دوره شانزدهم شماره اول و دوم بهار و تابستان 1393 صفحات 9 تا 18

Transcript

1 مجله سلامت و مراقبت دوره شانزدهم شماره اول و دوم بهار و تابستان 1393 صفحات 9 تا 18 ارتباط استرس شغلی و رضایت زناشویی پرستاران چکیده 1 * 1 محسن ادیب حاج باقری محمد سجاد لطفی فاطمه سادات حسینی 1. گروه پرستاری دانشکده پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشکی کاشان کاشان ایران * نویسنده مسي ول. تلفن: ایمیل: Adib1344@yahoo.com 1 زمینه و هدف: برخی از مطالعات ارتباط استرس شغلی را با بهرهوری سازمانها و ایجاد عوارض جسمی و روانی در کارکنان سازمانها و نیز در پرستاران نشان دادهاند اما به ارتباط آن با مساي ل خانوادگی و رضایت زناشویی پرستاران کمتر توجه شده است. مطالعه حاضر با هدف ارزیابی رابطه استرس شغلی و رضایت زناشویی پرستاران انجام شد. روش کار: این مطالعه مقطعی بر روی 200 نفر از پرستاران شاغل در بیمارستانهای منتخب دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی تهران که به صورت دو مرحله ای (خوشه ای - تصادفی) انتخاب شده بودند انجام شد. ابزار پژوهش دارای سه بخش اطلاعات دموگرافیک پرسشنامه استرس شغلی و رضایت زناشویی بود. برای تجزیه و تحلیل دادهها از آمار توصیفی و تحلیلی ضریب همبستگی پیرسون تی مستقل و آنالیز واریانس و رگرسیون چندمتغیره از طریق SPSS-16 استفاده شد. یافتهها: میانگین نمره استرس شغلی و نیز رضایت زناشویی پرستاران شرکتکننده در مطالعه به ترتیب 104/11±16/42 و 169/65±28/38 بود. بین استرس شغلی با رضایت زناشویی رابطه معنیدار مشاهده شد (0/517-=r و 0/001>p). بر اساس مدل رگرسیونی مشخص گردید که مو لفههای سازگاری نقش به میزان 0/758 ابهام نقش به میزان 0/123- روابط با مافوق به میزان 0/136- و عوامل ارگونومی به میزان 0/095- در تبیین رضایت زناشویی نقش دارند. نتیجهگیری: استرس شغلی ارتباط معنیداری با رضایت زناشویی پرستاران داشت. اطلاع از شیوههای مدیریت استرس در محیطهای کاری میتواند باعث سازگاری بهتر پرستاران با محیط کار شود و بر رضایت زناشویی آنها نیز تا ثیر داشته باشد. واژه های کلیدی: استرس شغلی رضایت زناشویی پرستار پذیرش: 93/4/21 دریافت: 92/12/20 مقدمه استرس شغلی را میتوان بهصورت تجربه موقعیتهای استرسزا در محیط کار تعریف نمود که اکثر افراد در طول دوران کاری خود آن را تجربه میکنند (1). امروزه استرس شغلی تبدیل به یکی از مساي ل حاد سازمانها شده است به گونهای که نه تنها باعث به خطر افتادن سلامت جسمی و روانی کارکنان آنها شده بلکه هزینههای سنگینی را نیز به آنها وارد ساخته است. آمارها نشان میدهد که خسارت ناشی از عواقب استرس و تنش شغلی کارگران در آمریکا سالانه بیش از 300 میلیارد دلار به اقتصاد این کشور ضرر میزند. به همین دلیل استرس شغلی را میتوان بیماری شایع قرن نامگذاری کرد (2,3). حرف پزشکی و پیراپزشکی به جهت ارتباط با سلامت و جان انسانها یکی از پرتنشترین حرفهها هستند و این امر سلامت جسمی و روانی کارکنان این حرفهها را تهدید میکند. یکی از پراسترسترین حرفههای پزشکی و پیراپزشکی پرستاری است. انجمن ملی ایمنی حرفهای آمریکا حرفه پرستاری را در رأس 40

