Journal of Health Research in Community. Volume 2, Issue 3, Autumn Quality of Life and Related Factors in Rheumatoid Arthritis Patients

Transcript

1 مشرفه چالشگر کردآسیابی و همکاران /1 1 Journal of Health Research in Community Volume 2, Issue 3, Autumn 2016 JHRC Original article Quality of Life and Related Factors in Rheumatoid Arthritis Patients Mosharafeh Chaleshgar Kordasiabi 1* Masoumeh Akhlaghi 2 Mohsen Askarishahi 3 Leila Sabzmakan 4 Masoumeh Abbasi Shavazi 5 1- PhD of Health Education and Promotion, Department of Public Health, Health Sciences Research Center, Faculty of Health, Mazandaran University of Medical Sciences, Sari, Iran. 2- Rheumatology Subspecialty, Rheumatology Research Center, Tehran University of Medical Sciences, Tehran, Iran 3- PhD of Biostatistics, Department of Biostatistics, School of Public Health, Shahid Sadoughi University of Medical Sciences, Yazd, Iran 4- PhD of Health Education and Promotion, Department of Health Education and Promotion, Faculty of Health, Alborz University of Medical Sciences, Karaj, Iran 5- PhD of Health Education and Promotion, Department of Health Services, School of Public Health, Shahid Sadoughi University of Medical Sciences, Yazd, Iran *Corresponding author: Mosharafeh Chaleshgar Kordasiabi, Department of Public Health, Health Sciences Research Center, Faculty of Health, Mazandaran University of Medical Sciences, Sari, Iran. ABSTRACT Introduction and purpose: Assessment of quality of life (QOL) in rheumatoid arthritis (RA) patients is of great importance to provide insight to health researchers, health planners, and clinical specialists. Therefore, the aim of this study was to evaluate QOL and the factors affecting it in patients with RA. Methods: This descriptive-analytical study was performed in A total of 185 rheumatoid arthritis patients were selected using convenience sampling method at Shariati Hospital of Tehran, Iran. The data collection tools included demographic and clinical factors, health status (Arthritis Impact Measurement Scale 2 [AIMS2]), and 20-Item Short Form QOL questionnaires. Data were analyzed by SPSS 16 using univariate and multivariate regression analyses. Results: Based on the results, it was found that the mean age of patients was 46.97±11.47 years. In general, 80.5% of the participants were women, of whom 67.6% were housewives and 90% had diploma or lower education. The results showed that the mean score of physical and social dimensions of QOL were at a lower and higher level than other dimensions, respectively. Univariate analysis regression showed that QOL has a significant negative relationship with age, disease duration, and disease activity score (DAS). However, it has a significant positive relationship with education and health status. Based on multivariate regression analysis, health status, disease activity, and education determine 71.7% of QOL score. Conclusion: The findings suggested the imapct of contextual factors associated with the disease on patients' quality of life. Therefore, they can be applied in designing training programs to improve patients' quality of life. Keywords: Health status, Quality of life, Rheumatoid arthritis m.chaleshgar@mazums.ac.ir Received: 8 August 2016 Accepted: 10 December 2016 Citation: Chaleshgar Kordasiabi M, Akhlaghi M, Askarishahi M, Sabzmakan L, Abbasi Shavazi M. Quality of Life and Related Factors in Rheumatoid Arthritis Patients. Journal of Health Research in Community. Autumn 2016;2(3): مجله تحقيقات سالمت در جامعه دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی مازندران پاییز 1395 دوره 2 شماره

