Καρούµπαλη Ευγενία. Στο µάθηµα της Μουσικής στη δευτεροβάθµια εκπαίδευση τα σχολικά εγχειρίδια µπορούν να

Transcript

1 Ovo je Balkan: Η ιδασκαλία των παραδοσιακών Μουσικών της Αλβανίας, Βουλγαρίας και Σερβίας στη Β Τάξη του Γυµνασίου Καρούµπαλη Ευγενία Περίληψη Στο µάθηµα της Μουσικής στη δευτεροβάθµια εκπαίδευση τα σχολικά εγχειρίδια µπορούν να χρησιµοποιηθούν ως οδηγοί και βιβλία αναφοράς. ίνεται η δυνατότητα στον/στην εκπαιδευτικό η δυνατότητα να προσαρµοστεί το µάθηµα στις ιδιαιτερότητες και τα ενδιαφέροντα των µαθητών/τριών χωρίς όµως να είναι δεσµευτικό. Συνεπώς ο/η εκπαιδευτικός Μουσικής µπορεί να εµπλουτίσει το µάθηµα µε υλικό ανάλογα ή και να τροποποιήσει το µάθηµα. Στη Β τάξη του Γυµνασίου γίνεται λόγος για τις παραδοσιακές µουσικές της Βαλκανικής Χερσονήσου και συγκεκριµένα της Σερβίας, της Αλβανίας και της Βουλγαρίας. Στην εισήγηση αυτή γίνεται λόγος για τον εµπλουτισµό της συγκεκριµένης διδακτικής ενότητας µε ακουστικό υλικό (παραδοσιακά τραγούδια της Αλβανίας, τα οποία έχουν κοινά στοιχεία µε αντίστοιχα ελληνικά) και οπτικό υλικό (και συγκεκριµένα µουσικά βίντεο δηµοφιλών τραγουδιών από την Αλβανία, Σερβία και Βουλγαρία) την τροποποίηση του σχεδίου µαθήµατος ούτως ώστε να δίνεται µεγαλύτερη έµφαση στις παραδοσιακές µουσικές της Αλβανίας και της Βουλγαρίας. Λέξεις κλειδιά

2 ευτεροβάθµια Εκπαίδευση, Αλβανία, Βουλγαρία, Σερβία, Ελλάδα, Παραδοσιακή Μουσική, Μουσικά Βίντεο. Η συντριπτική πλειονότητα των εφήβων προτιµά την ακρόαση δηµοφιλούς µουσικής (Hebdige, 1979 & LeBlanc, 1981 & Killian, 1990). Είναι λοιπόν προφανές ότι η δηµοφιλής µουσική παρακινεί τους µαθητές, και άρα µπορεί να αποτελέσει πολύτιµο εργαλείο στην απόκτηση γνώσεων και δεξιοτήτων (Gerber, 1988 & Jorgensen, 1996). Στους ειδικούς σκοπούς της διδασκαλίας του µαθήµατος της Μουσικής συγκαταλέγεται µεταξύ άλλων η καλλιέργεια της ικανότητας των µαθητών να αξιολογούν και να επιλέγουν συνθέσεις της λαϊκής και ελαφράς µουσικής. Ο παραπάνω ειδικός σκοπός έχει να κάνει µε την κριτική ακρόαση (audition), ένα από το πέντε βασικά πεδία του περιεχοµένου του µαθήµατος της µουσικής κατά τον Keith Swanwick (Swanwick, 1979). Στο Μάθηµα της Μουσικής τα σχολικά εγχειρίδια µπορούν να χρησιµοποιηθούν ως οδηγοί και ως βιβλία αναφοράς. ίνεται στον/στην εκπαιδευτικό η δυνατότητα να προσαρµοστεί το µάθηµα στις ιδιαιτερότητες και τα ενδιαφέροντα των µαθητών/τριών, χωρίς όµως να είναι δεσµευτικό ( ηµητρακοπούλου& Τζένου & Ανδρούτσος, 2010 α : 12, ηµητρακοπούλου& Τζένου & Ανδρούτσος, 2010 β : 10). Συνεπώς ο/η εκπαιδευτικός µουσικής µπορεί να εµπλουτίσει το µάθηµα µε υλικό ανάλογα ή ακόµα και να τροποποιήσει το µάθηµα. Αναφορικά µε τη µουσική, ο όρος «βίντεο» ή «µουσικό βίντεο» (στα αγγλικά music video) αναφέρεται σε ένα φιλµ µικρής διάρκειας, του οποίου η µουσική είναι αποκλειστικά ένα