2 ع( سال شانزدهم شماره اول و دوم بهار و تابستان مجله سلامت و مراقبت حرفه پرتنش معرفی کرده است (2). عوامل متعددی باعث شده تا پرستاری بهعنوان یکی از پرتنشترین حرفهها شناخته شود که از این جمله میتوان به در دسترس نبودن پزشکان در موارد اضطراری کمبود کارکنان نسبت به بیماران مراقبت از بیماران بدحال و مشرف به موت کمبود و در دسترس نبودن وسایل و امکانات موردنیاز تماس با ترشحات آلوده رنج و درد بیمار سازگاری برنامه کاری افزایش درمانی تقاضا بیمار با و شرایط خانواده عدم بیمار زندگی شخصی برای دریافت خدمات بهداشتی تشخیصهای پزشکی و و روشهای درمانی جدید افزایش انتظارات بیماران و وابستگان آنها کار با جنس مخالف و درگیری با پزشکان اشاره نمود. این موارد تنها بخشی از عوامل استرسزایی هستند که در مطالعات مختلف به آن اشاره شده است (4-7). استرس شغلی در پرستاران میتواند آثار نامطلوبی بر ابعاد مختلف زندگی در سطوح فردی و اجتماعی داشته و زمینهساز بروز مشکلات جسمی روحی- روانی و اجتماعی شده و حتی بر سلامت روان و رضایت از زندگی زناشویی آنها تاثیر منفی بگذارد (8). درصورتیکه فرد توانمندی کافی برای مواجهه با این تنشها نداشته باشد سلامت جسم و روان او مختل و حتی زندگی زناشویی و روابط خانوادگی او دچار مشکل خواهد شد. پرستارانی که از سلامت روان بهتری برخوردار هستند علایق مشترکشان نسبت به ترجیحات فردی بیشتر خواهد بود و با همسران خود در زمینههای مختلف به یک توافق کلی میرسند و این امر بر بهبود روابط جنسی و رضایت زناشویی آنها تا ثیر دارد (9). این در حالی است که برخی از مطالعات نشان میدهند که تا ثیر تنشه یا مرتبط با شغل بر رضایت زناشویی بسیار از جدیتر عوامل تنشزای دیگر مثل مشکلات خانوادگی و مالی است (2). در مطالعات ادیب حاج باقری در ایران و نیز الین در یونان که بر روی پرستاران انجام شده گزارش شده است که استرس شغلی میتواند بر تمام جنبههای زندگی فرد تا ثیر منفی داشته باشد.(10 11) با توجه به این موضوع که خانواده و کار دو بعد اساسی از زندگی هر فرد را تشکیل میدهند و جریانات هر یک بر دیگری تا ثیر میگذارد (12) در نتیجه استرسها و شرایط دشوار کاری در برخی رشتهها ممکن است آثار منفی در محیط خانوادگی و کاری فرد باقی بگذارد. با توجه به اهمیت رضایت زناشویی در ثبات خانواده و وجود برخی گزارشات مبنی بر احتمال تاثیر استرس شغلی بر رضایت زناشویی پرستاران این مطالعه با هدف بررسی ارتباط استرس شغلی و رضایت زناشویی پرستاران بیمارستانهای منتخب وابسته به دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی تهران انجام شد. روش کار این مطالعه بهصورت مقطعی در سهماهه چهارم سال 1391 بر روی پرستاران شاغل در بیمارستانهای منتخب دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی تهران انجام شد. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران با ضریب اطمینان %95 و دقت 0/07 برابر 196 نفر برآورد شد که با احتمال ریزش %25 حجم نمونه 245 نفر در نظر گرفته شد. نمونهگیری بهصورت دو مرحلهای (خوشهای- تصادفی) انجام شد. در مرحله اول فهرستی از تمام بیمارستانهای تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی تهران (24 مرکز) تهیه شد. سپس بر اساس جدول اعداد تصادفی 3 بیمارستان (لبافی نژاد شهدا و امام سجاد )) انتخاب شد. این سه بیمارستان در مجموع دارای 680 پرستار بودند که متناسب با تعداد پرسنل پرستاری هر بیمارستان به آن سهمی از کل نمونه اختصاص داده شد. در مرحله دوم تعداد لازم از هر مرکز بهصورت تصادفی از روی لیست پرسنل پرستاری شاغل آن مرکز انتخاب و پرسشنامهها در اختیار آنها قرار گرفت. درصورتیکه هر یک از

