ΔΑΦΝΗ. Δήμος Νότιας Ρόδου

Transcript

1 ΔΙΚΤΥΟ ΑΕΙΦΟΡΩΝ ΝΗΣΩΝ ΔΑΦΝΗ Δήμος Νότιας Ρόδου ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2006

2 Ερευνητικό έργο: Έρευνα για την αειφόρο ανάπτυξη στο Δήμο Νότιας Ρόδου Ερευνήτρια: Βαρσάμου Ελένη Επικοινωνία: Τηλέφωνο: Εικόνα εξωφύλλου: Σύμβολο Δήμου Νότιας Ρόδου Το τεύχος του ερευνητικού έργου είναι διαθέσιμο από τη διεύθυνση: ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ: ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ Κίμων Χατζημπίρος ΤΟΜΕΑΣ ΥΔΑΤΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΥΔΡΑΥΛΙΚΩΝ ΚΑΙ ΘΑΛΑΣΣΙΩΝ ΕΡΓΩΝ Ηρώων Πολυτεχνείου 9, Πολυτεχνειούπολη Ζωγράφου, ΑΘΗΝΑ Τηλ: D I P E ΔΙΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ Ε-MAIL: dipe@otenet.gr ΣΑΡΙΠΟΛΟΥ 11 ΑΘΗΝΑ Τηλ: Fax: Τηλ:

3 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Πρόλογος...4 Περίληψη (Ελληνικά)...5 Abstract...6 Υπάρχουσα κατάσταση τάσεις...7 Βασικές παράμετροι...15 Ενέργεια Στερεά απόβλητα-απορρίμματα Διαχείριση υδατικών πόρων Μεταφορές κινητικότητα Τουρισμός Πρωτογενής παραγωγή Φυσικό περιβάλλον Κοινωνία Πολιτισμός Ανάδειξη συμβόλου...44 Σχεδιασμός για την υλοποίηση δράσεων αειφορίας...45 Βιβλιογραφία...46 Παράρτημα...47 Απόψεις φορέων για την αειφορική ανάπτυξη (προβλήματα και δυνατότητες)...60 Τοπική αυτοδιοίκηση και σχετικές υπηρεσίες... 60

4 Πρόλογος Στην παρούσα φάση της μελέτης, έχει γίνει καταγραφή της υφιστάμενης κατάστασης του Δήμου Νότιας Ρόδου, έχουν εντοπιστεί τα προβλήματα και οι δυνατότητες του Δήμου, έχουν καταγραφεί οι απόψεις της τοπικής αυτοδιοίκησης και των σχετικών υπηρεσιών, πολιτιστικών φορέων, συλλόγων και σωματείων καθώς και η κοινή γνώμη των πολιτών. Έχει σχηματιστεί η εικόνα που παρουσιάζει ο Δήμος και διαφαίνονται οι κατευθύνσεις των δράσεων που συζητήθηκαν με την τοπική αρχή. Αναμένεται η τελική επιλογή των δράσεων, η κατάστρωση του χρονοδιαγράμματος και ο ορισμός του τρόπου παρακολούθησης της εξέλιξης ανά δράση. 4

5 Περίληψη (Ελληνικά) Στο παρόν κείμενο γίνεται μια καταγραφή της υφιστάμενης κατάστασης στα όρια του Δήμου Νότιας Ρόδου και βασιζόμενοι στα προβλήματα και τις δυνατότητες της περιοχής, γίνεται μια πρώτη προσέγγιση επιλογής δράσεων. Η αυτοψία στο νησί πραγματοποιήθηκε κατά το μήνα Ιούλιο. Στο κείμενο διαφαίνονται τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του τόπου, τα προβλήματα που αυτός αντιμετωπίζει, τα θέματα διαχείρισης και πως αυτά κατανέμονται στο χώρο και στο χρόνο, καθώς και οι απόψεις των άμεσα εμπλεκόμενων φορέων. Το πλάνο των εργασιών περιλάμβανε επισκέψεις σε όλα τα Δ.Δ. του Δήμου, σε προβληματικές περιοχές, σε περιοχές ιδιαίτερου φυσικού κάλλους καθώς και σε περιοχές χωροθέτησης υφιστάμενων και νέων έργων. Επιπλέον περιλάμβανε συνεντεύξεις και συζητήσεις με τη τοπική διοίκηση, πολιτιστικούς φορείς, αρμοδίους τεχνικών υπηρεσιών, άτομα ευαισθητοποιημένα στο περιβάλλον και στην ανάπτυξη του τόπου καθώς και κατοίκους του Δήμου. Η έκθεση καταλήγει με τις κατευθύνσεις στις οποίες ο Δήμος Νότιας Ρόδου θεωρεί πως δύναται να κινηθεί, ώστε να συμβαδίσει με τους όρους της αειφόρου ανάπτυξης. 5

6 Abstract In the present text a recording of existing situation of Municipality of Southern Rhodes is accomplished based on the problems and the possibilities of region, since the opinions of institutions and people who live there have been recorded, a first approach of choice of action is performed. The autopsy in the island was realised by a researcher of NTUA at the month of July. In the text, the particular characteristics of place emerge, the problems that this faces, as well as the problems on management issues and the way that these are distributed in space and in time and the opinions of the persons who are directly involved. The plan of work included visits in all the apartments of Municipality, in problematic regions, in regions particular natural beauties as well as in allocations of existing and new projects. Moreover, it included interviews and discussions with the local administration, cultural institutions, responsible technical services, environmentally sensitised individuals in as well as residents of Municipality. The report shows the directions which the Municipality of Southern Rhodes considers attractive and applicable, in terms of sustainable growth. 6

7 Υπάρχουσα κατάσταση τάσεις Γενικά στοιχεία Ο Δήμος της Νότιας Ρόδου βρίσκεται στο Νότιο άκρο του νησιού της Ρόδου. Προήλθε από τη συνένωση των κοινοτήτων Ασκληπειός, Βάτι, Γεννάδι Λαχανιά, Κατταβιά, Μεσαναγρός, Προφύλια, Αρνίθα, Ίστριος, Απολακκιά. Αποτελεί το δήμο με τη μεγαλύτερη απόσταση (60Km) από την Πόλη της Ρόδου (τουριστικά υπεραναπτυγμένη περιοχή), γεγονός που επέδρασε στο να αποφύγει η Νότια Ρόδος τη μεγάλη αλλοίωση από τις επιδράσεις της υπέρμετρης τουριστικής ανάπτυξης. Χάρτης νήσου Ρόδου ανά Δ.Δ. (κόκκινο χρώμα Δήμος Νότιας Ρόδου) Ο Δήμος της Νότιας Ρόδου έχει έκταση 379,1Κm 2 σε σύνολο 1.385,5 Κm 2 του νησιού της Ρόδου. Καταλαμβάνει το 26,2% της έκτασης του νησιού και είναι ο μεγαλύτερος σε έκταση Δήμος από τους 10 του νησιού της Ρόδου και ο μεγαλύτερος του Νομού Δωδεκανήσου, μεγαλύτερος ακόμα από τα νησιά της Κω και της Καλύμνου. Τα Δ.Δ. Απολακκιάς, Ασκληπιείου, Γενναδίου, Κατταβιάς και Λαχανιάς χαρακτηρίζονται ως πεδινά, αντιπροσωπεύουν το 60% περίπου των εκτάσεων και του πληθυσμού του Δήμου Νότιας Ρόδου και συγκεντρώνουν το 80% περίπου των καλλιεργούμενων εκτάσεων. Τα υπόλοιπα Δ.Δ. χαρακτηρίζονται ημιορεινά. Το μεγαλύτερο σε έκταση Δ.Δ. είναι αυτό της Κατταβιάς (97,3 Km 2 ) και ακολουθούν του Μεσαναγρού (51,8 Km 2 ), Ασκληπιείου (46,6 Km 2 ), Βατίου (39,1 Km 2 ), Γενναδίου (33,5 Km 2 ), Απολλακιάς (29,1 Km 2 ), Λαχανιάς (25,4 Km 2 ), Αρνίθας (22,0 Km 2 ), Ιστριου (18,4 Km 2 ) και Προφίλιας (15,9 Km 2 ). Στην μεγαλύτερη έκταση της περιοχής του Δήμου, τα απόλυτα υψόμετρα δεν 7

8 ξεπερνούν τα +300μ. Υψόμετρα από +300μ ως +550μ συναντώνται στον άξονα Μεσαναγρός Αγ. Ισίδωρος (όρος Ατάβυρος), που έχει διεύθυνση σχεδόν βορρά νότου. Έτσι, οι οικισμοί μπορούν να διακριθούν : Στους ανατολικούς : Ασκληπιείο, Βάτι, Γεννάδι, Λαχανιά Στους δυτικούς : Απολακκιά, Αρνίθα, Κατταβιά, και Στους κεντρικούς : Ίστριο, Μεσαναγρός, Προφίλια Στον Πίνακα που ακολουθεί φαίνονται οι αποστάσεις των οικισμών από τους γειτονικούς τους και από την έδρα του Δήμου στο Γεννάδι (7,3 ως 20,4 Km). Στον ίδιο πίνακα παρουσιάζεται η ποσοστιαία κατανομή της έκτασης κάθε Δ.Δ. σε καλλιεργούμενες, βοσκότοπους, δάση και άλλες. Ονομασία οικισμού και Δ.Δ. Μέσο υψόμετρο οικισμού Αποστάσεις (σε Km ) από Γειτονικούς οικισμούς Έδρα Δήμου (Γεννάδι) Καλλιεργούμενων εκτάσεων Ποσοστό επί ολικής έκτασης Δ.Δ., των Βοσκοτόπων Δασών Άλλων Ασκληπιείο +150,0 7,3 27% 54% 13% 6% Βάτι +150,0 7,5 5% 48% 40% 7% Γεννάδι +30,0 0,0 20% 60% 12% 8% Λαχανιά +70,0 9,5 35% 42% 16% 7% Απολακκιά +50,0 17,3 42% 47% 4% 7% Αρνίθα +150,0 Κατταβιά +60,0 Ίστριο +260,0 3,5 από Απολακκιά 17,1 από Απολακκιά 14,1 από Λαχανιά 7,7 από Απολακκιά 2,5 από Προφύλια 17,0 16% 41% 38% 5% 20,4 22% 75% 2% 1% 17,3 14% 47% 33% 6% Μεσαναγρός +290,0 8,5 από Λαχανιά 19,5 13% 77% 7% 3% Προφύλια +360,0 7,3 από Βάτι 10,2 από Απολακκιά 14,8 19% 42% 36% 3% Χλμ αποστάσεις Δ.Δ. από γειτονικά και έδρα Δήμου και ποσοστιαία κατανομή έκτασης κάθε Δ.Δ. Τα πληρέστερα μετεωρολογικά στοιχεία και για την μεγαλύτερη περίοδο 8

