετά το απλοποιημένο - απλουστευμένο ιδεογράφημά τους. Ειδικότερα η αρχαία αιγυπτιακή γραφή: 1. Μέχρι το 650 π.χ. λέγεται «ιερατική γραφή» ή ιερογλυφικά. Σημειώνεται ότι η αιγυπτιακή γραφή, όπως και η Γραμμική Α και Β, αρχικά-αρχικά ήταν ιδεογραφική και μετά έγινε φωνητική. Όταν, όμως μιλούμε για ιερατική γραφή και ιερογλυφικά, εννοούμε φωνητική γραφή. 2. Από το 660/650 π.χ. και μέχρι τον 3ο π.χ. αι. λέγεται «δημοτική ή λαϊκή γραφή». Από τους ντόπιους λεγόταν και «sekh shat» (= γραφή για επίσημα έγγραφα). Διαφέρει της ιερατικής βασικά μόνο στο σχήμα των γραμμάτων και ο- νομάζεται έτσι, δηλαδή λαϊκή, επειδή τώρα τα γράμματα είναι πιο απλά, πιο τυποποιημένα, πιο εύκολα στη γραφή και όχι οι πιστές εικόνες όντων που ήταν πριν. 3. Από τον 3ο π.χ. αιώνα και μέχρι τον 13ο μ.χ. αι., η περίοδος του ελληνικού βασιλείου της Αιγύπτου, η αιγυπτιακή γραφή λέγεται «κοπτική». Στο στάδιο αυτό η αιγυπτιακή γραφή αντικαταστάθηκε την ελληνική γραφή, δηλαδή μια γραφή που χρησιμοποιεί το ελληνικό αλφάβητο.(περισσότερα βλέπε «Κοπτική γλώσσα και κοπτική γραφή») 4. Από τον 13 αι. μ.χ. και μέχρι σήμερα λέγεται αραβική γραφή. Η γραφή αυτή κατά βάση είναι η ιερατική γραφή. Διαφέρει μόνο στο σχήμα των γραμμάτων. Τα γράμματα τώρα είναι ακόμη πιο μικρά και πιο απλα. Α. Η ΙΕΡΑΤΙΚΗ ΓΡΑΦΗ Ή ΙΕΡΟΓΛΥΦΙΚΑ Ιερογλυφικά, σύμφωνα με τον Ηρόδοτο, λέγονται οι επιγραφές με γράμματα της αρχαίας αιγυπτιακής γραφής που έχουν σκαλιστεί (γλειφτεί) από ιερείς πάνω σε πλάκες ή σε πέτρες κ.τ.λ. των ιερών (τάφων, εκκλησιών κ.τ.λ.). Οι επιγραφές με τη μυστηριώδη αρχαία αιγυπτιακή γραφή. Η λέξη «ιερογλυφικά» είναι ελληνική και σύνθετη από τις λέξεις «ιερός, ιερέων» και «γλύφω» (= σκαλίζω, χαράσσω..), δηλαδή ιερογλυφικά = τα γραμματικά σκαλίσματα των ιερέων ή στα ιερά.

55 Α.Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ «Η ΓΡΑΦΗ (ΙΣΤΟΡΙΑ, ΕΙΔΗ ΚΛΠ» 55 Η ιερατική γραφή (ιερογλυφικά) είναι και αυτή γραφή φωνητική, κάτι ως και η σφηνοειδής γραφή, η γραφή με φοινικικούς χαρακτήρες κ.α. Απλά, επειδή στα ιερογλυφικά τα γράμματα είναι εικόνες ζώων, δίδεται η εντύπωση ότι η γραφή αυτή είναι ιδεογραφική, ενώ δεν είναι. Επιγραφή με ιερογλυφικά. ΟΜΠΟΣ, KAWN UMBU Επιγραφή με ιερογλυφικά και Ελληνικά επί εποχής Πτολεμαίου (Μουσείο Αλεξάνδρειας) ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΓΡΑΦΗΣ ΤΗΣ ΙΕΡΑΤΙΚΗΣ ΓΡΑΦΗΣ (ΙΕΡΟΓΛΥΦΙΚΩΝ) Στην ιερατική αιγυπτιακή γραφή, ιερογλυφικά: Α) Οι πρότυπες λέξεις και το σχήμα των γραμμάτων του αλφάβητου (βλέπε πίνακα) έχει ως εξής: Α = αετός, Β = πόδι, D = χείρα, F = φίδι, m = κουκουβάγια, Λ = λιοντάρι Β) Οι λέξεις γράφονται είτε σε οριζόντιες γραμμές είτε σε κάθετες στήλες, ανάλογα με το τι βολεύει, από δεξιά προς αριστερά, δηλαδή αντίθετα ως προς την ελληνική, χωρίς κενό μεταξύ τους. Γ) Στο αλφάβητο υπάρχουν γράμματα μόνο για τα σύμφωνα (ως σύμφωνα λογίζονται και τα συμπλέγματα: μπ, ντ, γκ, κσ = λατινικά b, d, g, χ) και τα μακρά φωνηέντα (για τις περιπτώσεις που έχουμε δυο αα, εε όπως π.χ. στις λέξεις: Αβραάμ, Βηθλεέμ, Σιιν, Σουουν, ) μετά από σύμφωνο, καθώς και για ΑΛΦΑΒΗΤΟ ΙΕΡΑΤΙΚΗΣ κάποιες συλλαβές και λέξεις (κάτι όπως στην ελληνική τα: δρ = διδάκτωρ, κ. = κύριος, + = ιερέας ), για λόγους εξοικονόμησης γραφικής ύλης, που παλιά ήταν δυσεύρετη. Τα βραχέα φωνηέντα (= όταν έχουμε μόνο ένα α, ε, ο, ι, ου μετά από σύμφωνο) γράφονται με σημεία, δηλαδή με πιο μικρά γράμματα σε σχέση ως προς τα άλλα, που μπαίνουν πάνω ή κάτω από τα σύμφωνα που προφέρονται με φωνήεν. Για παράδειγμα οι λέξεις: Αβρ-αά-μ, Ισ-αά-κ, δ-ιι-στάμεθα θα γραφόταν κάπως έτσι: βρ-μ, σ-κ, δ-στμθ (Στη θέση της παύλας το ανάλογο γράμμα για τα μακρά φωνήεντα και στη θέση των ελληνικών συμφώνων τα αντίστοιχα αιγυπτιακά).

56 Α.Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ «Η ΓΡΑΦΗ (ΙΣΤΟΡΙΑ, ΕΙΔΗ ΚΛΠ» 56 Ειδικότερα: Αν η λέξη που πάμε να γράψουμε αρχίζει από σύμφωνο, τότε στην αρχή της γράφουμε το ανάλογο σύμφωνο και ακολούθως προσθέτουμε γράφουμε τα άλλα σύμφωνα και τα μακρά φωνήεντα της λέξης, αν έχει. Δηλαδή, αν μετά από κάποιο σύμφωνο ακολουθούν δυο αα, τότε μπαίνει το άλεφ, αν ακολουθούν δυο ιι ή εε μπαίνει το γιοντ και αν ακολουθούν δυο οο ή ουου μπαίνει το αϊγιν. Για παράδειγμα η λέξη ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ θα γραφόταν κάπως έτσι ΚΡΣΝΚΣ και η λέξη ΒΑΑΛ θα γραφόταν κάτι ως θα γράφαμε Β<Λ όπου < = ΑΑ. Αν η λέξη που πάμε να γράψουμε αρχίζει από φωνήεν, αρχίζουμε τη γραφή της λέξης με το γράμμα άλεφ, άσχετα με το τι φωνήεν έχουμε εκεί (αν έχουμε αρχάριο μαθητή, βάζουμε και πάνω από το άλεφ και το σημείο του συγκεκριμένου φωνήεντος) και ακολούθως γράφουμε τα σύμφωνα και τα μακρά φωνήεντα της λέξης, αν έχει. Για παράδειγμα η λέξη ΑΜΥΝΑ θα γραφόταν κάπως έτσι <ΜΝ και η λέξη ΙΣΑΑΚ = <Σ<Κ όπου < = ι & αα Γ) Στη γραφή υπάρχουν γράμματα και για πολλές συλλαβές και λέξεις, τα οποία είναι κάτι όπως στην ελληνική τα: δρ = διδάκτωρ, κ. = κύριος, + = ιερέας Επίσης στη γραφή και για διάκριση κάποιων ομοήχων λέξεων ακολουθούνται διάφορα τεχνάσματα, όπως τα εξής: α) Τα κύρια ονόματα: Νίκη, Αγαθή, Κρασανακης μπαίνουν μέσα σε τετράγωνο, για τη διάκρισή τους από τα ομόηχα κοινά, κάτι που στην ελληνική γίνεται με τα κεφαλαίο και μικρά γράμματα, π.χ. νίκη & Νίκη, αγαθή & Αγαθή Αιγυπτιακά ΑΛΕΚΣΝΤΡΣ = Αλέξανδρος β) Υπάρχουν προσδιοριστικά γράμματα, κάτι ως το: + Νκς = Δεσπότης Νίκος, και τα επίθετα-ιδιότητες γράφονται συντετμημένα, κάτι ως τα σημερινά: κ. Νκ = Κυρία Νίκη, π. Νκς = παπάς Νίκος, Σημειώνεται ότι: Α) Τα γράμματα για τα βραχέα φωνήεντα (ταν εχουμε μονο ένα α, ε, ο μετα από συμφωνο) στην αιγυπτιακή γραφή είναι πολύ μικρότερα από αυτά των συμφώνων και γι αυτό λέγονται και σημεία. Τα σημεία αυτά μπαίνουν πάνω ή κάτω από τα γράμματα των συμφώνων που έχουν φωνήεν. Ωστόσο τα σημεία αυτά μπαίνουν μόνο όταν το κείμενο είναι για ποίηση ή για αρχάριους μαθητές ο λόγος και για τον οποίο αυτά δε φαίνονται στις αρχαίες αιγυπτιακές επιγραφές. Μάλιστα, επειδή στην αιγυπτιακή γραφή παραλείπεται η τοποθέτηση των σημαδιών για τα βραχέα φωνήεντα για λόγους εξοικονόμησης γραφικής ύλης (ή κάτι ως κάνουμε στην ελληνική είτε με την παράληψη του τονικού σημαδιού, όταν γράφουμε με κεφαλαία είτε ως κάνουμε με τα πρβ,= παράβαλε, μ.χ. = μετά Χρηστό ), σήμερα δεν μπορούμε να δούμε πώς ακριβώς προφέρονταν οι λέξεις που βλέπουμε γραμμένες στις αρχαίες επιγραφές με ιερογλυφικά, επειδή δεν έχουμε ακούσει την προφορά τους, ώστε να εικάσουμε ποια φωνήεντα έχει η κάθε μια γραπτή λέξη. 2) Οι αιγυπτιακές γραφές (ιερατική και δημοτική), καθώς και οι σημιτικές γραφές (φοινικική, εβραϊκή, αραμαϊκή, αραβική κ.τ.λ.) έχουν σχεδόν τον ίδιο μηχανισμό γραφής. Διαφέρουν βασικά μόνο στο σχήμα των σημείων και γραμμάτων τους, καθώς και στο ότι η ιερατική αιγυπτιακή γραφή χρησιμοποιεί επιπλέον προσδιοριστικά σύμβολα, για να διακρίνει κάποιες ομάδες λέξεων ή κάποιες ομόηχες λέξεις. 3) Τα φοινικικά και αιγυπτιακά γράμματα «alef, ayin, yiod» είναι άσχετα με τα ελληνικά άλφα, όμικρο ύψιλο ου, ιώτα, αφού στην ελληνική δεν υπάρχουν μακρά, βραχέα και δίχρονα φωνηέντα. Τα γράμματα άλεφ, γιοντ και αϋγιν στις σημι-

57 Α.Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ «Η ΓΡΑΦΗ (ΙΣΤΟΡΙΑ, ΕΙΔΗ ΚΛΠ» 57 τικές γραφές λέγονται και δίχρονα, επειδή αυτά πολλές φορές με ενδεικτικό σημάδι παριστάνουν προφέρονται άλλοτε ως δυο αα, ιι, οο/ουου και άλλοτε ως έ- να: α, ι/ε, ο/ου. Δηλαδή είναι κάτι (όχι όμως το ίδιο) όπως τα ελληνικά αι = ε & αϊ, οι = ι & οϊ Η γραφή του κύριου ονόματος ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ με ιερατικούς χαρακτήρες ΤΟ ΕΙΔΟΣ ΤΩΝ ΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΤΗΣ ΙΕΡΑΤΙΚΗΣ ΓΡΑΦΗΣ Τα σύμβολα (γράμματα) στην αιγυπτιακή ιερατική γραφή (ιερογλυφικά) χωρίζονται από τους σημερινούς γλωσσολόγους σε τέσσερις κατηγορίες, τις εξής: α) Τα σύμβολα που παριστούν τα σύμφωνα και τα μακρά φωνήεντα (alphabetic signs) των λέξεων. Τα γράμματα αυτά βλέπε στο ιερογλυφικό αλφάβητο. Για τα βραχέα φωνήεντα (τους φθόγγους α, ε, ο, ι, ου) υ- πάρχουν σημεία, δηλαδή πιο μικρά γράμματα, που όμως αυτά δεν εμφανίζονται στο αλφάβητο, επειδή αυτά συνηθίστηκε, κακώς, να χρησιμοποιούνται μόνο από τους αρχάριους μαθητές. Η αιτία που δεν γράφονται τα γράμματα αυτά ήταν για εξοικονόμηση γραφικής ύλης. Να μη παίρνει μεγάλες διαστάσεις το κείμενο. β) Τα σύμβολα που παριστούν κάποιες συγκεκριμένες συλλαβές (τις: ουρ, μαν, νεμπ, βλέπε σε σχετικό πίνακα ), είτε για λόγους συντομογραφίας είτε για λόγους ειδικής προφοράς. Είναι κάτι, όπως τα συλλαβογράμματα: γιο, για, στο ρώσικο αλφάβητο. γ) Τα σύμβολα που παριστούν λέξεις για λόγους βραχυγραφίας (= σημεία λέξεων, Word signs), κάτι όπως γίνεται και σήμερα με τις λέξεις που πολυχρησιμοποιούνται ή που επαναλαμβάνουμε πολλές φορές στο λόγο ή το κείμενό μας, δηλαδή τα: δρ = δραχμή, $ = δολάριο, & = και,. δ) Τα σύμβολα που καθορίζουν αποσαφηνίζουν το είδος μιας λέξης (Determinatives). Είναι κάτι σχετικό με τα κεφαλαία και μικρά γράμμα, καθώς και τα ομόφωνα φωνήεντα Ω & Ο, Η & Υ & Ι που υπάρχουν στην ελληνική γραφή.

58 Α.Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ «Η ΓΡΑΦΗ (ΙΣΤΟΡΙΑ, ΕΙΔΗ ΚΛΠ» 58 Όπως σήμερα στην αγγλική κάποιες λέξεις παίρνουν επιπλέον γράμμα ή γράμματα για διάκρισή τους από άλλες ομόηχες, πρβλ π.χ.: το & το(ο) & τ(w)o κάπως έτσι έκαναν και οι αρχαίοι Αιγύπτιοι. Απλώς εδώ τα γράμματα που έμπαιναν επιπλέον δεν ήσαν του αλφάβητου, αλλά άλλα και συνάμα έμπαιναν με άλλη λογική. Στην ιερατική γραφή βάζοντας π.χ. πριν από ένα όνομα το σχήμα μιας κορώνας ή το ιδεόγραμμα του βασιλιά, αυτό σημαίνει ότι το όνομα αυτό είναι βασιλέως. Ομοίως βάζοντας μπροστά από μια ομόηχη λέξη το ιδεόγραμμα ανθρώπου, αυτό έδειχνε ότι αυτή σημαίνει τώρα άνθρωπο, ουσιαστικό, αντίθετα βάζοντας το ιδεόγραμμα ενός τυλιγμένου παπύρου, αυτό έδειχνε ότι τώρα η λέξη σημαίνει α- φηρημένη έννοια, βάζοντας το ιδεόγραμμα ενός τεντωμένου χεριού έδειχνε ότι η λέξη τώρα σημαίνει ενέργεια, δηλαδή είναι ρήμα κ.τ.λ. Πιο απλά, στην ιερατική γραφή, όπως σήμερα γράφουμε τους τίτλους και τα αξιώματα με βραχυγραφία ή με ιδεόγραμμα πριν από τα ονόματα, π.χ.: + Κόκας = αιδεσιμότατος Κόκας, β. Κόκας = βασιλιάς Κόκας, δρ Κόκας = διδάκτωρ Κόκας, πφ Κόκας = προφέσορας Κόκας, κ. Κόκας = κύριος Κόκας... κάπως έτσι γινόταν και στην ιερατική αιγυπτιακή γραφή, μόνο που εδώ τα : +, β, δρ είναι ιδεογράμματα. Ο ΤΡΟΠΟΣ (ΤΕΧΝΙΚΗ) ΓΡΑΦΗΣ ΣΤΗΝ ΙΕΡΟΓΛΥΦΙΚΗ ΓΡΑΦΗ 1. Στην αιγυπτιακή γραφή, για να δικρίονται π.χ. τα ρήματα από τις άλλες λέξεις βάζουμε μπροστά από τη γραπτή λέξη ρήμα ένα προσδιοριστικό σύμβολο, που είναι κάτι ως βάζουμε το γράμμα ω αντί του ο στην ελληνική, πρβ: ΚΑΛΟ & ΚΑΛΩ. Ομοίως γίνεται και στα άλλα μέρη λόγου με ανάλογα σύμβολα, που είναι κάτι ως γίνεται π.χ. στην ελληνική με τα: + Γιωργης = παπας Γιωργης, κ. Νικος = κύριος Νικος, $100 = εκατό δολάρια Ομοίως, για να διακρίνουμε εδώ τα κύρια ονόματα από τα κοινά και τις άλλες λέξεις γράφουμε τα κύρια ονόματα μέσα σε τετράγωνο, κάπως έτσι: ΑΛΕΚΣΝΤΡΣ = Αλέξανδρος. Δηλαδή βάζοντας οι Αιγύπτιοι τα ονόματα των κυρίων προσώπων μέσα σε τετράγωνο για διάκρισή τους από τα κοινά και τις κοινές λέξεις ήταν κάτι ως γράφουμε με κεφαλαίο γράμμα το αρκτικό γράμμα των κυρίων ονομάτων στην ελληνική γραφή, πρβ π.χ.: αγαθή και κ. Αγαθή. Την αιγυπτιακή τεχνική γραφής αντέγραψαν οι Φοίνικες, οι Εβραίοι κ.α. Απλώς οι Φοίνικες άλλαξαν τη μορφή (το σχήμα) των γραμμάτων, για να είναι πιο εύκολη η καταγραφή τους. Στην αιγυπτιακή γραφή τα γράμματα είναι σχεδόν πιστές εικόνες διάφορων όντων (αετού, λιονταριού κ.τ.λ.) και στη φοινικική απλώς το περίγραμμα (σκίτσο) κάποιων διαφόρων όντων. (Περισσότερα βλέπε πιο κάτω ) 2. Στην ιερατική και δημοτική γραφή τα γράμματα των βραχέων φωνηέντων μπαίνουν πάνω από τα σύμφωνα, πρβ π.χ. τη λέξη ΤΑΣΑ που γράφεται ως εξής στην ιερατική γραφή: = TAΣΑ Ωστόσο, επειδή στις επιγραφές με ιερατική γραφή δεν αναγράφονται τα βραχέα φωνήεντα, σήμερα δεν ξέρουμε πως ακριβώς ήταν και τα γράμματα τους. Υπολογίζεται, όμως, ότι οι φθόγγοι φωνήεντα γενικώς γράφονταν ως εξής: = αα ή ουου, = α,

59 Α.Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ «Η ΓΡΑΦΗ (ΙΣΤΟΡΙΑ, ΕΙΔΗ ΚΛΠ» 59 = Ο, = ΟΥ ή = Ε ή Ι, = σε βραχυγραφία \ \ = ι ( χρησιμοποιούμενο στη τελευταία συλλαβή) Το όνομα ΕΛΛΑΣ με ιερογλυφικούς χαρακτήρες Εδώ το όνομα ΕΛΛΑΣ είναι γραμμένο με δυο λλ, όμως τα δυο ΛΛ, ΚΚ, ΣΣ στις αιγυπτιακές και σημιτικές γραφές γράφονται μόνο, αν προφέρονται και τα δυο. Ομοίως στις γραφές αυτές δε λαμβάνεται υπόψη η ελληνική ορθογραφία, δηλαδή τα ο & ω, η & ει. ΑΡΙΘΜΟΙ ΙΕΡΟΓΛΥΦΙΚΩΝ , ,425 Birds Ο αριθμός π.χ.:.100, ,000,000 1,246,323 = ΙΕΡΟΓΛΥΦΙΚΑ ΙΔΕΟΓΡΑΜΜΑΤΑ & ΣΥΝΑΜΑ ΚΑΘΟΡΙΣΤΙΚΑ ΣΥΜΒΟΛΑ Man, male woman, female People Official, authority King Force, effort

60 Α.Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ «Η ΓΡΑΦΗ (ΙΣΤΟΡΙΑ, ΕΙΔΗ ΚΛΠ» Child, young Enemy Praise Lie down, death, bury God Exalted person, the dead Village, town Desert, foreign land Animal Bird Enemy Fish Water, liquid road sky, above Sun, light, time stone star. ΣΤΗΛΗ ΡΟΖΕΤΑΣ (THE ROSETTA STONE) Η ανάγνωσή των ιερογλυφικών έγινε για πρώτη φορά από το Σαμπολιόν το Ο Σαμπολιόν (Jean- Francois Champollion, ) βοηθήθηκε σ αυτό από τη στήλη της Ροζέτας, η οποία περιείχε το αυτό κείμενο και στα ελληνικά και στα Αιγυπτιακά (ιερογλυφικά και δημοτική). Επί μ. Αλεξάνδρου και πριν η ελληνική γλώσσα ήταν διεθνής (Ελληνιστική περίοδος 323 π.χ π.χ.) και πολλές πινακίδες τότε είχαν γραφεί δίγλωσσα, όπως π.χ. η στήλη της Ροζέτας με ελληνικά και αιγυπτιακά, η επιγραφή Ράμπαδ στο 'Αλεπ με ελληνικά, συριακά, και αραβικά, η επιγραφή Αρράν στο Αουράν με ελληνικά και αραβικά... κ.α.

61 Α.Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ «Η ΓΡΑΦΗ (ΙΣΤΟΡΙΑ, ΕΙΔΗ ΚΛΠ» 61 Β. Η ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΑΙΓΥΠΤΙΑΚΗ ΓΡΑΦΗ Στη δημοτική αιγυπτιακή γραφή (= το δεύτερο στάδιο από τα δυο της αιγυπτιακής) ο τρόπος (μηχανισμός, σύστημα γραφής) παραμένει περίπου ο ίδιος με αυτό της ιερατικής (δηλαδή και εδώ γράφονται μόνο τα σύμφωνα και τα μακρά φωνήεντα) και απλώς τώρα αφενός καταργήθηκαν τα προσδιοριστικά σύμβολα και αφετέρου τα γράμματα δεν είναι πλέον πιστές εικόνες όντων, όπως ήταν πριν, αλλά το απλουστευμένο περίγραμμα (ιδεόγραμμα) τους, κάτι ως τη φοινικική γραφή. ΑΛΦΑΒΗΤΟ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΓΡΑΦΗΣ Πίνακας με το αλφάβητο της δημοτικής αιγυπτιακής γραφής, ο οποίος δείχνει παράλληλα και πως προήλθαν τα γράμματα της γραφής αυτής από αυτά της ιερατικής γραφής ( ιερογλυφικών) Meydum, Αίγυπτος 4th Δυναστεία, 2600 π.χ.