3 τραγούδι δηµοφιλούς µουσικής. Προορίζεται για τηλεοπτική προβολή και έχει σκοπό την προώθηση ενός ηχογραφηµένου τραγουδιού. Η επικράτηση του µουσικού βίντεο στην κουλτούρα της δηµοφιλούς µουσικής (ο συνδυασµός της µουσικής µε οπτικές εικόνες γίνεται µε την πάροδο του χρόνου κανόνας στην καθηµερινή χρήση της δηµοφιλούς µουσικής) αποτελεί ένδειξη των αλλαγών σχετικά µε τον τρόπο αντίληψης της δηµοφιλούς µουσικής. Γι αυτόν ακριβώς το λόγο το µουσικό βίντεο γίνεται µε την πάροδο του χρόνου όλο και πιο απαραίτητο εργαλείο στην ανάλυση ενός τραγουδιού δηµοφιλούς µουσικής. Καθώς η οπτική διάσταση του µουσικού βίντεο δηµιουργείται µε σκοπό την οπτικοποίηση ενός τραγουδιού δηµοφιλούς µουσικής, η τυπική του διάταξη τείνει να καθορίζεται από τη δοµή του τραγουδιού (από την αλληλουχία τµηµάτων όπως το refrain /verse, το couplet/ chorus και άλλα) παρά από ήδη υπάρχοντα µοντέλα οπτικής αφήγησης. Τα µουσικά βίντεο, στην κυρίαρχη µορφή που αυτά έχουν από τα τέλη της δεκαετίας του 1990 και µετά µπορούν να αναλυθούν και να ερµηνευτούν µε βάση: Τις συνέπειες για την οπτική αφήγηση που επιφέρεται από την υποταγή της οπτικής διάστασης του µουσικού βίντεο στα δοµικά χαρακτηριστικά του τραγουδιού της δηµοφιλούς µουσικής. Την εµπορική τους αποστολή, καθώς οι οπτικοί τους κώδικες είναι στενά συνδεδεµένοι µε αυτούς των τηλεοπτικών διαφηµίσεων.

4 Την προσαρµογή και το µετασχηµατισµό των οπτικών συµβάσεων των ζωντανών / επί σκηνής ερµηνειών της δηµοφιλούς µουσικής Τις συµβάσεις του µουσικού είδους όσον αφορά τις οπτικές εικόνες, τη θεµατική των στίχων του τραγουδιού, τους κώδικες συµπεριφοράς κ.τ.λ. στα πλαίσια των διαφορετικών ειδών δηµοφιλούς µουσικής. (Bjönberg, 2001) Ο διαδικτυακός τόπος είναι ένας διαδικτυακός τόπος όπου κάποιος/α µπορεί να ανακαλύψει, να παρακολουθήσει, να ανεβάσει και να µοιραστεί βίντεο. ηµιουργήθηκε το Φεβρουάριο του 2005 από τους Chad Hurley, Steve Chen και Jawed Karim, πρώην υπαλλήλους της εταιρίας PayPal. Μέσω του συγκεκριµένου δικτυακού τόπου είναι εξαιρετικά εύκολο για κάποιον/α που έχει σύνδεση µε το διαδίκτυο είτε να κατεβάσει είτε να ανεβάσει βίντεο από και στο διαδίκτυο, κάτι το οποίο ήταν εξαιρετικά δύσκολο πρωτύτερα (Kelsey, 2010: ). Οπότε µέσω του συγκεκριµένου διαδικτυακού τόπου µπορεί ο/η εκπαιδευτικός µουσικής να βρει και να κατεβάσει µουσικά βίντεο µε µεγάλη ευκολία, για το µάθηµα της µουσικής. Το ιαδίκτυο έχει τη δυνατότητα να µετασχηµατίσει την παραδοσιακή διδασκαλία σε µία ενεργητική µαθησιακή διαδικασία όπου οι µαθητές/τριες συµµετέχουν ενεργά, ερευνούν, αναλύουν, συνθέτουν και συνεργάζονται, µε στόχο την οικοδόµηση της γνώσης (Jonassen, 2000). Στη β τάξη του Γυµνασίου γίνεται λόγος για τις παραδοσιακές µουσικές των κρατών της Βαλκανικής χερσονήσου ( ηµητρακοπούλου& Τζένου & Ανδρούτσος, 2010 α : 62-64). Στις δραστηριότητες που προτείνονται στο βιβλίο εκπαιδευτικού ( ηµητρακοπούλου& Τζένου &