9 παρατηρήσεων (από το 1955) καταγράφονται στον σταθμό της ΕΜΥ, στο αεροδρόμιο της Ρόδου. Στοιχεία για το μέσο ύψος μηνιαίων βροχοπτώσεων παρέχονται και από την Υπηρεσία Εγγείων Βελτιώσεων (ΥΕΒ) για τους σταθμούς Κατταβιάς και Απολακκιάς, για μικρότερες όμως περιόδους παρατηρήσεων. Γενικά το κλίμα της περιοχής χαρακτηρίζεται ως εύκρατο και τυπικό μεσογειακό νησιώτικο κλίμα, με ήπιο και σχετικά υγρό χειμώνα και ξηρό καλοκαίρι. Από τα διαθέσιμα στοιχεία προκύπτει ότι οι θερμότεροι μήνες είναι από τον Μάιο μέχρι τον Οκτώβριο. Η υψηλότερη μέση θερμοκρασία είναι τον Αύγουστο 27,1 ο C, ενώ η χαμηλότερη τον Ιανουάριο 11,9 ο C. Οι περισσότερες βροχοπτώσεις παρατηρούνται το Δεκέμβριο και τον Ιανουάριο και ακολούθως το Φεβρουάριο. Η Νότια Ρόδος απολαμβάνει 310 ημέρες ηλιοφάνειας ετησίως -τη μεγαλύτερη ηλιοφάνεια ανάμεσα στα 25 κράτη- μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης (εκτός της Κύπρου) και φυσικά τη μεγαλύτερη σε σύγκριση με ολόκληρη την Ευρωπαϊκή ήπειρο. Οι μήνες με τη μεγαλύτερη ηλιοφάνεια είναι από το Μάιο μέχρι και το Σεπτέμβριο. Πάντως οι νεφοσκεπείς μέρες είναι ελάχιστες και τους μήνες Απρίλιο, Οκτώβριο, Νοέμβριο. Γενικά οικονομικά στοιχεία Ο Δήμος Νότιας Ρόδου ακολουθεί αν και σε μικρότερο βαθμό τους ρυθμούς «τριτογενοποίησης» των οικονομικών δραστηριοτήτων και της απασχόλησης, που καταγράφονται για την Ρόδο, γεγονός που εκφράζει την συνεχώς αυξανόμενη σημασία του τουρισμού (αλλά και των κατασκευών) στην τοπική οικονομία. Το κατά κεφαλήν ΑΕΠ στον Δήμο, ανέρχεται στο 73% του αντίστοιχου της Ρόδου. Η συμμετοχή του πρωτογενή τομέα στην διαμόρφωση του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος (ΑΕΠ), ενώ μειώνεται σταδιακά και διαχρονικά, παραμένει εντούτοις μεγαλύτερη απ ότι η αντίστοιχη της Ρόδου (12% έναντι 7%). Από επιτόπιες μαρτυρίες φαίνεται ότι η πιο πάνω στατιστική καταγραφή δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα, που (χωρίς να μπορεί να επιβεβαιωθεί) εκτιμά την συμμετοχή αυτή σε πολύ μεγαλύτερο ποσοστό (γύρω στο 50%). Η παρούσα εκτίμηση μπορεί να προέρχεται από το γεγονός ότι οι εγγεγραμμένοι δεν ταυτίζονται απαραίτητα με τον μόνιμο πληθυσμό, οπότε εγγεγραμμένοι οι οποίοι δεν είναι μόνιμοι κάτοικοι και απασχολούνται σε άλλους κλάδους εκτός του πρωτογενούς, επηρεάζουν ανοδικά την συμμετοχή των άλλων κλάδων έναντι του πρωτογενούς, ως προς την συμμετοχή τους στο ΑΕΠ, όπως επίσης και από το γεγονός ότι το συνολικό προϊόν του πρωτογενούς τομέα δεν καταγράφεται πάντοτε. Η απασχόληση στον πρωτογενή τομέα, ενώ επίσης μειώνεται σταδιακά, παραμένει εντούτοις υψηλότερη από την αντίστοιχη της Ρόδου (26,4% έναντι 5,3%). Το ανά απασχολούμενο ΑΕΠ του πρωτογενούς τομέα, ανέρχεται μόλις στο 80-83% του 9

10 αντίστοιχου μέσου όλων των παραγωγικών τομέων. Ο δείκτης παραγωγικότητας του πρωτογενούς τομέα βρίσκεται στο 83% (123% για την Ρόδο), ενώ ο αντίστοιχος του τριτογενή τομέα στο 108% (109% για την Ρόδο) και ο αντίστοιχος του δευτερογενούς (κυρίως κατασκευές-μεταποίηση) στο 86% (66% για την Ρόδο) Τα βασικά οικονομικά μεγέθη (απασχόληση, προϊόν) του Δήμου Νότιας Ρόδου συνοψίζονται στον παρακάτω πίνακα, στον οποίο απεικονίζονται σε σύγκριση με τα αντίστοιχα μεγέθη, της Νήσου Ρόδου, του Νομού Δωδεκανήσου, της Ελλάδας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης. ΔΕΙΚΤΗΣ ΔΗΜΟΣ ΝΗΣΟΣ ΝΟΜΟΣ ΠΕΡΙΦΕ ΕΛΛΑΔΑ Ε.Ε. Ν.ΡΟΔΟΥ ΡΟΔΟΣ ΔΩΔ/ΣΟΥ -ΡΕΙΑ Πληθυσμός (2001) ,1 (χιλ) (χιλ) % Ενεργού πληθυσμού 31,2 44,4 42,9 41,6 42,1 46,0 Ποσοστό ανεργίας (%) 9,6 19,3 17,8 15,1 11,1 8,9 Πυκνότητα πληθυσμού (κάτοικοι ανά km2) Κατά κεφαλήν ΑΕΠ (Ευρώ) Ποσοστό στο κατά κεφαλήν ΑΕΠ της Ε.Ε. (%) 11, 4 83,5 69, ,4 89,5 79,3 76,5 67,2 100 Κατανομή (%) της απασχόλησης στον : -Πρωτογενή Τομέα 26,4 5,3 6,9 9,2 15,2 6,4 -Δευτερογενή Τομέα 13,9 19,1 19,5 23,3 23,0 30,9 -Τριτογενή Τομέα 59,7 75,7 73,6 67,5 61,8 62,7 Συμμετοχή των τριών Τομέων στο Α.Ε.Π. (%): -Πρωτογενής 12,1* 7,38 8,42 5,00 17,08 2,7 -Δευτερογενής 16,1* 15,02 16,75 15,00 27,44 33,6 -Τριτογενής 71,8* 77,60 74,83 80,00 55,48 63,7 10

11 Πηγή 2001: EUROSTAT, ΕΣΥΕ Πηγή 1996*: ΚΕΠΕ, EUROSTAT ENVIPLAN: Μελέτη χωρικών επιπτώσεων των Κοινοτικών Προγραμμάτων και Πολιτικών στο επίπεδο της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου, 1996 Βασικά οικονομικά μεγέθη Δ. Νότιας Ρόδου Συγκρίσεις ΧΡΗΣΕΙΣ ΓΗΣ ΈΚΤΑΣΗ (στρ.) ΠΟΣΟΣΤΟ Καλλιεργούμενες εκτάσεις ,0% Βοσκότοποι ,4% Δάση ,0% Λοιπά ,6% Πίνακας χρήσεων γης Η διασπορά των οικισμών, το σχετικά μικρό πληθυσμιακό τους μέγεθος και η έλλειψη ενός μεγάλου οικιστικού κέντρου στον Δήμο, σε συνδυασμό με την έλλειψη κάποιας μεταφορικής υποδομής κλίμακας (π.χ. ενός λιμανιού ή Α/Δ), δείχνουν τον παραδοσιακά κυρίαρχο αγροτικό χαρακτήρα της περιοχής. Η προσπάθεια δημιουργίας ενός πρότυπου αγροτικού οικισμού στον Άγιο Παύλο Κατταβιάς κατά την περίοδο της Ιταλικής διοίκησης, επιβεβαίωνε την παραπάνω τάση. Στο πλαίσιο των εξελίξεων αλλάζουν και οι οικισμοί. Από οικιστικά κέντρα αγροτικών πληθυσμών και δραστηριοτήτων, εξελίσσονται παράλληλα σε κέντρα εξυπηρέτησης και φιλοξενίας τουριστικών-παραθεριστικών και συμπληρωματικών δραστηριοτήτων και παροχής υπηρεσιών. Η διαδικασία αυτή είναι περισσότερο εμφανής στα οικιστικά κέντρα, που γειτνιάζουν με παραθαλάσσιες περιοχές ανάπτυξης τουριστικών παραθεριστικών δραστηριοτήτων (Γεννάδι, Ασκληπιειό, Λαχανιά), γεγονός που αντανακλάται στην εγκατάσταση σ αυτούς τους οικισμούς, ανάλογων χρήσεων: τουριστικά καταλύματα και εμπορικές χρήσεις στο Γεννάδι, υποδομές εξυπηρέτησης τουριστών παραθεριστών στο Ασκληπιειό και Λαχανιά, αλλά και σε όλους τους υπόλοιπους οικισμούς. Αρκετά εγκαταλειμμένα μέχρι πρόσφατα ακίνητα ανακαινίζονται, τόσο από ξένους (π.χ. Λαχανιά), όσο και από πρώην κατοίκους των οικισμών ή/και των απογόνων τους, που διαμένουν μόνιμα εκτός Δήμου (π.χ. Ασκληπιειό, Βάτι, Γεννάδι, κτλ.). Η διαδικασία μετάλλαξης του χαρακτήρα των οικισμών του Δήμου, είναι λιγότερο εμφανής στους ορεινούς οικισμούς (Προφύλια, Ίστριο, Μεσαναγρό) και στους οικισμούς με ακόμη έντονη αγροτική οικονομία (Απολακκιά, Κατταβιά, Ίστριο). 11

