7. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΗΣ ΠΡΑΞΗΣ

Transcript

1 7. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΗΣ ΠΡΑΞΗΣ 7.1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Στο παρόν κεφάλαιο κωδικοποιούνται οι προτάσεις ενσωμάτωσης της περιβαλλοντικής διάστασης στο Σχέδιο ΙΤΑΝΟΣ ΓΑΙΑ, καθώς και οι προτάσεις των μέτρων που θεωρούνται απαραίτητα για την αντιμετώπιση των δυνητικών περιβαλλοντικών επιπτώσεων από την αξιοποίησή του. Οι προτάσεις αυτές έχουν παρουσιασθεί από κοινού με τις δυνητικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις στο Κεφάλαιο 6, ενώ στο παρόν, συμπυκνώνονται υπό μορφή κατάλληλη για την υποβοήθηση έκδοσης της κανονιστικής πράξης. Υπογραμμίζεται ότι τα μέτρα αυτά αφορούν στο στάδιο κατασκευής και λειτουργίας των έργων που προβλέπονται από το παρόν Σχέδιο, δεσμεύουν τον σχεδιασμό στο στάδιο της ΜΠΕ, κατά το οποίο και εξειδικεύονται κατάλληλα. Όπως απαιτείται από το Παράρτημα ΙΙΙ της ΚΥΑ με α.π. ΥΠΕΧΩΔΕ/ΕΥΠΕ/οικ /2006 (ΦΕΚ/Β /1225), οι προτάσεις διακρίνονται σε δύο ενότητες: Προτάσεις κατευθύνσεων και μέτρων για την πρόληψη, τον περιορισμό και την, κατά το δυνατόν, αντιμετώπιση των σημαντικών δυσμενών επιπτώσεων στο περιβάλλον. Προτάσεις για το σύστημα παρακολούθησης των σημαντικών περιβαλλοντικών επιπτώσεων από την εφαρμογή του Σχεδίου (monitoring). Ειδικότερα, βασικός στόχος της περιβαλλοντικής παρακολούθησης είναι πρωτίστως ο έγκαιρος εντοπισμός των απρόβλεπτων δυσμενών επιπτώσεων στο περιβάλλον από την υλοποίηση του Σχεδίου καθώς και η λήψη κατάλληλων επανορθωτικών μέτρων, και δευτερευόντως η επαλήθευση των πληροφοριών της περιβαλλοντικής μελέτης. Σημειώνεται ότι, σύμφωνα με την 10 του άρθρου 7 της ως άνω ΚΥΑ, η απόφαση έγκρισης της ΣΜΠΕ περιλαμβάνει πληροφορίες και στοιχεία: α) σχετικά με τη διαβούλευση με τις δημόσιες αρχές και το ενδιαφερόμενο κοινό, β) σχετικά με τα αποτελέσματα των διασυνοριακών διαβουλεύσεων που ενδεχομένως διενεργήθηκαν γ) για τις διαφοροποιήσεις που τυχόν επιβάλλονται στο Σχέδιο ή πρόγραμμα από την ενσωμάτωση της περιβαλλοντικής διάστασης, δ) για τους όρους, περιορισμούς και κατευθύνσεις για την προστασία και διαχείριση του περιβάλλοντος που πρέπει να συνοδεύουν την έγκριση του Σχεδίου ή προγράμματος, ε) για το προβλεπόμενο σύστημα παρακολούθησης των σημαντικών περιβαλλοντικών επιπτώσεων από την εφαρμογή του σχεδίου ή προγράμματος, στ) για το χρονικό διάστημα ισχύος της απόφασης. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΗΣ ΠΡΑΞΗΣ 7-1

2 Η ΣΜΠΕ αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της εν λόγω απόφασης. Τα στοιχεία του σημείου α θα προκύψουν από τη διαβούλευση με τις δημόσιες αρχές και το ενδιαφερόμενο κοινό. Τα στοιχεία για το σημείο β μπορούν να περιλάβουν τη διαπίστωση ότι το προτεινόμενο Σχέδιο δεν εμπεριέχει καμία διάσταση διασυνοριακών επιπτώσεων, οπότε δεν χρειάστηκαν οι σχετικές διαβουλεύσεις, όπως είναι η περίπτωση του παρόντος Σχεδίου. Για το σημείο στ προτείνεται το χρονικό διάστημα ισχύος της απόφασης και εντός της περιόδου αυτής αναμένεται να έχει: ολοκληρωθεί η υλοποίηση του συνόλου των έργων του σχεδίου λειτουργήσει για αντιπροσωπευτικό χρονικό διάστημα το σχέδιο, ώστε να έχουν συλλεχθεί στοιχεία αναφορικά με το πραγματικό είδος και μέγεθος των περιβαλλοντικών τους επιπτώσεων. Συνεπώς, κατά τη λήξη της ισχύος της Απόφασης έγκρισης της ΣΜΠΕ αναμένεται ότι θα είναι απαραίτητη η επανεξέταση των εκτιμήσεων και προτάσεων της ΣΜΠΕ και η αξιολόγηση τόσο της επάρκειάς τους, βάσει των δεδομένων εκείνης της περιόδου, όσο και της αναγκαιότητας ή μη για λήψη περαιτέρω μέτρων. Τα στοιχεία και οι πληροφορίες που αναφέρονται στα σημεία γ, δ και ε του περιεχομένου της κανονιστικής πράξης, αποτελούν το αντικείμενο των ενοτήτων που ακολουθούν ΜΕΤΡΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΕΙΣ ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΔΥΝΗΤΙΚΩΝ ΣΗΜΑΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ΣΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Συμπληρωματικά με το Σύστημα Περιβαλλοντικής Διαχείρισης του Σχεδίου και το Πρόγραμμα Περιβαλλοντικής Παρακολούθησης που απορρέει από αυτό, όπως αυτά περιγράφονται στην επόμενη Ενότητα 7.3, στο σύνολο του ΙΤΑΝΟΣ ΓΑΙΑ θα εξασφαλίζεται η εφαρμογή των στρατηγικών μέτρων και κατευθύνσεων πρόληψης περιορισμού και αντιμετώπισης των δυνητικών σημαντικών επιπτώσεων τα οποία συνοψίζονται στη συνέχεια: Γενικά Μέτρα Ολοκληρωμένη Διαχείριση Ολοκληρωμένη διαχείριση Bιώσιμη και αειφορική αξιοποίηση του ακινήτου με τη θέσπιση οργανωμένου τουριστικού υποδοχέα πρότυπου χαρακτήρα με βασικό προορισμό τον Τουρισμό Αναψυχή, με τη δημιουργία δύο ζωνών περιοχών, εκείνης του Τουρισμού Αναψυχής που καλύπτει το 37,21% της περιοχής του ακινήτου και της Ειδικής Ζώνης Προστασίας Φυσικού και Πολιτιστικού Κεφαλαίου και Φυσιολατρικής Αναψυχής, που καταλαμβάνει το 62,79%. Οι ως άνω ζώνες καθορίστηκαν βάσει κριτηρίων που αφορούν στην υφιστάμενη κατάσταση του φυσικού και ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΗΣ ΠΡΑΞΗΣ 7-2

3 του ανθρωπογενούς περιβάλλοντος, καθώς και των κύριων αναπτυξιακών στόχων κάθε ζώνης. Ενσωμάτωση Σχεδίου Αειφορικής Διαχείρισης στο σχεδιασμό και υλοποίηση του Σχεδίου. Διατήρηση της βιοποικιλότητας και της φυσιογνωμίας του τοπίου. Διαχείριση των φυσικών πόρων και μείωση των απαιτήσεων σε νερό. Εφαρμογή Σχεδίου Ολοκληρωμένης Διαχείρισης Αποβλήτων. Σημαντική συμμετοχή Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας στην κάλυψη των ενεργειακών αναγκών των εγκαταστάσεων του Σχεδίου. Εγκατάσταση Μονάδων Επεξεργασίας Λυμάτων για την κατεργασία με βιολογικό καθαρισμό των υγρών αποβλήτων του Σχεδίου. Υποστηρικτικές λειτουργίες για την προστασία και ανάδειξη του φυσικού και του πολιτιστικού κεφαλαίου της περιοχής (ενδεικτικά, περιβαλλοντικό κέντρο, βοτανικός κήπος, χώροι ενημέρωσης και περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης, χώρους πολιτιστικών εκδηλώσεων), πρόγραμμα διαχείρισης με δράσεις για την προστασία των οικολογικών και πολιτιστικών χαρακτηριστικών της περιοχής, την ορθολογική διαχείριση των υδάτινων πόρων, ενέργειας, υγρών και στερεών αποβλήτων καθώς και δράσεις για την διαχείριση ροής επισκεπτών. Προώθηση Στρατηγικής εξοικονόμησης φυσικών πόρων για τη δημιουργία ενεργειακά και περιβαλλοντικά πρότυπων τουριστικών εγκαταστάσεων. Ένταξη δραστηριοτήτων με στόχο αφ ενός μεν τη διαφοροποίηση του τουριστικού προϊόντος μέσω της δημιουργίας ολοκληρωμένων εγκαταστάσεων σύμφωνων με τα σύγχρονα πρότυπα της ξενοδοχίας και της προσέλκυσης ποιοτικού τουρισμού, αφ ετέρου δε την επιμήκυνση της περιόδου λειτουργίας, παράμετρος ιδιαίτερα κρίσιμη για την οικονομική επιτυχία του Σχεδίου Μέτρα προστασίας και ανόρθωσης του φυσικού περιβάλλοντος Μέτρα για την ορθολογική διαχείριση της βοσκής κατόπιν εκπόνησης σχετικής μελέτης Βοσκοϊκανότητας στο στάδιο της ΜΠΕ. Μέτρα αντιπυρικής προστασίας που περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων φύλαξη και περιπολίες στην περιοχή του Σχεδίου. Μέτρα αντιμετώπισης της λαθροθηρίας μέσω της επιτήρησης της περιοχής από ειδικευμένο προσωπικό. Μέτρα για την ρύθμιση της γεωργίας και την προώθηση βιολογικών καλλιεργειών που περιλαμβάνουν την προώθηση της καλλιέργειας τοπικών επώνυμων προϊόντων προστατευόμενης ονομασίας προελεύσεως (Π.Ο.Π.) και τη διατήρηση και επέκταση των παραδοσιακών καλλιεργειών της περιοχής. Ρύθμιση της κτηνοτροφίας με μετατροπή ενός αριθμού των κτηνοτροφικών και ιδιαίτερα των εκτατικών αιγοπροβατοτροφικών μορφών εκμετάλλευσης σε βιολογικές και προώθηση της εφαρμογής πιστοποιημένων ολοκληρωμένων συστημάτων διαχείρισης. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΗΣ ΠΡΑΞΗΣ 7-3