62 Α.Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ «Η ΓΡΑΦΗ (ΙΣΤΟΡΙΑ, ΕΙΔΗ ΚΛΠ» 62 ΑΡΧΑΙΕΣ ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΕΠΙΓΡΑΦΕΣ ΚΑΙ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΑΛΦΑΒΗΤΑ ΑΤΤΙΚΟ ΑΛΦΑΒΗΤΟ ψηφία: Α Β Λ Δ Ε C Ι Θ S K L M N O Π R Σ Τ V Φ Χ προφορά: α β γ δ ε? ζ θ ι κ λ μ ν ο π ρ σ τ ι φ χ Στο αττικό αλφάβητο, το οποίο μοιάζει κάπως με το λατινικό, τα γράμματα: Λ = [γ], L = [λ], Ι = [ζ], S = [ι]. Ο φθόγγος [u] γράφεται δίψηφα ΟΥ, δηλ. ως και σήμερα. Δεν υπάρχουν τα στοιχεία Ξ, Ψ, Ω, Η, υπάρχουν όμως τα: Υ = EI = OI = ι, ΑΙ = ε, ΜΜ, ΝΝ,ΣΣ,ΤΤ.. και γι αυτό και εδώ η ορθογραφία είναι λιγότερη - ευκολότερη. Η ΠΑΝΑΘΗΝΑΙΩΝ ΣΤΗΛΗ Με κενό μεταξύ των λέξεων και με τα γράμματα Γ Λ Ζ αντί των Λ L Ι του αρχαίου αττικού αλφάβητου, η εν λόγω επιγραφή (η στήλη Παναθηναίων) γίνεται: (ΕΔ)OXΣEN TEI BOΛEI KAI TOI ΔEMOI KEKPOΠIΣ EΠΡΥΤΑΝΕΥΕ ΜΝΕΣΙΘΕΟΣ Ε-(Γ)ΡΑΜΜΑΤΕΥΕ ΕΥΠΕΙ- ΘΕΣ ΕΠΕΣΤΑΤΕ ΚΑΙ ΚΑΛΛIAΣ ΕΙΠΕ ΑΠΟΔΟΝΑΙ ΤΟΙΣ ΘΕΟΙΣ ΤΑ ΧΡΕΜΑΤΑ ΤΑ ΟΦΕΛΟΜΕΝΑ ΕΠΕΙΔΕ ΤΕΙ ΑΘΕΝΑΙΑΙ ΤΑ ΤΡΙΣΧΙΛIA TAΛANT(Α) ANENENEΓΚΤΑΙ ΕΣ ΠΟΛIN HA EΦΣΕΦΙΣΑΝΤΟ ΝΟΜΙ- ΣΜΑΤΟΣ ΗΕΜΕΔΑΠΟ Α- ΠΟΔΙ(Δ)ΟΝΑΙ ΔΕ ΑΠΟ ΤΟΝ ΧΡΕΜΑΤΟΝ Α ΕΣ ΑΠΟΔΟ- ΣΙΝ ΕΣΤΙΝ ΤΟΙΣ ΘΕΟΙΣ ΕΦ- ΣΕΦΙΣΜ(Ε)ΝΑ ΤΑ ΤΕ ΠΑΡΑ ΤΟΙΣ EΛΛENOTAMIAIΣ Ο- ΝΤΑ ΝΥΝ ΚΑΙ Τ ΑΛΛA A EΣTIN TOYΤON ΤΟΝ XΡEMATON ΚΑΙ ΤΑ ΕΚ ΤΕΣ ΔΕΚΑΤΕΣ ΕΠΕΙΔΑΝ ΠΡΑΘΕΙ ΛOΓΙΣΑΣΘΟΝ ΔΕ Η(ΟΙ) ΛΟ- ΓΙΣΤΑΙ ΗΟΙ ΤΡΙΑΚΟΝΤΑ ΗΟΙΠΕΡ ΝΥΝ ΤΑ ΟΦΕΛΟΜΕΝΑ ΤΟΙΣ ΘΕΟΙΣ Α(Κ)Ρ(ΙΒΟ)Σ ΣΥ- ΝΑΓΟΓΕΣ ΔΕ ΤΟΛΛOΓΙΣΤΟΝ Ε ΒΟΛΕ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡ ΕΣΤΟ ΑΠΟΔΟΝΤΟΝ (ΔΕ) ΤΑ ΧΡΕΜΑΤΑ ΗΟΙ ΠΡΥΤΑΝΕΣ ΜΕΤΑ ΤΕΣ ΒΟΛEΣ ΚΑΙ ΕΚΣΑΛΕΙΦΟΝΤΟΝ ΕΠΕΙ(ΔΑΝ) Α- ΠΟΔΟΣΙΝ ΖΕΤΕΣΑΝΤΕΣ ΤΑ ΤΕ ΠΙΝΑΚΙΑ ΚΑΙ ΤΑ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΚΑΙ ΕΑΜΠΟΥ Α)ΛΟΘΙ ΕΙ ΓΕΓΡΑΜΜΕΝΑ ΑΠΟΦΑΙΝΟΝΤΟΝ ΔΕ ΤΑ ΓΕΓΡΑΜΜΕΝΑ ΗΟΙ ΤΕ ΗΙΕΡ(ΕΣ Κ)ΑΙ ΗΟΙ ΗΙΕ- ΡΟΠΟΙΟΙ ΚΑΙ ΕΙ ΤΙΣ ΑΛΛΟΣ ΟΙΔΕΝ ΤΑΜΙΑΣ ΔΕ ΑΠΟΚΥΑΜΕΥΕΝ ΤΟΥ)ΤΟΝ ΤΟΝ ΧΡΕΜΑ- ΤΟΝ ΗΟΤΑΜΠΕΡ ΤΑΣ ΑΛΛAΣ ΑΡΧΑΣ ΚΑΘΑΠΕΡ ΤΟΣ ΤΟΝ ΗΙ(ΕΡΟΝ) ΤΟΝ ΤΕΣ ΑΘΕΝΑΙ- ΑΙΣ ΟΥΤΟΙ ΔΕ ΤΑΜΙΕΥΟΝΤΟΝ ΕΜΠΟΛEI EN TOI OΠΙΣΘΟΔΟΜΟΙ ΤΑ ΤΟΝ ΘΕΟΝ ΧΡΕ- ΜΑΤΑ ΗΟΣΑ ΔΥΝΑΤΟΝ ΚΑΙ ΟΣΙΟΝ ΚΑΙ ΣΥΝΑΝΟΙΓΟΝ(ΤΟ)Ν ΚΑΙ ΣΥΓΚΛΕΙΟΝΤΟΝ ΤΑΣ ΘΥΡΑΣ ΤΟ ΟΠΙΣΘΟΔΟΜΟ ΚΑΙ ΣΥΣΣΕΜΑΙΝΟΣ ΘΟΝΟΙΣ ΤΟΝ ΤΕΣ ΑΘΕΝΑΙΑΣ ΤΑΜΙΑΙΣ ΠΑΡΑ ΔΕ ΤΟΝ ΝΥΝ ΤΑΜΙΟΝ ΚΑΙ ΤΟΝ ΕΠΙΣΤΑΤΟΝ ΚΑΙ ΤΟΝ ΗΙΕΡΟΠΟΙΟΝ ΤΟΝ ΕΝ ΤΟΙΣ ΗΙΕΡΟΙΣ ΗΟΙ ΝΥΝ ΔΙΑΧΕΙΡΙΖΟ(ΣΙ)Ν ΑΠΑΡΙΘΜΕΣΑΣΘΟΝ ΚΑΙ ΑΠΟΣΤΕΣΑΣΘΟΝ ΤΑ ΧΡΕΜΑΤΑ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΤΕΣ ΒΟΛ(Ε)Σ ΕΜΠΟΛΕΙ ΚΑΙ ΠΑΡΑΔΕΧΣΑΣΘΟΝ ΗΟΙ ΤΑΜΙΑΙ ΗΟΙ ΛΑΧΟΝΤΕΣ ΠΑΡΑ ΤΟΝ ΝΥ(Ν) ΑΡΧΟΝΤΟΝ ΚΑΙ ΕΝ ΣΤΕΛEI ΑΝΑΓΡΑΦΣΑΝΤΟΝ.ΙΑΙ ΑΠΑΝΤΑ ΚΑΘΕΚΑΣΤΟΝ ΤΕ ΤΟΝ ΘΕΟΝ ΤΑ ΧΡΕΜΑΤΑ ΗΟΠΟΣΑ ΕΣΤΙΝ ΕΚΑΣΤΟΙ ΚΑΙ ΣΥΜΠΑΝ ΤΟΝ ΚΕΦΑΛAION ΧΟΡΙΣ ΤΟ ΤΕ ΑΡΓΥΡΙΟΝ ΚΑΙ ΤΟ ΧΡΥΣΙΟΝ ΚΑΙ ΤΟΝ ΛΟΙ- ΠΟΝ ΑΝΑΓΡΑΦΣΑΝΤΟΝ ΗΟΙ ΑΕΙ ΤΑΜΙΑΙ ΕΣ ΣΤΕΛEN ΚΑΙ ΛOΓΟΝ ΔΙΔΟΝΤΟΝ ΤΕ

63 Α.Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ «Η ΓΡΑΦΗ (ΙΣΤΟΡΙΑ, ΕΙΔΗ ΚΛΠ» 63 ΟΝΤΟΝ ΧΡΕΜΑΤΟΝ ΚΑΙ ΤΟΝ ΠΡΟΣΙΟΝΤΟΝ ΤΟΙΣ ΘΕΟΙΣ ΚΑΙ ΕΑΝ ΤΙ ΑΠΑΝΑΛIΣΚΕΤΑΙ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΕΝΙΑΥΤΟΝ ΠΡΟΣ ΤΟΣ ΛOΓΙΣΤΑΣ ΚΑΙ ΕΥΘΥΝΑΣ ΔΙΔΟΝΤΟΝ ΚΑΙ ΕΚ ΠΑ- ΝΑΘΕΝΑΙΟΝΕΣ ΕΣ ΠΑΝΑΘΕΝΑΙΑ ΤΟΛΛOΓΟΝ ΔΙΔΟΝΤΟΝ ΚΑΘΑΠΕΡ ΗΟΙ ΤΑ ΤΕΣ ΑΘΕ- ΝΑΙΑΣ Τ(Α)ΜΙΕΥΟΝΤΕΣ ΤΑ ΔΕ ΣΤΕΛΑΣ ΕΝ ΑΙΣ ΑΝΑΝΑΓΡΑΦΣΟΣΙ ΤΑ ΧΡΕΜΑΤΑ ΤΑ ΗΙΕ- Ρ(Α ΘΕ)ΝΤΟΝ ΕΜΠΟΛΕΙ ΗΟΙ ΤΑΜΙΑΙ ΕΠΕΙΔΑΝ ΔΕ ΑΠΟΔΕΔΟΜΕΝΑ ΕΙ ΤΟΙΣ ΘΕΟΙΣ (ΤΑ ΧΡ)ΕΜΑΤΑ ΕΣ ΤΟ ΝΕΟΡΙΟΝ ΚΑΙ ΤΑ ΤΕΙΧΕ ΤΟΙΣ ΠΕΡΙΟΣΙ ΧΡΕΣΘΑΙ ΧΡΕΜΑΣ (Η σωστή μεταγραφή της Αττικής επιγραφής του 5ου π.χ. αι. ) ΣΧΟΛΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΩΣ ΑΝΩ ΓΡΑΦΗ: 1) Στην αρχαία αττική γραφή δεν υπήρχαν τα τονικά σημάδια, τα πνεύματα και τα ορθογραφικά σημάδια, άρα είναι κάπου ίδια με τη λατινική γραφή. Το που π.χ. τονίζεται μια λέξη φαίνεται γίνεται γνωστό από πείρας, όπως γίνεται και σήμερα στη λατινική. 2) Η αρχαία αττική γραφή δεν υπήρχαν τα γράμματα Η, Ω = [ο], [ι], όμως υπήρχαν τα άλλα ομόφωνα γράμματα, δηλαδή τα: Υ = Ι = ΕΙ = ΟΙ.., ΑΙ = Ε.., κάτι όπως και στη λατινική με τα: y = I = oe, ae = e και για τον λόγο αυτό δε σημειώνονταν ορθογραφικά τα θηλυκά με -Η, τα ρήματα, τα επιρρήματα και η γενική πληθυντικού με το -Ω... Έτσι εδώ δε διακρίνονται ορισμένοι τύποι λέξεων, πρβ π.χ. ΠΑΝΤΟΝ, ΧΟΡΙΣ, ΤΟLLΟΛΙΣΤΟΝ... που σήμερα γράφουμε: ΠΑΝΤΩΝ, ΧΩΡΙΣ, ΤΩLLΟΓΙΣΤΩΝ (= των λογιστών)... 3) Στην αρχαία αττική γραφή με το γράμμα Η σημειωνόταν στην αρχαία αττική γραφή ό,τι κατόπιν με το σημάδι της δασείας, όπως π.χ. οι τύποι της αντωνυμίας (H)ΟΣ,Η,Ο... 4) Η προφορά των γραμμάτων της ως άνω επιγραφής ήταν ως σήμερα, δηλαδή: Το γράμμα Ε με προφορά πάντα <ε>: ΕΠΕΙΔΑΝ, ΕΙΠΕ, ΕΣΤΙΝ... Το γράμμα Υ με προφορά πότε «ι» και πότε φ/β: ΕΥΘΥΝΑΣ, ΧΡΥΣΙΟΝ, ΣΥΝ, ΠΡΥΤΑΝΕΥΕ... Το γράμμα Ο με προφορά πάντα <ο> και το ΟΥ με προφορά πότε [u] και πότε [οϊ]: ΤΟΥΤΟΝ, ΠΕΡΙΟΣΙ, ΒΟΛΕΙ, ΤΟΣ, ΠΡΟΥΠΟΘΕΣΙΣ... Τα ΑΙ ΥΙ ΕΙ ΟΙ ΟΥ ΑΥ ΕΥ ΗΥ προφέρονταν όπως και σήμερα, δηλ. άλλοτε ήταν τα δίψηφα γράμματα: αι = [ε], ει = υι = οι = [ι], ου = [u] και άλλοτε τα συμπλέγματα: αϊ, εϊ, υϊ, οϊ, οϋ. Ωστόσο εδώ το πώς ακριβώς προφέρονταν σε μερικές λέξεις δεν διακρίνεται, επειδή δεν υπάρχουν τα διαλυτικά και το τονικό σημάδι. Τότε το πως προφέρονταν διακρινόταν από πείρας ή όπως γίνεται σήμερα, όταν γράφουμε μόνο με τα κεφαλαία γράμματα. Τα LL (= λλ), ΝΝ, ΜΜ, ΤΤ, ΛΛ (= γγ),... προφέρονταν ως σήμερα και έμπαιναν στις λέξεις με τους ίδιους ως σήμερα κανόνες. Δηλαδή: η αφομοίωση Ν + Ρ,Μ,Ν,Λ = ΡΡ ΜΜ,ΝΝ,ΛΛ, Π,Β,Φ + Μ = ΜΜ, η σύνθλιψη Ν + Κ,Γ,Χ = ΓΚ,ΓΓ,ΓΧ, Ν + Π,Β,Φ = ΜΠΩ, ΜΒ, ΜΦ, Ν + Σ = ΣΣ..: ΕΝ-ΠΟΛΕΙ > ΕΜΠΟΛΕΙ, ΣΥΝ-ΣΕΜΑΙΝΟΣ > ΣΥΣΣΕΜΑΙΝΟΣ (συν + σημαίνω), ΣΥΝΚΛΕΙΟΝΤΟΝ > ΣΥΓΚΛΕΙΟΝΤΟΝ (συγκλειώντων), ΣΥΝΠΑΝΤΟΣ > ΣΥΜΠΑ- ΝΤΟΣ, ΓΕΓΡΑΦΜΕΝΑ > ΓΕΓΡΑΜΜΕΝΑ. Με τα γράμματα NN MM σημειώνονταν και η εξωτερική αφομοίωση: ΤΟΝ LΟLΙΣΤΟΝ > ΤΟLLΟΛΙΣΤΟΝ = των λογιστών, ΤΟΝ LΟΛΟΝ (τον λόγον > ΤΟLLΟΛΟΝ, ΕΑΝ ΠΟΥ > ΕΑ- ΜΠΟΥ, ΕΝ ΠΟΛΕΙ > ΕΜΠΟΛΕΙ..., κάτι που δε σημειώνεται σήμερα: την μάνα > τη μάνα, το(ν) λόγο 5) Τα γράμματα Ξ = [κσ], Ψ = [πσ] δεν υπήρχαν στην αρχαία αττική γραφή. Τα συμπλέγματα [κσ], [πσ] εδώ γράφονται με ΚΣ ΓΣ ΧΣ ΠΣ ΦΣ ΒΣ, ανάλογα με την παραγωγή τους: ΠΑΡΑΔΕΧΣΑΣΘΟΝ (παραδέχομαι), ΑΝΑΓΡΑΦΣΑΝΤΟΝ (= αναγραφσάντων),

64 Α.Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ «Η ΓΡΑΦΗ (ΙΣΤΟΡΙΑ, ΕΙΔΗ ΚΛΠ» 64 ΚΥΛΙΞ 5/4 ΟΥ Π.Χ. ΑΙ. ΜΕ ΤΟ ΑΡ- ΧΑΙΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΤΤΙΚΟ ΑΛ- ΦΑΒΗΤΟ ΕΠΙΓΡΑΦΗ ΔΙΠΥΛΟΥ 750 Π.Χ., ΔΙΑΒΑΖΕΤΑΙ ΑΠΟ ΑΡΙΣΤΕΡΑ ΠΡΟΣ ΔΕΞΙΑ ΚΑΙ ΜΕ ΚΕΝΟ ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΛΕΞΕΩΝ ΚΑΙ ΜΕ ΤΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ Λ, Σ ΑΝΤΙ ΤΩΝ L, S ΤΟΥ ΑΡΧΑΙΟΥ ΑΤΤΙΚΟΥ ΑΛΦΑΒΗΤΟΥ Η ΕΠΙΓΡΑΦΗ ΑΥΤΗ ΓΙΝΕΤΑΙ: «(H)OS NYN OΡΧESTON ΠΑΝΤΟΝ ATAΛOTATA ΠAIZEIN ΤΟΤΟ ΔΕΚΑΝ ΜΙΝ..» Η ΛΕΞΗ ΠΑΝΤΟΝ ΕΙΝΑΙ ΕΠΙΡΡΗΜΑ ΩΣ ΑΠΟ ΑΥΤΟ ΚΑΙ ΜΕ ΤΟΥΣ ΣΗΜΕΡΙΝΟΥΣ ΚΑΝΟΝΕΣ ΟΡΘΟ- ΓΡΑΦΙΑΣ ΓΡΑΦΕΤΑΙ ΜΕ Ω, ΔΗΛΑΔΗ ΠΑΝΤΩΝ. Η ΛΕΞΗ ΟΡΧΕΣΤΟΝ ΕΙΝΑΙ ΓΕΝΙΚΗ ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΗ ΚΑΙ ΩΣ ΑΠ ΑΥΤΟ ΜΕ ΤΟΥΣ ΣΗΜΕΡΙΝΟΥΣ ΚΑΝΟΝΕΣ ΟΡΘΟΓΡΑΦΙΑΣ ΓΡΑΦΕΤΑΙ ΜΕ Ω, ΔΗΛΑΔΗ ΟΡΧΕΣΤΩΝ. ΟΙ ΛΕΞΕΙΣ ΟΡΧΕΣΤΩΝ ΚΑΙ ΤΟΤΟ ΕΓΙΝΑΝ ΣΗΜΕΡΑ ΟΡΧΗΣΤΩΝ & ΤΟΥΤΟ. ΑΤΤΙΚΗ ΕΠΙΓΡΑΦΗ 6 ΟΥ Π.Χ. ΑΙ. Με κενό μεταξύ των λέξεων και με τα γράμματα Λ, Σ αντί των L, S του αρχαίου αττικού αλφάβητου η εν λόγω επιγραφή γίνεται: «SEMA ΦΡΑSΙΚΛEIAS KOΡΕ ΚΕΚΛESOMAI AIEI ANTI ΓΑΜΟΥ ΠΑΡΑ ΘΕΟΝ ΤΟΥΤΟ ΛAXOS ONOMA». Η λέξη SEMA προφέρεται «σέμα», η οποία με τροπή νεώτερα του φθόγγου Ε σε Ι = ορθογραφικά Η έγινε ΣΗ- ΜΑ = προφορά «σίμα». Η λέξη ΚΟΡΕ προφέρεται «κόρε» και με τροπή νεώτερα του φθόγγου Ε σε Ι = ορθογραφικά Η γίνεται ΚΟΡΗ... ΑΡΧΑΙΟ ΚΡΗΤΙΚΟ ΑΛΦΑΒΗΤΟ

65 Α.Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ «Η ΓΡΑΦΗ (ΙΣΤΟΡΙΑ, ΕΙΔΗ ΚΛΠ» 65 Κρητικά,, Κοινά α β γ δ ε ϝ ζ η τ ι κ Κρητικά, Κοινά λ μ ν ξ ο π ρ σ τ ου/y Εδώ δεν υπάρχουν: τα μικρά και κεφαλαία γράμματα, τα τονικά σημάδια και τα ομόφωνα γράμματα Ω, Η. Υπάρχουν τα ομόφωνα γράμματα Ε & ΑS = ε, S & Y = ι Ο φθόγγος u γράφεται μονόψηφα, δηλαδή V (Λατινικά U) και όχι ΟΥ, όπως ως σήμερα. Το γράμμα Ι αντιπροσωπεύει το φθόγγο ζ και όχι το φθόγγο ι, το S = ι και όχι σ, το Λ = γ και όχι λ, το Γ = λ και όχι γ, το Μ/ = [μ].. ΑS = [ε], ΕS = [ι] ΟS = [ι], ΥS = [ι]...: COΓIATAN (πολιάταν), ΑCΑΛΟΡΕΥΟΝΤS (απαγορεύοντι), ΚΑS (και), ΕΝΑΜ (ένας), ΔΣΚΑΜ (δίκας), ΚΡΕΜΑΤΑ(κρέματα - χρήματα), AΡEΜON (αρέσον), CASNEΘAS (παίνεθαι), AΡΛΥΡΙΟΝ (αργύριον), ΤΟΥΤΟΝ (= τούτον & τούτων), ΑΝΤΡΟCΙΝΟΜ (= ανθρώπινος). COΓIATAN (πολιάταν), ΑCΑΛΟΡΕΥΟΝΤS (απαγορεύοντι), ΚΑS (και), ΕΝΑΜ (ένας), ΔΣΚΑΜ (δίκας), ΚΡΕΜΑΤΑ(κρέματα - χρήματα), AΡEΜON (αρέσον), CASNEΘAS (παίνεθαι), AΡΛΥΡΙΟΝ (αργύριον). ΕΠΙΓΡΑΦΗ ΠΡΑΙΣΟΥ ΚΡΗΤΗΣ, 7 ΟΥ ΑΙ. Π.Χ. Επιγραφή Δρήρου Κρήτης, 7 ου α. π.χ.

66 Α.Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ «Η ΓΡΑΦΗ (ΙΣΤΟΡΙΑ, ΕΙΔΗ ΚΛΠ» 66 Μέρος επιγραφής Γόρτυνος, 5 ος αι. π.χ. ΚΟΠΤΙΚH ΓΡΑΦΗ Κόπτες λέγονται οι ντόπιοι κάτοικοι της Αιγύπτου που ασπάστηκαν το Χριστιανισμό κατά την περίοδο της εξάπλωση του Χριστιανισμού. Η Αίγυπτος ήδη από τον 3 ο αι. π.χ. ήταν ελληνικό βασίλειο με πρωτεύουσα την Αλεξάνδρεια, πόλη που έκτισε ο ίδιος ο Μ. Αλέξανδρος, όταν κατέλαβε την Αίγυπτο.Οι κόπτες ανήκουν στη μονοφυσική αίρεση, συνέπεια του οποίου ήταν αρχικά να κυνηγηθούν από του Βυζαντινούς και κατόπιν από τους Άραβες και Τούρκους. Σήμερα, αν και μιλούν αραβικά, γράφουν ακόμη με το ελληνικό - κοπτικό αλφάβητο. Το όνομα «Κόπτης» λέγεται ότι προήλθε από το ελληνικό (Αί)γύπτιος > (γ)κύπτης = λατινικά Copt. Κοπτική γλώσσα λέγεται η επίσημη γλώσσα της Αιγύπτου από τον 3ο αι. π.χ., δηλαδή όταν η Αίγυπτος κατακτήθηκε από τους Έλληνες, μέχρι τον 13ο αι. μ.χ. που αντικαταστήθηκε από την Αραβική. Σήμερα οι κόπτες μιλούν αραβικά, όμως κατ ιδίαν μιλούν και κοπτικά. Κοπτική γραφή λέγεται η επίσημη γραφή της Αιγύπτου κατά τη χριστιανική περίοδο της Αιγύπτου. Η γραφή αυτή χρησιμοποιεί το ελληνικό αλφάβητο με μικρές παραλλαγές και οι λέξεις γράφονται όπως και στην ελληνική, δηλαδή από δεξιά προς αριστερά και ορθογραφικά με ίδιους κανόνες ως στην ελληνική. Ειδικότερα, στο κοπτικό αλφάβητο πλην των ελληνικών γραμμάτων υπάρχουν και μερικά γράμματα ακόμη από την τοπική δημοτική ιερογλυφική γραφή, για ιδιαίτερες συλλαβικές προφορές που δεν υπήρχαν στην ελληνική. Σημειώνεται ότι μετά το θάνατο του Μ. Αλέξανδρου το 323 π.χ., ένα από τα βασίλεια που ιδρύθηκαν ήταν και αυτό της Αιγύπτου με έδρα την Αλεξάνδρεια και πρώτο βασιλιά το στρατηγό του Μ. Αλέξανδρου Πτολεμαίο. Υποτάχθηκε στους Ρωμαίους το 30 π.χ. Ειδικότερα μετά το θάνατο του Μ. Αλέξανδρου το 323 π.χ., η συνέλευση του στρατού στη Βαβυλώνα όρισε ως τυπικό βασιλιά τους κράτους του το Φίλιππο Αριδαίο, ετεροθαλή αδελφό του Μ. Αλέξανδρου και διανοητικά ανάπηρο και μέχρι η γυναίκα του Μ. Αλέξανδρου Ρωξάνη να φέρει στον κόσμο το παιδί του Μ. Αλέξανδρου (τον Αλέξανδρο Δ). Παράλληλα, επειδή οι εν λόγω δεν ήταν σε θέση να κυβερνήσουν, την εξουσία μοιράστηκαν οι μεγάλοι στρατηγοί. Ο Αντίπατρος πήρε την εποπτεία του ευρωπαϊκού τμήματος, ο Κρατερός τη διοίκηση των στρατευμάτων της Ασίας και ο Περδ ίκας την εποπτεία του ασιατικού τμήματος. Επίσης ανατέθηκε η διοίκηση της Αιγύπτου στον Πτολεμαίο, της Φρυγίας στον Αντίγονο, στο Λυσίμαχο της Θράκης κ.α. Ωστόσο ο Περδίκας δολοφονείτε κατά τη διάρκεια μιας εκστρατείας εναντίον του Πτολεμαίου της Αιγύπτου και προ αυτού, ο Αντίγονος αυτοανακηρύσσεται, το 306 π.χ., βασιλιάς και τον ίδιο τίτλο έδωσε και στον γιο του Δημήτριο, που έγινε αργότερα γνωστός με την επωνυμία

67 Α.Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ «Η ΓΡΑΦΗ (ΙΣΤΟΡΙΑ, ΕΙΔΗ ΚΛΠ» 67 Πολιορκητής. Όμως η ενέργεια αυτή του Αντίγονου είχε ως συνέπεια να συνασπιστούν εναντίον του οι άλλοι στρατηγοί, με αποτέλεσμα να αρχίσει μια σειρά συγκρούσεων μεταξύ των ως άνω διαδόχων, που διεξάγονταν από την Ασία μέχρι την Ελλάδα. Στη διάρκεια των πολέμων αυτών, ύστερα και από διάφορες αντιμακεδονικές αναταραχές που έγιναν στην ηπειρωτική Ελλάδα, δολοφονήθηκαν και ο Φίλιππος Αριδαίος και ο γιος του Μ. Αλέξανδρου. Τελικά το 301 π.χ., οι αντίπαλοι συγκρούστηκαν σε μια αποφασιστική μάχη στην Ιψό. Ο Αντίγονος στη μάχη αυτή και νικήθηκε και σκοτώθηκε και το αποτέλεσμα της μάχης αυτής ήταν η δημιουργία των εξής νέων κρατών, που το καθένα αναγνώριζε το άλλο, το εξής: Το βασίλειο της Μακεδονίας, με βασιλιά τον Κάσσανδρο, γιο του Αντίπατρου. Το βασίλειο της Συρίας, με βασιλιά το Σέλευκο, που περιλάμβανε όλες τις ασιατικές κτήσεις, και έδρα την Αντιόχεια. Υποτάχθηκε στους Ρωμαίους το 64 π.χ. Το βασίλειο της Αιγύπτου, με βασιλιά τον Πτολεμαίο και έδρα την Αλεξάνδρεια. Υποτάχθηκε στους Ρωμαίους το 30 π.χ. Το Βασίλειο της Θράκης, που περιλάμβανε και μεγάλα τμήματα της Ασίας, με βασιλιά το Λυσίμαχο. Το βασίλειο της Θράκης διαλύθηκε γρήγορα, επειδή ο Λυσίμαχος συγκρούστηκε με το Σέλευκο και στη μάχη που έγινε στο Κουροπέδιο της Λυδίας το 281 π.χ. νικήθηκε και σκοτώθηκε. Τα εδάφη του τα πήραν η Συρία και η Μακεδονία. Στα ως άνω βασίλεια προστέθηκαν αργότερα και άλλα μικρά βασίλεια, όπως το βασίλειο της Περγάμου, το βασίλειο της Βακτριανής στο Αφγανιστάν Ινδίες κ.α. Αλεξάνδρεια, ρωμαϊκή περίοδος, μ.χ. Με πλοίο και το φάρο Αλεξάνδρειας Νόμισμα Πτολεμαίου του Α ( B.C.). ΚΟΠΤΙΚΟ ΑΛΦΑΒΗΤΟ ΑΡΙΘΜΟΙ ΚΟΠΤΙΚΗΣ ΓΡΑΦΗΣ ΔΕΙΓΜΑΤΑΤΑ ΚΟΠΤΙΚΗΣ ΓΡΑΦΗΣ

68 Α.Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ «Η ΓΡΑΦΗ (ΙΣΤΟΡΙΑ, ΕΙΔΗ ΚΛΠ» 68 Ελληνική επιγραφή στο Temple of Isis της Αιγύπτου Κοπτική επιγραφή 7 ου αι. μ.χ.