5 Ανδρούτσος, 2010 β : 48-49) θα µπορούσαν να ακολουθήσει δύο (ή ακόµα και τρεις διδακτικές ώρες) µε ακρόαση παραδοσιακών τραγουδιών (µε κοινά χαρακτηριστικά αντίστοιχων ελληνικών) µε προβολή µουσικών βίντεο τραγουδιών δηµοφιλούς µουσικής των χωρών αυτών, όπου υπάρχουν στοιχεία των παραδοσιακών τους µουσικών. ίνεται περισσότερη έµφαση στην παραδοσιακή µουσική της Αλβανίας καθώς η προέλευση των αλλοδαπών µαθητών των ελληνικών σχολείων είναι κυρίως από την Αλβανία ( αµανάκης 1997). Στην προτεινόµενη διδακτική ενότητα χρησιµοποιείται ως βασική εκπαιδευτική τεχνική, η τεχνική της συζήτησης, προκειµένου να συντελεστεί η µάθηση µέσω του διαλόγου εκπαιδευτικού µαθητών/τριών µε αφορµή την επεξεργασία σε βάθος της Αλβανικής, Βουλγάρικης και Σέρβικης Μουσικής. Στόχος είναι οι µαθητές/τριες να προβληµατιστούν γύρω από το συγκεκριµένο ζήτηµα (Ματσαγγούρας, 2003 και Χρυσαφίδης, 2002). Έναυσµα για συζήτηση θα είναι το οπτικό και ακουστικό υλικό, τα οποία προτείνονται. Οι µαθητές/τριες θα πρέπει: 1. Να κατονοµάζουν κάποια στοιχεία για τις παραδοσιακές µουσικές της Αλβανίας (σχετίζοντάς τα µε την ιστορία, τη λαογραφία και τη γεωγραφία της χώρας αυτής) της Βουλγαρίας και της Σερβίας. 2. Να ανακαλύψουν µε βιωµατικό τρόπο ότι οι παραδοσιακές µουσικές (και γενικότερα οι πολιτισµοί) της Ελλάδας της Αλβανίας, της Σερβίας και της Βουλγαρίας έχουν κοινά στοιχεία. Αυτό σχετίζεται άµεσα µε το τελευταίο επίπεδο µουσικής ανάπτυξης της κριτικής

6 ακρόασης (audition) σύµφωνα µε το σπιράλ µουσικής ανάπτυξης του Keith Swanwick (Swanwick& Τillmann, 1986) (Swanwick, 1997). 3. Να ανακαλύψουν µε βιωµατικό τρόπο ότι η Ελλάδα και η Αλβανία δοκιµάστηκαν τόσο από την Οθωµανική κυριαρχία, όσο και από τη Γερµανική κατοχή και ότι οι δύο αυτοί λαοί υπέστησαν κοινές δοκιµασίες από κοινούς κατακτητές. 4. Να ανακαλύψουν µε βιωµατικό τρόπο ότι σε σύγχρονα Αλβανικά, Βουλγάρικα και Σέρβικα τραγούδια δηµοφιλούς µουσικής χρησιµοποιούνται στοιχεία της τοπικής παραδοσιακής µουσικής. Ο απαιτούµενος χρόνος για την πραγµατοποίηση της προτεινόµενης διδακτικής ενότητας είναι δύο µε τρεις διδακτικές ώρες ανάλογα µε τη δυναµική της οµάδας. Ο/Η εκπαιδευτικός µουσικής θα πρέπει να έχει στη διάθεσή του/της τα εξής: Παραδοσιακά πολυφωνικά τραγούδια της νότιας Αλβανίας, τα οποία έχουν και κοινά χαρακτηριστικά µε τα παραδοσιακά πολυφωνικά τραγούδια της Ηπείρου. Στη σηµερινή νότια Αλβανία (νότια του ποταµού Shkumbim) και σε ορισµένα µέρη της Ηπείρου υπάρχουν πολυφωνικά τραγούδια. Η πολυφωνία αυτή δεν έχει καµία σχέση µε την πολυφωνία της Ευρωπαϊκής Έντεχνης µουσικής. (Stockmann & Stockmann 1994, Περιστέρης, 1955/57, Λαογραφικό Αρχείο 1968: µη ν ). Καλό θα ήταν τα τραγούδια αυτά να αναφέρονται είτε στην Οθωµανική κυριαρχία είτε στη Γερµανική κατοχή. Θα πρέπει επίσης να γνωρίζει ο/η εκπαιδευτικός µουσικής σε τι αναφέρονται τα τραγούδια αυτά. Τραγούδια τα οποία πληρούν τις παραπάνω απαιτήσεις είναι τα εξής: Bir i tokes Kosovare, Dy vajza te dyja Labë και O rrapi në Peshkëpi, τα οποία και προτείνονται. Το πρώτο τραγούδι είναι πολυφωνικό (από το