4 Μέτρα για την αρμονική ένταξη του ανθρώπινου παράγοντα στο περιβάλλον μέσω της χάραξης ολοκληρωμένου δικτύου μονοπατιών που θα βασίζεται κυρίως στο ήδη υπάρχον δίκτυο μονοπατιών, περιπτέρων ενημέρωσης, θέσεων θέας, χώρων αναψυχής και παρατηρητηρίων της φύσης. Μέτρα για τη διατήρηση, ανόρθωση και ενίσχυση των οικοτόπων, της βλάστησης και των ειδών χλωρίδας. Αυτά περιλαμβάνουν ενδεικτικά: ειδικά διαχειριστικά μέτρα για κάθε έναν από τους οικοτόπους της περιοχής Φυτεύσεις με ενδημικά είδη χλωρίδας Απαγόρευση της ανεξέλεγκτης εισαγωγής και φύτευσης μη συμβατών ειδών με την αυτοφυή χλωρίδα και τους οικοτόπους έτσι ώστε να μην παρουσιαστούν φαινόμενα αλλοίωσης της σύνθεσής τους Απαγόρευση της εκ προθέσεως αποκομιδής, συλλογής, κοπής και εκρίζωσης των σημαντικών ειδών στην περιοχή φυσικής κατανομής τους, για εμπορικούς σκοπούς Επέκταση ή πύκνωση των βιοτόπων των ειδών Αποστολή σπόρων στο Βοτανικό Κήπο που θα ιδρυθεί στο πλαίσιο της υλοποίησης του Σχεδίου. Μέτρα για την προστασία των ειδών πανίδας που περιλαμβάνουν: Διατήρηση, των απότομων βραχωδών πλαγιών, βραχωδών εξάρσεων και όλων των υγροτοπικών συστημάτων στην φυσική τους μορφή, από τα οποία εξαρτώνται πολλά είδη της πανίδας, εντός της περιοχής του Σχεδίου Διατήρηση και δημιουργία νέων σημείων με εποχιακή παρουσία νερού εφόσον δεν θίγεται η αρχή της διατήρησης της φυσικότητας της περιοχής Εγκατάσταση τεχνητών φωλιών για τα χειρόπτερα και τα πουλιά σε κατάλληλα σημεία Συνεργασία στο στάδιο υλοποίησης με την Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρία και το Ελληνικό Κέντρο Δακτυλίωσης Πουλιών, καθώς με διεθνείς οργανώσεις και ειδικούς επιστήμονες και πανεπιστήμια για την εκπόνηση αφενός ερευνητικών προγραμμάτων και αφετέρου λεπτομερών μελετών με συγκεκριμένες θεματολογίες που αφορούν τη διαχείριση της ΖΕΠ και τη βελτίωση και ανάδειξη της ορνιθολογικής της αξίας. Διαρκής συνεργασία με ειδικούς επιστήμονες και τόσο ελληνικές όσο και διεθνείς οργανώσεις οι οποίες δραστηριοποιούνται στη μελέτη και προστασία της ορνιθοπανίδας Ίδρυση και λειτουργία μικρού Περιβαλλοντικού Κέντρου, Βοτανικού Κήπου με είδη της τοπικής χλωρίδας της περιοχής και της Κρήτης γενικότερα. Επίσης προβλέπεται η κατασκευή και λειτουργία Κέντρου και Περιπτέρων Ενημέρωσης και η δημιουργία μονοπατιών και παρατηρητηρίων της φύσης που θα λειτουργούν για την περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση και ως μορφή ψυχαγωγίας ενημερωτικού χαρακτήρα των επισκεπτών και των κατοίκων. Σε ότι αφορά το ΚΑΖ θα απαγορεύεται η θήρα κάθε θηράματος και κάθε είδους άγριας πανίδας, η σύλληψη κάθε είδους της άγριας πανίδας για μη ερευνητικούς σκοπούς, η καταστροφή κάθε είδους ζώνης με φυσική βλάστηση, η καταστροφή των ζωντανών φυτοφρακτών, η αμμοληψία, η αποστράγγιση και αποξήρανση ελωδών εκτάσεων, η ρύπανση των υδατικών πόρων και η ένταξη έκτασης ΚΑΖ σε πολεοδομικό ή ρυμοτομικό σχεδιασμό. Η εκτέλεση έργων ή εργασιών και ιδίως, αλιευτικά έργα, έργα αναδασμού, τουριστικές και βιομηχανικές εγκαταστάσεις, κατασκηνώσεις, λατομεία, μεταλλεία και δρόμοι εκτελούνται ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΗΣ ΠΡΑΞΗΣ 7-4

5 αφού προηγουμένως έχει υποβληθεί μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων τύπου Α και έχει χορηγηθεί έγκριση περιβαλλοντικών όρων. Κατ εξαίρεση θα επιτρέπεται η σύλληψη ειδών της άγριας πανίδας και η μεταφορά τους προς εμπλουτισμό άλλων κατάλληλων περιοχών μόνον από τη Δασική Υπηρεσία. Με απόφαση της Δ/νσης Δασών Νομού Λασιθίου, μπορεί να απαγορευτεί ή να τεθούν όροι ή περιορισμοί στην άσκηση αλιείας, γεωργίας, βοσκής, υλοτομίας, χρήσης φυτοπροστατευτικών προϊόντων και της συλλογής και κοπής αρωματικών, βαφικών, αρτυματικών, μελισσοκομικών και ανθοκομικών - διακοσμητικών φυτών για εμπορικούς σκοπούς Μέτρα προστασίας σε σχέση με την οικολογία Εκπόνηση Σχεδίου Αειφορικής Διαχείρισης και Σχεδίου Δράσης Βιοποικιλότητας που θα εκπονηθεί στη φάση της ΜΠΕ και θα ενσωματώνονται κατάλληλα μέτρα προστασίας φυσικού περιβάλλοντος όπως: o o o o o Μελέτη βοσκοϊκανότητας και σχέδιο ορθολογικοποίησης της βοσκής, σε συνδυασμό με προτάσεις λιβαδοπονικής διαχείρισης για την ανόρθωση των βοσκοτόπων της περιοχής. Αντιπυρική προστασία με φύλαξη από εξειδικευμένο προσωπικό με τη χρήση κατάλληλου εξοπλισμού. Τα μέτρα για την προώθηση των βιολογικών καλλιεργειών και η δέσμευση για μια επιστημονική εφαρμογή μεθόδων οργανικής καλλιέργειας, σε συστηματική βάση, στην περιοχή του Σχεδίου, αλλά και στις υπόλοιπες εκτάσεις που ανήκουν στην Ιερά Μονή Τοπλού, συμπεριλαμβανομένων και των περιοχών κοντά στο Βάι και την Ίτανο, θα τεθούν σε εφαρμογή από τη στιγμή υλοποίησης του Σχεδίου, με αποτέλεσμα την εκτεταμένη εφαρμογή των φιλικών για το περιβάλλον βιολογικών μεθόδων καλλιέργειας. Διατήρηση και αξιοποίηση των υφιστάμενων μονοπατιών και η χάραξη νέων (όπου είναι απαραίτητο) ύστερα από προσεχτικό σχεδιασμό, δημιουργώντας έτσι ένα ενιαίο δίκτυο και θα λειτουργεί παράλληλα ως προστατευτικό μέτρο για την αποφυγή καταστροφής της βλάστησης, διότι θα περιορίζει την κίνησή τους σε προεπιλεγμένες πορείες και θα αποφεύγεται έτσι η από αμέλεια καταστροφή σημαντικών και αξιόλογων ειδών. Σε ότι αφορά στη δημιουργία της ειδικής τουριστικής υποδομής του γηπέδου Γκολφ, αυτή θα χωροθετηθεί στην περιοχή του ΕΣΧΑΣΕ εκτός της ΖΕΠ, και για την κατασκευή του, η έκταση για την οποία θα απαιτηθεί η μεταβολή στη σύνθεση και κάλυψη των φυτικών ειδών δεν θα υπερβαίνει τα 80 εκτάρια Σε ότι αφορά στην επιλογή φυτικών ειδών, στόχος είναι η ελαχιστοποίηση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος, ως προς την κατανάλωση νερού, στις ανάγκες χρήσης αγροχημικών και γενικότερης συντήρησης της βλάστησης. Να δοθεί δε προτεραιότητα σε σύγχρονες προσεγγίσεις που εφαρμόζονται διεθνώς, μέσω της συνεργασίας φορέων σχεδιασμού και λειτουργίας γηπέδων Γκολφ, με φορείς προστασίας της φύσης και της ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΗΣ ΠΡΑΞΗΣ 7-5