69 Α.Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ «Η ΓΡΑΦΗ (ΙΣΤΟΡΙΑ, ΕΙΔΗ ΚΛΠ» 69 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 ο Η ΛΑΤΙΝΙΚΗ ΚΑΙ ΟΙ ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΓΡΑΦΕΣ: ΙΤΑΛΙΚΗ, ΑΓΓΛΙΚΗ, ΓΕΡΜΑΝΙΚΗ ΚΛΠ 1. Η ΛΑΤΙΝΙΚΗ ΓΡΑΦΗ: ΑΛΦΑΒΗΤΟ, ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΚΛΠ Στη Λατινική Γραφή οι λέξεις γράφονται όχι ιστορικά, όπως συμβαίνει στις σημερινές γραφές που χρησιμοποιούν το λατινικό αλφάβητο (Αγγλική, Γαλλική κ.α.), αλλά όπως περίπου στην Ελληνική. Δηλαδή φθογγικά και συνάμα ετυμολογικά με τα κεφαλαία: A, B, C.. και μικρά γράμματα: a, b, c, καθώς και με τις παραλλαγές Ι(i) = Υ(y) = Ε- Ε(ee) = ΟΕ(oe), ΑΕ(ae) = E(e), Μ (m) & ΜΜ(mm),., π.χ.: Italia, comma, mensa mensae, όμως με λιγότερη ορθογραφία. Στη Λατινική Γραφή δεν υπάρχουν τα ομόηχα γράμματα Ω(ω), Η(η) με τα οποία διακρίνονται βασικά τα ρήματα από τα πτωτικά, το τονικό σημάδι και τα προσηγορικά ( ορθογραφικά) σημεία (τονικό σημάδι, διαλυτικά, απόστροφος κλπ), επειδή αυτά επινοήθηκαν μετά που οι Λατίνοι αντέγραψαν το ελληνικό αλφάβητο. Έτσι η Λατινική γραφή είναι πιο εύκολη από την ελληνική, όμως υποδεέστερης αξίας. ΛΑΤΙΝΙΚΟ ΑΛΦΑΒΗΤΟ Το λατινικό αλφάβητο έχει 26 ψηφία, τα εξής: Α(a) = α Ν(n) = εν B(b) = μπε O(o) = o C(c) = κα ή τσε P(p) = πε D(d) = ντε Q(q) = κ(ι)ού E(e) = ε R(r) = ερ F(f) = εφ S(s) = ες G(g) = γκε T(t) = τε H(h) = χα U(u) = ου, I(i) = ι V(v) = βε J(j) = γιώτ-λούγκο Χ(χ) = ιξ Κ(κ) = kap W(w) = βε L(l) = ελ Y(y) = ί γκραίκουμ M(m) = εμ Ζ(3) = ζέτα Κεφαλαία γράμματα: A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z Μικρά γράμματα: a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z Γράμματα φωνήεντα: Α(a), U(u), Ε(e), O(o), Y(y) = I(i) Γράμματα σύμφωνα: Ημίφωνα: N(n), M(m), L(l), R(r), S(s), Z(3) = ν, μ, λ, ρ, σ/ς, ζ Ουρανικά: C(c), J(j), H(h) = κ, γ, χ Χειλικά: P(p), V(v), F(f) = π, β, φ Οδοντικά: T(t) = τ, ΤΗ(th) = θ/δ Συμπλεγματικά: B(b), D(d), G(g), Χ(χ) = mp, nt, nk, ks Ομόφωνα: Ε(e) = AE(ae), Ι(ι) = Υ(y), PH(ph) = F(f), C(c) = K(k), CΗ = H(h) Διπλά και διψηφα: PH(ph) = φ, TH(th) = δ/θ, CH(ch) = χ, AE(ae) = ε MM(mm), NN(nn), LL(ll), RR(rr), SS(ss) = μμ, νν, λλ, ρρ, σσ CC(cc), TT(tt), PP(pp), BB(bb) = κκ, ττ, ππ, ββ

70 Α.Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ «Η ΓΡΑΦΗ (ΙΣΤΟΡΙΑ, ΕΙΔΗ ΚΛΠ» 70 Ειδικότερα. στη Λατινική Γραφή: 1. Οι λέξεις γράφονται κατά φθόγγο από αριστερά προς δεξιά, όπως ακριβώς και στην ελληνική, όμως με ολιγότερη ορθογραφία, π.χ. L-a-t-i-o, I-t-a-l-i-α. 2. Υπάρχουν γράμματα για όλους τους φθόγγους της γλώσσας και μερικά από αυτά είναι και δίψηφα, τα: PH(ph) = F(f) = φ, TH(th) = δ/θ, CH(ch) = Η(h) = χ, AE(ae) = Ε(ε) = ε, Μ(m) = MM(mm), Το γράμμα H(h) προφέρεται όπως το ελληνικό Χ(χ), hora = ώρα, όμως ταυτόχρονα μ αυτό σχηματίζουμε και μερικά δίψηφα γράμματα, όπως τα: PH(ph), TH(th), DH(dh) = F(f) ή Φ(φ), Θ(θ), Δ(δ). 3. Υπάρχουν τα ομόφωνα γράμματα (κάτι όπως και στην ελληνική): Ε(e) = AE(ae), Ι(ι) = Υ(y) = OE(oe), PH(ph) = F(f), C(c) = K(k), CΗ = H(h) με τα οποία υποδεικνύεται υποτυπωδώς η ετυμολογία ή η καταγωγή κάποιβν λέξεων. Για παράδειγμα: Με το δίψηφο γράμμα ΑΕ(ae) γράφεται η κατάληξη του πληθυντικού των πρωτοκλίτων και με ε οι άλλες περιπτώσεις: nauta nautae, Mε τα δίψηφα γράμματα CΗ(ch), Ph(ph) γράφονται οι λέξεις με ελληνική καταγωγή: Chios = Χίος, Chist, philosophia, mathematica, θέμα > thema και με H(h), F(f) των λατινικών : habeo, homo, futura, fumo, fonto.. Με τα διπλά όμοια γράμματα MM(mm), NN(nn), LL(ll), RR(rr), SS(ss) = μμ, νν, λλ, ρρ, σς, CC(cc), TT(tt), PP(pp), BB(bb) = κκ, ττ, ππ, ββ υποδεικνύονται τα φθογγικά πάθη των συμφώνων που συμβαίνουν στις λέξεις κατά την παραγωγή και σύνθεση, όπως στην ελληνική. Κανόνες: n + n,r,l,m = nn,rr,ll,mm: in-rideo > irrideo, con-mitto > committo, con-loquor > colloquor... n + p,b = mp, mb: in-piuς > impius, in-port > importer...b + c = cc: ab-cedo > accedo,... Με τα γράμματα B(b), D(d), G(g) γράφοντι οι απλές λέξεις και με τα MP(mp), NT(nt), NC(nc) οι σύνθετες, (έτσι διακρίνονται οι σύνθετες), π.χ.: bucca & compare, dominus & contract, gario & concinno.. 3) Στη Λατινική Γραφή για υπόδειξη της ετυμολογίας πολλών λέξεων χρησιμοποιούνται και κάποια ομόηχα σύμφωνα, τα: Q = C = Κ, F = PH, V = W, όπου και π.χ. με το γράμμα F(f) γράφονται οι λέξεις λατινικής καταγωγής: Forum, Forza.. και με το PH(ph) τις ελληνικής: pharmacy, Phaedon, 4) Οι λέξεις από την ελληνική γλώσσα και γραφή κρατούν την ελληνική ορθογραφία: ελληνικά: μύθος, πυραμίς, γράμμα, Γραικία, Φοίνιξ... = λατινικά: mythus, pyramis, gramma, Graecia, Phoenix..., Σημειώνεται ότι: 1) Κάποια γράμματα της λατινικής δεν υπάρχουν στην ελληνική, τα εξής: α) Τα Β(b), D(d), G(g) = μπ, ντ, γκ/γγ, αφού είναι διαφορετικά από τα ελληνικά γράμματα Β Γ Δ. Τα Β G D προφέρονται όχι β, δ, γ, αλλά: μπ, γκ, ντ, τζ, που στην ελληνικά γραφονται αναλυτικά, δηλαδή ΜΠ(μπ), ΝΤ(ντ), ΓΚ/ΓΓ(γκ/γγ): συλλαβή > syllaba (προφορά «σίλαμπα»), δάκτυλος > dactylus,(προφορά «ντάκτυλuς») δέμα > dema («ντέμα»), βήτα > beta («μπέτα»), γραμματική > grammatica («γκραμάτικα»), δράμα > drama... β) Το γράμμα U(u) = ελληνικά (εκεί γράφεται δίψηφα) ΟΥ(ου): Europa = «εουρόπα» Γ) Το σύμπλεγμα qu προφέρεται κβ: Quies ( κβίες = ησυχία ), aqua («άκουα»= νερό) 2) Στη λατινική μερικά γράμματα έχουν ιδιαιτερότητες στην προφορά, π.χ.: Το γράμμα Ζ(z) προφέρεται όπως το ελληνικό Ζ(ζ), όμως ανάμεσα σε δυο φωνήεντα προφέρεται και τζ/τσ: maza ( ματζα») = μάζα, 3ephyrus = ζέφυρος. Το γράμμα Σ(s) προφέρεται όπως το ελληνικό Σ(σ,ς): dominus, super, όμως ανάμεσα σε δυο φωνήεντα προφέρεται και ως ζ: rosa («ρόζα»), asinus («αζίνους»), όπως και το ti- ως τς: latium - Latio («λάτιουμ & λάτσιο»). Το γράμμα C(c) προφέρεται όπως το ελληνικό Κ(κ), όμως προ των ae, oe, eu προφέρεται και ως τς: cecidi, cycinus, caedo 3) Tα λατινικά ΑΕ(ae), OE(oe) είναι ίδια με τα ελληνικά ΑΙ(αι), Οι(οι), δηλαδή πότε είναι δίφθογγοι (= δυο φθόγγοι) και πότε δίψηφα γράμματα (ένας φθόγγος). Στην ελληνική αυτά ξεχωρίζουν με τα διαλυτικά, βλέπε αϊ & αι, οϊ & οι. Στη λατινική, όμως, δεν υπάρχουν τα διαλυτικά και έτσι εκεί δεν ξεχωρίζουν πότε είναι δίφθογγος και πότε δίψηφο γράμμα, πρβλ: Aeneas ( ενέας = Αινέας») & aer ( αερ = αήρ ), aeneus ( αένεους = χαλκούς ), Foenix = Φοίνιξ, Βοeotia = Βοιωτία & coerrceo ( κοέργκεο ).

71 Α.Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ «Η ΓΡΑΦΗ (ΙΣΤΟΡΙΑ, ΕΙΔΗ ΚΛΠ» 71 4) Tα AU(au), EU(eu) προφέρονται «αου, εου»: nauta, laudo και μερικά από αυτά προέρχονται από τα ελληνικά αυ, ευ: Ευρώπη > Europa («εουρόπα»), Λευκάς > Leucas («λεουκάς»), ο λόγος που πολλοί τα λένε και δίφθογγους. 5) Με το γράμμα «γιώτ» J(j) γράφεται κανονικά ο φθόγγος γ και με το γράμμα «γκε» G(g) γράφεται το σύμπλεγμα γκ. Ωστόσο αυτό πολλές φορές δεν τηρείται και J(j) = «γι/γκι»: Jupiter = γκιούπιτερ ή γιούπιτερ, judico γ(κ)ιούδικο, Jordanes = γιορδάνες ή γκιορδάνες = Ιορδάνης και Gu(gu) = γκβ/γκ: lingua ( λίνγκβα ), arguo ( αργκουο ) 2. ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΜΕ ΤΗ ΛΑΤΙΝΙΚΗ ΓΡΑΦΗ Στη λατινική γραφή δεν υπάρχουν: Α) Τα γράμματα δ, γ του ελληνικού αλφάβητου, ε- πειδή εκεί δε συνηθίζονται και τόσο οι φθόγγοι αυτοί. Οι από ξένες λέξεις τρέπονται σε d, g. Το γράμμα θ γράφεται δίψηφα ΤΗ(th). Β) Τα ορθογραφικά σημεία (τονικό σημάδι, απόστροφος κ.τ.λ.) και τα ομόφωνα γράμματα: Ω Η, ΕΙ, ΥΙ επειδή οι Λατίνοι αντέγραψαν το ελληνικό αλφάβητο πριν επινοηθούν αυτά. Έτσι στη λατινική γραφή δε σημειώνονται: Α) Οι τονιζόμενες συλλαβές, οι συνηρημένες και ασυναίρετες συλλαβές, καθώς και η προφορά με συνίζηση, αποκοπή, έκθλιψη κ.τ.λ. Στην ελληνική λέμε γράφουμε: σόλα & σ όλα = σε όλα, μία & μια, Μάιος & μαία (μέα), γάϊα & γαία, θεϊκός & θείος, έξοχη & εξοχή. Κάτι που δε μπορεί να γίνει στη λατινική. Το πού τονίζεται η λέξη καταλαβαίνεται από πείρας: latium = «λάτιουμ», problema = «πρόμπλεμα»... Το πότε τα ae eu, au, oe είναι δίφθογγος και πότε δίψηφα γράμμα φαίνεται από πείρας: Φοίνιξ > foenix («φίνιξ», οe = oι = [ι]) & coergo («κοέργκο», οe = [ο-ε]), αένεος > aeneus («αένεους», ae = [α-ε] & γραικία > graecia («γκρεκία», ae = αι = [ε]), Βοιωτία > Boeutia («μπεουοτία»), κωμωδία > comοedia («κομεούντια»), auricila («αουρικίλα» > «ορικίλα»),... Β) Κάποια νοηματικά στοιχεία,, όμως τα θηλυκά με η, τα ρήματα με ω,ει, η γενική πληθυντικού με ω κ.α.: lego, legis.. = λέγω, λέγεις.. Για τον ίδιο λόγο στη λατινική δε σημειώνονταν τα φθογγικά πάθη της συναίρεσης και εναλλαγής φωνηέντων, πρβλ: facio - perficio, rapio - diripio, statuo -instituo, caedo - occido, sacro - obsecro, scado -descedo, spargo -dispergo.. Στην ελληνική θα γράφαμε: Facio (φάκιο) > perficio (περφήκιο), rapio (ράπιο) > deripio (ντερήπιο), instatuo > instituo (ινστήτουο)... Δηλ. στην ελληνική γράφουμε με η την τροπή των α ή του ε σε ι, με οι την τροπή του ο σε ι, με αι την τροπή του α σε ε... Όσες λατινικές λέξεις έχουν τα γράμματα ae, oe, eu.. είναι από την ελληνική γραφή: Phoenix, Αegium,... Από τις πτώσεις σημειώνεται μόνο ο πληθυντικός αυτών που λήγουν σε -α με το -ae (όπως στην ελληνική με το -αι): dea - deae (θεά, θεαί), mensa - mensae (τράπεζα, τράπεζαι), poeta - poetae 3. Η ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ ΤΗΣ ΛΑΤΙΝΙΚΗΣ ΓΡΑΦΗΣ Σύμφωνα με την παράδοση οι Λατίνοι πήραν τη γραφή από τους Έλληνες μέσω των Ετρούσκων, κάπου τον 7-6 ο π.χ. αι., κάτι που πιστοποιείται σαφώς και από τα εξής: 1) Στη λατινική και γενικώς στις ιταλικές γλώσσες και διαλέκτους δεν υπάρχει η λέξη «φθόγγος».απλώς στη λατινική γραφή υπάρχουν γράμματα για τα σύμφωνα και τα φωνήεντα. 2) Οι γραμματικοί όροι της λατινικής γραμματικής είναι ελληνικές λέξεις, πρβλ: γραμματική > grammatica, αλφάβητο > alfabeto, ορθογραφία > orthografia, κόμμα > comma, δίφθογγοι > diphthogi, συλλαβή > syllaba... 3) Τα γράμματα του λατινικού αλφάβητου είναι ίδια ακριβώς με αυτά του αρχαίου Αττικού και Χαλκιδικού αλφάβητου. 4) Η λατινική γραφή, ενώ δεν έχει ορθογραφικό σύστημα γραφής (τα ομόφωνα γράμματα ω & ο, ε & αι, ι & η & υ & οι ) καταγράφει πολλές λέξεις για λόγους ετυμολογικής κατανόησης ή διάκρισή τους από άλλες ομόηχες ως έχουν στην ελληνική γραφή: Γραικία > Graecia, Φοίνιξ > Phoenix, γραμματική > grammatica...

72 Α.Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ «Η ΓΡΑΦΗ (ΙΣΤΟΡΙΑ, ΕΙΔΗ ΚΛΠ» 72 ΑΡΧΑΙΑ ΙΤΑΛΙΚΑ ΑΛΦΑΒΗΤΑ Ancient Latin (Από επιγραφές του 7 ου - 6 ου π.χ. αι. ) Faliscan (Από επιγραφές του π.χ.) Middle Adriatic / South Picene Oscan (Από επιγραφές του π.χ.) ΤΟ ΠΑΛΙΟ ΡΩΜΑΙΚΟ ΑΛΦΑΒΗΤΟ. Έχει 23 ψηφία τα εξής: A B C D E F G H I K L M N O P Q R S T V X Y Z 4. ΟΙ ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΓΡΑΦΕΣ (ΟΙ ΓΡΑΦΕΣ ΜΕ ΛΑΤΙΝΙΚΟΥΣ ΧΑΡΑΧΤΗ- ΡΕΣ): ΑΓΓΛΙΚΗ, ΓΑΛΛΙΚΗ, ΓΕΡΜΑΝΙΚΗ Κ.ΛΠ. Οι σημερινές γραφές που χρησιμοποιούν το λατινικό αλφάβητο (Αγγλική, Γαλλική κλπ. ) λέγονται ιστορικές, επειδή πολλές λέξεις εκεί γράφονται όπως προφέρονταν κάποτε, είτε στην αρχαία ελληνική και λατινική γραφή είτε στις εν λόγω γλώσσες. Ειδικότερα στις γραφές με τους λατινικούς χαρακτήρες (αγγλική, γαλλική, γερμανική, ιταλική...) κάποιες λέξεις γράφονται όπως έχουν ακριβώς έχουν φθογγικά με τα αντίστοιχα γράμματα του αλφάβητου και οι υπόλοιπες ως εξης: 1) Οι λέξεις που προέρχονται από την αρχαία ελληνική ή τη λατινική γραφή γράφονται όπως έχουν εκεί, φωτογραφικά με λατινικούς χαρακτήρες, άσχετα αν η προφορά τους εκεί μπορεί να είναι και διαφορετική, πρβ π.χ.: ελληνική: πρόβλημα, τιτάν(ας), Γεωργία, Ευρώπη, ιδέα, τυπώ(νω), φωτοτυπία, νέο, Oλυμπιακός, φιλοσοφία, τηλέφωνο... & αγγλική: problem ( πρόμπλεμ»), titan («ταϊταν»), George («τζόρτζια»), Europe («γιούροπ»), idea («αϊντία»), type («τάϊπ»), prototype, new, Olympia philosophy, telephone,... ελληνική: ακ(τ)ίς, Γεωργιανός, Συριανός, Λατίνος... & γαλλική: action («αξόν»), Georgien («ζεορζάν»), Syrien («σιριάν»), Latin («λατάν»)... λατινική: cluba (κλούμπα -κλούβα), cupa (κούπα), America, pluς (πλους), imperial («ιμπέριαλ»), lina («λίνα»), douo > double («ντουπλέ»), catae («κάτε - γάτες»).. & αγγλική: club («κλάμπ»), cup («κάπ»), America, plus («πλας»), imperial («ιμπίριαλ»), line («λάϊν»), double ("ντάμπλ"), gates (γκέϊτς)... Με την ελληνική και λατινική γραφή - ορθογραφία γράφονται και λέξεις άλλων γλωσσών (αραβικές, εβραϊκές...), πρβλ π,χ, ελληνικά: άλγεβρα, Εμμανουήλ, Δανιήλ... = αγγλικά: algebra, Emmanuel, Daniel... 2) Oι παράγωγες λέξεις γράφονται στο θέμα όμοια με τις πρωτότυπές τους, άσχετα αν καμιά φορά η προφορά της παράγωγης λέξης είναι διαφορετική από την πρωτότυπη, λόγω φθογγικού πάθους (συναίρεσης κ.α.), πρβλ π.χ.: volcano («βολκέϊνουν») > volcanic («βολκανικ»), athlete ( άθλιτ ) > athletic ( αθλέτικ ), busy ( μπάζι») > business ( μπίζνες», day ( ντέι )