7 Αργυρόκαστρο) και αναφέρεται στον ήρωα του δευτέρου παγκοσµίου πολέµου Xheladin Beqiri. Το δεύτερο τραγούδι είναι πολυφωνικό (από τη Χειµµάρα) και κάνει λόγο για δύο γυναίκες, τη Bule και την Persephone, οι οποίες βασανίστηκαν µέχρι θανάτου από Ναζιστές. Το τρίτο τραγούδι είναι πολυφωνικό (από το Αργυρόκαστρο) και κάνει λόγο για τον Jaho Kumi, ο οποίος κρεµάστηκε από τους Οθωµανούς σε ένα δέντρο στο Peshkëpi κατά τη διάρκεια της εξέγερσης του Ένα Ηπειρώτικο πολυφωνικό τραγούδι. Έναν γεωφυσικό χάρτη της Αλβανίας. Το µουσικό βίντεο του αλβανικού δηµοφιλούς τραγουδιού Sorke Moj µε ερµηνεύτρια την Irini Qirjako (υπάρχει στην ιστοσελίδα: ), το οποίο προτείνεται και για τους εξής επιπλέον λόγους: α) το τραγούδι αυτό έχει στοιχεία των πολυφωνικών τραγουδιών της νότιας Αλβανίας. β) το τραγούδι αυτό διαθέτει ένα σατιρικό µουσικό βίντεο, το οποίο διεγείρει το ενδιαφέρον των µαθητών. γ) τόσο η Irini Qirjako όσο και οι υπόλοιποι συµµετέχοντες στο µουσικό βίντεο, η ηθοποιοί Rita Lati και Behar Mera, είναι κορυφαίοι Αλβανοί καλλιτέχνες, τους οποίους είναι µία θαυµάσια ευκαιρία να γνωρίσουν οι µαθητές. Εδώ αξίζει να σηµειωθεί ότι ο/η εκπαιδευτικός οφείλει να αναδεικνύει εκείνα τα πολιτισµικά στοιχεία για τα οποία οι µαθητές/τριες είναι υπερήφανοι/ες, έχοντας ως στόχο την καταπολέµηση αρνητικών θεωριών, αντιλήψεων, στάσεων και συµπεριφορών, οι οποίες συντελούν στη διαιώνιση του αποκλεισµού και της περιθωριοποίησης των εν λόγω µεριδίων του πληθυσµού (Santos Rego & Nieto,2000) δ) στο τραγούδι αυτό υπάρχουν λέξεις, οι οποίες έχουν ετυµολογία από τουρκικές λέξεις, και αντίστοιχες των οποίων υπάρχουν και στην ελληνική γλώσσα.

8 ε) πολλοί συµµετέχοντες στο µουσικό βίντεο φορούν τοπικές παραδοσιακές φορεσιές, οι οποίες έχουν πολλά κοινά στοιχεία µε τις αντίστοιχες ελληνικές. Τα µουσικά βίντεο του Σέρβικου δηµοφιλούς τραγουδιού Ovo je Balkan µε ερµηνευτή τον Milan Stancovic και του Βουλγάρικου δηµοφιλούς τραγουδιού Water µε ερµηνευτές τους Elitsa Todorova και Stoyan Yankoulov. Τα τραγούδια αυτά έχουν παρουσιαστεί στους διαγωνισµούς τραγουδιού της Eurovision το 2010 και το 2007 αντίστοιχα, πράγµα το οποίο διεγείρει ακόµα περισσότερο το ενδιαφέρον των µαθητών/τριών. Τεχνολογία απαραίτητη για την αναπαραγωγή των τραγουδιών (και των προτεινόµενων µουσικό βίντεο). Ο/Η εκπαιδευτικός µουσικής θα πρέπει να είναι ενηµερωµένος/η για την παραδοσιακή µουσική, την ιστορία και τη γεωγραφία της Αλβανίας. Πληροφορίες για τη ζωή, τα ήθη και τα έθιµα στην Αλβανία είναι χρήσιµες (από οικονοµικούς µετανάστες Αλβανικής καταγωγής που ζουν και εργάζονται στην Ελλάδα) προκειµένου να διεγερθεί το ενδιαφέρον των µαθητών (ανεξαρτήτου καταγωγής). Για τις παραδοσιακές µουσικές της Σερβίας και της Βουλγαρίας. για τα βιογραφικά στοιχεία του ερµηνευτή του τραγουδιού Ovo je Balkan, Milan Stancovic, του συνθέτη του τραγουδιού Goran Bregovic και το περιεχόµενο του τραγουδιού αυτού. Για τα βιογραφικά στοιχεία της ερµηνεύτριας του τραγουδιού Water (Voda) Elitsa Todorova και το περιεχόµενο του τραγουδιού αυτού. Για τα βιογραφικά στοιχεία της Irini Qirjako και για το περιεχόµενο του τραγουδιού Sorke Moj Η πορεία διδασκαλίας έχει ως εξής:

