ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ. Ηλιάδου Κασσιανή 5435 Λυμπέρη Χριστίνα 5434 Νίτσα Αντιγόνη Επιβλέπων Καθηγητής: Μόγιας Αθανάσιος

Transcript

1 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΑΓΩΓΗΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΤΟΜΕΑΣ ΘΕΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ «Φορείς Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών και ευαισθητοποίηση πολιτών: Αποτύπωση και αξιολόγηση των προσφερόμενων Προγραμμάτων Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης» ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Ηλιάδου Κασσιανή 5435 Λυμπέρη Χριστίνα 5434 Νίτσα Αντιγόνη 5466 Επιβλέπων Καθηγητής: Μόγιας Αθανάσιος ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥΠΟΛΗ, 2017

2 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΑΓΩΓΗΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΤΟΜΕΑΣ ΘΕΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ «Φορείς Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών και ευαισθητοποίηση πολιτών: Αποτύπωση και αξιολόγηση των προσφερόμενων Προγραμμάτων Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης» ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Ηλιάδου Κασσιανή 5435 Λυμπέρη Χριστίνα 5434 Νίτσα Αντιγόνη 5466 Επιβλέπων Καθηγητής: Mόγιας Αθανάσιος Μέλη της Εξεταστικής Επιτροπής: Θεόδωρος Κεβρεκίδης, Καθηγητής Άγγελος Μάρκος, Καθηγητής Η εργασία εκπονήθηκε στο πλαίσιο των απαιτήσεων του Προγράμματος Σπουδών για την λήψη του πτυχίου του Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥΠΟΛΗ,

3 Πνευματικά δικαιώματα Copyright [ Ηλιάδου Κασσιανή, Λυμπέρη Χριστίνα, Νίτσα Αντιγόνη, 2017] Η έγκριση της πτυχιακής εργασίας από το Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης δεν δηλώνει απαραιτήτως την αποδοχή των απόψεων των συγγραφέων. Υπεύθυνη Δήλωση: Βεβαιώνουμε ότι είμαστε συγγραφείς αυτής της πτυχιακής εργασίας και ότι κάθε βοήθεια που προσφέρθηκε στην εκπόνησή της αναγνωρίζεται και αναφέρεται στο κείμενο. Επιπλέον, αναφέρονται όλες οι βιβλιογραφικές πηγές που αξιοποιήθηκαν, πρωτογενείς και δευτερογενείς, είτε η συμβολή τους παρατίθεται επακριβώς ως απόσπασμα είτε ως παράφραση. Οι συγγραφείς της εργασίας Ηλιάδου Κασσιανή 5435 Λυμπέρη Χριστίνα 5434 Νίτσα Αντιγόνη

4 DEMOCRITUS UNIVERSITY OF THRACE SCHOOL OF EDUCATIONAL SCIENCES DEPARTMENT OF PRIMARY EDUCATION DIVISION OF SCIENCE & MATHEMATICS «Protected Natural Areas Management Bodies and Citizen Awareness: Illustration and evaluation of the provided Environmental Education Programs» FINAL YEAR PROJECT REPORT Iliadou Cassiani 5435 Lymperi Christina 5434 Nitsa Antigoni 5466 Supervisor: Mogias Athanasios, Assistant Professor Members of the Committee of examiners: Theodoros Kevrekidis, Professor Αggelos Markos, Professor A report submitted as partial fulfillment of the requirements for the degree of Bachelor of Education ALEXANDROUPOLIS,

5 All rights reserved Copyright [Iliadou Cassiani, Lymperi Christina, Nitsa Antigoni, 2017] The approval of the report by the Department of Primary Education, Democritus University of Thrace, does not necessarily indicate the acceptance of the views of the authors. Statutory Declaration - We certify that we are the authors of this final year report and that all the help offered for its compilation is acknowledged and is clearly indicated in the text. Furthermore, all primary as well as secondary resources used as well as the materials appearing in it have been properly quoted and attributed. Authors of the report Iliadou Cassiani 5435 Lymperi Christina 5434 Nitsa Antigoni

6 Π ε ρ ι ε χ ό μ ε ν α Περίληψη... 8 Abstract... 9 Εισαγωγή Θεωρητικό Πλαίσιο Η αναγκαιότητα δημιουργίας της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Βασικές έννοιες της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης και Προστατευόμενες Περιοχές Φορείς Διαχείρισης των Προστατευόμενων Περιοχών Νομοθεσία Βασικός σκοπός και επιμέρους στόχοι της εργασίας Μεθοδολογία Αποτελέσματα ) Εθνικό Πάρκο Δέλτα Έβρου ) Εθνικό Πάρκο Δάσους Δαδιάς Λευκίμης Σουφλίου ) Εθνικό Πάρκο Ανατολικής Μακεδονίας & Θράκης (Δέλτα Νέστου Βιστωνίδας Ισμαρίδας) 25 4) Εθνικό Πάρκο Οροσειράς Ροδόπης ) Εθνικό Πάρκο Υγρότοπου Κερκίνης ) Εθνικό Πάρκο Λιμνών Κορώνειας Βόλβης ) Εθνικό Πάρκο Δέλτα Αξιού Λουδία Αλιάκμονα ) Εθνικό Πάρκο Δρυμού Πρεσπών ) Εθνικό Πάρκο Β. Πίνδου (Εθνικών ρυμών Βίκου Αώου και Πίνδου) ) Εθνικό Πάρκο Τζουμέρκων, Περιστερίου και Χαράδρας Αράχθου ) Περιοχή Οικοανάπτυξης Λίμνης Παμβώτιδας Ιωαννίνων ) Εθνικό Πάρκο ρυμού Ολύμπου ) Περιοχή Οικοανάπτυξης Κάρλας Μαυροβουνίου Κεφαλόβρυσου Βελεστίνου ) Εθνικό θαλάσσιο Πάρκο Αλοννήσου Βόρειων Σποράδων ) Εθνικό Πάρκο Υγροτόπων Αμβρακικού ) Περιοχή Προστασίας της Φύσης Στενών και Εκβολών των Ποταμών Αχέροντα και Καλαμά. 51 6

7 17) Εθνικό Πάρκο Λιμνοθάλασσας Μεσολογγίου ) Εθνικό Πάρκο Δρυμού Αίνου ) Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο Ζακύνθου ) Εθνικό Πάρκο Δρυμού Οίτης ) Εθνικό Πάρκο Δρυμού Παρνασσού ) Εθνικό Πάρκο Δρυμού Πάρνηθας ) Εθνικό Πάρκο Σχινιά Μαραθώνα ) Εθνικό Πάρκο Χελμού Βουραϊκού ) Εθνικό Πάρκο Υγροτόπων Κοτυχίου Στροφυλιάς ) Περιοχή Οικοανάπτυξης Όρους Πάρνωνα και Υγρότοπου Μουστού ) Περιοχή Οικοανάπτυξης Ολύμπου Καρπάθου Σαρίας ) Εθνικό Πάρκο Δρυμών Σαμαριάς και Λευκών Ορέων Συζήτηση Συμπεράσματα Βιβλιογραφία Ελληνόγλωσση Ξενόγλωσση Διευθύνσεις Επίσημων Ιστοσελίδων των Φορέων Διαχείρισης Λοιπές Διευθύνσεις Ιστοσελίδων Παράρτημα. 84 7

8 Περίληψη Η παρούσα εργασία πραγματεύεται το έργο των Φορέων Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών της χώρας μας και πιο συγκεκριμένα, την αποτίμηση των προσφερόμενων εκπαιδευτικών προγραμμάτων τους. Αρχικά, αναφέρονται οι λόγοι που οδήγησαν στη δημιουργία των Φορέων Διαχείρισης, ενώ στη συνέχεια γίνεται μία προσπάθεια αποτύπωσης του εκπαιδευτικού έργου τους μέσα από τα στοιχεία που αναγράφονται στις επίσημες ιστοσελίδες τους. Σε κάθε φορέα που αναλύεται, συμπεριλαμβάνονται γενικές πληροφορίες που αφορούν την περιοχή, ο σκοπός της δημιουργίας του, οι δραστηριότητες που υλοποιεί με σκοπό την ενημέρωση ευαισθητοποίηση, την περιβαλλοντική εκπαίδευση και τον εθελοντισμό αλλά και το χρόνο της τελευταίας ανανέωσης της αντίστοιχης ιστοσελίδας. Η εστίαση αφορά πρωτίστως τα παρεχόμενα εκπαιδευτικά προγράμματα. Τέλος, η παρούσα εργασία ολοκληρώνεται με μία συνολική κριτική και σχολιασμό των σχετικών ευρημάτων. Λέξεις κλειδιά: Φορείς Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών, Περιβαλλοντική Εκπαίδευση, Εκπαιδευτικά Προγράμματα, Εθελοντισμός, Ευαισθητοποίηση 8

9 Abstract The present study is aiming at discussing the work of Natural Reserves Management Bodies and specifically the evaluation of their provided educational programmes. The reasons according to which these structures were founded are initially portrayed, while an effort is made to capture this work through the data that are found on their official websites. For each of the analyzed Management Bodies, general information is included, as well as the reason for its generation, the activities that are carried out in order to inform and raise awareness, the environmental education and volunteering and finally the most recent update of their respective websites. Our focus primarily lies on the available educational programmes, while at the end of the present study, an overall review of the findings is further made. Key words: Protected Areas Management Bodies, Environmental Education, Educational programmes, Volunteering, Awareness 9

10 Εισαγωγή Η προσπάθεια του ανθρώπου να επιβιώσει τον ανάγκασε από τις απαρχές της εμφάνισής του στον πλανήτη να καταβάλλει μεγάλες προσπάθειες ώστε να κατανοήσει το περιβάλλον του. Οι γνώσεις που αρχικά χρησιμοποιούσε για την επιβίωσή του περνούσαν από γενιά σε γενιά ως συλλογική ανθρώπινη παρακαταθήκη σχετική με τη φύση και την αποφυγή των κινδύνων που συνεπαγόταν η διαρκής επαφή του ανθρώπου με αυτή. Στα πρώιμα στάδια ο άνθρωπος ένιωθε αδύναμος μπροστά στη δύναμη της φύσης καθώς δε διέθετε τις απαραίτητες γνώσεις προκειμένου να την αξιοποιήσει. Πάντοτε όμως θεωρούσε τον εαυτό του ως αναπόσπαστο μέρος της φύσης, της οποίας η διατήρηση και η κατάλληλη διαχείριση ήταν σημαντική για τη δική του επιβίωση και περαιτέρω ανάπτυξη. Υπήρχε λοιπόν πάντοτε κάποια επίγνωση της αξίας του περιβάλλοντος και της ανάγκης για τη διατήρηση και προστασία του (Καλαϊτζίδης &Ουζούνης, 2000). Καθώς περνούν τα χρόνια, οι νέες γενεές ανθρώπων είναι πολυπληθέστερες από τις προηγούμενες, απαιτώντας ταυτόχρονα όλο και περισσότερα υλικά αγαθά (Γεωργόπουλος,1997). Οι ολοένα αυξανόμενες ανάγκες του ανθρώπου συνέβαλλαν στην υπέρμετρη χρήση της τεχνολογίας δημιουργώντας έντονα περιβαλλοντικά προβλήματα. Όπως αναφέρει ο Αναστασάτος (2005), τα περιβαλλοντικά προβλήματα σχετίζονται με την ανατροπή των ισορροπιών στα συστήματα υποστήριξης της ζωής από τις παρεμβάσεις του ανθρώπου. Ορισμένα από αυτά είναι η καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος, η ελάττωση της βιοποικιλότητας, η ερημοποίηση, η εξάντληση των μη ανανεώσιμων φυσικών πόρων, ο υπερπληθυσμός, οι κλιματικές αλλαγές και το φαινόμενο του θερμοκηπίου. Επίσης, θα πρέπει να αναφερθεί ότι η έννοια του περιβαλλοντικού προβλήματος δεν είναι παγιωμένη. Αντιθέτως, μεταβάλλεται διαχρονικά και ποικίλει ανάλογα με τον χρόνο, το χώρο, το επίπεδο ανάπτυξης, τις πολιτισμικές επιρροές κ.ά. (Γεωργόπουλος,1997). Εστιάζοντας στην Ελλάδα, τα προβλήματα αυτά άρχισαν να εντείνονται μετά τη δεκαετία του 70. Συστηματική εκμετάλλευση υπέστησαν το νερό, ο αέρας, το έδαφος και τα οικοσυστήματα. Οι λιγοστοί υγρότοποι που υπάρχουν σταδιακά υποβαθμίζονται και συρρικνώνονται, οι προστατευμένες περιοχές και οι εθνικοί δρυμοί απειλούνται από την έλλειψη εθνικού χωροταξικού σχεδιασμού και αειφόρου ανάπτυξης. Η διαπίστωση των προβλημάτων της συνεχούς υποβάθμισης του περιβάλλοντος και η επιθυμία επίλυσής τους οδήγησαν στην ίδρυση των Φορέων Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών (Μπερέτσος, 2012). 10

11 Θεωρητικό Πλαίσιο Η αναγκαιότητα δημιουργίας της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Η σημερινή παιδεία πρέπει να παρέχει τα εχέγγυα ενός πιο συνειδητοποιημένου και ευαισθητοποιημένου πολίτη. Σε αυτά τα πλάισια δημιουργήθηκε η περιβαλλοντική εκπαίδευση, αποβλέποντας στο να φέρει πιο κοντά τον άνθρωπο στο περιβάλλον, να του προσφέρει σφαιρικές γνώσεις και να καταπολεμήσει την αποξένωσή του από την ίδια του την ταυτότητα που συνδέεται άμεσα με τη φύση (Καλαιτζίδης & Ουζούνης, 2000). Ταυτόχρονα, επιτακτική ανάγκη της προώθησης της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης αποτέλεσε το γεγονός ότι αυτή θα καθιστούσε δυνατό να αποκτήσουν οι πολίτες τα μέσα και τη γνώση για την αντιμετώπιση των προβλημάτων που αντιμετωπίζει το περιβάλλον αλλά και τέλος να τους καλλιεργήσει την αίσθηση ότι φέρουν ευθύνη για αυτό (Γεωργόπουλος & Τσαλίκη, 2006). Βασικές έννοιες της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης και Προστατευόμενες Περιοχές Παρ όλες τις δραστηριότητες γύρω από την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση (Π.Ε.), δεν υπήρχε ένας κοινά αποδεκτός ορισμός για αυτή μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 70. Σύμφωνα με την UNESCO το 1977 (στο Γεωργόπουλος & Τσαλίκη, 2006), ως Περιβαλλοντική Εκπαίδευση ορίζεται «η προώθηση της ανάπτυξης σαφούς αντίληψης και ενδιαφέροντος για την οικονομική, κοινωνική πολιτική και οικολογική αλληλεξάρτηση σε αστικές και αγροτικές περιοχές. Παρέχει σε κάθε άτομο δυνατότητα απόκτησης γνώσεων, αξιών, στάσεων, αφοσίωσης και δεξιότητες που χρειάζονται για να προστατεύσει και να καλυτερεύσει το περιβάλλον. Συμβάλλει στην δημιουργία νέων προτύπων συμπεριφοράς, ατόμων, ομάδων, κοινωνιών προς το περιβάλλον». Επιπρόσθετα, σύμφωνα με την Χάρτα του Βελιγραδίου, όπως αυτή καταγράφηκε το 1975, η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση στοχεύει στο να βοηθήσει άτομα και κοινωνικές ομάδες να αποκτήσουν επίγνωση, ευαισθητοποίηση, γνώσεις, ποικιλία εμπειριών, στάσεις, αξίες, συναισθήματα ενδιαφέροντος, αίσθηση υπευθυνότητας αλλά και δεξιότητεςικανότητες για τον προσδιορισμό και την αξιολόγηση των περιβαλλοντικών προβλημάτων (Γεωργόπουλος & Τσαλίκη, 2006). Στις επόμενες δεκαετίες, βλέποντας πως η Π.Ε. δεν μπόρεσε να εκπληρώσει πλήρως τους στόχους της, αντιπροτάθηκε ο όρος της «Βιώσιμης Εκπαίδευσης» ή «Εκπαίδευσης για την 11

12 Αειφορία»: «Η Εκπαίδευση για την Βιωσιμότητα είναι μια δια βίου μαθησιακή διαδικασία που οδηγεί στη δημιουργία ενημερωμένων και ενεργών πολιτών, που έχουν τις δημιουργικές δεξιότητες επίλυσης προβλημάτων, επιστημονική και κοινωνική κατάρτιση και αφοσίωση στην συμμετοχή τους σε υπεύθυνες ατομικές και ομαδικές δράσεις. Αυτές οι δράσεις θα βοηθήσουν να εξασφαλιστεί ένα μέλλον με υγιές περιβάλλον και οικονομική ευημερία» (Καλαϊτζίδης & Ουζούνης, 2000). Κύριες διαφορές της Π.Ε και της Ε.Β. (Εκπαίδευση για την Βιωσιμότητα) είναι ότι στην πρώτη περίπτωση πρωταγωνιστεί το φυσικό περιβάλλον σε συνάρτηση με τον άνθρωπο, ενώ στη δεύτερη κυρίαρχο ρόλο έχει ο άνθρωπος και το πως οι μελλοντικές γενεές θα καλύψουν κι αυτές τις δικές τους ανάγκες. Η δεύτερη συχνά αναφέρεται και στη δια βίου μάθηση, ενώ κάτι τέτοιο δε φαίνεται να ισχύει για την πρώτη, καθώς δεν υπάρχει πουθενά αντίστοιχη αναφορά. Τέλος, η Ε.Β. σχετίζεται με την οικονομική ανάπτυξη και την ευημερία, κάτι που δεν λαμβάνει υπόψιν της η Π.Ε (Καλαϊτζίδης & Ουζούνης, 2000). Μέσα σε αυτό το κλίμα δημιουργήθηκε κι ο θεσμός των Προστατευόμενων Περιοχών, ως μια συνειδητή προσπάθεια της ανθρωπότητας να εξασφαλίσει τη διατήρηση των ζωντανών οργανισμών, των ιδιαίτερων αξιών της φύσης και γενικότερα την ισορροπία του φυσικού περιβάλλοντος και της βιοποικιλότητας (Γεωργιάδης, χ.χ). Προκειμένου να διατηρηθεί η βιοποικιλότητα, τα αγαθά και οι υπηρεσίες που προσφέρουν στον άνθρωπο τα οικοσυστήματα, δημιουργήθηκαν οι Προστατευόμενες Περιοχές. Στην χώρα μας, οι πρώτες προσπάθειες δημιουργίας Προστατευόμενων Περιοχών χρονολογούνται εδώ και πολλά χρόνια. Οι πρώτες περιοχές που κηρύχθηκαν προστατευόμενες το 1938 ήταν οι Εθνικοί Δρυμοί του Ολύμπου και του Παρνασσού. Με το πέρασμα του χρόνου θεωρήθηκε αναγκαίο να οριστούν κι άλλες περιοχές ως προστατευόμενες. «Η προσέγγιση που ακολουθήθηκε στα πρώτα στάδια του θεσμού των προστατευόμενων περιοχών ήταν η απόλυτη προστασία φυσικών περιοχών και ο αποκλεισμός κάθε ανθρώπινης δραστηριότητας. Στην πορεία, η προσέγγιση αυτή εγκαταλείπεται και δίνει τη θέση της στην αντίληψη της στενής σύνδεσης της προστασίας με την αειφορική διαχείριση των φυσικών πόρων» (Κατσακιώρη, Βασάλα & Φλογαΐτη, 2008). Φορείς Διαχείρισης των Προστατευόμενων Περιοχών Προκειμένου να επιλυθούν τα περιβαλλοντικά προβλήματα των Προστατευόμενων Περιοχών, βασική προϋπόθεση είναι να υπάρξει ευαισθητοποίηση του κοινού και ενεργή δράση αυτού, εκπληρώνοντας έτσι τους στόχους της Αειφορίας. Για να είναι το κοινό σε θέση 12