73 Α.Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ «Η ΓΡΑΦΗ (ΙΣΤΟΡΙΑ, ΕΙΔΗ ΚΛΠ» 73 > Sanday ( σάντι ), live («λάϊβ») >living ("λίβινκ"), εδώ i = [α & αϊ], no ("νόου"), not ("νότ") > nothing ("νάθινκ"), εδώ ο = [ οου & α]. 3) Oι λέξεις που η γραφής τους δεν υπάρχει στην ελληνική και συνάμα είναι ομόφωνη (ομόηχη) με κάποια άλλη, γράφεται με πρόσθεση τυχαίου γράμματος, σύμφωνα με τη σκέψη αυτού που την καθιέρωσε γραφικά, που, αν και γράφεται, δεν προφέρεται, πρβ π.χ.: γαλλική: grave (στον ενικός) & graves (στον πληθ.) (Εδώ το -es δεν προφέρεται, αλλά μπαίνει για διάκριση του πληθυντικού από τον ομόηχο ενικό. αγγλική: to & t(w)o & to(o), rit(e) & (w)rit(e) & ri(g)t(h).. (Εδώ τα: w o w e g h δεν προφέρονται, μπήκαν για διάκριση των oμόφωνων λέξεων) John, εδώ μπήκε το γράμμα h, αν και δεν προφέρεται, επειδή στην ελληνική και στην εβραϊκή προφορά υπάρχει ο φθόγγος - γράμμα χ: Ιωάννης < Ιοχάναν. Ομοίως: sent & cent & scent, pare & pair & pear, boy & buoy.. no & know, sail & sale, grown & groan, fought & fort, war & wore, side & sighed, made & maid, night & Knight, soared & surd, hole & whole, morning & mourning... Ας σημειωθεί και ότι: 1) Η γραφή μιας λέξης με τον ως άνω τρόπο παραμένει στο χρόνο ακόμη και αν η προφορά της αλλάξει ή αν η λέξη λέγεται με δυο ή περισσότερες προφορές. Πρβλ π.χ. στην αγγλική που ενώ άλλοι λένε π.χ.: "δε λαντον, μπάτι, σον κόνερ, ουάτ..." και άλλοι "δι λόντον μπόντι, σιν κόνερι, χουάτ ή γουάτ..", ωστόσο και οι μεν και οι δε γράφουν ίδια, δηλ.: the London, body, Sean Coneri, what.. Ομοίως η λέξη π.χ. minute προφέρεται μίνιτς, όταν δηλώνει ουσιαστικό (το λεπτό της ώρας) και μινιουτ ή μαϊνιουτ, όταν δηλώνει επίθετο (λεπτομερής). Αυτό συμβαίνει σε πάμπολλες λέξεις. 2) Στη γραφή αυτή λέξη μπορεί να προφέρεται αλλιώς π.χ. στα αγγλικά και αλλοιώς στα γαλλικά, πρβλ π.χ. τις λέξεις: BEAUTE = αγγλική προφορά «μπιούτι» και γαλλική «μποτέ». Όλα αυτά είναι και η αιτία που στη γραφή αυτή: 1) Στις εν λόγω γραφές υπάρχει δυσαρμονία μεταξύ γραφής και προφοράς, λέμε π.χ. στην αγγλική "αϊντία" και γράφουμε "ιντέα" (Idea). Παρουσιάζεται δηλ. το φαινόμενο για το ίδιο γράμμα να έχουμε πέντε, έξι.. προφορές και όχι μια, όπως στην ελληνική, ή με ένα γράμμα να παριστάνουμε ένα ή δυο ή τρεις.. φθόγγους και όχι ένα πάντα, όπως στην ελληνική. Παρέβαλε π.χ. στην αγγλική:: i = αϊ = ι = ε = εε = ιι: titan (ταϊτάν), prize (πράϊζ), girl (γκέρλ), pig (πιγκ), ability (αμπίλιτι).. e = i = ee = ea = ie = ui = ay = u... = [ι]: feel, seen, fit, sin, least, beat, city, cities («σιτις»), built ( μπίλτ ), sanday ( σαντι ), business ( μπίζνες ),... ο = ο = οο = α = ου = ουα = οου = ε..: go (γκόου), come (καμ), one (ουάν), to (του), God (γκοντ), lotus (λοτους).. a = ο= εϊ = α = ε= ouo...: was (γουόζ), Αmerica (αμέρικα), hand (χέντ), table (τέϊμπλ).. e = ι = ε = α...: me (μι), every (έβρι) love (λαβ), peter (πέτερ).. u = ου = α = ε = γιου...: cup (κάπ), use (γιούζ), run (ραν), Murphy (μέρφι).. w= ου =γου = χου...: Washington (Ουάσινγκτον), web (γουέμπ), west (γουέστ), whiskey, & wrist (ρίστ), two (του )... th = δ/θ: the (δε), mother (μάδε), thing (θίνκ).. cc = κ/κσ: accompany (ακόμπανι), acces (αξές)... sc = σ/σκ: scenario ("σενάριο") & Scorpio ("σκόρπιο"),...,... Όπως βλέπουμε από τα πιο πάνω παραδείγματα άλλα λέμε και άλλα γράφουμε ή άλλα βλέπουμε και άλλα προφέρουμε! Εδώ "ορθογραφία" είναι η δημιουργία για κάθε λέξη ενός ορισμένου "οπτικού ινδάλματος", το οποίο γι' αυτούς που ξέρουν από γραφή αποτελεί την "ιδεατή εικόνα" γραφής κάθε λέξης. Η ιδεατή αυτή εικόνα συνάπτεται στο νου του ομιλούντος προς την ακουστική "εικόνα, δηλ. προς τον τρόπο προφοράς μιας δεδομένης λέξεως, καθώς και προς τη σημασία της. 2) Δε μπορεί να υποδειχτεί στις εν λογω γραφές η σωστή προφορά μιας λέξης. Για να δούμε εδώ πως προφέρεται μια γραπτή λέξη που βλέπουμε πρώτη φορά δε διαβάζουμε τα γράμματα, αλλά ρωτούμε τους άλλους πως προφέρεται ο συνδυασμός των γραμμάτων της γραπτής αυτής λέξης ή ψάχνουμε σε λεξικό! Αν θέλουμε να γράψουμε μια λέξη που ακούμε για πρώτη φορά, πάλι ρωτούμε τους άλλους ή ψάχνουμε στο λεξικό! 3) Δε βοηθιόμαστε στην ετυμολογία των λέξεων, αφού εδώ ούτε το μέρος λόγου υποδείχνεται ούτε το γένος ούτε ο τύπος ούτε τα φθογγικά πάθη...

74 Α.Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ «Η ΓΡΑΦΗ (ΙΣΤΟΡΙΑ, ΕΙΔΗ ΚΛΠ» 74 4) Απαιτείται τόσο χρόνος για την εκμάθηση της γραφής, όσος χρειάζεται για να απομνημονεύσεις τη γραφή μια μια των λέξεων. 5) Δε μπορεί κάποιος να μελετήσει σωστά τις γλώσσα σε φθόγγους, συλλαβές..., πρβλ π.χ.: why = προφορά «χου-ά-ϊ» = 3 συλλαβές και όχι 1 ως δείχνει, titan = προφορά «τα-ϊταν» = 3 συλλαβές και όχι 2, go = προφορά "γκό-ου" = 2 συλλαβές, ενώ φαίνεται ως 1, come = προφορά "κάμ" = 1 συλλαβή ενώ φαίνεται ως 2, too = προφορά "του" = 1 συλλαβή, ενώ φαίνεται ως 2.. 6) Για να υποδειχθεί η σωστή προφοράς μιας λέξης χρησιμοποιούνται τα καλούμενα PHONETICS SYMBOLS. Όλα αυτά είναι και ο λόγος που κάποιοι (Έρασμος, ο Saussare κ.α.) ζητούν την κατάργηση της γραφής με λατινικούς χαρακτήρες και την καθιέρωση μιας άλλης γραφής που να έχει τόσα γράμματα όσοι και οι φθόγγοι, κάτι που είναι λάθος, γιατί με φθογγική και μόνο γραφή δεν είναι δυνατόν να διακρίνουμε τις ομόηχες λέξεις. Η μόνη σωστή λύση είναι η καθιέρωση της ελληνικής γραφής ως διεθνούς. 5. Η ΑΓΓΛΙΚΗ ΓΡΑΦΗ Το αγγλικό αλφάβητο έχει τα 26 ψηφία του λατινικού με την ονομασία τους (τα ίδια έ- χουν και το γερμανικό, γαλλικό, ιταλικό..., μόνο που εκεί ονομάζονται αλλιώς): ΑΓΓΛΙΚΟ ΑΛΦΑΒΗΤΟ Α(a) = έι, B(b) = μπι, C(c) = σι, D(d) = ντι, E(e) = ι, F(f) = εφ, (g) = τζι, H(h) = έιτσ, I(i) = άι, J(j) = τζέι, K(k) = καπ, L(l) = ελ, M(m) = εμ, N(n) = εν, O(o) = ο, P(p) = πι, Q(q) = κιού, R(r) = άρ, S(s) = ες, T(t) = τι, U(u) = γιού, V(v) = βι, W(w) = νταπλ γιου, X(x) = εξ, Y(y) = ουάι, Z(z) = ζετ Στην αγγλική γραφή, εκτός αυτών που είπαμε πιο πριν για τη γραφή με λατινικούς χαρακτήρες: 1) Σε ορισμένες λέξεις τα γράμματα έχουν την ίδια προφορά που έχουν και τα αντίστοιχα λατινικά, π.χ.: every (έβρι), Athens (άθενς), Italy (ίταλι), pig (πιγκ), ability (αμπίλιτι),morning (μόρνινγ), yale (γιάλε),... Σε άλλες, στις περισσότερες, τα ίδια γράμματα είναι αδύνατο να πεις ποια ακριβώς προφορά έχουν ή βγαίνει μόνο εάν ξέρεις η όλη λέξη πως προφέρεται, πρβλ: was (προφορά "γουόζ") και America ("αμέρικα") και must ("μάστ") & come ("κάμ") & cup ( καπ ) & use ( γιούζ )... όπου π.χ. το γράμμα a πότε προφέρεται α πότε ο.. κάτι το ίδιο και με το u... 2) Αν αλλάξει η προφορά μιας λέξης στο χρόνο ή κατά την παραγωγή και σύνθεση λόγω φθογγικού πάθους, αυτή γράφεται πάλι όμοια: live (λάϊβ) > living (λίβινκ), not (νοτ) > nothing (νάθινκ) Κάτι που δε συμβαίνει στη λατινική και ελληνική γραφή, αφού εκεί: 1) Οι λέξεις γράφονται αφ ενός ως έχουν επακριβώς φθογγικά και αφ ετέρου ανάλογα με την ετυμολογία τους. Εδώ με τα ομόφωνα γράμματα Ο(ο) & Ω(Ω), Ι(Ι) & Η(η) & Υ(υ) υ- ποδείχνεται η ετυμολογία (= το μέρος λόγου, ο τύπος κ.τ.λ.) των λέξεων και έτσι έχουμε και βοήθεια στην κατανόησή τους και στη διάκριση των ομοήχων, πρβλ π.χ.: καλή & καλοί & καλεί, φιλί & φυλή, καλώ & καλό 2) Αν αλλάξει η προφορά μιας λέξης, αλλάζει και η γραφή της σύμφωνα με τους κανόνες των φθογγικών παθών (συναίρεσης, σύνθλιψης..), ώστε και την πιστή φωνητικότητα να υποδείχνουμε και την καταγωγή της (= την πρωτότυπη ή ριζική λέξη), άρα και το ακριβές της νόημα: πλέον, χρέματα... > πλήθος, χρήματα,.. (η τροπή του ε σε ι γράφεται με η), κόβω > κόβμα κόμμα, γράφω, γράφμα > γράμμα... (π β φ + μ = μμ)...

75 Α.Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ «Η ΓΡΑΦΗ (ΙΣΤΟΡΙΑ, ΕΙΔΗ ΚΛΠ» ΤΑ PHONETICS - ΥΠΑΡΧΕΙ ΚΑΛΥΤΕΡΗ ΛΥΣΗ ΑΠΟ ΤΑ PHONETICS SYMBOLS ΚΑΙ ΤΗ ΛΑΤΙΝΙΚΗ ΓΡΑΦΗ = Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΡΑΦΗ Επειδή στη γραφή με λατινικούς χαρακτήρες υπάρχει δυσαρμονία μεταξύ προφοράς και γραφής λόγω ιστορικής γραφής (πρβλ π.χ. στην αγγλική τη λέξη idea, λέξη προερχόμενη από την ελληνική λέξη «ιδέα», η οποία ενώ προφέρεται «αϊντία», γράφεται idea ), πολλά λεξικά των γραφών αυτών για υπόδειξη της ορθής προφοράς των λέξεων έφτιαξαν - χρησιμοποιούν τα καλούμενα φωνητικά σύμβολα (Phonetic symbols). Τα σύμβολα αυτά είναι κάπου 20 για τα φωνήεντα και κάπου 30 για τα σύμφωνα, ενώ όλοι κι όλοι οι φθόγγοι είναι μόλις 20! Φυσικά τα φωνητικά σύμβολα είναι ανοησία, γιατί θα ήταν πιο εύκολο και πιο απλό αντί αυτών να χρησιμοποιήσουμε την ελληνική γραφή. Υπενθυμίζουμε ότι: Α) Με τα 20 γράμματα του ελληνικού αλφάβητου: α, ε, ο, ι, ου = u, τ, δ, θ, π, β, φ, κ, γ, χ, μ, ν, λ, ρ, σ, ζ υποδείχνουμε πιστότατα μόνο την προφορά (τους φθόγγους) των λέξεων, π.χ.: «καλό, ψιλί, μπομπ, γκαζ, νταντ».., Β) Με επιπλέον τα κεφαλαία γράμματα: Α, Β, Γ, καθώς και ομόφωνα: Ο(ο) & Ω(ω), Η(η) & Ι(ι) & Υ(υ) υποδείχνουμε και την ετυμολογία των λέξεων (μέρος λόγου, τύπο κ.τ.λ.), άρα έτσι έχουμε και διάκριση των ομοήχων, πρβλ π.χ.: καλό & καλώ, αγαθή & Αγαθή & αγαθοί, ψιλή & ψιλοί & ψηλοί & ψηλή Γ) Με τα ορθογραφικά σημεία (τονικό σημάδι, απόστροφο κ.τ.λ.) υποδείχνουμε και τις τονισμένες και άτονες συλλαβές, την προφορά με συναίρεση, συνίζηση, έκθλιψη κ.τ.λ., πρβλ π.χ.: σ όλα & σε όλα & σόλα, κάλος & καλός & καλώς, καλώ, μία & μια, θείος & θεϊκός,, Η προφορά π.χ. της αγγλικής ομόφωνης λέξης «ράϊτ» στην ελληνική γραφή θα γράφονταν με διαφορετικό ομόφωνο γράμμα, π.χ.: ράϊτ & ράητ & ράϋτ (το με ποιο γράμμα γράφεται το θέμα κανονίζει η πρωτότυπος λέξη) και όχι με πρόσθεση τυχαίου γράμματος ή ιστορικά, δηλαδή (w)rite & ri(gh)t & rite... όπως γίνεται στην αγγλική. Επίσης, η λέξη αυτή θα μπορούσε να γραφεί όμοια σε όλες τις περιπτώσεις, δηλαδή «ραίτ», όμως με διαφορετικό τονικό σημάδι για κάθε περίπτωση ( σήμερα αυτό έχει καταργηθεί) Τα φωνητικά σύμβολα είναι πάρα πολλά (πάνω από 50), επειδή εκεί από τη μια υπάρχουν σύμβολα και για τα συμπλέγματα: μπ, ντ, γκ, τζ, τσ, κς, πς, αα, εε, οο, ιι, ουου. (στην ελληνική γράφονται αναλυτικά, εκτός των ξ, ψ) και από την άλλη για κάποια σύμβολα υπάρχουν επιπλέον γράμματα γι αυτά που προφέρονται με συνίζηση, έκθλιψη κ.τ.λ. Στην ελληνική γραφή γράφουμε π.χ.: μια & μία, δύο & δυο, σ όλα & σόλα & σε όλα και ανάλογα με τη θέση που βρίσκεται το τονικό σημάδι ή η απόστροφος στις λέξεις αυτές καταλαβαίνουμε- διακρίνουμε πότε τα γράμματα υ, ι προφέρονται με συνίζηση ή τονισμένα και πότε όχι, πότε το γράμμα σ προφέρεται με έκθλιψη και πότε όχι κ.τ.λ. Στα φωνητικά σύμβολα, αντί αυτού του απλού τεχνάσματος, έχουμε άλλο γράμμα, όταν το γράμμα ι προφέρεται με συνίζηση, άλλο όταν αυτό προφέρεται χωρίς συνίζηση και άλλο όταν αυτό επαναλαμβάνεται (όταν έχουμε δυο ι μαζί, όπως π.χ. στη λέξη δι-ίσταμαι). Κάπως έτσι συμβαίνει και με τα γράμματα που παθαίνουν έκθλιψη ή συναίρεση κ.τ.λ. PHONETICS

76 Α.Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ «Η ΓΡΑΦΗ (ΙΣΤΟΡΙΑ, ΕΙΔΗ ΚΛΠ» 76 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7 ο ΣΛΑΒΙΚΕΣ ΓΡΑΦΕΣ: ΡΩΣΙΚΗ, ΣΕΡΒΙΚΗ ΚΛΠ Οι ορθόδοξοι Σλάβοι: Ρώσοι, Βούλγαροι, Σέρβοι, Ουκρανοί, και Λευκορώσοι γράφουν με το καλούμενο κυριλλικό αλφάβητο, που είναι παραλλαγή του ελληνικού. Οι ρώσοι και οι Βούλγαροι γράφουν με το ίδιο ακριβώς αλφάβητο και οι Σέρβοι με κάποια μικρή διαφορά. Οι καθολικοί Σλάβοι: Πολωνοί, Τσέχοι, Σλοβάκοι και Σλοβένοι χρησιμοποιούν το ρωμαϊκό αλφάβητο με κάποια μικρή παραλλαγή. Κυριλλικό αλφάβητο ονομάζεται το αλφάβητο που επινόησε ο λόγιος του Βυζαντίου και ιεραπόστολος των Σλάβων Κύριλλος ( μ.χ. με σκοπό να μεταφράσει το Ευαγγέλιο στους Σλάβους. Τα παλαιότερα χειρόγραφα που είναι γραμμένα με την κυριλλική γραφή ανήκουν στον 11 ο αι. μ.χ. Το κυριλλικό αλφάβητο έχει φτιαχτεί από τα κεφαλαία γράμματα του ελληνικού βυζαντινού αλφάβητου: A B Γ Δ Ε Η Θ Κ Λ Μ Ν Ο Π Ρ είτε αυτούσια είτε με μικρές παραλλαγές. Εκείνοι που χρησιμοποίησαν πρώτοι το κυριλλικό αλφάβητο ήταν οι Βούλγαροι και μετά οι Σέρβοι. Στη ρώσικη και βουλγάρικη γραφή οι πιο πολλές λέξεις γράφονται ως έχουν φθογγικά με τα ανάλογα γράμματα του αλφάβητου και οι άλλες ιστορικά, δηλαδή είτε όπως προφέρονταν κάποτε στις γλώσσες γραφές αυτές (και από συνήθεια συνηθίζεται να γράφονται έτσι ακόμη) είτε ως έ- χουν (φωτογραφικά) από τη γλώσσα από όπου προέρχονται. Απλώς εδώ αντί για ελληνικούς ή λατινικούς χαρακτήρες έχουμε κυριλλικούς. Για παράδειγμα η γραπτή λέξη хляб (bread), ενώ σήμερα προφέρεται [hl ap], γράφεται ακόμη με το γράμμα б και όχι με το γράμμα п, επειδή με β προφερόταν πριν. Ομοίως η λέξη красив (= handsome, masc. sing.), ενώ σήμερα προφέρεται [krasif], γράφεται με в και όχι ф. Ομοίως η λέξη тежка (heavy, fem. sing.), ενώ προφέρεται [teška], γράφεται με ж και όχι ш. Η ρίζα της λέξης είναι теж- [tež-],όπου το ж διατηρείται. Πιο απλά, επειδή στις σλαβικές γραφές δεν υπάρχει καλός μηχανισμός για υπόδειξη της ετυμολογίας των λέξεων και διάκριση των ομοήχων, όπως στην ελληνική και λατινική, κάποιες λέξεις γράφονται είτε ως έχουν (φωτογραφικά) στην ελληνική ή λατινική είτε με την πρόσθεση επιπλέον κάποιου γράμματος, που αν και γράφεται δεν προφέρεται, όπως στην αγγλική γραφή. Έτσι εδώ άλλες λέξεις γράφονται - διαβάζονται όπως υποδείχνει το αλφάβητο: ΓρeЧИa (γκρέτσια» = η Ελλάδα), Кoлoнaки - Κολωνάκι, Kaτeρинa - Κατερίνα, Еклеcиacτ («εκλεσιαστ») - εκκλησιαστής, Cβeτлaнa - Σβετλάνα,.. και άλλες όχι (δηλαδή σ αυτές υπάρχει διάσταση μεταξύ προφοράς και γραφής), πρβλ: ΟΤΚΥДA = «ατκούντα», ΠΡИeΧΑΛ= «πριγιέχαλ» Ομοίως: пиша [piša] (to write), умен [umen] (smart), вятър [v atъr] (wind). ΡΩΣΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Η Ρωσική γλώσσα (ρωσικά: русский язык, λατινικά: russkiy yazyk, προφορά: [ˈruskʲɪj jɪˈzɨk]) είναι η πιο διαδεδομένη γεωγραφικά γλώσσα της Ευρασίας, η περισσότερο ομιλούμενη των Σλαβικών γλωσσών, και η μεγαλύτερη μητρική γλώσσα στην Ευρώπη. Ανήκει στην ανατολική ομάδα των σλαβικών γλωσσών είναι

77 Α.Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ «Η ΓΡΑΦΗ (ΙΣΤΟΡΙΑ, ΕΙΔΗ ΚΛΠ» 77 η επίσημη γλώσσα της Ρωσίας και κατατάσσεται στη πέμπτη θέση στον κόσμο κατ' αριθμό ομιλητών μετά την κινέζικη, την αγγλική, την Χίντι και την ισπανική. ΤΟ ΡΩΣΙΚΟ ΑΛΦΑΒΗΤΟ Η βάση του αλφάβητου της Ρωσικής γλώσσας είναι το Κυριλλικό αλφάβητο а /a/ б /b/ в /v/ г /g/ д /d/ е /jɛ/ ё /jo/ ж /ʐ/ з /z/ и /i/ й /j/ к /k/ л /l/ м /m/ н /n/ о /o/ п /p/ р /r/ с /s/ т /t/ у /u/ ф /f/ х /x/ ц /ts/ ч /ʨ/ ш /ʂ/ щ /ɕː/ ъ /-/ ы /ɨ/ ь / ʲ/ э /ɛ/ ю /ju/ я /ja/ (Εδώ: Η = [Ν] & И [= ι], Δ = «ντ», Γ = «γκ», Y = «Oυ», β = V ) μπαρ, = Μόσκβα - Μόσχα, = βόντκα, = - ντόκτορ. Στο ρωσικό και βουλγάρικο κυριλλικό αλφάβητο τα μικρά γράμματα με πιο μεγάλο σχήμα γίνονται κεφαλαία και το αντίθετο. Γράμματα φωνήεντα: Α(a), Ε(e), Ο(o), Υ(y), И(u) = α, ε, ο, ου, ι Γράμματα τα με συμπλεγματική προφορά: Д, Γ, 6 = ντ(b), γκ(g), μπ(b) Я, Ю = για, γιου ΒΑΜ ИΡΑΒИΗΤCA y Hac ( βαμ νραβίτσα ου νας?) = σας αρέσει εδώ; ЯΑΗΟΠyЛΟC = Γιαννόπουλος, KOΓΔΑ = «καγκντα», ΚИΕΒ = «κίεβ», ΡΟCCИИ = «ροσιι», MHOΓΟ = «μνόγκο» Ρωσικές λέξεις και φράσεις: Греческий язык (Γκρέτσεσκιϊ γιαζίκ): Η Ελληνική γλώσσα Привет! (Πρίβγετ!) : Γεια! До свидания (Ντα σβιντάνια) : Αντίο Пожалуйста (Παζάλουστα) : παρακαλώ Извините (Ιζβινίτιε) : συγγνώμη Спасибо (Σπασίμπα) : ευχαριστώ Это (Ετα) /Что (στο) : Αυτό/Οτι Сколько стоит? (Σκόλ'κα στόϊτ) : Πόσο κάνει; Да (Ντα) : Ναι Нет (Νιετ) : Όχι Я не понимаю (Για νιε πανιμάγιου) : Δεν καταλαβαίνω ΒΑΜ ИΡΑΒИΗΤCA y Hac ( βαμ νραβίτσα ου νας?) = σας αρέσει εδώ; Νικολάι Μιχάιλοβιτς Καραμζίν, ρωσική γραφή: Николай Михайлович Карамзин, προφορά στα ρωσικά: Νικαλάι Μιχάιλαβιτς Καραμζίν. Ομοσπονδιακή Πόλη της Αγίας Πετρούπολης = ρωσiκά: Санкт-Петербу рг = Σανκτ- Πετερμπούργκ

78 Α.Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ «Η ΓΡΑΦΗ (ΙΣΤΟΡΙΑ, ΕΙΔΗ ΚΛΠ» 78 Σημειώνεται ότι: 1) Επειδή οι φθόγγοι είναι 20 και το ρωσικό και βουλγάρικο κυριλλικό αλφάβητο έχει 33 γράμματα, βλέπε σε ειδικό πίνακα, πολλοί νομίζουν ότι αυτό οφείλεται στο ότι ο Κύριλλος πρόσθεσε γράμματα στο αλφάβητο για φθόγγους που έχει η σλαβική γλώσσα και δεν είχε η ελληνική. Ωστόσο αυτό είναι λάθος. Οι φθόγγοι είναι οι ίδιοι σε όλες τις γλώσσες. Απλώς εδώ, στο κυριλλικό αλφάβητο υπάρχουν γράμματα και για συμπλέγματα φθόγγων (κάτι ως τα λατινικά b, d, g, j που στην ελληνική γράφονται με τα επιμέρους γράμματα, δηλαδή μπ, ντ, γκ, τζ), κα-

79 Α.Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ «Η ΓΡΑΦΗ (ΙΣΤΟΡΙΑ, ΕΙΔΗ ΚΛΠ» 79 θώς και γράμματα για ορισμένες συλλαβές (βλέπε πιο κάτω). Επίσης υπάρχουν και μερικά βοηθητικά γράμματα για διάκριση ομοήχων λέξεων, κάτι που υπάρχει και στο ελληνικό αλφάβητο, όμως εκεί μπαίνουν με κανόνες και όχι τυχαία, όπως γίνεται εδώ. Ειδικότερα εδώ: Τα εξής γράμματα συμβολίζουν συμπλέγματα συμφώνων: = μπ, = ντ, = γκ, = τα, ενώ: = τζ, = dz, Τα εξής γράμματα συμβολίζουν συλλαβές: (sht), (= γιου), (= για), (= γιο) Το γράμμα δεν προφέρεται, απλώς μπαίνει πριν από το σύμφωνο που συνάμα έχει και το φωνήεν ο, για να δείξουμε ότι εκεί προφέρεται πιο απαλά: τbκah, kpbγοbe, Το γράμμα Ж προφέρεται ως παχύ ζ. Το γράμμα Бb προφέρεται ως λαρυγγικό α προς ε. Το γράμμα Щ προφέρεται ως παχύ στ στα βουλγάρικα και ως παχύ «σιου» στα ρώσικα: Ще ( «γιούε»), влaжния («βλαζνίγια»). Το Ε πολλές φορές γράφεται ανάποδα, δηλ. 3 και στο ρωσικό αλφάβητο το γράμμα ė προφέρεται [ο]. Τα γράμματα u = [ι], w = [ι] είναι αντί του И και είναι συνήθως για διάκριση μερικών ομοήχων λέξεων. Τα συμπλέγματα πς κς γράφονται κανονικά, δηλ. κς πς και όχι ξ ψ, όπως στην ελληνική γραφή. Τα γράμματα Γ, Δ προφέρονται ως τα g, d, ενώ το γράμμα Β προφέρεται ως το ελληνικό Β(β). Ο φθόγγος φωνήεν ου γράφεται y, δηλ. μονοψήφια: τyκ («τουκ»). 2) Εδώ δεν υπάρχει το τονικό σημάδι. Έτσι δε σημειώνεται η τονιζόμενη συλλαβή και το που τονίζεται η λέξη μαθαίνεται από πείρας, όπως στην λατινική. 3) ΕπειδήοΟι φθόγγοι γ δ θ βρίσκονται μόνο σε λίγες συλλαβές και επειδή για τις συλλαβές για, γιο, γιου υπάρχουν αντίστοιχα συλλαβογράμματα, γι αυτό και δεν έχουν γράμματα στο αλφάβητο. Συνήθως οι φθόγγοι γ δ θ των ξένων λέξεων τρέπονται στα συμπλέγματα γκ/κ, ντ/τ, φ/τ: Декeмвpи - («ντεκέμπρι») = Δεκέμβριος, bonsai > 6oн3aй, Τοдορ (Θεόδωρος), Αθήνα ΑΦИΗ ( Αφίν ), Δαγοπούλου Дaгoрyлy.