2 JHRC روماتوئیدجامعه در سالمت آرتریت تحقیقات به مبتال مجله بیماران در آن بر مؤثر عوامل و زندگی کیفیت بررسی 2/ پژوهشی مقاله روماتوئید آرتریت به مبتال بیماران در آن بر مؤثر عوامل و زندگی کیفیت بررسی *1 کردآسیابی چالشگر مشرفه 2 اخالقی معصومه 3 شاهی عسکری محسن 4 سبزمکان لیال 5 شوازی عباسی معصومه گروه سالمت ارتقای و آموزش تخصصی 1.1.دکترای علوم تحقیقات مرکز بهداشت دانشکده عمومی بهداشت ایران ساری مازندران پزشکی علوم دانشگاه بهداشتی روماتولوژی تحقیقات مرکز روماتولوژی 2.2 فوقتخصص تهران درمانی بهداشتی خدمات و پزشکی علوم دانشگاه ایران تهران بهداشت دانشکده حیاتی آمار تخصصی 3.3 دکترای شهید درمانی بهداشتی خدمات و پزشکی علوم دانشگاه ایران یزد یزد صدوقی آموزش گروه سالمت ارتقای و آموزش تخصصی 4.4 دکترای علوم دانشگاه بهداشت دانشکده سالمت ارتقای و بهداشت ایران کرج البرز درمانی بهداشتی- خدمات و پزشکی گروه سالمت ارتقای و آموزش تخصصی 5.5 دکترای علوم دانشگاه بهداشت دانشکده بهداشتی خدمات ایران یزد یزد صدوقی شهید بهداشتی خدمات و پزشکی گروه کردآسیابی چالشگر مشرفه مسئول: نویسنده * علوم تحقیقات مرکز بهداشت دانشکده عمومی بهداشت ایران ساری مازندران پزشکی علوم دانشگاه بهداشتی متخصصان آگاهی برای روماتوئید آرتریت به مبتال بیماران در زندگی کیفیت ارزیابی هدف: و مقدمه پژوهش از هدف رو این از است برخوردار بسیاری اهمیت از سالمتی برنامهریزان و پژوهشگران بالینی میباشد. روماتوئید آرتریت به مبتال بیماران در آن بر مؤثر عوامل و زندگی کیفیت بررسی حاضر از استفاده با و 1393 سال در میباشد تحلیلی توصیفی- مطالعات نوع از که حاضر پژوهش کار: روش ابزار شد. انجام تهران شریعتی بیمارستان روماتوئید آرتریت به مبتال بیمار 185 روی بر آسان نمونهگیری روش کیفیت SF20 پرسشنامه و بیماری بالینی و دموگرافیک عوامل پرسشنامه شامل: پژوهش این در دادهها گردآوری )AIMS2-SF: Arthritis Impact Measurement Scale2-SF( سالمت وضعیت و )Short Form 20( زندگی تکمتغیره رگرسیون روش و SPSS 16 نرمافزار از استفاده با جمعآوریشده اطالعات که است ذکر شایان بود. گرفت. قرار تحلیل و تجزیه مورد چندمتغیره و 80/5 است سال 46/97±11/47 بیماران سنی میانگین که شد مشخص آمده بهدست نتایج براساس یافتهها: زا درصد 90 حدود تحصیلی مدرک و میباشند خانهدار آنها از درصد 67/6 که هستند زن آنها از درصد پایینتر سطح در زندگی کیفیت جسمی بعد نمره میانگین که دادند نشان یافتهها است. پایینتر و دیپلم آنها تکمتغیره رگرسیون تحلیل در همچنین دارند. قرار ابعاد سایر از باالتری سطح در نقش و اجتماعی ابعاد و تحصیالت و زندگی کیفیت با معناداری و منفی همبستگی بیماری فعالیت و مدت سن که شد مشاهده تحلیل در که است ذکر به الزم دارند. زندگی کیفیت با معناداری و مثبت همبستگی سالمت وضعیت و کیفیت نمره از درصد 71/7 تعیینکننده تحصیالت و بیماری فعالیت سالمت وضعیت چندمتغیره رگرسیون بود. زندگی بود بیماران زندگی کیفیت بر بیماری با مرتبط و زمینهای عوامل اهمیت از حاکی یافتهها نتيجهگيري: زندگی کیفیت ارتقای بهمنظور بیماران برای آموزشی برنامههای طراحی جهت آنها از است الزم بنابراین کرد. استفاده سالمت وضعیت زندگی کیفیت روماتوئید آرتریت کلیدی: کلمات E mail: m.chaleshgar@mazums.ac.ir 1395/5/18 دریافت: تاریخ 1395/9/20 پذیرش: تاریخ چکیده مؤثر عوامل و زندگی کیفیت بررسی معصومه. شوازی عباسی لیال سبزمکان محسن شاهی عسکری معصومه اخالقی مشرفه کردآسیابی چالشگر استناد: (2 (: پاییز جامعه در سالمت تحقیقات مجله روماتوئید. آرتریت به مبتال بیماران در آن بر مقدمه یک )RA: Rheumatoid arthritis( روماتوئید آرتریت ناتوانی و مفصل تخریب به منجر که است خودایمنی التهابی بیماری متحرک مفاصل بهویژه و مفاصل قرینه بهطور و میشود بیماران کرده کوتاه را عمر طول همچنین میکند. مشکل دچار را اندامها

3 /3 همکاران و کردآسیابی چالشگر مشرفه سیر که دادهاند نشان مطالعات میگذارد. اثر زندگی کیفیت بر و بیماری دارای بیماران از درصد و است متغیر بیماری این خوب نسبتا سیر یک با تخفیف و تشدید دورههای با متناوب مانده ناشناخته تاکنون بیماری این اتیولوژی اگرچه میباشند. فاکتورهای از ترکیبی بیانکننده اپیدمیولوژیک مطالعات اما است برای آنها از هرکدام دخالت که هستند ژنتیکی و محیطی مختلف براساس ]1[. نمیباشد کافی بهتنهایی اما است الزم بیماری ایجاد از درصد 1 حدود که است شده مشخص صورتگرفته مطالعات سال در ]2[. میباشند روماتوئید آرتریت به مبتال جهان سراسر مردم زده تخمین درصد 0/33 معادل ایران در RA نقطهای شیوع 2008 با برابر میزان این سال در نیز زاهدان شهر در ]3[. شد برآورد درصد 0/51 سنندج شهر در 2012 سال در و درصد 0/98 میشود مشاهده زنان در بیشتر روماتوئید آرتریت ]4 5[. است شده بیماریهای ]6[. میباشد 1 به 2 بیمار مردان به زنان جنسی نسبت و بار دارای روماتوئید آرتریت کلی بهطور و استخوانی و مفصلی معلولیت مزمن طبیعت از ناشی قابلتوجه اقتصادی و اجتماعی بیماری این از ناشی هزینههای هستند. طوالنیمدت ناتوانی و همراه بهداشتی مراقبتهای هزینههای مانند مستقیم هزینههای شامل: )تهیه بیماری از ناشی هزینههای دارو( و بیمارستان )پزشک مراقبتهای جستجوی به احتیاج یا و آرتروپالستی( و الزم وسایل هزینههای یا غیرمستقیم هزینههای بیمار انتقال مانند پزشکی بیمار( مرگ یا معلولیت نتیجه در کار دادن دست )از بارآوری درد ناتوانی با همراه هزینههای شامل: غیرمحسوس هزینههای و میباشد. بیماران زندگی کیفیت بدترشدن عمده بهطور و رنج رد را قابلتوجهی دشواریهای روماتوئید آرتریت عالوهبراین مشخص پژوهشی در دارد. بههمراه زندگی کیفیت جنبههای تمام دوستان و خانواده افراد کمک به بیماران سوم دو تقریبا که شد که است داده نشان مختلف بررسیهای ]7-9[. میکنند پیدا احتیاج مقایسه در باالتری مزمن بیماری بار دارای روماتوئیدی بیماران عالوهبراین ]8[. هستند جامعه در خود همجنس و همسن افراد با بیماران از درصد 54 تا 27 حدود که هستند آن بیانگر پژوهشها میباشند. آن با همراه مزمن بیماری یک دارای RA به مبتال میتوان روماتوئید آرتریت با همراه بیماریهای مهمترین از بدخیمیها عفونتها ریوی و عروقی قلبی- بیماریهای به اشاره شکستگی ایجادکننده استئوپوروز و گوارشی بیماریهای همراه بیماریهای به ابتال افزایش این از بخشی علت که نمود عوارض مانند NSAIDs و DMARD داروهای از استفاده میزان اگرچه ] 10 [ میباشد غیره و پپتیک زخم کلیوی کبدی افزایش قابلتوجهی بهطور زمان طول در همراه بیماریهای این در ناتوانی ایجاد علل مهمترین از که است ذکر شایان ]8[. مییابد ناتوانی ایجاد سبب که است مفصلی شکل تغییر و تخریب بیماران ]11[. میشود بیماران در عملکردی انجام مازندران استان غرب در که پژوهشی در ارتباط این در روانی ابعاد و بود پایینتر سطح در زندگی کیفیت جسمی بعد شد نمرات میانگین همچنین داشت. قرار باالتری سطح در اجتماعی و سایر از پایینتر زنان در سالمتی تصور و جسمی محدودیت درد احساسی ابعاد بهجز زندگی کیفیت مؤلفههای تمامی بود حیطهها و بیماری طول و داشتند سنی گروههای با معناداری ارتباط درد و کیفیت مؤلفههای تمام با معناداری و منفی همبستگی دارای سن مبتال بیماران با ارتباط در که دیگری پژوهش در ]12[. بود زندگی زندگی کیفیت از زیرگروهها تأثیرگذارترین شد انجام RA به بود اجتماعی عملکرد و سرزندگی احساسی بعد نقش محدودیت مردان به نسبت پایینتری زندگی کیفیت نمره معناداری بهطور زنان اجتماعی اقتصادی- وضعیت و پایین سواد سطح با بیماران داشتند پایینتری زندگی کیفیت نمره دارای معناداری بهطور پایین بهتری نمره بودند شده درمان متوترکسات با که بیمارانی بودند زیستی داروهای که بیمارانی نمودند کسب روان سالمت در را داشتند اجتماعی و جسمی ابعاد در بهتری نمره میکردند دریافت به مبتال بیماران در زندگی کیفیت روانی و جسمی ابعاد نمره و عالوهبراین ]13[. بود پایین معناداری بهطور روماتوئید آرتریت

4 روماتوئید آرتریت به مبتال بیماران در آن بر مؤثر عوامل و زندگی کیفیت بررسی 4/ از نیمی شد انجام تهران شهر بیمارستانهای در که پژوهشی در دانستند مطلوب نسبتا و مطلوب را خود زندگی کیفیت بیماران در کردند. قلمداد نامطلوب را زندگی کیفیت آنها دیگر نیم و حرکت در ناتوانی خستگی شدت درد شدت بین پژوهش این زندگی کیفیت و افسردگی شدت آشکار و پنهان اضطراب تأهل وضعیت سن بین داشت. وجود معناداری آماری ارتباط کیفیت و خانواده درآمد کفایت فیزیوتراپی ابتال مدت اشتغال به توجه با ]14[. شد مشاهده معناداری آماری ارتباط نیز زندگی و روانی جسمانی زندگی کیفیت ابعاد بر روماتوئید آرتریت تأثیر آموزشی برنامهریزی هرگونه انجام بهمنظور نیز و بیماران اجتماعی مؤثر عوامل و بیماران زندگی کیفیت مورد در اطالعاتی است الزم بررسی حاضر پژوهش از هدف راستا این در باشیم. داشته آن بر آرتریت به مبتال بیماران در آن بر مؤثر عوامل و زندگی کیفیت میباشد. روماتوئید کار روش تحلیلی توصیفی- مطالعات نوع از که حاضر پژوهش مراجعهکننده روماتوئید آرتریت به مبتالیان با ارتباط در میباشد در تهران شهر شریعتی بیمارستان روماتولوژی کلینیک به مبتال بیماران تمامی را پژوهش جامعه شد. انجام 1393 سال روماتولوژی درمانگاه به مراجعهکننده روماتوئید آرتریت به از: بودند عبارت پژوهش به ورود معیارهای دادند. تشکیل بیماری تشخیص سال 65 از کمتر و 16 از باالتر سن داشتن براساس روماتولوژیست پزشک توسط روماتوئید آرتریت EuLAR و )American College Rheumatology( ACR معیار سابقه داشتن و )European League Against Rheumatism( از خروج معیارهای مقابل در بیماری. به ابتال سال یک حداقل بیماریهای نظیر دیگر مزمن بیماریهای به ابتال شامل: پژوهش جمله از روانی بیماریهای به ابتال سرطان و آسم عروقی قلبی- ابتال و روانگردان داروهای با درمانبودن تحت یا و افسردگی روماتولوژی بیماریهای سایر با همراه روماتوئید آرتریت به مبتال بیماران از نفر 185 شامل نمونه حجم پژوهش این در بود. روش به که بود روماتولوژی درمانگاه به مراجعهکننده RA به سال مهر ماه )از ماهه چهار زمانی دوره در دردسترس نمونهگیری پژوهش انجام جهت شدند. انتخاب 1393( سال دی ماه تا 1393 اطمینان آنها به و نمودند تکمیل را کتبی رضایتنامه بیماران باقی پژوهشگر نزد محرمانه بهصورت آنها اطالعات که شد داده پاسخ و پرسش بهصورت نیز دادهها گردآوری روش ماند. خواهد عالوهبراین بود. بیماران پروندههای و افراد خودگزارشدهی و دموگرافیک اطالعات شامل: اطالعات جمعآوری بهمنظور اطالعات و تأهل( وضعیت و تحصیالت شغل جنس )سن Erythrocyte( ESR میزان بیماری )مدت بیماری با مرتبط تعداد )C-Reactive Protein( CRP )Sedimentation Rate مقیاس )swollen( متورم و )tenderness( ملتهب مفاصل نمره و )VAS: Visual Analog Scale( درد شدت دیداری )DAS28: Disease Activity Score28 Joints( بیماری فعالیت AIMS2-SF: Arthritis Impact( سالمت وضعیت پرسشنامه از SF-20:( زندگی کیفیت پرسشنامه و )Measurement Scale2-SF حاوی زندگی کیفیت پرسشنامه گردید. استفاده )Short Form 20 و عملکردی وضعیتهای از هرکدام برای که میباشد سوال 20 شامل: عملکردی )وضعیت میباشد زیرمقیاس سه دارای رفاهی رفاهی وضعیت و بوده نقش و اجتماعی جسمانی عملکرد میباشد( درد و سالمت از درک روانی سالمت دربرگیرنده بهدست بین نمرهای زیرمقیاس هر برای نهایت در که نشاندهنده باشد باالتر فرد نمره هرچه که بدینصورت میآید این در دارد. بهتری رفاهی یا و عملکردی وضعیت که است این نمره هرچه که است درد زیرمقیاس استثنا زیرمقیاس تنها میان میباشد. فرد در بیشتر درد وجود نشانگر باشد باالتر آن در فرد مطالعات در SF-20 پرسشنامه اعتبارسنجی که است توجه شایان

5 /5 همکاران و کردآسیابی چالشگر مشرفه یک DAS28 عالوهبراین ]15 16[. است گرفته صورت پیشین به مبتال بیماران در بیماری فعالیت سطح سنجش برای مفید ابزار تعداد است: بخش چهار شامل که میباشد روماتوئید آرتریت )swollen( متورم مفاصل تعداد )tenderness( ملتهب مفاصل شدت دیداری مقیاس و )ESR( گلبولی سدیمانتاسیون میزان استاندارد فرمول براساس آن کل نمره که )0-100( )VAS( درد از سالمت وضعیت بررسی برای عالوهبراین میشود. سنجیده Arthritis Impact Measurement( AIMS2-SF پرسشنامه 26 دارای و است گرفته صورت قبال آن اعتبارسنجی که )Scale2 میباشد )5( همیشه تا )1( هرگز از لیکرت طیف براساس سؤال شده تشکیل زیرمقیاس پنج از پرسشنامه این ]17[. شد استفاده عاطفی وضعیت جسمانی وضعیت مقیاسهای شامل: که است میباشد نقش عملکرد وضعیت و اجتماعی تعامل وضعیت عالئم هرکدام برای که است بدینصورت آن استاندارد نمرهدهی و هک بهطوری میشود لحاظ بین 0-10 نمرهای زیرمقیاسها از ضعیف سالمت نشاندهنده صفر و بوده عالی سالمت نشانه 10 نرمافزار در اطالعات تحلیل و تجزیه بهمنظور عالوهبراین میباشد. نیز و فراوانی توزیع شامل: تحلیلی و توصیفی آمار از SPSS 16 معیار انحراف و میانگین شامل: پراکندگی و مرکزی شاخصهای تأثیر تعیین برای نیز چندگانه و تکمتغیره رگرسیون شد. استفاده رفت. بکار وابسته متغیر بر پیشبینیکننده متغیرهای مدت میانگین که است ذکر شایان داشتند. دانشگاهی تحصیالت بیماری فعالیت نمره میانگین و سال 11/10±8/36 آنها بیماری 1(. )جدول بود 3/30±1/36 در بیماری با مرتبط و دموگرافیک عوامل توصیفی اطالعات 1: جدول )185=N( پژوهش در شرکتکننده روماتوئید آرتریت به مبتال بیماران متغیر سن جنس زن مرد تأهل وضعیت مجرد متأهل مطلقه و بیوه شغل خانهدار کارمند آزاد- بازنشسته مشاغل سایر تحصیالت )درصد( تعداد 46/97±11/47 149)80/5( 36)19/5( 21)11/4( 149)80/5( 15)8/1( 125)67/6( 33)17/8( 14)7/6( 13)7( 23)12/4( 92)49/7( 50)27( 20)10/8( 3/30±1/36 11/10±8/36 6/98±9/21 یافتهها روماتوئید آرتریت به مبتال بیمار 185 حاضر پژوهش در 80/5 که کردند شرکت سال 46/97±11/47 سنی میانگین با درصد 67/6 و متأهل درصد 80/5 زن آنها از نفر( )149 درصد دارای درصد( )49/7 بیماران بیشتر همچنین بودند. خانهدار آنان درصد 10/5 تنها و بودند راهنمایی ابتدایی- تحصیالت بیسواد راهنمایی ابتدایی- دیپلم دانشگاهی تحصیالت بیماری( DAS28 ) فعالیت نمره بیماری مدت سالمت وضعیت Disease Activity Score 28 joint میباشد بین نمرات محدوده

6 روماتوئید آرتریت به مبتال بیماران در آن بر مؤثر عوامل و زندگی کیفیت بررسی 6/ کیفیت نمره مختلف ابعاد میانگین مورد در نتایج همچنین بعد نمره میانگین که میدهد نشان سالمت وضعیت و زندگی باالتر سطح در )71/46±3/50( نقش و )70/81±3/72( اجتماعی روانی و )53/24±30/13( جسمی بعد نمرههای میانگین و هستند 1(. )نمودار دارند قرار پایینتری سطح در )59/26±20/44( بالینی و دموگرافیک متغیرهای بین ارتباط تأثیر بررسی برای گردید. استفاده تکمتغیره رگرسیون از ابتدا زندگی کیفیت بر متغیر از تحصیالت متغیر مانند داشتند سطح K که متغیرهایی )برای براساس شد(. استفاده سطوح بین مقایسه برای )indicator( شاخص تحصیالت که گروهی در زندگی کیفیت نمره میانگین نتایج 16/57 و 24/37 متوسط بهطور داشتند دبیرستانی و دانشگاهی معنادار آماری بهلحاظ که آمد بهدست بیسواد افراد از بیشتر واحد مدت افزایش سال یک هر ازای به همچنین )0/005<P(. بود کاهش واحد 0/44 متوسط بهطور فرد زندگی کیفیت نمره بیماری به همچنین )0/005<P(. بود معنادار آماری نظر از که کرد پیدا زندگی کیفیت نمره بیماری فعالیت نمره در افزایش واحد هر ازای نظر از نیز رابطه این که یافت کاهش واحد 8/70 متوسط بهطور نمره افزایش ازای به نهایت در )0/001<P(. بود معنادار آماری زندگی کیفیت نمره میانگین بیماران در سن و سالمت وضعیت.)2 )جدول بیشترشد واحد 23/3 و 1/91 میزان آنهابه بر آنها تأثیر و بالینی و دموگرافیک عوامل یکمتغیره تحلیل 2: جدول پژوهش در شرکتکننده روماتوئید آرتریت به مبتال بیماران زندگی کیفیت متغیر تحصیالت راهنمایی ابتدایی- دیپلم دبیرستان- دانشگاهی بیماری مدت Β (SE) کیفیت بر بالینی و دموگرافیک عوامل تأثیر تکمتغیره تحلیل نشان پژوهش در شرکتکننده روماتوئید آرتریت بیماران زندگی فعالیت نمره بیماری مدت تحصیالت متغیرهای که میدهد کیفیت بر اثرگذار عوامل از سالمت وضعیت و سن بیماری اثر تعیین بهمنظور عوامل این بررسی برای که میباشند زندگی گردید. استفاده چندگانه رگرسیون از زندگی کیفیت بر آنها دارای که بیمارانی شد مشاهده آمده بهدست نتایج براساس واحد 11 و 7 میزان به بودند دبیرستانی و دانشگاهی تحصیالت این و داشتند بیسواد افراد به نسبت بهتری زندگی کیفیت میانگین افزایش با همچنین )0/005<P(. بود معنادار آماری بهلحاظ رابطه این و شد کمتر بیماران زندگی کیفیت میانگین بیماری فعالیت واحد هر افزایش با و )0/001<P( بود معنادار آماری بهلحاظ رابطه بیشتر واحد 1/56 بهمیزان زندگی کیفیت میانگین سالمت وضعیت )0/005<P(. بود معنادار آماری بهلحاظ نیز رابطه این که گردید وضعیت تحصیالت متغیرهای که دارد ضرورت نکته این ذکر واریانس از درصد 71/7 تعیینکننده بیماری فعالیت و سالمت 3(. )جدول R( 2 )0/717= بودند زندگی کیفیت پژوهش در شرکتکننده بیماران زندگی کیفیت ابعاد میانگین 1: نمودار P 0>001 0/339 0/002 >0/001 0/021 4/69)4/89( 16/57)5/27( 24/37)6/36( -0/442)0/19( DAS28 سن سالمت وضعیت است. مرجع بیسواد >0/001 0/022 >0/001-8/70)0/996( -0/323)0/139( 1/91)0/105(

7 /7 همکاران و کردآسیابی چالشگر مشرفه در زندگی کیفیت پیشبینیکننده عوامل چندگانه رگرسیون 3: جدول پژوهش در شرکتکننده روماتوئید آرتریت به مبتال بیماران متغیر سالمت وضعیت نتیجهگیری و بحث در آن بر مؤثر عوامل و زندگی کیفیت حاضر پژوهش در نتایج گردید. بررسی روماتوئید آرتریت به مبتال بیماران با ارتباط )71/46±3/50( نقش بعد زندگی کیفیت ابعاد میان در که داد نشان و میباشند نمره بیشترین دارای )70/81±3/72( اجتماعی بعد و بهخود را زندگی کیفیت نمره کمترین )37/29±3/02( درد بعد با برابر ابعاد میانگین که است ذکر شایان است. داده اختصاص مروری مطالعه یافتههای با حاضر پژوهش نتایج بود. 57/38±2/18 نمره باالترین دارای اجتماعی بعد آن در که همکاران و کریمی نمره با جسمی محدودیت به نمره کمترین و بود 63/4 میانگین با مشابهت بود 52/47 نیز ابعاد میانگین و داشت اختصاص 43 کیفیت کلی سطح انجامشده بررسیهای براساس ]18[. دارد دیگر از پایینتر روماتوئید آرتریت به مبتال بیماران در زندگی و درد نقش جسمانی عملکرد حیطههای در مزمن بیماریهای ناشی درد بعد حاضر پژوهش در ]19[. میباشد اجتماعی عملکرد که داشت زندگی کیفیت ابعاد بین در را نمره کمترین بیماری از در که همکاران و Cho و همکاران و ندریان یافتههای با امر این حیطههای ضعیفترین از یکی بهعنوان آرتریت از ناشی درد آن بیماران دیدگاه از دارد. همخوانی گردید عنوان زندگی کیفیت آرتریت بیماران در مداخله جهت را اولویت باالترین حیطه این نیز سالمت بر منفی تأثیری مزمن درد ]20 21[. داد نشان روماتوئید ناتوانی و عملکرد محدودیت مزمن درد به مبتال افراد در دارد. بدنی راستا این در ]22[. است شده مشاهده بیشتر روزمره کارهای در روماتوئید آرتریت به مبتال بیمار 548 بررسی با همکاران و Katz افراد میان در زندگی فعالیتهای انجام در ناتوانی که دادند نشان بین زیادی ارتباط همچنین است. رایج بسیار بیماری این به مبتال نقش ناتوانی و شد مشاهده عالئم دیگر ناتوانی با درد و خستگی ]23[. داشت بیماران روانشناختی وضعیت در قابلتوجهی متغیرهای که داد نشان حاضر پژوهش یافتههای عالوهبراین بیماری فعالیت و سالمت وضعیت بیماری مدت تحصیالت روماتوئید آرتریت به مبتال بیماران زندگی کیفیت با معناداری ارتباط مجموع در تحصیالت سطح و سالمت وضعیت متغیرهای و دارد نتایج میکنند. پیشبینی را زندگی کیفیت واریانس از درصد 72/2 سطح افزایش و سالمت وضعیت بهبود با که بود این از حاکی افزایش و میشود بهتر بیماران زندگی کیفیت میزان تحصیالت آن دلیل که دارد تأثیر زندگی کیفیت سطح در تحصیالت سطح مورد در بیماران از گروه این آگاهی سطح باالتربودن میتواند سایر کنترل و داروها صحیح مصرف درمانی روشهای اهمیت همکاران و Taylor پژوهش در باشد. خود بیماری مورد در عوامل با معناداری ارتباط پایین سواد سطح نیز همکاران و Borman و مروری مطالعه در همچنین ]24 25[. داشت پایین زندگی کیفیت سطح با مرتبط پیامدهای شد انجام همکاران و Castilo توسط که پیشرفت خطر شامل: روماتوئید آرتریت بیماری در پایین تحصیالت عملکردی ناتوانی کار انجام از ناتوانی نگرانی و افسردگی بیماری افزایش بنابراین ] 26 [ بود بیماری و ناخوشی حالتهای افزایش و در بیشتر هرچه حضور دانش و آگاهی کسب و تحصیالت سطح کیفیت افزایش جهت در عاملی احتماال اطالعات کسب و جامعه میباشد. بیماران زندگی افزایش با که شد مشاهده حاضر پژوهش یافتههای براساس P >0/001 Β (SE) 1/ 56 )0/111( R 2 0/717 DAS28 تحصیالت راهنمایی و ابتدایی دیپلم و دبیرستان دانشگاهی >0/001 0/811 0/036 0/004-3/50 )0/745( 0/688)2/86( 6/91)3/26( 11/42)3/96(

8 8/ بررسی کیفیت زندگی و عوامل مؤثر بر آن در بیماران مبتال به آرتریت روماتوئید سن مدت و فعالیت بیماری نمره کیفیت زندگی کاهش مییابد که این امر با یافتههای محمدپور و همکاران مطابقت دارد ]12[. با افزایش سن انجام فعالیتهای عادی و روزمره دچار مشکل میشود و همچنین احتمال بیماریهای مزمن افزایش پیدا میکند که همین امر میتواند توجیهی برای کاهش کیفیت زندگی مرتبط با سن در این پژوهش باشد. با افزایش طول مدت ابتال به بیماری عوارض و عالئم شدیدتر شده و همین مسأله کیفیت زندگی را بیشتر تحت تأثیر قرار میدهد. در دیگر مطالعات نیز بین مدت ابتال به بیماری و کیفیت زندگی ارتباط معناداری مشاهده گردید بدینمعنا که با افزایش مدت بیماری از کیفیت زندگی بیماران کاسته شد ]12 24[. در پژوهش Mackinnon ارتباط معناداری بین دو متغیر مدت بیماری و کیفیت زندگی وجود داشت و 90 درصد از بیمارانی که به مدت 10 سال مبتال به RA بودند کیفیت زندگی نسبتا مطلوب تا مطلوبی داشتند ]27[. در پژوهش Wickrematilake نیز در ارتباط با بیماران مبتال به RA با مدت بیماری بیش از 5 سال همبستگی مثبت و معناداری بین کیفیت زندگی با افزایش فعالیت بیماری مشاهده گردید ]28[. کشتکاران و همکاران نیز رابطه معناداری را بین سن طول مدت بیماری و سطح درآمد با کیفیت زندگی بیماران استئوآرتریت گزارش نمودند ]29[. عالوهبراین در پژوهش ندریان و همکاران وضعیت سالمت و عوامل قادرکننده بر کیفیت زندگی بیماران تأثیرگذار بودند و رفتار خودمراقبتی پس از وضعیت سالمت پیشبینیکننده کیفیت زندگی بیماران مبتال به آرتریت روماتوئید بود ]21[. این مطلب نشان میدهد که عوامل محیطی امکانات منابع و موانع مرتبط با انجام رفتارها در ارتباط هستند و این رفتارها تأثیر مثبتی بر کیفیت زندگی بیماران دارند. در پژوهش Hansson و همکاران نیز بکارگیری استراتژی خودمراقبتی باعث بهبود کیفیت زندگی بیماران گردید که این موضوع بیانگر این مطلب است که انجام رفتارهای خودمراقبتی باعث افزایش سالمت و کیفیت زندگی میشود ]31[. انجام رفتارهای خودمراقبتی سبب کاهش درد بهبود عملکرد بیماران در فعالیتهای روزانه و خودکارآمدی آنها شرکت در اجتماع و ارتباط با مردم و غیره میشود که در نهایت تأثیر بهسزایی بر کیفیت زندگی آنها دارد. الزم به ذکر است که در پژوهش Dasaliva خشکی صبحگاهی تأثیری منفی بر کیفیت زندگی بیماران مبتال به آرتریت روماتوئید داشت ]31[. براساس مطالعات انجامشده ارتباط معناداری بین افزایش شدت بیماری و کیفیت زندگی پایین در بیماران وجود دارد که با یافتههای پژوهش حاضر که در آن فعالیت بیماری و میزان درد بر انجام رفتارهای خودمراقبتی تأثیر داشت همخوانی دارد ]12 32[. در این ارتباط در پژوهش Dadoniene و همکاران و Cho و همکاران مشکالت عملکردی و ناتوانی بیماران از مهمترین پیشبینیکنندههای کیفیت زندگی در بیماران مبتال به آرتریت روماتوئید بود ]20 33[. محدودیت عملکردی و ناتوانی در بیماران مبتال به آرتریت روماتوئید )مانند مشکل در انجام کارهای روزمره و شغلی( منجر به ناتوانی در انجام نقشهای بیمار و افسردگی میشود و افسردگی نیز تأثیر بسیاری بر کیفیت زندگی بیماران دارد. در این راستا پژوهش رضویان و همکاران تأثیر افسردگی بر کیفیت زندگی را تأیید میکند ]34[. عالوهبراین در پژوهش Senra و همکاران که در آن مقایسهای بین افراد سالم و بیماران مبتال به آرتریت روماتوئید صورت گرفت بیماران مبتال به آرتریت روماتوئید کیفیت زندگی پایینتری نسبت به افراد سالم داشتند و کارکرد اجتماعی سرزندگی و نشاط ارتباط معناداری با عالئم افسردگی در گروه بیماران مبتال به آرتریت روماتوئید داشت ]35[. Englbrecht و همکاران نیز به بررسی تأثیر مثبت استراتژی سازگاری و مقابله با مشکالت روانی ناشی از بیماری آرتریت روماتوئید )ناامیدی بیچارگی و سالمت روان( پرداختند و نشان دادند که این استراتژی ارتباط مثبت و معناداری با ادراک کلی از سالمت و کیفیت زندگی بیماران دارد ]36[. عالوهبراین Rogers و همکاران در سال 2015 در پژوهشی مجله تحقيقات سالمت در جامعه دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی مازندران پاییز 1395 دوره 2 شماره

9 مشرفه چالشگر کردآسیابی و همکاران /9 که در ارتباط با بیماران مبتال به آرتریت روماتوئید انجام دادند گزارش کردند کیفیت زندگی پایین با وضعیت اقتصادی- اجتماعی پایین در ارتباط میباشد و درصد زیادی احتمال مصرف مواد مخدر و ابتال به بیماریهای ریوی از سوی این بیماران وجود دارد و این افراد حمایت بین شخصی کمتری را از جانب اطرافیان خود دریافت میکنند. همچنین در این پژوهش عنوان شد که کیفیت زندگی پایین با افزایش فعالیت بیماری درد و افسردگی همراه میباشد ]37[. در پایان باید گفت که براساس نتایج پژوهش حاضر بعد نقش و بعد اجتماعی دارای بیشترین نمره ابعاد کیفیت زندگی میباشند و بعد جسمی کمترین نمره را در این ارتباط بهخود اختصاص داده است. همچنین مشخص شد که عوامل زمینهای و مرتبط با بیماری تأثیر زیادی بر کیفیت زندگی و وضعیت سالمت بیماران دارند. با درنظر گرفتن این نکات طراحی برنامههای مداخلهای و آموزشی جهت ارتقای رفتارهای خودمراقبتی بهمنظور کنترل بیماری و کاهش فعالیت آن و نیز بهبود کیفیت زندگی بیماران توصیه میگردد. قدردانی بدینوسیله از زحمات و همکاری کلیه کارکنان و بیماران کلینیک روماتولوژی بیمارستان شریعتی دانشگاه علوم پزشکی تهران جهت انجام پژوهش حاضر نهایت تقدیر و تشکر بهعمل میآید. References 1. Akbarian M, Salehi I. Rheumatoid arthritis. Tehran: Tehran University of Medical Sciences; P. 84. (Persian) 2. Chen SY, Wang HH. The relationship between physical function, knowledge of disease, social support and self-care behavior in patients with rheumatoid arthritis. J Nurs Res 2007; 15(3): Davatchi F, Jamshidi AR, Banihashemi AT, Gholami J, Forouzanfar MH, Akhlaghi M, et al. WHO-ILAR COPCORD Study (Stage 1, Urban Study) in Iran. J Rheumatol 2008; 35(7): Moghimi N, Davatchi F, Rahimi E, Saidi A, Rashadmanesh N, Moghimi S, et al. WHO-ILAR COPCORD study (stage 1, urban study) in Sanandaj, Iran. Clin Rheumatol 2015; 34(3): Sandoughi M, Zakeri Z, Tehrani Banihashemi A, Davatchi F, Narouie B, Shikhzadeh A, et al. Prevalence of musculoskeletal disorders in southeastern Iran: a WHO-ILAR COPCORD study (stage 1, urban study). Int J Rheum Dis 2013; 16(5): Kvien TK, Uhlig T, Odegard S, Heiberg MS. Epidemiological aspects of rheumatoid arthritis: the sex ratio. Ann N Y Acad Sci 2006; 1069: Quintana G, Coral-Alvarado P. Economic impact of rheumatic diseases. New York: INTECH Open Access Publisher; Maradit-Kremers H, Gabriel SE. Epidemiology. In: Clair EW, Pisetsky DS, Haynes BF, editors. Rheumatoid arthritis. Philadelphia, PA: Lippincott Williams and Wilkins; Backman CL. Employment and work disability in rheumatoid arthritis. Curr Opin Rheumatol 2004; 16(2): Wasko MC. Comorbid conditions in patients with rheumatic diseases: an update. Curr Opin Rheumatol 2004; 16(2): Dechant SA, Matteson EL. Managing comorbidity risks in rheumatoid arthritis. Curr Opin Rheumatol 2004; 16(3): Mohammadpour M, Zarrinpour N, Abedini M, Mohammadpour RA. Quality of life in patients with rheumatoid arthritis in west of Mazandaran province, J Mazandaran Univ Med Sci 2014; 24(119): (Persian) 13. Ibn Yacoub Y, Amine B, Laatiris A, Hajjaj-Hassouni N. Health-related quality of life in Moroccan patients with rheumatoid arthritis. Clin Rheumatol 2012; 31(10): مجله تحقيقات سالمت در جامعه دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی مازندران پاییز 1395 دوره 2 شماره

10 10/ بررسی کیفیت زندگی و عوامل مؤثر بر آن در بیماران مبتال به آرتریت روماتوئید 14. Monjamed Z, Varaei SH, Kazemnejad AN, Razavian F. Quality of life in rheumatoid arthritis patients. J Hayat 2007; 13(3): (Persian) 15. Carver DJ, Chapman CA, Thomas VS, Stadnyk KJ, Rockwood K. Validity and reliability of the Medical Outcomes Study Short Form-20 questionnaire as a measure of quality of life in elderly people living at home. Age Ageing 1999; 28(2): Brzyski P, Knurowski T, Tobiasz-Adamczyk B. Validity and reliability of short form general health survey (SF-20) in population of elderly people. Przeglad Epidemiol 2002; 57(4): Taal E, Rasker JJ, Riemsma RP. Psychometric properties of a Dutch short form of the Arthritis Impact Measurement Scales 2 (Dutch AIMS2 SF). Rheumatology 2003; 42(3): Karimi S, Yarmohammadian MH, Shokri A, Mottaghi P, Qolipour K, Kordi A, et al. Predictors and effective factors on quality of life among Iranian patients with rheumatoid arthritis. Mater Sociomed 2013; 25(3): Salaffi F, Carotti M, Gasparini S, Intorcia M, Grassi W. The health-related quality of life in rheumatoid arthritis, ankylosing spondylitis, and psoriatic arthritis: a comparison with a selected sample of healthy people. Health Qual Life Outcomes 2009; 7: Cho SK, Kim D, Jun JB, Bae SC, Sung YK. Factors influencing quality of life (QOL) for Korean patients with rheumatoid arthritis (RA). Rheumatol Int 2013; 33(1): Nadrian H, Morowatisharifabad MA, Bahmanpour K. Development of a rheumatoid arthritis education program using the PRECEDE_PROCEED model. Health Promot Perspect 2011; 1(2): Reginster JY, Khaltaev NG. Introduction and WHO perspective on the global burden of musculoskeletal conditions. Rheumatology 2002; 41(Suppl 1): Katz PP, Morris A, Yelin EH. Prevalence and predictors of disability in valued life activities among individuals with rheumatoid arthritis. Ann Rheum Dis 2006; 65(6): Borman P, Toy GG, Babaoğlu S, Bodur H, Cılız D, Allı N. A comparative evaluation of quality of life and life satisfaction in patients with psoriatic and rheumatoid arthritis. Clin Rheumatol 2007; 26(3): Taylor WJ, Myers J, Simpson RT, McPherson KM, Weatherall M. Quality of life of people with rheumatoid arthritis as measured by the World Health Organization Quality of Life Instrument, short form (WHOQOL-BREF): score distributions and psychometric properties. Arthritis Rheum 2004; 51(3): López-Castillo CA, Calderón-Rojas R, Amaya- Amaya J, DeSanVicente-Célis Z, Mantilla RD, Rojas-Villarraga A. Impact of educational level on rheumatoid arthritis: a systematic review. Rev Colombiana Reumatol 2014; 21(4): MacKinnon JR, Avison WR, McCain GA. Pain and functional limitations in individuals with rheumatoid arthritis. Int J Rehabil Res 1994; 17(1): Wickrematilake GW, Wijeratne LS. Assessing the impact of rheumatoid arthritis on quality of life in a group of patients attending a rheumatology clinic in Sri Lanka. Indian J Rheumatol 2013; 8(1): Keshtkaran Z, Ghodsbin F, Solouki S, Razeghi M, Zare N. The impact of self care education on quality of life of those clients suffering from osteoarthritis in rehabilitation Centers of Shiraz University of Medical Science (Iran). J Babol Univ Med Sci 2010; 12(1): Hansson A, Hillerås P, Forsell Y. What kind of selfcare strategies do people report using and is there an association with well-being? Soc Indicat Res 2005; 73(1): da Silva JA, Phillips S, Buttgereit F. Impact of impaired morning function on the lives and wellbeing of patients with rheumatoid arthritis. Scand J Rheumatol Suppl 2011; 125: Garip Y, Eser F, Bodur H. Health-related quality of life in rheumatoid arthritis: comparison of RAQoL with other scales in terms of disease activity, severity of pain, and functional status. Rheumatol Int 2011; 31(6): Dadoniene J, Grazuleviciute E, Rugiene R, Luksiene A, Stropuviene S, Jurgelenas A. Rheumatoid arthritis in Lithuania: need for external help from the onset of disease. Disabil Rehabil 2007; 29(18): Razavian F, Abbasi M, Kazemnejad A. The Relationship between depression and the quality of life in patients with rheumatoid arthritis. Daneshvar Med 2009; 16(80): (Persian) 35. Senra H, Rogers H, Leibach G, Altamar ML, Plaza SL, Perrin P, et al. Health-related quality of life and depression in a sample of Latin American adults with rheumatoid arthritis. Int J Rheum Dis 2014; 10: Englbrecht M, Gossec L, DeLongis A, Scholte- Voshaar M, Sokka T, Kvien TK, et al. The impact of coping strategies on mental and physical well-being in patients with rheumatoid arthritis. Semin Arthritis مجله تحقيقات سالمت در جامعه دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی مازندران پاییز 1395 دوره 2 شماره

11 مشرفه چالشگر کردآسیابی و همکاران /11 Rheum 2012; 41(4): Rogers HL, Brotherton HT, Olivera Plaza SL, Segura Duran MA, Pena Altamar ML. Depressive and anxiety symptoms and social support are independently associated with disease-specific quality of life in Colombian patients with rheumatoid arthritis. Rev Bras Reumatol 2015; 55(5): مجله تحقيقات سالمت در جامعه دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی مازندران پاییز 1395 دوره 2 شماره