6 βιοποικιλότητας και που αξιοποιούν τη δημιουργία γηπέδων, ως ευκαιρίες για τη δημιουργία συμπληρωματικών βιοτόπων και «οάσεων» ενδιαιτημάτων και οικοτόπων που τελούν σήμερα εν ανεπαρκεία στην περιοχή, όπως οι υγρότοποι, οι συστάδες δενδροθαμνώδους βλάστησης και οι λιβαδικές διαπλάσεις. Σε ότι αφορά στις εστιασμένες παρεμβάσεις διαχείρισης για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας, αυτές προτείνεται να οργανωθούν, μελετηθούν, αξιολογηθούν και εν τέλει εναρμονιστούν, στο πλαίσιο μιας διαδικασίας εκπόνησης Σχεδίου Δράσης Βιοποικιλότητας (Biodiversity Action Plan), που θα ενσωματώσει τις σύγχρονες διεθνείς προσεγγίσεις επί του θέματος και θα υλοποιηθεί σε συνάρτηση με το Σχέδιο Αειφορικής Διαχείρισης, στο στάδιο της ΜΠΕ του έργου, ώστε να λάβει και θεσμική δεσμευτική υπόσταση και να τύχει της απαραίτητης δημόσιας διαβούλευσης. Το ΣΔΒ θα στοχεύει στη διασφάλιση της επιθυμητής κατάστασης διατήρησης της ΖΕΠ. Στο πλαίσιο αυτό θα περιλαμβάνουν ενδεικτικά: o Σχέδιο Διαχείρισης των οικοσυστημάτων της περιοχής με βάση τις προβλέψεις του Ν. 3937/2011 με στόχο τη διατήρηση και ανόρθωση των υποβαθμισμένων εξ αυτών, ευνόηση με φυσικό τρόπο της ανόρθωσης της φυσιογνωμίας και δομής και διατήρηση και επέκταση της σημερινής τους έκτασης. o Σχέδιο Λιβαδοπονικής Διαχείρισης, στο οποίο θα συνυπολογίζονται οι απαιτήσεις της βιοποικιλότητας. o Ένταξη της ανάγκης εξυπηρέτησης των οικολογικών απαιτήσεων ειδών εξαρτώμενων από τα λιβαδικά και υγροτοπικά οικοσυστήματα, στους στόχους διαχείρισης της έκτασης του γκολφ. o Δημιουργία μικρών υγροτόπων σε συνδυασμό με το γήπεδο γκολφ και το σύστημα αφαλάτωσης. o Επέκταση των βιολογικών καλλιεργειών και επανακαλλιέργεια εγκαταλειμμένων αγροτικών εκτάσεων με στόχο τη δημιουργία υψηλής φυσικής αξίας αγροοικοσυστημάτων για στήριξη της εξαρτώμενης από τις καλλιέργειες βιοποικιλότητας, ώστε να αναβαθμιστεί η ποιότητα της περιοχής ως ενδιάμεσος σταθμός ανεφοδιασμού για τα μεταναστευτικά πτηνά που διέρχονται κυρίως κατά τη φθινοπωρινή μετανάστευση. o Πόντιση μόνιμων αγκυροβολίων για προστασία λιβαδιών Ποσειδωνίας. o Πρόγραμμα διαχείρισης των βιοτόπων των μεταναστευτικών πτηνών. o Πρόγραμμα παρακολούθησης των πληθυσμών των ειδών προτεραιότητας, των μεταναστευτικών πτηνών και της κατάστασης των βιοτόπων τους. o Πρόγραμμα πληροφόρησης και ευαισθητοποίησης των επισκεπτών και των κατοίκων της ευρύτερης περιοχής με παρουσιάσεις, ενημερωτικό υλικό, εκπαιδευτικά σεμινάρια κ.τ.λ. o Σχέδιο Διαχείρισης Επισκεπτών για την προστασία της βιοποικιλότητας της περιοχής. Για τους οικοτόπους Φρύγανα με κυριαρχία Sarcopoterium spinosum, Φρύγανα με κυριαρχία Genista acathoclada και Erica manipuliflora, Φρύγανα με κυριαρχία Genista acathoclada, Φρύγανα με κυριαρχία Corydothymus capitatus, ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΗΣ ΠΡΑΞΗΣ 7-6

7 Φρύγανα με κυριαρχία Cistus creticus και Φρύγανα με κυριαρχία Ononis spinosa, οι οποίοι στο παράρτημα Ι της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ απαντώνται υπό την γενική κατηγορία 5420 Φρύγανα από Sarcopoteruim spinosum, κεντρικοί σκοποί διαχείρισης είναι: o Η με φυσικό τρόπο ευνόηση της ανόρθωσής τους ώστε να αυξήσουν την εδαφοκάλυψή τους τόσο σε φρυγανώδη, όσο και σε ετήσια είδη, με ταυτόχρονη αύξηση της προστατευτικής τους αξίας στο έδαφος. o Η με φυσικό τρόπο ευνόηση της ανόρθωσής τους ώστε να αυξήσουν την ποικιλότητά τους σε ξυλώδη είδη με αποτέλεσμα να αυξηθεί η προστατευτική και αισθητική τους αξία μέσω κυρίως του σχεδίου ορθολογικής διαχείρισης της βοσκής και των μέτρων αντιπυρικής προστασίας της περιοχής του Σχεδίου. Επιπρόσθετα να εφαρμόζονται επικουρικά μέτρα προστασίας από παράνομες εκχερσώσεις, Για τον οικότοπο 5212 Συστάδες αρκεύθων (Juniperus phoenicea) δενδρώδους μορφής και Erica manipuliflora, ο οποίος στο παράρτημα Ι της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ απαντάται υπό την γενική κατηγορία 5210 ενδροειδή Juniperus spp., κεντρικοί σκοποί διαχείρισης είναι: o Διατήρηση της φυσιογνωμίας των συστάδων αρκεύθου, οι οποίοι σε ορισμένες θέσεις εμφανίζουν θαμνώδη και όχι δενδρώδη μορφή εξαιτίας κυρίως της ανεξέλεγκτης βοσκής. o Ευνόηση της με φυσικό τρόπο αύξησης της έκτασης του οικοτόπου. o Ευνόηση της με φυσικό τρόπο ανόρθωσης του οικοτόπου και μετατροπή των σημερινών συστάδων θαμνώδους μορφής, σε συστάδων δενδρώδους μορφής. Τα προτεινόμενα μέτρα για την επίτευξη των ως άνω στόχων διατήρησης του οικοτόπου αφορούν επίσης τη διαχείριση βοσκής, αντιπυρική προστασία, προστασία από παράνομες εκχερσώσεις και γενικότερα προστασία της περιοχής του Έργου από παράνομες ανθρωπογενείς δραστηριότητες. Για τον οικότοπο 9320 α) θαμνώνες σχίνου και β) δασικές συστάδες χαρουπιάς, ο οποίος στο Παράρτημα Ι της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ απαντάται υπό την γενική κατηγορία 9320 άση µε Olea και Ceratonia, κεντρικοί σκοποί διαχείρισης είναι: o Διατήρηση και ανόρθωση των υποβαθμισμένων -κυρίως από τη βοσκή- εκτάσεων του οικοτόπου. o Ευνόηση της με φυσικό τρόπο ανόρθωσης της φυσιογνωμίας και δομής κυρίως των θαμνώδων σχίνων, με την επαναφορά του θαμνώδους ορόφου που σχεδόν απουσιάζει και ταυτόχρονη αύξηση της προστατευτικής τους αξίας για την περιοχή του Έργου. o Ευνόηση και ανόρθωση της δομής και ποικιλότητας των οικοτόπων σε θαμνώδη ξυλώδη βλάστηση και δενδρώδη είδη. o Προστασία και διατήρηση των ατόμων και συστάδων χαρουπιάς και σχίνου δενδρώδους μορφής που απαντώνται στην περιοχή του Έργου. Και για τον οικότοπο αυτό ισχύουν τα προαναφερθέντα μέτρα που θα εξειδικευθούν στο Σχέδιο Δράσης Βιοποικιλότητας κατά την υλοποίηση του Σχεδίου. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΗΣ ΠΡΑΞΗΣ 7-7