80 Α.Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ «Η ΓΡΑΦΗ (ΙΣΤΟΡΙΑ, ΕΙΔΗ ΚΛΠ» 80 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8 ο Η ΚΙΝΕΖΙΚΗ ΓΡΑΦΗ 1. Η ΚΙΝΕΖΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Στην κινέζικη γλώσσα: 1) Δεν υπάρχουν καταλήξεις και ως απ αυτό δεν υπάρχουν: άρθρα, γένη, πτώσεις, καταλήξεις ρηματικών τύπων, ενικού ή πληθυντικού αριθμού. 2) Υπάρχουν 328 απλές μονοσύλλαβες και άκλιτες λέξεις απ όπου προκύπτουν οι σύνθετές, π.χ.: «πε» = κύπελλο, «τσιμ» = χρυσός,η,ο, «τσιμ πε» = χρυσό κύπελλο, «τσάου» = μέρα, «νι τσάου» = καλημέρα, «σιαμ-σουέ» = το άρωμα (το αρωματόνερο), «σεν» = ο θεός, «σί-λά» = η Ελλάδα, «τσούν-κούο» = η κίνα, «μέϊ-κό» = η Αμερική.. Ο λόγος που κινέζικη γραφή ξεκινά με τόσα ιδεογράμματα όσα και οι ως άνω απλές λέξεις. 3) Επειδή οι απλές λέξεις είναι λίγες, έχουν αποκτήσει πάρα πολλές έννοιες, για να καλύψουν τις ανάγκες της έκφρασης, πρβλ π.χ.: σι = γνωρίζω, είμαι, ι- σχύς, κόσμος, όρκος, αφήνω, θέτω, αγαπώ, βλέπω, φροντίζω, περπατώ, σπίτι κ.τ.λ., «πα» = μπαλέτο, οκτώ, κλέφτης, κλέβω... «πάϊ» = άσπρο, εκατό, εκατοστό, χάνω... Αυτός είναι και ο λόγος που στη κινέζικη γραφή ενώ οι απλές λέξεις είναι μόλις 328 τα ιδεογράμματα είναι πολύ περισσότερα. 4) Η έννοια της κάθε λέξης στον προφορικό λόγο κανονίζεται όχι από τα συστατικά της στοιχεία, αφού δεν έχει, αλλά: α) από την ένταση του τόνου (η κινέζικη γλώσσα έχει 4 τόνους, τέσσερις ε- ντάσεις φωνής, ενώ η ελληνική δυο, τις τονιζόμενες και άτονες συλλαβές), π.χ.: "κιό" (τονισμένα) = νερό & "κιο" (πιο άτονα) = ερωτώ... β) από την θέση που έχει η εν λόγω λέξη μέσα στην πρόταση (από τι άλλη λέξη έχει πριν ή μετά από αυτή), κάτι ως γίνεται στην αγγλική και π.χ. με την λέξη love, όπου η λέξη αυτή (ή οποιαδήποτε άλλη), αν ειπωθεί με αντωνυμία γίνεται ρήμα: i love = αγαπώ, αν ειπωθεί με το άρθρο «the» γίνεται ουσιαστικό: the love = η αγάπη αν ειπωθεί με τη λέξη «of» γίνεται γενική ουσιαστικού: of love = της αγάπης κ.τ.λ. Πιο απλά, εδώ οι λέξεις διακρίνονται σε αυτές που φανερώνουν ενέργεια, πράγμα ή ζώο, χρώμα, ποσό ή ηλικία, γένος ή φύλο και η κατανόηση έκφραση γίνεται κάτι όπως θα λέγαμε στην ελληνική π.χ. «Γιαν αγαπ» αντί «αγαπά», «άνδρ γιαν» αντί Γιάννης, «γιναικ γιαν» αντί Γιάννα, «μικρ γιαν» αντί Γιαννάκης κ.τ.λ. ή ως θα λέγαμε «ηλ πόλ» αντί Ηλιούπολη κ.α. Δηλαδή αυτό που φανερώνουμε με τις καταλήξεις, παραγωγικές και κλιτικές, στην ελληνική γλώσσα το κάνουμε στις άλλες γλώσσες βάζοντας πριν από μια λέξη άλλη λέξη. 2. Η ΚΙΝΕΖΙΚΗ ΓΡΑΦΗ Η κινέζικη γραφή: 1) Υπολογίζεται ότι έχει ιστορία τέσσερις χιλιετηρίδες περίπου και τόσο η ε- σωτερική όσο και η γραφική της εξέλιξη είναι ουσιαστικά ανεπαίσθητη. 2) Εξυπηρετεί ένα σύνολο από λαούς, όμως με μικρές αλλαγές, που αποτελούν το 1/5 της υδρογείου: Κίνα, Ιαπωνία, Κορέα κ.α. 3) Γράφει τις λέξεις σε κολόνες από πάνω προς τα κάτω και αρχίζοντας από δεξιά προς τ αριστερά. Στην καθημερινή χρήση και στα ευρωπαϊκά λεξικά γράφεται και από αριστερά προς δεξιά, σε οριζόντιες γραμμές. Όλα τα γράμματα της κινέζικης γραφής είναι ίδιου μεγέθους και τετραγωνισμένα (σαν να γράφονται μέσα σε ένα αόρατο τετράγωνο).

81 Α.Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ «Η ΓΡΑΦΗ (ΙΣΤΟΡΙΑ, ΕΙΔΗ ΚΛΠ» 81 4) Έχει για κάθε απλή λέξη (υπενθυμίζουμε ότι η κινέζικη γλώσσα έχει 328 απλές λέξεις) και από ένα ιδεόγραμμα, όπως π.χ. το ιδεόγραμμα >Ι< που παριστά την λέξη «νερό», και ακολούθως οι σύνθετες λέξεις (π.χ. «νερο-κουβαλητής, ανθό-νερο»,...) γράφονται με ανάλογα, ιδεογράμματα - λεξογράμματα. Κινέζικα: «νι-τσάο, ουό γιάο χου ί πε σουέ» = Καλημέρα (καλό πρωί), εγώ θέλω να πιω ένα ποτήρι νερό. (Οι κινέζικες λέξεις «ουό, γιάο, χου...» έχουν στην κινέζικη γραφή κάθε μια και το δικό της λεξόγραμμα) Επομένως η κινέζικη γραφή είναι κατά βάση λεξογραφία ή κάτι όπως οι μαθηματικές παραστάσεις (π.χ.: 3 Χ = 3), άρα αν γνωρίζουμε τα σύμβολα της ( τα ιδεογράμματά της) μπορούμε να τη καταλάβουμε, ανεξάρτητα αν δεν γνωρίζουμε τη γλώσσα που έχει γραφτεί. 5) Έχει παρά πολλά ιδεογράμματα, γιατί, όπως είπαμε πιο πριν, η κάθε απλή κινέζικη γλώσσα έχει τόσα ιδεογράμματα όσες και οι έννοιες της. Τα κινέζικα λεξογράμματα - ιδεογράμματα διακρίνονται σε διάφορες ομάδες, όπως αυτά που σημαίνουν- παριστούν αντικείμενα («σιανγκ χινγκ») και τα οποία είναι μορφήματα, όπως τα σκίτσα σε σμίκρυνση, αυτά που παριστούν αφηρημένες έννοιες και ενέργειες («τσε τσε») και τα οποία είναι δακτυλογράμματα κ.α. Κινέζικη γραφή είναι τελικά μια πολύ δύσκολη γραφή, γιατί τελικά έχει κάπου ιδεογράμματα (που λέγονται «τόγιο καντζί»), κάτι που δίδει και το μέτρο της δυσκολίας της. Από τα ιδεογράμματα αυτά τα 881 είναι κοινά για όλες τις διαλέκτους της Κίνας και για να διαβάσει κάποιος μια εφημερίδα, πρέπει να ξέρει τουλάχιστον ενώ, για να διαβάσει λογοτεχνία, περίπου! Για τον λόγο αυτό, η κινέζικη γραφή απαιτεί αυξημένες πνευματικές ικανότητες. Πιο σωστά, για να μάθουμε να γράφουμε και να διαβάζουμε εδώ, θα πρέπει να διαθέτουμε και πάρα πολύ μυαλό και πάρα πολύ χρόνο, για να απομνημονεύσουμε ένα-ένα τα ιδεογράμματα. 3. Η ΚΙΝΕΖΙΚΗ ΚΑΙ Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΡΑΦΗ Οι Κινέζοι θέλησαν κάποτε να καταργήσουν την ιδεογραφική γραφή και να γράφουν αλφαβητικά με το λατινικό αλφάβητο, όμως αυτό δεν πραγματοποιήθηκε, επειδή οι ειδικοί που ασχολήθηκαν με το θέμα αντιμετώπισαν πάρα πολλές ομόηχες λέξεις και δεν ήξεραν πώς να ξεπεράσουν αυτό το πρόβλημα αυτό. Έτσι δεν εισήχθηκε το λατινικό αλφάβητο στη γλώσσα και γραφή αυτή. Αντί αυτού κατασκεύασαν ένα συλλαβικό αλφάβητο με κάπου 44 διαφορετικά συλλαβογράμματα, για να υποδείχνουν την προφορά των ιδεογραμμάτων, ενώ οι φθόγγοι της λέξης είναι μόνο 20, κάτι που δείχνει και την αποτυχία αυτού του αλφάβητου. Φυσικά αυτό το πρόβλημα για το ελληνικό σύστημα γραφής είναι παιγνίδι, επειδή από τη μια διαθέτει γράμματα για όλους τους φθόγγους και από την άλλη διαθέτει: Α) τα ορθογραφικά σημεία (την απόστροφο, τονικά σημάδια, διαλυτικά ) με τα οποία υποδείχνεται η προσωδία (= οι τονισμένες και άτονες συλλαβές, η προφορά με έκθλιψη, συναίρεση, συνίζηση κ.τ.λ.), κάτι που δεν υπάρχει στο λατινικό αλφάβητο, Β) τα ομόφωνα γράμματα ο & ω, η & υ & ι με τα οποία βάσει κανόνων υποδείχνεται η ετυμολογία των λέξεων, ώστε να έχουμε βοήθεια στην κατανόηση των λέξεων και διάκριση των ομοήχων, κάτι που επίσης δεν υπάρχει στο λατινικό αλφάβητο. Οι ομόηχες λέξεις μιας γλώσσας δεν είναι ίδιου μέρους λόγου και αν είναι δεν είναι ίδιας πτώσης ή αριθμού, οπότε γράφοντας κάθε μέρος λόγου με ένα συγκεκριμένο γράμμα από τα ομόφωνα γράμματα ο & ω, η & υ & ι (όπου δε φθάνουν αυτά χρησιμοποιούμε και τα διαφορετικά τα τονικά σημάδια ή τα πνεύματα) άνετα λύεται το πρόβλημα, δηλαδή έτσι έχουμε βοήθεια και στην διάκριση των ο- μοήχων και στην κατανόησή τους, πρβλ π.χ.: σε όλα & σε όλα & σόλα, καλός & κάλος & καλώς, καλώ & καλό, αυτόν & αυτών

82 Α.Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ «Η ΓΡΑΦΗ (ΙΣΤΟΡΙΑ, ΕΙΔΗ ΚΛΠ» 82 Σημειώνεται ότι: 1) H κινέζικη γραφή είναι δύσκολη, όμως έχει και ένα καλό, μπορεί και διαβάζεται και από αναγνώστες διαφορετικής γλώσσας. Στην Κίνα υπάρχουν πάρα πολλές διάλεκτοι, που διαφέρουν πάρα πολύ μεταξύ τους στην προφορά και στο λεξιλόγιο, ώστε κάνουν αδύνατη την προφορική συνεννόηση. Όμως όλοι οι Κινέζοι μπορούν να συνεννοηθούν μεταξύ τους με την γραφή τους. Αυτό, επειδή τα ως άνω λεξογράμματα είναι κοινά για όλες τις φυλές της Κίνας (τα διδάσκονται όλοι) και αυτά που γράφονται από μια φυλή νοούνται από τις άλλες, όχι φθογγικά, αλλά οφθαλμικά και κάτι όπως καταλαβαίνουμε ή κάτι όπως γίνεται και στις μαθηματικές παραστάσεις, π.χ.: = 3, όπου το σύμβολο 1 μας υποδείχνει ότι είναι η λέξη "ένας - μια - ένα" = αρχαία "εις- μια -εν" = αγγλικά one = λατινικά una..., το 2 την λέξη "δυο, δις" = λατινικά-ιταλικά due, αγγλικά "two"... 2) Αν και τα ιαπωνικά ιδεογράμματα είναι ίδια με τα κινεζικά, δε συνθέτουν κατ ανάγκη κείμενα κατανοητά για τους Κινέζους, αφενός γιατί, όπως είπαμε πιο πριν, συνυπάρχουν με τη συλλαβική ιαπωνική γραφή και αφετέρου, γιατί ακολουθούν πολύ διαφορετική σύνταξη στις φράσεις των ιαπωνικών κειμένων. Επιπρόσθετα, ανάλογα με τη μεμονωμένη ή συνδυασμένη χρήση των ιδεογραμμάτων, αλλάζει και η προφορά τους. Έτσι, ένα ιαπωνικό κάντζι μπορεί ή πρέπει, κατά τις περιπτώσεις, να διαβάζεται/προφέρεται με δύο ή περισσότερους τρόπους. 3) Τα κινεζο-ιαπωνικά ιδεογράμματα ή χαρακτήρες έχουν, κατά κανόνα, αυτόνομο νόημα. Για παράδειγμα, τα δύο κάντζι που με το συνδυασμό τους συνθέτουν την ονομασία της χώρας του Ανατέλλοντος Ηλίου (εικ.1, Νι-χον) απαντούν και μεμονωμένα: Το αριστερό, ως σύμβολο του ήλιου, της ημέρας, του φωτός. Το δεξιό, με διάφορες έννοιες, μεταξύ των οποίων αυτή του βιβλίου. 日本 εικ. 1 4) Το κινέζικα ιδεόγραμμα προήλθε από το εικονόγραμμα - σύμβολο που βρισκόταν σε στενή οπτική αντιστοιχία με την εικόνα του αντικειμένου ή του νοήματος που απέδιδε. Τούτο φαίνεται καθαρά σε αρχαία κινεζικά αντικείμενα, π.χ. αγγεία και άλλα σκεύη ή πινακίδες, που διασώζουν τις πρώτες μορφές της ιδεογραφικής γραφής. Για παράδειγμα το ιδεόγραμμα >Ι< παριστά το κύμα το ρεύμα του νερού και από εκεί τη λέξη «νερό» Βαθμιαία, τα σχήματα γίνονται όλο και πιο αφαιρετικά κι έτσι τα ιδεογράμματα που βλέπουμε σήμερα, γραμμένα με μολύβι ή τυπωμένα ή και καλλιγραφημένα σε πολλές περιπτώσεις, μάς φαίνονται σαν ένα σύνολο από ευθείες και ελαφρά καμπύλες γραμμές. Η εξοικείωση με τις "γραμμές" αυτές είναι πολύ σημαντική, γιατί η σωστή μέτρησή τους, σε συνδυασμό με την επισήμανση της "ρίζας" ή του "θέματος" ενός ιδεογράμματος, καθιστούν δυνατή την αναζήτηση της έννοιας του στα λεξικά. ΚΙΝΕΖΙΚΑ & ΙΑΠΩΝΙΚΑ ΣΥΛΛΑΒΙΚΑ ΑΛΦΑΒΗΤΑ Στην κινέζικη και ιαπωνική γραφή παράλληλα υπάρχουν και τα εξής συλλαβικά αλφάβητα: Η ιαπωνική ιδεογραφική γραφή (δείγματα: εικ.1) είναι ουσιαστικά η αντίστοιχη - αρχαιότατης προέλευσης - κινεζική γραφή, που μεταδόθηκε στην Ιαπωνία από την Κορέα τον 4ο αι. μ.χ. Τούτο υποδηλώνει και η ονομασία "κάντζι", που σημαίνει "γράμματα των Χαν", δηλαδή κινεζικά γράμματα (τα οποία είχε επίσης υιοθετήσει και η Κορέα). 1. KANJI

83 Α.Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ «Η ΓΡΑΦΗ (ΙΣΤΟΡΙΑ, ΕΙΔΗ ΚΛΠ» 83 日本 Nihon Ια πωνία 桜 Sakura Κερασιά 文 化 Bunka Πολιτισ μός Τα συλλαβογράμματα (δείγματα:εικ.2) διαμορφώθηκαν στην ίδια την Ιαπωνία, μερικούς αιώνες αργότερα, και προήλθαν από απλοποιημένα ιδεογράμματα. Όπως φαίνεται από την ονομασία τους, καθένα από τα συλλαβογράμματα αντιστοιχεί σε μία συλλαβή (δεν απαιτούνται δηλαδή δύο ή και τρια από αυτά για τη συγκρότηση μιας συλλαβής, όπως συμβαίνει με τις περισσότερες ελληνικές συλλαβές). 2. ΗΙRAGANA にほん Νι-χο- Ιαπωνία さくら Σα-κου-ρ Κερασιά ぶんか Μπου-ν-κ Πολιτισμός ν α α Σήμερα, η συλλαβική γραφή (ιαπ. κανά) αποτελείται από δύο διακριτά συλλαβικά αλφάβητα των πενήντα περίπου στοιχείων. Το ένα από αυτά, η κατακάνα (εικ.3 ), χρησιμοποιείται σε ορισμένες μόνο περιπτώσεις, κυρίως για την απόδοση λέξεων ξένης προέλευσης (όπως π.χ. για την λέξη GIRISHA, που προέρχεται από την αγγλική GREECE), ενώ το άλλο, η χιραγάνα (εικ.2), είναι το βασικό αλφάβητο γενικής χρήσεως. 3. ΚΑΤΑΚΑΝΑ ギリシ ャ Girisha Ελλάδα アテ ネ Atene Αθήνα テレ ビ Terebi Τηλεό ραση

84 Α.Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ «Η ΓΡΑΦΗ (ΙΣΤΟΡΙΑ, ΕΙΔΗ ΚΛΠ» 84 Chinese: Bopomofo Japanesse: Katakana

85 Α.Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ «Η ΓΡΑΦΗ (ΙΣΤΟΡΙΑ, ΕΙΔΗ ΚΛΠ» 85 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9 ο Η ΑΡΑΒΙΚΗ ΓΡΑΦΗ 1. ΟΙ ΑΡΑΒΙΚΟΙ ΑΡΙΘΜΟΙ Η προφορά και η γραφή των αραβικών αριθμών είναι η εξής: Οι αριθμοί γράφονται σε αντίθετη φορά (σειρά) από ότι οι λέξεις. Δηλαδή οι αριθμοί γράφονται από δεξιά προς αριστερά, όπως και η γραφή στην ελληνική και τα γράμματα των λέξεων από αριστερά προς δεξιά. 2. Η ΑΡΑΒΙΚΗ ΓΡΑΦΗ Η Αραβική Γλώσσα γράφεται από τα δεξιά προς τα αριστερά, δηλαδή αντίθετα με την ελληνική, με το αραβικό αλφάβητο, το οποίο αποτελείται από 28 γράμματα. Τα βραχέα φωνήεντα (βλέπε πιο κάτω) συνήθως δεν γράφονται, ενώ ορισμένες φορές δηλώνονται με πνεύματα που τοποθετούνται πάνω ή κάτω από σύμφωνα. Ορισμένοι χαρακτήρες (κυρίως τα σύμφωνα) ενώνονται με τους γειτονικούς τους, δημιουργώντας συμπλέγματα, ενώ άλλοι μόνο με τους προηγούμενους ή τους επόμενους. Κάθε γράμμα έχει τέσσερις αναπαραστάσεις, με μεγάλες ομοιότητες μεταξύ τους, ανάλογα με το εάν είναι αρχικό, μεσαίο, τελικό ή απομονωμένο. Με τη μετατροπή αυτού του συστήματος γραφής σε μορφή καλλιγραφικής τέχνης, τα γράμματα απέκτησαν εύπλαστα σχήματα, δημιουργώντας από ένα ποικιλόμορφο και κομψό οπτικό αποτέλεσμα, όμως μια πάρα πολύ δύσκολη στην εκμάθησή της γραφή. Ειδικότερα η Αραβική Γραφή, όπως και οι άλλες αρχαίες αιγυπτιακές γραφές (Ιερογλυφικά, Φοινικική κλπ), γράφει τις λέξεις μόνο φθογγικά και από δεξιά προς τα αριστερά, όμως με ένα πάρα πολύ δύσκολο στην εκμάθησή του τρόπο γρα- ΑΡΑΒΙΚΟ ΑΛΦΑΒΗΤΟ φής, σε σχέση προς την ελληνική ή τη λατινική. Ειδικότερα στην αραβική γραφή: 1) Οι λέξεις γράφονται σε οριζόντιες στήλες από αριστερά προς δεξιά, δηλαδή όπως και στις αρχαίες αιγυπτιακές γραφές και αντίθετα από την ελληνική, και με κενό μεταξύ τους. 2) Οι λέξεις γράφονται με τόσα γράμματα όσα μόνο τα σύμφωνά των λέξεων και τα μακρά φωνήεντα ( βλέπε πιο κάτω), κάτι όπως συνέβαινε και στις αρχαίες αιγυπτιακές γραφές, αλλά και στις σημιτικές (φοινικική, εβραϊκή κ.τ.λ.). 3) Τα σύμφωνα που έχουν βραχύ φωνήεν (βλέπε πιο κάτω) παίρνουν πάνω ή κάτω από αυτά ένα σημάδι (παύλα ή οξεία ή τελείες) ανάλογα με το τι φωνήεν έχουμε.