9 Προβολή του µουσικού βίντεο του τραγουδιού Sorke Moj. Συζήτηση µε τους µαθητές σχετικά µε το θέµα που κατά τη γνώµη τους ενδεχοµένως να έχει το τραγούδι αυτό. Εδώ αξίζει να σηµειωθεί ότι όλες οι απόψεις είναι σεβαστές, δεν υπάρχει «σωστό» και «λάθος» στις προσωπικές απόψεις των µαθητών και γι αυτόν ακριβώς τον λόγο δεν θα πρέπει να χρησιµοποιούνται από τον/την εκπαιδευτικό µουσικής εκφράσεις του τύπου: «ναι», «µάλιστα», «καλά», γιατί αυτές υποδηλώνουν ότι ο/η εκπαιδευτικός ασυναίσθητα συµφωνεί µε την άποψη που ειπώθηκε, πράγµα το οποίο θα µπορούσε να εµποδίσει τους µαθητές στο να εκφράσουν ελεύθερα την προσωπικής του άποψη. Στην περίπτωση αυτή θα πρέπει να χρησιµοποιούνται από τον/την εκπαιδευτικό µουσικής εκφράσεις του τύπου: «ευχαριστούµε», «ευχαριστούµε για την άποψή σου», οι οποίες είναι τελείως ουδέτερες σχετικά µε την προσωπική άποψη που ειπώθηκε, και δεν θα µπορούσαν να εµποδίσουν τους µαθητές στο να εκφράσουν ελεύθερα την προσωπική τους άποψη. Επαναπροβολή του µουσικού βίντεο του τραγουδιού Sorke Moj. Παράλληλα µε την επαναπροβολή του µουσικού βίντεο γίνεται πληροφόρηση στους µαθητές για το περιεχόµενο του τραγουδιού, για το σενάριο και τους συµµετέχοντες του συγκεκριµένου µουσικού βίντεο. Μία µικρή αναφορά στην ιστορία και τη γεωγραφία της Αλβανίας, στην οποία και χρησιµοποιείται ο γεωφυσικός χάρτης της Αλβανίας. Στο σηµείο αυτό µαθητές/τριες Αλβανικής καταγωγής θα µπορούσαν (εάν φυσικά και οι ίδιοι το επιθυµούν) να µιλήσουν για τη ζωή, τα ήθη και τα έθιµα στην Αλβανία πράγµα το οποίο αφ ενός προκαλεί το ενδιαφέρον

10 των µαθητών ελληνικής καταγωγής και βοηθά ακόµα περισσότερο στην αποδοχή της ιδιαιτερότητας (όσον αφορά την καταγωγή) των µαθητών αλβανικής καταγωγής στην τάξη. Ακρόαση αποσπασµάτων των Αλβανικών παραδοσιακών τραγουδιών Bir i tokes Kosovare, Dy vajza te dyja Labë και O rrapi në Peshkëpi, πληροφορώντας τους µαθητές σε τι αναφέρονται τα τραγούδια αυτά. Συζήτηση µε τους µαθητές σχετικά µε το αν τα τραγούδια αυτά τους θυµίζουν τραγούδια άλλης περιοχής και δη της Ηπείρου. Εάν οι µαθητές δεν αντιληφθούν την οµοιότητα τους τραγουδιού µε τα Ηπειρώτικα τραγούδια τότε λαµβάνει χώρα ακρόαση ενός αποσπάσµατος Ηπειρώτικου πολυφωνικού τραγουδιού διάρκειας ενός λεπτού το πολύ. Συζήτηση µε τους µαθητές σχετικά µε την αιτία της οµοιότητας των Ηπειρώτικων τραγουδιών και των τραγουδιών της νότιας Αλβανίας. Η κάθε άποψη θα πρέπει να είναι τεκµηριωµένη. Συζήτηση µε τους/τις µαθητές/τριες σχετικά µε τα θέµατα των τραγουδιών που ακούστηκαν, µε την ύπαρξη ελληνικών παραδοσιακών τραγουδιών µε σχετική θεµατολογία και σχετικά µε τα κοινά σηµεία της Ελληνικής και Αλβανικής ιστορίας που θίγουν τα συγκεκριµένα παραδοσιακά τραγούδια. Καλό είναι οι µαθητές σε προηγούµενο µάθηµα να έχουν ακούσει το ριζίτικο τραγούδι Χίτλερ.