13 να λάβει την ανάλογη περιβαλλοντική εκπαίδευση και τις απαραίτητες γνώσεις (Εκπαίδευση για τη Βιωσιμότητα), οφείλει η εκάστοτε προστατευόμενη περιοχή να είναι οργανωμένη και κατά συνέπεια αποτελεσματική. Αυτό επιτυγχάνεται μέσα από την ίδρυση Φορέων Διαχείρισης που στις αρμοδιότητες τους -μεταξύ άλλων- είναι η πληροφόρηση, η διοίκηση και διαχείριση της περιοχής. Ο πρώτος Φορέας Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών (Φ.Δ.Π.Π.) ιδρύθηκε το 2000 και αφορούσε το Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο Ζακύνθου. Ακολούθησαν αυτός του Σχοινιά Μαραθώνα (2002) και μαζικά άλλοι 25 το Το 2003 συγκροτήθηκαν τα Διοικητικά Συμβούλιά τους. Ο κατάλογος έκλεισε πρόσφατα (2009) με το Φορέα Διαχείρισης Τζουμέρκων, Περιστερίου και Χαράδρας Αράχθου (Βώκου, 2000). Στον Πίνακα 1 εμφανίζονται οι Φορείς Διαχείρισης και τα έτη ιδρύσεώς τους. Πίνακας 1. Οι Φορείς Διαχείρισηςστην Ελληνική Επικράτεια α/α Φορείς Διαχείρισης α/α Φορείς Διαχείρισης 1 έλτα Έβρου 15 Υγροτόπων Αμβρακικού 2 άσους αδιάς Λευκίμης Σουφλίου 16 Στενών και εκβολών των ποταμών Αχέροντα και Καλαμά 3 Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης (. Νέστου.Βιστωνίδας. Ισμαρίδας) 17 Λιμνοθάλασσας Μεσολογγίου 4 Εθνικό Πάρκο Οροσειράς Ροδόπης 18 ρυμού Αίνου 5 Υγρότοπου Κερκίνης 19 Θαλάσσιο Πάρκο Ζακύνθου 6 Λιμνών Κορώνειας Βόλβης 20 ρυμού Οίτης 7 Δέλτα Αξιού-Λουδία-Αλιάκμονα 21 ρυμού Παρνασσού 8 ρυμού Πρεσπών 22 ρυμού Πάρνηθας 9 Β. Πίνδου (Εθνικών ρυμών Βίκου Αώου και Πίνδου) 23 Σχινιά Μαραθώνα 10 Τζουμέρκων, Περιστερίου και χαράδρας Αράχθου 24 Χελμού Βουραϊκού 11 Λίμνης Παμβώτιδας Ιωαννίνων 25 Υγροτόπων Κοτυχίου Στροφυλιάς 12 ρυμού Ολύμπου 26 Όρους Πάρνωνα και Υγρότοπου Μουστού 13 Κάρλας-Μαυροβουνίου-Κεφαλόβρυσου- Βελεστίνου 27 Ολύμπου Καρπάθου Σαρίας 14 Αλοννήσου Β. Σποράδων 28 ρυμών Σαμαριάς καί Λευκών Ορέων Οι θεσμοθετημένες αρμοδιότητες των Φορέων Διαχείρισης, όπως περιγράφονται στην παρ. 2 του Άρθρου 15 του Ν. 2742/1999 περιλαμβάνουν συνοπτικά τις παρακάτω θεματικές περιοχές (Κουμούτσου & Μπαρνιάς, 2010): 13

14 Κατάρτιση και ευθύνη εφαρμογής κανονισμών διοίκησης και λειτουργίας των Προστατευόμενων Περιοχών (Π.Π.). Κατάρτιση και εφαρμογή των Σχεδίων Διαχείρισης. Παρακολούθηση και εφαρμογή των κανονιστικών όρων και περιορισμών που επιβάλλονται με τα σχετικά διατάγματα του άρθρου 21 του Ν. 1650/86 και των κανονισμών διοίκησης και λειτουργίας των σχεδίων διαχείρισης. Συλλογή, ταξινόμηση, επεξεργασία περιβαλλοντικών στοιχείων και δεδομένων. Συγκρότηση και λειτουργία βάσεων δεδομένων και τεκμηρίωσης. Συνεργασία με Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, συναρμόδια Υπουργεία, ΑΕΙ, ΜΚΟ, ερευνητικά ιδρύματα κ.λπ. Παροχή γνωμοδοτήσεων πριν από την προέγκριση χωροθέτησης και την έγκριση περιβαλλοντικών όρων έργων και δραστηριοτήτων που εμπίπτουν στην περιοχή ευθύνης, καθώς και σε κάθε άλλο θέμα για το οποίο ζητείται η γνώμη τους από τις αρμόδιες αρχές. Επικουρία διοικητικών και δικαστικών αρχών στον έλεγχο της περιβαλλοντικής νομοθεσίας και των περιβαλλοντικών και πολεοδομικών όρων. Κατάρτιση μελετών και ερευνών, εκτέλεση τεχνικών έργων, κατασκευή, επισκευή και συντήρηση έργων υποδομής, προμήθεια εξοπλισμού. Εκπόνηση εθνικών ή ευρωπαϊκών προγραμμάτων και δράσεων. Ενημέρωση, εκπαίδευση και κατάρτιση πληθυσμού. Προώθηση, υποστήριξη, οργάνωση και εφαρμογή οικοτουριστικών προγραμμάτων, έκδοση αδειών ξενάγησης και χορήγηση αδειών επιστημονικής έρευνας και τεχνικών δοκιμών αναλύσεων. Χορήγηση σήματος ποιότητας σε επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται εντός των Π.Π. Διαχείριση δημοσίων εκτάσεων που παραχωρούνται προς τον φορέα ή μισθώνονται από αυτόν. Νομοθεσία Με τον Ν. 3044/2002 (ΦΕΚ 197/ ) ιδρύθηκαν 25 Περιοχές Προστασίας με τους αντίστοιχούς τους Φορείς Διαχείρισης (Φ.Δ.), που προστέθηκαν στις δύο περιοχές που είχαν ήδη κηρυχθεί ως προστατευόμενες, με βάση τούς Ν. 1650/1986 και 2742/1999: το Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο Ζακύνθου και το Εθνικό Πάρκο Σχινιά-Μαραθώνα. Ο Ν. 3044/

15 περιλαμβάνει και χάρτες με τα εξωτερικά όρια κάθε μίας από τις 25 Π.Π. Με Κοινές Υπουργικές Αποφάσεις (Κ.Υ.Α.) συγκροτήθηκαν τα Διοικητικά Συμβούλια των αντίστοιχων Φ.Δ. τα οποία στη συνέχεια στελεχώθηκαν. Προκειμένου να συμπληρωθεί το νομικό καθεστώς των περιοχών προστασίας, απαιτούνταν επίσης, για κάθε μία περιοχή (Υ.Π.Ε.): 1. Τέσσερις Κανονισμοί Λειτουργίας των Φ.Δ. (ειδικότερα Λειτουργίας Διοικητικού Συμβουλίου, Λειτουργίας Υπηρεσιών και Προσωπικού, Εκτέλεσης Έργων και Οικονομικής Διαχείρισης), και 2. Ένας Κανονισμός Λειτουργίας και Διαχείρισης της περιοχής προστασίας. Πίνακας 2. Νομικό πλαίσιο για τους 28 Φορείς Διαχείρισης (Οκτώβριος 2009, πηγή: Υ.ΠΕ.ΚΑ (πηγή: 15

16 16

17 Βασικός σκοπός και επιμέρους στόχοι της εργασίας Ο βασικός σκοπός της παρούσας εργασίας είναι να εντοπισθούν, να αποτυπωθούν και να αξιολογηθούν οι πληροφορίες που πιθανόν υπάρχουν στις επίσημες ιστοσελίδες των Φορέων Διαχείρισης και οι οποίες αφορούν στην ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των πολιτών επισκεπτών τόσο μέσα από τους ίδιους τους ιστοχώρους όσο και από τη δια ζώσης επαφή τους με τους Φορείς. Πιο συγκεκριμένα πραγματεύεται ζητήματα που αφορούν στο: (α) κατά πόσο οι πληροφορίες των ιστοσελίδων των φορέων διαχείρισης είναι επαρκείς, ώστε να μπορεί να καταλάβει ο διαδικτυακός επισκέπτης ποιες είναι οι δράσεις και το έργο τους (αυτό προϋποθέτει οι ιστοσελίδες των φορέων να είναι έγκυρες και πρόσφατα ενημερωμένες), (β) αν ο τρόπος που παρουσιάζεται το υλικό είναι ελκυστικός για τους υποψήφιους επισκέπτες, (γ) 17

18 αν οι φορείς διαθέτουν περιβαλλοντικά προγράμματα και άλλες δράσεις, όπως π.χ. ο εθελοντισμός, (δ) έπειτα αν αυτοί εξυπηρετούν το σκοπό δημιουργίας τους, σύμφωνα με το υλικό που μας παρέχουν και κατά πόσο αυτό ανταποκρίνεται στην πραγματική δράση τους. 18

19 Μεθοδολογία Στην παρούσα εργασία επιχειρείται να γίνει μια διατύπωση του έργου και των δράσεων των Φορέων Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών, όπως διατυπώνονται μέσα από τις επίσημες ιστοσελίδες τους. Συγκεκριμένα, αυτές διερευνώνται με τη μέθοδο της Ανάλυσης Περιεχομένου. Η μέθοδος αυτή διακρίνεται σε δύο βασικές κατηγορίες, την ποιοτική και την ποσοτική ανάλυση. Η πρώτη αποτελείται αφενός από την περιγραφή των δεδομένων που βρίσκονται υπό ανάλυση και αφετέρου από τη συγκέντρωση παραθεμάτων σχετικών με τις υποθέσεις της έρευνας. Στην ποιοτική έρευνα χρησιμοποιούνται κυρίως η ερμηνευτική μέθοδος και η ποιοτική ανάλυση περιεχομένου. Σκοπός την ερμηνευτικής μεθόδου είναι η ερμηνεία των όσων λέγονται ή γράφονται με σκοπό να καταστούν σαφή και κατανοητά. Για το λόγο αυτό πολλοί ερευνητές, ενώ χρησιμοποιούν κατά βάση την ποσοτική μέθοδο ακολουθούν και κάποιους από τους κανόνες της ερμηνευτικής μεθόδου όσον αφορά στην ποιοτική ανάλυση περιεχομένου, αυτή πραγματώνεται μέσα από τη συγκεφαλαίωση ή την εξήγηση ή τη δόμηση (Mayring,1983 στο Μπονίδης, 2004). Η δεύτερη αφορά σε αναλύσεις γραπτών κειμένων (βιβλίων, εφημερίδων, περιοδικών, άρθρων κ.ά.), προφορικού λόγου αλλά και στην ανάλυση φωτογραφιών, βίντεο (ταινίες, κινούμενα σχέδια κ.ά.) (Duverger, 1989 στο Μπονίδης, 2004). Χαρακτηριστικό της τεχνικής αυτής είναι η αντικειμενική, συστηματική και ποσοτική περιγραφή του δηλωμένου περιεχομένου. Υπεύθυνες για τη μετατροπή ποιοτικών στοιχείων σε μετρήσιμες μονάδες είναι οι μονάδες ανάλυσης. Οι μονάδες αυτές διακρίνονται σε δύο βασικές κατηγορίες: στις μονάδες δειγματοληψίας και στις μονάδες καταγραφής. Η τελευταία κατηγορία είναι και αυτή που θα χρησιμοποιήσουμε στην παρούσα εργασία. Ως μονάδες καταγραφής ορίζονται η λέξη, η πρόταση, η παράγραφος, το συνολικό κείμενο ή το θέμα. Η λέξη συνιστά τη μικρότερη μονάδα καταγραφής. Η πρόταση και η παράγραφος χαρακτηρίζει το νόημα των λέξεων ή των φράσεων. Σκοπός του συνολικού κειμένου είναι η καταγραφή του κύριου μηνύματος του αντικειμένου προς μελέτη. Αυτό επιτυγχάνεται μέσω του προσδιορισμού των βασικών στοιχείων του. Τελευταίο είδος μονάδας καταγραφής θεωρείται το θέμα που αποτελεί μια πρόταση, ένα επιχείρημα, μια διαπίστωση αναφορικά με κάποια από τις υποθέσεις της έρευνας (Μπονίδης, 2004). Στην παρούσα ανάλυση, έγινε χρήση του θέματος ως μονάδα καταγραφής. Σύμφωνα με τον Holsti (1969), όπως αναφέρεται στον Μπονίδη (2004) αλλά και τον Krippendorff (2004), το θέμα αποτελεί 19

20 την καταλληλότερη μονάδα καταγραφής για κάθε είδος κειμένου. Χαρακτηρίζεται ως αξιόπιστη, αποτελεσματική και εύχρηστη. Τέλος, οριοθετεί τα πλαίσια μέσα στα οποία μπορεί να κινηθεί ο ερευνητής θέτοντάς τον πάντα εντός της αντίστοιχης θεματολογίας της έρευνάς του. Ένα δεύτερο σημαντικό στοιχείο που πρέπει να λαμβάνεται υπόψη κατά τη διαδικασία της Ανάλυσης Περιεχομένου είναι η επιλογή των κατηγοριών βάσει των οποίων επιλέγονται προς αξιοποίηση οι υπό ανάλυση θεματικές περιοχές. Η επιλογή των κατηγοριών μπορεί να γίνει εκ των προτέρων ή εκ των υστέρων, μετά δηλαδή ή και παράλληλα με την επεξεργασία του υλικού (Krippendorff, 2004). Στην παρούσα εργασία η δημιουργία κατηγοριών ανάλυσης έγινε μετά την πρώτη επεξεργασία του υλικού και αφορούσε σε οποιαδήποτε πληροφορία σχετιζόταν με ζητήματα εκπαίδευσης, ενημέρωσης ευαισθητοποίησης, εθελοντισμού και δράσης διαφόρων ομάδων ανθρώπων (μαθητών / παιδιών, πολιτών / ενηλίκων). H μέθοδος που χρησιμοποιείται κυρίως, είναι η ποσοτική ανάλυση με προσθήκη στοιχείων της ποιοτικής. Δε γίνεται μόνο μία απλή ποσοτικοποίηση των δεδομένων αλλά γίνεται και μία προσπάθεια ερμηνείας των αποτελεσμάτων. Στην περίπτωσή μας, το υλικό αντλείται από τις επίσημες ιστοσελίδες των Φορέων, όπως προαναφέρθηκε και σχετίζεται με την παροχή των πληροφοριών για την ευαισθητοποίηση και ενημέρωση του κοινού. Το υλικό αυτό αποτελείται από κείμενα που αντλούνται από τις επίσημες ιστοσελίδες των Φορέων οι οποίες περιλαμβάνουν πληροφορίες για συνέδρια, νομοθεσίες, εκδηλώσεις, εικόνες και άρθρα επιστημονικών περιοδικών. 20

21 Αποτελέσματα 1)Εθνικό Πάρκο Δέλτα Έβρου Γενικές πληροφορίες Ο ποταμός Έβρος αποτελεί τον δεύτερο μεγαλύτερο ποταμό της Ανατολικής Ευρώπης. Το Δέλτα του ποταμού σχηματίζεται στο νοτιοανατολικό τμήμα του νομού Έβρου και συγκεκριμένα στα σύνορα με την Τουρκία. Το μέγεθος του ποταμού υπολογίζεται γύρω στα στρέμματα. Αποτελεί ένα οικοσύστημα διεθνούς φήμης και έχει ενταχθεί στις προστατευόμενες περιοχές της Διεθνούς Σύμβασης Ραμσάρ και στο Δίκτυο Natura Ο Φορέας Διαχείρισης ιδρύθηκε το 2003 και η έδρα του βρίσκεται στην Τραϊανούπολη (Εικ. 1). Εικόνα 1. Επίσημος ιστότοπος του Φορέα Διαχείρισης του Εθνικού Πάρκου του Δέλτα του Έβρου (τελευταία ανανέωση ιστοσελίδας: 2017) Σκοπός δημιουργίας του Φορέα Διαχείρισης Οι λόγοι που οδήγησαν στη δημιουργία του Φορέα είναι η παρακολούθηση και καταγραφή της ορνιθοπανίδας του δέλτα, η παροχή πληροφοριών στο κοινό αλλά και η προστασία της περιοχής του Εθνικού Πάρκου. Τέλος, δύο ακόμη σκοποί που έχει θέσει ο Φορέας είναι η αποτελεσματική διαχείριση της περιοχής και η προώθηση του οικοτουρισμού. Ενημέρωση Ευαισθητοποίηση 21

22 Όπως προαναφέρθηκε, υπάρχει Κέντρο Πληροφόρησης στην Τραϊανούπολη που αναλαμβάνει την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του κοινού όσον αφορά την αξία του υγροβιότοπου. Όμως, δε δίνονται περαιτέρω πληροφορίες σχετικά με αυτό το θέμα. Εκπαιδευτικά προγράμματα Προγράμματα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης πραγματοποιούνται κατά τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς μέσω του Φορέα Διαχείρισης. Η διάρκειά τους μπορεί να ποικίλει. Τα παρεχόμενα προγράμματα ανανεώνονται κάθε χρόνο και απευθύνονται όχι μόνο στην τοπική μαθητική κοινότητα αλλά και στο ευρύτερο μαθητικό κοινό. Οι μαθητές μπορούν να λάβουν μέρος σε ετήσια Προγράμματα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης. Τα προγράμματα αυτά περιλαμβάνουν διαφόρων ειδών δραστηριότητες, όπως παρατήρηση της βιοποικιλότητας, επισκέψεις μαθητών στον υγροβιότοπο, συμμετοχή σε δραστηριότητες βιωματικής προσέγγισης κ.ά. Η ολοκλήρωση των ετήσιων παρεχόμενων προγραμμάτων γίνεται με μια τελική εργασία ή παρουσίαση από τους μαθητές. Επίσης, τα προγράμματα άλλοτε μπορεί να είναι ημερήσια και άλλοτε να διαρκούν περισσότερες μέρες. Σε αυτά διοργανώνονται ενημερωτικές παρουσιάσεις από το Φορέα, καθώς και περιβαλλοντικά μονοπάτια εντός της περιοχής προστασίας. Όλα αυτά τα προγράμματα είναι ειδικά διαμορφωμένα για άτομα μικρότερης ηλικίας που μπορούν να επισκεφθούν το Δέλτα, είτε οργανωμένα είτε μέσω πρόσκλησης που αποστέλλεται από το σχολείο στο Φορέα με συγκεκριμένο θέμα. Οι δραστηριότητες που παρέχονται σε αυτά μπορεί να περιλαμβάνουν περιβαλλοντικά παιχνίδια, δραστηριότητες στον υγρότοπο, παρατήρηση βιοποικιλότητας, ενημερωτική προβολή, κατασκευές κ.ά. Βέβαια, τα εκπαιδευτικά προγράμματα διαμορφώνονται πάντοτε λαμβάνοντας υπόψη τις προτιμήσεις και τις δυνατότητες των σχολείων που συμμετέχουν. Εθελοντισμός Τα τελευταία χρόνια ολοένα και περισσότερη είναι η ανταπόκριση και η συμμετοχή του κόσμου όσον αφορά την προσφορά εθελοντικής εργασίας στον υγρότοπο του Δέλτα Έβρου. Υπάρχουν λοιπόν, πολλές ομάδες πολιτών που συμμετέχουν σε εθελοντικές δράσεις. Μερικές από αυτές είναι: μέλη περιβαλλοντικών οργανώσεων, πρόσκοποι, μαθητές και φοιτητές, επιστήμονες, ερευνητές κ.ά. Η οργάνωση της εθελοντικής εργασίας μπορεί να γίνει από το Κέντρο Πληροφόρησης ή ακόμη και από απλούς επισκέπτες εθελοντές. Τέτοιες εργασίες μπορεί να είναι συντήρηση δενδροφυτεύσεων, η συλλογή σκουπιδιών, η καταγραφή ορνιθοπανίδας, η συμμετοχή σε εκδηλώσεις κ.ά. Δράσεις 22

