Physiology and Pharmacology

Transcript

1 تا سیس ١٣۴٧ جلد 2 شمارة بهار 387 Physiology and Pharmacology, 5 (2), 73-8 Summer 20 [Article in Persian] فیزیولوژي و فارماکولوژي Physiology and Pharmacology Dynamic age-related changes of extracellular field potential of isolated AV-node of rabbit Vahid Khori, Ali-mohammad Alizadeh 2, Mahsa Niknam, Hamid Reza Moheimani, Hamid Reza Yazdi, Mona pourabouk, Fakhri Badaghabadi, Shima Changizi, Maryam Rajaei, Mohsen Nayebpour 3 * * Abstract. Golestan Cardiovascular Research Center, Faculty of medicine, Golestan University of Medical Sciences, Gorgan, Iran 2. Cancer Research Center, Tehran University of Medical Sciences, Tehran, Iran 3. Dept. Pharmacology, Faculty of Pharmacy, Tehran University of Medical Sciences, Tehran, Iran Received: 22 Jun 200 Accepted: 9 Mar 20 مرفین و بیان ژن برخی آنزیمهاي دخیل در بیوسنتز و تجزیه کتکولامینها ستاریان و همکاران Introduction: Developmental changes in atrioventricular nodal conduction time and refractoriness have been shown in several studies. Prevalence of atrioventricular nodal reentrant tachycardia (AVNRT) is clearly age-dependent. The purpose of this study was to determine developmental changes of basic and frequency-dependent electrophysiological properties of the atrioventricular node (AV-node) in neonatal and adult rabbits. Methods: In this study, the effects of increasing age on the basic and rate-dependent properties of isolated perfused AV-node were analyzed in neonatal (2-week-old) and adult (2-week-old) New Zealand rabbits. Specific stimulation protocols of recovery, facilitation and fatigue were separately applied in each group (n=7). Unipolar extracellular field potential was recorded by a silver electrode (00 M). Results: The results showed that the basic nodal properties (ERP, FRP, WBCL and AHmax) were significantly shorter in neonates compared to the adult group. The magnitude of fatigue was also decreased in the neonatal group compared to control (8.9 ±3.3 vs.. ±.2 msec). Time constant of recovery of the adult group was significantly higher than the neonatal group (P<0.05). Conclusion: The results of this study showed that nodal basic and frequency-dependent properties are age-related and different developmental changes of slow and fast pathways are responsible for this behavior and may reveal the grater susceptibility of AVNRT in young adults compared to infants. Key words: Age, AV node, frequency-dependent properties, electrophysiology, recovery * Corresponding author vaph99@yahoo.com Available online at:

2 فیزیولوژي و فارماکولوژي (2) تابستان 390 تا سیس 347 فیزیولوژي و فارماکولوژي جلد 2 شمارة بهار 387 تغییرات دینامیک وابسته به سن سیگنالهاي میدانی خارج سلولی در گره 2 وحید خوري علی محمد علیزاده مهسا نیکنام چکیده دهلیزي بطنی ایزوله خرگوش حمید رضا مهیمنی حمید رضا یزدي *3 رجاي ی محسن نایب پور. مرکز تحقیقات قلب وعروق گلستان دانشکده پزشکی فلسفی دانشگاه علوم پزشکی گلستان گرگان 2. مرکز تحقیقات کانسر دانشگاه علوم پزشکی تهران تهران 3. گروه فارماکولوژي دانشکده داروسازي تهران دانشگاه علوم پزشکی تهران تهران دریافت: تیر 89 مرفین و بیان ژن برخی آنزیمهاي دخیل در بیوسنتز و تجزیه کتکولامینها منا پورابوك فخري بداغ آبادي شیما چنگیزي مریم پذیرش: 8 اسفند 89 ستاریان و همکاران مقدمه: تغییرات تکوینی در هدایت و تحریک ناپذیري گره دهلیزي بطنی (AVNRT) درمطالعات مختلفی نشان داده شده است شیوع آریتمی چرخشی گره دهلیزي بطنی به صورت واضحی وابسته به سن می نوزاد می باشد. باشد. هدف از این مطالعه تعیین تغییرات تکوینی خواص الکتروفیزیولوژیک پایه و وابسته به سرعت گره دهلیزي-بطنی در خرگوشهاي بالغ و روش ها: در این تحقیق اثرات افزایش سن بر روي خصوصیات پایه و وابسته به سرعت گره دهلیزي بطنی ایزوله خرگوشهاي نیوزلندي نوزاد (2 هفته) و بالغ (2 هفته) تجزیه و تحلیل شده است. پروتکل هاي تحریکی اختصاصی ریکاوري خستگی و تسهیل به صورت جداگانه در هر گروه اجرا شدند (7=N). ثبت خارج سلولی پتانسیل عمل میدانی خارج سلولی توسط الکترودهاي نقره با قطر 00 میکرومتر انجام شد. تمامی داده ها به صورت Mean±SE گزارش شده است. یافته ها: نتایج این تحقیق نشان داد که خواص پایه گره اي به صورت معنی دار (تحریک ناپذیري موثر و کارکردي ونکباخ و هدایت گره اي حداکثر) در خرگوشهاي نوزاد کوتاه تر از خرگوشهاي بالغ می باشند. میزان خستگی در گروه نوزاد کاهش پیدا کرد (از ± 3/3 8/9 به ± /2 / میلی ثانیه) ثابت زمانی ریکاوري در خرگوشهاي بالغ به صورت معنی داري بزرگتر از گروه نوزاد بود (0.05>P). نتیجه گیري: نتایج این تحقیق خواص پایه و وابسته به سرعت گره دهلیزي بطنی را وابسته به سن نشان داد تغییرات تکاملی متفاوت مسیر آهسته و سریع مسي ول این رفتار گره اي می باشد و ممکن است افزایش پذیرش آریتمی هاي چرخشی گره اي را در افراد جوان و بالغ نسبت به نوزادان آشکار سازد. واژههاي کلیدي: سن گره دهلیزي بطنی خواص وابسته به سرعت الکتروفیزیولوژي ریکاوري مقدمه* تاکی کاردي چرخشی گره اي (AVNRT) بیشترین شیوع را در بین تاکی آریتمی هاي حمله اي فوق بطنی در بالغین (50 * نویسندة مسي ول مکاتبات: وبگاه مجله: vaph99@yahoo.com تا 60 درصد) دارد. در حالیکه این نوع آریتمی مسي ول 3 تا 6 درصد از تاکی آریتمی هاي حمله اي در کودکان می باشد. تي وري هاي مختلفی در ارتباط با روند تکاملی گره دهلیزي بطنی به عنوان مهمترین ساختار درگیر در آریتمی هیاي فوق عنوان شده است. وجود مسیرهاي دوگانه سریع و آهسته و تغییرات تکاملی در مسیرهاي فوق تغییر فعالیت سیستم اتونوم تغییرات ساختاري در خواص غیر فعال (آنیزوتروپی) گره 74 74

3 تغییرات دینامیک وابسته به سن خوري و همکاران 75 سن و رخداد آریتمی هاي چرخشی گره اي انجام تحقیقی که بتواند ارتباط بین افزایش سن از نوزادي به بلوغ و تغییر در خواص وابسته به سرعت گره را مشخص سازد می تواند ارتباط بین تغییرات وابسته به سن و نوع آریتمی هاي چرخشی وابسته به سن را مشخص سازد. بنابراین با توجه به اهمیت افزایش تاکی آریتمی هاي فوق بطنی سنین کودکی نسبت به بدو تولد و با توجه به تغییرات وابسته به سن در خواص گره دهلیزي بطنی تحقیق حاضر با هدف تعیین ارتباط بین تغییرات تکوینی و خواص الکتروفیزیولوژیک پایه و وابسته به سرعت گره دهلیزي-بطنی در خرگوشهاي نوزاد و بالغ انجام گرفت. مواد و روش ها در آزمایشهاي انجام شده از خرگوشهاي نر نژاد نیوزلندي انیستیتو پاستور در محدوده وزنی 2000 تا 2200 گرم و سن: 2 هفته (بالغ) و خرگوشهاي درمحدوده وزنی بین 80 تا 20 گرم سن: 2 هفته (نوزاد) حداقل 4 نمونه در دو گروه هفت تایی استفاده شد. چرخه نور 2 ساعت تاریکی و روشنایی و دسترسی آزاد به آب و غذاي پلیت (خوراك دام پارس) جهت نگهداري حیوانات رعایت شد. کلیه نمونه ها قبل از اجراي آزمایش با هپارین (200IU/kg) و پنتوباربیتال سدیم (35mg/kg/IV) پیش درمانی شدند سپس بعد از بیهوشی و باز کردن قفسه سینه قلب جدا شده و گستره بافتی شامل دهلیز راست نواحی گره دهلیزي-بطنی و سپتوم بین بطنی را از آن جدا کرده و به کمک سوزنهایی بر روي یک توري داخل تیرود در مدار داخلی ثابت و توسط محلول تیرود به طور پیوسته با سرعت 200 میلی لیتر در دقیقه آنرا تغذیه نمودیم سپس توسط دهلیزي -بطنی چگونگی قرار گرفتن مسیر آهسته و سریع در مجاورت یکدیگر و بزرگ شدن قلب و گسترش مسیرهاي آهسته و سریع در یک روند تکوینی در مطالعات قبلی به عنوان مهمترین تي وري هاي توجیه کننده رفتار وابسته به سن آریتمی هاي چرخشی عنوان شده است [0 8 ]. علت این تغییرات وابسته به سن را وجود مسیرهاي دوگانه در گره دهلیزي بطنی و تغییرات تکوینی آن می دانند [4]. مطالعات فراوانی در ارتباط با تغییرات تکوینی در مسیرهاي دوگانه انجام شده است. در مطالعه کوهن و همکاران مسیرهاي دوگانه در کودکان بیشتر از بالغین است [4] در صورتیکه مطالعه آقاي بلافاکس وجود مسیرهاي دوگانه را بدون ارتباط به سن می داند []. خواص هدایتی و تحریک ناپذیري گره دهلیزي بطنی روند تکاملی وابسته به سن را نشان می دهد. تحریک ناپذیري موثر گره اي در جوانان طولانی تر ازکودکان است و با افزایش سن زمان تحریک ناپذیري مسیر آهسته طولانی تر شده و هدایت امواج در این مسیر آهسته تر می شود که خود می تواند دلیلی بر کاهش ضربانات قلبی همزمان با افزایش سن باشد []. بنابراین تغییرات تکوینی در خواص الکتروفیزیولوژیک مسیر آهسته و سریع می تواند علت تغییر شیوع تاکی کاردي هاي چرخشی گره اي در کودکان و نوزادان باشد []. به غیر از تغییرات الکتروفیزیولوژیک مطالعات قبلی بیانگر تغییرات مورفولوژیک در مسیرهاي گره اي بوده اند. همزمان با افزایش سن طول مسیر آهسته افزایش پیدا کرده و محتواي بافتی آن تغییر می کند. همچنین فاصله بین مسیر آهسته و سریع در زمان نوزادي نزدیک بوده و هرچه سن افزایش می یابد این دو مسیر بیشتر از یکدیگر فاصله می گیرند [0]. این تغییرات مورفولوژیک نیز می تواند در ارتباط بین سن و پیامدهاي الکتروفیزیولوژیک آن را در رخداد آریتمی هاي چرخشی گره اي توضیح دهد. با وجود کلیه مطالعات انجام شده در ارتباط با تعیین رابطه بین افزایش سن با رخداد آریتمی هاي چرخشی گره اي مکانیسم دقیق علت افزایش وقوع آریتمی گره اي در سنین کودکی همچنان نا شناخته باقی مانده است. با توجه به آنکه مطالعات مختلف ارتباط بین مسیرهاي گره اي و خواص وابسته به سرعت گره دهلیزي بطنی را نشان داده اند و همچنین با توجه به تناقضات دیده شده در تعامل بین مسیر آهسته و سریع گره اي و تغییرات الکتروفیزیولوژیک وابسته به 75 الکترود دو قطبی از نواحی گره سینوسی -دهلیزي کریستا ترمینالیس سپتوم بین دهلیزي و دسته هیس ثبت گرفته و سرعت ضربانات پایه قلب را مشخص نموده و به کمک الکترود تحریکی که در حاشیه گره سینوسی دهلیزي در دهلیز راست قرار داشت قلب را با سرعتی بالاتر از سرعت پایه ضربانات قلب تحریک کرده و پروتکل هاي تحریکی اجرا گردید. مطالعه فوق از نوع تجربی (Experimental) و بصورت مطالعه مورد و شاهدي بود که کلیه اصول اخلاقی مطابق با اصول کار با حیوانات آزمایشگاهی مصوب دانشگاه علوم

4 فیزیولوژي و فارماکولوژي جلد 5 شماره 2 تابستان 390 پروتکل هاي تحریکی: مفاهیم پایه در مقالات چاپ شده گذشته به تفضیل شرح داده شده [7] که به طور کلی عبارتند از : (Basic cycle length) BCL : بنا به تعریف عبارت است از طولانی ترین فاصله دو تحریک متوالی که در طول پروتکل تحریکی به گستره بافتی اعمال شده و به عبارت دیگر تحریکی است که سبب حداقل زمان هدایت (AVCT) درنمونه می شود. :(Delayed beat or test beat) Premature cycle بنا به تعریف عبارت است از ضرباناتی که وضعیت گره در هر موقعیت نسبت به آن سنجیده می شود و می تواند از فواصل تحریکی (SS2) خیلی زیاد (BCL) تا خیلی کم (AVERP) در نوسان باشد. پروتکل تحریکی کمپلکس :WBCL بنا به تعریف به بلوك درجه سوم دهلیزي گره اي ناشی از افزایش در سرعت تحریک دهلیزها اطلاق شده و شروع بلوك به عنوان زمان ونکباخ ثبت می شود. پروتکل تحریکی منفرد :Recovery در طی این پروتکل بعد از 5 تحریک پایه (BCL) یک تحریک تاخیري (Premature) به بافت اعمال شده و پاسخ آخرین تحریک پایه نسبت به تحریک تاخیري به صورت فاصله A2H2 (زمان هدایت) در برابر AA2 (زمان ریکاوري) رسم می شود. مطابق تعریف زیر پارامترهاي زمان تحریک ناپذیري موثر و زمان تحریک ناپذیري کارکردي از پروتکل فوق قابل استخراج می باشد: AVERP (زمان تحریک ناپذیري موثر): طولانی ترین 76 پزشکی گلستان انجام گرفت. محلول تیرود اکسیژنه شده توسط اکسیژن (%95) و دي اکسید کربن (%5) با درجه حرارت 37±0/ درجه سانتیگراد و ± 0/ 7/4 ph= با حجم 6 لیتر در یک مدار بسته توسط پمپ پریستالتیک بطور پیوسته بافت را تغذیه می کرد. ترکیبات سازنده تیرود شامل نمک طعام پتاسیم کلراید کلسیم کلراید بدون آب منیزیم کلراید سدیم بیکربنات سدیم هیدروژن فسفات و دکستروز بدون آب بود که از شرکت Sigma تهیه شدند. جهت بدست آوردن و آنالیز داده ها از کامپیوتر و نرم افزار استفاده می شود و سوگرایی محقق (Bias) در جمع آوري داده ها وجود ندارد. 76 ابزار مورد استفاده: آمپلی فایر 6 کاناله WPI دستگاه آب مقطر دوبار تقطیر (WPI) ایزولاتور و واحد ثابت نگهدارنده ولتاژ (water safe) پمپ پریستالیتک (Gambro) برد A/D هشت کاناله با فرکانس نمونه برداري 5KHz الکترود از جنس نقره با پوشش تفلون با ضخامت 0/25 میلی متر ترموستات براي تنظیم درجه حرارت مدار داخی با دقت ± 0/5 درجه سانتیگراد ) Rayan (teb ترازوي دیجیتال با دقت ± 0/ میلی گرم (Sartorius) ترازو با دقت ± 0/0 میلیگرم (Shimadzo) کامپیوتر پنتیوم IBM Compatible 4 فاصله دو ثبت متوالی از دهلیزها (AA2) قبل از آنکه بلوك دهلیزي گره اي رخ دهد. AVFRP (زمان تحریک ناپذیري کارکردي): کوتاهتري فاصله دو ثبت متوالی از هیس (HH2) که در طی یک پروتکل ریکاوري بدست می آید. Facilitation (تسهیل): عبارتست از کاهش در زمان هدایت توسط اعمال یک تحریک سریع قبل از تحریک تست. جهت تعین رابطه وابسته به سرعت این پروتکل تحریکی در حداقل سه سرعت مختلف تکرار و کاهش زمان تحریک ناپذیري کارکردي به عنوان شاخص تسهیل اندازه گیري شد. S S S RECOVER S n=5 n= FATIGUE S 5 min 5 min FACILITATION S n=20 n= S2 S S n= S2 شکل - پروتکل هاي تحریکی وابسته به سرعت که به صورت شماتیک نشان داده شده است.

5 تغییرات دینامیک وابسته به سن خوري و همکاران Fatigue (خستگی): طولانی شدن وابسته به زمان هدایت طی تاکیکارديهاي پیوسته با سرعت تحریک ثابت. جهت تعین رابطه وابسته به سرعت این پروتکل تحریکی در حداقل سه سرعت مختلف تکرار و افزایش زمان هدایت به عنوان شاخص خستگی اندازه گیري شد. آنالیز ریاضی منحنی ریکاوري (رسم زمان هدایت گره اي در مقابل زمان ریکاوري گره اي) با استفاده از منحنی تک توانی رگراسیون غیرخطی مطابق با معادله زیر انجام شد: AH t = AH +.EXP (-AA/ ) که در این فرمول و ضرایب ثابت منحنی تک توانی بوده منحنی تک توانی هدایت گره اي در فاصله زمانی می باشد (5). قبل از شروع آزمایش گستره هاي بافتی مورد نظر باید حداقل به مدت 60 دقیقه از نظر جریان عروق کرونر زمان انتقال دهلیزي گره اي و شاخص ونکباخ پایدار شده باشد. تجزیه و تحلیل آماري: مقایسه بین میانگین دو گروه با تست تی زوج Paired t-test two-tail p value انجام شد. 0.05>P به عنوان حد معنی دار و کلیه آزمون ها به صورت دو طرفه ارزیابی گردید.نرم افزار استفاده شده جهت تستهاي آماري Mean±SE بود. کلیه داده ها به صورت Statgraph prism5 گزارش شد. یافته ها خواص پایه گره دهلیزي بطنی در جدول خلاصه شده است. مطابق جدول زیر متغیرهاي الکتروفیزیولوژیک نظیر زمان تحریک ناپذیري موثر (AVERP) و کارکردي گره اي AH ) وحداکثر (AH min) زمان هدایت حداقل (AVFRP) (max و زمان ونکباخ (WBCL) در خرگوش هاي نوزاد کمتر از خرگوش هاي بالغ است. مقایسه منحنی ریکاوري گره اي در خرگوشهاي نوزاد و بالغ در شکل 2 نشان داده شده است همانطور که در شکل دیده می شود میزان هدایت حداقل و میزان تحریک ناپذیري گره اي در خرگوشهاي نوزاد کمتر از بالغین است. آنالیز ریاضی تک توانی منحنی ریکاوري در خرگوشهاي بالغ و نوزاد در جدول 2 محاسبه شده است ثابت زمانی منحنی ریکاوري در خرگوشهاي نوزاد به صورت معنی داري کمتر از خرگوش بالغ می باشد. همچنین ضریب ثابت بتا به عنوان شاخص ریکاوري گره اي در تحریک هاي خیلی سریع (بینهایت) در گروه نوزاد بیشتر از گروه بالغ می باشد. اجراي پروتکل هاي وابسته به سرعت خستگی و تسهیل بیانگر یک رابطه وابسته به سرعت در دو ویژگی گره می باشد. با افزایش سرعت تحریکات حداکثر میزان خستگی و تسهیل گره اي افزایش می یابد این رفتار در نمونه هاي گره دهلیزي بطنی خرگوشهاي نوزاد نیز دیده شد. میزان خستگی در نوزادان کمتر از بالغین است ولی میزان تسهیل روند معکوسی را نشان می دهد (جدول و شکل 3). میزان ضربانات نابجا در خرگوشهاي بالغ کمتر از نوزادان بوده و همچنین وجود فاصله در منحنی ریکاوري نیز در خرگوشهاي بالغ بیشتر از نمونه اي خرگوشهاي نوزاد می باشد (جدول 2). جدول - مقایسه پارامترهاي الکتروفیزیولوژیک پایه گره دهلیزي- بطنی در خرگوش هاي نوزاد و بالغ. در مقایسه با کنترل >p 0.00 ** و >p 0.05 * (N=7) خرگوش نوزاد (کنترل) خرگوش بالغ(کنترل) msec AH max AH min ERP FRP WBCL Facilitation Fatigue Gap(%number) 64.9 ± ± ± ± ± ± ± %.7 ± 6. * 49 ± ± 7. * 40.4 ± 3.6 * 29.7 ± 5 ** 8.5 ±.4. ±.2 40 % ECO 36.3 % 4.6 % :WBCL زمان هدایت ماکزیمم :AH max زمان هدایت مینیمم :AH min زمان شروع بلوك 2: دهلیزي- بطنی در طول اجراي پروتکل :ERP زمان تحریک ناپذیري موثر (دهلیزي) :FRP زمان تحریک ناپذیري عملکردي (بطنی) :Echo به سیگنال نابجایی اطلاق می شود که به صورت رو به جلو و یا رو به عقب در نزدیک زمان تحریک ناپذیري گره ظاهر شده و خود بخود از بین می رود. :Gap به فاصله بین زمان هدایت مسیر آهسته و سریع در منحنی unpaired t-test two- ریکاوري اطلاق می شود. تست آماري مورد استفاده: tail p value 77 77

6 جلد 5 شماره 2 تابستان 390 فیزیولوژي و فارماکولوژي جدول 2- آنالیز ریاضی منحنی ریکاوري با استفاده از معادله تک توانی زیر بدست می آید (7=N) که در این معادله: (-AA/ ) AH t = AH +.EXP در مقایسه با کنترل >p 0.00 ** (msec) AH (msec) recoveryτ نوزادان ± ± ± بالغین ** 2.3 ± 55.3 ± 7. 6 ± X ضریب ثابت تقاطع منحنی ریکاوري با محور :AH Y ضریب ثابت تقاطع منحنی ریکاوري با محور : ثابت زمانی منحنی ریکاوري : تست آماري مورد استفاده: unpaired t-test two-tail p value A2H2(msec) A Adoult Neonate AA2(msec) HH2(msec) B AA2(msec) شکل 2- نمونه اي از اجراي پروتکل تحریکی ریکاوري و تحریک ناپذیري گره اي در خرگوش نوزاد و بالغ مقایسه شده است. همانطور که در شکل مشخص است افزایش سن سبب شیفت به سمت بالا منحنی ریکاوري و تحریک ناپذیري در هر دو گروه بالغ و نوزاد گردید. شکل A: منحنی ریکاوري شکل B: منحنی تحریک ناپذیري :AA2 زمان ریکاوري :A2H2 زمان هدایت گره اي :HH2 زمان بین دو ثبت متوالی از هیس

7 تغییرات دینامیک وابسته به سن خوري و همکاران 50 Control Fatigue بحث نتایج کلی این تحقیق بیانگر آن است که خواص الکتروفیزیولوژیک پایه و وابسته به سرعت گره دهلیزي بطنی در یک مدل تکاملی با افزایش سن طولانی تر می شود. رخداد آریتمی هاي چرخشی گره اي به صورت کاملا مشخص وابسته به سن است. در نوزاد انسان وقوع این آریتمی بسیار نادر بوده با افزایش سن در دوران کودکی درصد وقوع آریتمی تا 3 درصد افزایش پیدا کرده و در نوجوانان تا حدود 50 درصد می رسد [8]. تحقیق حاضر نشان داد که در یک روند وابسته به سن خواص پایه و کارکردي گره دهلیزي بطنی تغییر می کند. زمان هدایت گره اي حداقل و حداکثر زمان تحریک ناپذیري و ونکباخ در خرگوشهاي نوزاد کمتر از خرگوشهاي بالغ است نتایج فوق با نتایج مطالعات بلورتون کوهن و و نهیر مطابقت دارد [9 4 2]. A2H2(msec) A2H2(msec) 05 A B AA2(msec) AA2(msec) شکل 3- مقایسه حداکثر میزان خستگی در خرگوشهاي نوزاد و بالغ. خستگی سبب شیفت به سمت بالاي منحنی در خرگوشهاي بالغ گردید. شکل A: منحنی مربوط به خرگوشهاي بالغ شکل B: منحنی مربوط به خرگوشهاي نوزاد :AA2 زمان ریکاوري :A2H2 زمان هدایت گره اي. در مطالعات مختلفی به تفاوت بین زمان هدایت و تحریک ناپذیري گره دهلیزي بطنی در کودکان و افراد بالغ اشاره شده است [9 4 2]. کوه ن در مطالعات خود نشان داد که تغییرات در حین بلوغ در ساختار الکتروفیزیولوژیک گره دهلیزي- بطنی رخ داده و به این علت خصوصیات تحریک ناپذیر ي و هدایت 79 79

8 جلد 5 شماره 2 تابستان 390 فیزیولوژي و فارماکولوژي 80 گره اي در بچه هاي زیر 3 سال با نوجوانان بالاي 3 سال متفاوت می باشد [4]. این تغییرات وابسته به سن در ساختار و خواص الکتروفیزیولوژیک گره دهلیزي-بطنی در انسان می تواند سبب شیوع متفاوت آریتمی هاي فوق بطنی در سنین نوزادي و جوانی شود [9 8 2]. با توجه به آنکه گره دهلیزي بطنی از دو مسیر آهسته و سریع تشکیل شده است و همچنین با توجه به آنکه تداخل بین این دو مسیر مکانیزم ایجاد آریتمی و نقش محافظتی گره دهلیزي بطنی را تفسیر می کند باید بتوان ارتباطی را بین وجود مسیرهاي دوگانه و وقوع آریتمی در دوره هاي مختلف سنی پیدا نمود. تحقیقات قبلی نشان داده که مسیرهاي دوگانه در 63 درصد کودکان با قلب هاي سالم دیده می شود با وجود درصد بالاي وقوع آریتمی هاي فوق بطنی این مدل آریتمی ها تنها 3 تا 6 درصد کل آریتمی هاي دوران کودکی را تشکیل می دهند []. گزارشات متناقضی در مورد رابطه بین افزایش سن و وجود مسیرهاي دوگانه دیده می شود. در واقع در کودکان با تاکی آریتمی هاي فوق بطنی مسیرهاي دوگانه گره اي کمتر از بالغین گزارش شده است [5] و نسبت بین رابطه PR بزرگتر از RR به عنوان یک نشانگر مناسب وجود آریتمی هاي چرخشی گره اي در نوزادان می باشد [2]. نتایج ما نشان داد که درصد وجود مسیرهاي دوگانه در خرگوشهاي نوزاد نصف خرگوشهاي بالغ می باشد در صورتیکه وجود ضربانات نابجاي گره اي تقریبا به صورت مساوي در هر دو گروه گزارش شد. در واقع این نتایج در تایید نتایج مطالعات قبلی بیانگر عدم ارتباط بین تغییرات الکتروفیزیولوژیک در زمان هدایت و تحریک ناپذیري گره اي و وجود مسیرهاي دوگانه در یک روند وابسته به سن می باشد. در تحقیق حاضر نشان داده شد که زمان هدایت حداکثر max) (AH زمان تحریک ناپذیري موثر و کارکردي با افزایش سن افزایش معنی دار می یابد و این افزایش در یک روند وابسته به سرعت می باشد. در صورتیکه زمان هدایت حداقل افزایش غیر معنی داري در خرگوشهاي بالغ پیدا می کند. مطالعات قبلی نشان داده اند که زمان هدایت حداقل به عنوان شاخص هدایتی مسیر سریع و زمان هدایت حداکثر و زمان تحریک ناپذیري م وثر به عنوان شاخص 80 الکتروفیزیولوژیک مسیر آهسته شناخته می شود [3] بنابراین می توان نتیجه گیري کرد که هدایت سیگنالهاي قلبی در مسیر آهسته با افزایش سن افزایش پیدا کرده و خصوصیات الکتروفیزیولوژیک مسیر آهسته در خرگوش با افزایش سن تغییر می کند. در تایید این نتایج در مطالعات متعددي در انسان نشان داده شده است که زمان هدایت و زمان تحریک ناپذیري گره اي با افزایش سن افزایش پیدا کرده [8 6 3 ] و همچنین طول مسیر آهسته نیز با افزایش سن گسترده تر می گردد [0]. آنالیز ریاضی منحنی هدایت گره اي با استفاده از فرمول تک توانی نشان داد که و ثابت زمانی منحنی ریکاري و ثابت زمانی هدایت بینهایت (AH ) در خرگوشهاي نوزاد کمتر از بالغ بوده. نتایج مطالعه لین و همکاران در سال 997 در انسان نشان داد که همزمان با افزایش سن ثابت زمانی منحنی ریکاوري و زمان تحریک ناپذیري گره اي افزایش می یابد ولی زمان هدایت حداقل AH ) و ) با افزایش سن تغییر معنی دار نمی یابد [6 3]. این نتایج با نتایج تحقیق حاضر یکسان بوده و نشان دهنده آن است که تغییرات تکاملی در منحنی ریکاوري گره اي اتفاق می افتد. خواص وابسته به سرعت گره در یک روند وابسته به سن تغییرات مختلفی را نشان دادند که از مهمترین آن می توان به افزایش میزان خستگی گره اي در خرگوشهاي بالغ اشاره کرد. مکانیزم هاي متعددي را در توجیه مکانیزم خستگی گره اي عنوان نموده اند که از جمله می توان به کاهش فعالیت پمپ سدیم پتاسم وابسته به انرژي تجمع کلسیم داخلی سلولی و تجمع پتاسیم خارج سلولی اشاره کرد [7]. از نظر ساختاري خستگی را در ارتباط با خصوصیات سلول هاي ناحیه دیستال گره دهلیزي بطنی (سلولهاي فشرده گره اي) می دانند [7]. با توجه به افزایش زمان تحریک ناپذیري کارکردي به عنوان شاخص فعالیت سلولهاي فشرده گره اي و افزایش زمان ونکباخ در خرگوشهاي بالغ افزایش میزان خستگی در این گروه قابل پیش بینی بود و می تواند نشان دهد که رفتارهاي وابسته به سرعت کمتري در خرگوشهاي نوزاد نسبت به خرگوشهاي بالغ وجود دارد. این مطالعه ارتباط مستقیمی بین خواص الکتروفیزیولوژیک پایه و خصوصیات وابسته به سرعت گره دهلیزي بطنی و افزایش سن را نشان می دهد. این تغییرات می تواند به علت

9 تغییرات دینامیک وابسته به سن خوري و همکاران تغییرات تکاملی در مسیر آهسته و سلول هاي فشرده گره اي باشد. کاهش وقوع آریتمی هاي چرخشی گره اي در نوزادان و افزایش شیوع آن در جوانان می تواند به علت تغییرات تکاملی در خواص الکتروفیزیولوژیک مسیر آهسته و سلولهاي فشرده گره اي و نحوه تداخل آن با مسیر سریع باشد. سپاسگزاري از معاونت محترم تحقیقات و فناوري دانشگاه علوم پزشکی استان گلستان جهت تصویب و در اختیار قرار دادن اعتبار جهت انجام طرح تشکر و قدردانی می گردد. References [] Blaufox AD, Rhodes JF, Fishberger SB. Age related changes in dual AV nodal physiology.pacing Clin Electrophysiol 2000; 23 (4 Pt ): [2] Blurton DJ, Dubin AM, Chiesa NA, Van Hare GF, Collins KK. Characterizing dual atrioventricular nodal physiology in pediatric patients with atrioventricular nodal reentrant tachycardia. J Cardiovasc Electrophysiol. 2006; 7 (6): [3] CHI-TAI KUO, JING-MING WU, KUO-HONG LIN, MING-LON YOUNG. The Effects of Aging on AV Nodal Recovery Properties. J Pacing Clinical Electrophysiol 200; 24 (2): [4] Cohen MI, Wieand TS, Rhodes LA, Vetter VL. Electrophysiologic properties of the atrioventricular node in pediatric patients. J Am Coll Cardiol. 997; 29 (2): [5] Lee PC, Hwang B, Tai CT, Chiang CE, Chen SA. The different ablation effects on atrioventricular nodal reentrant tachycardia in children with and without dual nodal pathways. Pacing Clin Electrophysiol. 2006; 29 (6): (6): [6] Lin MH, Young ML, Wu JM, Wolff GS. Developmental changes of atrioventricular nodal recovery properties. Am J Cardiol. 997; 80 (9): [7] Nayebpour M, Naseri M, Khori V. Effects of ajmaline on rate-dependent atrioventricular node properties. Potential role in experimental atrioventricular re-entrant tachycardia. Eur J Pharmacol. 200; 42 (): [8] Van Hare GF. Developmental aspects of atrioventricular node reentry tachycardia. J Electrocardiol. 2008; 4 (6): [9] Van Hare GF, Chiesa NA, Campbell RM, Kanter RJ, Cecchin F; Pediatric Electrophysiology Society. Atrioventricular nodal reentrant tachycardia in children: effect of slow pathway ablation on fast pathway function. J Cardiovasc Electrophysiol. 2002; 3 (3): [0] Waki K, Kim JS, Becker AE. Morphology of the human atrioventricular node is age dependent: a feature of potential clinical significance. J Cardiovasc Electrophysiol. 2000; (0):