86 Α.Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ «Η ΓΡΑΦΗ (ΙΣΤΟΡΙΑ, ΕΙΔΗ ΚΛΠ» 86 4) Τα σύμφωνα που έχουν μακρύ φωνήεν (βλέπε πιο κάτω) παίρνουν δίπλα από αυτά το ανάλογο γράμμα που υπάρχει για τα μακρά φωνήεντα, δηλαδή ένα από τα γράμματα «άλιφ, ουάου, για». 5) Αν έχουμε λέξη που αρχίζει από φωνήεν, τότε βάζουμε ως αρκτικό γράμμα μια κάθετο γραμμή, το γράμμα άλιφ, για να δείξουμε ακριβώς αυτό και πάνω ή κάτω από αυτό ένα σημάδι ανάλογα με το τι φωνήεν έχουμε ως αρκτικό, κάτι ως γίνεται και με τα σύμφωνα που έχουν φωνήεν (Περισσότερα βλέπε πιο κάτω). Το ίδιο γράμμα, το άλιφ, όμως χωρίς ενδεικτικό σημείο, μπαίνει και μετά από σύμφωνο, αν το σύμφωνο αυτό έχει μακρό φωνήεν (δηλαδή δυο) αα, κάτι όπως συμβαίνει σε όλες τις σημιτικές (αραβική, εβραϊκή κ.τ.λ.) γραφές. 6) Οι γραπτές λέξεις διαβάζονται γράφονται όπως υποδείχνει το αλφάβητο, κάπως ως γίνεται στην ελληνική γραφή και κάτι που δεν ισχύει στην αγγλική γραφή λόγω ιστορικής γραφής. 7) Για ιστορικούς λόγους (στην πραγματικότητα για ετυμολογικούς, για διάκριση ομοήχων λέξεων) υπάρχουν και μερικά ομόφωνα (παραλλαγές) σύμφωνα, όπως τα: te, ta, που προφέρονται t, Ze, zal, zad, za, που προφέρονται ζ και αυτό που χρησιμοποιείται περισσότερο είναι το «ze». se, sin, saad, που προφέρονται σ και αυτό που χρησιμοποιείται περισσότερο είναι το «sin». kaf, qiαφ, που προφέρονται κ Με τα ομόφωνα αυτά γράμματα γίνεται είτε υπόδειξη ιδιαίτερων προφορών είτε διάκρισή λέξεων που προέρχονται από άλλη εκτός αραβικής γλώσσας, κάτι ως γίνεται στη λατινική. Στη λατινική οι λέξεις π.χ. που προέρχονται από την ελληνική γράφονται με τα γράμματα PH, TH, ενώ οι άλλες με τα F, D. πρβ: alphabeta, thesis, Philadelphia & futura, furtuna και αυτό, ώστε να διακρίνονται οι ομόηχες λέξεις που σχηματίζει στο λόγο η παραγωγή και η σύνθεση των λέξεων. Παραλλαγές της αραβικής γραφής: η παχλευί (στην Περσία), η συριακή ( 28 γράμματα), η αιθιοπική (με 22 γράμματα), η ορντού στην Ινδία κ.α. Συγγενείς γραφές είναι: η κουφική, η νάσκι... Α. ΤΟ ΑΡΑΒΙΚΟ ΑΛΦΑΒΗΤΟ ΑΡΑΒΙΚΟ ΑΛΦΑΒΗΤΟ Γράμμα Προφορά Παράδειγμα Γράμμα Προφορά Παράδειγμα A Άρα T Όπως: tomb Μπ Μπάνιο Z Όπως: zebra T Τέλος 'A Όπως: aid

87 Α.Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ «Η ΓΡΑΦΗ (ΙΣΤΟΡΙΑ, ΕΙΔΗ ΚΛΠ» 87 Θ Θεός Γκγ Όπως: goal Τζ Όπως: jam Φ Φώτα Χ Χάδι K Όπως: queen Κχ Όπως: khan K Κορίτσι Ντ Ντέφι Λ Λένα Δ Δώρο M Μάνα Ρ Ρόδο N Νέος Z Ζώο X Όπως: Hide Σ Σοφία Ου Ούτε Sh Όπως: shadow I Ιορδάνης

88 Α.Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ «Η ΓΡΑΦΗ (ΙΣΤΟΡΙΑ, ΕΙΔΗ ΚΛΠ» 88 Σά Όπως: sun A Ανάσα Ντ Όπως: dome Στο αραβικό αλφάβητο: 1) Υπάρχουν 28 γράμματα (παλιά μόνο 22) και τα γράμματα αυτά είναι μόνο για τα σύμφωνα και τα μακρά φωνήεντα. 2) Δεν υπάρχουν κεφαλαία και μικρά γράμματα. Ούτε και τα ορθογραφικά σημεία: τόνος, διαλυτικά, πνεύματα κλπ Επίσης δεν υπάρχουν ομόφωνα γράμματα, όπως τα ελληνικά: Ο & Ω, Η & Ι & Υ 3) Τα γράμματα «άλιφ, ουάου, γιε» δεν είναι όπως τα ελληνικά άλφα, όμικρον, ιώτα, δηλαδή τα α, ου, ι, αλλά όπως τα εβραϊκά και φοινικικά «alef, ayin, yod». Δηλαδή είναι για τα μακρά φωνήεντα (Περισσότερα βλέπε «μακρά και βραχέα φωνήεντα») 4) Τα γράμματα μπεθ, ντάλεθ, γκίμελ δεν είναι όπως τα ελληνικά β, δ, γ, αλλά ως τα λατινικά b, d, g. Δηλαδή είναι συντομογραφικά συμφωνικών συμπλεγμάτων που στην ελληνική γράφονται αναλυτικά, με τους φθόγγους που αποτελούνται, δηλαδή μπ, ντ, γκ. 5) Δεν υπάρχουν γράμματα για το φθόγγο Π και το σύμπλεγμα γκ/γγ = λατινικά G. Οι ξένες λέξεις με g γράφονται, όπως στην ελληνική αναλυτικά, δηλαδή με τα αντίστοιχα αραβικά ΓΚ, και ο φθόγγος Π με το αντίστοιχο αραβικό Β βάζοντας του ταυτόχρονα και δυο τελείες κάτω από το Β. 6) Τα γράμματα Vav, ye είναι και σύμφωνα και φωνήεντα, κάτι ως γίνεται με το γράμμα Υ(υ) στην ελληνική (πρβλ: αυτά, Εύα.. & ου, μύτη..). ΑΡΑΒΙΚΟΙ ΧΑΡΑΚΤΗΡΕΣ: άλιφ, μπα, τζίμ, νταλ, χε. ουάου, ζάιν, χα, τα, για, καφ, λαμ, μιμ, νουν, σιν, αίν, φα, σαντ, κάφ, ρα, σιν, τα, θα, χα, δαλ, νταντ, δα, γιέ. Β. ΤΑ ΑΡΑΒΙΚΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ ΤΩΝ ΣΥΜΦΩΝΩΝ ΚΑΙ ΤΟ ΣΧΗΜΑ ΤΟΥΣ Στην Αραβική γλώσσα («Αλ λόγαχ αλ Αραμπίγια») οι λέξεις γράφονται με συνεχή ροή, δηλαδή τα γράμματα ενώνονται μεταξύ τους σχηματίζοντας γραμματικά σύνολα και ως εξ αυτού δεν υπάρχει εκεί η ενωτική-διαχωριστική γραμμή (-). Για τον λόγο αυτό, το κάθε γράμμα γράφεται με 4 διαφορετικές μορφές, ανάλογα με την θέση του μέσα στην λέξη. Ο πίνακας παρακάτω δείχνει όλες τις μορφές που παίρνει το κάθε γράμμα. Μην ξεχνάτε ότι τα Αραβικά γράφονται από τα δεξιά προς τα αριστερά

89 Α.Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ «Η ΓΡΑΦΗ (ΙΣΤΟΡΙΑ, ΕΙΔΗ ΚΛΠ» 89. Παράδειγμα 1ο Η λέξη "Shams" (= ο ήλιος, "Sun") γράφεται ως εξής: Αρχίζουμε με το γράμμα Σ στην αρχική του μορφή, κατόπιν βάζουμε το γράμμα Μ στη μέση του μορφή και τέλος το γράμμα Ν στη τελική του μορφή + + Μετά ενώνουμε τα σύμφωνα και η λέξη Shams στα αραβικά (υπενθυμίζουμε ότι η αραβική γραφή γίνεται από δεξιά προς αριστερά) γίνεται ως εξής: Παράδειγμα 2ο Η λέξη Φάντι (Fadi) γράφεται ως εξής: Αρχίζουμε με το γράμμα Φά", ακολουθεί το γράμμα "Άλεφ", μετα το "Ντάλ", μετα το "Dal" και τέλος το γράμμα "Ιά". Η λέξη θα σχηματιστεί έτσι (υπενθυμίζουμε ότι εδώ γράφουμε από αριστερά προς δεξιά): Μετά την ένωση όλων των γραμμάτων η λέξη θα έχει την κάτωθι μορφή:

90 Α.Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ «Η ΓΡΑΦΗ (ΙΣΤΟΡΙΑ, ΕΙΔΗ ΚΛΠ» 90 Τα γράμματα «Άλεφ» και «Ντάλ», ανήκουν και τα δύο στην ομάδα των έξι που δεν ε- νώνονται με τα γράμματα που τα ακολουθούν, όταν βρίσκονται στην αρχή ή στο μέσο μιας λέξης. Σημειώσεις: 1) Τα γράμματα: Άλεφ (A), Δάλ (Δ), Ντάλ (ΝΤ), Ρά (Ρ), Ζάϊ (Z), Ουάου (Ου) έχουν την ίδια μορφή είτε βρίσκονται στο μέσο της λέξης είτε στην αρχή. Αυτό σημαίνει ότι τα εν λόγω γράμματα δεν ενώνονται με το γράμμα που τα ακολουθεί, παρά μόνο με το γράμμα που υπάρχει πριν από αυτά. 2) Όταν ένα γράμμα από την ομάδα των έξι που είδαμε πιο πάνω, ακολουθεί ένα άλλο γράμμα της ίδιας ομάδας, το δεύτερο γράφεται με την αρχική του μορφή. 3) Όταν το γράμμα «Άλεφ» έρχεται μετά από το γράμμα «Λάμ» τότε αυτά τα δύο γράφονται με μια άλλη μορφή (αυτή είναι στην πραγματικότητα η μορφή που θα είχαν και τα δύο γράμματα στο μέσο της λέξης) και αυτή η μορφή διαβάζεται ως «Λά» Γ. ΤΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ ΚΑΙ ΣΗΜΕΙΑ ΤΩΝ ΦΩΝΗΕΝΤΩΝ ΤΗΣ ΑΡΑΒΙΚΗΣ ΤΑ ΜΑΚΡΑ ΚΑΙ ΒΡΑΧΕΑ ΦΩΝΗΕΝΤΑ Στην αραβική γραφή, όπως και στην αρχαία Αιγυπτιακή γραφή, καθώς και στη Φοινικική, Εβραϊκή κ.α., από τη μια υπάρχουν τρία συγκεκριμένα γράμματα που αναφέρονται στο αλφάβητο (τα γράμματα αυτά λέγονται «αλιφ, ουαου, για» ) και μ αυτά σημειώνονται τα μακρά φωνήεντα, δηλαδή οι περιπτώσεις με δυο: αα, ουου, ιι μετά από σύμφωνο και από την άλλη κάποια συγκεκριμένα σημεία με τα οποία σημειώνονται τα βραχέα φωνήεντα, δηλαδή οι περιπτώσεις που έχουμε ένα φωνήεν: α, ε μετα από σύμφωνο. Ειδικότερα στην Αραβική γραφή υπάρχουν τα εξής γράμματα και σημεία για τα φωνήεντα: 1. Τα «μακρά φωνήεντα», τα τρία γράμματα των φωνήεντων που υπάρχουν στο αλφάβητο και τα οποία είναι: το Άλεφ ή άλιφ, το Ουάου και το Ιά. 2. Το «Χάμζα» το οποίο θα δούμε πιο κάτω. 3. Τα «βραχέα φωνήεντα». Είναι κάποια σημεία που μπαίνουν πάνω ή κάτω από τα σύμφωνα που έχουν (ένα μόνο) φωνήεν. Η ονομασία τους στα Αραβικά είναι "Tashkeel". (Επίσης ονομάζονται και Harakat.. απλά διαφορετική ονομασία σε κάποιες αναφορές). Πως χρησιμοποιείται ένα «Τασκίιλ» στα γράμματα: 1. Το "Φάτ-χα" είναι μια μικρή πλάγια γραμμή που τοποθετείτε ΕΠΑΝΩ από το γράμμα. και προφέρεται σαν ένα σύντομο "A" ο οποίος συνοδεύει τον ήχο του γράμματος. 2. Το "Ντάμμα" είναι μια μικρογραφία του γράμματος «Ουάου» που τοποθετείται ΕΠΑΝΩ από το γράμμα και προσδίδει έναν βραχύ σύντομο- ήχο «ου» ο οποίος συνοδεύει τον ήχο του γράμματος. 3. Το «Κάσ-ρα» είναι μια μικρή πλάγια γραμμή που τοποθετείται ΚΑΤΩ από το γράμμα και προσδίδει έναν βραχύ σύντομο- ήχο «Ι», ο ο- ποίος συνοδεύει την προφορά του γράμματος. 4. Το «Σουκούν» είναι ένας μικρός κύκλος που τοποθετείται ΕΠΑΝΩ από το γράμμα όταν δεν υπάρχει ΚΑΝΕΝΑΣ ΗΧΟΣ να συνοδεύει τον ήχο του γράμματος..

91 Α.Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ «Η ΓΡΑΦΗ (ΙΣΤΟΡΙΑ, ΕΙΔΗ ΚΛΠ» 91 Μακρά φωνήεντα λέγονται οι περιπτώσεις με δυο: αα, ιι, oυου μετά από σύμφωνο, όπως π.χ. στις λέξεις: «Αβραάμ, διίσταμαι». Τα μακρά φωνήεντα στην αραβική είναι τα εξής: προφέρεται aa, προφέρεται uu, προφέρεται ii Το γράμμα προφέρεται αα και λέγεται άλεφ, το γράμμα προφέρεται ουου και λέγεται ουάου, το γράμμα προφέρεται ιι και λέγεται γιε ή γιοντ. Το σύμφωνο που έχε μακρό: αα, ιι, ουου παίρνει μετά από αυτό και το ανάλογο γράμμα. Για παράδειγμα, το γράμμα, = νταα, = ντουου, = ντιι (Μη ξεχνάτε ότι στην αραβική γράφουμε από αριστερά προς δεξιά) Βραχέα φωνήεντα λέγονται οι περιπτώσεις με ένα μόνο φωνήεν: α, ου, ι, ε, ο μετά από σύμφωνο, όπως π.χ. στις λέξεις: Αβραμόπουλος, ικανός, ο αέρας.. Σημειώνονται όχι με γράμμα, αλλά με ανάλογα σημεία. Τα σημεία για τα βραχέα φωνήεντα στην αραβική λέγονται σουκουν, χάμζα, σαντα. (βλέπε πιο κάτω) και μπαίνουν άλλοτε πάνω ή κάτω από το σύμφωνο που έχει φωνήεν και άλλοτε πάνω ή κάτω από τα άλεφ, αγιν, γιοτ με κάποιους περίπλοκους κανόνες (βλέπε πιο κάτω). Πίνακας με το γράμμα b(=μπ) και τα σημεία των βραχέων φωνηέντων Σημειώνεται ότι: 1) Τα ενδεικτικά αραβικά σημεία για τα βραχέα φωνήεντα δεν αναφέρονται στα σημιτικά αλφάβητα, αρχαία και νέα, επειδή είναι σημεία και όχι γράμματα. 2) Στην ελληνική γραφή δεν υπάρχουν γράμματα για μακρά και βραχέα φωνήεντα, γιατί εδώ έχουμε άλλο μηχανισμό γραφής. Εδώ ο κάθε φθόγγος φωνήεν γράφεται με αντίστοιχο γράμμα (τα: α, ε, ου, ι, ο) και εφόσον έχουμε επανάληψη του ίδιου φθόγγου φωνήεντος (άρα όταν έχουμε μακρό φωνήεν) επαναλαμβάνουμε τη γραφή του ίδιου γράμματος φωνήεντος, π.χ.: Αβρ-αά-μ & Αβραμόπουλος, νέος & νέες, ε & εε & εεε & εεεε... Απλώς στη Βυζαντινή μουσική υπάρχει το σύμβολο (-), η καλούμενη μακρά, που υποδεικνύει μακρά, παρατεταμένη προφορά και μπαίνει πάνω από το γράμμα που πρέπει να προφερθεί με τέτοια προφορά, καθώς και το σύμβολο (υ) ή μια τελεία (.), η καλούμενη «βραχεία», που υποδεικνύει όχι μακρά προφορά. ΠΑΡΑΛΕΙΨΗ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΩΝ ΣΗΜΕΙΩΝ Τα ενδεικτικά σημεία Tashkeel συνήθως παραλείπονται στην αραβική γραφή, επειδή τα φωνήεντα που υποδεικνύουν τα εν λογω σημεία υπονοούνται εύκολα από τα σύμφωνα της λέξης. Σωστότερα η προφορά των λέξεων προσδιορίζεται από την θέση τους μέσα στην πρόταση και τη σύσταση της (της πρότασης ). Η σωστή προφορά, άρα και η σωστή σημείω-

92 Α.Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ «Η ΓΡΑΦΗ (ΙΣΤΟΡΙΑ, ΕΙΔΗ ΚΛΠ» 92 ση των φωνητικών σημείων είναι κάτι πολύ σημαντικό στην Αραβική γλώσσα, γιατί το νόημα πολλών λέξεων. Είναι ανάλογα με την θέση που έχει ένα φωνητικό σημείο σε αυτή. Για παράδειγμα: γραφή βιβλία χρυσό πήγε ΣΗΜΕΙΑ ΦΩΝΗΕΝΤΩΝ (TASHKEEL) (Τα σημάδια: mada, fatha, dammah, kasrah) Τα σημεία των βραχέων φωνηέντων λέγονται στα αραβικά «Tashkeel» και είναι, όπως είδαμε πιο πριν, η φάδα, που δείχνει το α, η δάμα που δείχνει το ου, η κάρσα που δείχνει το ι και η «σοκουουν», που δείχνει απλώς σύμφωνο χωρίς φωνήεν. Τα ενδεικτικά σημεία αυτά μπαίνουν πάνω ή κάτω από τα γράμματα των συμφώνων. Βλέπε και πιο κάτω πως γράφονται οι συλλαβές σα, σου, σι και το σύμφωνο μόνο του. Όνομα φωνητικού σημείου Εφαρμογή στο Γράμμα «Σίιν» (Seen) = το σίγμα Προφορά Φάτ-χα Σα Ντάμμα Σου Κάσ-ρα Σι Σουκούν Σ Αν η λέξη είναι φωνηεντοαρκτική, όπως π.χ. στην ελληνική οι λέξεις «αέρας, Αραβία, Αίγυπτος».., τότε βάζουμε στην αρχή της λέξης ένα συγκεκριμένο γράμ-

93 Α.Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ «Η ΓΡΑΦΗ (ΙΣΤΟΡΙΑ, ΕΙΔΗ ΚΛΠ» 93 μα, το άλεφ ή άλιφ, χωρίς να ενωθεί με το επόμενο σύμφωνο. Ακολούθως, αν το αρκτικό φωνήεν είναι το μακρό αα, τότε βάζουμε πάνω από το άλιφ το σύμβολο (~) που λέγεται «μαντα». Η λέξη π.χ. αασν = Aashn στη γραφή (υπενθυμίζουμε ότι η αραβική γραφή γίνεται από δεξιά προς αριστερά) γράφεται Αν το αρκτικό φωνήεν είναι το μακρύ εε, τότε βάζουμε κάτω από το άλιφ δυο τελείες και το σύμβολο της κάσρας ή το που λέγεται «χάμ(τ)ζα» (Hamza). Η λέξη π.χ. "Eeman" (= πίστη) γράφεται ως εξής : Αν το αρκτικό φωνήεν είναι βραχύ α, ι, ου, τότε πάνω ή κάτω από το άλιφ μπαίνει η "Hamza" και το σύμβολο της φαδας ή της ντάμα, ανάλογα με το αν έ- χουμε α ή ου. Αντίθετα αν έχουμε ι, τότε μπαίνει η κάσρα και η χάμζα κάτω από το άλιφ. Η λέξη π.χ. ashn γράφεται, η λέξη ushn γράφεται, η λέξη Ishn γράφεται Αν θέλαμε να γράψουμε μια λέξη που έχει δυο σύμφωνα και αρχίζει από Σ και τελειώνει σε Ν, τότε γράφουμε ενωμένα τα αραβικά σύμφωνα ΣΝ, ως εξής: Αν θέλουμε η λέξη αυτή να έχει προφορά με Α, δηλαδή να γράψουμε «σαν», τότε βάζουμε το ενδεικτικό σημάδι (/) που λέγεται «φάδα» πάνω από το σύμφωνο Σ. Αν θέλουμε η λέξη αυτή να έχει προφορά με ι, δηλαδή να γράψουμε «σιν», τότε βάζουμε το ενδεικτικό σημάδι {/) που λέγεται «κάσρα» κάτω από το σύμφωνο Σ. Αν θέλουμε η λέξη αυτή να έχει προφορά με ου, δηλαδή «σουν», τότε βάζουμε το ενδεικτικό σημάδι του φωνήεντος ου, που λέγεται «δαμα», πάνω από το σύμφωνο Σ, Αν θέλουμε το ληκτικό σύμφωνο να μην προφερθεί με φωνήεν, βάζουμε πάνω από το σύμβολο (ω) που λέγεται «σοκουουν». Το γράμμα = ντ. ντα. Με το σημάδι (που λέγεται 'Fatha') επάνω από αυτό προφέρεται

94 Α.Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ «Η ΓΡΑΦΗ (ΙΣΤΟΡΙΑ, ΕΙΔΗ ΚΛΠ» 94 Mε το σημάδι (που λέγεται 'Dammah') επάνω από αυτό προφέρεται «ντου», Με το σημάδι ( που λέγεται 'Kasrah') επάνω από αυτό προφέρεται «ντι»,. Το γράμμα = ρ. Με 'Fatha' πάνω από αυτό, = ρα. Με 'Dammah' πάνω από αυτό = ρου Με 'Kasrah' κάτω από αυτό = ρι Τα σύμφωνα που έχουν μακρό εε, βάζουμε δυο τελείες κάτω από το σύμφωνο και το σημείο «φάδα» πάνω από το σύμφωνο. Η λέξη «σεεν» γράφεται Αν το μακρό εε είναι στο τέλος της λέξης, τότε και οι δυο τελείες και η φάδα μπαίνουν κάτω από το σύμφωνο. Η λέξη «σνεε γράφεται ΣΗΜΕΙΑ ΣΥΜΦΩΝΩΝ Το Σάντα (Shadda), απεικονίζει τον διπλασιασμό του γράμματος, έχει τη μορφή του ελληνικού γράμματος ωμέγα (ω) και τοποθετείται επάνω από το γράμμα. Για παράδειγμα στην λέξη «Κίσσαχ» παρακάτω (η οποία παρεμπιπτόντως σημαίνει «Ιστορία»), βλέπουμε ένα «Shadda» επάνω από το γράμμα «Σάντ»: Πιο απλά, τo σημάδι Shadda (w) υποδείχνει διπλό γράμμα (δυο μμ, νν ). Μπαίνει πάνω από το γράμμα που διαβάζεται διπλό, π.χ.: "Qissah" (which means "Story" by the way): Όταν υπάρχει ένα «shadda» σε κάποιο γράμμα και ταυτόχρονα υπάρχει και ένα "Tashkeel", τότε το "Tashkeel" τοποθετείται επάνω ή κάτω από το «shadda» και ΌΧΙ επάνω ή κάτω από το γράμμα.

95 Α.Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ «Η ΓΡΑΦΗ (ΙΣΤΟΡΙΑ, ΕΙΔΗ ΚΛΠ» 95 Παρατηρήστε τις δύο τελείες επάνω από το τελευταίο γράμμα της λέξης «Κίσσαχ». Μοιάζει με το γράμμα «Χα» αλλά στην πραγματικότητα δεν είναι. Είναι μια άλλη μορφή του γράμματος «Τα» (ονομάζεται «Τα Μαρμπούταχ» που σημαίνει "δεμένο Τα ") λόγω του σχήματός του. Μοιάζει με «Χα» γιατί γενικά προφέρεται σαν τέτοιο ( η λέξη προφέρεται σαν «Κίσσαχ»), αλλά όταν άλλα γράμματα (καταλήξεις) προστίθενται σε μια λέξη (για γραμματικούς λόγους κυρίως) τότε το γράμμα «Τα» γράφεται με την κανονική του μορφή. Ας δούμε την λέξη "Κισσάτουνα" (Qissatuna) (σημαίνει «η ιστορία μας») αφού θα τοποθετήσουμε τα γράμματα «Νουν» και «Αλεφ» τα οποία δημιουργούν την λέξη «Να» η οποία στα Αραβικά είναι αντωνυμία: 2) To Σοκουουν (sokouοun), υποδεικνύει ότι έχουμε σύμφωνο χωρίς φωνήεν. Όταν θέλουμε να δείξουμε προφορά συμφώνου χωρίς φωνήεν βάζουμε πάνω από αυτό το σημείο «σοκουουν, όμως αυτό συμβαίνει ελάχιστα και μόνο στο τέλος των λέξεων. 3 ) Το Τανουίν (Tanween), εκφράζει το γράμμα «Νουν»,(ن) όμως στο τέλος μιας λέξης. Έχει τρεις μορφές αρκετά όμοιες με τα «Τασκίιλ» με τη διαφορά ότι το «Τανουίν» χρησιμοποιείται μόνο επάνω ή κάτω από το τελευταίο γράμμα της λέξης. Ο ακόλουθος πίνακας σας δείχνει το «Τανουίιν» για τα γράμματα «Άλεφ», «Μπα» και «Τα»: Γράμματα Προφορά AN ΜΠΟΥΝ TIN Πίνακας με το ληκτικό ν και τα σημεία

96 Α.Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ «Η ΓΡΑΦΗ (ΙΣΤΟΡΙΑ, ΕΙΔΗ ΚΛΠ» 96 Το γράμμα ν με τα σημεία: (Προφορά: να, νι, νου, ναα, νιι, νουου) Τα σημάδια Sukuun, hamha, shadda Αν η λέξη έχει δυο όμοια σύμφωνα, όπως π.χ. οι λέξεις «ραμπ-μπα, Σάββατο», τότε γράφουμε μόνο το ένα σύμφωνο και πάνω από αυτό γράφουμε το σύμβολο (ω), που λέγεται «σαντ-ντα». Και αν στην περίπτωση αυτή υπάρχει και βραχύ φωνήεν, δηλαδή ένα από τα: α, ι, ου, τότε βάζουμε τα ενδεικτικά σημεία πάνω ή κάτω από το σύμβολο «σαντντα». Και αν έχουμε μακρό φωνήεν, τότε γράφουμε δίπλα το σύμφωνο το γράμμα του μακρού φωνήεντος. Η λέξη π.χ. σσν = shshn γράφεται ως εξής Ομοίως η λέξη "Qissah" (= "Story" ) γράφεται ως εξής : Τα σύμφωνα που έχουν το σύμπλεγμα φωνηέντων αϊ, παίρνουν το σύμβολο (ο), που λέγεται «σοκ(ου)ούν», πάνω από αυτά και δυο τελείες κάτω από αυτά. Η γραφή = σαϊν Όταν θέλουμε να δείξουμε προφορά συμφώνου χωρίς φωνήεν βάζουμε πάνω από αυτό το σημείο «σοκουουν, όπως αυτό συμβαίνει ελάχιστα και μόνο στο τέλος των λέξεων. Το σύμφωνα που έχουν το σύμπλεγμα φωνηέντων αου, παίρνουν το γράμμα βαβ = και πάνω από αυτό «το σοκουουν», δηλαδή το σύμβολο (ο). Η γραφή = σαουν. Το σύμφωνο με βραχύ ο και μακρό οο, κάτι όχι και τόσο σύνηθες στην αραβική, υποδεικνύονται με το γράμμα γιαα πίνακα των ενδεικτικών σημείων. με τον τρόπο που βλέπουμε στον Τα πιο κάτω γράμματα έχουν ένα μόνο σχήμα. Τα τρία σχήματα των γραμμάτων Μπ και Π, Τ και Θ

97 Α.Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ «Η ΓΡΑΦΗ (ΙΣΤΟΡΙΑ, ΕΙΔΗ ΚΛΠ» 97 ( f = τελικό σχήμα, το m = μέσο και το i = αρχικό, initial) Τα τέσσερα σχήματα των γραμμάτων Ντζ, Χ και Κ initial) ( f = τελικό σχήμα, το m = μέσο και το i = αρχικό, Τα γράμματα S, SH, D and DH ( f = τελικό σχήμα, το m = μέσο και το i = αρχικό, initial) Τα γράμματα Aine (A) and G ( f = τελικό σχήμα, το m = μέσο και το i = αρχικό, initial)

98 Α.Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ «Η ΓΡΑΦΗ (ΙΣΤΟΡΙΑ, ΕΙΔΗ ΚΛΠ» 98 Τα γράμματα F, Q, K, L,M, N, H, Y ( and EE). ( f = τελικό σχήμα, το m = μέσο και το i = αρχικό, initial) Tα γράμματα Αλιφ και ντάλ είναι από τα έξι γράμματα που δεν ενώνονται με τα γράμματα που ακολουθούν μετά από αυτά. Εξ αιτίας αυτού αυτά γράφονται με το detached σχήμα, π.χ.: Τα σημάδια Hamza ( ) και μάντα (~) Το σημείο, που λέγεται "Hamza", μπαίνει πάντα πάνω ή κάτω από το άλιφ, όταν αυτό (το άλιφ) δηλώνει ένα από τα βραχέα φωνήεντα α, ου, ι ή μακρό εε, όπως είδαμε πιο πριν. Η λέξη π.χ. "Ana" (= με, εμένα) γράφεται ως εξής: Αντίθετα αν το αρκτικό φωνήεν είναι μακρό αα, τότε βάζουμε πάνω από το άλιφ μόνο το σύμβολο (~) που λέγεται «μαντα», η λέξη π.χ. αασν = Aashn, γράφεται Αν έχουμε μακρό αα μέσα στη λέξη βάζουμε το άλεφ με τη χάμζα πάνω και το αλιφ ενώνεται με το προηγούμενο σύμφωνο. Η λέξη π.χ. σααλ, που σημαίνει «ρώτησα», κόβεται στη μέση και το άλιφ κολλά με το πρώτο σύμφωνο, εδώ με το σ, και γράφεται Υπάρχουν τέσσερις θέσεις του «Χάμζα» οι οποίες εξαρτώνται από τα «Τασκίλ» του ίδιου του «Χάμζα» και τα «Τασκίλ» (ή Χαρακάτ) του γράμματος που προηγείται του «Χάμζα» είτε είναι «Φατ-χα», «Ντάμμα», «Κάσρα» ή «Σουκούν». Στον παρακάτω πίνακα βλέπουμε ένα παράδειγμα πως τοποθετείται η χαμζα ταυτόχρονα με τα άλλα σημεία των α, ι, ου: Παράδειγμα Προφορά Μάρ - ά

99 Α.Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ «Η ΓΡΑΦΗ (ΙΣΤΟΡΙΑ, ΕΙΔΗ ΚΛΠ» 99 Λού - λού Μπί - ρ Ντίφ - ε Σημειώνεται ότι: 1) Η προφορά της λέξη κόβεται στο σημείο που υπάρχει το «Χάμζα», π.χ.: Αυτή η λέξη προφέρεται ως «Σά αλ» (σημαίνει «ρωτήθηκε»). Παρόλο που πρόκειται για μία λέξη, προφέρουμε πρώτα το σημείο έως την εμφάνιση του «Χάμζα», κάνουμε μια στιγμιαία παύση και μετά προφέρουμε το αλ. 2) Όταν το «Χάμζα» είναι το πρώτο γράμμα της λέξης, γράφεται ΠΑΝΤΑ πάνω ή κάτω από το «ΆΛεφ», εξαρτάται από το «τασκίλ» του ίδιου του «Χάμζα». Αν το «τασκίλ» είναι «Φάτ χα» ή «Ντάμμα» γράφεται επάνω από το «Άλεφ». Εάν το «τασκίλ» είναι «Κάσρα» τότε το «Χάμζα» γράφεται κάτω από το «Άλεφ». Στην λέξη «Άνα» που ακολουθεί ως παράδειγμα και που σημαίνει «εγώ», γράφεται ως ε- ξής: Η λέξη «Ιιμάν» ( σημαίνει «πίστη» ) γράφεται ως εξής: ΑΡΑΒΙΚΗ ΚΑΛΛΙΓΡΑΦΙΑ

100 Α.Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ «Η ΓΡΑΦΗ (ΙΣΤΟΡΙΑ, ΕΙΔΗ ΚΛΠ» 100 Μετά τον οριστικό προσδιορισμό του αραβικού αλφαβήτου περίπου το 786 μ.χ. από τον Καλίλ ιμπν Αχμάντ αλ Φαραχιντί πολλά στυλ γραφής αναπτύχθηκαν για την γραφή του Κορανίου και άλλων βιβλίων, καθώς και για τις επιγραφές σε μνημεία ως διακόσμηση. Η αραβική καλλιγραφία θεωρείται από τους Άραβες ως μείζων μορφή τέχνης. Οι καλλιγράφοι απολαμβάνουν μεγάλης εκτίμησης. Το αραβικό αλφάβητο χρησιμοποιείται για να καταγραφεί ένας στίχος του Κορανίου ή απλά ένα γνωμικό σε μια εντυπωσιακή σύνθεση που συχνά είναι δυσανάγνωστη. Η σύνθεση είναι συχνά αφηρημένη, αλλά μερικές φορές η γραφή είναι σχηματισμένη, για να πάρει μια πραγματική μορφή όπως αυτή ενός ζώου. Κατά τους πρώτους αιώνες του Ισλάμ διακρίνονται κυρίως δύο τύποι γραφής: η κουφική, που χαρακτηρίζεται ως γωνιώδης και τετραγωνισμένη με αιχμηρές απολήξεις, και η κυρτή, στρογγυλεμένη αραβική γραφή που χρησιμοποιούνταν πρωτίστως για καθημερινούς σκοπούς. Ο όρος κουφική (kufic) σημαίνει «γραφή της Κούφα», μιας ισλαμικής πόλης που ιδρύθηκε στη Μεσοποταμία το 638 μ.χ. της οποίας ωστόσο η πραγματική σχέση με τη γραφή παραμένει ασαφής. Τα αρχαιότερα αραβικά βιβλία γράφονταν στη γωνιώδη κουφική γραφή, της οποίας η χρήση περιορίστηκε σημαντικά από τον 11ο αιώνα. Από το 900 μ.χ υιοθετήθηκαν οι στρογγυλεμένες κυρτές γραφές, γνωστές συλλογικά ως νάσκι (naskh ή nashki), οι οποίες κωδικοποιήθηκαν ώστε να είναι κατάλληλες για τη δημιουργία αντιτύπων και ακολουθούν ορισμένους νόμους σχετικά με τις αναλογίες μεταξύ των γραμμάτων. Κείμενο από το Κοράνιο. Το Ιερό Βιβλίο του Ισλάμ γραφόταν αρχικά πρόχειρα πάνω σε διάφορα υλικά, όπως δέρμα ή διφθέρα.

101 Α.Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ «Η ΓΡΑΦΗ (ΙΣΤΟΡΙΑ, ΕΙΔΗ ΚΛΠ» 101 Ένα από τα σύμβολα του Ισλάμ: Η λέξη «Ο Θεός» («Αλλάχου») γραμμένη σε αραβική καλλιγραφική γραφή Η αραβική λέξη «ισλάμ» (αραβικά: إسالم ) σημαίνει «υποταγή»,και χρησιμοποιείται από τους μουσουλμάνους ως «υποταγή στον Θεό» και εκείνοι που αποδέχονται την θρησκεία του ισλάμ,(τη στάση υπακοής, εξάρτησης και αφοσίωσης στον Θεό) ονομάζονται μουσλίμ (muslim), που σημαίνει «υποταγμένος» δηλαδή:«υποταγμένος στον Ύψιστο». Το Ισλάμ δεν έχει μόνο θρησκευτική αλλά και πολιτική υπόσταση, όπως και άλλες θρησκείες. Έχουν χρησιμοποιηθεί διάφορες ονομασίες για να το προσδιορίσουν, όπως «Ισλαμισμός», «Μουσουλμανισμός» και «Μωαμεθανισμός». Ο τελευταίος όρος θεωρείται απορριπτέος από τους μουσουλμάνους μιας και θεωρούν εαυτούς όχι λάτρεις του Μωάμεθ αλλά απλώς ακόλουθους της διδασκαλίας του. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 10ο Η ΠΕΡΣΙΚΗ ΓΡΑΦΗ 1. Η ΣΦΗΝΟΕΙΔΗ ΓΡΑΦΗ (CUNEIFORM SCRIPT) = ΑΡΧΑΙΑ ΠΕΡΣΙΚΗ Η σφηνοειδής γραφή υπολογίζεται ότι εφευρέθηκε από τους Σουμέριους στη Μεσοποταμία, όμως άγνωστο πότε. Κατόπιν τη δέχθηκαν και την τροποποίησαν οι Ασσύριοι, οι Βαβυλώνιοι, οι Ελαμίτες, οι Πέρσες, οι Χιττίτες... Διατηρήθηκε μέχρι τον 1ον μ.χ. αι. Η αποκρυπτογράφησή της έγινε από τους Γκρότεφεντ (1802) και Ρώλινσον (1846).

102 Α.Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ «Η ΓΡΑΦΗ (ΙΣΤΟΡΙΑ, ΕΙΔΗ ΚΛΠ» 102 Αλφάβητο σφηνοειδούς περσικής γραφής Είδη σφηνοειδούς γραφής είναι η γραφή Ουγγαρίτ (στις ακτές της Συρίας) με 22 συμφωνογράμματα και η της Περσέπολης με 36 συμφωνογράμματα. Ξέπεσαν σε αχρησία τον 3ο - 5ο π.χ. αι. Η σφηνοειδή γραφή ονομάστηκε έτσι, δηλαδή σφηνοειδής, επειδή τα γράμματά της είναι ως οι σφήνες (καρφιά) και όχι γραμμές ή εικόνες πραγμάτων, όπως συμβαίνει στις άλλες παλιές και κυρίως τις ιβδικές, όπου βλέπε περισσότερα. Στη σφηνοειδή γραφή οι λέξεις γράφονται με τον ίδιο τρόπο (μηχανισμό) που ισχύει και στις πολύ παλιές γραφές (αιγυπτιακή ιερατική, γραμμική κ.α.). Α- πλώς εδώ τα γράμματα του αλφάβητου είναι σφήνες αντί εικόνες ή ιδεογράμματα όντων, όπως συμβαίνει στις άλλες (σημιτικές και αιγυπτιακές) γραφές, κάτι που δίδει και την εντύπωση ότι η σφηνοειδή γραφή είναι άσχετη με τις άλλες, ενώ δεν είναι. Στη σφηνοειδή γραφή κανονικά υπάρχουν δυο μόνο διαφορετικές γράμματα-σφήνες (και όχι π.χ. 24 που υπάρχουν στην ελληνική γραφή, η μια είναι ίσια και η άλλη διπλή (κάτι όπως το <), που οι συνδυασμοί αυτών των δυο σφηνών δημιουργού-αποτελούν τα γράμματα του αλφάβητου της γραφής αυτής. Δηλαδή εδώ τα γράμματα είναι κάτι ως την ελληνική με τα ψηφία Α, Ι, Υ και τα δίψηφα γράμματα ΑΙ, ΕΙ, ΟΙ, ΟΥ, ΥΙ ΔΕΙΓΜΑ ΣΦΗΝΟΕΙΔΟΥΣ ΓΡΑΦΗΣ Οι αριθμοί στη σφηνοειδή γραφή Εδώ μια σφήνα = ο αριθμός 1, 3 σφήνες = ο αριθμός 3 κ.τ.λ. Επίσης εδώ το διπλό < = ο αριθμός 10, τα <<< = τριάντα κ.τ.λ. 2. Η ΣΦΗΝΟΕΙΔΗ ΓΡΑΦΗ ΟΥΓΓΑΡΙΤ UGARIT CUNEIFORM SCRIPT Η σφηνοειδή γραφή ουγγαρίτ πήρε αυτό το όνομά, επειδή χρησιμοποιούνταν στην πόλη Ουγγαρίτ που βρισκόταν στις βόρειες ακτές της Συρίας από τον 14 α. μέχρι το 12ο αι. π.χ. Στη γραφή αυτή οι λέξεις γράφονται με τον ίδιο τρόπο (μη-

103 Α.Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ «Η ΓΡΑΦΗ (ΙΣΤΟΡΙΑ, ΕΙΔΗ ΚΛΠ» 103 χανισμό) που συμβαίνει και σήμερα στις σημιτικές και αιγυπτιακές γραφές, απλώς εδώ τα γράμματα είναι σφήνες και όχι εικόνες ή ιδεογράμματα, όπως συμβαίνει στις άλλες γραφές. Στο αλφάβητο της γραφής ουγγαρίτ υπήρχαν αρχικά 22 γράμματα, όπως και στη φοινικική, αλλά και παλιά αραβική γραφή και κατόπιν έφθασαν στα 30, όπως στην νέα αραβική γραφή. Από τα γράμματα αυτά τρία μόνο είναι για τα φωνήεντα: α, ε ή ι, ου ή ο. Υπενθυμίζουμε επίσης ότι στις ως άνω γραφές: Α) Οι λέξεις παρίστανται με τόσα γράμματα όσα μόνο τα σύμφωνα και τα μακρά φωνήεντα, (= τα συμπλέγματα αα, εε, αι, ου..), κάτι που δεν ισχύει στην αλφαβητική (σημερινή) ελληνική γραφή. Β) Οι λέξεις γράφονται σε οριζόντιες γραμμές και από αριστερά προς δεξιά, καμιά φορά γίνεται και το αντίθετο. Αλφάβητο σφηνοειδούς γραφής Ουγαρίτ 3. Η ΝΕΑ ΠΕΡΣΙΚΗ ΓΡΑΦΗ (ARABIC PERSIAN SCRIPT) Σήμερα, ύστερα από την επικράτηση του μουσουλμανισμού στη Μεσοποταμία, οι Πέρσες γράφουν με τους χαρακτήρες του αραβικού αλφάβητου. Στην σημερινή περσική, όπως και στην αραβική γραφή: 1) Οι λέξεις γράφονται σε οριζόντιες στήλες από δεξιά προς τ αριστερά, δηλαδή αντίθετα από την ελληνική. 2) Η κάθε λέξη γράφεται με τόσα γράμματα όσα μόνο τα σύμφωνά, τα οποία μάλιστα προσκολλούνται μεταξύ τους, και τα μακρά φωνήεντα. 3) Εκτός από γράμματα του αλφάβητου υπάρχουν και σημεία με τα οποία υποδεικνύονται τα βραχέα φωνήεντα, καθώς και τα διπλά σύμφωνα. 4) Οι γραπτές λέξεις διαβάζονται γράφονται όπως υποδείχνει το αλφάβητο, κάπως ως γίνεται στην ελληνική γραφή και κάτι που δεν ισχύει στην αγγλική γραφή λόγω ιστορικής γραφής. 5) Οι λέξεις γράφονται ως έχουν φωνητικά, πλην μερικών που γράφονται ως έχουν ορθογραφικά (προσαρμοσμένες όμως φωνητικά στην περσική γλώσσα) στις γλώσσες απ όπου κατάγονται. 6) Ο μαθητής χρειάζεται πολύ χρόνο εξοικείωσης, γιατί εδώ, εκτός του ότι δεν γράφονται τα βραχέα φωνήεντα, το κάθε γράμμα του αλφάβητου δεν έχει στάνταρ (σταθερό) σχήμα, αλλά τέσσερις παραλλαγές που πρέπει ο μαθητής να μάθει και να γράφει (ζωγραφίζει) και να ενώνει-διακρίνει. Επειδή τα σύμφωνα στην γραφή αυτή προσκολλούνται μεταξύ τους, τα γράμματα αυτά έχουν αποκτήσει τέσσερις παραλλαγές. Αυτή που έχουν όταν είναι αρκτικά (initial) στη λέξη, αυτή που έχουν μέσα στη λέξη (medial), αυτή που έ- χουν στο τέλος (final) της λέξης και αυτή που έχουν όταν είναι μόνα (isolated) τους (βλέπε σε ειδικό πίνακα).

104 Α.Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ «Η ΓΡΑΦΗ (ΙΣΤΟΡΙΑ, ΕΙΔΗ ΚΛΠ» 104 Στο περσικό, όπως και στο αραβικό αλφάβητο: 1) Υπάρχουν γράμματα μόνο για τα σύμφωνα και τα μακρά φωνήεντα. 2) Από τα γράμματα των συμφώνων τρία (3) είναι για τα συμπλέγματα (συντομογραφικά) των συμφώνων: μπ(b), ντ(d), ντζ (j). Υπάρχουν και τα εξής ομόφωνα (παραλλαγές): Ze, zal, zad, za, που προφέρονται ζ και αυτό που χρησιμοποιείται περισσότερο είναι το «ze». se, sin, sad, που προφέρονται σ και αυτό που χρησιμοποιείται περισσότερο είναι το «sin». te, ta, που προφέρονται t, kaf, qαφ, που προφέρονται κ Με τα ομόφωνα αυτά γράμματα γίνεται διάκρισή είτε της χώρας καταγωγής μιας λέξης είτε η διάκρισή της από κάποια άλλη ομόηχη, κάτι ως γίνεται στη λατινική. Στην λατινική π.χ. οι ελληνικής καταγωγής λέξεις γράφονται με τα γράμματα PH, TH και οι λατινικής καταγωγής με F, D, πρβλ π.χ.: alphabeta, thesis, Philadelphia & futura, furtuna 4) Δεν υπάρχουν κεφαλαία και μικρά γράμματα. ΜΑΚΡΑ ΚΑΙ ΒΡΑΧΕΑ ΦΩΝΗΕΝΤΑ Στις σημιτικές γραφές (Φοινικική, αραβική κ.τ.λ.) οι φθόγγοι φωνήεντα δεν γράφονται με αντίστοιχα γράμματα και κατόπιν, αν έχουμε επανάληψη ίδιου φωνήεντος, να επαναλαμβάνεται και η γραφή του ίδιου γράμματός, π.χ.: νε, νέες, δις, διί,, όπως γίνεται στην ελληνική, αλλά εκεί υπάρχουν γράμματα με τα οποία σημειώνονται τα μακρά (διπλά) φωνήεντα και σημεία με τα οποία σημειώνονται τα βραχέα (μονά) φωνήεντα και οι συνδυασμοί τους. Μακρά φωνήεντα λέγονται οι περιπτώσεις που έχουμε δυο: αα, ουου, ιι μετά από σύμφωνο, όπως π.χ. στις λέξεις: Ισ-αα-κ, Αβραάμ, διίσταμαι, νέες.. Βραχέα φωνήεντα λέγονται οι περιπτώσεις με ένα φωνήεν μετά από σύμφωνο: α, ου, ι, ε, ο, όπως π.χ. στις λέξεις: Αβραμόπουλος, ικανός.. Συνάμα εδώ υπάρχουν σημεία (τα εξής: «χάμζα, μάδα, κάσρα» ) με τα ο- ποία υποδεικνύονται τα βραχέα (μονά) φωνήεντα: α, ε, ο, ου, ι και τα οποία μπαίνουν πάνω ή κάτω από το σύμφωνο που έχει φωνήεν ή το άλιφ (το άλιφ είναι μια κάθετο γραμμή που μπαίνει στην αρχή της λέξης που αρχίζει από φωνήεν). Τα βραχέα φωνήεντα α, ε, ο, ου, ι και κάποιοι συνδυασμοί τους, όπως οι: εϊ, αϊ σημειώνονται με συνδυασμούς σημείων. Κάτι, όμως, που συνηθίζεται μόνο αν το κείμενο απευθύνεται σε αρχάριο μαθητή ή για ποίηση (και το Κοράνιο). Σημειώνεται και ότι: 1) Δεν είναι σωστό ότι οι διαφορετικοί φθόγγοι είναι 25, οι εξης: α, ε, ου, ι, ο, κ, γ, χ, π, β, φ, τ, δ, θ, μ, ν, λ, ρ, σ, ζ, μπ, γκ, ντ, τς, τζ, όπως λέγεται, αλλά είκοσι ( 20), οι εξής: α, ε, ο, ου, ι, τ, δ, θ, π, β, φ, κ, γ, χ, μ, ν, λ, ρ, σ, ζ. Τα μπ(b), ντ(d), γκ (g), τζ(z) /ts e;inai gramnmata gia s;ymplegma fu;oggvn 2) Σε όλες τις γλώσσες, αρχαίες και νέες, οι φθόγγοι σύμφωνα είναι επακριβώς δεκαπέντε, οι εξής: μ, ν, ρ, λ, σ, ζ, κ, γ, χ, τ, δ, θ, π, β, φ. Τα b, d, g, z, j είναι γράμματα για συμπλέγματα, κάτι όπως και τα κς(ξ), πς(ψ) που στην ελληνική προτιμήθηκε να γράφονται αναλυτικά με τα ανάλογα γράμματα, δηλαδή ΜΠ(μπ), ΝΤ(ντ), ΓΚ(γκ), ΤΣ(τσ), ΤΖ(τζ) Η μόνη διαφορά από τα άλλα συμπλέγματα είναι ότι αυτά περιέχουν ένα από τα στιγμιαία γράμματα κ, π, τ, και γι αυτό φαίνονται ως φθόγγοι, ενώ δεν είναι. Στο λατινικό σύστημα γραφής και για λόγους ετυμολογίας, τα συμπλέγματα mp = b, nc = g, nt = d γράφονται και μονόψηφα και δίψηφα. Στη σύνθεση χρησιμοποιούνται τα mp, nt, nc: in-perium > imperium, in-commodus, ιntendo.... και στις άλλες περιπτώσεις τα b d g: bοba, grammar, dum.. Kάτι όπως στην ελληνική με τα κς, πς και τα ξ, ψ: εκ-στρατεία & ξηρά, ψάρι, καθώς και τα γγ, γχ, γχ: συνκάτοικος > συγκάτοικος, συνγενής > συγγενής, συνχαίρω > συγχαίρω Στην ελληνική γράφουμε και στις δυο περιπτώσεις αναλυτικά με τα: μπ, ντ, γκ, π.χ. μπόμπα, συμπαθής.. 3) Σε όλες τις γλώσσες, αρχαίες και νέες, οι φθόγγοι φωνήεντα είναι επακριβώς πέντε, οι εξής: α, ε, ο, ου, ι. Ωστόσο:

105 Α.Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ «Η ΓΡΑΦΗ (ΙΣΤΟΡΙΑ, ΕΙΔΗ ΚΛΠ» 105 α) Στην ελληνική γλώσσα οι φθόγγοι φωνήεντα φαίνονται περισσότεροι, επειδή στην γραφή της από τη μια υπάρχουν τα ομόφωνα γράμματα για τα φωνήεντα: Ο & Ω, Η & Υ & Ι και από την άλλη πολλά από τα γράμματα των φωνηέντων γράφονται δίψηφα, πρβλ π.χ.: Ο + Υ = ΟΥ(ου), Ε+ Ι = ΕΙ(ει).: ποίου = «πίu», λείπεις = «λίπις» Τα ομόφωνα γράμματα για τα φωνήεντα υπάρχουν στην ελληνική γραφή όχι γιατί παλιά είχαμε μακρά και βραχέα φωνήεντα ή πιο πολλούς φθόγγους φωνήεντα απ ό,τι έχουμε σήμερα, όπως λέγεται, αλλά για ετυμολογικούς λόγους και κυρίως για διάκριση των ομόφωνων λέξεων, πρβλ π.χ. : κρίνω, κριτής > κριτικός (με ι) & Κρήτη > Κρητικός (με η), λείπει & λύπη & λίπη, καλή & καλοί & καλεί β) Στις ινδικές, σημιτικές και άλλες γλώσσες τα φωνήεντα φαίνονται διαφορετικά από ό,τι στην ελληνική και πιο πολλά από πέντε, επειδή στις γραφές τους υπάρχουν από τη μια γράμματα για τα μακρά φωνήεντα (για τις περιπτώσεις που έχουμε μετά από σύμφωνο δυο αα, ιι, εε, όπως στις λέξεις: Ισαάκ, πλέετε, διίσταμαι, ) και από την άλλη γράμματα ή σημεία (αν έχουμε σημεία τα βάζουμε πάνω ή κάτω από τα σύμφωνα) για τα βραχέα φωνήεντα (για τις περιπτώσεις που έχουμε μετά από σύμφωνο ένα: α, ε, ο, ου, ι. όπως στις λέξεις: σαλήμ, καλός ). Στη βυζαντινή μουσική και στους αλεξανδρινούς γραμματικούς, γράμμα που έχει πάνω από αυτό την παύλα (το σημάδι -) σημαίνει, είναι ένδειξη ότι το γράμμα αυτό έχει μακρά προφορά και γράμμα που έχει την βραχεία (το σημάδι υ) σημαίνει βραχεία προφορά. γ) Στις σημιτικές και αιγυπτιακές γραφές τα γράμματα «alef, ayin, yiod» χωρίς σημάδι παραστούν μακρό φωνήεν, δυο: αα, ουου, ιι. Τα ίδια γράμματα με ανάλογο ενδεικτικό σημάδι παριστούν και βραχύ φωνήεν, ένα: α, ου, ι. Κάτι για το οποίο είναι η αιτία που τα γράμματα αυτά λέγονται και μακρά και δίχρονα φωνήεντα. Και αφού στις σημιτικές γραφές τα γράμματα «alef, ayin, yiod» παριστούν πότε δυο αα, ουου, ιι και πότε ένα α, ου, ι, επομένως είναι άσχετα με τα ελληνικά: άλφα(α), ιώτα(ι), όμικρον ύψιλον (ου), αφού τα ελληνικά παριστούν πάντα ένα: α, ι, ου 4) Επειδή η παραγωγή, αλλά και η κλίση των λέξεων στις σημιτικές και αιγυπτιακές γλώσσες δεν γίνεται με την πρόσθεση και εναλλαγή φωνηέντων (πρβλ π.χ. Αβραάμ, Ισαάκ, Μωχάμεθ = Μωάμεθ, Ιοχάναν = Ιωάννης...), ενώ στην ελληνική γίνεται το αντίθετο (πρβλ π.χ. γελ-άω, γελ-άει, γελ-ούμε ήλ-ιος, ήλ-ιου, ήλ-ιοι.. ), γι αυτό και στις σημιτικές και αιγυπτιακές γλώσσες οι λέξεις αποτελούνται από πολλά σύμφωνα και λίγα φωνήεντα και ω εκ τούτου η γραφή τους στηρίζεται στα σύμφωνα ή και να μη γραφτούν τα φωνήεντα των λέξεων στη γραφή εννοούνται από πείρας, κάτι ως γίνεται με την παράλειψη του τονικού σημαδιού στην ελληνική, όταν γράφουμε με κεφαλαία γράμματα. 5) Στις σημιτικές και αιγυπτιακές γραφές οι φθόγγοι σύμφωνα και τα γράμματα τους είναι εύκολη υπόθεση ή είναι κάτι ως στην ελληνική. Αντίθετα για τα φωνήεντα γίνεται χαμός. Σε κανένα βιβλίο δεν πρόκειται να βρεις πόσα ακριβώς είναι αυτά και πως ακριβώς προφέρονται ή παρίστανται στην γραφή, αν και οι φθόγγοι φωνήεντα είναι μόλις 5. Στην ελληνική γραφή, όταν έχουμε ένα φθόγγο φωνήεν, γράφουμε μια φορά το ανάλογο γράμμα του, π.χ. Α. Όταν έχουμε δυο φορές τον ίδιο φθόγγο φωνήεν, γράφουμε το ίδιο γράμμα δυο φορές, π.χ. ΑΑ. Όταν έχουμε τονιζόμενο φωνήεν απλώς βάζουμε πάνω από το γράμμα του το τονικό σημάδι, π.χ. Αβραάμ ή ΑΒΡΑΑ Μ. Στις άλλες γραφές δεν γίνεται το ίδιο πράγμα. Εκεί υπάρχουν γράμματα για τα μακρά φωνήεντα (για τις περιπτώσεις που έχουμε μετά από σύμφωνο δυο αα, ιι, εε, όπως στις λέξεις: Ισαάκ, πλέετε, διίσταμαι ) και σημάδια για τα βραχέα (για τις περιπτώσεις που έχουμε ένα φωνήεν μετά από σύμφωνο, άτονο ή τονισμένο: ά, α, ε, έ, ού, ου, ι, ί, ο, ό) που μπαίνουν πάνω ή κάτω ή μέσα στα σύμφωνα. (Περισσότερα βλέπε στον Αραβική γραφή ΠΕΡΣΙΚΟ ΑΛΦΑΒΗΤΟ Here are some notes for the letters: It is written from right to left. Letters each can have up to four forms: Detached - the letter as it appears by itself, no letters joining to it either before or after. Initial - the letter as it appears when not proceeded by a joining letter. Medial - the letter as it appears when there are joining letters both before and after the letter. Terminal - the letter as it appears when it is preceded, but not followed by joining letters. These letters never join to letters after them - alef, dál, zál, re, ze, zhe, and váv. When two letters are underlined together (in the Roman script), they represent one sound.

106 Α.Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ «Η ΓΡΑΦΗ (ΙΣΤΟΡΙΑ, ΕΙΔΗ ΚΛΠ» 106 The letters ze, zál, zad, and za are all pronounced like "z", but "ze" is used the most frequently. The letters se, sin, and sad are all pronounced like "s" in Persian, but "sin" is used the most frequently. The letters te, and ta are both pronounced like "t", but "te" is used the most frequently. "Váv" and "ye" can be used both as consonants and as vowels. Written vowels are indicated in Roman transcription by an accent over the vowel. Words that begin with a vowel sound are always written beginning with either an "alef" or an "ayn". Notes on words: Notice the different forms that the letter nún takes at the beginning and end of the word. Notice the apostrophe is transcribed as an ayn and since the "A" is not accented, no other vowel is written. Also notice the difference between lám and alef(1) when appearing in the medial positions. Notice these three letters do not connect to each other. Notice again how accented vowels are written. This word could also be written kitáb. Notice and learn the difference between be and nún(1). An unaccented "a" is pronounced like in "cat". Notice the form he takes at the end of a word. Notice the use of váv as a vowel. Notice beginning the word with an alef. Without an alef, the word would be something like "yarán" or "yerán." So, the word "ú" in Persian meaning he or she, has to be written with an alef. Váv written by itself would be "va".

107 Α.Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ «Η ΓΡΑΦΗ (ΙΣΤΟΡΙΑ, ΕΙΔΗ ΚΛΠ» 107 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 11 ο ΙΝΔΙΚΕΣ ΓΡΑΦΕΣ 1. Η ΣΑΝΣΚΡΙΤΙΚΗ ΚΑΙ ΟΙ ΛΟΙΠΕΣ ΙΝΔΙΚΕΣ ΓΛΩΣΣΕΣ ΚΑΙ ΓΡΑΦΕΣ Στην Ινδία υπάρχουν πάρα πολλές γλωσσες και ως εξ αυτού και γραφές, όπως η γραφή URDU στο Πακιστάν (ανατολική Ινδία), η BENGALI στα ανατολικά της Ινδίας, η HINDI στο Κέντρο της Ινδίας, η γραφή GUJARAT στα δυτικά της Ινδίας, η γραφή PUNJABIS στα βόρεια, η γραφή MARATHI στα νότια, η DEVANAGARATI στα βορειοδυτικά κ.α. Σανσκριτική λέγεται η κλασσική γλώσσα των Ινδιών, που σήμερα μιλιέται μόνο από τις ανώτερες κοινωνικά τάξεις. Οι γραφές της Ινδίας είναι όλες φωνητικές και από αυτές άλλες είναι παραλλαγές της αραβικής γραφής (= αυτές των λαών που είναι μουσουλμάνοι στο θρήσκευμα), όπως η Ουρντού (URDU) και άλλες παραλλαγές της αρχαίας Brahmi (= αυτές που είναι γραφές λαών που είναι Βουδιστές στο Θρήσκευμα), όπως η Hindi, η Devanagarati κ.α. Στις γραφές,που είναι παραλλαγή της αραβικής: α) Οι λέξεις γράφονται σε στήλες από δεξιά προς αριστερά, δηλαδή αντίθετα από την ελληνική. β) Οι λέξεις γράφονται με τόσα γράμματα όσα μόνο τα σύμφωνα και τα μακρά φωνήεντα. γ) Τα σύμφωνα κολλούνε μεταξύ τους δ) Υπάρχουν ειδικά σημάδια με τα οποία σημειώνονται τα άλλα φωνήεντα, δηλαδή τα βραχέα (μονά): α, ε, ο, ου, ι και οι συνδυασμοί τους αε, εο (πλην των αα, ουου, ιι, επειδή γι αυτά υπάρχουν γράμματα). Τα σημεία αυτά μπαίνουν πάνω ή κάτω από τα σύμφωνα που έχουν φωνήεν ή με μακρό γράμμα και πάνω ή κάτω από αυτό ένα σημείο συμβολίζουμε κάποια από τα άλλα φωνήεντα. Ωστόσο τα σημεία αυτά παραλείπονται, πλην μόνο αν έχουμε κείμενο απευθύνεται σε αρχάριους. Στις γραφές, που είναι παραλλαγή της αρχαίας ινδικής γραφής Brahmin: α) Οι λέξεις γράφονται σε στήλες από αριστερά προς δεξιά, δηλαδή ίδια με την ελληνική. β) Οι λέξεις γράφονται με τόσα γράμματα όσα τα σύμφωνα και τα μακρά και βραχέα φωνήεντα. Δηλαδή εδώ τα φωνήεντα γράφονται κάπως διαφορετικά και από την ελληνική και από την αραβική γραφή. γ) Τα γράμματα των φωνηέντων κολλούν με αυτά των συμφώνων και κατόπιν όλα μαζί τα γράμματα της κάθε λέξης. Δηλαδή εδώ δεν κολλούν μόνο τα σύμφωνα, αλλά και τα φωνήεντα. δ) Σε κάποιες γραφές υπάρχουν και σημεία για ειδικές προφορές. Σημειώνεται ότι: 1) Μακρά φωνήεντα λέγονται τα δυο: αα, ουου, ιι που βρίσκονται σε μια λέξη, όπως π.χ. στις λέξεις: αα!, Αβραάμ, διίσταμαι, μουου. Βραχέα φωνήεντα λέγονται τα μονά, όταν έ- χουμε ένα: α, ου, ι, ο, ε όπως π.χ. στις λέξεις: Αβραμόπουλος, ικανός.. 2) Οι διαφορετικοί φθόγγοι φωνήεντα είναι πέντε. Ωστόσο στις ινδικές γραφές οι φθόγγοι αυτοί δεν γράφονται με πέντε αντίστοιχα γράμματα και κατόπιν, αν έχουμε επανάληψη ίδιου φωνήεντος, να επαναλαμβάνεται και η γραφή του γράμματός του, όπως γίνεται στην ελληνική, αλλά εδώ υπάρχουν γράμματα και για τα μονά φωνήεντα α, ε, ο, ου, ι και για τα διπλά: αα, εε, ιι, οο, καθώς και για τους συνδυασμούς τους και γι αυτό εδώ βλέπουμε πολλά γράμματα φωνηέντων. 3) Στις αραβικές γραφές υπάρχουν μόνο 3 γράμματα για τα μακρά φωνήεντα: αα, ιι, ουου, που λέγονται άλιφ, αϊγί, γιον. Τα υπόλοιπα φωνήεντα (μακρά, βραχέα και συνδυασμοί) υποδείχνονται με σημεία που μπαίνουν πάνω ή κάτω από τα σύμφωνα ή βάζοντας στην θέση του φωνήεντος το γράμμα ενός μακρού φωνήεντος μαζί με ένα ανάλογο σημείο πάνω ή κάτω από αυτό, για να δείξουμε ότι τώρα δεν υποδείχνει το συγκεκριμένο μακρό φωνήεν, αλ-

108 Α.Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ «Η ΓΡΑΦΗ (ΙΣΤΟΡΙΑ, ΕΙΔΗ ΚΛΠ» 108 λά βραχύ ή συνδυασμό φωνηέντων, δηλαδή τα: ε, ο, εε, αου, αϊ, (Περισσότερα για τις αραβικές γραφές βλέπε σε οικείο Κεφάλαιο) 4) Στις ινδικές και αραβικές γραφές οι πιο πολλές λέξεις γράφονται ως έχουν φθογγικά και οι άλλες όπως προφέρονται γράφονται στις γραφές των γλωσσών από όπου κατάγονται. ΙΝΔΙΚΑ ΑΛΦΑΒΗΤΑ HINDI (κεντρική Ινδία), PUNJABI (Βόρεια Ινδία), BENGALI (Ανατολική Ινδία), GUJA- RATI (δυτική Ινδία)

109 Α.Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ «Η ΓΡΑΦΗ (ΙΣΤΟΡΙΑ, ΕΙΔΗ ΚΛΠ» 109

110 Α.Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ «Η ΓΡΑΦΗ (ΙΣΤΟΡΙΑ, ΕΙΔΗ ΚΛΠ» 110 Vowels μακρά και βραχέα φωνήεντα

111 Α.Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ «Η ΓΡΑΦΗ (ΙΣΤΟΡΙΑ, ΕΙΔΗ ΚΛΠ» ΟΙ ΚΥΡΙΟΤΕΡΕΣ ΙΝΔΙΚΕΣ ΓΡΑΦΕΣ 1) Η ΓΡΑΦΗ BRAHMI (Η αρχαιότερη γραφή των Ινδιών) Εδώ το κάθε σύμφωνο, όταν είναι χωρίς σημείο φωνήεντος, εννοείται ότι προφέρεται με το φωνήεν α. Κάτι που δίδει την εντύπωση ότι η γραφή αυτή είναι συλλαβική ενώ δεν είναι. Το αλφάβητο της γραφής brahmi Γράμματα συμφώνων (Consonants) Γράμματα μακρών και βραχέων φωνηέντων (Vowel indications) 2) Η ΓΡΑΦΗ BENGALI (ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΙΝΔΙΑ) Στην γραφή αυτή, όταν τα σύμφωνα δεν έχουν γράμμα φωνήεντος, προφέρονται με το φωνήεν ο. Κάτι που δίδει την εντύπωση ότι η γραφή είναι συλλαβική, ενώ δεν είναι. Το φωνήεν αυτό αποσιωπάται βάζοντάς στο σύμφωνο αυτό ένα από τα διακριτικά σημεία που υπάρχουν στη γραφή αυτή και λέγεται «νασαντα» Τα φωνήεντα γράφονται με γράμματα μακρών και βραχέων φωνηέντων, καθώς και με γράμματα που παριστούν συνδυασμούς φωνηέντων, όπως βλέπουμε στους πιο κάτω πίνακες. Το αλφάβητο της γραφής Bengali Γράμματα συμφώνων

112 Α.Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ «Η ΓΡΑΦΗ (ΙΣΤΟΡΙΑ, ΕΙΔΗ ΚΛΠ» 112 Γράμματα φωνηέντων, μακρών (δείχνονται με την παύλα (-)) και βραχέων Παρατήρηση: Τα γράμμα α, ι, u = ου, με παύλα (στην λατινική διευκρίνιση) σημαίνει μακρό, δηλαδή με επανάληψη και χωρίς παύλα = κανονικό, βραχύ.. Μακρό α = κάτι όπως π.χ. στην λέξη Αβρααμ και βραχύ = όπως στη λέξη Αβραμόπουλος. Το γράμμα Κ με φωνήεν ΔΕΙΓΜΑ ΓΡΑΦΗΣ BENGALI ΠΡΟΣΘΕΤΑ ΣΥΜΒΟΛΑ - ADDITIONAL SYMBOLS Αριθμοί - Numerals 3) Η ΓΡΑΦΗ DEVANAGARI (ΒΟΡΕΙΟΔΥΤΙΚΗ ΙΝΔΙΑ) Το αλφάβητο της γραφής Devanāgarī

113 Α.Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ «Η ΓΡΑΦΗ (ΙΣΤΟΡΙΑ, ΕΙΔΗ ΚΛΠ» 113 Τα γράμμα α, ι, u με παύλα πάνω από αυτά σημαίνει μακρό, δηλαδή δυο αα, ιι, ουου και χωρίς παύλα = κανονικό, βραχύ (μονό): α, ι, ου Μακρό π.χ. α = κάτι όπως π.χ. στην λέξη Αβραάμ και βραχύ = όπως στη λέξη Αβραμόπουλος. Σύμφωνα - Consonants Φωνήεντα - Vowels Παρατήρηση: Τα γράμμα α, ι, u = ου, με παύλα (στην λατινική διευκρίνιση) σημαίνει μακρό, δηλαδή με επανάληψη και χωρίς παύλα = κανονικό, βραχύ.. Μακρό α = κάτι όπως π.χ. στην λέξη Αβρααμ και βραχύ = όπως στη λέξη αβραμόπουλος. Πρόσθετα σύμβολα - Additional symbols

114 Α.Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ «Η ΓΡΑΦΗ (ΙΣΤΟΡΙΑ, ΕΙΔΗ ΚΛΠ» 114 Αριθμοί - NUMBERS: 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9 4) Η ΙΝΔΙΚΗ ΓΡΑΦΗ (HINDI SCRIPT) Στη γραφή Hindi υπάρχουν και κεφαλαία και μικρά γράμματα. Εδώ, όπως και στην αραβική, γράφονται απαραίτητα τα σύμφωνα. ΤΟ ΙΝΔΙΚΟ ΑΛΦΑΒΗΤΟ ΣΕ ΜΙΚΡΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ ΣΥΝΔΕΣΗ ΣΥΜΦΩΝΩΝ Στη γραφή hindi γράφονται απαραίτητα τα σύμφωνα, έτσι αν έχουμε να γράψουμε μια λέξη που αρχίζει από το σύμφωνο Σ και τελειώνει στο σύμφωνο Ν, π.χ. την «σαν», τότε γράφουμε τα αντίστοιχα γράμματα των συμφώνων συν Και αν τα ενώσουμε γίνονται Αν είχαμε μια άλλη λέξη που περιέχει τα σύμφωνα Κ, Μ, Ν, τότε γράφουμε:

115 Α.Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ «Η ΓΡΑΦΗ (ΙΣΤΟΡΙΑ, ΕΙΔΗ ΚΛΠ» 115 Αν είχαμε τη λέξη «ναμούκ» = το αλάτι) γράφουμε τα σύμφωνα νμκ.. και αν θέλουμε προσθέτουμε και τα γράμματα των φωνηέντων. Το γράμμα = για το μακρό φωνήεν αα, το γράμμα = το σύμφωνο Μ, και...= Maa (= μητέρα), ενώ... = μαα-μαα = ο θείος, στα ινδικά Το γράμμα = για το βραχύ ι και μπαίνει μπροστά από το σύμφωνο, όμως διαβάζεται μετά από το σύμφωνο, π.χ. η λέξη «μις» γράφεται Το γράμμα = για το μακρό ιι και μπαίνει μετά το σύμφωνο, π.χ. = «τιιμ», το γράμμα = για το σύμφωνο τ. Το γράμμα = ρ, το γράμμα = κ και = κρ..::::.. = μιναρετ = σπίκ =.S, =.K,....= M, = N, = ρ.. = (μρ). = ρμ,.= rn Οι λέξεις: = νμκ κμ κρ = ναμακ καμ καρ = αλάτι λιγότερο βάλε Οι λέξεις:

116 Α.Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ «Η ΓΡΑΦΗ (ΙΣΤΟΡΙΑ, ΕΙΔΗ ΚΛΠ» 116 = Rusk... Run... Sir... Musk... Rum Το γράμμα = σ, το γράμμα, το γράμμα = αα, το γράμμα = Χ, το γράμμα = Ν, το γράμμα = Σ...= ΣΝ (σαν) ) και = χρ = March, =..Smart!,...= tmaatr. = sch -such. Οι γραφές: = Car..., = οι λέξεις: Ram maramar n kr, saram (Gujrati version) kr - Ram fight dont do, shame be! Το γράμμα = Τ, το γράμμα = Π, το γράμμα = Λ, το γράμμα = Δ, το γράμμα = b = μπ, το γράμμα = sh, το γράμμα = J, το γράμμα = z

117 Α.Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ «Η ΓΡΑΦΗ (ΙΣΤΟΡΙΑ, ΕΙΔΗ ΚΛΠ» 117 =μπάρκ...shark...jill..stars......clean Sheet rich judge...creep...beech Το γράμμα - σημείο = το βραχύ ου και το γράμμα σημείο = το μακρό ουου και...= «λουκ» και = «μουουν» Πρόταση: = νουν = τζούϊς, τζουλμ

118 Α.Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ «Η ΓΡΑΦΗ (ΙΣΤΟΡΙΑ, ΕΙΔΗ ΚΛΠ» 118 Neel cooks the chicken. Το σύμβολο μπαίνει πάνω από το σύμφωνο, για να δείξουμε ότι το γράμμα αυτό έχει το φωνήεν «ε» ή το«εϊ», = πέϊπερ = πιπερι Το σύμβολο μπαίνει πάνω από το σύμφωνο, για να δείξουμε ότι το γράμμα αυτό έχει το φωνήεν «αϊ»,.... Το σύμβολο = το φωνήεν «ο», = peacock. Το γράμμα = δυο οο, = μόολι. Το γράμμα = Υ, = ΥUMYUM Το γράμμα = β και = η λέξη «μούβ» Το γράμμα = χ και = η λέξη «χατ» Το γράμμα = γκ και = γκουμ ΠΙΝΑΚΕΣ ΤΑ ΙΝΔΙΚΑ ΑΛΦΑΒΗΤΑ Σημείωση: 1) DEV Devanagari, GUJ Gujarati, PUN - Punjabi (Gurmukhi), BEN Bengali, ASS - Assamese (identical to Bengali except for two characters as noted),

119 Α.Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ «Η ΓΡΑΦΗ (ΙΣΤΟΡΙΑ, ΕΙΔΗ ΚΛΠ» 119 ORI Oriya, TIB Tibetan, TEL Telugu, KAN Kannada, TAM Tamil, MAL - Malayalam, SIN Sinhala, BUR Burmese, LAO Lao, THA Thai, KHM Khmer, JAV Javanese, BAL Balinese, TAG Tagolog, BAT Batak, BUG - Bugis (Buginese) 2) These charts do not contain all the letters for many scripts - just the directly derived characters. A dash indicates that the certain letter does not exist in that script. The exception is Tibetan. Tibetan has characters that are modified forms of existing letters to represent Sanskrit letters not found in the native language. So, there are forms to represent these sounds, although they are not descended from their Brahmi counterparts. Thai has the most letters not included in these charts, followed by Tamil. Some characters presented are just used for transcribing foreign words or are obsolete and not in common use. The most obvious examples of this are the aspirated letters and retro flexes of Balinese, and the "j" and sibilants and aspirates of Tamil. The transcription (English) is standard Indic translation. This does not mean that is how the character is pronounced. The sounds are generally comparable for Northern Indian, Southern Indian, (with the exception of Tibetan), and Indonesian Scripts. The South-East Asian scripts diverge the most from these sounds. Consonants Velars: Palatals: Retroflexes: Dentals: Labials:

120 Α.Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ «Η ΓΡΑΦΗ (ΙΣΤΟΡΙΑ, ΕΙΔΗ ΚΛΠ» 120 Glides (Semi-Vowels): Fricatives: Velars: Palatals: Retro lexes: Dentals:

121 Α.Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ «Η ΓΡΑΦΗ (ΙΣΤΟΡΙΑ, ΕΙΔΗ ΚΛΠ» 121 Labials: The following chart shows the only two letters that differ between the Bengali and Assamese scripts. Glides (Semi-vowels): Fricatives: This next chart shows the full vowel forms, they appear at the beginning of words, or when following another vowel. Note: An "S" in parentheses indicates a South Indian vowel - they sound almost identical to their Northern counterparts, but are said quicker. The 'regular' E and O in the Southern scripts sound more drawn out. So, in Southern languages, "o(s)" sounds like Joe' and "o" sounds more like 'co-owner'.

122 Α.Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ «Η ΓΡΑΦΗ (ΙΣΤΟΡΙΑ, ΕΙΔΗ ΚΛΠ» 122 Here is how consonants normally connect with vowels. For example purposes, the letter "k" is used in all languages. Many irregularities exist when connecting vowels, especially in Southern Indian languages, so, please do not rely solely on this chart to explain how vowels connect.

123 Α.Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ «Η ΓΡΑΦΗ (ΙΣΤΟΡΙΑ, ΕΙΔΗ ΚΛΠ» 123 Miscellaneous Consonants - These letters are part of an extended character set in most of these alphabets and are used mostly for writing foreign words. The Tamil, Urdu, and Sindhi characters presented here are a part of their standard alphabets: Each script has a different way of creating consonants compounds, so be careful! Consonants followed by an "h" show aspiration (extra air blown out), so do not pronounce "th" like 'the', or "ph" like 'phone'. "V" is sometimes pronounced like 'w', "C" is pronounced like 'chew' - so "ch" is like 'thatch-house' "S'" is pronounced like 'shoe' "S." is like 'sh' but the toungue is further back as in the retroflex letters. These are the sentences: I have pain in my stomach, I need to see a doctor, I am sorry I don t understand Hindi, I live in Greece, How do I get to a hotel? I want to get off at the next stop, Where is the nearest telephone? My name is..., Are you married?, So you speak English!, What is your telephone number?, Are u free to go out tonight? I want to marry you. Here is how they are written in Hindi.

124 Α.Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ «Η ΓΡΑΦΗ (ΙΣΤΟΡΙΑ, ΕΙΔΗ ΚΛΠ» 124

125 Α.Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ «Η ΓΡΑΦΗ (ΙΣΤΟΡΙΑ, ΕΙΔΗ ΚΛΠ» 125