23 Εκτός λοιπόν από τις δράσεις εθελοντισμού και εκπαιδευτικών προγραμμάτων, ο φορέας αναλαμβάνει και άλλες δράσεις σχετικές με το περιβάλλον. Συγκεκριμένα, οι δράσεις αυτές αφορούν την παρακολούθηση του περιβάλλοντος των υδάτων και της ορνιθοπανίδας, την επόπτευση φύλαξη, καθώς και εκδηλώσεις με σκοπό την ευαισθητοποίηση των μαθητών αλλά και των κατοίκων της ευρύτερης περιοχής. Επίσης, διοργανώνονται δράσεις καθαριότητας, περιθάλπονται είδη, λειτουργεί αρχείο και βιβλιοθήκη στο Κέντρο Πληροφόρησης και εξυπηρετούνται οι ξένοι τουρίστες με την έκδοση αδειών πρόσβασης στο Ανατολικό Δέλτα. Τέλος, ο φορέας αναλαμβάνει και την περαιτέρω πληροφόρηση φορέων, υπηρεσιών, εκπαιδευτικών και πολιτών σε ζητήματα που αφορούν την προστατευόμενη περιοχή. 2) Εθνικό Πάρκο Δάσους Δαδιάς Λευκίμης Σουφλίου Γενικές πληροφορίες Το Εθνικό Πάρκο Δάσους Δαδιάς Λευκίμης Σουφλίου τοποθετείται στην καρδιά του Έβρου κατέχοντας έτσι, μια σημαντική από διεθνούς οικολογικής αξίας τοποθεσία, καθώς ενώνει την Ασία, την Ευρώπη, την Αφρική και το διάδρομο μετανάστευσης ποικίλων ειδών πουλιών, όπως χαρακτηριστικά αναγράφεται και στην ιστοσελίδα του. Είναι μία από τις πρώτες περιοχές στην Ελλάδα που τέθηκαν σε καθεστώς προστασίας, καθώς εδώ συμβιώνουν και ευδοκιμούν συγκεντρωμένα πολλά είδη (μεταξύ τους και πολλά σπάνια) τόσο της χλωρίδας όσο και της πανίδας των προαναφερόμενων περιοχών. Σκοπός δημιουργίας του Φορέα Διαχείρισης Οι κύριοι σκοποί ίδρυσης του Φορέα Διαχείρισης (Εικ. 2) είναι αρχικά η προστασία της περιοχής και των ειδών που φιλοξενεί μέσω της πρόληψης και της αντιμετώπισης εκείνων των ανθρωπογενών δραστηριοτήτων (λαθροθηρία, λαθροϋλοτομία, πυρκαγιές κ.ά.) οι οποίες επιφέρουν πιέσεις, καταστροφή και ακόμη εξαφάνιση των ειδών αυτών και του φυσικού περιβάλλοντος. Επιπρόσθετα, γίνεται προσπάθεια ανάδειξης του έργου του Φορέα μέσα από την πληροφόρηση, τις δράσεις και τις εκδηλώσεις. Για παράδειγμα, οργανώνεται επιστημονική παρακολούθηση των ειδών, αλλά ακόμη και μονοπάτια για να τα επισκεφτούν όλοι οι ενδιαφερόμενοι. 23

24 Εικόνα 2. Επίσημος ιστότοπος του Φορέα Διαχείρισης του Εθνικού Πάρκου Δάσους Δαδιάς Λευκίμης Σουφλίου (τελευταία ενημέρωση ιστοσελίδας: 2017) Ενημέρωση Eυαισθητοποίηση Αναφoρικά με την ενημέρωση ευαισθητοποίηση, οργανώνεται από τον Φορέα Διαχείρισης μια σειρά εκδηλώσεων αποσκοπώντας στην ευαισθητοποίηση του κοινού για το φυσικό περιβάλλον και φυσικά στην ανάδειξη της περιοχής. Το Κέντρο Ενημέρωσης βρίσκεται στο χωριό της Δαδιάς, στους πρόποδες του ομώνυμου δάσους με λειτουργία πάνω από 20 χρόνια, το οποίο συμβάλλει και αυτό στην εξυπηρέτηση των παραπάνω. Ταυτόχρονα, υλοποιούνται διάφορα προγράμματα περί ενημέρωσης αλλά και ξενάγησης στην προστατευόμενη περιοχή, ενώ συχνά παράγεται έντυπο και ηλεκτρονικό υλικό με πλούσιες πληροφορίες κ.ά. Μέσα από τις δράσεις ενημέρωσης ευαισθητοποίησης του φορέα τόσο οι κάτοικοι όσο και οι επισκέπτες ενημερώνονται για τα προβλήματα που αντιμετωπίζει το περιβάλλον με σκοπό να συμβάλλουν στην προστασία του. Εκπαιδευτικά προγράμματα Όπως αναφέρεται και στην επίσημη ιστοσελίδα του Φορέα, δεν παρέχονται προς το παρόν εκπαιδευτικά προγράμματα, αλλά είναι κάτι που σκοπεύει να υλοποιήσει στο άμεσο μέλλον. Εθελοντισμός Το μόνο που αναφέρεται στην ιστοσελίδα είναι ότι συνεργάζεται με την WWF Ελλάς. 24

25 Δράσεις Με σκοπό να αναδειχθεί το Εθνικό Πάρκο Δάσους Δαδιάς Λευκίμης Σουφλίου πραγματοποιούνται ορισμένες δράσεις που σχετίζονται με την επόπτευση φύλαξη, την ενημέρωση ευαισθητοποίηση, την ενισχυτική τροφοδοσία, την προστασία αρπακτικών πουλιών και τέλος τη δασική διαχείριση. Ακόμη, διοργανώνονται θεματικές εκδηλώσεις, ημερίδες, σεμινάρια, καθώς και εκδηλώσεις με συγκεκριμένη θεματολογία, όπως για παράδειγμα «η Παγκόσμια Ημέρα Δασοπονίας στις 21 Μαρτίου», «η Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος στις 5 Ιουνίου» και «η Γιορτή πουλιών το πρώτο Σαββατοκύριακο του Οκτωβρίου». 3) Εθνικό Πάρκο Ανατολικής Μακεδονίας & Θράκης (Δέλτα Νέστου Βιστωνίδας Ισμαρίδας) Γενικές πληροφορίες Το Εθνικό Πάρκο Ανατολικής Μακεδονίας & Θράκης περιλαμβάνει τις προστατευόμενες περιοχές των υγροτόπων Δέλτα Νέστου, Λίμνης Βιστωνίδας, Λίμνης Ισμαρίδας και της ευρύτερης περιοχής τους. Η συνολική έκταση του φθάνει τα στρέμματα περίπου. Το Εθνικό Πάρκο Ανατολικής Μακεδονίας & Θράκης αποτελεί ένα από τα βασικότερα υγροτοπικά οικοσυστήματα της Ελλάδας. Οι λόγοι για τους οποίους θεωρείται ένα από τα σημαντικότερα είναι η μεγάλη του έκταση, καθώς και η αξία του σε αισθητικό, παιδαγωγικό και γεωμορφολογικό επίπεδο. Ο Φορέας Διαχείρισης Δέλτα Νέστου Βιστωνίδας Ισμαρίδας (Εικ. 3) ιδρύθηκε τον Απρίλιο του Δέλτα Νέστου Το Δέλτα του Νέστου οριοθετείται στα νότια σύνορα των Ν. Καβάλας και Ξάνθης. Η συνολική έκτασή του φθάνει περίπου στα στρέμματα. Βρίσκεται μέσα στη ζώνη δράσης του Εθνικού Πάρκου Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης και κατέχει σημαντική θέση ανάμεσα στους υγροβιότοπους τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Ευρώπη. 25

26 Εικόνα 3. Επίσημος ιστότοπος του Φορέα Διαχείρισης του Εθνικού Πάρκου Ανατολικής Μακεδονίας & Θράκης (Δ. Νέστου Βιστωνίδας Ισμαρίδας)(τελευταία ανανέωση ιστοσελίδας: 2017) Λίμνη Βιστωνίδα και Σύμπλεγμα Λιμνοθαλασσών Η λίμνη Βιστωνίδα εκτείνεται στους νομούς Ξάνθης και Ροδόπης και έχει έκταση στρέμματα. Περιλαμβάνει τόσο λιμνοθαλάσσια όσο και λιμναία χαρακτηριστικά. Κάτι που καθιστά αυτή την λίμνη ιδιαίτερη είναι η διαφοροποίηση στην αλατότητα του νερού. Πιο συγκεκριμένα στο βόρειο τμήμα της έχει γλυκό νερό, ενώ στο νότιο αλμυρό ή υφάλμυρο. Αυτό δικαιολογεί την μεγάλη ποικιλία χλωρίδας και πανίδας που καταγράφεται. Λίμνη Ισμαρίδα Η λίμνη Ισμαρίδα ονομάζεται αλλιώς και λίμνη Μητρικού. Βρίσκεται στα νότια του Ν. Ροδόπης και η έκταση της ανέρχεται περίπου στα στρέμματα. Ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της είναι η μοναδικότητα της ως λίμνη γλυκού νερού σε ολόκληρη την Θράκη. Έχει παρατηρηθεί ότι η λίμνη Ισμαρίδα αποτελεί ένα από τους σημαντικότερους σταθμούς στην Ελλάδα για πολλά είδη πτηνών. Σκοπός δημιουργίας του Φορέα Διαχείρισης Κύριος σκοπός ίδρυσης του Εθνικού Πάρκου Ανατολικής Μακεδονίας & Θράκης είναι η προστασία των οικοτόπων και των σπάνιων ειδών χλωρίδας και πανίδας που ενδημούν και αναπαράγονται στην περιοχή αυτή. Αναλυτικότερα, γίνεται από μέρους του προσπάθεια για διατήρηση των φυσικών πόρων και της βιοποικιλότητας. Επίσης, ένα από τα βασικότερα 26

27 μελήματά του είναι να ενημερώσει επαρκώς το κοινό δίνοντάς του τις κατάλληλες πληροφορίες γύρω από θέματα που αφορούν το περιβάλλον. Με αυτό τον τρόπο προσπαθεί να εξασφαλίσει την ενεργό συμμετοχή των πολιτών στην επίλυση οικολογικών προβλημάτων. Τέλος, σκοπός του είναι να αναπτύξει τον οικοτουρισμό, την περιβαλλοντική εκπαίδευση αλλά και την οικονομική και πολιτιστική κατάσταση της ευρύτερης περιοχής. Ενημέρωση Ευαισθητοποίηση Ο Φορέας Διαχείρισης Εθνικού Πάρκου Ανατολικής Μακεδονίας & Θράκης περιλαμβάνει οργανωμένα Κέντρα Πληροφόρησης. Ένα για την περιοχή της Λίμνης Βιστωνίδας στο χωριό Πόρτο Λάγος και άλλο ένα για το Δέλτα του Νέστου στην Κεραμωτή Ν. Καβάλας. Και τα δύο διαθέτουν σύγχρονες κτιριακές εγκαταστάσεις αλλά και τον κατάλληλο υλικό εξοπλισμό για την καλύτερη δυνατή ενημέρωση του κοινού. Αναλαμβάνουν την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των πολιτών για θέματα σχετικά με την αξία των υγροτόπων, τα είδη των φυτών και ζώων, καθώς και για τρόπους προστασίας τους. Επίσης, διοργανώνονται εκπαιδευτικά προγράμματα σε συνεργασία με τοπικούς φορείς, σχολεία, περιβαλλοντικές οργανώσεις, κ.ά. Εκπαιδευτικά Προγράμματα Το Εθνικό Πάρκο Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης δείχνει έντονο ενδιαφέρον και για την διοργάνωση Περιβαλλοντικών Προγραμμάτων για παιδιά. Μια τέτοια δράση του είναι η θεματική εκδήλωση ζωγραφικής προσώπου με θέμα τη βιοποικιλότητα του Εθνικού Πάρκου, που απευθύνεται σε παιδιά Δημοτικού. Κατά το σχολικό έτος σημειώθηκε μεγάλη επισκεψιμότητα μαθητών στα Κέντρα Πληροφόρησης αλλά και μεγάλη συμμετοχή στις εκδηλώσεις του Φορέα. Κάποιες από αυτές τις εκδηλώσεις είναι η οργάνωση καθαρισμού παραλιών, η ύπαρξη διαγωνισμών ζωγραφικής με θέματα σχετικά με τα είδη που ζουν στην συγκεκριμένη περιοχή κ.ά. Εθελοντισμός Μέσω των προγραμμάτων εθελοντισμού του Εθνικού Πάρκου προωθείται η συμμετοχή σε εθελοντικές δράσεις από παιδιά και από ενήλικες τόσο σε ατομικό όσο και σε συλλογικό επίπεδο (σχολεία, τοπικοί σύλλογοι, κ.ά.). Ο κάθε ενδιαφερόμενος, ανάλογα με τον χρόνο που μπορεί να διαθέσει και τις γνώσεις του, μπορεί να συμμετέχει σε όλες τις δράσεις του Φορέα. Το ευχάριστο είναι ότι τα τελευταία χρόνια έχει σημειωθεί αύξηση των εγγεγραμμένων εθελοντών. Κάποιες από τις εθελοντικές δράσεις αφορούν στον καθαρισμό παραλιών. Οι 27

28 προτεραιότητες του Φορέα είναι (α) η προώθηση της εκστρατείας Μεσόγειος SOS «Καθαρίστε τη Μεσόγειο» με οργανωμένους καθαρισμούς παραλιών και (β) η ενημέρωση του ευρύτερου κοινού για την ύπαρξη και το έργο του Φορέα μέσω οπτικοακουστικού και έντυπου υλικού. Δράσεις Με μια πρώτη ματιά ο υποψήφιος επισκέπτης της σελίδας θα διαπιστώσει αρχικά ότι δεν υπάρχουν δράσεις από μέρους του φορέα. Όμως, αν διερευνήσει καλύτερα την ιστοσελίδα του, θα γίνει φανερό μέσα από τα αναρτημένα άρθρα ότι οργανώνονται θεματικές εκδηλώσεις αφορμούμενες από τις παγκόσμιες μέρες, κ.α. 4) Εθνικό Πάρκο Οροσειράς Ροδόπης Γενικές πληροφορίες Στο κεντρικό και δυτικό τμήμα του ορεινού ελληνικού τμήματος της Ροδόπης βρίσκεται το Εθνικό Πάρκο Οροσειράς Ροδόπης. Συγκεκριμένα, η συνολική έκταση της οροσειράς ανέρχεται στα τετραγωνικά χιλιόμετρα περίπου. Μόλις το 18% της συνολικής έκτασης της οροσειράς βρίσκεται στην Ελλάδα, ενώ το υπόλοιπο ανήκει στη Βουλγαρία. Στο Εθνικό Πάρκο συναντά κανείς μεγάλη ποικιλία χλωρίδας και ειδικότερα όλες τις ζώνες βλάστησης της Ευρώπης. Για το λόγο αυτό, συγκαταλέγεται στις πιο ενδιαφέρουσες, από οικολογική άποψη, περιοχές της Ελλάδας. Η έδρα του Φορέα (Εικ. 4) βρίσκεται στο Μεσοχώρι Παρανεστίου Δράμας. 28

29 Εικόνα 4. Επίσημος ιστότοπος του Φορέα Διαχείρισης του Εθνικού Πάρκου Οροσειράς Ροδόπης (τελευταία ανανέωση ιστοσελίδας: 2017) Σκοπός δημιουργίας του Φορέα Διαχείρισης Κύριο μέλημα του Φορέα είναι η προστασία και η σωστή διαχείριση του Εθνικού Πάρκου Οροσειράς Ροδόπης, προκειμένου να αναδειχθεί με τον καλύτερο δυνατό τρόπο στους υποψήφιους επισκέπτες. Για να πραγματοποιηθούν όμως τα παραπάνω, κρίνεται αναγκαία η λήψη μέτρων νομοθετικού, οικονομικού και διοικητικού χαρακτήρα. Μέσω αυτών θα προωθηθεί και ο κύριος σκοπός ίδρυσης των Φορέων, που είναι η βιώσιμη ανάπτυξη. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με τρεις τρόπους: απαραίτητη για το Φορέα κρίνεται (α) η ενημέρωση και η δραστηριοποίηση του ευρύτερου κοινού, (β) η οριοθέτηση των ανθρώπινων δραστηριοτήτων με τέτοιο τρόπο ώστε να μη βλάπτεται η περιοχή προστασίας του και (γ) μέσω της προβολής της προστατευόμενης περιοχής και των αξιών της η προσπάθεια προσέλκυσης επισκεπτών (απλών πολιτών, επιστημόνων) και η σύναψη συνεργασίας με Πανεπιστήμια, Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις και Ερευνητικά Κέντρα. Ενημέρωση Ευαισθητοποίηση Δεν αναγράφονται σχετικές πληροφορίες στην ιστοσελίδα του Φορέα. Εκπαιδευτικά προγράμματα Δεν αναγράφονται σχετικές πληροφορίες στην ιστοσελίδα του Φορέα. 29

30 Εθελοντισμός Δεν αναγράφονται σχετικές πληροφορίες στην ιστοσελίδα του Φορέα. Δράσεις Ανάμεσα στις δράσεις που πραγματοποιεί ο Φορέας Διαχείρισης Οροσειράς Ροδόπης είναι η εποπτεία φύλαξη της περιοχής. Στόχος είναι η παρακολούθηση της προστατευόμενης περιοχής, έτσι ώστε να καταγραφούν οι πιέσεις και οι απειλές που ασκούνται σε αυτή. Επίσης, στο έργο του φορέα περιλαμβάνονται δράσεις που σχετίζονται με τη φύλαξη του Εθνικού Πάρκου, καθώς και την πληροφόρηση και ευαισθητοποίηση του κοινού για την προστασία της βιοποικιλότητας. Μια ακόμη δράση είναι η παρακολούθηση και καταγραφή των σπάνιων και απειλούμενων ειδών χλωρίδας και πανίδας. Τέλος, διοργανώνονται διάφορες εκδηλώσεις δραστηριότητες με σκοπό την ανάδειξη του Φορέα. 5) Εθνικό Πάρκο Υγρότοπου Κερκίνης Γενικές πληροφορίες Η λίμνη Κερκίνη βρίσκεται στον νομό Σερρών πρόκειται για μια «τεχνητή» λίμνη, αλλά αποτελεί ένα από τα πιο όμορφα μέρη της Ελλάδας. Έχει ανακηρυχθεί Εθνικό Πάρκο και σύμφωνα με τη Διεθνή Σύμβαση Ramsar είναι ένας από τους 10 υγροτόπους Διεθνούς Σημασίας της Ελλάδας. Το πρώτο φράγμα κατασκευάστηκε το 1932 για να συγκροτήσει τα νερά του ποταμού Στρυμόνα και να σχηματιστεί η λίμνη Κερκίνη. Η βλάστηση της περιοχής είναι πολύ πλούσια, καθώς διαθέτει σε μεγάλη έκταση δάση με ιτιές και νούφαρα. Παράλληλα και η ποικιλομορφία της πανίδας δεν υστερεί, καθώς διαθέτει πολλά είδη ψαριών, πουλιών και τα χαρακτηριστικά βουβάλια της περιοχής. Η λίμνη Κερκίνη στις μέρες μας θεωρείται ένα από τα ομορφότερα μέρη σε Ευρωπαϊκό επίπεδο, διότι διαθέτει για παρατήρηση περίπου 300 είδη σπάνιων και προστατευμένων ειδών που ζουν και αναπαράγονται μέσα σε αυτό το περιβάλλον. Η λίμνη δέχεται κάθε χρόνο πολύ μεγάλο αριθμό επισκέψεων τόσο για φυσική παρατήρηση όσο και για επιστημονικές μελέτες. Σκοπός δημιουργίας του Φορέα Διαχείρισης Ο Φορέας Διαχείρισης (Εικ. 5) αποσκοπεί, όπως αναφέρεται στην επίσημη ιστοσελίδα του, αρχικά στο να διατηρηθεί η βιοποικιλότητα αλλά και στο να λειτουργούν σωστά τα οικοσυστήματα της περιοχής. Στοχεύει ακόμη στην αειφορική διαχείριση μέσω της 30