8 Για τον οικότοπο 3290 Ποταμοί της Μεσογείου με περιοδική ροή ο οποίος στο Παράρτημα Ι της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ απαντάται υπό την γενική κατηγορία 3290 Ποταμοί της Μεσογείου µε περιοδική ροή από Paspalo-Agrostidion, κεντρικοί σκοποί διαχείρισης είναι: o Διατήρηση του οικοτόπου στη σημερινή του έκταση. o Διαχείριση και αποκατάσταση της βλάστησης που απαντάται εκατέρωθεν της κοίτης των ρεμάτων. Οι παραπάνω στόχοι διατήρησης του οικοτόπου θα διασφαλιστούν με την αποφυγή εκχέρσωσης της βλάστησης για οποιοδήποτε σκοπό (οδοποιία, δόμηση), την διατήρηση της κοίτης των ρεμάτων καθώς και τα γενικότερα μέτρα προστασίας και ελέγχου της περιοχής του Σχεδίου από παράνομες ανθρωπογενείς δραστηριότητες και κυρίως την απόρριψη στερεών και υγρών αποβλήτων μέσα στα ρέματα. Για τους οικοτόπους Παραθαλάσσια βλάστηση βραχωδών ακτών και Βραχώδεις ακτές με Limonium & Cichorium spinosum, οι οποίοι στο παράρτημα Ι της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ απαντώνται υπό την γενική κατηγορία 1240 Απόκρηµνες βραχώδεις ακτές µε βλάστηση στη Μεσόγειο µε ενδηµικά Limonium ssp., κεντρικοί σκοποί διαχείρισης είναι: o Διατήρηση των οικοτόπων στην σημερινή τους έκταση. o Διατήρηση του βαθμού φυσικότητας των οικοτόπων, ο οποίος είναι ικανοποιητικός. Οι παραπάνω στόχοι διατήρησης του οικοτόπου θα διασφαλιστούν με την αποφυγή εκχέρσωσης εκτάσεών του για οποιοδήποτε σκοπό (οδοποιία, δόμηση, τεχνικά έργα κ.λπ.), καθώς και τα γενικότερα μέτρα προστασίας και ελέγχου της περιοχής του Σχεδίου από παράνομες ανθρωπογενείς δραστηριότητες.. Επιπρόσθετα ο οικότοπος «απόκρημνες βραχώδεις ακτές» θα ευνοηθεί από τις προβλεπόμενες δράσεις ενεργής διαχείρισης στο πλαίσιο του Σχεδίου, αφού εντάσσεται στην ειδική υποζώνη προστασίας Β5 Προστασίας ακτών. Όσα αναφέρθηκαν για τους οικοτόπους και , σχετικά με τους στόχους διατήρησης και τα μέτρα που θα ληφθούν για την επίτευξή τους, ισχύουν και για τους οικοτόπους Μεσογειακές θίνες εμβρυακής μορφής και Χασμοφυτική βλάστηση της Κρήτης (σε μίξη με αλοφυτική βλάστηση βραχωδών ακτών), οι οποίοι στο Παράρτημα Ι της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ απαντώνται υπό τις γενικές κατηγορίες 2110 Υποτυπώδεις κινούµενες θίνες και 8210 Ασβεστολιθικά βραχώδη πρανή µε χασμοφυτική βλάστηση, αντίστοιχα. Για τον οικότοπο 8310 Σπήλαια των οποίων δεν γίνεται τουριστική εκμετάλλευση, ο οποίος στο Παράρτημα Ι της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ απαντάται υπό την ίδια γενική κατηγορία, κεντρικός σκοπός διαχείρισης είναι η διατήρηση της έκτασης και της φυσιογνωμίας του μιας και πρόκειται για εξαιρετικά μεγάλης σημασίας οικότοπο για τη βιοποικιλότητα της περιοχής, αλλά και για τα χειρόπτερα. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΗΣ ΠΡΑΞΗΣ 7-8

9 Οι παραπάνω στόχοι διατήρησης του οικοτόπου θα διασφαλιστούν με την αποφυγή επεμβάσεων στα σπήλαια, καθώς και τα γενικότερα μέτρα προστασίας και ελέγχου της περιοχής του Σχεδίου από παράνομες ανθρωπογενείς δραστηριότητες. Σημαντικό για τον οικότοπο αυτό είναι και το Σχέδιο Διαχείρισης Επισκεπτών που θα εφαρμοστεί για την περιοχή του Σχεδίου. Για τον οικότοπο 92D010 Αθροίσματα πικροδάφνης (Nerium oleander), ο οποίος στο Παράρτημα Ι της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ απαντάται υπό τη γενική κατηγορία 92D0 Νότια παρόχθια δάση-στοές και λόχµες, στόχος διαχείρισης είναι η διατήρηση των αθροισμάτων αυτών, μέσω της αποφυγής απομάκρυνσής τους καθώς και τα γενικότερα μέτρα προστασίας και ελέγχου της περιοχής του Σχεδίου από παράνομες ανθρωπογενείς δραστηριότητες. Ο οικότοπος δεν απαντάται εντός της περιοχής του Σχεδίου. Για τους δύο οικότοπους προτεραιότητας που απαντώνται στην περιοχή του Σχεδίου, δηλαδή τους Πρόσκοπες φυτοκοινωνίες ποωδών ειδών σε εγκαταλελειμμένους αγρούς και Στεπικής φυσιογνωμίας Μεσογειακά οικοσυστήματα με θερόφυτα και αγροστώδη ξηρών θέσεων, οι οποίοι στο Παράρτημα Ι της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ απαντώνται υπό την γενική κατηγορία 6220* Ψευδοστέπα µε αγροστώδη και µονοετή φυτά από Thero-Brachypodietea, κύριοι σκοποί διαχείρισης είναι: o Διατήρηση της έκτασής τους στα σημερινά επίπεδα. o Διατήρηση της φυσιογνωμίας, δομής και των ειδικών λειτουργιών τους. Πέρα από τα μέτρα που έχουν προαναφερθεί για τη ρύθμιση της βόσκησης, την αντιμετώπιση των πυρκαγιών και της ανεξέλεγκτης απόρριψης απορριμμάτων, θα απαγορευτεί οποιαδήποτε ενέργεια εκχέρσωσης με σκοπό την επαναφορά των εκτάσεων σε γεωργική χρήση (οι οικότοποι αυτοί καταλαμβάνουν κυρίως εγκαταλελειμμένες γεωργικές εκτάσεις) ή δόμηση ή τεχνικό έργο. Ειδικά για τη βόσκηση, στο σχέδιο διαχείρισης που θα εφαρμοσθεί στην περιοχή του Σχεδίου θα προβλεφθεί διατήρηση της βόσκησης στις εκτάσεις αυτές με μείωση του αριθμού των βοσκόντων ζώων, ώστε να μην παρουσιαστούν φαινόμενα εποικισμού των φρυγανικών ενώσεων, με ταυτόχρονη μείωση της έκτασης και αλλοίωσης της φυσιογνωμίας του οικοτόπου Για τον ίδιο λόγο και εφόσον κριθεί σκόπιμο θα πραγματοποιηθεί διαχείριση φρυγανικών διαπλάσεων σε επιλεγμένες θέσεις, με βάση τις διαχειριστικές προτάσεις του λιβαδοπονικού σχεδίου, κατόπιν άδειας της Δασικής Υπηρεσίας η οποία και θα εγκρίνει το σχέδιο Ορθολογικοποίησης της Βόσκησης (Σχέδιο Λιβαδοπονικής Διαχείρισης). Εκτός από τα προαναφερόμενα, θα αποτραπεί η πρόσβαση των επισκεπτών μέσω του Σχεδίου Διαχείρισης Επισκεπτών και του δικτύου μονοπατιών (υφιστάμενο και προτεινόμενο) σε συνδυασμό με την φυσική απομόνωσή τους (δημιουργία φυτικού φράχτη) με χρήση φυτικών ειδών της τοπικής χλωρίδας, τα οποία είναι αποτρεπτικά για διάβαση, όπως για παράδειγμα το αχινοπόδι. Τέλος, θα εφαρμοστεί Πρόγραμμα Παρακολούθησης (monitoring) με σκοπό την αποτίμηση του βαθμού διατήρησης των οικοτόπων αυτών και λήψη συμπληρωματικών μέτρων σε περίπτωση που ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΗΣ ΠΡΑΞΗΣ 7-9

10 αυτό κριθεί αναγκαίο. Ως εκ τούτου οι επιπτώσεις σε αυτή την περίπτωση κρίνονται ως θετικές σημαντικές. Για την απόρριψη του παραγόμενου αλμόλοιπου από τον Σταθμό Αφαλάτωσης στο υδάτινο περιβάλλον, από τις θέσεις που θα επιλεγούν θα αποκλειστούν εκείνες στην οποίες υπάρχει εμφάνιση του οικοτόπου Επιπρόσθετα, η απόληξη του αγωγού θα γίνει σε κατάλληλο βάθος (με ισχυρά οριζόντια και κατακόρυφα ρεύματα), ώστε να εξασφαλίζεται γρήγορη διάλυση και διάχυση της άλμης, στον υδάτινο όγκο του Λιβυκού. Σε κάθε περίπτωση κατά την υλοποίηση του σχεδίου θα αξιοποιηθούν όλες οι διαθέσιμες σήμερα τεχνολογίες σε ότι αφορά στην επεξεργασία του αλμολοίπου, προκειμένου να ελαχιστοποιηθούν οι ποσότητες που απορρίπτονται στο θαλάσσιο περιβάλλον. Σε ότι αφορά τα σημαντικά είδη της χλωρίδας, δηλαδή τα είδη Asperula crassula, Anthemis filicaulis, Carlina sitiensis και Bellevalia sitiaca, εκτός από τα γενικά μέτρα που ισχύουν για το σύνολο των αξιόλογων ειδών της χλωρίδας, θα ληφθούν και κάποια πρόσθετα μέτρα με σκοπό την διατήρηση ή/και την ανόρθωσή τους. Τα μέτρα αυτά θα εστιάζονται κυρίως και πρωτίστως να στα δύο στενοενδημικά είδη Asperula crassula και Anthemis filicaulis. Με βάση τη στρατηγική Αειφορικής Διαχείρισης και το συναρτώμενο με αυτήν Σχέδιο Δράσης Βιοποικιλότητας θα εφαρμοστούν όλα τα προαναφερόμενα μέτρα ρύθμισης της βοσκής στα επίπεδα βοσκοϊκανότητας, αντιμετώπισης, των πυρκαγιών και της ανεξέλεγκτης απόρριψης απορριμμάτων, και θα απαγορεύεται η συλλογή και εμπορία τους. Θα αποτραπεί επίσης η πρόσβαση των επισκεπτών στους βιοτόπους των σημαντικών ειδών μέσω του Σχεδίου Διαχείρισης Επισκεπτών και του προτεινόμενου δικτύου μονοπατιών σε συνδυασμό με τη φυσική απομόνωσή τους (δημιουργία φυτικού φράχτη) με χρήση φυτικών ειδών της τοπικής χλωρίδας, τα οποία είναι αποτρεπτικά για διάβαση, όπως για παράδειγμα στην περίπτωση του είδους Asperula crassula. Επίσης, θα εφαρμοστεί Πρόγραμμα Παρακολούθησης (monitoring) με σκοπό την αποτίμηση του βαθμού διατήρησης των σημαντικών ειδών της χλωρίδας και λήψη συμπληρωματικών μέτρων σε περίπτωση που αυτό κριθεί αναγκαίο. o Ειδικά, για την Asperula crassula, στο σχέδιο ορθολογικής διαχείρισης της βοσκής θα ευνοηθεί μακροπρόθεσμα η διατήρηση της βοσκής στα σημερινά επίπεδα o Επιπλέον, θα δοθεί έμφαση στην επέκταση και πύκνωση των βιοτόπων τους, (π.χ. Anthemis filicaulis και μεταφορά βολβών της Bellevalia sitiaca σε παρακείμενο φαράγγι) στη διάδοσή τους στους επισκέπτες, εργαζόμενους και τον τοπικό πληθυσμό (καλλωπιστικά είδη), στην προβολή και ανάδειξη τους στο Βοτανικό κήπο που προβλέπεται στην περιοχή του Σχεδίου, στην αποστολή σπόρων σε τράπεζα γενετικού υλικού (τοπική ή εθνική), καθώς και στην έρευνα της οικοφυσιολογίας των ειδών αυτών με σκοπό την καλύτερη κατανόηση των λειτουργιών τους έτσι ώστε να ευνοηθεί η προστασία τους. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΗΣ ΠΡΑΞΗΣ 7-10