11 Ακρόαση εκ νέου του τραγουδιού Sorke Moj και συζήτηση µε τους µαθητές σχετικά µε το ποια στοιχεία του τραγουδιού αυτού είναι παρµένα από την αλβανική παραδοσιακή µουσική (π.χ. η πολυφωνία που ακούγεται σε κάποια σηµεία του τραγουδιού Sorke Moj) και ποια στοιχεία του τραγουδιού αυτού είναι παρµένα από την ευρωπαϊκή δηµοφιλή µουσική/ popular music (π.χ. χρήση ηλεκτρικής κιθάρας, drum machine στο τραγούδι Sorke Moj ). Πρόσκληση των µαθητών να σχολιάσουν τη µίξη ευρωπαϊκών και µη στοιχείων στο εν λόγω τραγούδι. Οι µαθητές µπορούν (εάν σαφώς και οι ίδιοι το επιθυµούν) να εκφέρουν την άποψή τους για το αν η µίξη ευρωπαϊκών και µη στοιχείων στο τραγούδι αυτό τους αρέσει ή όχι και γιατί. Προβολή εκ νέου του µουσικού βίντεο του τραγουδιού Sorke Moj και πρόσκληση των µαθητών να συγκρίνουν τις παραδοσιακές φορεσιές του µουσικού βίντεο µε τις αντίστοιχες ελληνικές (µπορεί να επαναπροβληθεί το µουσικό βίντεο προκειµένου να προσέξουν το θέµα αυτό καλύτερα οι µαθητές). Συζήτηση σχετικά µε τα κοινά αυτά χαρακτηριστικά. Πληροφόρηση των µαθητών σχετικά µε την παραδοσιακή µουσική της Αλβανίας σχετίζοντάς τη µε την ιστορία, τη λαογραφία και τη γεωγραφία της χώρας αυτής.

12 Προβολή του µουσικού βίντεο του τραγουδιού Ovo je Balkan και συζήτηση µε τους/τις µαθητές/τριες σχετικά µε το θέµα που κατά τη γνώµη τους ενδεχοµένως να έχει το τραγούδι αυτό. Πληροφόρηση των µαθητών/τριών για το περιεχόµενο του τραγουδιού για τον ερµηνευτή και τον συνθέτη του τραγουδιού αυτού. Συζήτηση µε τους/τις µαθητές/τριες σχετικά µε το ποια στοιχεία του τραγουδιού αυτού είναι παρµένα από την παραδοσιακή Σέρβικη µουσική και ποια από την ευρωπαϊκή δηµοφιλή µουσική/ popular music. Επαναπροβολή του µουσικού βίντεο του τραγουδιού Ovo je Balkan ζητώντας από τους/τις µαθητές/τριες να παρατηρήσουν το πώς φαίνεται στο µουσικό βίντεο η µίξη ευρωπαϊκών και παραδοσιακών στοιχείων παρατηρώντας τα ρούχα που φοράν οι συµµετέχοντες/ουσες και τη χορογραφία. Στο παρακάτω πίνακα φαίνεται η µίξη ευρωπαϊκών και παραδοσιακών στοιχείων στα ρούχα και στις χορογραφίες του ερµηνευτή και των χορευτριών. Επίσηµο Χορογραφία Ρούχα Χορογραφία Ρούχα µουσικό βίντεο. ερµηνευτή τραγουδιστή χορευτριών χορευτριών (σε χρόνο ροής του βίντεο) 0 19 Σύγχρονα Παραδοσιακή Παραδοσιακά 0 43 Σύγχρονα Μοντέρνα Παραδοσιακά 1 04 Παραδοσιακή Παραδοσιακό γιλέκο Παραδοσιακή Παραδοσιακά