31 προστασίας του περιβάλλοντος, η οποία αλληλεξαρτάται από την παραγωγικότητα του εδάφους και την ποιότητα των υδάτων. Επιπλέον, έχει ως στόχο τη φύλαξη της προστατευόμενης περιοχής του Εθνικού Πάρκου, την ενημέρωση και την ευαισθητοποίηση του κοινού, την παροχή περιβαλλοντικής εκπαίδευσης και τέλος, αποσκοπεί στον «σχεδιασμό επιχειρησιακών πολιτικών περιβάλλοντος». Ενημέρωση Ευαισθητοποίηση Ένας από τους σημαντικότερους στόχους του Φορέα Διαχείρισης είναι η ενημέρωση και ευαισθητοποίηση διαφόρων κοινωνικών ομάδων αναφορικά με τη διαχείριση και την προστασία του περιβάλλοντος. Για την επίτευξη αυτού, ο Φορέας διαθέτει Κέντρο Πληροφόρησης με λειτουργία σχεδόν δύο δεκαετιών στον οικισμό της Κερκίνης με σκοπό, μεταξύ άλλων, το να αναδειχθεί η περιοχή και να προωθηθεί η αναγκαιότητα της προστασίας της φύσης. Να σημειωθεί ακόμη πως το Κέντρο διαθέτει χώρο που εκθέτει πληροφορίες για την Λίμνη Κερκίνη μέσα από ένα πλούσιο φωτογραφικό υλικό αλλά και αίθουσα με εξοπλισμό προβολής πληροφοριών για την περιοχή. Επιπλέον, πραγματοποιούνται διάφορες αντίστοιχες δράσεις εντός της χώρας, όπως ενημερώσεις σε σχολεία, εκδηλώσεις ευαισθητοποίησης και εκδηλώσεις παρεμβάσεων προστασίας. Ωστόσο, φαίνεται να δραστηριοποιείται και εκτός χώρας συμμετέχοντας σε εκθέσεις με αντίστοιχο περιεχόμενο. Εικόνα 5. Επίσημος ιστότοπος του Φορέα Διαχείρισης του Εθνικού Πάρκου Υγρότοπου Κερκίνης (τελευταία ενημέρωση ιστοσελίδας: 2012) 31

32 Εκπαιδευτικά Προγράμματα Στις δράσεις του Φορέα, πρωταρχική θέση κατέχει και η περιβαλλοντική ενημέρωση με επιστημονικά τεκμηριωμένο τρόπο, απευθυνόμενη στις διάφορες κοινωνικές ομάδες. Μέσα από την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση, γίνεται προσπάθεια ευαισθητοποίησης και ενημέρωσης σε θέματα διαχείρισης και προστασίας του περιβάλλοντος. Για την εκπλήρωση αυτού του σκοπού, πραγματώνονται πολλές δράσεις σε τοπικό και μη επίπεδο. Για παράδειγμα, γίνονται επισκέψεις σε γειτονικά σχολεία, εκδηλώσεις ευαισθητοποίησης, παρεμβάσεις προστασίας αλλά και γενικότερα ο Φορέας συμμετέχει σε διεθνείς εκθέσεις. Αναλυτικότερα, όσον αφορά την ενημέρωση των μαθητών σε σχολεία, ο Φορέας Διαχείρισης επισκέπτεται και αμφίδρομα δέχεται επισκέψεις από όλα τα σχολεία του νομού Σερρών. Οι επισκέψεις έχουν εκπαιδευτικό ενημερωτικό χαρακτήρα και μέσα από αυτές θίγεται τόσο η αξία των υγροτόπων όσο και η σπουδαιότητα της λίμνης αυτής για την περιοχή. Ο τρόπος παρουσίασης γίνεται μέσα από ένα ενδιαφέρον για τους μαθητές τρόπο, συνοδευόμενος από φωτογραφίες και βίντεο, οδηγώντας σε μια αλληλεπίδραση ερωτήσεων και παρατηρήσεων μαθητών και Φορέα. Στο σημείο αυτό να αναφερθεί πως ο Φορέας έχει φροντίσει να μοιράσει στα σχολεία πλούσιο ενημερωτικό υλικό πριν από την επίσκεψή τους σε αυτόν. Έπειτα, σχετικά με την ενημέρωση ομάδων στόχου, ο Φορέας Διαχείρισης έχει ως σκοπό να διευρύνει εκτός σχολείων την ενημέρωση σε όλους τους ανθρώπους, κυρίως αυτών που κατοικούν -και ακόμη σημαντικότερα όσων δραστηριοποιούνται για επαγγελματικούς λόγους- στην περιοχή. Για να επιτευχθεί αυτό, ο Φορέας διοργανώνει επιμορφωτικά σεμινάρια με περιεχόμενο που απευθύνεται στην ενημέρωση των επαγγελματιών που έχουν δράση σχετική με τον οικοτουρισμό της περιοχής. Επιπλέον, για την ενημέρωση του κοινού λειτουργεί το Κέντρο Πληροφόρησης Υγροτόπου Κερκίνης. Οι ενημερώσεις αυτές έχουν εκθεσιακό χαρακτήρα αλλά και προβολές με σχετικό φωτογραφικό υλικό για το Εθνικό Πάρκο. Τέλος, αλλά όχι λιγότερο σημαντικό, εκπληρώνονται ξεναγήσεις στο πεδίο μελέτης για παρατήρηση πουλιών και άλλων ειδών που ζουν στο Πάρκο με τηλεσκόπια. Εθελοντισμός Στο Εθνικό Πάρκο Λίμνης Κερκίνης, ήδη από το 2008, λειτουργούν τρία προγράμματα εθελοντικής εργασίας και τα δύο από αυτά με την βοήθεια της WWF Ελλάς. Τα εθελοντικά αυτά προγράμματα στοχεύουν αφενός στη δημιουργία καινούριων υποδομών και αφετέρου στη βοήθεια διατήρησης των ήδη υπαρχόντων. Οι εργασίες δράσεις πεδίου που υλοποιήθηκαν μέχρι τώρα από τους εθελοντές είναι πάρα πολλές ενδεικτικά, κάποιες από αυτές είναι η κατασκευή φωλιών, η συντήρηση κιοσκιών, η κατασκευή περιφράξεων για την προστασία του 32

33 δάσους, κ.ά. Είναι αξιοσημείωτο το γεγονός πως το πρόγραμμα λειτουργεί αμφίδρομα: «εκτέλεση εργασιών από την πλευρά των εθελοντών προς όφελος του Εθνικού Πάρκου Λίμνης Κερκίνης και την πραγματοποίηση από την πλευρά του Φορέα δράσεων επιμόρφωσης, εκπαίδευσης και ψυχαγωγίας προς όφελος των εθελοντών», όπως ξενάγηση στο πεδίο, παρατήρηση πουλιών με τηλεσκόπια, επισκέψεις σε αξιοθέατα του νομού και άλλα πολλά ακόμη. Δράσεις Οι δράσεις του Φορέα Διαχείρισης σχετίζονται με θέματα γύρω από την εποπτείαφύλαξη των δραστηριοτήτων των ανθρώπων αποτρέποντάς τους από το να ασκήσουν πιέσεις στο οικοσύστημα. Ακόμη, οργανώνει εθελοντικά και εκπαιδευτικά προγράμματα, όπως προαναφέρθηκε, αλλά και προγράμματα παρακολούθησης, κυρίως των φυσικοχημικών και κλιματικών αλλαγών, των σημαντικών ειδών θηλαστικών και των τύπων οικοτόπων. Τέλος, παρακολουθεί τις έμμεσες ανθρώπινες παρεμβάσεις στην πανίδα του Πάρκου. 6)Εθνικό Πάρκο Λιμνών Κορώνειας Βόλβης Γενικές πληροφορίες Κοντά στην πόλη της Θεσσαλονίκης και σε απόσταση μόλις 39 χιλιομέτρων βρίσκεται η λίμνη Βόλβη. Λίγο δυτικότερα συναντά κανείς την λίμνη Κορώνεια (ή αλλιώς λίμνη του Αγίου Βασιλείου ή Λαγκαδά). Στο νότιο μέρος της λίμνης Βόλβης εκτείνεται το παραλίμνιο δάσος της Απολλωνίας το οποίο αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα τμήματα αυτού του υγροτοπικού συστήματος. Η προστατευόμενη περιοχή διασχίζεται από τον ποταμό Ρήχιο. Στις περιοχές ευθύνης του Φορέα συμπεριλαμβάνεται και η υδρολογική λεκάνη της Μυγδονίας, με έκτασή στρέμματα περίπου. Σκοπός δημιουργίας του Φορέα Διαχείρισης Ως σκοπός ίδρυσης του Φορέα Διαχείρισης λιμνών Κορώνειας Βόλβης (Εικ. 6) αναφέρεται μόνο η προστασία και διαχείριση του Εθνικού Πάρκου Κορώνειας Βόλβης και των επονομαζόμενων Μακεδονικών Τεμπών. 33

34 Εικόνα 6. Επίσημος ιστότοπος του Φορέα Διαχείρισης του Εθνικού Πάρκου Λιμνών Κορώνειας Βόλβης (τελευταία ανανέωση ιστοσελίδας: 2015) Ενημέρωση Ευαισθητοποίηση O Φορέας Διαχείρισης Λιμνών Κορώνειας Βόλβης, στο πλαίσιο της εφαρμογής του προγράμματος ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης, με τη βοήθεια εξειδικευμένου προσωπικού πραγματοποιεί προγράμματα ξενάγησης στην περιοχή αρμοδιότητάς του. Το Κέντρο Πληροφόρησης, το οποίο βρίσκεται στην Απολλώνια, είναι υπεύθυνο για την ενημέρωση του κοινού για τις υπηρεσίες που παρέχει ο Φορέας, καθώς και τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η περιοχή. Εκπαιδευτικά προγράμματα Αναφέρεται ότι πραγματοποιούνται Προγράμματα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, αλλά αυτά δεν αναλύονται. Το μόνο στοιχείο που αναγράφεται είναι οι στόχοι αυτών των προγραμμάτων. Εθελοντισμός Ο Φορέας Διαχείρισης διαθέτει οργανωμένη ομάδα εθελοντών. Οι ομάδες αυτές διοργανώνουν πολλές εκδηλώσεις ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης του κοινού, καθώς και δενδροφυτεύσεις και εκστρατείες καθαρισμού. Ωστόσο, δεν αναφέρεται η ύπαρξη αυτών των ομάδων στην επίσημη ιστοσελίδα του Φορέα και ως εκ τούτου δεν μπορούν να ενημερωθούν διαδικτυακά οι ενδιαφερόμενοι. 34

35 Δράσεις Δεν αναγράφονται σχετικές πληροφορίες στην ιστοσελίδα του Φορέα. 7) Εθνικό Πάρκο Δέλτα Αξιού Λουδία Αλιάκμονα Γενικές πληροφορίες Το Εθνικό Πάρκο Δέλτα Αξιού Λουδία Αλιάκμονα θεωρείται ένα από τα πιο σημαντικά οικοσυστήματα της Ελλάδας και βρίσκεται στις δυτικές ακτές του Θερμαϊκού Κόλπου. Η συνολική του έκταση ανέρχεται στα στρέμματα. Αποτελεί μια περιοχή ιδιαίτερα μεγάλης οικολογικής σημασίας και είναι ενταγμένη στο Δίκτυο Natura 2000, ενώ ταυτόχρονα είναι υπό την προστασία της Διεθνούς Σύμβασης Ραμσάρ. Ωστόσο, όλα αυτά τα χρόνια έχει αλλάξει σε μεγάλο βαθμό η εικόνα του συγκεκριμένου οικοσυστήματος, λόγω των έντονων ανθρωπογενών παρεμβάσεων. Τέτοιες είναι η κατασκευή φραγμάτων, παράκτιων αναχωμάτων κ.ά. Σκοπός δημιουργίας του Φορέα Διαχείρισης Κύριο μέλημα του Φορέα (Εικ. 7) αποτελεί φυσικά η προστασία και η διαχείριση της προστατευόμενης περιοχής. Ακόμη είναι υπεύθυνος για τη διατήρηση, την επόπτευση φύλαξη της βιοποικιλότητας, την ενημέρωση του κοινού, τη συνεργασία για ζητήματα που αφορούν την περιοχή δράσης κ.ά. Εικόνα 7. Επίσημος ιστότοπος του Φορέα Διαχείρισης του Εθνικού Πάρκου Δέλτα Αξιού Λουδία Αλιάκμονα (τελευταία ανανέωση ιστοσελίδας: 2017) 35

36 Ενημέρωση Ευαισθητοποίηση Κάθε χρόνο πραγματοποιούνται μια σειρά δράσεων και εκδηλώσεων από το Φορέα Διαχείρισης Δέλτα Αξιού Λουδία Αλιάκμονα. Αυτές οργανώνονται από το Κέντρο Πληροφόρησης το οποίο βρίσκεται στη Χαλάστρα. Ως προτεραιότητές του έχει θέσει την ευαισθητοποίηση του κόσμου, καθώς και την ενημέρωσή του σχετικά με τα οφέλη που αποκομίζουν από το φυσικό περιβάλλον της προστατευόμενης περιοχής.στο πλαίσιο της ενημέρωσης των επισκεπτών, ο Φορέας διοργανώνει ανά τακτά χρονικά διαστήματα «σχέδια επικοινωνίας». Πέρα από την ενημέρωση, σκοπός τους είναι η προώθηση των αξιών της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης στο κοινό, στους μαθητές αλλά και στους φοιτητές. Επίσης, μέσω της προβολής του έργου του Φορέα επιχειρείται η προώθηση του οικοτουρισμού και η ανάδειξη της προστατευόμενης περιοχής. Εκπαιδευτικά προγράμματα Αναφορικά με την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση, ο Φορέας Διαχείρισης φαίνεται να έχει ενεργό ρόλο. Συγκεκριμένα, υλοποιούνται ενημερώσεις και ξεναγήσεις στην περιοχή για περίπου μαθητές κάθε χρόνο αλλά και για ομάδες, συλλόγους και περιβαλλοντικές οργανώσεις που ενδιαφέρονται να μάθουν περισσότερα για την προστατευόμενη περιοχή. Μαθητές από όλες τις σχολικές βαθμίδες μπορούν να επισκεφτούν την προστατευόμενη περιοχή του Δέλτα Αξιού Λουδία Αλιάκμονα και να ενημερωθούν για τη σημαντικότητα των υγροτοπικών οικοσυστημάτων, τα είδη ζώων και φυτών που ζουν σε αυτή, καθώς και τα προβλήματα που αντιμετωπίζει. Στόχος της επίσκεψης είναι να αποκτήσουν οι μαθητές μία αυθεντική εμπειρία με τη φύση και μία βιωματική σχέση με τον υγρότοπο. Εθελοντισμός Έως τώρα έχουν διοργανωθεί δύο σεμινάρια εθελοντισμού σύμφωνα με τις πληροφορίες που μας παρέχει η ιστοσελίδα με σκοπό την προσέλκυση όσο το δυνατόν περισσότερων εθελοντών. Επίσης, γίνεται προσπάθεια παρότρυνσης για συμμετοχή και της τοπικής κοινότητας σε θέματα που αφορούν την προστατευόμενη περιοχή. Παρόλα αυτά δεν αναφέρονται άλλες ενέργειες εθελοντισμού. 36

37 Δράσεις Ανάμεσα στις δράσεις που αναλαμβάνει ο Φορέας Διαχείρισης είναι η παρακολούθηση της βιοποικιλότητας, ο καθαρισμός της περιοχής από απορρίμματα και οι γνωμοδοτήσεις για την παροχή αδειών για έργα και δραστηριότητες. Σκοπός των παραπάνω αλλά και άλλων δράσεων που πραγματοποιούνται από αυτόν είναι η ριζική αλλαγή του τρόπου σκέψης των πολιτών σχετικά με τη χρησιμότητα των φυσικών πόρων και την σπουδαιότητα/αναγκαιότητα της Aειφορίας. 8) Εθνικό Πάρκο Δρυμού Πρεσπών Γενικές πληροφορίες Η Πρέσπα βρίσκεται στο μέσο των Βαλκανίων και ενώνει τρεις χώρες, την Αλβανία, την Ελλάδα και την Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας (Π.Γ.Δ.Μ.). Με τη λέξη Πρέσπα νοούνται δύο λίμνες, η Μικρή και η Μεγάλη Πρέσπα, καθώς και «η ευρύτερη λεκάνη απορροής που εκτείνεται έως τις κορυφές των βουνών που τις περικλείουν». Στην περιοχή υπάρχουν τέσσερα Εθνικά Πάρκα, αυτό των Πρεσπών στην Ελλάδα, το Εθνικό Πάρκο Πρεσπών στην Αλβανία και τα Εθνικά Πάρκα Pelister και Galicica στην Π.Γ.Δ.Μ. Το Εθνικό Πάρκο Πρεσπών της Ελλάδας ξεχωρίζει για το πλούσιο φυσικό περιβάλλον, το υποβλητικό τοπίο, την αρχιτεκτονική των οικισμών και τα μοναδικά βυζαντινά μνημεία, ενώ προστατεύεται από ευρωπαϊκούς και εθνικούς νόμους, καθώς και από διεθνείς συνθήκες. Από πολύ νωρίς αναγνωρίστηκε η μοναδικότητα και η σπουδαιότητα των Πρεσπών ως ενδιαίτημα σημαντικών ειδών οργανισμών, κυρίως πουλιών. Ο λόγος που κάνει τη συγκεκριμένη λίμνη όμως τόσο σημαντική όσο και γνωστή ανά τον κόσμο είναι οι αποικίες Αργυροπελεκάνων και Ροδοπελεκάνων που φιλοξενεί. Κυρίως οι αργυροπελεκάνοι, που είναι από τα σπανιότερα μαζί με τους ερωδιούς, τις λαγγόνες και τους κορμοράνους κάνουν την περιοχή έναν από τους σημαντικότερους υδροβιότοπους της Ευρώπης. Σκοπός δημιουργίας του Φορέα Διαχείρισης Κύριος σκοπός του Φορέα Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Πρεσπών (Εικ. 8) είναι η προστασία και διατήρηση της βιολογικής ποικιλότητας έχοντας πάντα ως γνώμονα την αειφόρο ανάπτυξη και τη διαχείριση της περιοχής. 37

38 Εικόνα 8. Επίσημος ιστότοπος του Φορέας Διαχείρισης του Εθνικού Δρυμού Πρεσπών (τελευταία ανανέωση ιστοσελίδας: 2017, Η σελίδα βρίσκεται υπό ανανέωση, δεν υπάρχει διαθέσιμο το υλικό) Ενημέρωση Ευαισθητοποίηση Με ευθύνη του Φορέα Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Πρεσπών και ως μία από τις δράσεις υλοποίησης του προγράμματος «Προστασία Περιβάλλοντος και Βιώσιμη Ανάπτυξη» του Υπουργείου Περιβάλλοντος Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων (Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε.) (νυν Υπουργείο Περιβάλλοντος & Ενέργειας) λειτουργούν στην περιοχή τρία Κέντρα Ενημέρωσης τα οποία στεγάζονται σε παραδοσιακά κτίρια που αναπαλαιώθηκαν και ανακατασκευάστηκαν με πρωτοβουλία του Δήμου Πρεσπών. Σκοπός των Κέντρων Ενημέρωσης είναι αφενός η προώθηση της προστασίας της φύσης στην περιοχή, η οικοτουριστική της ανάδειξη και παράλληλα η ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του κοινού για τις οικολογικές αξίες των Πρεσπών. Εκπαιδευτικά προγράμματα Στη σχετική ιστοσελίδα αναφέρεται μόνο το γεγονός ότι σε συνεργασία με τις Διευθύνσεις Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης προβλέπεται και η διεξαγωγή Προγραμμάτων Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης για μαθητές. Εθελοντισμός Δεν αναγράφονται σχετικές πληροφορίες στην ιστοσελίδα του Φορέα. 38

39 Δράσεις Ο Φορέας έχει τη δυνατότητα έκδοσης αδειών ξενάγησης, επιστημονικής έρευνας και χορήγησης σημάτων ποιότητας και συνεργασίας στις επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στην περιοχή, ενώ υποστηρίζεται η ενίσχυση του εθελοντισμού μέσω ειδικών προγραμμάτων. 9)Εθνικό Πάρκο Β. Πίνδου (Εθνικών ρυμών Βίκου Αώου και Πίνδου) Γενικές πληροφορίες Η ίδρυση του Εθνικού Πάρκου Β. Πίνδου πραγματοποιήθηκε το Η προστατευόμενη περιοχή βρίσκεται γεωγραφικά στο βορειοδυτικό τμήμα της Ελλάδας και ανήκει στις Περιφερειακές Ενότητες Ιωαννίνων και Γρεβενών. Η έκτασή του ανέρχεται στα στρέμματα. Αξίζει να αναφερθεί ότι στο Εθνικό Πάρκο περιλαμβάνεται το δεύτερο σε ύψος βουνό της Ελλάδας, ο Σμόλικας. Επίσης ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της περιοχής αποτελούν τα φαράγγια και οι χαράδρες, με πιο γνωστά το Φαράγγι του Βίκου και την χαράδρα Αώου. Σκοπός δημιουργίας του Φορέα Διαχείρισης Βασικό μέλημα του Εθνικού Πάρκου Βόρειας Πίνδου (Εικ. 9) είναι η προώθηση της πολιτισμικής και φυσικής αξίας της περιοχής. Συγκεκριμένα, γίνεται προσπάθεια διαχείρισης και διατήρησης των σπάνιων ειδών χλωρίδας και πανίδας που εντοπίζονται στην περιοχή. Επίσης, προκειμένου να εξασφαλιστεί η Αειφόρος Ανάπτυξη αλλά και για να προβληθεί με τον καταλληλότερο τρόπο η περιοχή, θεσμοθετούνται μέτρα. Άλλη μια σημαντική παράμετρος που δείχνει να λαμβάνει σοβαρά υπόψιν του ο Φορέας είναι η ανάδειξη της προστατευόμενης περιοχής σε τοπικό, εθνικό και παγκόσμιο επίπεδο. 39

40 Εικόνα 9. Επίσημος ιστότοπος του Φορέα Διαχείρισης του Εθνικού Πάρκου του Βόρειας Πίνδου (τελευταία ανανέωση ιστοσελίδας: 2017) Ενημέρωση Ευαισθητοποίηση Το Εθνικό Πάρκο Βόρειας Πίνδου διαθέτει πέντε Κέντρα Πληροφόρησης. Σκοπός τους είναι η ενημέρωση του κοινού για τα οικολογικά και πολιτιστικά γνωρίσματα της περιοχής αλλά και η ευαισθητοποίηση τους γύρω από περιβαλλοντικά ζητήματα. Για το σκοπό αυτό, υλοποιούνται οργανωμένες ξεναγήσεις που απευθύνονται σε όλο το εύρος των ηλικιών. Όσον αφορά το μαθητικό πληθυσμό, πραγματοποιούνται Προγράμματα Περιβαλλοντικής Ευαισθητοποίησης και εκδρομών ερμηνείας περιβάλλοντος με σκοπό την καλύτερη αντιμετώπιση της φύσης από τους μαθητές. Στους επισκέπτες παρέχεται έντυπο υλικό και ενημέρωση για αξιοθέατα και γενικά για δραστηριότητες στις οποίες μπορούν να λάβουν μέρος κατά τη διάρκεια της επίσκεψής τους. Εκπαιδευτικά Προγράμματα Παρόλο που ο Φορέας πραγματοποιεί δράσεις για τους μαθητές, αυτές περιορίζονται μόνο στην ενημέρωση και ευαισθητοποίησή τους, καθώς δεν αναφέρονται αναλυτικά κάποια Περιβαλλοντικά Προγράμματα. Εθελοντισμός Δεν αναγράφονται σχετικές πληροφορίες στην ιστοσελίδα του Φορέα. 40

41 Δράσεις Στις δράσεις του Φορέα περιλαμβάνονται η επόπτευση φύλαξη της προστατευόμενης περιοχής, η επιστημονική παρακολούθηση που στοχεύει στη διατήρηση των αξιών που πρεσβεύει η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση και τα προγράμματα που απευθύνονται στους μαθητές όπως προαναφέρθηκε. Τέλος, κατά την διάρκεια του χρόνου πραγματοποιούνται διάφορες εκδηλώσεις. 10) Εθνικό Πάρκο Τζουμέρκων, Περιστερίου και Χαράδρας Αράχθου Γενικές πληροφορίες Η ίδρυση του Εθνικού Πάρκου Τζουμέρκων, Περιστερίου και Χαράδρας Αράχθου χρονολογείται το Οι περιοχές δράσης του Εθνικού Πάρκου περιλαμβάνουν τις ορεινές περιοχές της Άρτας, των Ιωαννίνων και των Τρικάλων. Υπό την προστασία του πρόσθετα, βρίσκονται δύο μεγάλα ορεινά συγκροτήματα, το Λάκμο (Περιστέρι) και τα Αθαμανικά Όρη (Τζουμέρκα). Η έκτασή του υπολογίζεται γύρω στα 820 τ.χλμ. και ως έδρα του Φορέα έχει οριστεί η πόλη των Ιωαννίνων (Εικ. 10). Σκοπός δημιουργίας του Φορέα Διαχείρισης Ο Φορέας Διαχείρισης έχει ορίσει αρχικά ως στόχο του την προστασία, τη διατήρηση και τη διαχείριση της βιοποικιλότητας αλλά και τη διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς. Επίσης, στοχεύει στην παροχή των κατάλληλων πληροφοριών για την καλύτερη δυνατή διαχείριση της περιοχής από την τοπική κοινότητα. Τέλος, μέλημα του Φορέα αποτελεί η εξασφάλιση της Αειφορίας. 41

42 Εικόνα 10. Επίσημος ιστότοπος του Φορέα Διαχείρισης του Εθνικού Πάρκου Τζουμέρκων, Περιστερίου και Χαράδρας Αράχθου (τελευταία ανανέωση ιστοσελίδας: 2017) Ενημέρωση Ευαισθητοποίηση Υπό την εποπτεία του Φορέα λειτουργούν έξι Κέντρα Πληροφόρησης. Σκοπός τους είναι η ενημέρωση των επισκεπτών γύρω από θέματα που αφορούν στις δράσεις αλλά και δραστηριότητες που διοργανώνει ο Φορέας στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων του. Τα Κέντρα Πληροφόρησης λαμβάνουν υπόψη τους τα λεγόμενα των επισκεπτών τα οποία σχετίζονται με προτάσεις βελτίωσης καθώς και τυχόν απορίες που τους δημιουργήθηκαν κατά την ξενάγηση. Μέσω των προτάσεων των επισκεπτών γίνεται προσπάθεια αναβάθμισης του Εθνικού Πάρκου. Εκπαιδευτικά προγράμματα Δεν αναγράφονται σχετικές πληροφορίες στην ιστοσελίδα του Φορέα. Εθελοντισμός Οι μόνες πληροφορίες που αναγράφονται στην ιστοσελίδα είναι η συμμετοχή του Φορέα στο εθελοντικό πρόγραμμα «Let s do it Greece 2017» για τέταρτη κατά συνεχή χρονιά, καθώς και ότι οι υποψήφιοι επισκέπτες μπορούν να επικοινωνήσουν με τους αρμόδιους για περαιτέρω πληροφορίες. 42

43 Δράσεις συνέδρια. Όσον αφορά στις δράσεις του Φορέα, αναφέρονται ορισμένες εκδηλώσεις, ημερίδες και 11) Περιοχή Οικοανάπτυξης Λίμνης Παμβώτιδας Ιωαννίνων Γενικές πληροφορίες Η λίμνη Παμβώτιδα παλιότερα αποτελούσε τμήμα ενός μεγαλύτερου οικοσυστήματος που περιλάμβανε και τη λίμνη της Λαψίστας, η οποία αποξηράθηκε κατά τη δεκαετία του 50. Οι δύο αυτές λίμνες φαίνεται να είχαν μια μεγάλη αλληλεπίδραση μεταξύ τους, καθώς πολλά είδη ψαριών αναπαράγονταν στη Λαψίστα και έπειτα κατευθύνονταν στην Παμβώτιδα, η οποία ακόμη και σήμερα συντηρεί πολλά είδη. Πέρα από τα διάφορα αυτά είδη, επωφελούνταν και οι τοπικές κοινωνίες, καθώς το οικοσύστημα τους παρείχε πολλά οφέλη τόσο αλιευτικά/κυνηγητικά όσο και τουριστικά. Ακόμη, οι λίμνες με τα λιβάδια χρησιμοποιούνται για αγροτικούς και κτηνοτροφικούς σκοπούς. Έχει πολλές φορές αναφερθεί η σημαντικότητα της προστασίας τέτοιων περιοχών, καθώς αποτελούν φυσική κληρονομιά για έναν τόπο ως καταφύγιο πολλών ειδών. Σκοπός δημιουργίας του Φορέα Διαχείρισης Κύριοι σκοποί του Φορέα ιαχείρισης της Λίμνης Παμβώτιδας (Εικ. 11) είναι η προστασία και διαχείριση των βιοτόπων των προστατευόμενων ειδών της χλωρίδας και πανίδας της Λίμνης Παμβώτιδας. Ακόμη, στα ενδιαφέροντά του έγκειται η αποκατάσταση του «διαταραγμένου υδρολογικού ισοζυγίου» της Παμβώτιδας, καθώς και η βελτίωση ποιότητας των νερών της. Πρωταρχικός σκοπός του Φορέα αποτελεί τόσο η προστασία από την ανθρώπινη δραστηριότητα που υποβαθμίζει το περιβάλλον, όσο και η προστασία και διαφύλαξη των ειδών που προορίζονται για αλιεία. Τελικός στόχος του Φορέα αποτελεί η ανάδειξη της Λίμνης της Παμβώτιδας αλλά και όλης της γύρω περιοχής, καθώς και η προαγωγή της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης και Ευαισθητοποίησης. Ενημέρωση Ευαισθητοποίηση Για την εκπλήρωση της ενημέρωσης ευαισθητοποίησης και ερμηνείας του οικοσυστήματος της λίμνης Παμβώτιδας, είτε της τοπικής κοινωνίας είτε των επισκεπτών, ο 43

44 Φορέας Διαχείρισης οργανώνει ποικίλες δραστηριότητες για όλα τα ηλικιακά φάσματα. Τα προγράμματά του, αποσκοπούν στην ενημέρωση και ευαισθητοποίηση της τοπικής κοινωνίας. Απευθύνονται ιδίως σε νέους ανθρώπους συστήνοντας έτσι το οικοσύστημα της λίμνης Παμβώτιδας και τις πιέσεις που αυτό δέχεται, πραγματοποιώντας μια σειρά από δράσεις. Οι δράσεις αυτές σχετίζονται με την γνωριμία ερμηνεία του οικοσυστήματος και τη γνωριμία εξοικείωση με βασικές έννοιες όπως «τις Προστατευόμενες Περιοχές, το Οικοσύστημα, τη Βιοποικιλότητα, τον Κύκλο του νερού, την Προστασία και διαχείριση, το Φαινόμενο του ευτροφισμού». Ακόμη, δε θα μπορούσε να λείπει από τις δράσεις αυτές η γνωριμία με τις αξίες της Λίμνης Παμβώτιδας (βιολογική, αλιευτική, αρδευτική, αναψυχής, εκπαιδευτική, επιστημονική, αντιπλημμυρική, κ.ά.). Τέλος, προσφέρει ενημέρωση με σκοπό οι άνθρωποι να σταματήσουν να καταπονούν το περιβάλλον και να αρχίσουν να δρουν προς όφελός του. Εικόνα 11. Επίσημος ιστότοπος του Φορέα Διαχείρισης Λίμνης Παμβώτιδας Ιωαννίνων (τελευταία ενημέρωση ιστοσελίδας: 2016) Εκπαιδευτικά προγράμματα Βασικό μέλημα του Φορέα Διαχείρισης της λίμνης Παμβώτιδας αποτελεί η ενημέρωση ευαισθητοποίηση όλων των ηλικιών και ιδίως των νεότερων. Διαθέτει λοιπόν τέτοια προγράμματα που στοχεύουν στην γνωριμία με το περιβάλλον, την ενημέρωση για τα προβλήματά του και τη δημιουργία ενεργητικών πολιτών υπέρ του περιβάλλοντος. Οι επισκέψεις του Φορέα σε σχολεία και το αντίστροφο είναι πάρα πολλές και συνοδεύονται από δραστηριότητες χάρη στις οποίες επιτυγχάνεται η γνωριμία των μαθητών με το συγκεκριμένο 44

45 φυσικό περιβάλλον, μέσα από την «παρατήρηση αναγνώριση πουλιών, παρουσιάσεις ppt, συζητήσεις, ζωγραφική με θέματα της λίμνης και της βιοποικιλότητάς της, quiz, παιχνίδια ρόλων, περιβαλλοντικά μονοπάτια, κ.ά.», όπως ακριβώς αναφέρεται και στην επίσημη ιστοσελίδα του Φορέα Διαχείρισης. Εθελοντισμός Ο Φορέας Διαχείρισης για την προστασία του περιβάλλοντος οργανώνει δράσεις εθελοντισμού, όπως δενδροφυτεύσεις, συνεργασία με λοιπές ομάδες, αλλά και καθαρισμό των ακτών. Από το 2010, έχει οργανωθεί καλύτερα στον τομέα του εθελοντισμού, καθώς δημιούργησε διαδικτυακή φόρμα αιτήσεων εθελοντών και σελίδα κοινωνικής δικτύωσης για γνωστοποίηση των δράσεών τους. Δράσεις Οι δράσεις του Φορέα σχετίζονται με την εποπτεία φύλαξη, την παρακολούθηση, την ενημέρωση ευαισθητοποίηση, τον εθελοντισμό, όπως αναφέρθηκαν παραπάνω, αλλά ακόμη και τη διεξαγωγή ημερίδων, καθώς και τον εορτασμό παγκόσμιων ημερών σχετικών με το περιβάλλον για την ευαισθητοποίηση του κοινού. 12) Εθνικό Πάρκο ρυμού Ολύμπου Γενικές πληροφορίες Ο Όλυμπος αποτελεί το ψηλότερο βουνό της Ελλάδας. Η έκταση του οποίου υπολογίζεται γύρω στα στρέμματα, ενώ η περιοχή προστασίας του Εθνικού Δρυμού Ολύμπου περιορίζεται περίπου στα στρέμματα. Ο Όλυμπος τοποθετείται γεωγραφικά ανάμεσα στη Μακεδονία και τη Θεσσαλία και συγκεκριμένα στα όρια των Νομών Πιερίας και Λάρισας. Η ίδρυση του Φορέα Διαχείρισης έγινε το 2002 και άρχισε ουσιαστικά να λειτουργεί το 2003 (Εικ. 12). Σκοπός δημιουργίας Φορέα Διαχείρισης Ως σκοπός του αναφέρεται μόνο η διαχείριση και προστασία της περιοχής Εθνικός Δρυμός Ολύμπου. 45

46 Ενημέρωση Ευαισθητοποίηση Το Κέντρο Πληροφόρησης του Φορέα Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Ολύμπου εγκαινιάστηκε πρόσφατα, τον Ιούνιο του Βρίσκεται στο Λιτόχωρο Πιερίας. Μέσα από αυτό παρέχονται στους επισκέπτες πληροφορίες για την περιοχή. Η πληροφόρηση μπορεί να επιτευχθεί μέσω διάφορων οπτικοακουστικών μέσων, όπως η προβολή εικόνων και ταινιών, ενώ υπάρχουν ακόμη εκθέματα αλλά και πολυμεσικές εφαρμογές. Εικόνα 12. Επίσημος ιστότοπος του Φορέα Διαχείρισης του Εθνικού Πάρκου Δρυμού Ολύμπου (τελευταία ανανέωση ιστοσελίδας: 2017) Εκπαιδευτικά Προγράμματα Δεν αναγράφονται σχετικές πληροφορίεςστην ιστοσελίδα του Φορέα. Εθελοντισμός Δεν αναγράφονται σχετικές πληροφορίες στην ιστοσελίδα του Φορέα. Δράσεις Αναφέρονται ορισμένες εκδηλώσεις στις ανακοινώσεις της ιστοσελίδας, χωρίς όμως να αποσκοπούν ουσιαστικά στην υιοθέτηση περιβαλλοντικής συνείδησης από τους επισκέπτες της. 46

47 13) Περιοχή Οικοανάπτυξης Κάρλας Μαυροβουνίου Κεφαλόβρυσου Βελεστίνου Γενικές πληροφορίες Η ιστοσελίδα του Φορέα Διαχείρισης της Περιοχής Οικοανάπτυξης Κάρλας Μαυροβουνίου Κεφαλόβρυσου δεν αναφέρει γενικές πληροφορίες (Εικ. 13). Εικόνα 13. Επίσημος ιστότοπος του Φορέας Διαχείρισης της περιοχής ΟικοανάπτυξηςΚάρλας Μαυροβουνίου Κεφαλόβρυσου (τελευταία ανανέωση ιστοσελίδας: 2017) Σκοπός δημιουργίας του Φορέα Διαχείρισης Οι λόγοι ίδρυσης του Φορέα είναι η ανάδειξη και διαχείριση της βιοποικιλότητας και του φυσικού περιβάλλοντος της περιοχής. Εστίαση γίνεται στα λιμναία οικοσυστήματα, στην ορνιθοπανίδα της περιοχής οικοανάπτυξης και στην ευαισθητοποίηση του κοινού σε θέματα που αφορούν στη σωστή χρήση των φυσικών πόρων. Ως σκοπός έχει τεθεί επίσης και η προώθηση εναλλακτικού τουρισμού. Ενημέρωση-Ευαισθητοποίηση Δεν αναγράφονται σχετικές πληροφορίες στην ιστοσελίδα του Φορέα για την ύπαρξη Κέντρων Πληροφόρησης. 47

48 Εκπαιδευτικά προγράμματα Στην ιστοσελίδα του Φορέα αναφέρεται η ύπαρξη Προγραμμάτων Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, αλλά αυτά δεν αναλύονται περαιτέρω. Εθελοντισμός Οι εθελοντικές ομάδες του συγκεκριμένου Φορέα διοργανώνουν διάφορες δράσεις, οι οποίες σχετίζονται με την παρακολούθηση υδάτων και οικοτόπων, την εποπτεία φύλαξη και την προώθηση Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης και Ενημέρωσης. Δράσεις Δεν αναγράφονται σχετικές πληροφορίες στην ιστοσελίδα του Φορέα. 14) Εθνικό θαλάσσιο Πάρκο Αλοννήσου Βόρειων Σποράδων Γενικές πληροφορίες Το Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο Αλοννήσου Βόρειων Σποράδων, όπως χαρακτηριστικά επισημαίνεται, είναι το πρώτο Θαλάσσιο Πάρκο της Ελλάδας και αποτελεί σε Ευρωπαϊκό επίπεδο τη μεγαλύτερη θαλάσσια περιοχή υπό προστασία. Πέρα από αυτή, στο Πάρκο συγκαταλέγεται και το νησί της Αλοννήσου, καθώς και άλλα έξι μικρότερα, μαζί με είκοσι δύο βραχονησίδες. Πρόκειται για μια περιοχή που κεντρίζει το ενδιαφέρον από διάφορες σκοπιές, είτε αυτή είναι η επιστήμη είτε η εκπαίδευση είτε ο πολιτισμός. Στην ιστοσελίδα, μέσα από ένα πλούσιο φωτογραφικό υλικό, πληροφορείται κανείς ότι εκεί μπορεί να κολυμπήσει, να κάνει καταδύσεις, να παρατηρήσει και να απαθανατίσει την άγρια φύση. Σκοπός δημιουργίας του Φορέα Διαχείρισης Ο Φορέας (Εικ. 14) φαίνεται να ασπάζεται τις αρχές της Αειφόρου Ανάπτυξης, καθώς θίγεται στην ιστοσελίδα του το θέμα της οικονομικής ανάπτυξης, της διατήρησης της βιοποικιλότητας και της προστασίας των οικοσυστημάτων. Για να γίνουμε πιο συγκεκριμένοι, σκοπός του φορέα αποτελεί πρωτίστως η ενεργός συμμετοχή των ανθρώπων στην προστασία του φυσικού περιβάλλοντος και η πρόσβαση τους στα οφέλη που θα προκύψουν από την ορθή διαχείριση της περιοχής. Ακόμη δίνεται ιδιαίτερη σημασία στη συνεργασία του Φορέα με τους υπόλοιπους συναρμόδιους φορείς αλλά και με άλλους τοπικούς φορείς, μη κυβερνητικές 48

49 οργανώσεις κ.ά. Δεν θα μπορούσε από τους στόχους να λείπει η συμμετοχή του Φορέα στην βοήθεια της βελτίωσης της τοπικής οικονομίας, καθώς γίνεται λόγος για Αειφορία και τέλος η επίτευξη ολοκληρωμένης διαχείρισης του πάρκου με όποιο δυνατό τρόπο. Εικόνα 14. Επίσημος ιστότοπος του Φορέας Διαχείρισης του Εθνικού Θαλάσσιου Πάρκου Αλοννήσου Βόρειων Σποράδων (τελευταία ενημέρωση ιστοσελίδας: 2015) Εκπαιδευτικά προγράμματα Δεν αναγράφονται σχετικές πληροφορίες στην ιστοσελίδα του Φορέα, παρά μόνο ότι παρέχει «πληροφορίες σε απλούς επισκέπτες, σχολεία, επαγγελματίες κ.λπ.». Εθελοντισμός Οι ενέργειες του Φορέα Διαχείρισης σε αυτόν τον τομέα φαίνεται να είναι αρκετά καλά οργανωμένες και πολύτιμες για την περιοχή. Ο Φορέας κάνει έκκληση σε άτομα με περιβαλλοντικές ευαισθησίες να συμβάλλουν στο έργο της προστασίας του Πάρκου είτε μέσα από θέσεις γραφείων είτε μέσα από δράσεις, όπως είναι οι θαλάσσιες περιπολίες, η επόπτευση και η ενημέρωση των επισκεπτών του Πάρκου. 49

50 Δράσεις Οι δράσεις του Φορέα επιγραμματικά επικεντρώνονται στην παρακολούθηση και την έρευνα, στην χορήγηση αδειών, την επιτήρηση και φύλαξη, αλλά και τη λειτουργία και διαχείριση της περιοχής. 15) Εθνικό Πάρκο Υγροτόπων Αμβρακικού Γενικές πληροφορίες Το Εθνικό Πάρκο Υγροτόπων Αμβρακικού ιδρύθηκε το 2008, ενώ ταυτόχρονα άρχισε την λειτουργία του και ο Φορέας Διαχείρισής του. Ο Αμβρακικός κόλπος σχηματίζεται στην Δυτική πλευρά της Ελλάδας. Η έκταση του κόλπου υπολογίζεται γύρω στα στρέμματα. Το οικοσύστημα του Αμβρακικού συνδέεται με το Ιόνιο πέλαγος μέσα από ένα στενό πέρασμα. Οι υγρότοποι αυτοί αποτελούν σπάνια οικοσυστήματα τα οποία χρειάζονται ιδιαίτερη προσοχή και φύλαξη για να διατηρηθούν. Την περιοχή αυτή την διατρέχουν δύο ποταμοί, ο Λούρος και ο Άραχθος. Σκοπός δημιουργίας του Φορέα Διαχείρισης Ο Φορέας διαχείρισης (Εικ. 15) δημιουργήθηκε με σκοπό την προστασία των υγροτόπων του κόλπου του Αμβρακικού. Φροντίζει για την προστασία της βιοποικιλότητας της περιοχής και την ενημέρωση των επισκεπτών. Εικόνα 15. Επίσημος ιστότοπος του Φορέα Διαχείρισης του Εθνικού Πάρκου Υγροτόπων Αμβρακικού (τελευταία ανανέωση ιστοσελίδας: δεν αναγράφεται) 50

51 Ενημέρωση-Ευαισθητοποίηση Δεν αναγράφονται σχετικές πληροφορίες στην ιστοσελίδα του Φορέα ή περί ύπαρξης Κέντρου Πληροφόρησης. Εκπαιδευτικά Προγράμματα Δεν αναγράφονται σχετικές πληροφορίες στην ιστοσελίδα του Φορέα. Εθελοντισμός Έχοντας ως στόχο την ενημέρωση και τη δραστηριοποίηση του κόσμου, το Εθνικό Πάρκο Υγροτόπων Αμβρακικού οργανώνει κατά καιρούς ορισμένες εκδηλώσεις. Μια από αυτές γίνεται στο πλαίσιο της Παγκόσμιας Ημέρας Περιβάλλοντος όπου σε συνεργασία με τοπικούς συλλόγους οργανώνουν μια εκδήλωση, έτσι ώστε να γνωρίσει το κοινό την ποικιλομορφία του Εθνικού Πάρκου και να ευαισθητοποιηθεί πάνω σε σχετικά θέματα. Επίσης, καθώς συμμετέχει και στο εθελοντικό πρόγραμμα Let s do it Greece διοργανώνει συχνά καθαρισμούς περιοχών του Εθνικού Πάρκου. Δράσεις Δεν αναγράφονται σχετικές πληροφορίες στην ιστοσελίδα του Φορέα. 16) Περιοχή Προστασίας της Φύσης Στενών και Εκβολών των Ποταμών Αχέροντα και Καλαμά Γενικές πληροφορίες O Φορέας Διαχείρισης Στενών και Εκβολών Ποταμών Αχέροντα και Καλαμά (Εικ. 16) είναι υπεύθυνος για τέσσερις διαφορετικές περιοχές οι οποίες βρίσκονται στους Νομούς Θεσπρωτίας και Πρέβεζας. Αυτές είναι οι εξής: τα Στενά και οι Εκβολές του Αχέροντα, τα Στενά του Καλαμά, το Δέλτα του Καλαμά και το Έλος του Καλοδικίου. Καταλαμβάνουν συνολική έκταση περίπου στρέμματα και είναι ενταγμένα στο δίκτυο NATURA

52 Σκοπός δημιουργίας του Φορέα Διαχείρισης Η δημιουργία του Φορέα Διαχείρισης έχει ως σκοπό την αποτελεσματική διαχείριση των περιοχών που περιλαμβάνονται στη ζώνη προστασίας του, την επόπτευση φύλαξη αλλά και την υλοποίηση προγραμμάτων ενημέρωσης ευαισθητοποίησης των επισκεπτών. Βασικότερο βέβαια από όλα και προτεραιότητα του Φορέα, σύμφωνα με την επίσημη ιστοσελίδα του, είναι η εξασφάλιση της Αειφόρου Ανάπτυξης. Εικόνα 16. Επίσημος ιστότοπος του Φορέα Διαχείρισης Στενών και Εκβολών Ποταμών Αχέροντα και Καλαμά (τελευταία ανανέωση ιστοσελίδας: 2017) Ενημέρωση Ευαισθητοποίηση Αναφορικά με την ενημέρωση ευαισθητοποίηση, έχουν συσταθεί δύο Κέντρα Πληροφόρησης, καθώς και ένα Περίπτερο Πληροφόρησης. Σε αυτά μπορούν να ενημερώνονται οι επισκέπτες σχετικά με το φυσικό περιβάλλον και την ιστορία των περιοχών. Προκειμένου να διαμορφώσει ευσυνείδητους πολίτες με στάσεις, αξίες και υπευθυνότητα απέναντι στο περιβάλλον, ο Φορέας Διαχείρισης οργανώνει εκδηλώσεις, παρουσιάσεις και ξεναγήσεις στα Κέντρα Ενημέρωσης του Φορέα αλλά και στα σχολεία. Εκπαιδευτικά προγράμματα Δεν αναφέρεται με σαφήνεια η υλοποίηση Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων πέρα από απλές ενημερωτικές επισκέψεις σε σχολεία των κοντινών περιοχών. 52

53 Εθελοντισμός Όπως οι περισσότεροι Φορείς, έτσι και ο Φορέας Διαχείρισης Στενών και Εκβολών Ποταμών Αχέροντα και Καλαμά δίνει έμφαση στον εθελοντισμό και κυρίως στην προσέλκυση όσο τον δυνατόν περισσότερων εθελοντών. Οι δράσεις που οργανώνονται αφορούν την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση, την ενημέρωση και την ξενάγηση του κόσμου στις περιοχές προστασίας του Φορέα. Επίσης, διοργανώνονται εκδηλώσεις/ημερίδες και δράσεις καθαρισμού των ακτών και γενικότερα της ευρύτερης περιοχής. Βαρύτητα δίνεται στην κινητοποίηση των ντόπιων κατοίκων αλλά και στη διαμόρφωση πολιτών που θα σέβονται και θα προστατεύουν το φυσικό περιβάλλον. Τέλος, είναι μέλος στην εθελοντική εκστρατεία «Let s do it Greece». Δράσεις Δεν αναφέρονται περαιτέρω δράσεις του Φορέα πέρα από αυτές που προαναφέρθηκαν. 17) Εθνικό Πάρκο Λιμνοθάλασσας Μεσολογγίου Γενικές πληροφορίες Το Εθνικό Πάρκο Λιμνοθάλασσας Μεσολογγίου, βρίσκεται στη Στερεά Ελλάδα, στο νομό Αιτωλοακαρνανίας. Σύμφωνα με τον κ.περγαντή 1, πρόεδρο του συμβουλίου Φορέα Διαχείρισης, η περιοχή αυτή διαθέτει «λιμνοθαλάσσιες, χερσαίες και ποτάμιες περιοχές του νότιου τμήματος του Νομού Αιτωλοακαρνανίας και το νησιώτικο σύμπλεγμα των Εχινάδων του Νομού Κεφαλληνίας που διακρίνονται για τη μεγάλη βιολογική, οικολογική, αισθητική, επιστημονική, γεωμορφολογική και περιβαλλοντική τους αξία». Σκοπός δημιουργίας του Φορέα Διαχείρισης Σκοπός του Φορέα Διαχείρισης (Εικ. 17) είναι η διοίκηση και διαχείριση του Εθνικού Πάρκου Λιμνοθαλασσών Μεσολογγίου Αιτωλικού, αλλά και η ανάληψη μέτρων ώστε να προστατευτούν τα οικοσυστήματα είτε μέσα από τη γνωστοποίηση των αξιών του περιβάλλοντος είτε μέσω της εξασφάλισης συνθηκών βιώσιμης ανάπτυξης για την τοπική κοινωνία. 1 Οι πληροφορίες ανακτήθηκαν από: 53

54 Ενημέρωση Ευαισθητοποίηση Όπως αντλείται από την ιστοσελίδα, ο Φορέας οργανώνει εκδηλώσεις, επιστημονικές συναντήσεις κ.λπ. στοχεύοντας στο να ενημερώσει και να ευαισθητοποιήσει το κοινό, είτε κατ ιδίαν είτε σε συνεργασία με άλλους φορείς. Επιπλέον, εκδίδεται έντυπος και ηλεκτρονικός τύπος με σχετικό περιεχόμενο και οργανώνει επιστημονικές συναντήσεις και εκδηλώσεις. Εικόνα 17. Επίσημος ιστότοπος του Φορέα Διαχείρισης του Εθνικού Πάρκου Λιμνοθάλασσας Μεσολογγίου (τελευταία ενημέρωση ιστοσελίδας: 2017) Εκπαιδευτικά Προγράμματα Δεν αναφέρεται στην σελίδα συγκεκριμένα αν διαθέτει κάποιο οργανωμένο εκπαιδευτικό πρόγραμμα. Όμως, από αναρτήσεις γίνεται αντιληπτό ότι ο Φορέας οργανώνει ημερίδες & διημερίδες με περιεχόμενο πληροφόρησης για την περιοχή. Ακόμη, φαίνεται ο Φορέας να συνεργάζεται με το Τμήμα Περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου Αιγαίου και προσκαλεί τους ενδιαφερόμενους να ενημερωθούν και να το παρακολουθήσουν. Εθελοντισμός Για πρώτη φορά ο Φορέας διαχείρισης συμμετέχει το 2017 σε προγράμματα εθελοντισμού και πιο συγκεκριμένα σε αυτό του Let s do it Greece με σκοπό τον εθελοντικό καθαρισμό της ακτής στο δυτικό οικισμό Αιτωλικού. 54

55 Δράσεις Ο φορέας διοργανώνει επιμορφωτικά σεμινάρια Προγραμμάτων Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, αλλά και ημερίδες, καθώς και δράσεις στο πλαίσιο Εορτασμού Παγκόσμιων Ημερών Περιβαλλοντικού Χαρακτήρα. 18) Εθνικό Πάρκο Δρυμού Αίνου Γενικές πληροφορίες Το 1962 ιδρύθηκε ο Εθνικός Δρυμός Αίνου, ενώ το 2002 συστάθηκε ο Φορέας Διαχείρισής του (Εικ. 18). Η συνολική έκταση που καταλαμβάνει ανέρχεται στα περίπου στρέμματα. Λόγω της ιδιαιτερότητάς του στον τομέα της βιοποικιλότητας, ο Φορέας θεωρείται αναπόσπαστο κομμάτι του νησιού της Κεφαλονιάς. Σκοπός δημιουργίας του Φορέα Διαχείρισης Η ίδρυση του Φορέα Διαχείρισης αποσκοπεί στην προστασία, διαχείριση αλλά και ανάδειξη του Εθνικού Δρυμού Αίνου. Ο Φορέας είναι επίσης υπεύθυνος για τη διευθέτηση ζητημάτων που αφορούν βιολογικές, κοινωνικοοικονομικές και τεχνικές παραμέτρους. Για την επίλυση αυτών των ζητημάτων απαραίτητη κρίνεται η συνεργασία με τοπικούς φορείς, συναρμόδιες υπηρεσίες και ντόπιους κατοίκους. Η υλοποίηση των παραπάνω εξασφαλίζει την προστασία και τη διατήρηση του φυσικού πλούτου και της ιδιαίτερης βιοποικιλότητας της περιοχής. Ενημέρωση Ευαισθητοποίηση Το Κέντρο Πληροφόρησης του Εθνικού Δρυμού βρίσκεται στην περιοχή του Κούταβου. Εκεί μπορεί κανείς να επισκεφθεί την έκθεση που έχει ως θέμα το φυσικό περιβάλλον της Κεφαλονιάς και του Εθνικού Δρυμού Αίνου. Επίσης, στους επισκέπτες δίνεται ενημερωτικό υλικό για περαιτέρω πληροφόρηση. Στο Κέντρο Περιβαλλοντικής Ενημέρωσης πραγματοποιείται ενημέρωση και ευαισθητοποίηση τόσο των μαθητών όσο και του ευρύτερου κοινού. Εκπαιδευτικά προγράμματα Στο πλαίσιο της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης υλοποιούνται πολλά προγράμματα με στόχο την υιοθέτηση συμπεριφορών και στάσεων φιλικών προς το περιβάλλον. Σε αυτά 55

56 μπορούν να συμμετέχουν εκπαιδευτικοί, μαθητές αλλά και φοιτητές. Όσον αφορά στο μαθητικό κοινό ειδικότερα, διοργανώνονται από τον Φορέα πολλά παιγνιώδη προγράμματα, προσαρμοσμένα στις ανάγκες του. Μέσα από αυτά αναπτύσσεται η δημιουργικότητά τους και αποκτούν εξοικείωση με το φυσικό περιβάλλον. Άλλες δραστηριότητες που απευθύνονται σε παιδιά μπορεί να είναι η πεζοπορία και η γνωριμία με τη χλωρίδα και την πανίδα της περιοχής. Ο Φορέας έχοντας καταρτισμένο επιστημονικό προσωπικό παρέχει βοήθεια και συμβουλές σε προπτυχιακούς, μεταπτυχιακούς και διδακτορικούς φοιτητές για την εκπόνηση εργασιών. Εικόνα 18. Επίσημος ιστότοπος του Φορέα Διαχείρισης του Εθνικού Πάρκου Δρυμού Αίνου (τελευταία ανανέωση ιστοσελίδας: 2016) Εθελοντισμός Ο Φορέας Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Αίνου από το 2012 συμμετέχει στο Πρόγραμμα της Ευρωπαϊκής Εθελοντικής Υπηρεσίας (EVS), το οποίο αποσκοπεί στην ενεργό συμμετοχή των νέων σε διάφορες δράσεις που πραγματώνονται είτε στην Ελλάδα είτε στην Ευρώπη. Το πρόγραμμα αυτό απευθύνεται σε άτομα ηλικίας από 18 έως 30 ετών και μπορεί να έχει χρονική διάρκεια μέχρι 12 μήνες. Επίσης, παρέχεται η δυνατότητα σε νέους του εξωτερικού να δουν από κοντά τον Εθνικό Δρυμό Αίνου και να συμμετέχουν σε δράσεις. Οι νέοι λοιπόν με την επίσκεψη τους σε χώρες διαφορετικές από τις χώρες καταγωγής τους αναπτύσσουν αίσθημα ευθύνης και αλληλεγγύης και γίνονται ενεργοί πολίτες. 56

57 Δράσεις Δεν αναγράφονται περαιτέρω σχετικές πληροφορίες στην ιστοσελίδα του Φορέα. 19) Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο Ζακύνθου Γενικές πληροφορίες Το 1999 ιδρύθηκε το Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο Ζακύνθου και θεωρείται σημαντικό τμήμα του νησιού, καθώς αποτελεί καταφύγιο και χώρο αναπαραγωγής του προστατευόμενου είδους χελώνας Caretta caretta. Πέρα από την προστασία του συγκεκριμένου είδους, είναι υπεύθυνο για την εξασφάλιση της οικολογικής ισορροπίας της περιοχής δράσης του. Επίσης, άλλο ένα σημαντικό είδος που φιλοξενείται στην περιοχή είναι η μεσογειακή φώκια Monachus monachus. Σκοπός δημιουργίας του Φορέα Διαχείρισης Οι λόγοι που οδήγησαν στη δημιουργία του Φορέα Διαχείρισης (Εικ. 19) είναι κατά κύριο λόγο η προστασία των παραλιών ωοτοκίας του είδους Caretta caretta και γενικότερα του θαλάσσιου οικοσυστήματος. Παράλληλα, αναλαμβάνει κι άλλες δραστηριότητες με σκοπό την προώθηση και διαφύλαξη της περιοχής αλλά και της πολιτιστικής κληρονομιάς. Ενημέρωση Ευαισθητοποίηση Υπάρχουν πολλά Κέντρα Πληροφόρησης που εδράζονται στην περιοχή του κόλπου του Λαγανά. Όμως δεν αναφέρεται στην επίσημη ιστοσελίδα του Φορέα. 2 Εκπαιδευτικά προγράμματα Ο Φορέας Διαχείρισης του Εθνικού Θαλάσσιου Πάρκου Ζακύνθου δίνει ιδιαίτερη έμφαση στην Περιβαλλοντική Εκπαίδευση του μαθητικού κοινού όχι μόνο της Ζακύνθου αλλά και άλλων περιοχών της Ελλάδας. Συγκεκριμένα, πραγματοποιεί προγράμματα που συμβάλουν στην καλλιέργεια της περιβαλλοντικής συνείδησης των παιδιών. Τα προγράμματα αυτά, όπως αναφέρεται στην ιστοσελίδα του Φορέα, είναι ημερήσια και προσαρμόζονται ανάλογα με την ηλικία και το γνωστικό επίπεδο των μαθητών Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Σε αυτά περιλαμβάνονται περιβαλλοντικά μονοπάτια, 2 Στη συγκεκριμένη αναφορά, οι πληροφορίες δεν ανακτήθηκαν από το επίσημη ιστοσελίδα του Φορέα. 57

58 ενημέρωση για τη σημασία των ειδών της περιοχής, καθώς και επισκέψεις στο εκθεσιακό κέντρο, προκειμένου να γίνει μία αποτίμηση των όσων είδαν. Έτσι, με την πραγματοποίηση των παραπάνω δίνονται οι απαραίτητες γνώσεις για την αξία της προστατευόμενης περιοχής και της βιοποικιλότητάς της. Εικόνα 19. Επίσημος ιστότοπος του Φορέα Διαχείρισης του Εθνικού Θαλάσσιου Πάρκου Ζακύνθου (τελευταία ανανέωση ιστοσελίδας: Δεν αναγράφεται) Εθελοντισμός Όπως οι περισσότεροι Φορείς, έτσι κι αυτός διαθέτει οργανωμένες ομάδες εθελοντισμού. Κάθε χρόνο αυξάνεται ο αριθμός των εγγεγραμμένων εθελοντών κάτι το οποίο διευκολύνει σε μεγάλο βαθμό το έργο του Φορέα, ιδίως τους καλοκαιρινούς μήνες που θεωρούνται δυσκολότεροι. Μέσα από τη συμμετοχή τους λαμβάνουν πολλές πληροφορίες που σχετίζονται με την αναπαραγωγή και την προστασία της Caretta caretta αλλά και για τα γενικότερα προβλήματα που αντιμετωπίζει το Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο Ζακύνθου. Όπως προαναφέρθηκε, απαραίτητη κρίνεται η ύπαρξη εθελοντών κατά την περίοδο του καλοκαιριού λόγω της κατακόρυφης αύξησης των τουριστών. Οι εθελοντές μπορούν να αναλάβουν την ξενάγηση των τουριστών στις περιοχές προστασίας του Φορέα, καθώς και σε επιστημονικές μελέτες που αυτός πραγματοποιεί. Επίσης, έχει παρατηρηθεί ότι το μεγαλύτερο ποσοστό των εθελοντών είναι φοιτητές Πανεπιστημίων. Παρά το γεγονός ότι στην ιστοσελίδα του Φορέα δεν αναφέρονται λεπτομερώς οι εθελοντικές δράσεις, μπορεί να διαπιστώσει κανείς την ενεργό δράση του μέσα από πλούσιο φωτογραφικό υλικό. 58

59 Δράσεις Ο Φορέας Διαχείρισης στο πλαίσιο των δράσεών του πραγματοποιεί διάφορα προγράμματα που αφορούν στη διατήρηση και προστασία του φυσικού πλούτου, τη φύλαξη περιοχών, την άνθιση του τουρισμού με βάση τη Βιώσιμη Ανάπτυξη, καθώς και άλλα Προγράμματα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης και Ενημέρωσης. 20) Εθνικό Πάρκο Δρυμού Οίτης Γενικές πληροφορίες Η Οίτη είναι βουνό της Στερεάς Ελλάδας και καταλαμβάνει τμήμα των νομών της Φθιώτιδας και της Φωκίδας. Αν και από μακριά μοιάζει με ένα δύσκολο στην προσέγγισή του βουνό, όταν κανείς φτάσει εκεί, αντικρύζει απέραντα λιβάδια με άνθη. Η περιοχή της Οίτης είναι ανακηρυγμένος Εθνικός Δρυμός και είναι από τους ομορφότερους της Ελλάδας. Σκοπός δημιουργίας του Φορέα Διαχείρισης Η δημιουργία του Φορέα Διαχείρισης (Εικ. 20) αποσκοπεί στο να παρέχει προστασία και σωστή διαχείριση, όχι μόνο του Εθνικού Δρυμού αλλά και όλης της γύρω περιοχής του όρους Οίτη. Ενημέρωση Ευαισθητοποίηση Ο Φορέας διαθέτει δράσεις ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης κοινού όπως: ενημέρωση σχολείων αλλά και ομάδων ενηλίκων, διοργάνωση ημερίδων και συμμετοχή σε ημερίδες άλλων φορέων, συμμετοχή σε εκθέσεις και δημοσίευση ενημερωτικών άρθρων και δελτίων τύπου σε τοπικές εφημερίδες, ηλεκτρονικά περιοδικά κ.ά. Για τον ίδιο σκοπό προβαίνει και στην έκδοση ενημερωτικών δελτίων (newsletters). Επιπλέον, σχεδιάζει και παράγει ενημερωτικό υλικό και υλικό προώθησης προβολής (ενημερωτικά έντυπα, οικοτουριστικό χάρτη με μονοπάτια της Οίτης κ.ά). Ακόμη, η ενημέρωση εξυπηρετείται και μέσα από το ιδιαίτερα ενημερωμένο ιστότοπό του, μέσα από τις πλούσιες αναρτήσεις του, είτε αυτές είναι άρθρα είτε φωτογραφίες και βίντεο. Εκπαιδευτικά προγράμματα Δεν αναγράφονται σχετικές πληροφορίεςστην επίσημη ιστοσελίδα του Φορέα. 59

60 Εθελοντισμός Δεν αναφέρονταν μέχρι πρόσφατα κάποια δράση του Φορέα, αλλά τον Μάρτιο του 2017 ο Φορέας, με την βοήθεια του «Let s do it Greece», επισκεπτόμενος σχολεία, συνέβαλε σε έργο υπέρ του περιβάλλοντος μέσω δενδροφυτεύσεων, ανακύκλωσης και της ενημέρωσης αυτών για μετέπειτα συνέχιση του έργου. Εικόνα 20. Επίσημος ιστότοπος του Φορέα Διαχείρισης του Εθνικού Πάρκου Δρυμού Οίτης (τελευταία ενημέρωση ιστοσελίδας: 2017) Δράσεις Δράσεις του Φορέα αποτελούν αφενός η παρακολούθηση και προστασία της πανίδας, της χλωρίδας και γενικότερα των οικοσυστημάτων της Οίτης, αφετέρου η διαχείριση της προστατευόμενης περιοχής, αλλά και η ενημέρωση ευαισθητοποίηση της τοπικής κοινωνίας και των επισκεπτών για την αξία προστασίας της περιοχής. Ακόμη, είναι η φύλαξη επόπτευση του Εθνικού Δρυμού και του βουνού γενικότερα, δράσεις παρακολούθησης και διαχειριστικές δράσεις. Σύμφωνα με αναρτήσεις στην επίσημη ιστοσελίδα του Φορέα, αυτός φαίνεται ότι συμμετείχε στο πρόγραμμα του «Let s do it Greece» τον Μάρτιο του

61 21) Εθνικό Πάρκο Δρυμού Παρνασσού Γενικές πληροφορίες Στα όρια των Νομών Βοιωτίας, Φθιώτιδας και Φωκίδας βρίσκεται ο Φορέας Διαχείρισης του Εθνικού Πάρκου Δρυμού Παρνασσού. Η περιοχή του Εθνικού Πάρκου είναι σημαντική, καθώς ο Παρνασσός είναι ένα από τα βουνά που διαθέτουν μεγάλη ποικιλία χλωρίδας και πανίδας. Σκοπός δημιουργίας του Φορέα Διαχείρισης Βασικότεροι λόγοι ίδρυσης του Φορέα Διαχείρισης του Εθνικού Δρυμού Παρνασσού (Εικ. 21) είναι η διαφύλαξη και η εξέλιξη της προστατευόμενης περιοχής. Αποτελεί ένα οικοσύστημα με μεγάλη οικολογική, επιστημονική, εκπαιδευτική και γεωμορφολογική αξία γι αυτό το λόγο ο Φορέας προσπαθεί να διασφαλίσει την αρμονική συνύπαρξη ανθρώπου και περιβάλλοντος. Ειδικότερα, πρωταρχικοί του στόχοι θεωρούνται η διατήρηση της βιοποικιλότητας και της ισορροπίας του οικοσυστήματος και η πραγμάτωση δράσεων που αποσκοπούν στην ευαισθητοποίηση του ευρύτερου κοινού. Τέλος, γίνεται προσπάθεια συνεργασίας με Ερευνητικά Κέντρα, Πανεπιστήμια και Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις. Εικόνα 21. Επίσημος ιστότοπος του Φορέα Διαχείρισης του Εθνικού Πάρκου Δρυμού Παρνασσού (τελευταία ενημέρωση ιστοσελίδας: 2017) 61

62 Ενημέρωση Ευαισθητοποίηση Έντονες είναι οι δράσεις ενημέρωσης του Φορέα Διαχείρισης του Εθνικού Δρυμού Παρνασσού. Ενημέρωση γύρω από θέματα σχετικά με την οικολογική και ιστορικήπολιτισμική αξία της περιοχής και την ανάγκη προστασίας του. Σκοπός του είναι να επηρεάσει τις αντιλήψεις του κόσμου και να τους προτρέψει να συμμετέχουν και αυτοί σε δράσεις σχετικές με το περιβάλλον. Για να το επιτύχουν αυτό διοργανώνουν συναντήσεις και ημερίδες, ενώ σχεδιάζουν και ενημερωτικό υλικό, όπως είναι τα φυλλάδια, οι αφίσες, τα ημερολόγια κ.λπ. Τέλος, στο πλαίσιο του Προγράμματος Περιβαλλοντικής Ενημέρωσης πραγματοποιούνται περιηγήσεις σχετικές με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της περιοχής δράσης του Φορέα που απευθύνονται σε όλες τις ηλικίες. Εκπαιδευτικά προγράμματα Πέρα από Προγράμματα Περιβαλλοντικής Ενημέρωσης, δεν αναφέρονται περαιτέρω πληροφορίες σχετικές με την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση. Εθελοντισμός Ο Φορέας Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Παρνασσού ενδιαφέρεται επίσης και για την ενίσχυση του εθελοντικού πνεύματος. Συμμετέχει συχνά σε εθελοντικές καμπάνιες όπως η «Let s Do It Greece», για τρίτη συνεχόμενη χρονιά. Κατά καιρούς πραγματοποιούνται δενδροφυτεύσεις στις οποίες συμμετέχουν και μαθητές. Τα εθελοντικά προγράμματα του Φορέα απευθύνονται και σε φοιτητές Τμημάτων που το αντικείμενο των σπουδών τους σχετίζεται με το περιβάλλον. Δράσεις Διοργανώνονται τακτικά από τον Φορέα ημερίδες, εκδηλώσεις και σεμινάρια. Ωστόσο, αξίζει να αναφερθεί και η συμμετοχή του συγκεκριμένου Φορέα και σε δράσεις άλλων Φορέων. Πέρα από αυτά δεν αναγράφονται επιπλέον πληροφορίες για άλλες δράσεις του. 62

63 22) Εθνικό Πάρκο Δρυμού Πάρνηθας Γενικές πληροφορίες Ο Φορέας Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Πάρνηθας (Εικ. 22) είναι υπεύθυνος για ένα τμήμα του Ορεινού Όγκου Πάρνηθας το οποίο υπολογίζεται γύρω στα στρέμματα. Όμως, η ιστοσελίδα του Φορέα δε μας δίνει περαιτέρω πληροφορίες για την περιοχή προστασίας. Εικόνα 22. Επίσημος ιστότοπος του Φορέα Διαχείρισης του Εθνικού Πάρκου Δρυμού Πάρνηθας (τελευταία ανανέωση ιστοσελίδας: 2017) Σκοπός δημιουργίας του Φορέα Διαχείρισης Ο μοναδικός σκοπός ίδρυσης του Φορέα Διαχείρισης που αναφέρεται στην επίσημη ιστοσελίδα είναι η διαχείριση και προστασία της προστατευόμενης περιοχής. Ενημέρωση Ευαισθητοποίηση Στην επίσημη ιστοσελίδα του Φορέα Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Πάρνηθας αναφέρεται πως υλοποιούνται Προγράμματα Περιβαλλοντικής Ενημέρωσης και Ευαισθητοποίησης. Παράλληλα, αναλύονται περισσότερο και οι σκοποί τους, καθώς και το περιεχόμενό τους. Τέλος, μας δίνονται πληροφορίες για το που βρίσκεται το Κέντρο Πληροφόρησης του Φορέα. 63

64 Εκπαιδευτικά προγράμματα Στο πλαίσιο της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης διοργανώνονται κάθε χρόνο ξεναγήσεις σχολείων στο δασικό οικοσύστημα του Παρνασσού. Στις ξεναγήσεις αυτές ζητείται από τους μαθητές να καταγράψουν διάφορες πληροφορίες μέσα από την παρατήρηση της χλωρίδας και της πανίδας της περιοχής. Ο Φορέας θέλοντας να κάνει τα προγράμματα πιο ελκυστικά για τα παιδιά συμπεριλαμβάνει σε αυτά και περιβαλλοντικά παιχνίδια. Η διάρκεια αυτών των προγραμμάτων ποικίλει και προσαρμόζεται στις ανάγκες και επιθυμίες του κάθε σχολείου. Εθελοντισμός Το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό αυτού του Φορέα, όσον αφορά τον εθελοντισμό, είναι η παροχή θεωρητικής αλλά και πρακτικής εκπαίδευσης. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην πρόληψη και αντιμετώπιση των πυρκαγιών. Οι εθελοντικές ομάδες σημείωσαν ραγδαία αύξηση μετά από την πυρκαγιά του Τέλος, συχνά οι εμπλεκόμενοι συμμετέχουν σε περιπάτους στη ζώνη προστασίας του Εθνικού Δρυμού. Δράσεις Δεν αναγράφονται σχετικές πληροφορίες στην ιστοσελίδα του Φορέα. 23) Εθνικό Πάρκο Σχινιά Μαραθώνα Γενικές πληροφορίες Το Εθνικό Πάρκο Σχινιά Μαραθώνα βρίσκεται στο Νομό Αττικής και αποτελεί μια περιοχή υψίστης περιβαλλοντικής αλλά και οικονομικής σημασίας λόγω του μεγάλου αριθμού επισκεπτών που προσελκύει. Το όνομα του δόθηκε από τα πολλά σχίνα που έχει η περιοχή. Ο χώρος είναι ιστορικά συνδεδεμένος με την Μάχη του Μαραθώνα κατά των Περσών που χρονολογείται πίσω στο 490 π.χ. Ακόμη, εκεί διεξάγεται ετησίως ο γνωστός σε διεθνές επίπεδο Κλασσικός Μαραθώνιος Αθηνών. Σκοπός δημιουργίας του Φορέα διαχείρισης Ο Φορέας Διαχείρισης (Εικ. 23) αποσκοπεί στην ευαισθητοποίηση αφενός των κατοίκων και αφετέρου των λοιπών φορέων της περιοχής, για την εξασφάλιση της ενεργού συμμετοχής τους στο πρόγραμμα διατήρησης της περιοχής με ενημέρωση και εντός και εκτός Ελλάδας. Επιπλέον, στοχεύει στη συνεργασία με τους υπόλοιπους φορείς για μια πιο αποτελεσματική 64

65 διαχείρισή της αλλά και στο να ελέγχει τις δραστηριότητες αναψυχής εντός της περιοχής του Εθνικού Πάρκου. Παράλληλα, σημαντικό για τον Φορέα είναι η ενημέρωση φυσικών ή νομικών προσώπων, στο πως να δρουν χωρίς να κινδυνεύει το περιβάλλον. Τέλος, στόχο αποτελεί η έρευνα του βιότοπου του Σχινιά. Εικόνα 23. Επίσημος ιστότοπος του Φορέα Διαχείρισης του Εθνικού Πάρκου Σχινιά Μαραθώνα (τελευταία ανανέωση ιστοσελίδας: 2017) Ενημέρωση Ευαισθητοποίηση Βασικό μέλημα του Φορέα είναι να ενημερώνει και να φέρνει κοντά στην φύση τον άνθρωπο, που όπως φαίνεται τα τελευταία χρόνια έχει απομακρυνθεί από αυτήν. Η ενημέρωση, όπως αντλείται μέσα από την ιστοσελίδα, επιτυγχάνεται μέσα από το Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα το οποίο και αναλύεται παρακάτω. Εκπαιδευτικά προγράμματα Πρωταρχικός στόχος του Προγράμματος Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης είναι να ενημερώσει και να ευαισθητοποιήσει τους μαθητές της γύρω περιοχής για τα προβλήματα που αντιμετωπίζει γενικότερα το περιβάλλον και ειδικότερα το Πάρκο. Ο Φορέας Διαχείρισης αποτελεί σημείο επισκέψεων από πολλά σχολεία με σκοπό να ενημερωθούν για αυτά τα ζητήματα. Στις δραστηριότητες που πραγματοποιούνται στο πλαίσιο αυτού του προγράμματος περιλαμβάνονται η ερμηνεία των οικοσυστημάτων στο Πάρκο, παρουσιάσεις σχετικές με τα θέματα που αντιμετωπίζει ο Φορέας, συζητήσεις, περιβαλλοντικά μονοπάτια κ.λπ. Η ομάδα 65

66 των εθελοντών λαμβάνει κι αυτή από το προσωπικό του Φορέα Διαχείρισης του Εθνικού Πάρκου Σχινιά Μαραθώνα την κατάλληλη κατάρτιση ώστε να μπορεί να ανταποκριθεί στις ανάγκες του Φορέα ως προς τις διάφορες δράσεις. Κύριο στόχο αποτελεί η περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση, πρωτίστως της τοπικής κοινωνίας και των κατοίκων της αλλά και των επιχειρηματιών που δραστηριοποιούνται στην περιοχή. Για το λόγο αυτό, προβλέπονται και υλοποιούνται ημερίδες, σεμινάρια εκπαίδευσης, καθώς και συναντήσεις με την τοπική κοινωνία. Εθελοντισμός Μέχρι στιγμής έχουν διοργανωθεί τρεις δράσεις καθαρισμού του πευκοδάσους από σκουπίδια. Ενδεικτικά, οι εθελοντές μπορούν να επιλέξουν μεταξύ των δραστηριοτήτων όπως είναι ο καθορισμός και η συντήρηση των μονοπατιών, η φύλαξη και η προστασία του πευκοδάσους, αλλά και πολλά άλλα που μπορούν να βρουν στην ιστοσελίδα του Φορέα. Δράσεις Οι δράσεις του Φορέα έχουν να κάνουν με την ενημέρωση του κοινού και την ευαισθητοποίηση, την εποπτεία παρακολούθηση, τον εθελοντισμό, όπως αναλύθηκε παραπάνω, αλλά και το πρόγραμμα παρακολούθησης Ειδών και Τύπων Οικοτόπων. 24)Εθνικό Πάρκο Χελμού Βουραϊκού Γενικές πληροφορίες Ο Φορέας Διαχείρισης του Εθνικού Πάρκου Χελμού Βουραϊκού ιδρύθηκε το 2002 (Εικ. 24). Η ζώνη προστασίας του εκτείνεται στους Νομούς Αχαΐας και Κορινθίας. Η περιοχή αυτή ξεχωρίζει λόγω της μεγάλης ποικιλίας χλωρίδας και πανίδας και πρωταρχικό του μέλημα είναι η προστασία αυτών. Σκοπός δημιουργίας του Φορέα Διαχείρισης Η προστασία των σπάνιων ειδών της περιοχής και η διασφάλιση της πολιτισμικής κληρονομιάς είναι οι κύριοι λόγοι που οδήγησαν στην ίδρυση του Φορέα Διαχείρισης Χελμού Βουραϊκού. 66

67 Ενημέρωση Ευαισθητοποίηση Το Κέντρο πληροφόρησης του Φορέα βρίσκεται στα Καλάβρυτα. Πέρα από αυτό όμως δεν αναφέρεται κάτι σχετικό με την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του κοινού. Εικόνα 24. Επίσημος ιστότοπος του Φορέα Διαχείρισης του Εθνικού Πάρκου Χελμού Βουραϊκού (τελευταία ανανέωση ιστοσελίδας: 2017) Εκπαιδευτικά προγράμματα Ένας από τους στόχους του Εθνικού Πάρκου Χελμού Βουραϊκού είναι η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση. Διοργανώνονται πολλά προγράμματα ενημέρωσης και απασχόλησης παιδιών. Ένα από αυτά τα προγράμματα αφορά μαθητές όλων των βαθμίδων και αποσκοπεί στην κατανόηση από μέρους τους της υποχρέωσης για προστασία του περιβάλλοντος. Πέρα από αυτό το πρόγραμμα δεν αναφέρεται κάτι άλλο σχετικό με την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση. Εθελοντισμός Όσον αφορά στο κομμάτι του εθελοντισμού, ο Φορέας Διαχείρισης Χελμού Βουραϊκού, σε συνεργασία με τους Τοπικούς Φορείς και τους Δήμους, προσπαθεί να οργανώσει ένα δίκτυο εθελοντών με σκοπό την διαφύλαξη της ευρύτερης περιοχής. 67

68 Δράσεις Στο πλαίσιο των δραστηριοτήτων του Φορέα εντάσσονται κοινωφελείς δράσεις που έχουν ως στόχο την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του κόσμου. Για το λόγο αυτό αναγκαία κρίνεται η συνεργασία του με τοπικούς δήμους, υπηρεσίες, συλλόγους και σχολεία. Ακόμη, γίνονται δραστηριότητες σε υπαίθριους χώρους που αποσκοπούν στην περαιτέρω εξοικείωση του κοινού με το φυσικό περιβάλλον. Τέλος, μεγάλη κινητοποίηση παρουσίασε ο Φορέας έπειτα από τις πυρκαγιές του 2007, διοργανώνοντας δράσεις και προγράμματα που αφορούσαν στην προστασία των δασών. 25) Εθνικό Πάρκο Υγροτόπων Κοτυχίου Στροφυλιάς Γενικές πληροφορίες Το Εθνικό Πάρκο Υγροτόπων Κοτυχίου Στροφυλιάς βρίσκεται βορειοδυτικά της Πελοποννήσου. Εκτείνεται στους Νομούς Ηλείας και Αχαΐας και καταλαμβάνει έκταση στρεμμάτων περίπου, χωρίς να συμπεριλαμβάνονται σε αυτό τα θαλάσσια οικοσυστήματα. Σκοπός δημιουργίας του Φορέα Διαχείρισης Οι λόγοι οι οποίοι οδήγησαν στη δημιουργία του Φορέα Διαχείρισης (Εικ. 25) ήταν η διαφύλαξη των οικοσυστημάτων του Εθνικού Πάρκου, η ενημέρωση ευαισθητοποίηση του κοινού και η προώθηση του οικοτουρισμού. Μερικοί ακόμη από τους σκοπούς που έχει θέσει ο Φορέας είναι η προστασία όλων των ειδών που ζουν στο οικοσύστημα, η πραγμάτωση συνεχών ελέγχων για να διαπίστωση της καλής ποιότητας του νερού των λιμνοθαλασσών και τέλος η ενημέρωση των επισκεπτών για τους κινδύνους με τους οποίους έρχεται αντιμέτωπη η προστατευόμενη περιοχή. 68

69 Εικόνα 25. Επίσημος ιστότοπος του Φορέας Διαχείρισης του Εθνικού Πάρκου Υγροτόπων Κοτυχίου Στροφυλιάς (τελευταία ανανέωση ιστοσελίδας: 2016) Ενημέρωση Ευαισθητοποίηση Στο Λάππα Αχαΐας θα βρουν οι ενδιαφερόμενοι το Κέντρο Πληροφόρησης του Εθνικού Πάρκου. Επιδίωξή του είναι να κεντρίσει το ενδιαφέρον του κοινού σε τοπικό, εθνικό και διεθνές επίπεδο. Προκειμένου να ενημερωθούν επαρκώς οι επισκέπτες διοργανώνονται συχνά ξεναγήσεις από το Κέντρο Πληροφόρησης. Στις ξεναγήσεις αυτές παρουσιάζονται τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της περιοχής, οι αξίες καθώς και οι κίνδυνοι που ελλοχεύουν. Για την πραγματοποίηση αυτών των ξεναγήσεων υπάρχει ειδικευμένο προσωπικό. Εκπαιδευτικά προγράμματα Δεν αναγράφονται σχετικές πληροφορίες στην ιστοσελίδα του Φορέα. Εθελοντισμός Προκειμένου να επιτευχθούν οι στόχοι που έχει θέσει ο Φορέας Διαχείρισης Υγροτόπων Κοτυχίου Στροφυλιάς οδηγήθηκε στη δημιουργία εθελοντικών ομάδων. Οι ομάδες αυτές έχουν την ευκαιρία να παρατηρήσουν τη βιοποικιλότητα της περιοχής, να συμμετάσχουν σε εργασίες πεδίου αλλά και να βοηθήσουν στην οργάνωση και διοίκηση του Φορέα. Εθελοντικά προγράμματα πραγματοποιούνται καθ όλη τη διάρκεια του χρόνου και προσαρμόζονται ανάλογα με τις ανάγκες του Φορέα Διαχείρισης. 69

70 Δράσεις Ο Φορέας Διαχείρισης, προκειμένου να βελτιώσει την περιοχή ευθύνης του γύρω από ζητήματα που αφορούν τη βελτίωση των υποδομών τη φύλαξη αλλά και την καθαριότητα, συμμετέχει ενεργά σε πολλά προγράμματα. 26) Περιοχή Οικοανάπτυξης Όρους Πάρνωνα και Υγρότοπου Μουστού Γενικές πληροφορίες Ο Πάρνωνας βρίσκεται στην Πελοπόννησο και χωρίζει την Αρκαδία από τη Λακωνία. Πρόκειται για ένα βουνό που παρ όλη την μεγάλη ανθρώπινη παρέμβαση που έχει δεχτεί, στέκεται υψηλά όσον αφορά στην οικολογική του αξία χάρη στην βλάστησή του, την πανίδα του και των πολλών οικοτόπων του. Αυτή η ποικιλομορφία των οικότοπων, σε συνδυασμό με ορισμένα σπάνια είδη χλωρίδας (δάση με Juniperus drupacea), οδηγούν την συγκεκριμένη προστατευόμενη περιοχή στην κορυφή των περιοχών υψίστης οικολογικής σημασίας. Σε αντιδιαστολή με την πρώτη ματιά ενός άγονου βουνού με μηδενική βλάστηση στις κορυφές του, καταγραφές έχουν σημειώσει πως φιλοξενούνται μέσα σε αυτό περίπου 1000 διαφορετικά είδη χλωρίδας. Το ίδιο δεν ισχύει ωστόσο και για την πανίδα της περιοχής. Η ανθρώπινη φύση έχει για άλλη μια φορά εκτοπίσει πολλά ζώα από το φυσικό τους περιβάλλον. Αν και οι μελέτες που έχουν γίνει σε αυτόν τον τομέα, θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ως ιδιαίτερα φτωχές, τα ευρήματά τους φανερώνουν πως μεταξύ άλλων έχει εξαφανιστεί το είδος της καφέ αρκούδας, ο λύκος, το ελάφι, το ζαρκάδι, κ.ά. Η Λίμνη του Μουστού από την άλλη, είναι λίμνη υδροβιότοπος και βρίσκεται λίγο έξω από το Άστρος, ανάμεσα στους κάμπους του Άστρους και του Αγίου Ανδρέα. Αν και η λίμνη του Μουστού ως τα μέσα του 2 ου αιώνα ήταν κάπου στα στρέμματα, εξαιτίας των ανθρώπινων παρεμβάσεων (καλλιέργειες) η λίμνη σήμερα είναι πολύ μικρότερη -περίπου 1000 στρέμματα-, όπως αντλείται η σχετική πληροφορία διαδικτυακά από τη Βικιπαίδεια. Σκοπός δημιουργίας του Φορέα Διαχείρισης Οι σκοποί του Φορέα (Εικ. 26) είναι αρχικά να παρέχει στους πολίτες ενημέρωση και γνώσεις που θα τους βοηθήσουν να συνειδητοποιήσουν τα προβλήματα του περιβάλλοντος και να αποκτήσουν αυτενέργεια όσον αφορά στην προστασία του. Βέβαια, γίνεται αντιληπτό ότι 70

71 για να γίνει αυτό πρέπει οι πολίτες να έχουν την κατάλληλη κατάρτιση, επομένως φροντίζει για τη σωστή ενημέρωση και παροχή βοήθειας για να αποκτήσουν οι ενδιαφερόμενοι τις κατάλληλες ικανότητες επίλυσης προβλημάτων του φυσικού περιβάλλοντος. Εικόνα 26. Επίσημος ιστότοπος του Φορέα Διαχείρισης του Εθνικού Πάρκου Όρους Πάρνωνα και Υγρότοπου Μουστού (τελευταία ανανέωση ιστοσελίδας: 2017) Ενημέρωση Ευαισθητοποίηση Σε αυτό το Εθνικό Πάρκο λειτουργούν τρία Κέντρα Περιβαλλοντικής Ενημέρωσης. Το ένα βρίσκεται στο Άστρος, το δεύτερο στην Καστάνιτσα και το τρίτο στον Άγιο Πέτρο. Σκοπός αυτών των Κέντρων είναι να ενημερώνουν και να προσελκύουν επισκέπτες στοχεύοντας στην ευαισθητοποίησή τους και την ξενάγηση τους με φιλικό προς το περιβάλλον τρόπο. Συνοπτικά, ένας επισκέπτης μπορεί να ξεναγηθεί στα Κέντρα Πληροφόρησης όπου ενημερώνεται για την περιοχή μέσα από το πλούσιο υλικό, στην συνέχεια ξεναγείται σε μια από τις 15 επιλεγμένες διαδρομές, ενώ συγχρόνως πληροφορείται για τα σπάνια είδη μέσα από παρουσιάσεις και τέλος μπορεί να συμμετέχει και ο ίδιος σε δραστηριότητες είτε μέσα από την πεζοπορία είτε μέσα από τα εκπαιδευτικά προγράμματα. Τέλος, η ενημερωτική προσπάθεια του Φορέα φαίνεται να μη σταματά εδώ, καθώς ο ίδιος συμμετέχει σε πολλά συνέδρια, έχει αναρτημένες στον ιστότοπό του επιστημονικές δημοσιεύσεις, πλούσιο φωτογραφικό υλικό και διαθέτει και ιστοσελίδα κοινωνικής δικτύωσης για προσέλκυση περισσότερων επισκεπτών. 71

72 Εκπαιδευτικά Προγράμματα Ο Φορέας Διαχείρισης διαθέτει ένα πακέτο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης με τίτλο: Προσεγγίζοντας το φυσικό περιβάλλον του Πάρνωνα. Αυτό δημιουργήθηκε στο πλαίσιο της υλοποίησης της περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης, της ενημέρωσης και της προστασίας του περιβάλλοντος. Είναι σημαντικό να αναφερθεί πως οργανώθηκε από την Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία και την Αναπτυξιακή Εταιρεία Πάρνωνα, όπως αντλείται από την επίσημη ιστοσελίδα του Φορέα. Το πακέτο αυτό περιγράφεται αρκετά αναλυτικά στην ιστοσελίδα, γι αυτό και αμέσως παρακάτω γίνεται προσπάθεια απόδοσης της κεντρικής ιδέας του προγράμματος αυτού. Το πλαίσιο στο οποίο φαίνεται να κινείται το πρόγραμμα είναι γύρω από τις φυσικές επιστήμες και την αειφόρο ανάπτυξη, προσπαθώντας να φέρει πιο κοντά τον άνθρωπο στην φύση απομακρύνοντάς τον από τον καταναλωτισμό. Ιδιαίτερη έμφαση σε όλη την περιγραφή του προγράμματος δίνεται στην σημαντικότητα του να διεξάγονται οι δραστηριότητες με ελκυστικό και ευχάριστο τρόπο για τους ενδιαφερόμενους, καθώς πιστεύεται ότι μόνο έτσι θα επιτευχθούν οι στόχοι του. Για αυτές, υπάρχουν διαθέσιμα τα φύλλα του εκπαιδευτικού και του μαθητή αντίστοιχα, με στόχους, πληροφορίες και βήματα. Το πρόγραμμα αποτελείται από μια ηλεκτρονική παρουσίαση, έναν βοηθητικό οδηγό για τους εκπαιδευτικούς και μια σειρά από φύλλα δραστηριοτήτων. Αναφορικά με τις δραστηριότητες, αυτές διαφοροποιούνται σε τρία επίπεδα, της τάξης, της μελέτης και της ψυχαγωγίας. Το πρώτο αφορά την προετοιμασία, το δεύτερο στην ικανότητα της αναγνώρισης των ειδών και το τρίτο στην παροχή χαράς που προσφέρει το περιβάλλον στον άνθρωπο. Άλλες δραστηριότητες προσεγγίζονται με τελείως διαφορετικό τρόπο, όπως π.χ. το παιχνίδι ρόλων, η δημοσκόπηση, τα μοντέλα, τα πειράματα, οι χάρτες εννοιών, ο καταιγιαμός ιδεών, η μελέτη περίπτωσης. Εθελοντισμός Το Πρόγραμμα Εθελοντισμού υπάρχει αποβλέποντας στη δημιουργία εκείνων των συνθηκών που θα προσελκύσουν εθελοντές και τοπικούς πληθυσμούς για να προστατεύσουν την περιοχή. Ίσως να δίνεται και περισσότερη έμφαση στην αφύπνιση των δεύτερων γιατί σε περίπτωση ανάγκης, λόγω τοποθεσίας, έχουν γρηγορότερη ανταπόκριση. Για να εκπληρωθούν όλα τα προαναφερόμενα ο Φορέας φροντίζει ώστε οι εθελοντές να λάβουν την κατάλληλη κατάρτιση είτε μέσω των ημερίδων/σεμιναρίων είτε με προγραμματισμένες συναντήσεις με τους κατοίκους της περιοχής. Τα καθήκοντα των εθελοντών είναι σχετικά με την προστασία, 72

73 την παρακολούθηση, τη φύλαξη και την επόπτευση οποιασδήποτε ανθρωπογενούς δραστηριότητας που εγκυμονεί κίνδυνο για το περιβάλλον. Δράσεις Οι δράσεις του Φορέα αφορούν τον εθελοντισμό, όπως αναλύθηκε παραπάνω, τις ερευνητικές εργασίες, συνέδρια με σκοπό την αναβάθμιση του φυσικού περιβάλλοντος και την εξασφάλιση της διαιώνισης των διαφόρων ειδών της πανίδας την ενημέρωση ευαισθητοποίηση και τις Επιστημονικές Δημοσιεύσεις. Ακόμη, ο Φορέας διοργανώνει ημερήσιες εκπαιδευτικές εκδρομές και εξορμήσεις στη λιμνοθάλασσα του Μούστου. 27) Περιοχή Οικοανάπτυξης Ολύμπου Καρπάθου Σαρίας Γενικές πληροφορίες Η περιοχή Οικοανάπτυξης Ολύμπου Καρπάθου καταλαμβάνει το νησί της Σαρίας και το βόρειο τμήμα της Καρπάθου και συστάθηκε το Η έκταση του ανέρχεται στα στρέμματα. Τα δύο αυτά νησιά βρίσκονται σε πολύ μικρή απόσταση. Σκοπός δημιουργίας του Φορέα Διαχείρισης Δεν αναγράφονται σχετικές πληροφορίες στην ιστοσελίδα του Φορέα. Ενημέρωση Ευαισθητοποίηση Ο Φορέας Διαχείρισης (Εικ. 27) έχει ως έδρα το Διαφάνι Καρπάθου, όπου εκεί βρίσκεται και το Κέντρο Πληροφόρησης. Σκοπός αυτού είναι η ενημέρωση ευαισθητοποίηση του κόσμου αναφορικά με την περιοχή ευθύνης του. Επίσης, προσδοκά την επαφή των επισκεπτών με το απειλούμενο με εξαφάνιση θηλαστικό, την φώκια Monachus monachus, καθώς και με τη βιοποικιλότητα και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της περιοχής. Στο Κέντρο ενημέρωσης εδράζεται και εκθεσιακός χώρος και διανέμεται ενημερωτικό υλικό σε έντυπη μορφή. Επίσης, η περιοχή παρουσιάζεται και μέσω οπτικοακουστικού υλικού, εκπαιδευτικών παιχνιδιών και δραστηριοτήτων. 73

74 Εικόνα 27. Επίσημος ιστότοπος του Φορέα Διαχείρισης του Εθνικού Πάρκου Ολύμπου Καρπάθου Σαρίας (τελευταία ανανέωση ιστοσελίδας: 2015) Εκπαιδευτικά προγράμματα Ιδιαίτερη έμφαση δίνει ο Φορέας στην Περιβαλλοντική Εκπαίδευση. Αρχικά, για να ενημερωθούν και να ευαισθητοποιηθούν εκπαιδευτικοί και μαθητές για θέματα περιβάλλοντος τους δίνεται έντυπο υλικό. Σε αυτό αναγράφονται βασικές πληροφορίες για την περιοχή. Ανάλογα με την ηλικία των μαθητών υπάρχουν και τα κατάλληλα προσαρμοσμένα προγράμματα που περιλαμβάνουν δραστηριότητες και παιχνίδια. Εθελοντισμός Από το 2007 και έπειτα ο Φορέας Διαχείρισης Καρπάθου Σαρίας έχει αναλάβει ενεργό δράση στον τομέα του εθελοντισμού. Τα παρεχόμενα προγράμματα έχουν ως σκοπό την προσέλκυση όσο το δυνατόν περισσότερων εθελοντών που θα συμβάλλουν στην προστασία του περιβάλλοντος. Οι συμμετέχοντες στα θερινά προγράμματα εθελοντικής εργασίας έχουν την ευκαιρία να γνωρίσουν από κοντά το έργο του Φορέα Διαχείρισης, τη σημασία του εθελοντισμού, να διασκεδάσουν αλλά και να γνωρίσουν έναν τόπο που συνδυάζει με μοναδικό τρόπο τη φύση με τον πολιτισμό. Οι εθελοντές συμμετέχουν σε δραστηριότητες που αφορούν τη συντήρηση και τον καθαρισμό της περιοχής. Δράσεις Δεν αναγράφονται σχετικές πληροφορίες στην ιστοσελίδα του Φορέα. 74

75 28) Εθνικό Πάρκο Δρυμών Σαμαριάς και Λευκών Ορέων Γενικές πληροφορίες Στο νότιο τμήμα του Νομού Χανιών βρίσκεται το Εθνικό Πάρκο Δρυμών Σαμαριάς και καταλαμβάνει μέρος των Λευκών Ορέων. Έχει αναγνωρισθεί και βραβευτεί τόσο σε εθνικό όσο και σε διεθνές επίπεδο. Στην περιοχή αυτή μπορεί να συναντήσει κανείς ποικιλία γεωμορφολογικών στοιχείων, όπως φαράγγια, γκρεμούς, οροπέδια κ.ά. Ο Φορέας Διαχείρισης ιδρύθηκε το 2008 και έχει ως έδρα του τα Χανιά (Εικ. 28). Σκοπός δημιουργίας του Φορέα Διαχείρισης Δεν αναγράφονται σχετικές πληροφορίες στην ιστοσελίδα του Φορέα. Ενημέρωση Ευαισθητοποίηση Όσον αφορά την ενημέρωση ευαισθητοποίηση, ο Φορέας πραγματοποιεί επισκέψεις σε σχολικές μονάδες, προκειμένου να προωθηθεί η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση. Εκπαιδευτικά προγράμματα Δεν αναγράφονται σχετικές πληροφορίες στην ιστοσελίδα του Φορέα. Εικόνα 28. Επίσημος ιστότοπος του Φορέα Διαχείρισης του Εθνικού Πάρκου Δρυμών Σαμαριάς και Λευκών Ορέων (τελευταία ανανέωση ιστοσελίδας: 2017) 75