11 Ως μέρος ενός σταδιακού σχεδιασμού ο οποίος προσαρμόζεται στις ανάγκες προστασίας των ιδιαίτερων στοιχείων της φύσης, τα όρια ζωνών μειώθηκαν και μετακινήθηκαν με σκοπό την προστασία των οικοτόπων προτεραιότητας και των προαναφερόμενων σημαντικών ειδών της χλωρίδας. Λήψη μέτρων για την πανίδα στο πλαίσιο της Στρατηγικής Αειφορικής Διαχείρισης και συγκεκριμένα: o Η κατάλληλη ενημέρωση των επισκεπτών και του προσωπικού του προτεινόμενου Σχεδίου. o Ο σχεδιασμός και η σηματοδότηση μονοπατιών και οδών πρόσβασης σε περιοχές ανθρώπινης δραστηριότητας, όπου λαμβάνονται υπόψη οι ευαίσθητες περιοχές και δεν επηρεάζονται τα ευαίσθητα είδη. o Περίφραξη σημείων κατάλληλων για σπηλαιόβια Χειρόπτερα που εντοπισθούν εντός της περιοχής του Σχεδίου. o Φύλαξη, η οποία θα βελτιώσει σημαντικά την προστασία των ευαίσθητων περιοχών και των ευαίσθητων ειδών πανίδας, όχι μόνο στην περιοχή του Σχεδίου αλλά και σε τμήματα της ευρύτερης περιοχής σε άμεση γειτνίαση με την περιοχή του Σχεδίου. Η εισαγωγή βιολογικών/οργανικών πρακτικών στη γεωργία της περιοχής του Σχεδίου θα ωφελήσει ιδιαίτερα ένα αριθμό ειδών του Παραρτήματος ΙΙ της Οδηγίας 92/43 και του Παραρτήματος Ι της Οδηγίας 79/409, είναι αρκετά έως πολύ ευαίσθητα στις συνέπειες της εντατικοποιημένης γεωργίας. Όσον αφορά στο κυνήγι, η προγραμματισμένη επόπτευση - φύλαξη των εγκαταστάσεων και της περιοχής του Σχεδίου γενικότερα, θα συνεισφέρει στον πιο αποτελεσματικό έλεγχο της παράνομης θήρας σε συνεργασία πάντα με τις αρμόδιες αρχές. Η θήρα μπορεί να ρυθμιστεί με βάση τα πορίσματα και προτάσεις του Σχεδίου Δράσης Βιοποικιλότητας, τόσο χωρικά όσο και εποχικά, ώστε να καλύπτονται οι οικολογικές απαιτήσεις των ειδών προτεραιότητας. Σε ό,τι αφορά στη βόσκηση, με το προτεινόμενο Σχέδιο Λιβαδοπονικής Διαχείρισης αναμένεται ο έλεγχος και ο περιορισμός της βοσκής στα επίπεδα βοσκοϊκανότητας σύμφωνα με τους κανόνες ενός σχεδίου διαχείρισης σε επιστημονική βάση. Δεν προβλέπεται η κατασκευή υποδομών εντός της ζώνης των λιβαδιών Ποσειδωνίας της ΖΕΠ, ούτε υπάρχει περίπτωση ρύπανσης από απόβλητα των εγκαταστάσεων του Σχεδίου, μιας και θα ληφθούν όλα τα κατάλληλα μέτρα για την κατεργασία τους με αξιοποίηση των πλέον καινοτόμων τεχνολογιών. Για την ιδιαίτερη περίπτωση της υποβάθμισης λιβαδιών Ποσειδωνίας από αγκυροβόληση σκαφών αναψυχής, θα πρέπει να δημιουργηθούν θέσεις μόνιμης αγκυροβόλησης με τη χρήση σύγχρονων φιλικών προς την Ποσειδωνία τεχνολογιών που υπάρχουν διαθέσιμες στην Ευρώπη αλλά πλέον και στη χώρα μας. Αποκατάσταση επέκταση αναζωογόνηση βιοτόπων τροφοληψίας και καταφυγίου, ώστε να βελτιωθεί η ποιότητα του τόπου ως σταθμός, «όαση» ανεφοδιασμού μεταναστευτικών πουλιών. Ενίσχυση της παραδοσιακής καλλιέργειας της συκιάς και της φραγκοσυκιάς ως υψηλής ενεργειακής αξίας πηγές τροφής για τα διερχόμενα μεταναστευτικά πτηνά. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΗΣ ΠΡΑΞΗΣ 7-11

12 Μια τέτοια προοπτική θα ευνοούσε σημαντικά τα μεταναστευτικά στρουθιόμορφα πτηνά, που θα αύξαναν το χρόνο παραμονής τους στην περιοχή για αναπλήρωση των ενεργειακών τους αποθεμάτων. Θα ευνοούσε επίσης τους πληθυσμούς των γειτονικών αποικιών μαυροπετρίτη, αφού θα αυξανόταν η διαθεσιμότητα της λείας τους (των μεταναστευτικών στρουθιόμορφων) στην ευρύτερη περιοχή τροφοληψίας τους. Σχεδιασμένη προσπάθεια αναζωογόνησης των καλλιεργειών στην περιοχή του Σχεδίου, ενσωματώνοντας στόχους διατήρησης της βιοποικιλότητας στις εστιασμένες παρεμβάσεις που θα πρέπει να ακολουθήσουν, που μπορεί να οδηγήσει σε αξιοσημείωτη βελτίωση της κατάστασης διατήρησης της ΖΕΠ σε ότι αφορά στα διερχόμενα μεταναστευτικά στρουθιόμορφα και άλλα μεταναστευτικά πτηνά που χρησιμοποιούν τη ΖΕΠ ως τόπο ξεκούρασης και ανεφοδιασμού, καθώς και στους πληθυσμούς του μαυροπετρίτη που αναπαράγοντα στις γειτονικές νησίδες. Σε ότι αφορά τα διερχόμενα μεταναστευτικά που συνδέονται με υγροτόπους, η δημιουργία νέων υγροτοπικών εκτάσεων στην περιοχή του Γκολφ, σε συνδυασμό με την επέκταση των καλλιεργειών αναμένεται ότι θα ευνοήσουν τα συγκεκριμένα είδη, ιδίως αν στο στάδιο της ΜΠΕ προταθούν συγκεκριμένα μέτρα δημιουργίας υγροτοπικών ενδιαιτημάτων, ως συστατικά του σχεδιασμού της έκτασης του γηπέδου Γκολφ. Στοχευμένος σχεδιασμός εναρμονισμένων διαχειριστικών παρεμβάσεων που θα αναβαθμίζουν τη ΖΕΠ ως ενδιάμεσο σταθμό μετανάστευσης πουλιών που θα μπορούσε να λάβει τη μορφή ενός εθελοντικού Σχεδίου Δράσης για την ορνιθοπανίδα της ΖΕΠ, ως συνιστώσα του Σχεδίου Δράσης Βιοποικιλότητας. Σε ότι αφορά στα μεταναστευτικά πτηνά που χρησιμοποιούν τη ΖΕΠ ως τόπο ξεκούρασης και ανεφοδιασμού κατά την εαρινή και φθινοπωρινή μετανάστευση, η κατάσταση των συνδεδεμένων με τα μεταναστευτικά πτηνά βιοτόπων της ΖΕΠ αναμένεται ότι μπορεί να αναβαθμιστεί σημαντικά, εάν ληφθούν στοχευμένα και συστηματικά μέτρα αναζωογόνησης συγκεκριμένων καλλιεργειών και δημιουργίας «οάσεων» ανεφοδιασμού για τη μεταναστευτική ορνιθοπανίδα της περιοχής. Η σύγχρονη έρευνα της οικολογίας της μετανάστευσης των στρουθιόμορφων συνηγορεί προς αυτή την κατεύθυνση και επομένως αυτού του τύπου πρότυπες διαχειριστικές παρεμβάσεις, συμβατές με το πνεύμα και τις απαιτήσεις του εξεταζόμενου Σχεδίου, μπορούν να αποτελέσουν υπόδειγμα διαχείρισης όχι μόνο για την ίδια τη ΖΕΠ αλλά και για ολόκληρο το χώρο του Αιγαίου. Στην ίδια κατεύθυνση με τις καλλιέργειες μπορούν να αξιοποιηθούν τόσο η έκταση του γκολφ, όσο και οι φυτοτεχνικές παρεμβάσεις και δενδροστοιχίες που σχετίζονται με τις τουριστικές εγκαταστάσεις του εξεταζόμενου Σχεδίου. Γενικά ένας στοχευμένος σχεδιασμός εναρμονισμένων διαχειριστικών παρεμβάσεων που θα αναβαθμίζουν τη ΖΕΠ ως ενδιάμεσο σταθμό μετανάστευσης, πολύτιμο τόπο ανεφοδιασμού για τη μεταναστευτική ορνιθοπανίδα, μπορεί να αποτελέσει ένα σενάριο επωφελές τόσο για τη βιοποικιλότητα όσο και για τον Φορέα υλοποίησης του Σχεδίου αφού η παρουσία σπάνιων ειδών μεταναστευτικής ορνιθοπανίδας στην περιοχή μπορεί να αναβαθμίσει το παρεχόμενο τουριστικό προϊόν και να παρατείνει την τουριστική περίοδο. Με τον τρόπο αυτό οι συγκεκριμένες ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΗΣ ΠΡΑΞΗΣ 7-12