3 س( س( س( س( س( 11 ارتباط استرس شغلی... محسن ادیب حاج باقری و همکاران انتخابشدگان حاضر به شرکت در پژوهش نمیشد نمونه دیگری از همان مرکز بهصورت تصادفی انتخاب و جایگزین میشد. ابزار گردآوری پرسشنامهای سهبخشی بود. بخش اول شامل 8 متغیر در ارتباط با اطلاعات دموگرافیک (سن جنس سطح تحصیلات وضعیت استخدام سابقه کار تحصیلات همسر س مت و شیفت) بود. بخش دوم پرسشنامه استرس شغلی بیمارستانی پرسشنامه دارای لیکرت (HSS 1-35) 35 ) زا گزینهای 5 گویه است هرگز تا 1= این بود. که در یک طیف همیشه) 5= نمرهدهی میشود. حداقل نمره کل کسبشده در این آزمون 35 و حداکثر آن 175 است که نمره بالاتر بیانگر میزان استرس بیشتر است. این آزمون دارای یازده خرده مقیاس گرانباری نقش (بارکاری) ) کم باری ) یب یا کفایتی نقش) ) ناسازگاری نقش (دوگانگی نقش) ) ابهام نقش ) رابطه با مافوق رابطه با همکار سو الات 25-24) عوامل فیزیکی 33) عوامل شیمیایی بیولوژیکی ( ( نوبتکاری ) ) عوامل (35-28 ( است. و عوامل ارگونومیک میانگین نمرات عبارات هر زیر مقیاس بیانگر میزان استرس اندازهگیری شده هر زیرمقیاس است. این پرسشنامه در ایران در مطالعات فراوانی مورد استفاده قرار گرفته و روایی این پرسشنامه در ایران توسط موسسه آزمون یار پویا مورد بررسی و تایید قرار گرفته است که ضریب آلفای کرونباخ 0/84 بوده است (13,14). بخش سوم پرسشنامه شامل پرسشنامه رضایت 2 زناشویی انریچ بود که دارای 47 گویه است. این پرسشنامه در یک طیف لیکرت 5 گزینهای ) زا مخالفم تا 5 =کاملا موافقم) نمرهدهی میشود. 1 =کاملا این پرسشنامه دارای 9 خرده مقیاس موضوعات شخصیتی (سو الهای ) ارتباط زناشویی (سو الهای ) حل تعارض و الهای ) مدیریت مالی و الهای ) فعالیتهای اوقات فراغت (سو الهای ) روابط جنسی و الهای ) ازدواج و فرزندان و الهای ) اقوام و دوستان و الهای ) و جهتگیری مذهبی (سو الهای ) است. برخی سو الات این پرسشنامه (31 سو ال) بهصورت منفی و برخی سو الها (16 سو ال) بهصورت مثبت نمرهدهی میشوند. حداکثر نمره کسبشده از این آزمون 235 و حداقل نمره کسبشده در آن 47 است. کسب نمره بالاتر در این آزمون به معنای بیشتر بودن رضایت زناشویی فرد است. این پرسشنامه توسط سلیمانیان به فارسی ترجمه شده است که بعد از تاي ید روایی محتوی پایایی ابزار از طریق ضریب آلفای کرونباخ (0/95=α) تایید شده است (13). پس از توضیح اهداف پژوهش برای پرستاران از آنها خواسته شد تا در یک محیط آرام و خصوصی و با دقت به سو الات پرسشنامه پاسخ دهند. نحوه جمعآوری دادهها به این صورت بود که از پرستاران خواسته شد بعد از تکمیل پرسشنامه را در صندوقی که به همین منظور در هر مرکز قرار دادهشده بود بیندازند. پس از 24 ساعت پرسشنامهها از صندوقها جمعآوری شد. این مطالعه در شورای پژوهشی دانشکده پرستاری و مامایی کاشان تاي ید شده و ملاحظات اخلاقی آن توسط کمیته اخلاق این دانشکده تاي ید شد. شرکت در این مطالعه منوط به موافقت شفاهی و آگاهانه پرسنل بود. گروه تحقیق متعهد به حفظ و نگهداری محرمانه اطلاعات افراد در جریان مطالعه و انتشار نتایج بودند. همچنین برای انجام تحقیق از مسي ولین 1 Hospital Stress Scale 2 Enrich