12 Γενικά κοινωνικά στοιχεία Ο συνολικός πληθυσμός του Δήμου, με βάση τα στοιχεία απογραφής της ΕΣΥΕ, το 2001 ήταν άτομα, που αντιπροσωπεύει το 3,7% της νήσου Ρόδου και το 2,3% του νομού την ίδια χρονιά. Η εξέλιξη του πληθυσμού του Δήμου την 20ετία ήταν αρνητική και συμβάδισε με το γενικότερο κλίμα μετανάστευσης (εξωτερική ή/και εσωτερική προς τα βόρεια του νησιού) τη περίοδο εκείνη. Αντίθετα, την τελευταία 20ετία η εξέλιξη του πληθυσμού στον Δήμο είναι θετική και φαίνεται να προσεγγίζει συνολικά τους ρυθμούς του νησιού και του νομού. Η αύξηση του πληθυσμού είναι στοιχείο αναπτυξιακής και οικονομικής ανάκαμψης. Βέβαια ο πραγματικός πληθυσμός είναι κατά πολύ μικρότερος απ αυτό των απογραφών, είναι όμως γεγονός η αυξητική τάση του πληθυσμού. Η πυραμίδα ηλικιών παρουσιάζει ανισορροπίες με εμφανή τη μειωμένη παρουσία των ηλικιών λόγω μετακίνησης του νεαρού πληθυσμού προς την πόλη της Ρόδου. Θετική εμφανίζεται η εικόνα των παραγωγικών ηλικιών από Η αναπτυξιακή και η δημογραφική εξέλιξη του Δήμου, επηρεάσθηκε και επηρεάζεται (άλλοτε θετικά και άλλοτε αρνητικά) άμεσα από την αναπτυξιακή και δημογραφική εξελικτική δυναμική κυρίως της Πρωτεύουσας του νησιού. Το σύνολο των απασχολούμενων στον Δήμο Νότιας Ρόδου κατά την απογραφή του 1991 (στοιχεία για το 2001 δεν είναι ακόμα επεξεργασμένα) είναι άτομα δηλαδή ποσοστό 41% του συνολικού πληθυσμού. Το ποσοστό των απασχολούμενων είναι ιδιαίτερα υψηλό και υπερβαίνει το μέσο όρο της Επαρχίας Ρόδου. Οι δηλώσαντες άνεργοι είναι μόλις το 2,92% του πληθυσμού. Τα δύο αυτά στοιχεία απασχόλησης αποτελούν ήδη ένα πρώτο θετικό δείγμα της αναπτυξιακής δυναμικότητας της περιοχής. Ονομασία Πληθυσμός (κάτοικοι) Νομός Δωδεκαννήσου Νήσος Ρόδου Δήμος Νότιας Ρόδου Δ.Δ. Απολακκιάς Δ.Δ. Αρνίθας Δ.Δ. Ασκληπιείου Δ.Δ. Βατίου

13 Δ.Δ. Γενναδίου Δ.Δ. Ιστρίου Δ.Δ. Κατταβιάς Δ.Δ. Λαχανιάς Δ.Δ. Μεσαναγρού Δ.Δ. Προφύλιας Πηγή: Έτη , «Αναπτυξιακή Δωδεκαννήσου», Έτος 2001, ΕΣΥΕ Δημογραφικά στοιχεία Το ποσοστό απασχόλησης στον πρωτογενή τομέα είναι σχεδόν τριπλάσιο από το αντίστοιχο της επαρχίας (15,0% των οικονομικά ενεργών, έναντι 6,0% στην επαρχία). Οι τουριστικές δραστηριότητες προσελκύουν αρκετό εποχιακό πληθυσμό που απασχολείται και διαμένει στη περιοχή για οκτώ περίπου μήνες το χρόνο. Η κατανομή της απασχόλησης ανά τομέα παραγωγής φαίνεται στον πίνακα που ακολουθεί. Δήμος Νότιας Ρόδου Επαρχία Ρόδου Π ρ ω τ ο γ ε ν ή ς Αριθμός ατόμων % απασχόλησης % οικ/κά ενεργού πληθ. Αριθμός ατόμων % απασχόλησης % οικ/κά ενεργού πληθ ,8 14, ,9 5,6 τ ο μ έ α ς Δευτερογενής τομέας ,1 18, ,6 20,6 Τριτογενής τομέας ,5 57, ,4 64,2 Δεν δήλωσαν 120 6,6 6, ,0 4,8 13

14 Σύνολο ,0 97, ,0 95,2 Οικονομικά ενεργοί , ,0 Οικονομικά ενεργοί κάτω των , ,1 Άνεργοι 55 2, ,8 Πηγή: ΕΣΥΕ Κατανομή απασχόλησης ανά τομέα παραγωγής 14

15 Βασικές παράμετροι Γεωγραφικά δεδομένα / χρήσεις γης Στα πλαίσια εκπόνησης του ΣΧΟΑΠ (απομένει η τελική έγκριση από τη Δημοτικό Συμβούλιο) για το Δήμο Νότιας Ρόδου δημιουργήθηκαν χάρτες χρήσεων γης για την απεικόνιση της υπάρχουσας κατάστασης αλλά και των μελλοντικών προτεινόμενων παρεμβάσεων/αναπτυξιακών στόχων. Στο παράρτημα παρατίθενται οι δύο χάρτες που συνοδεύουν το Χωροταξικό Σχέδιο του Δήμο Νότιας Ρόδου. Επίσης ο Δήμος κατασκεύασε και τυπώνει τουριστικό χάρτη που απεικονίζει τα ενδιαφέροντα (πολιτιστικά, ιστορικά, περιβαλλοντικά) για επίσκεψη μέρη και γραφικές διαδρομές. Ο χάρτης αυτός θα αναρτηθεί και σε ξύλινους πίνακες ανακοινώσεων που βρίσκονται κατά μήκος των προτεινόμενων γραφικών διαδρομών προς ενημέρωση των περιηγητών/τουριστών. Στο παράρτημα παρατίθεται η πινακίδα του συγκεκριμένου χάρτη. Δεν υφίστανται μέχρι στιγμής χάρτες χρήσεων γης για την περιοχή συνεπώς δεν νοείται η δυνατότητα ενημέρωσής τους. Αυθαίρετη δόμηση παρατηρείται κυρίως κατά μήκος του επαρχιακού οδικού άξονα, χωρίς όμως αυτή η δόμηση να είναι καταγεγραμμένη καθώς επίσης και στο παραλιακό μέτωπο, πιο συγκεκριμένα στο Κιοτάρι και στον Οικοδομικό Συνεταιρισμό Νισυρίων στη θέση Λυσίρα-Πλημμύρι. Υφίσταται αρμόδιο γραφείο για την καταγραφή αυθαιρέτων κτισμάτων εκτός του πολεοδομικού συγκροτήματος της Ρόδου, στη Νομαρχία Δωδεκανήσου (εδρεύει στην πόλη της Ρόδου) αλλά δεν έχει προβεί μέχρι στιγμής σε αυτοψίες στην περιοχή. Κατάσταση παράκτιου περιβάλλοντος Οι ήπιες παράκτιες περιοχές (παραλίες) αποτελούν το 42% των ακτών του Δήμου. Αυτές οι περιοχές είναι στην Δυτική πλευρά (από Πάνω Γιαλό μέχρι Φούρνοι), ο αμμώδης «ομφάλιος λώρος» του Πρασονησίου, το Πλημμύρι και το συνεχόμενο τμήμα του κόλπου του Γενναδίου έως την Λάρδο. Τα κύματα εξαρτώνται από τους επικρατούντες ανέμους. Οι κύριοι και πιο επικίνδυνοι άνεμοι προέρχονται από την δύση. Οι δυτικοί και βορειοδυτικοί άνεμοι προκαλούν την δημιουργία κυμάτων στις δυτικές ακτές του νησιού, σε αντίθεση με τους ανατολικούς ανέμους και ειδικά τους νοτιοανατολικούς οι οποίοι είναι πολύ πιο ήπιοι. 15

16 Περιοχή Φούρνοι, παραλία Από στοιχεία της UNEP Final report on physico - chemical pollution monitoring, αναφέρονται τα ακόλουθα: Η αλμυρότητα των νερών κυμαίνεται από 38,91 ppt (gr/kg) το Μάϊο σε 39,39 ppt τον Σεπτέμβριο (Καρύδης και άλλοι 1987, 1988). Η τιμή γύρω από τα 37,5 gr/kg, δείχνει την ύπαρξη γλυκού νερού κοντά στις ακτές, που πιθανά προέρχονται από ακταίες πηγές. Η θερμοκρασία των επιφανειακών υδάτων στην ευρύτερη θαλάσσια περιοχή κυμαίνεται από 17,52 0 C τον Φεβρουάριο σε 26,40 0 C τον Αύγουστο. Γενικά η ποιότητα των θαλασσινών νερών, όσον αφορά τις φυσικο-χημικές παραμέτρους, είναι πολύ καλή. Η απουσία βιομηχανικών μονάδων στην Νότια Ρόδο μπορεί να θεωρηθεί ένας βασικός λόγος της χαμηλής χημικής ρύπανσης από βαρέα μέταλλα και πετρελαϊκά παράγωγα. Η κύρια πηγή ρύπανσης προέρχεται από τα αστικά απόβλητα και την απόπλυση από τα γεωργικά φάρμακα. Είναι επίσης σημαντικό να αναφερθεί ότι η απουσία ποταμών και η ύπαρξη μόνο χειμάρρων με εποχιακή ροή κατά την διάρκεια του έτους - ρέουν κατά την διάρκεια του χειμώνα - αποτελούν την πηγή μεταφοράς ρύπων από τις οικιστικές και αγροτικές δραστηριότητες στη θάλασσα. Κατάσταση ορεινών περιοχών Στο Δήμο Νότιας Ρόδου δεν έχουν παρατηρηθεί εκδηλώσεις έντονων φαινομένων όπως κατολισθήσεις, μετακινήσεις εδαφών, διαβρωτικές διεργασίες από πλημμυρικά φαινόμενα. Κατολισθήσεις δημιουργούνται κατά καιρούς στους πρόποδες εξάρσεων με ασταθείς μαργαϊκούς ασβεστόλιθους και φλύσχη (Κατταβιάς). Δεν εμφανίζονται τα φαινόμενα αποψίλωσης, αποδάσωσης και αυθαίρετης δόμησης στις ορεινές περιοχές του Δήμου. Σημαντικό όμως πρόβλημα για το Δήμο αποτελούν οι συχνές πυρκαγιές. Κατά την πενταετία μόνο, το 24% περίπου των 16