13 παρεμβάσεις μπορούν όχι μόνο να χρηματοδοτηθούν αλλά και να μπουν σε καθεστώς τακτικής διαχείρισης συντήρησης με έσοδα από τις προσφερόμενες τουριστικές υπηρεσίες. Στην περίπτωση αυτή, οι οικοσυστημικές υπηρεσίες της ΖΕΠ θα μπορούν άμεσα να συνδυαστούν με την οικονομική πρόσοδο από τον τουρισμό, δημιουργώντας ένα ιδιαίτερα ενδιαφέρον σύμπλοκο. Ένας τέτοιος σχεδιασμός θα μπορούσε να λάβει τη μορφή ενός εθελοντικού Σχεδίου Δράσης για την ορνιθοπανίδα της ΖΕΠ, ως συνιστώσα του Σχεδίου Δράσης Βιοποικιλότητας, με έμφαση στη διασφάλιση επιθυμητής κατάστασης διατήρησης της ΖΕΠ για τα μεταναστευτικά πτηνά και το μαυροπετρίτη. Το σχέδιο αυτό θα εκπονηθεί και θα υποβληθεί προς έγκριση στις αρμόδιες υπηρεσίες στη φάση της ΜΠΕ του έργου, ώστε να λάβει δεσμευτικό χαρακτήρα Γήπεδο γκολφ και περιαστικό πράσινο Η χωροθέτηση ειδικών τουριστικών εγκαταστάσεων (γήπεδο γκολφ) θα γίνει στην περιοχή του ακινήτου εκτός της περιοχής ΖΕΠ GR Όσον αφορά στο σχεδιασμό του γηπέδου γκολφ, οι επεμβάσεις περιορίζονται σε μέρος της έκτασης (fairways-αγωνιστικές διαδρομές, greens-τερματισμοί, tees-αφετηρίες, bunkersφυσικές διαδρομές και roughs-διαμορφωμένα φυσικά εμπόδια) και όχι στο σύνολο αυτής, διατηρώντας έτσι το μεγαλύτερο μέρος της περιοχής του γηπέδου στη φυσική του κατάσταση. Oι ως άνω επεμβάσεις δεν υπερβαίνουν συνολικά τα 80 εκτάρια. Κατασκευή Σταθμού Αφαλάτωσης για την κάλυψη των αναγκών του Σχεδίου σε νερό (νερό αστικής χρήσης, άρδευση του γηπέδου γκολφ, άρδευση του πρασίνου των κοινόχρηστων χώρων και των κήπων -περιαστικό πράσινο). Σχεδιασμός γηπέδου γκολφ λαμβάνοντας υπόψη την επιλογή φυτικών ειδών, ελαχιστοποίησης του περιβαλλοντικού αποτυπώματος, ως προς την κατανάλωση νερού, στις ανάγκες χρήσης αγροχημικών και γενικότερης συντήρησης της βλάστησης. Επιλογή κατάλληλου είδους γρασιδιού με περιορισμένες ανάγκες χρήσης αγροχημικών και περιορισμένη χρήση φυτοφαρμάκων, με στόχο την πλήρη αντικατάσταση τους από βιολογικά σκευάσματα. Ορθολογική χρήση λιπασμάτων και εντομοκτόνων, στο πλαίσιο του Σχεδίου Αειφορικής Διαχείρισης και της προτεινόμενης πιστοποίησης των γηπέδων γκολφ από πιστοποιημένο φορέα. Επιλογή της τοπογραφίας και του σχεδιασμού των περιοχών τερματισμού (greens), έτσι ώστε να ελαχιστοποιούνται οι επιφανειακές απορροές. Φυτεύσεις ενδημικών φυτικών ειδών με μικρές αρδευτικές ανάγκες στους κοινόχρηστους χώρους των τουριστικών καταλυμάτων και των κήπων (περιαστικό πράσινο) Μέτρα προστασίας υδατικών πόρων Μείωση της συνολικής ζήτησης νερού με υποδειγματικό αειφορικό σχεδιασμό και διαχείριση. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΗΣ ΠΡΑΞΗΣ 7-13

14 Παροχή επαρκούς ποσότητας και κατάλληλης ποιότητας νερό αστικής κατανάλωσης. Άντληση νερού αστικής κατανάλωσης από τους υδάτινους πόρους της περιοχής, σε ποσότητες σημαντικά χαμηλότερες από την ικανότητα αναπλήρωσης τους Οι απαιτούμενες για την κάλυψη των αναγκών του Σχεδίου ποσότητες νερού δεν θα προκαλούν δυσμενείς δευτερογενείς επιπτώσεις στα φυσικά οικοσυστήματα της περιοχής. Ικανοποιητικές συνθήκες υδροδότησης για την άρδευση του γηπέδου γκολφ μέσω Σταθμού Αφαλάτωσης που θα τροφοδοτείται με θαλασσινό νερό από περιορισμένο αριθμό παράκτιων γεωτρήσεων προσαγωγής. Αξιοποίηση επεξεργασμένου νερού από τη μονάδα επεξεργασίας λυμάτων για την άρδευση. Χωροθέτηση των ως άνω Εγκαταστάσεων Τεχνικής υποδομής, (Βιολογικός Καθαρισμός, Μονάδα Αφαλάτωσης) στην ΥποΖώνη Α1του προτεινόμενου ΕΣΧΑΣΕ. Τα ύδατα που επανέρχονται στους επιφανειακούς και υπόγειους υδάτινους όγκους να έχουν παρόμοια ή ανώτερα ποιοτικά χαρακτηριστικά από αυτά του υδάτινου όγκου προέλευσης. Ενσωμάτωση, κατά την υλοποίηση του Σχεδίου, νέων μέτρων εξοικονόμησης ύδατος και μεθόδων επεξεργασίας λυμάτων καθώς και εφαρμογών για την παραγωγή ύδατος υψηλής ποιότητας, καινοτόμων βέλτιστων διαθέσιμων τεχνικών. Συνεισφορά στην προσφορά ύδατος σε ελλειμματικές υδατικά περιοχές, συμβάλλοντας έτσι στην ευρύτερη περιβαλλοντική προστασία αφού περιορίζεται η απόληψη νερού από γεωτρήσεις που βρίσκονται εντός της λεκάνης απορροής του Φοινικοδάσους. Με τον τρόπο αυτό η υλοποίηση του Σχεδίου θα συμβάλλει στην πρόληψη του φαινομένου της υφαλμύρινσης αφού θα περιοριστούν στο ελάχιστο φαινόμενα υπεράντλησης από τον πεδινό υδροφορέα στο ανατολικό κεντρικό τμήμα της περιοχής μελέτης. Εφαρμογή της πρακτικής της επαναχρησιμοποίησης των ανακυκλούμενων (επεξεργασμένων) νερών. Εφαρμογή καινοτόμων και προηγμένων τεχνολογιών άρδευσης και συστημάτων διαχείρισης του νερού άρδευσης. Στεγανοποίηση των περιοχών όπου λιμνάζουν τα επιφανειακά νερά ή/και οδηγούνται οι επιφανειακές απορροές, έτσι ώστε να εμποδιστεί η κατείσδυσή τους στον υπόγειο υδροφορέα ή γενικότερα η ανεξέλεγκτη απορροή τους. Τήρηση περιορισμών και μέτρων που ισχύουν για τη λεκάνη απορροής Φοινικόδασους Βάι, η οποία εντάσσεται στις Ειδικές Ζώνες Προστασίας Φυσικού και Πολιτιστικού Κεφαλαίου, για την προστασία του υδροφόρου ορίζοντα και της ευρύτερης περιοχής γενικότερα Καθορισμός ειδικών περιορισμών για την προστασία των υδατορρεμάτων της περιοχή o Δεν επιτρέπονται η δόμηση, οι περιφράξεις και οι διαμορφώσεις εδάφους που εμποδίζουν την ελεύθερη απορροή του νερού. o Τα έργα υποδομής (δρόμοι, γέφυρες) μελετώνται λαμβάνοντας υπόψη τη μέγιστη πλημμυρική παροχή 50ετίας. Καθορισμός ζωνών προστασίας σε περιοχές οριοθετημένων υγροτόπων ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΗΣ ΠΡΑΞΗΣ 7-14