13 1 20 Μοντέρνα Παραδοσιακό γιλέκο Μοντέρνα Παραδοσιακά 3 11-τέλος Μοντέρνα Μοντέρνα Μοντέρνα Μοντέρνα Ακρόαση εκ νέου του τραγουδιού Βενζινάδικο του οποίου η ακρόαση στις προτεινόµενες στο βιβλίο εκπαιδευτικού δραστηριότητες και πρόσκληση στους/στις µαθητές/τριες να βρουν κοινά στοιχεία σε αυτό και στο τραγούδι Ovo je Balkan. Η µουσική και των δύο αυτών τραγουδιών, στην οποία υπάρχει µίξη στοιχείων παραδοσιακής Σέρβικης µουσικής και ευρωπαϊκής δηµοφιλούς µουσικής, είναι γραµµένη από τον Goran Bregovic και πληροφόρηση των µαθητών/τριών σχετικά µε την παραδοσιακή µουσική της Σερβίας. Προβολή του µουσικού βίντεο του τραγουδιού Water (Voda) και συζήτηση µε τους/τις µαθητές/τριες σχετικά µε το θέµα που κατά τη γνώµη τους ενδεχοµένως να έχει το τραγούδι αυτό. Πληροφόρηση των µαθητών/τριών για το περιεχόµενο του τραγουδιού για τοuς ερµηνευτές και συνθέτες του τραγουδιού αυτού. Συζήτηση µε τους/τις µαθητές/τριες σχετικά µε το ποια στοιχεία του τραγουδιού αυτού είναι παρµένα από την παραδοσιακή Βουλγάρικη µουσική και ποια από την ευρωπαϊκή δηµοφιλή µουσική/ popular music. Η ενορχήστρωση είναι επηρεασµένη από την ευρωπαϊκή δηµοφιλή µουσική αλλά το τµήµα της φωνής έχει στοιχεία της παραδοσιακής βουλγάρικης µουσικής (ο τρόπος στον οποίο βρίσκεται η µελωδία, το ισοκράτηµα που υπάρχει και οι λαρυγγισµοί είναι επηρεασµένοι από την παραδοσιακή βουλγάρικη µουσική).

14 Επαναπροβολή του µουσικού βίντεο και συζήτηση µε τους/τις µαθητές/τριες σχετικά µε το πώς το θέµα του τραγουδιού µπορεί να γίνει αντιληπτό από το µουσικό του βίντεο και πληροφόρηση των µαθητών/τριών σχετικά µε την παραδοσιακή µουσική της Βουλγαρίας. Η αξιολόγηση των σκοπών µπορεί να πραγµατοποιηθεί µε τους εξής τρόπους: Προφορικές ερωτήσεις στους/στις µαθητές/τριες σχετικά µε τις παραδοσιακές µουσικές της Αλβανίας (σχετίζοντάς τα µε την ιστορία, τη λαογραφία και τη γεωγραφία της χώρας αυτής) της Βουλγαρίας και της Σερβίας. (για το σκοπό αρ.1). Η συµµετοχή των µαθητών/τριών στις δραστηριότητες που προαναφέρθηκαν (για τους σκοπούς 2, 3 και 4). Άξιο παρατήρησης είναι ότι και στο σύµφωνα µε το ιαθεµατικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγράµµατος Σπουδών Μουσικής Αγωγής αξιολογικά µέσα αποτελούν µεταξύ άλλων η συµµετοχή σε δραστηριότητες που επιτρέπουν τη διερεύνηση της ικανότητας στην ακρόαση και δραστηριότητες διερεύνησης της ικανότητας των µαθητών να χειρίζονται τα στοιχεία της µουσικής σε δηµιουργικές εργασίες (.Ε.Π.Π.Σ. σσ ), οι οποίες υπάρχουν στη συγκεκριµένη προσέγγιση. Αναφορές 1. Ανωνύµου, «Xheladin Beqiri» στην Nga Wikipedia, Enciclopedia e Lirë ( - τελευταία πρόσβαση ). 2. Ανωνύµου, «Jaho Kumi» στην Nga Wikipedia, Enciclopedia e Lirë ( - τελευταία πρόσβαση ).

15 3. Bjönberg, Alf, (2001). Video, The New Grove Dictionary of Music and Musicians, second edition, Volume 23, pp. 197, London: Macmillan Publishers Limited. 4. αµανάκης, Μιχάλης (επ.) (1997), Η εκπαίδευση των παλινοστούντων και των αλλοδαπών µαθητών στην Ελλάδα, Αθήνα: Gutenberg 5. Deviċ, Dragoslav & Pejoviċ, Roksanda & Sugarman, Jane (2001), Yugoslavia, Federal Republic of, The New Grove Dictionary of Music and Musicians, London: Macmillan, vol.24, pp ηµητρακοπούλου, Μαρία & Τζένου, Μαγδαληνή & Ανδρούτσος Πολύβιος (2010 α ), Μουσική Β Γυµνασίου [βιβλίο µαθητή], Αθήνα: Οργανισµός Εκδόσεων ιδακτικών Βιβλίων. Ιστοσελίδες: ηµητρακοπούλου, Μαρία & Τζένου, Μαγδαληνή & Ανδρούτσος Πολύβιος (2010 β ), Μουσική Β Γυµνασίου [βιβλίο εκπαιδευτικού], Αθήνα: Οργανισµός Εκδόσεων ιδακτικών Βιβλίων. Ιστοσελίδα: 8. Gerber, T., (1988). The adolescent of eighties: Cultivating the taste of the general student in T. Gerber & W.O. Hughes (Eds), Music in the High School: Current approaches to secondary general music education. Proceedings of the National Conference on Music / Arts for the High School general student, pp Reston, VA: MENC. 9. Hebdige, D., (1979). Subculture: The meaning of style, London: Methuen 10. Jorgensen, E., R., (1996), The artist and the pedagogy of hope, International Journal of Music Education, 27, pp