17 δασικών εκτάσεων του Δήμου κάηκε από πυρκαγιές ( στρέμματα), από τα οποία 689 στρέμματα αμιγώς δασικά. Βασικές αιτίες φαίνεται να αποτελούν οι εμπρησμοί, εκούσιοι ή/και ακούσιοι, μέσω των «καψαλών», δηλαδή εμπρησμών χορτολιβαδικών εκτάσεων με στόχο τον εμπλουτισμό των νέων φυτών με καλύτερα θρεπτικά συστατικά για την βόσκηση. Η έλλειψη δασικών δρόμων και επαρκών μέτρων πρόληψης και πυρόσβεσης (σε ανθρώπινο και υλικοτεχνικό δυναμικό), σε συνδυασμό με τη μεγάλη εδαφική επιφάνεια και το δύσκολο τοπογραφικό ανάγλυφο, καθιστούν τις δασικές εκτάσεις του Δήμου εξαιρετικά ευάλωτες στις πυρκαγιές και δύσκολη την αποκατάστασή τους. Ενέργεια Η ηλεκτρική ενέργεια προέρχεται από τον εγκατεστημένο Θερμοηλεκτρικό Σταθμό στη Σορωνή της Ρόδου. Πολλοί κατοικοι εξακολουθούν κατά τη διάρκεια του χειμώνα να καλύπτουν μέρος των αναγκών θέρμανσης μέσω των τζακιών με πρώτη ύλη τα ξύλα. Παλαιότερα, όπως μας πληροφόρησε ο κ ος Καραγεωργίου Ιωάννης, υπάλληλος του Δήμου, κατά τα έτη λειτουργούσε στην περιοχή εργοστάσιο κοπής ξύλου στο Δ.Δ. του Ασκληπειού και σε συνεργασία με τους δασικούς συναιτερισμούς εξήγαγαν την ξυλεία μέσω θαλάσσιας μεταφοράς στη Λάρδο της νήσου Ρόδου, για εσωτερική κατανάλωση για θέρμανση και κατασκευές. Για την ανάγκη της υλοτομίας απασχολούνταν περί τα 50 άτομα την περίοδο λειτουργίας του εργοστασίου. Παράλληλα για ανάγκες θέρμανσης κυρίως χρησιμοποιείται και το πετρέλαιο ως πρώτη ύλη (σόμπες). Επιπλέον στην περιοχή είναι χωροθετημένα δύο αιολικά πάρκα, συνδεδεμένα στο δίκτυο και γίνονται δειλά βήματα για την αξιοποίηση του ηλιακού δυναμικού του τόπου με την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών συστημάτων. Ο θερμοηλεκτρικός Σταθμός στην επαρχία Σορωνής, αποτελείται από δέκα μονάδες και με βασικό καύσιμο μαζούτ και ντίζελ, εγκατεστημένης ισχύος KW και μέγιστη ζήτηση KW. Στο Δήμο Νότιας Ρόδου έχει αποφασισθεί να χωροθετηθεί νέος ΘΗΣ. Για το νέο ΘΗΣ (βλ. Παράρτημα) υπάρχουν διαβεβαιώσεις από τις τοπικές αρχές και τη ΔΕΗ για μη επιβάρυνση της περιοχής από κάπνα, θόρυβο, μεταφορά καυσίμων κλπ., ωστόσο οφείλει να σημειωθεί ότι η περιοχή που χωροθετείται ο νέος σταθμός βρίσκεται πλησίον της περιοχής του Πρασονησίου, ένα τοπίο εξαιρετικής ομορφιάς και πλησίον καλλιεργούμενων εκτάσεων του Δ.Δ. Κατταβιάς. 17

18 ΑΗΣ Ρόδου (Σορωνή) Σε αυτό το σημείο αξίζει επίσης να επισημανθεί ότι η ευρύτερη περιοχή που θα εγκατασταθεί ο νέος σταθμός, αποτελεί σήμερα πεδίο βολής και ασκήσεων του ελληνικού στρατού με εμφανή τα σημάδια από τις βολές και τις ερπύστριες, καθιστώντας ήδη την περιοχή «προβληματική». Εμφανή σημάδια πεδίου βολής και ασκήσεων πλησίον Πρασονησίου Επιπλέον χρειάζεται να επισημανθεί ότι η τοπική κοινωνία της Νότιας Ρόδου «ανησυχεί» περισσότερο για την διέλευση των πυλώνων υψηλής τάσης παρά για την εγκατάσταση του νέου σταθμού. Πράγματι, oι πυλώνες θα τοποθετηθούν σε όλη τη διαδρομή από το εργοστάσιο ηλεκτροπαραγωγής στην Κατταβιά μέχρι να συναντήσουν το υφιστάμενο δίκτυο υψηλής τάσης στο Δήμο Αρχαγγέλου. Σύμφωνα με την χάραξη, διέρχονται σε μικρή απόσταση από τους οικισμούς με αποτέλεσμα πέραν της αισθητικής υποβάθμισης, τα κτήματα από τα οποία διέρχονται να χάνουν την αξία τους. Επιπρόσθετα καλλιεργείται στους κατοίκους ο φόβος για κινδύνους στην υγεία από τη 18

19 διέλευση ρεύματος υψηλής τάσης «έξω από τα σπίτια τους» με αποτέλεσμα να αυτό να αποτρέπει ακόμη και την καλλιέργεια των «δεσμευμένων» αυτών εκτάσεων. Ζητήθηκαν στοιχεία από το αρμόδιο γραφείο της Δημόσιας Επιχείρησης Ηλεκτρισμού στη Ρόδο και στην Αθήνα για τα ποσά κατανάλωσης ενέργειας στο Δήμο Νότιας Ρόδου, αλλά δεν εδόθησαν διότι έκριναν ότι η διαρροή τέτοιων στοιχείων ευνοεί τον ανταγωνισμό της επιχείρησης. Στο Δήμο Νότιας Ρόδου είναι ήδη χωροθετημένα και λειτουργούν δύο αιολικά πάρκα. Το πρώτο βρίσκεται στην περιοχή του Μεσαναγρού αποτελούμενο από πέντε ανεμογεννήτριες συνολικής ισχύος 3MW και το δεύτερο στην περιοχή Κατταβιά αποτελούμενο από μια ανεμογεννήτρια ισχύος 0,11MW. Αιολικό πάρκο Μεσαναγρού (5 Α/Γ) Έχουν ήδη δοθεί άδειες για εγκατάσταση δύο νέων αιολικών σταθμών. Ο πρώτος στη θέση Βίγλα στο Δ.Δ. Κατταβιάς, της Δημόσιας Επιχείρησης Ηλεκτρισμού Α.Ε. ισχύος 5,25MW και αποτελούμενος από επτά ανεμογεννήτριες, θα λειτουργεί σε παράλληλη σύνδεση με το δίκτυο της ΔΕΗ. Ο δεύτερος της εταιρείας «ΑΕΙΦΟΡΙΚΗ ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΟΥ Α.Ε.» αποτελούμενος από πέντε ανεμογεννήτριες, θα εγκατασταθεί στη θέση Χαλάτα της Νότιας Ρόδου, θα έχει ισχύ 3,3MW και θα λειτουργεί και αυτός σε παράλληλη σύνδεση με το δίκτυο της ΔΕΗ. Να αναφέρουμε επίσης πως το ποσοστό εγκατεστημένων θερμοσιφωνικών συστημάτων είναι πολύ υψηλό, γεγονός που από τη μια συνεισφέρει στη παραγωγή ενέργειας με φιλικότερους προς το περιβάλλον τρόπους, αλλά από την άλλη η ύπαρξη των συστημάτων αυτών σε μεγάλο αριθμό στους χαρακτηριζόμενους ως παραδοσιακούς οικισμούς αλλοιώνει ακριβώς αυτόν τον παραδοσιακό χαρακτήρα. 19

20 Ασκληπειό, παραδοσιακός οικισμός ωστόσο με εμφανή παρουσία θερμοσιφωνικών συστημάτων Όσον αφορά στη βιομάζα και στη γεωθερμία δεν υφίσταται καμία είδους αξιοποίησής του. Υπάρχει βέβαια το σενάριο της αξιοποίησης της βιομάζας του ΧΥΤΑ που πρόκειται να εγκατασταθεί στο Δήμο. Στερεά απόβλητα-απορρίμματα Τα απορρίμματα διατίθενται σε οργανωμένο χώρο στην περιοχή του Δ.Δ. Γενναδίου. Ο χώρος αυτός δέχεται ποσότητες απορριμμάτων που υπολογίζονται σε 15 τόνους ετησίως, του Δήμου Νότιας Ρόδου αλλά και του Δήμου Λινδίων. Δεν έχει εκπονηθεί κάποια μελέτη για τη λειτουργία του χώρου, δεν πρόκειται για περιφραγμένη έκταση και πραγματοποιείται απόθεση και καθημερινή επικάλυψη των απορριμμάτων. Πέραν των αστικών απορριμμάτων ο χώρος δέχεται μπάζα και παλιά αυτοκίνητα. Δυστυχώς η απόθεση των μπαζών δεν γίνεται κατά αποκλειστικότητα στο χώρο ταφής απορριμμάτων στο Γεννάδι, αλλά και ανεξέλεγκτα, κυρίως σε κοίτες χειμάρρων, σε όλα τα δημοτικά διαμερίσματα και σε σημεία κατά μήκος των «γραφικών διαδρομών» που έχουν δημιουργηθεί για την ανάδειξη του φυσικού πλούτου της περιοχής. 20