4 سال شانزدهم شماره اول و دوم بهار و تابستان مجله سلامت و مراقبت دانشگاه شهید بهشتی و نیز مراکز و بیمارستانها اجازه کتبی اخذ شد. برای تجزیهوتحلیل دادهها از آمار توصیفی و تحلیلی ضریب همبستگی پیرسون رگرسیون تی مستقل آنالیز واریانس و آزمون تعقیبی توکی در SPSS-16 استفاده شد. یافته ها از مجموع 245 پرسشنامه توزیعشده 209 پرسشنامه عودت داده شد که از این تعداد 200 پرسشنامه بهطور کامل تکمیلشده بود که در تجزیه و تحلیل مورداستفاده قرار گرفت. از تعداد کل نمونهها %38/5 (77 نفر) مرد و %61/5 (123 نفر) زن بودند. میانگین سن افراد مورد پژوهش 37/35±6/36 سال بود. میانگین سابقه کار در افراد مورد پژوهش 13/46±5/51 سال بود. همچنین میانگین نمره استرس شغلی و نیز رضایت زناشویی پرستاران شرکتکننده در مطالعه به ترتیب 104/11±16/42 و 169/65±28/38 بدست آمد. ضریب همبستگی پیرسون بین میانگین سن و سابقه کار با نمره متغیرهای استرس شغلی و رضایت زناشویی ارتباط معناداری نشان نداد. آزمون آنالیز واریانس نشان داد بین میانگین نمره استرس شغلی و رضایت زناشویی پرستاران سرپرستاران و سوپروایزران تفاوت معناداری وجود داشت (0/001>p) بهگونهای که میانگین نمرات استرس شغلی پرستاران بالاتر از دیگران و میانگین نمرات رضایت زناشویی سوپروایزرها بالاتر بود. آزمون آماری آنالیز واریانس بین میانگین نمره استرس شغلی افراد با تحصیلات مختلف اختلاف معناداری نشان داد (0/001=p) بهگونهای که افراد با سطح تحصیلات بالاتر استرس شغلی کمتری داشتند. برای بررسی این که این اختلاف به کدام گروههای تحصیلی مربوط میشود آزمون تعقیبی توکی انجام شد و نشان داد که بین پرستاران دارای فوق لیسانس با سایر گروهها و نیز بین افراد دارای لیسانس با افراد دارای دیپلم اختلاف وجود داشت (0/02>p (0/0001< (جدول.(1 آزمون آماری تی مستقل نشان داد که بین میانگین نمره رضایت زناشویی در دو جنس اختلاف معناداری وجود داشت بهگونهای که میانگین نمره رضایت زناشویی در مردان (177/66±24/71) بیش اززنان (164/63±29/45) بود (0/001=p و 3/36=t). اما اختلاف معناداری بین نمرات استرس شغلی در مردان (103/77±15/26) و زنان (104/32±17/16) مشاهده نشد. ضریب همبستگی پیرسون نشان داد که بین نمرات استرس شغلی با رضایت زناشویی ارتباط معکوس و معناداری وجود داشت بهگونهای که با افزایش استرس شغلی میانگین رضایت زناشویی کاهش مییافت =0/001) p و.(r=-0/517 بین بیشتر خرده مقیاسهای استرس شغلی با رضایت زناشویی ارتباط معکوس و معنادار مشاهده شد اما این ارتباط در خرده مقیاس سازگاری نقش (دوگانگی) مثبت بود (جدول 2 ). پس از به دست آوردن ارتباط بین متغیرهای استرس شغلی و رضایت زناشویی بهمنظور بررسی عمیقتر این رابطه و تعیین سهم واریانس مو لفههای استرس شغلی در میزان رضایت زناشویی از تحلیل رگرسیون چند متغیره استفاده شد. در جدول 3 نتایج این تحلیل نشان دادهشده است.

5 13 ارتباط استرس شغلی... محسن ادیب حاج باقری و همکاران جنس تحصیلات تحصیلات همسر نوع استخدام سمت شیفت متغیر ها رضایت زناشویی متغیرها مرد زن دیپلم فوقدیپلم لیسانس فوقلیسانس دیپلم فوقدیپلم لیسانس فوقلیسانس دکتری گران باری نقش رسمی قراردادی سوپروایزر ثابت جدول 1. ارتباط متغیرهای دموگرافیک با استرس شغلی و رضایت زناشویی تعداد (درصد) استرس شغلی (mean±sd) 103/77±15/26 P value رضایت زناشویی (mean±sd) 177/66±24/71 P value 0/001 0/000 0/479 0/ /63±29/45 151/95±34/48 168/06±25/00 169/89±26/87 191/78±20/57 172/43±24/87 172/69±22/52 167/75±29/10 163/95±30/40 177/75±36/18 170/90±26/42 169/19±29/13 190/00±21/41 0/820 0/000 0/367 0/ /32±17/16 113/86±11/95 110/58±11/75 102/95±15/87 90/31±11/61 106/86±12/81 101/61±15/39 103/75±17/05 107/13±18/00 96/00±24/80 105/79±10/13 103/51±18/15 81/38±6/71 (38/5) 77 (61/5) 123 (11/5) 23 (14/5) 29 (64/5) 129 (9/5) 19 (19/7) 37 (13/8) 26 (50/0) 94 (12/2) 23 (4/3) 8 (73/5) 147 (26/5) 53 (10/5) 21 0/ /75±24/04 0/000 95/06±10/51 (8/0) 16 سرپرستار 165/93±28/27 107/93±15/02 (81/5) 163 پرستار در گردش 0/ /20±30/99 169/89±26/92 0/ /84±17/81 103/70±15/64 (36/0) 72 (64/0) 128 جدول 2. ماتریس همبستگی رابطه ابعاد استرس شغلی با رضایت زناشویی پرستاران کم باری نقش سازگاری نقش ابهام نقش روابط با مافوق ابعاد استرس شغلی روابط با همکار نوبتکاری عوامل فیزیکی عوامل شیمیایی عوامل بیولوژیک عوامل ارگونومی -0/149-0/282-0/159-0/347-0/326-0/252-0/214-0/330 0/463-0/348-0/224 معناداری در سطح کمتر از 0/05 مطابق نتایج جدول شماره 3 و با توجه به مقدار 188)=50/60 و 11 ) F و معناداری در سطح کمتر از 0/001 میتوان چنین نتیجه گرفت که مو لفههای استرس شغلی پیشبینیکننده رضایت زناشویی در افراد مورد پژوهش بودند. مقدار بیانگر این R 2 موضوع است که مو لفههای استرس شغلی در حدود 75 درصد از تغییرات رضایت زناشویی پرستاران این مطالعه را تبیین میکند. با توجه به مقدار t و نتایج سطح معناداری مو لفههای سازگاری نقش به میزان 0/758 ابهام نقش به میزان 0/123- روابط با مافوق به میزان 0/136- و عوامل ارگونومی به میزان 0/095- در تبیین رضایت زناشویی نقش دارند. به عبارت دیگر هر چه میزان ابهام نقش بیشتر باشد و روابط با مافوق و عوامل ارگونومی نامناسب باشد رضایت زناشویی پرستاران کمتر خواهد بود اما هر چه سازگاری در نقش بیشتر باشد رضایت زناشویی بیشتر خواهد بود.

6 سال شانزدهم شماره اول و دوم بهار و تابستان مجله سلامت و مراقبت متغیر ملاک رضایت زناشویی اثر ثابت پیشبین گران باری نقش کم باری نقش سازگاری نقش ابهام نقش روابط با مافوق روابط با همکار نوبتکاری عوامل فیزیکی عوامل شیمیایی عوامل بیولوژیک عوامل ارگونومی β جدول 3. ضرایب رگرسیون چندمتغیره رابطه رضایت زناشویی و مو لفههای استرس شغلی پرستاران ضرایب خطای غیراستاندارد ضرایب استاندارد بتا T 7/93 13/14 104/27 سطح معناداری 0/000 0/704 0/504 ** 0/000 * 0/014 * 0/013 0/176 0/306 0/476 0/058 0/346 * 0/014 0/748-0/380 0/670 16/832-2/477-2/504 1/360-1/027-0/715 1/905-0/945-2/473-0/15 0/031 0/758-0/123-0/136 0/071-0/044-0/033 0/113-0/052-0/095 R 2 0/384 0/420 0/374 0/511 0/492 0/624 0/518 0/622 0/662 0/810 0/450 0/865-0/146 0/281 6/302-1/266-1/231 0/849 0/531-0/445 1/260-0/765-1/114 R ** معناداری در سطح کمتر از 0/001 * معناداری در سطح کمتر از 0/05 بحث پژوهش حاضر باهدف بررسی رابطه بین استرس شغلی با رضایت زناشویی و سلامت روان در پرستاران بیمارستانهای وابسته به دانشگاه شهید بهشتی انجام شد. نتایج مطالعه حاضر نشان داد که بین استرس شغلی و رضایت زناشویی در پرستاران رابطه معنادار معکوس وجود داشت. بهعبارتدیگر با افزایش میزان استرس شغلی در پرستاران رضایت زناشویی آنها کاهش مییافت که این یافتهها با نتایج 1 حاصل از مطالعه پیمان پاک رستمی و لی همراستا است (13, 15-17). علاوه بر این ادیب حاج باقری نیز در یک مطالعه کیفی بر روی پرستاران نشان داد که استرس شغلی بر تمام جنبههای خانوادگی پرستاران تا ثیرات منفی داشت (10). پیمان پاک معتقد است سطح بالای استرس شغلی و اثرات منفی ناشی از آن میتواند منجر ایجاد تعارضات تنش و پریشانی در روابط خانوادگی و زناشویی شود و احتمال بروز مشکلات زناشویی همچون طلاق را.(18) دهد افزایش به طور کلی میتوان گفت که احتمالا استرس شغلی پرستاران با افزایش سطح استرس و اضطراب پرستاران تغییراتی را در سیستمهای مختلف بدن از جمله سیستم آندوکرینی ایجاد و ممکن است باعث کاهش قدرت سازگاری اجتماعی افراد شده و سلامت روانی آنها را نیز در معرض تهدید قرار دهد (19-21). از بین رفتن سلامت روان در اثر استرس شغلی میتواند باعث کاهش رضایت زناشویی گردد همچنانکه شهرکی در مطالعه خود گزارش داده است که سلامت روان از اصلیترین بازدارندهها و مهارکنندههای استرس شغلی است و نیز میتواند به عنوان یک تسهیلکننده قوی از میزان استرس شغلی و عوارض آن بکاهد.(22) در واقع از بین رفتن سلامت روان در اثر استرس شغلی باعث میشود فرد در مواجهه مشکلات زناشویی بهصورت ضعیفتری عمل کند. مطالعات انجامشده توسط 1 Lee

7 15 ارتباط استرس شغلی... محسن ادیب حاج باقری و همکاران 1 پیمان پاک شاهی ویسمن 2 و شاکلفورد نشان میدهد بین سلامت روان و رضایت زناشویی ارتباط مثبت و معناداری وجود دارد.(23-25,15) علت احتمالی این امر را میتوان این نکته دانست که کاهش سلامت روان باعث میگردد فرد نه تنها شانس برقراری یک ارتباط مناسب و سالم را از دست بدهد بلکه ارتباط او با سایرین به ویژه همسر کاهش یافته و در نتیجه ابراز محبت و سایر عواطف و احساسات کاهش مییابد و باعث نارضایتی زناشویی میشود (23). علاوه بر این کاهش سطح سلامت نه تنها رابطه فرد با همسر را دستخوش تغییر میکند بلکه برای همسر نیز تنشزا است و بر رفتار او تاثیرات سوي ی دارد. در نتیجه میتوان گفت که استرس شغلی از طریق کاهش میزان سلامت روان نه تنها باعث کاهش رضایت زناشویی میشود بلکه عدم رضایت زناشویی نیز خود باعث کاهش سلامت روان و افزایش استرس در افراد میشود (15). از دیگر عوارض استرس شغلی در مشاغلی همچون پرستاری ایجاد فرسودگی شغلی است که باعث می شود قدرت سازگاری کاهش یافته با ایجاد احساس خستگی و تحلیل منابع هیجانی و عاطفی فرد (15,18) سبب میشود فرد واکنشهای منفی و عیبجویانه نسبت به سایرین داشته باشد. سرایت این وضعیت به زندگی خانوادگی و روابط فرد با نزدیکان به ویژه همسر و فرزندان پیامدهای نامطلوبی مثل ناسازگاری و درگیریه یا زناشویی تعاملات ناسازگارانه و دال - فرزند و افزایش خشونت در خانه را در پی دارد (26,12). علاوه بر این نارضایتی زناشویی نیز به نوبه خود باعث تشدید اثرات استرس شغلی میشود. این امر میتواند نشاندهنده وجود یک ارتباط دوطرفه بین استرس شغلی و رضایت زناشویی باشد به گونهای که مشکلات و نارضایتیها در هر یک از این دو عرصه بر دیگری تا ثیر عمدهای خواهد داشت (27,26,12). از جمله محدودیتهای این مطالعه میتوان به تاثیر عواملی مانند وضعیت روحی افراد در زمان تکمیل پرسشنامه اشاره کرد که از کنترل محققین خارج بود. حجم نمونه محدود و همچنین انجام مطالعه فقط در چند بیمارستان تهران ممکن است تعمیم پذیری نتایج مطالعه را کاهش دهد. لذا پیشنهاد میشود مطالعاتی با حجم نمونه بیشتر در شهرها و مراکز درمانی مختلف استفاده شود. نتیجه گیری نتایج پژوهش نشان داد که استرس شغلی نقش تعیینکنندهای را در میزان رضایت زناشویی ایفا میکند. اطلاع از شیوههای کنترل و مدیریت استرس در محیطهای کاری میتواند باعث سازگاری بهتر پرستاران با محیط کاری آنها شود و از طرفی دیگر ایجاد یک محیط کاری آرام همراه با کمترین استرسها میتواند نقش پررنگی در ایجاد رضایت زناشویی و سلامت روان در پرستاران داشته باشد. لذا لازم است علاوه بر توجه به عوامل و میزان استرس شغلی در دستگاههای بهداشتی به آموزش شیوههای کنترل و مدیریت استرس نیز توجه شود و با برگزاری دورههای آموزشی سیمنارها و کارگاهها این مهارت در پرستاران تقویت شود. تشکر و قدردانی لازم است از زحمات تمام پرستارانی که در جهت انجام این پژوهش ما را یاری رساندند کمال تشکر و قدردانی را بنماییم. 1 Whisman 2 Shackelford

8 سال شانزدهم شماره اول و دوم بهار و تابستان مجله سلامت و مراقبت References 1. Clegg A. Occupational stress in nursing: a review of the literature. Journal of Nursing Management. 2001; 9(2): Hargreaves G. Stress Management: The Essential Guide to Thinking and Working Smarter. 1 th ed. London: Marshall; Mehrabi T, Parvin N, Yazdani M, Asemanrafat N. Investigation of some occupational stressors among nurses. Iranian Journal of Nursing and Midwifery Research. 2005; 10(2): Hebrani P, Behdani F, Mobtaker M. Evaluation of stress factors in nurses of different hospital wards. The Quarterly Journal of Fundamentals of Mental Health. 2008; 10(39): [Persian] 5. Bratt MM, Broome M, Kelber S, Lostocco L. Influence of stress and nursing leadership on job satisfaction of pediatric intensive care unit nurses. American Journal of Critical Care.2000; 9 (5): Stanhope M, Lancaster J. Community and Public Health Nursing: Mosby; Forsberg E. Do Financial Incentives Make a Difference? A Comparative Study of the Effect of Performance-Based Reimbursement in Swedish Health Care. 1 th ed. Uppsala: Uppsala Universitet/Acta Universitatis Uppsaliensis; Yazdanpanah S, Dianat M. A survey on work-related stressors in nursing and methods of their reduction: a focus group discussion. Iranian South Medical Journal. 2004; 6(2): [Persian] 9. Fenell DL. Characteristics of Long-Term First Marriages. Journal of Mental Health Counseling. 1993; 15(4): Adib-Hajbaghery M, Khamechian M, Alavi NM. Nurses' perception of occupational stress and its influencing factors: a qualitative study. Iranian Journal of Nursing and Midwifery Research. 2012; 17(5): Eleni M, Fotini A, Maria M, Ioannis ZE, Constantina K, Theodoros CK. Research in occupational stress among nursing staff: a comparative study in capital and regional hospitals. Hellenic Journal of Nursing Science. 2010; 3(3): Roberts NA, Levenson KW. The remains of workday: impact of job stress and exhaustion on marital interaction in police couples. Marriage & Family. 2001; 63(4): Rajaei M, Haghighi H, Dadipoor S, Fallaghi S, Salimi M, SareghiBrojeni M, et al. Relationship between occupational stress and job satisfaction among Iranian obstetricians. Bimonthly Journal of Hormozgan University of Medical Sciences. 2013; 17(3): [Persian] 14. Badaghi M. Healthcare Job Stress Questionnaire. Tehran: Azmoon yar Pooya institute; PeimanPak F, Mansur L, Sadeghi M, Purebrahim T. The relationship of job stress with marital satisfaction and mental health in nurses of Tehran Hospitals. Quarterly Journal of Career & Organizational Counseling. 2012; 4(13): [Persian] 16. Rostami A, Ghazinour M, Richter J. Marital satisfaction: the differential impact of social support dependent on situation and gender in medical staff in Iran. Global Journal of Health Science. 2013; 5(4): Lee HH, Lung FW, Lee PR, Kao WT, Lee YL. The relationship between sex life satisfaction and job stress of married nurses. BMC Research Notes. 2012; 5: Arefi M, Ghahramani M, Taheri M. Levels of burn out and its relationship with certain demographic factors among faculty members of Shahid Beheshti University. Journal of Applied Psychology. 2010; 4(2): Sarafino EP. Health Psychology: Biopsychosocial Interactions: Wiley; Hossini SE, Hossini M. Relationship between job stress, catecholamine and physical diseases in nurses, Bandar- Abbas, Iran. Medical Journal of Hormozgan University. 2012; 16(3): [Persian] 21. Ross RR, Altmaier EM. Intervention in Occupational Stress: A Handbook of Counseling for Stress at Work. London: SAGE Publications; 1994.

9 17 ارتباط استرس شغلی... محسن ادیب حاج باقری و همکاران 22. Shahrakivahed A, Hamuleh MM, Sanchuli J, HameiSharakei S. Assessment of the relationship between mental health and job stress among nurses Journal of Jahrom Medical School. 2010; 8(3): [Persian] 23. Shahi A, Ghaffari I, Ghasemi K. Relationship between mental health and marital satisfaction. Journal of Kermanshah University of Medical Sciences. 2011; 15(2): [Persian] 24. Whisman MA, Uebelacker LA, Weinstock LM. Psychopathology and marital satisfaction: the importance of evaluating both partners. Journal of Consulting and Clinical Psychology. 2004; 72(5): Shackelford R, Besser M, Goetz DF. Marital well-being of newlyweds. Journal of Counseling Psychology. 2007; 14: Story LB, Repetti R. Daily occupational stressors and marital behavior. Journal of Family Psychology. 2006; 20(4): Amponsah MO. Work stress and marital relations. Educational Research. 2010; 2(1):

10 سال شانزدهم شماره اول و دوم بهار و تابستان مجله سلامت و مراقبت The Relationship between Occupational Stress and Marital Satisfaction of Nurses Adib-Hajbaghery M * 1, Lotfi MS 1, Hosseini FS 1 1. Nursing Department, Nursing and Midwifery School, Kashan University of Medical Sciences, Kashan, Iran * Corresponding author. Tel: Adib1344@yahoo.com Received: 11 Mar 2014 Accepted: 12 Jul 2014 ABSTRACT Background & objectives: Some studies have shown the relationship between occupational stress and organizational productivity, physical and psychological complications in employee including nursing staffs. However, its relationship with family matters and marital satisfaction of nurses has been less investigated. This study aimed to evaluate the association between occupational stress and marital satisfaction in nurses. Methods: This cross-sectional study was conducted with 200 nurses working in selected hospitals of Shahid Beheshti University of Medical Sciences, Tehran. The participants were selected using a clustered random sampling method. The instrument had three sections: demographic data, occupational stress and marital satisfaction questionnaires. In order to data analysis the descriptive statistics, Pearson correlation coefficient, multivariate regression analysis, t-test and ANOVA performed using SPSS v Results: The mean scores of occupational stress and marital satisfaction were ± and ± 28.38, respectively. Significant correlation was observed between occupational stress and marital satisfaction (r=-0.517, p<0.001). Based on the regression model, the role compatibility could to define of the marital satisfaction, while role ambiguity, relationships with superiors and ergonomic factors defined , and of the marital satisfaction, respectively. Conclusion: Occupational stress was significantly associated with marital satisfaction of nurses. Nurses knowledge of stress management in work settings may help them to cope better with the work environment and it also has an influence on marital satisfaction. Keywords: Occupational Stress, Marital Satisfaction, Nurse