16 11. Jonassen, D.H. (2000), Computers as mind tools for schools: engaging critical thinking, NJ: Prentice Hall 12. Kelsey, Todd (2010). Social Networking Spaces: From Facebook to Twitter and Everything In Between, New York: Springer Verlag. 13. Killian, J., N., (1990). Effect of model characteristics of musical preferences of Junior High students, Journal of Research in Music Education, 38, pp Κόντης, Β. (2000), Αλβανία, εγκ. Πάπυρος, Larousse, Britannica, τ.6, σσ , Αµαρούσιον Αττικής: Πάπυρος 15. Λαογραφικό Αρχείο (Ακαδηµία Αθηνών) (1968), Ελληνικά ηµοτικά Τραγούδια (Μουσική Εκλογή), τόµος Γ, Εν Αθήναις: Ακαδηµία Αθηνών. 16. LeBlanc, A., (1981). Effect of style, tempo and performing medium on children s music preference, Journal of Research in Music Education, 29, pp Λεωτσάκος, Γιώργος (1985), «Αλβανική µουσική ή ένα λήµµα εγκυκλοπαίδειας που έµεινε αδηµοσίευτο», περ. Μουσικολογία, τεύχ. 1, σσ Ματσαγγούρας, Ηλίας (2003), Οµαδοσυνεργατική ιδασκαλία και Μάθηση, Αθήνα: Γρηγόρη. 19. Περιστέρης, Σπυρίδων,.,(1955/57), «ηµοτικά τραγούδια ροπόλεως Βορείου Ηπείρου», Επετηρίς του Λαογραφικού Αρχείου, τ. 9/10, σ , Εν Αθήναις: Ακαδηµία Αθηνών 20. Petrov, Stoyan & Manolova, Magdalena & Buchanan, Donna, A., (2001) Bulgaria, The New Grove Dictionary of Music and Musicians, London: Macmillan, vol.3, pp Santos Rego, M. & Nieto, S., (2000). Multicultural/Intercultural teacher education in two contexts: Lessons from the United States and Spain, Teaching and Teacher Education, 16, pp

17 22. Stockmann, Doris & Stockmann Erich (1994), Albania, The New Grove Dictionary of Music and Musicians (ed. Stanley Sadie, 1980 / 1994), London: Macmillan, vol.1, pp Swanwick, Keith & Τillman, J. (1986), The Sequence of Musical Development, British Journal Music Education, 3(3), pp Cambridge University Press 24. Swanwick, Keith, (1979), A Basis for Musical Education, London: Routledge. 25. Swanwick, Keith, (1997), Assessing Musical Quality in the National Curriculum, British Journal Music Education, 14(3), pp Υπ.Ε.Π.Θ. Παιδαγωγικό Ινστιτούτο (2001), Προγράµµατα Σπουδών Μουσικής Αγωγής, Φ.Ε.Κ. 1336, τ. Β, 18 Οκτωβρίου Χρυσαφίδης, Κ. (2002), Βιωµατική Επικοινωνιακή ιδασκαλία, Αθήνα: Gutenberg. ισκογραφία Ensemble vocal de Gjirokastër, Albanie, polyphonies vocals du pays lab. (Inedit, maison des cultures du monde, 1995) (W ). Κρητική Μουσική Παράδοση - Οι πρωτοµάστορες (Αεράκης, Κρητικό Μουσικό Εργαστήρι) (S.A. 540) Qirjako, Irini, Sorke Moj (ΜΡ3) στις ιστοσελίδες: ako (τελευταία ανάκτηση: 30 Ιανουαρίου 2008) Φιλµογραφία

18 Qirjako, Irini, Sorke Moj (music video) στην ιστοσελίδα: (τελευταία ανάκτηση: 29 Ιανουαρίου 2008 ) Stankovic, Milan, Ovo je Balkan (music video) στην ιστοσελίδα: (τελευταία ανάκτηση: 21 Ιουλίου 2011) Todorova, Elitsa & Yankoulov, Stoyan, Water (Voda) (music video) στην ιστοσελίδα (τελευταία ανάκτηση: 21 Ιουλίου 2011) Ιστοσελίδες: