Η αγορά της Ρωσίας είναι μια από εκείνες που φλογίζουν

Transcript

1 της Ρέας Σπυρίδου διευθύντριας ΑΞΙΟΝ ΑΓΡΟΤΙΚΗ Η ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΠΡΕΣΒΕΙΑΣ Πάμε το ελαιόλαδο στην ενδιαφέρουσα ; Η αγορά της ς είναι μια από εκείνες που φλογίζουν τη φαντασία των εξαγωγέων, καθώς βλέπουν ότι υπάρχουν σημαντικά περιθώρια ανάπτυξης. Σύμφωνα με πρόσφατη (Δεκέμβριος 2011) έκθεση του Γραφείου Οικονομικών και Εμπορικών Υποθέσεων της ελληνικής πρεσβείας στη Μόσχα, αν και στις προτιμήσεις των καταναλωτών κυριαρχεί το ηλιέλαιο, η κατανάλωση ελαιολάδου αυξάνεται αργά αλλά σταθερά τα τελευταία χρόνια. Η μέση κατανάλωση ελαιολάδου κατ άτομο στην υπολογίζεται μόλις περί τα γραμμάρια το χρόνο, γεγονός που επιτρέπει να συναγάγει κανείς το συμπέρασμα ότι η αγορά εμφανίζει ισχυρή μελλοντική προοπτική ανάπτυξης. Περιγράφοντας γενικά το προφίλ του Ρώσου καταναλωτή ελαιολάδου, θα διακρίναμε από την μία μεριά την κατηγορία των ηλικιωμένων που καταναλώνουν ελαιόλαδο κατόπιν ιατρικής συνταγής και την κατηγορία ατόμων μέτριου και υψηλού εισοδήματος, οι οποίοι διαθέτουν κάποια διατροφική εκπαίδευση και δείχνουν ενδιαφέρον για την υγιεινή διατροφή. Στην ίδια έκθεση παρουσιάζονται τα παρακάτω ιδιαίτερα χρήσιμα και ενημερωτικά στοιχεία: Ο Ρώσος καταναλωτής χαρακτηρίζεται από κακή γνώση όσον αφορά στο ελαιόλαδο. Σε γενικές γραμμές αναγνωρίζει το ελαιόλαδο ως προϊόν ανώτερης διατροφικής αξίας, όμως δεν διαθέτει ακόμα την ικανότητα να διακρίνει μεταξύ των διαφορετικών τύπων αυτού (πυρηνέλαιο, έξτρα παρθένο, εξευγενισμένο κ.λπ.). Επίσης, υπάρχει μικρή αναγνωρισιμότητα και προσκόλληση σε συγκεκριμένες μάρκες. Το ιταλικό ελαιόλαδο, προσφερόμενο συνήθως σε συσκευασίες υψηλής αισθητικής, κυριαρχεί απόλυτα έναντι των ισπανικών στην premium κατηγορία, ήτοι στα καταστήματα διανομής gourmet, στα εστιατόρια (πολλά από τα οποία σημειωτέον είναι ιταλικά) καθώς και στις ακριβές αλυσίδες σουπερμάρκετ, έχοντας επιτύχει με τον τρόπο αυτό να συνδεθεί με την ποιότητα. Η πλέον δημοφιλής συσκευασία με την οποία πωλείται το προϊόν στην Μόσχα είναι αυτή των 500 ml ενώ στην περιφέρεια αυτή των 250 ml. Ένας μικρός αριθμός εταιρειών διακινούν ελαιόλαδο και σε συσκευασίες tetrapack λόγω πλεονεκτημάτων κατά την μεταφορά και την αποθήκευση. Το ελαιόλαδο που κατευθύνεται προς τον τομέα HO.RE.CA. (μαζικής εστίασης) συσκευάζεται σε μεγάλα δοχεία και φιάλες. (Πίνακας 1). Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει η σύγκριση της μέσης τιμής πώλησης κατά μονάδα προϊόντος (σε $ / τόνο). (Πίνακας 2). Από τους δυο παραπάνω πίνακες προκύπτουν τα εξής: 1. Η Ισπανία είναι ο κύριος προμηθευτής με σχεδόν τα 2/3 της αγοράς και μακράν της Ιταλίας. 2. Η Ελλάδα έχει ένα μονοψήφιο ποσοστό μεριδίου αγοράς το οποίο παρουσίασε σχετικά σημαντική αύξηση κατά τόνους το Το ελληνικό ελαιόλαδο είναι κατά 15% περίπου ακριβότερο του ιταλικού και ισπανικού, σε ένα όμως γενικότερο επίπεδο τιμών που γεννά πολλά ερωτηματικά για το χαμηλό του ύψος. Αν μετατραπούν οι παραπάνω τιμές του Πίνακα 2 σε ευρώ, τότε για το 2008 είναι 2,95 3,19, για το 2009 είναι 2,41 3,2 και για το 2010 είναι 2,52 3,24 ευρώ. Επανερχόμενοι στα στοιχεία της μελέτης του Γραφείου ΟΕΥ Μόσχας βλέπουμε τις διάφορες ποιοτικές κατηγορίες των ελληνικών εξαγωγών. (Πίνακας 3). Σε ό,τι αφορά στα κανάλια διανομής, η έκθεση του Γραφείου ΟΕΥ αναφέρει ότι σε αντίθεση με άλλα προϊόντα το ελαιόλαδο δεν απαιτεί μεγάλο αριθμό μεσαζόντων προτού καταλήξει στον τελικό καταναλωτή. Στην, γενικά, οι μεγάλες αλυσίδες δεν συνηθίζουν να προμηθεύονται το προϊόν απευθείας από τον παραγωγό αλλά από τον εισαγωγέα. Εκτός μεγάλων αστικών κέντρων, όπου η ζήτηση είναι μικρότερη, οι 14 ΤΕΥΧΟΣ 80 ΑΠΡΙΛΙΟΣ/ΜΑΪΟΣ/ΙΟΥΝΙΟΣ 2012

2 Πηγή: Ομοσπονδιακή Τελωνειακή Υπηρεσία της ς Περιγραφή ΡΩΣΙΚΕΣ ΕΙΣΑΓΩΓΕΣ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ Πίνακας 1. Κύριοι προμηθευτές ελαιολάδου της ρωσικής αγοράς Χώρα Τόνοι Τόνοι Τόνοι Ισπανία ,6 18,28 62, ,7-17,07 61, ,3 64,90 64,2 Ιταλία ,3 27,83 23, ,0-15,00 23, ,9 44,60 21,4 Ελλάδα ,0-1,47 3, ,8 36,22 5, ,2 134,10 8,8 Τυνησία ,4 65,18 5, ,5-30,05 4, ,9-1,00 2,9 Τουρκία ,3 7,34 2, ,1 21,06 4, ,4-29,10 1,9 Ιορδανία ,6 24,05 0, ,1-47,72 0, ,5 15,50 0,3 Συρία ,0 96,69 0, ,2-80,90 0, ,5-15,70 0,1 Γερμανία ,2 0,33-100,00 0 0,0 Αίγυπτος -100,00 0,00 0,00 0,0 Γαλλία -100,00 0,00 0, ,8 0,1 Αυστρία 14 62,3 0,1 Κροατία ,7 77,92 0,23-100,00 0 0,0 Λοιποί ,2 26,16 0, ,4 100,97 0, ,8-61,00 0,1 Σύνολο ,3 21, ,7-15, ,0 57,10 Πίνακας 2. Μέση τιμή πώλησης σε $ / τόνο Μ.Ο. Ισπανία = 85,1 Ιταλία = 82,4 Ελλάδα = 100 Αξία ( ) Πίνακας 3. Ελληνικές εξαγωγές ελαιολάδου στη Ποσότητα σε τόνους /τόνο Αξία ( ) Ποσότητα σε τόνους /τόνο Αξία ( ) Ποσότητα σε τόνους Ελαιόλαδο, παρθένο ,00 286, ,70 459, , , Κουπέ/ραφινέ??? , ,45 34, Πυρηνέλαιο μπρούτο ,40 6, ,00 14, Πυρηνέλαιο/ραφινέ , ,90 200, ,82 312, Πηγή: ΕΣΥΕ /τόνο

3 διανομείς προμηθεύονται τις αναγκαίες ποσότητες από τη Μόσχα και την Αγία Πετρούπολη. Υπάρχουν επίσης και εισαγωγείς εξειδικευμένοι στο τμήμα gourmet, ωστόσο το ελαιόλαδο δεν συνιστά προϊόν προτεραιότητας. Διακρίνουμε, γενικά, δύο σημεία τελικής διάθεσης του ελαιολάδου στην : Α) Τα σουπερμάρκετ Β) Τα εστιατόρια. Οφείλει να σημειωθεί ότι στην Μόσχα περί το 20%- 25% των εστιατορίων προσφέρουν ιταλική κουζίνα, όπου η χρήση του ιταλικού ελαιολάδου είναι υποχρεωτική. Υπογραμμίζεται αυτό που ισχύει σε όλες τις αγορές του κόσμου, ότι για την προώθηση ελαιολάδου στην ρωσική αγορά μετά την επιλογή ενός προϊόντος από συγκεκριμένα σούπερ-μάρκετ, σημαντικό ρόλο παίζει η διαφήμιση του προϊόντος και αυτό φαίνεται από το μερίδιο που κατέχουν στην αγορά τα συγκεκριμένα προϊόντα προελεύσεως Ισπανίας και Ιταλίας. Οι συγκεκριμένες εταιρείες έχουν επενδύσει σημαντικά κεφάλαια για διαφήμιση στην τηλεόραση, στον τύπο ή σε δημόσιους χώρους. Για το ελληνικό ελαιόλαδο η έκθεση σημειώνει ότι μεγάλο ρόλο θα παίξει μια συντονισμένη προσπάθεια προώθησης και προβολής και όχι η κατακερματισμένη προσπάθεια μικρών επιχειρήσεων, χωρίς στρατηγική. Το μάρκετινγκ δεν σταματάει, όμως, στην συμφωνία με έναν εισαγωγέα, γιατί μετά την είσοδο των προϊόντων τους στις μεγάλες αλυσίδες καταστημάτων, οι επιχειρήσεις θα πρέπει να λάβουν υπόψη τους: Α) την διάθεση ενός κονδυλίου «εισόδου», ή του λεγόμενου «entrance fee», το οποίο εξαρτάται από τον αριθμό κωδικών προϊόντος και τον αριθμό καταστημάτων στην αγορά του συγκεκριμένου σούπερ-μάρκετ Β) την διάθεση προϋπολογισμού διαφήμισης του προϊόντος, στο πρότυπο αντίστοιχων ανταγωνιστών από την Ισπανία και την Ιταλία Γ) τη δυνατότητα αποθήκευσης των προϊόντων, την οργάνωση της διανομής, τον συνεχή έλεγχο της αγοράς, τη διάθεση μεγάλων ποσοτήτων λόγω μεγέθους της αγοράς, αλλά και το κυριότερο τη σταθερότητα τιμών, διότι οι αλυσίδες καταστημάτων τροφίμων καταρτίζουν ετήσιο προγραμματισμό. Στην ίδια μελέτη περιγράφονται λεπτομερώς τα προαπαιτούμενα της εισαγωγής: Α) Δασμός. Για τα παρθένα είναι 5% και για το κουπέ/ραφινέ 15%. Στα μίγματα υπολογίζεται ανάλογα με την περιεκτικότητα στο κάθε έλαιο Β) Πιστοποιητικό Υγιεινής Γ) Πιστοποιητικό Καταλληλότητας Δ) Σήμανση, όπου στην, αντίθετα με ό,τι συμβαίνει σε άλλες, Δυτικές χώρες δεν υπάρχει νομοθεσία που να διακρίνει μεταξύ των διαφορετικών τύπων ελαιολάδου. Η πληροφόρηση που οφείλει να περιλαμβάνει η ετικέτα περιορίζεται μόνον στα απαραίτητα για την προστασία του καταναλωτή. Το γεγονός αυτό επιτρέπει την διακίνηση διαφόρων τύπων πρόσμιξης ελαιολάδου με άλλα φυτικά έλαια (ενίοτε με ελάχιστη περιεκτικότητα σε λάδι 5%) προκειμένου να επιτευχθεί μείωση του κόστους αγοράς τους και να εξασφαλιστεί ευρύτερη ομάδα καταναλωτών. Γενικά, τα προϊόντα διατροφής που εισάγονται στην οφείλουν να περιλαμβάνουν στην ετικέτα τις ακόλουθες πληροφορίες στην ρωσική γλώσσα: - Επωνυμία και είδος του προϊόντος - Χώρα προέλευσης και κατασκευαστή (το όνομα της εταιρείας μπορεί να εκφραστεί με λατινικά γράμματα) - Βάρος ή όγκο του προϊόντος - Συστατικά συμπεριλαμβανομένων και τυχών προσθέτων - Διατροφική αξία (θερμίδες, βιταμίνες για προϊόντα που προορίζονται για παιδιά, χρήση για ιατρικούς σκοπούς και για δίαιτα) - Συνθήκες αποθήκευσης (για προϊόντα με περιορισμένη διάρκεια ζωής ή τα οποία οφείλουν να διατηρηθούν σε συγκεκριμένες συνθήκες) - Διάρκεια ζωής (ημερομηνία παραγωγής λήξης) - Μέθοδο παραγωγής (για προϊόντα που προορίζονται για κατανάλωση από παιδιά) - Συμβουλές χρήσης - Ενδείξεις / Αντενδείξεις αναφορικά με τη χρήση. ΟΙ 4 ΕΝΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ ΠΗΓΑΝ ΣΤΗ ΜΟΣΧΑ Αξιοποιώντας το πρόγραμμα των Ο.Ε.Φ. 1 οι Ενώσεις Σητείας, Πεζών, Μυλοποτάμου και Μεραμβέλου πραγματοποίησαν στη Μόσχα (28/3/12) μια εξαιρετικά επιτυχημένη εκδήλωση ενημέρωσης και προβολής των πιστοποιημένα ιχνηλατημένων εξαιρετικών παρθένων ελαιολάδων τους. Διοργανωτής της εκδήλωσης ήταν η ΑΞΙΟΝ ΑΓΡΟΤΙΚΗ, η οποία είναι και ο σύμβουλος των Ενώσεων αυτών για το πρόγραμμα ιχνηλασιμότητας που εφαρμόζουν για τα ελαιόλαδά τους. 1 Οργανώσεις Ελαιουργικών Φορέων στο πλαίσιο του Κανονισμού 867/08 16 ΤΕΥΧΟΣ 80 ΑΠΡΙΛΙΟΣ/ΜΑΪΟΣ/ΙΟΥΝΙΟΣ 2012

4 ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΙΤΑΛΙΑ ΜΑΖΙ ΣΤΗΝ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΙΧΝΗΛΑΣΙΜΟΤΗΤΑ Η ΑΞΙΟΝ ΑΓΡΟΤΙΚΗ σχεδίασε για τις 4 Ενώσεις της Κρήτης και συντόνισε την πιο καινοτόμο και σημαντική δραστηριότητα που υλοποιήθηκε σε συνεργασία με την συνεταιριστική οργάνωση CNO της Ιταλίας (σε πανεθνικό επίπεδο) στο πλαίσιο του Κανονισμού 867/08. Η εν λόγω δράση παρουσιάστηκε αναλυτικά στο 2 ο συνέδριο του ΕΛΙΑ & ΕΛΑΙΟΛΑΔΟ (Απρίλιος 2011) αλλά και στο τεύχος 78 (Δεκ. 2011) και το περιεχόμενό της έχει εν ολίγοις ως εξής: Οι δυο πλευρές επεξεργάστηκαν, υλοποίησαν και πιστοποίησαν (μέσω της CSQA) ένα προηγμένο σύστημα ιχνηλασιμότητας (που καταλήγει σε σήμανση της φιάλης με QR-Code) και υψηλής ποιότητας (με αυστηρά όρια). Το σύστημα αυτό αφορά και στα χύμα και στα επώνυμα τυποποιημένα εξαιρετικά παρθένα ελαιόλαδα. Η ελληνο-ιταλική συνεργασία συνεταιρισμών βασίστηκε σε κοινά χαρακτηριστικά (μικρή ιδιοκτησία, υψηλή ποιότητα αλλά και υψηλό κόστος παραγωγής) και σε κοινά συμφέροντα (αντιμετώπιση του ανταγωνισμού από ελαιόλαδα μαζικής παραγωγής και χαμηλότερης τιμής άλλων χωρών). Η συγκεκριμένη δράση προέβλεπε και την πραγματοποίηση εκδηλώσεων ενημέρωσης και προβολής αυτών των πιστοποιημένων ιχνηλατημένων ελαιολάδων σε μη ελαιοπαραγωγές χώρες. Η εκδήλωση στη Μόσχα πραγματοποιήθηκε με μηδαμινό ποσό που είχε εγκρίνει το ελληνικό υπουργείο, σε αντίθεση με το ιταλικό υπουργείο που είχε εγκρίνει ένα κατά πολύ μεγαλύτερο ποσό (για την ιταλική συνεταιριστική οργάνωση), κατανοώντας τη σημασία αυτών των εκδηλώσεων ενημέρωσης και επιτρέποντας στο ιταλικό ιχνηλατημένο ελαιόλαδο να ταξιδέψει με μεγάλη άνεση παντού. Οι 4 Ενώσεις της Κρήτης υποχρεώθηκαν με το συγκριτικά ασήμαντο ποσό που τους εγκρί-

5 θηκε να περιοριστούν σε ελάχιστη παρουσία. Η μοναδική εκδήλωση η οποία πραγματοποιήθηκε με την επίβλεψη των 4 Ενώσεων ήταν αυτή της Μόσχας. Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε στο εστιατόριο «Μίνσελχοζ» το οποίο βρίσκεται στο κέντρο της ρωσικής πρωτεύουσας, δίπλα σχεδόν στο Κρεμλίνο και την Κόκκινη Πλατεία. Αποτελεί ένα από τα «μοδάτα» εστιατόρια της Μόσχας και φημίζεται για τα φρέσκα αγροτικά προϊόντα που χρησιμοποιεί για τα πιάτα του. Το όνομά του, που σημαίνει «Υπουργείο Γεωργίας», όπως και ο χώρος του ο οποίος έχει διαμορφωθεί έτσι ώστε να θυμίζει κέντρο διάθεσης αγροτικών προϊόντων, εκφράζουν αυτή την αναζήτηση για προϊόντα υψηλής ποιότητας με ειδικό ενδιαφέρον για τα ΠΟΠ και βιολογικά. Ο ιδιοκτήτης του «Μίνσελχοζ», Αρκάντι Νόβικοφ, είναι ο ίδιος πρώην σεφ και διαθέτει σήμερα μια αλυσίδα από περίπου 50 εστιατόρια και καφέ κάθε τύπου, αποτελεί δε την σημαντικότερη φυσιογνωμία στον χώρο της εκλεκτικής εστίασης στη. Ο Νόβικοφ αποδεικνύει έμπρακτα το ενδιαφέρον του για προϊόντα καθόσον διαθέτει ο ίδιος θερμοκήπια και μπορεί να θεωρεί «αγρότης». Την ημέρα της εκδήλωσης, ο σεφ Σεργκέι Μπατούκοφ είχε παραχωρήσει την θέση του στον κρητικής καταγωγής Κυριάκο Ξενικάκη, ο οποίος ζει και εργάζεται στη Μόσχα. Οι προσκεκλημένοι δημοσιογράφοι, έμποροι και εισαγωγείς δοκίμασαν διαλεχτές ελληνικές συνταγές, τις οποίες εκτέλεσε με πραγματική μαεστρία ο κ. Ξενικάκης, εντυπωσιάζοντας όλους τους συμμετέχοντες. Το μενού περιελάμβανε 5 πιάτα: κρύα ορντέβρ, σούπα, ζεστά ορντέβρ, κυρίως