21 Χώρος απόθεσης και ταφής απορριμμάτων στο Δ.Δ. Γενναδίου Πεταμένα μπάζα παραπλεύρως «γραφικής διαδρομής» Η κατασκευή Χώρου Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων έχει ήδη ενταχθεί από την Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου για χρηματοδότηση από το Γ Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης. Επίσης έχει ήδη εκπονηθεί μελέτη και το έργο βρίσκεται στο στάδιο έγκρισης/ψήφισης από το Δημοτικό συμβούλιο. Συγκεκριμένα, ο ΧΥΤΑ προβλέπεται να κατασκευαστεί σε περιοχή μεταξύ των δημοτικών διαμερισμάτων Γενναδίου και Βατίου, στη θέση με τοπωνύμιο «Ποτηρού» που ανήκει διοικητικά στο Δ.Δ. Γενναδίου και βρίσκεται εντός των ορίων του γηπέδου του υφιστάμενου Χώρου Διάθεσης Απορριμμάτων Νότιας Ρόδου. Η συνολική έκταση που θα χρησιμοποιηθεί για τα έργα του ΧΥΤΑ είναι περίπου 25 στρέμματα, ενώ ο «ενεργός» χώρος ταφής καταλαμβάνει έκταση 18 περίπου στρεμμάτων με περίοδο λειτουργίας δέκα (10) χρόνια. Σε μικρή 21

22 απόσταση στα νότια-νοτιοανατολικά του χώρου βρίσκονται ιδιόκτητες εκτάσεις, οι οποίες αν μελλοντικά απαλλοτριωθούν, ο ΧΥΤΑ θα μπορέσει να επεκταθεί προς αυτή την κατεύθυνση. Το έργο πρόκειται να εξυπηρετεί πέραν του Δήμου Νότιας Ρόδου και τους Δήμους Λινδίων, Καμείρου και Ατταβύρου. Σύμφωνα με τελευταίες πληροφορίες έχουν προκύψει κάποια προβλήματα σχετικά με το έργο. Ζητήθηκε ο ΧΥΤΑ να εξυπηρετεί και το Δήμο Αρχαγγέλου σύμφωνα με τον περιφερειακό σχεδιασμό, γεγονός που καθιστά απαραίτητη τη νέα διαστασιολόγησή του, ώστε να δεχθεί και τις νέες αυτές ποσότητες απορριμμάτων. Συνεπώς οι διαδικασίες έχουν παγώσει διότι κρίνεται απαραίτητη η εκπόνηση εκ νέου μελέτης. Δεν πραγματοποιείται καμία ενέργεια ανακύκλωσης στην περιοχή και δεν υπάρχει υποδομή για να δεχθεί τέτοιου είδους πρωτοβουλία. Διαχείριση υδατικών πόρων Γενικά Το υδρογραφικό δίκτυο στον Δήμο Νότιας Ρόδου είναι πλούσιο και έχει μορφή δενδριτική. Οι τοπικοί χείμαρροι παρουσιάζουν εποχιακή μόνο ροή και τα χαρακτηριστικά τους φανερώνουν την τάση της γρήγορης επιφανειακής αποστράγγισης. Η χειμαρρική ροή των κλάδων και οι αυξανόμενες ανάγκες σε νερό για άρδευση και ύδρευση, καθώς και τα έντονα φαινόμενα υφαλμύρωσης πολλών περιοχών, οδήγησαν στην ανάγκη εκπόνησης μελετών για τον εντοπισμό ευνοϊκών θέσεων υδάτινων ταμιευτηρίων (φραγμάτων και εξωποτάμιων λιμνοδεξαμενών). Με την Αναγνωριστική μελέτη του ΥΠΓΕ (Ιανουάριος 1991), εντοπίστηκαν συνολικά 12 εξωποτάμιες λιμνοδεξαμενές, χωρητικότητας μέχρι m 3 και δύο (2) φράγματα ύψους ως 20m. Μέχρι σήμερα έχουν κατασκευαστεί το φράγμα της Απολακκιάς και η λιμνοδεξαμενή Σκολωνίτη στο Δ.Δ. Γενναδίου. Περιοχές με αυξημένη πιθανότητα πλημμυρών δεν έχουν εντοπιστεί στον Δήμο. Ωστόσο κατά το παρελθόν οι πλημμυρικές ροές τοπικών χειμάρρων, ύστερα από έντονες βροχοπτώσεις, προκάλεσαν σε σημεία του Δήμου φαινόμενα υπερχείλισης, στα οποία συντέλεσαν κυρίως οι άστοχες ανθρώπινες παρεμβάσεις όπως μπάζωμα ρεμάτων, ανεπαρκή αποστραγγιστικά μέτρα κλπ. και λιγότερο οι γεωλογικές και μορφολογικές συνθήκες. 22

23 Χείμαρρος που διέρχεται πλησίον του Δ.Δ. Ασκληπειού Λιμνοδεξαμενή Σκολωνίτη Φράγμα Απολακκίας Η ικανοποίηση των υδρευτικών αναγκών του Δήμου γίνεται κυρίως από γεωτρήσεις και δευτερευόντως από πηγές (για τους ορεινούς οικισμούς). Προβλήματα 23

24 επάρκειας και πιέσεων εμφανίζονται κατά τους καλοκαιρινούς μήνες (περίοδος αιχμής), ιδίως στις ανατολικές περιοχές. Προβλήματα αναφέρονται πρόσφατα και για την Κατταβιά, όπου το νερό των γεωτρήσεων κρίνεται ακατάλληλο λόγω της περιεκτικότητάς του σε νιτρικά. Για την κάλυψη των υδρευτικών προβλημάτων του Δήμου προβλέπεται η δημιουργία ενός ενιαίου συστήματος τροφοδότησης από το Κιοτάρι ως την Κατταβιά, με την δημιουργία δύο ή τριών κεντρικών δεξαμενών που θα διασυνδέονται με κεντρικό τροφοδοτικό αγωγό. Ο τελευταίος θα μπορεί μελλοντικά να συνδεθεί με το δίκτυο Κάλαθου Λάρδου και κατ επέκταση με το φράγμα του ποταμού Γαδουρά. Από τις κεντρικές δεξαμενές θα τροφοδοτούνται οι μικρότερες των Δ.Δ. και τα εσωτερικά τους δίκτυα. Σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία για τις καταγραφόμενες καταναλώσεις νερού των Δ.Δ. του Δήμου Νότιας Ρόδου γίνονται οι ακόλουθες παρατηρήσεις και εκτιμήσεις. Ο δείκτης «άτομα ανά υδρόμετρο» στα Δ.Δ. Ασκληπιείου και Γενναδίου, επιβεβαιώνει την ύπαρξη και άλλων σημαντικών καταναλωτών πλην της κατοικίας γεγονός που δείχνει την ένταση των τουριστικών δραστηριοτήτων, αλλά και την έντονη παρουσία παραθεριστικής κατοικίας στις προαναφερόμενες περιοχές. Σύμφωνα με πληροφορίες τα δίκτυα εξυπηρετούν και αρδευτικές ανάγκες. Το ίδιο αλλά σε μικρότερο βαθμό και με μικρότερη βαρύτητα ισχύει και για τα Δ.Δ. Απολακκιάς, Βάτι και Λαχανιάς. Δισεπίλυτη εμφανίζεται η υδροδότηση των υφιστάμενων και προτεινόμενων τουριστικών υποδομών στο Πρασονήσι, γιατί η άντληση νερών από τοπικά πηγάδια, σε συνδυασμό με την ανυπαρξία αποχετευτικού δικτύου, έχουν φθάσει την κατάσταση σε επικίνδυνο σημείο. Η συνολική μικτή μέση ημερήσια κατανάλωση προκύπτει m3/ημ ή 271 λτ/ατ/ημ. Στην προσπάθεια προσέγγισης της οικιακής μέσης ημερήσιας κατανάλωσης, γίνεται η εκτίμηση ότι αυτή αφορά το 50% της κατανάλωσης στο Δ.Δ. Ασκληπιείου και το 40% της κατανάλωσης στο Δ.Δ. Γενναδίου. Με τις εκτιμήσεις αυτές η συνολική οικιακή μέση ημερήσια κατανάλωση προκύπτει 751 m3/ημ ή 174 λτ/ατ/ημ και η αντίστοιχη θερινή (μέγιστη) ημερήσια κατανάλωση περίπου 260 λτ/ατ/ημ, ως μέση τιμή για όλα τα Δ.Δ. Με βάση τις ανάγκες και το υφιστάμενο δυναμικό, το υδάτινο ισοζύγιο είναι ελλειμματικό στα Δ.Δ. Ασκληπιείου, Γενναδίου, Απολακκιάς και Κατταβιάς. Η κατάσταση παρουσιάζεται ακόμα δυσμενέστερη στο Δ.Δ. Ασκληπιείου, αφού σύμφωνα με πληροφορίες η πηγή Μαλενό δεν συνεισφέρει προς το παρόν το δυναμικό της. Τέσσερα χιλιόμετρα βόρεια του οικισμού της Απολακκιάς βρίσκεται το ομώνυμο φράγμα που κατασκευάστηκε το 1987 με χωρητικότητα 8,0 εκ. m 3 και με στόχο την κάλυψη αρδευτικών αναγκών (30% της χωρητικότητάς του). Η 24

25 εκμετάλλευση του φράγματος αυτού είναι σήμερα μειωμένη και θα μπορούσε να διερευνηθεί η δυνατότητα χρησιμοποίησής του και για την παράλληλη κάλυψη υδρευτικών αναγκών. Οι συνολικές αρδευτικές ανάγκες υπολογίζεται ότι φθάνουν τα 6,0 εκ. m 3 το χρόνο, κατανεμημένες κυρίως στη περίοδο από τα μέσα Απριλίου έως και τον Σεπτέμβριο (165 μέρες), περίοδος που συμπίπτει με τις αιχμές ύδρευσης. Έτσι οι ημερήσιες ανάγκες άρδευσης προκύπτει ότι είναι m 3 περίπου, σχεδόν δεκαπλάσιες από τις αντίστοιχες ανάγκες ύδρευσης. Οι αρδευόμενες εκτάσεις στον Δήμο είναι στρ. περίπου. Από αυτά στρ. βρίσκονται στην περιοχή της Απολακκιάς (πρόσφατος αναδασμός) και εξυπηρετούνται από το αρδευτικό δίκτυο που τροφοδοτείται από το ομώνυμο φράγμα. Από το ίδιο εξυπηρετούνται και εκτάσεις στα Δ.Δ. Αρνίθας, Ίστριου και Μεσαναγρού. Η λιμνοδεξαμενή του Σκολωνίτη, με χωρητικότητα m3, αρδεύει κάποιες εκτάσεις στα Δ.Δ. Λαχανιάς και Γενναδίου. Οι υπόλοιπες αρδευόμενες εκτάσεις εξυπηρετούνται από γεωτρήσεις και πηγάδια. Πρόβλημα υφαλμύρωσης, λόγω των συνθηκών διαχείρισης, εμφανίζεται ήδη, σύμφωνα με πληροφορίες, στο ΝΑ μέτωπο (Βάτι, Γεννάδι, Λαχανιά, Κατταβιά). Στον πίνακα που ακολουθεί φαίνονται οι υφιστάμενες πηγές, γεωτρήσεις και δεξαμενές του Δήμου Νότιας Ρόδου για σκοπούς ύδρευσης και άρδευσης. Α/Α Δ.Δ. Π- πηγή Παροχή m 3 /ημέρα Θέση Χειμώνα Καλοκαίρι 1 Ασκληπιείου Μαλενό Λαχανιά Αγ.Ειρήνη Ίςτριος Αρνίθα Αρνίθα Πίττι Βάτι Αγγειό Γεννάδι Σκωλόνα Προφύλια Πηγές ανά Δ.Δ. του Δήμου Νότιας Ρόδου Ως προς την κάλυψη των αναγκών, η κατάσταση των υδρευτικών δικτύων εντός των οικισμών κρίνεται ικανοποιητική, αφού το ποσοστό εξυπηρέτησης των κατοίκων (κάλυψη δικτύου), ανέρχεται στο 89%, αλλά η κατάσταση του δικτύου εμφανίζει προβλήματα και χρήζει άμεσων επισκευών. 25

26 Εξοικονόμηση πραγματοποιείται μόνο σε επίπεδο ξενοδοχειακών μονάδων με τη μορφή της αξιοποίησης του νερού, που απολήγει από τους βιολογικούς καθαρισμούς αυτών των μονάδων, για πότισμα των φυτεμένων προαύλιων χώρων τους. Διαχείριση λυμάτων Όσον αφορά το αποχετευτικό δίκτυο του Δήμου, τα Δ.Δ. Γενναδίου, Ασκληπιείου, Αρνίθας, Μεσαναγρού, Ιστρίου και Προφύλιας είναι συνδεδεμένα σε αποχετευτικό δίκτυο (το μεγαλύτερο μέρος των οικισμών, το συνεκτικό κομμάτι) που απολήγει σε ρέματα και αυτό του Γενναδίου και στη θάλασσα, ενώ στα υπόλοιπα επικρατεί η λύση του βόθρου σε κάθε οικεία. Στο Πρασονήσι η αποχέτευση πραγματοποιείται σε ιδιωτικούς βόθρους που απαιτούν συχνές εκκενώσεις. Πιο συγκεκριμένα με αναφορά σε φυσικά μέρη, παρατηρούνται τα ακόλουθα: Σύστημα Συλλογής Τρεις (3) οικισμοί δεν διαθέτουν δίκτυα εξυπηρέτησης αλλά ιδιωτικούς βόθρους. Πρόκειται για τους: Βάτι, Κατταβιά και Λαχανιά. Ένας (1) οικισμός, η Απολακκιά έχει ιδιόρρυθμη, μη ελεγχόμενη εξυπηρέτηση: ιδιωτικοί βόθροι και ακατάστατο δίκτυο συλλογής νερών έκπλυσης (μικρά βάθη, ακανόνιστες κλίσεις) Ένας (1) οικισμός, το Γεννάδι (έδρα του Δήμου), έχει κακή εξυπηρέτηση στο μεγαλύτερο μέρος της έκτασής του, με παλιό σύστημα αβαθών τάφρων. Αναφέρθηκαν προβλήματα δυσλειτουργίας (εμφράξεις, αδυναμία συντήρησης) και οσμών. Οι υπόλοιποι πέντε (5) οικισμοί: Αρνίθα, Ασκληπιείο, Ίστριο, Μεσαναγρός και Προφίλια διαθέτουν δίκτυα ακαθάρτων, σχετικά πρόσφατα κατασκευασμένα, που εξυπηρετούν τους υφιστάμενους κατοίκους. Σύστημα Μεταφοράς Τα λύματα των οικισμών που διαθέτουν δίκτυα μεταφέρονται με βαρύτητα προς χαμηλότερα σημεία σε αποστάσεις m από τους οικισμούς, εκτός από το Ασκληπιείο όπου το σημείο που καταλήγουν βρίσκεται εντός των ορίων του οικισμού. Σύστημα Επεξεργασίας Διάθεσης Είναι το ίδιο και για τους πέντε οικισμούς που διαθέτουν δίκτυα ακαθάρτων: σηπτική δεξαμενή και ελεύθερη διάθεση σε παρακείμενη μισγάγγεια, ρέμα ή ποταμό. 26

27 Στους οικισμούς Απολακκιά και Γεννάδι δεν υφίσταται έργο πριν την διάθεση Μονάδες επεξεργασίας λυμάτων λειτουργούν μόνο σε ξενοδοχειακές μονάδες, τρεις στον αριθμό, που εδρεύουν στην περιοχή Κιοτάρι. Οι υπόλοιπες ξενοδοχειακές μονάδες διαθέτουν βόθρους. Σύμφωνα με πληροφορίες, η επιτυχημένη λειτουργία των προηγούμενων αυτοδύναμων συστημάτων αποχέτευσης δεν είναι πάντοτε διασφαλισμένη και πολλές φορές η διάθεση γίνεται σε ανάντη του παραλιακού μετώπου εσωτερικές θέσεις, κατά τρόπο μη ελεγχόμενο. Όσο αφορά τις σηπτικές δεξαμενές, εφόσον σχεδιάζονται και λειτουργούν ορθολογικά, μπορεί να αφαιρούν ένα μέρος των ρυπαντικών φορτίων, ενώ το υπόλοιπο μπορεί να αφαιρείται μέσω ενός επίσης ορθολογικού συστήματος υπεδάφιας διάθεσης που πρέπει να ακολουθεί. Οι χρόνοι παραμονής των λυμάτων στις υφιστάμενες σηπτικές δεξαμενές υπολογίζεται ότι είναι 2 έως 3 μέρες στη μέση παροχή και 1,5 έως 2,0 μέρες στη μέγιστη. Οι χρόνοι αυτοί εκτιμάται ότι στους οικισμούς Αρνίθα, Μεσαναγρός και Προφίλια είναι μεγαλύτεροι (περίπου διπλασιάζονται), αν λάβει κανείς υπόψη τις μικρότερες καταναλώσεις νερού που παρουσιάζονται στους οικισμούς αυτούς σε σχέση με το μέσο μέγεθος του Δήμου, ενώ αντίθετα στον οικισμό Ασκληπιείο είναι μικρότεροι για τον αντίστοιχο λόγο. Προς το παρόν λοιπόν, στους οικισμούς Αρνίθα, Μεσαναγρός και Προφίλια οι σηπτικές δεξαμενές μπορεί να θεωρηθούν υπερδιαστασιολογημένες. Οριακά επαρκείς κρίνονται αυτές του οικισμού Ασκληπιείο, που όμως χωροθετούνται εντός των ορίων του. Σε κανέναν οικισμό δεν υφίσταται πεδίο υπεδάφιας διάθεσης και οι υπερχειλίσεις των δεξαμενών διατίθενται επιφανειακά στις παρακείμενες βαθιές γραμμές. Στους ιδιωτικούς βόθρους δεν υφίσταται θεσμοθετημένη δυνατότητα τακτικών ελέγχων και παρεμβάσεων από αρμόδιες Υπηρεσίες, όπως υπάρχουν σε άλλες χώρες (π.χ. Καναδάς, Αυστραλία). Όπως επίσης παρατηρείται σε πολλές περιπτώσεις οι βόθροι ταυτίζονται με την απ ευθείας απορροφητική διάθεση. Έτσι συνήθως συμβαίνει η υποβάθμιση των υπεδάφιων πόρων στις περιοχές που εξυπηρετούνται με ιδιωτικούς βόθρους. Σχολιάζοντας λοιπόν συγκεντρωτικά σε επίπεδο Δήμου το υφιστάμενο σύστημα αποχέτευσης λυμάτων, διαπιστώνονται τα ακόλουθα : Για το 35% των κατοίκων (Απολακκιά, Βάτι, Κατταβιά και Λαχανιά) υπάρχουν ιδιωτικοί βόθροι. Αν σ αυτούς προστεθεί και το Γεννάδι, που έχει κακή εξυπηρέτηση, προκύπτει ότι για το 50% του σημερινού πληθυσμού δεν υφίσταται ορθολογικό σύστημα διαχείρισης (συλλογή, επεξεργασία διάθεση) των λυμάτων. Τα υφιστάμενα συστήματα επεξεργασίας και διάθεσης χαρακτηρίζονται είτε 27

28 οριακά (Ασκληπιείο), είτε ελλιπή (έλλειψη πεδίων διάθεσης). Συμπερασματικά η σημερινή κατάσταση εγκυμονεί κινδύνους για την υγεία και το περιβάλλον. Τα υφιστάμενα έργα αποχέτευσης λυμάτων στους οικισμούς του Δήμου Νότιας Ρόδου παρουσιάζονται συγκεντρωμένα στο Παράρτημα. Μεταφορές κινητικότητα Εκτελούνται καθημερινά δρομολόγια από την έδρα του Δήμου (Γεννάδι) προς τα υπόλοιπα Δ.Δ. του Δήμου, προς τον γειτονικό Δήμο Λίνδου και τέλος προς την πρωτεύουσα του νησιού, τη Ρόδο. Η συχνότητα των δρομολογίων μεταβάλλεται εποχικά, περισσότερα και πυκνότερα δρομολόγια κατά τη θερινή περίοδο. Παρατηρήθηκε όμως ότι μια διαδρομή έως την πόλη της Ρόδου που αντιστοιχεί σε λεπτά με Ι.Χ., με το λεωφορείο της γραμμής ο χρόνος αυτός διπλασιάζεται λόγω συνεχών στάσεων (σε παραλίες και ξενοδοχειακά συγκροτήματα) καθ όλο το μήκος της διαδρομής έως την πρωτεύουσα και λόγω καθυστέρησης έκδοσης εισιτηρίων αφού δεν υπάρχει εισπράκτορας. Βέβαια το φαινόμενο αυτό είναι εποχικό, συναντάται μόνο τους θερινούς μήνες. Από τους κατοίκους της περιοχής οι μεταφορές χαρακτηρίζονται ελλιπείς με έμφαση στη σύνδεση των Δ.Δ. μεταξύ τους και όχι στη σύνδεση με την πρωτεύουσα. Πέραν της δημόσιας συγκοινωνίας, υπάρχει και δημοτική συγκοινωνία που μεταφέρει τους μαθητές από κάθε Δ.Δ. στα σχολεία που εδρεύουν στο Γεννάδι. Επιπλέον στα πλαίσια του προγράμματος «Βοήθεια στο σπίτι» εξυπηρετείται και η μεταφορά ηλικιωμένων προς τα ιατρικά κέντρα. Δεν παρατηρούνται κυκλοφοριακά προβλήματα στην ευρύτερη περιοχή του Δήμου διότι ο αριθμός των αυτοκινήτων που χρησιμοποιεί το οδικό δίκτυο του Δήμου δεν χαρακτηρίζεται υψηλός. Ούτε έχει καταγραφεί μεγάλος αριθμός σοβαρών ατυχημάτων. Προβλήματα στάθμευσης δεν παρουσιάζονται, παρά μόνο στο κέντρο ίσως κάποιων οικισμών που οι δρόμοι είναι στενοί και δεν επιτρέπουν τη στάθμευση και πολλές φορές ούτε τη διέλευση των οχημάτων. Όλες οι θαλάσσιες μεταφορές την παρούσα στιγμή πραγματοποιούνται μέσω της πρωτεύουσας. Υπάρχει η προοπτική για δημιουργία λιμανιού-μαρίνας στο Πλημμύρι με στόχο ορισμένες συνδέσεις με τα γύρω νησιά (π.χ. Χάλκη, Τήλος) να πραγματοποιούνται από εκεί, καθώς επίσης και προοπτική αξιοποίησης του παλαιού στρατιωτικού αεροδρομίου της Κατταβιάς. 28

29 Τουρισμός Η αισθητή βελτίωση των οδικών διασυνδέσεων του Δήμου με το υπόλοιπο νησί, συνέβαλε αποφασιστικά στην ζήτηση εγκατάστασης τουριστικών-ξενοδοχειακών δραστηριοτήτων σε παραλιακές περιοχές του Δήμου. Εντός των ορίων του Δήμου (ΝΑ παράλια) λειτουργούν (1996) 25 ξενοδοχειακές μονάδες, συνολικής δυναμικότητας κλινών σε σύνολο της νήσου Ρόδου, εκ των οποίων 3 μονάδες 5 και 4 αστέρων, δυναμικότητας κλινών στο Κιοτάρι. Αντίθετα, στο Γεννάδι συγκεντρώνονται μονάδες Γ κατηγορίας (συνολικής δυναμικότητας 523 κλινών), με μέσο όρο δυναμικότητας 40 κλινών. Υπολογίζονται πρόσθετα, κλίνες σε νοικιαζόμενα δωμάτια (13-15% των ξενοδοχειακών κλινών). ΑΑ Α Β C D E Σύνολο Μ Κ Μ Κ Μ Κ Μ Κ Μ Κ Μ Κ Μ Κ Απολακκιάς Ασκληπειού Γενναδίου Λαχανιάς Σύνολο Πηγή: ΕΟΤ, Τμήμα Δωδ/νήσου Ξενοδοχειακό δυναμικό Δ. Νότιας Ρόδου 1997 Τουριστική περιοχή Κιοτάρι, ξενοδοχειακά συγκροτήματα 29

30 Η ΕΧΜ Νήσου Ρόδου, προτείνει την δημιουργία νέων ξενοδοχειακών κλινών 5 και 4 αστέρων (με ελάχιστο μέγεθος μονάδων 200 κλινών) και 3 αστέρων, με χρονικό ορίζοντα το 2010, χωρίς άμεσο κίνδυνο σημαντικών αρνητικών επιπτώσεων στο κοινωνικό και περιβαλλοντικό επίπεδο. Το πλαφόν ξενοδοχειακών κλινών που προτείνεται στην Νότια Ρόδο μέχρι το 2010 ( κλίνες), υποστηρίζεται ότι βασίσθηκε στις αρχές της «βιώσιμης ανάπτυξης», με κριτήρια που αφορούν στην χωρητικότητα των αμμωδών παραλιών, στις ανάγκες σε νερό και σε διαθέσιμη γη και στις δυνατότητες της περιοχής να εξυπηρετήσει τους επισκέπτες τουρίστες, από απόψεως ανθρωπίνου δυναμικού. Οι τουρίστες που επισκέπτονται τον Δήμο Νότιας Ρόδου είναι στην πλειοψηφία τους αλλοδαποί. Η σειρά κατά αριθμό αφίξεων (πλήθος τουριστών από κάθε χώρα) έχει ως εξής: Γερμανοί, Ιταλοί, Άγγλοι και ακολουθούν σε μικρά ποσοστά Πολωνοί και Τσέχοι. Πρόκειται για ηλικίες άνω των 40 κυρίως, για άτομα που επιζητούν την ηρεμία στις διακοπές τους μιας και η φυσιογνωμία του Δήμου διαφέρει κατά πολύ από αυτή του μεγαλύτερου μέρους του νησιού (πόλη της Ρόδου, Λίνδος, Φαληράκι). Από χωροταξική άποψη ο τουρισμός συγκεντρώνεται: στην παραλία Κιοτάρι, όπου βρίσκονται οι μεγαλύτερες μονάδες του Δήμου, της οποίας η ανάπτυξη είναι σχετικά πρόσφατη (μετά το 1988), στην παραλία Γεννάδι και μέσα στον οικισμό Γεννάδι και πρόσφατα στον οικισμό Λαχανιά, ο οποίος είναι παραδοσιακός, και παρουσιάζει ανάπτυξη σε ειδικό τουρισμό. Δεν παρουσιάζεται καμία μορφή εναλλακτικού τουρισμού στον Δήμο. Η μόνη μορφή τουρισμού που επικρατεί είναι αυτή του μαζικού τουρισμού, «βραχιολάκι» ή «all inclusive». Πρόκειται για τη μορφή αυτή που οι ξενοδοχειακές μονάδες (κυρίως οι τρεις μεγάλες που βρίσκονται στο Κιοτάρι) παρέχουν κάθε είδους υπηρεσία στον τουρίστα μέσα στους χώρους της μονάδας αφού αυτός επιδεικνύει κάθε φορά το «βραχιολάκι» που του φορούν με την άφιξή του στο ξενοδοχείο. Αποτέλεσμα του είδους αυτού του τουρισμού είναι ο επισκέπτης στην περιοχή να μην ενδιαφέρεται να γνωρίσει τον τόπο, και να περιορίζεται για κολύμπι, φαγητό, ποτό, χορό, διασκέδαση, λοιπές δραστηριότητες εντός έκτασης που καταλαμβάνει η ξενοδοχειακή μονάδα. Στην ιστοσελίδα του Δήμου παρατίθενται πληροφορίες για την διαφήμιση του τόπου καθώς και στοιχεία ξενοδοχειακών μονάδων και δραστηριοτήτων στις οποίες μπορεί να επιδοθεί ο επισκέπτης. Είναι επίσης αναρτημένος χάρτης με τα κυριότερα σημεία φυσικού κάλλους και πολιτιστικού ενδιαφέροντας, εκκλησίες, προστατευόμενες περιοχές και γραφικές διαδρομές. Η μόνη δράση μέχρι στιγμής προς την κατεύθυνση του ποιοτικού τουρισμού είναι η δημιουργία «γραφικών διαδρομών» και ενός «οικολογικού μονοπατιού» - διάσπαρτων στην περιοχή - όπου ο επισκέπτης μπορεί να απολαύσει το τον περίπατό του πεζός αλλά και με όχημα.. Μελανό σημείο της δράσης είναι οι σωροί από μπάζα 30

31 και λοιπά σκουπίδια που παρατηρούνται κατά μήκος μερικών από τις διαδρομές αυτές. Στο Κιοτάρι, όπου συγκεντρώνεται η τουριστική δραστηριότητα, στο οδικό δίκτυο κατά μήκος της παραλίας, παρατηρείται σε μικρό βέβαια βαθμό το φαινόμενο στάθμευσης πληθώρας αυτοκινήτων και στις δύο πλευρές του δρόμου, με αποτέλεσμα τη δυσκολία διέλευσης των κινούμενων οχημάτων. Επίσης, στην περιοχή του Πρασονησίου, που έλκει φανατικούς της ιστιοσανίδας λόγω των δυνατών πνεόντων ανέμων, παρατηρείται το φαινόμενο του ελεύθερου κάμπινγκ, μάλιστα λίγα μέτρα από την ακτή, καθώς και λειτουργία ξενοδοχειακών μονάδων (ενοικιαζόμενα δωμάτια νόμιμη λειτουργία) και επιχειρήσεων που δεν συνάδουν με το κάλλος και το χαρακτηρισμό της περιοχής ως ιδιαίτερης αξίας. Πρωτογενής παραγωγή Η εκμεταλλεύσιμη γεωργική γη στο Δήμο της Νότιας Ρόδου είναι στρέμματα. Το 70% της γεωργικής γης ανήκει σε ιδιώτες και το 30% στο δημόσιο και την εκκλησία. Από πλευράς ανάγλυφου, η περιοχή εμφανίζει ένα εκτεταμένο πεδινό επίπεδο, υψηλής γεωργικής παραγωγικότητας το οποίο χωροθετείται στις παραλιακές ζώνες, στη νότια και δυτική πλευρά της, ενώ υπερυψωμένες λοφώδεις εκτάσεις σχηματίζονται στη βόρεια πλευρά της περιοχής. Οι αρδευόμενες εκτάσεις είναι στρέμματα περίπου (15,0% των καλλιεργούμενων). Κυρίαρχες καλλιέργειες για ολόκληρο τον Δήμο είναι οι αροτραίες καλλιέργειες, ακολουθούν οι δενδρώδεις με τις ελιές και σε μεγάλη απόσταση τα κηπευτικά είδη. Εγκαταλελειμμένα και σε αγρανάπαυση βρίσκονται περίπου στρέμματα. Οι αροτραίες καλλιέργειες καταλαμβάνουν συνολικά έκταση περίπου στρεμμάτων, με πρώτη σε ύψος παραγωγής καλλιέργεια του είδους, το σκληρό σιτάρι. Οι κηπευτικές καλλιέργειες καταλαμβάνουν συνολικά έκταση 700 στρεμμάτων περίπου και από αυτά μόλις το 5% καταλαμβάνονται από στεγασμένους χώρους καλλιέργειας (θερμοκήπια, φυτώρια). Οι δενδρώδεις καλλιέργειες καταλαμβάνουν συνολικά έκταση στρεμμάτων. Η πρώτη σε ύψος παραγωγής καλλιέργεια του είδους είναι η ελαιοποιήσιμη ελιά. Στην δεύτερη θέση από πλευράς σημασίας για τις δενδρώδεις καλλιέργειες είναι τα εσπεριδοειδή. H κτηνοτροφία ως δραστηριότητα συμμετέχει με πολύ μικρό ποσοστό στη διαμόρφωση του γεωργικού εισοδήματος στην περιοχή του Δήμου Νότιας Ρόδου. Υπάρχουν περί τις 20 κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις αιγοπροβάτων (μόνο 5 είναι ημισταυλισμένης μορφής) και ο αριθμός των εκτρεφομένων ζώων ανέρχεται περίπου σε Τα αιγοπρόβατα είναι ελεύθερης βοσκής και δημιουργούν προβλήματα στο περιβάλλον. 31

32 Τα δάση δεν έχουν παραγωγικό χαρακτήρα. Υπάρχουν τέσσερα καταφύγια θηραμάτων που καλύπτουν έκταση στρεμμάτων περίπου. Η αλιεία είναι σε ερασιτεχνικό επίπεδο γιατί δεν υπάρχει αλιευτική παράδοση, παρά το ότι στη θαλάσσια περιοχή της Νότιας Ρόδου υπάρχουν σημαντικά αλιευτικά πεδία. Στη περιοχή Πλημμύρι λειτουργεί η μόνη υδατοκαλλιέργεια της νήσου Ρόδου (με ετήσια παραγωγή 200 τόνους) και ιχθυογεννητικός σταθμός. Εκτάσεις σιτηρών στο Δ.Δ. Απολακκιάς Αλιευτικό καταφύγιο στο Πλημμύρι Παρουσιάζεται αυτάρκεια στα παραγόμενα προϊόντα του Δήμου, όπως για παράδειγμα στο λάδι, αλλά γίνεται εισαγωγή ποσοτήτων κρέατος, γάλακτος και πατάτας από λοιπούς Δήμους του νησιού ή και από άλλες περιοχές της Ελλάδας. Στο Δ.Δ. Καταβιάς, εξαιτίας της εντατικής καλλιέργειας και χρήσης λιπασμάτων, παρατηρείται το φαινόμενο της νιτροποίησης των εδαφών, με αποτέλεσμα 32

33 τη ρύπανση του υδροφόρου ορίζοντα με ήδη εμφανή τα προβλήματα. Ο δευτερογενής τομέας εμφανίζεται προς το παρόν χωρίς ιδιαίτερο δυναμισμό και ακολουθεί πτωτική τάση. Η μόνη βιομηχανία παραγωγής πλίνθων στο Γεννάδι έκλεισε πρόσφατα λόγω των προβλημάτων του τομέα στις νησιώτικες περιοχές. Όμως, όπως αναφέρεται στο «Επιχειρησιακό Σχέδιο Δράσης» του Δήμου διαπιστώνεται στην περιοχή η ζήτηση αλλά και οι ευνοϊκές προοπτικές ανάπτυξης, ιδιαίτερα εάν υπάρξουν ενέργειες υποστήριξης των νέων επενδύσεων, των παρακάτω δραστηριοτήτων: Συντήρηση και συσκευασία φρούτων και λαχανικών. Παραγωγή και συντήρηση κρέατος Επεξεργασία ξύλου και κατασκευή προϊόντων από ξύλο. Παραγωγή προϊόντων αλευρόμυλων. Παραγωγή γαλακτοκομικών προϊόντων. Επεξεργασία και συσκευασία αρωματικών φυτών. Στο Δ.Δ. Κατταβιάς, η επαναλειτουργία ενός παλαιότερου συνεταιρισμού γυναικών, μπορεί να αποτελέσει ευκαιρία απασχόλησης γυναικών οι οποίες υποαπασχολούνται στην γεωργία ή τον τουρισμό. Ίδρυση βιοτεχνικών οικοτεχνικών μονάδων μεταποίησης αγροτικών προϊόντων με ονομασία προέλευσης (π.χ. παραγωγή τραχανά ή χυλοπίτες από ντόπιο σιτάρι και γάλα, η παραγωγή τυριού, κλπ.). Αξιοποίηση της ρητίνης των πεύκων των δασών της περιοχής. Φυσικό περιβάλλον Από άποψη φυσικού περιβάλλοντος, η περιοχή της Ρόδου είναι μοναδική και περιλαμβάνει σημαντικά οικοσυστήματα και βιοτόπους. Στη Ρόδο έχουν παρατηρηθεί τρεις βασικοί τύποι οικοσυστημάτων: τα δάση, οι θαμνώδεις εκτάσεις και οι υγρότοποι. Τα δάση του Δήμου, όπως ήδη έχει αναφερθεί, καλύπτουν ποσοστό 15% της επιφάνειάς του περίπου. Τα κύρια είδη δασικής βλάστησης είναι κωνοφόρα: πεύκα και κυπαρίσσια. Αναφέρεται στον Έμπωνα το προστατευμένο (με βάση την Υ.Α /6459/1986) δάσος «άγριου» κυπαρισσιού. Οι θαμνώδεις εκτάσεις καλύπτουν ποσοστό 59% της επιφάνειας του Δήμου και αποτελούνται κυρίως από φυτοκοινωνίες των αειφύλλων πλατυφύλλων με πυκνή κάλυψη και της μακίας βλάστησης με αραιή βλάστηση φρυγάνων. Η πανίδα της περιοχής περιλαμβάνει απειλούμενα, κινδυνεύοντα και σπάνια είδη όπως η χελώνα Caretta caretta, η χελώνα Μύδας, η μεσογειακή φώκια, κλπ. Στην ιχθυοπανίδα αναφέρεται το γκιζάνι(cyprinidae), προστατευόμενο είδος της περιοχής. Κατά μήκος των ακτογραμμών της περιοχής εντοπίζονται σε αρκετές περιοχές αμμοθίνες, αλλά, προφανώς λόγω έλλειψης σχεδίου διαχείρισης των προστατευόμενων 33

34 περιοχών και των περιοχών ιδιαίτερου φυσικού κάλλους, παρατηρείται υποβάθμιση μέσω της ανεξέλεγκτης απόθεσης απορριμμάτων και της «καταπάτησης» τους από τους επισκέπτες μέσω του ελεύθερου κάμπινγκ (βλ. Πρασονήσι) Στο Δήμο Νότιας Ρόδου, οι περιοχές που χρήζουν προστασίας, ανάδειξης και διατήρησης, είναι οι ακόλουθες : Φράγμα Απολακκιάς: Πρόκειται για τεχνητή λίμνη (χωρητικότητας περίπου 8,0 εκ. m 3 ), μεμονωμένη, εσωτερική και μόνιμα κατακλυζόμενη από νερά. Χαρακτηρίζεται ως ορεινός υγρότοπος, ενώ η λεκάνη κατάκλυσης του ταμιευτήρα είναι περίπου στρέμματα. Η χλωρίδα συντίθεται από διάφορα είδη όπως τραχεία πεύκη, κουμαριά, κλπ. Όσον αφορά την πανίδα, διάφορα είδη πτηνών έχουν εγκατασταθεί στην περιοχή της λίμνης και για αυτά προβλέπονται μέτρα ειδικής διατήρησης σύμφωνα με την οδηγία 79/409. Να σημειωθεί στο σημείο αυτό ότι προβλέπεται η χωροθέτηση στην περιοχή ήπιων υποδομών για την ανάπτυξη δραστηριοτήτων όπως το άθλημα της κωπηλασίας που ήδη πραγματοποιείται στο φράγμα τα τελευταία χρόνια. Κωπηλασία στο Φράγμα Απολακκιάς Περιοχή Ακρωτηρίου Φούρνοι Ακτογραμμή Απολακκιάς: Η περιοχή διακρίνεται από ποικιλότητα περιβάλλοντος, με πολλά σπάνια είδη χλωρίδας. Η ακτογραμμή αποτελείται κυρίως από υψηλούς αμμόλοφους, ενώ στη θαλάσσια ζώνη έχει παρατηρηθεί η παρουσία χελώνας Caretta caretta και φώκιας Monachus monachus. Η παράκτια γεωλογία συνδυάζει σκληρούς ασβεστόλιθους, φλύσχη, άργιλο και ασβεστολιθική άργιλο με απολιθώματα. Το μεγαλύτερο τμήμα της περιοχής εντάσσεται στο δίκτυο Natura