πιάτο και γλυκό. Η ταραμοσαλάτα ήταν μια πραγματική πανδαισία και εκτιμήθηκε ιδιαίτερα από το ρωσικό κοινό που είναι συνηθισμένο σε παρόμοιες γεύσεις ψαριού. Μεγάλη επιτυχία είχε και η σούπα από φακές μαγειρεμένες με ντομάτα, όπως συνηθίζεται στην Ελλάδα, σε αντίθεση με την όπου παραδοσιακά μαγειρεύονται σκέτες. Στο κυρίως πιάτο ο σεφ είχε προβλέψει δύο προτάσεις, ένα λαχταριστό αρνάκι σε λαδόκολλα, εξαιρετικά ψημένο, αλλά και μπάμιες λαδερές για όσους νήστευαν για την περίοδο πριν το Πάσχα. Τα μπακλαβαδάκια εξαφανίστηκαν μέσα σε επιφωνήματα απόλαυσης, όπως και ο χαλβάς και το ψητό μήλο με κανέλλα. Το γεύμα άνοιξε και έκλεισε με τσικουδιά «Βαρβάκι» της Ε.Α.Σ. Σητείας, ενώ το κυρίως γεύμα συνοδεύτηκε από κρασί της Ένωσης Πεζών. Στην είσοδο της αίθουσας είχαν τοποθετηθεί τα ελαιόλαδα των τεσσάρων Ο.Ε.Φ. ώστε οι προσερχόμενοι να έχουν τη δυνατότητα κατά την είσοδο ή έξοδό τους να τα δοκιμάσουν. Τα τραπέζια γέμισαν χωρίς κανένα κενό. Συνολικά παρέστησαν περίπου 40 άτομα και την εκδήλωση τίμησαν με την παρουσία τους ο πρέσβης της Ελλάδος στην κ. Μιχάλης Σπινέλης με την σύζυγό του, ο Γραμματέας Οικονομικών και Εμπορικών Υποθέσεων κ. Σπύρος Λιόντος και ο ελληνικής καταγωγής κοσμοναύτης κ. Θόδωρος Γιουρτσίχιν, ο οποίος πέταξε με το ρωσικό διαστημόπλοιο «Σογιούζ» σε εξάμηνη αποστολή στο διάστημα. Ο κ. Θανάσης Αυγερινός, του εντύπου ΕΛΛΑΔΑ-ΡΩΣΙΑ, έκανε μία παρουσίαση για τα ελληνικά προϊόντα γενικά και για τα ιχνηλατημένα ελαιόλαδα ειδικότερα. Ο πρέσβης της Ελλάδας προλόγισε την εκδήλωση και ευχήθηκε πολλές και καλές συνεργασίες. Η κα Ρέα Σπυρίδου, διευθύντρια της ΑΞΙΟΝ ΑΓΡΟΤΙ- ΚΗΣ, με διερμηνέα, επισκέφθηκε όλα τα τραπέζια και μίλησε με καθένα από τους συμμετέχοντες στην εκδήλωση, δίνοντας εξηγήσεις για τα ελαιόλαδα, για τα ελληνικά προϊόντα εν γένει, για το εμπόριο μεταξύ Ελλάδας και ς και τις δυσκολίες του, αναφορικά με το τι σημαίνει ΠΟΠ και ιχνηλατημένο ελαιόλαδο και γιατί η Ελλάδα συνεργάστηκε με την Ιταλία. Με το πέρας της εκδήλωσης διανεμήθηκαν σε όλους τους προσκεκλημένους έντυπα και δείγματα ιχνηλατημένου ελαιολάδου με ειδική ετικετούλα QR-CODE. Από την ενέργεια διάδοσης προέκυψαν χρήσιμα συμπεράσματα για τους εκπροσώπους των 4 Ενώσεων αλλά και προβληματισμοί. Η ρωσική αγορά παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον, αλλά ταυτόχρονα διέπεται από μεγάλη γραφειοκρατία και διαδικασίες χωρίς τις οποίες δεν είναι δυνατή η προσέγγισή της. 18 ΤΕΥΧΟΣ 80 ΑΠΡΙΛΙΟΣ/ΜΑΪΟΣ/ΙΟΥΝΙΟΣ 2012