15 Επιβολή ειδικών όρων για την προστασία των ακτών, όπως μηδενικός συντελεστής δόμησης, επιβολή περιορισμών στο ύψος κτιρίων σε συνάρτηση με την απόσταση τους από τον αιγιαλό Εφαρμογή όλων των απαιτούμενων μέτρων ώστε να μην υπάρχει ουδεμία επιβάρυνση στα ποιοτικά και ποσοτικά χαρακτηριστικά των επιφανειακών και υπόγειων υδάτων της περιοχής, τόσο στην φάση κατασκευής, όσο και στη φάση λειτουργίας Οδικό δίκτυο Θα χρησιμοποιηθεί το υφιστάμενο οδικό δίκτυο. Η χάραξη νέου οδικού δικτύου θα ακολουθεί το φυσικό ανάγλυφο του εδάφους επί υφιστάμενων χωμάτινων οδών, όπως προβλέπεται από το ΣΧΟΟΑΠ Δ.Ε Ιτάνου. Για τις νέες δημόσιες οδούς είναι δυνατή η εκτροπή τους από το υφιστάμενο ίχνος εφόσον απαιτηθεί από τον συνακόλουθο σχεδιασμό των τουριστικών εγκαταστάσεων, ή τα τεχνικά χαρακτηριστικά της χάραξης τους Στη φάση λεπτομερούς σχεδιασμού του έργου εντός της περιοχής του Σχεδίου προβλέπεται ο καθορισμός των δημόσιων μονοπατιών Ενέργεια Αξιοποίηση, στον μέγιστο δυνατό βαθμό, των πλέον καινοτόμων τεχνολογιών και των βέλτιστων πρακτικών στον τομέα της βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής και της εξοικονόμησης ενέργειας με στόχο την ελαχιστοποίηση των ενεργειακών αναγκών του έργου. Ενσωμάτωση τεχνικο-οικονομικά αποδοτικών τεχνολογιών και εφαρμογών για την μέγιστη δυνατή κάλυψη των ενεργειακών αναγκών της επένδυσης από ΑΠΕ. Κάλυψη του υπόλοιπου των ενεργειακών απαιτήσεων της επένδυσης από τεχνολογίες πολύ υψηλής ενεργειακής απόδοσης. Ανάλυση και βελτιστοποίηση όλων των σχεδιαστικών και κατασκευαστικών παραμέτρων σύμφωνα με τις αρχές του βιοκλιματικού σχεδιασμού με στόχο την ελαχιστοποίηση των ενεργειακών αναγκών καθώς και των περιβαλλοντικών επιπτώσεων (ισοδύναμες εκπομπές CO 2 ) κατά τον κύκλο ζωής των εγκαταστάσεων του Σχεδίου. Περιγραφή του συνόλου των βιώσιμων μέτρων για την κάλυψη των ενεργειακών αναγκών της επένδυσης πρωτίστως μέσω κατάλληλων τεχνολογικών εφαρμογών παραγωγής ενέργειας από ΑΠΕ και δευτερευόντως μέσω εφαρμογών πολύ υψηλής ενεργειακής απόδοσης. Εκ των προτέρων αξιολόγηση των μέτρων και βελτιστοποίηση της συνολικής ενεργειακής επίδοσης του έργου μέσω προσομοίωσης των ενεργειακών καταναλώσεων και άλλων κατάλληλων αξιόπιστων επιστημονικών μεθόδων και τεχνικών. Αξιολόγηση της οικονομικής απόδοσης των προτεινόμενων μέτρων, ιεράρχηση και τελική επιλογή κατά την οποία λαμβάνεται υπόψη η ανταγωνιστικότητα της επένδυσης σε ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΗΣ ΠΡΑΞΗΣ 7-15

16 χρονικό ορίζοντα ίσο ή ανάλογο του κύκλου ζωής σε σχέση με τις διεθνείς τάσεις και εξελίξεις στον τομέα του τουρισμού και της ενέργειας. Ελαχιστοποίηση του ενεργειακού αποτυπώματος Μέτρα προστασίας του πολιτιστικού περιβάλλοντος Προβολή των ιδιαίτερων πολιτιστικών χαρακτηριστικών της περιοχής σε συνεργασία με τοπικούς, περιφερειακούς και Εθνικούς οργανισμούς για την ανάπτυξη και εφαρμογή μιας ειδικής στρατηγικής και ενός λεπτομερούς σχεδίου για την προβολή της περιοχής σε Εθνικό και διεθνές επίπεδο. Εκπόνηση προγραμμάτων εκπαίδευσης και ευαισθητοποίησης των επισκεπτών, ιδίως σε συνεργασία με τους κατοίκους της περιοχής, επιστήμονες και τοπικές οργανώσεις Συνεργασία με τοπικούς οργανισμούς και αρμόδιους φορείς για την ανάπτυξη διαδρομών με άξονα την πολιτιστική/φυσική κληρονομιά, οι οποίες θα περιλαμβάνουν τα αρχαιολογικά στοιχεία της περιοχής και θα συνδυάζουν την αναψυχή με τη μάθηση των ειδικών στοιχείων του πολιτιστικού και του φυσικού περιβάλλοντος στην περιοχή του Έργου, σε διασύνδεση με ευρύτερα δίκτυα Μέτρα προστασίας τοπίου Αξιοποίηση των φυτεύσεων και άλλων τεχνικών ως μέτρο απόκρυψης και ένταξης των τουριστικών εγκαταστάσεων στο τοπίο όπως υπόσκαφα κτίρια, τοπική πέτρα στην τοιχοποιία, φυτεύσεις στις οροφές, περιφερειακές φυτεύσεις, κ.α. Κατάλληλος φυτοτεχνικός σχεδιασμός με χρήση ενδημικών δένδρων και άλλων φυτικών ειδών. Συντήρηση των υφιστάμενων μονοπατιών με παραδοσιακούς τρόπους. Τα μονοπάτια ακολουθούν υπάρχουσες φυσικές διαδρομές και παρακολουθούν το ανάγλυφο του τοπίου, όπου είναι δυνατόν, αποφεύγοντας τις κοίτες των υδατορρεμάτων. Αξιοποίηση προϊόντων εκσκαφών (εφ όσον κριθούν κατάλληλα), για την κατασκευή των αναβαθμών και τις πλακοστρώσεις, ώστε να ενισχυθεί ο ιδιαίτερος γεωλογικός χαρακτήρας του τόπου και να ενταχθούν αρμονικά οι νέοι δρόμοι και τα μονοπάτια. Χρήση παραδοσιακών στοιχείων όπως αναβαθμοί, περιβόλια και ελαιώνες και διατήρηση της υφιστάμενης βλάστησης (φρύγανα) έως και τις παρυφές των τουριστικών εγκαταστάσεων χωριών για την αρμονική ένταξη τους στο τοπίο Χωροθέτηση - σχεδιασμός Βασικός Προορισμός του Ακινήτου είναι ο Τουρισμός Αναψυχή ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΗΣ ΠΡΑΞΗΣ 7-16

17 Εφαρμογή του προτεινόμενου στο ΕΣΧΑΣΕ σχεδιασμού οργανωμένου υποδοχέα τουριστικών δραστηριοτήτων πρότυπου χαρακτήρα, που περιλαμβάνει τη Ζώνη Α Τουρισμού Αναψυχής, συνολικής έκτασης 9.259,932 στρεμμάτων, και την Ειδική Ζώνη Προστασίας Φυσικού και Πολιτιστικού Κεφαλαίου και Φυσιολατρικής Αναψυχής, Ζώνη Β, έκτασης , 882 στρεμμάτων. Η συνολική δόμηση των τουριστικών εγκαταστάσεων και των ειδικών και υποστηρικτικών υποδομών ανέρχεται σε 10,8 στρέμματα και χωροθετείται αποκλειστικά στη Ζώνη Α. Προώθηση δράσεων φυσιολατρικής αναψυχής (περιηγητικός, πεζοπορικός, πολιτιστικός τουρισμός κλπ, δίκτυα μονοπατιών, παρατηρητήρια κλπ.) και ειδικά μέτρα προστασίας στην Ειδική Ζώνη Προστασίας Φυσικού και Πολιτιστικού Κεφαλαίου και Φυσιολατρικής Αναψυχής και καθορισμός υποζωνών με μηδενική ή ελάχιστη δόμηση ανάλογα με το κείμενο θεσμικό πλαίσιο και τον σκοπό προστασίας. Οι επιμέρους υποζώνες συνοψίζονται ως ακολούθως: o Β.1. Υποζώνη προστασίας λεκάνης απορροής φοινικοδάσους Βάι, o Β.2. Υποζώνη ειδικών όρων προστασίας φυσικού κεφαλαίου, o Β.3. Υποζώνη αρχαιολογικού ενδιαφέροντος, o Β.4. Υποζώνη δασικών εκτάσεων, o Β.5. Υποζώνη προστασίας ακτών. Θέσπιση ειδικών όρων και περιορισμών δόμησης που περιλαμβάνουν: o την διατήρηση ως ενιαίας και αδόμητης του μεγαλύτερου μέρους της Ζώνης Α (εφαρμογή συνεκτικής δόμησης αντί διάχυτης), με κάλυψη του 25% της Ζώνης Α. o πρόσθετοι γενικοί και μορφολογικοί περιορισμοί με στόχο την εναρμόνιση της προτεινόμενης επένδυσης με τα τοπιολογικά χαρακτηριστικά της περιοχής Μορφολογικός σχεδιασμός της διάταξης των τουριστικών καταλυμάτων και εγκαταστάσεων ώστε να ανταποκρίνονται και να εντάσσονται στο περιβάλλον τοπίο και στο ανάγλυφο. Βιοκλιματικός σχεδιασμός. Δεν επιτρέπεται (ούτε προβλέπεται) καμία επέμβαση σε υφιστάμενη κοίτη υδατορέματος σε απόσταση μικρότερη των 30m από τον άξονα της βαθιάς γραμμής της κοίτης του. Για την προστασία των υδατορρεμάτων που επηρεάζονται από τις προτεινόμενες εγκαταστάσεις να εκπονηθεί Μελέτη Οριοθέτησης. Στα ρέματα της περιοχή για τα οποία έχουν εκπονηθεί και εγκριθεί από τις αρμόδιες υπηρεσίες σχετικές Μελέτες Οριοθέτησης, αυτές να εφαρμόζονται. Αξιοποιείται το φυσικό ανάγλυφο, έτσι ώστε οι εγκαταστάσεις να είναι κυρίως ορατές μόνο κατά την προσέγγισή τους σε αυτές. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΗΣ ΠΡΑΞΗΣ 7-17

18 7.3. ΣΥΣΤΗΜΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ Για την παρακολούθηση των δυνητικών σημαντικών επιπτώσεων στο περιβάλλον από την εφαρμογή του Σχεδίου, θα εφαρμοστεί Σύστημα Περιβαλλοντικής Διαχείρισης (Σ.Π.Δ.) που θα περιλαμβάνει σύστημα παρακολούθησης (monitoring) των περιβαλλοντικών μεγεθών κατά τη διάρκεια υλοποίησης των έργων του Σχεδίου. Το Σύστημα Περιβαλλοντικής Διαχείρισης (Σ.Π.Δ.), έχει ως στόχο την εξασφάλιση της αειφορικής υλοποίησης του Σχεδίου ΙΤΑΝΟΣ ΓΑΙΑ, στο πλαίσιο της βιώσιμης ανάπτυξης. Αποτελείται από διαδικασίες, οδηγίες και προγράμματα περιβαλλοντικής διαχείρισης που καλύπτουν το σύνολο των δραστηριοτήτων που λαμβάνουν χώρα στην περιοχή του Σχεδίου και αφορούν στις παραμέτρους εκείνες που επηρεάζουν την περιβαλλοντική του επίδοση. Στο πλαίσιο του εν λόγω Σ.Π.Δ., θα εφαρμόζεται ένα πρόγραμμα περιβαλλοντικής παρακολούθησης (monitoring), οι γενικές αρχές του οποίου παρουσιάζονται στη συνέχεια. Σημειώνεται πως τα αναλυτικά χαρακτηριστικά του συστήματος παρακολούθησης θα καθοριστούν σε επόμενο στάδιο υλοποίησης του Σχεδίου, στο στάδιο εκπόνησης της ΜΠΕ Σύστημα Περιβαλλοντικής Διαχείρισης (Σ.Π.Δ.) Με την εφαρμογή του Σ.Π.Δ., εξασφαλίζεται η τήρηση της περιβαλλοντικής νομοθεσίας και των περιβαλλοντικών όρων και διατάξεων για τη λειτουργία του Σχεδίου, σε ένα χώρο όπου η περιβαλλοντική διάσταση αποτελεί καθοριστική παράμετρο σχεδιασμού και λειτουργίας. Το Σύστημα Περιβαλλοντικής Διαχείρισης (ΣΠΔ) θα διαχειρίζεται όλες τις κατευθύνσεις αειφορίας του Σχεδίου κατά τις φάσεις λεπτομερούς σχεδιασμού, κατασκευής και λειτουργίας και θα βελτιώνεται σε συνεχή βάση, σύμφωνα με τις αρχές του «κύκλου Deming» που εφαρμόζεται στα πρότυπα Συστήματα Διαχείρισης όπως το προτεινόμενο (Σχήμα 7.3-1). Σχήμα 7.3-1: O κύκλος του Deming, για συνεχή βελτίωση ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΗΣ ΠΡΑΞΗΣ 7-18

19 Η διαδικασία σχεδιασμού του ΣΠΔ περιλαμβάνει το όραμα, την πολιτική και τους στόχους για αειφορία, η επίτευξη των οποίων προγραμματίζεται και υλοποιείται στην συνέχεια (τα στάδια «σχεδιάζω, plan» και «πράττω, do»). Το σύστημα ελέγχεται μέσω της παρακολούθησης και της αξιολόγησης των περιβαλλοντικών μετρήσεων από τον Φορέα Διαχείρισης του Σχεδίου και ανεξάρτητους συμβούλους και προτείνεται δράση μέσω μηχανισμών που περιλαμβάνουν ένα επανέλεγχο διαχείρισης (το στάδιο «ελέγχω, check» και «πράττω, act»). Ο σκοπός του ΣΠΔ είναι να οριοθετήσει σαφώς τις διαδικασίες για την περιβαλλοντική διαχείριση του ΙΤΑΝΟΣ ΓΑΙΑ. Το ΣΠΔ θα περιλαμβάνει τους σκοπούς και τους στόχους καθώς και Δείκτες- Κλειδιά Απόδοσης (ΔΚΑ) οι οποίοι θα αξιοποιηθούν στη συνέχεια κατά το λεπτομερή σχεδιασμό με βάση τους οποίους θα γίνεται η αξιολόγηση της περιβαλλοντικής κατάστασης στα συνακόλουθα στάδια υλοποίησης των εγκαταστάσεων του Σχεδίου. Στην επόμενη ενότητα παρουσιάζεται πίνακας με παραδείγματα παραμέτρων που θα μπορούσαν να αποτελέσουν τέτοιους δείκτες-κλειδιά απόδοσης. Στους εν λόγω δείκτες συμπεριλαμβάνονται και περιβαλλοντικοί δείκτες αειφόρου ανάπτυξης του PlanBleu της MedStat. Οι συγκεκριμένοι δείκτες αναπτύχθηκαν για την παρακολούθηση της αειφόρου ανάπτυξης στην περιοχή της Μεσογείου, στα πλαίσια της Σύμβασης της Βαρκελώνης 1, όπου και εκπονήθηκε ένας κατάλογος από 130 δείκτες. Ο κατάλογος αυτός αποτελεί μία σύνθεση από οικονομικούς, κοινωνικούς και περιβαλλοντικούς δείκτες, ώστε να μπορεί να εξεταστεί η συσχέτιση μεταξύ των τριών αυτών διαστάσεων. Η περιβαλλοντική διάσταση αντιπροσωπεύεται από 39 δείκτες. Για την οργάνωση του Συστήματος Περιβαλλοντικής Διαχείρισης (ΣΠΔ), θα συγγραφεί αρχικά εγχειρίδιο που θα διευκρινίζει τον σκοπό του και θα παρέχει οδηγίες για τις διάφορες διαδικασίες καθώς και σχέδια του Συστήματος. Το Σύστημα θα ενημερώνεται, θα εκσυγχρονίζεται καθώς θα αναπτύσσεται μέσα από τον λεπτομερή σχεδιασμό, την κατασκευή και τη λειτουργία των προβλεπόμενων εγκαταστάσεων του ΙΤΑΝΟΣ ΓΑΙΑ και θα περιλαμβάνει τα παρακάτω: Οργανόγραμμα ή πίνακα οργάνωσης που να απεικονίζει την οργανωτική δομή του ΙΤΑΝΟΣ ΓΑΙΑ σε σχέση με την αειφορική διαχείριση και διοίκηση. Νομοθετικές, κανονιστικές, και λοιπές απαιτήσεις για τη λειτουργία του ΙΤΑΝΟΣ ΓΑΙΑ σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία. 1 Η «Σύμβαση για την προστασία της Μεσογείου Θαλάσσης από τη ρύπανση» (σύμβαση Βαρκελώνης), η οποία εγκρίθηκε το 1976, άρχισε να ισχύει το Τροποποιήθηκε από τα συμβαλλόμενα μέρη το 1995 και μετονομάστηκε σε «Σύμβαση για την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος και της παράκτιας περιοχής της Μεσογείου». Τέθηκε σε ισχύ στις 9 Ιουλίου Η σύμβαση και τα έξι πρωτόκολλά της (νομικό πλαίσιο MAP) αφορούν την προστασία του θαλάσσιου και παράκτιου περιβάλλοντος προωθώντας ταυτόχρονα περιφερειακά και εθνικά σχέδια για επίτευξη βιώσιμης ανάπτυξης. Τα 22 συμβαλλόμενα μέρη της σύμβασης της Βαρκελώνης είναι: Αίγυπτος, Αλβανία, Αλγερία, Βοσνία και Ερζεγοβίνη, Γαλλία, Ελλάδα, Ευρωπαϊκή Κοινότητα, Ισπανία, Ισραήλ, Ιταλία, Κροατία, Κύπρος, Λίβανος, Λιβύη, Μάλτα, Μαρόκο, Μονακό, Σερβία και Μαυροβούνιο, Σλοβενία, Συρία, Τουρκία, Τυνησία. (Πηγή: Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος, ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΗΣ ΠΡΑΞΗΣ 7-19

20 Κατάλογο διαδικασιών και οδηγιών εργασίας σχετικά με την περιβαλλοντική διαχείριση. Το πρόγραμμα Περιβαλλοντικής Διαχείρισης του ΙΤΑΝΟΣ ΓΑΙΑ συμπεριλαμβανομένων και των μηχανισμών για έλεγχο και παρακολούθηση (monitoring). Την διαδικασία τήρησης αρχείων αειφορικής διαχείρισης και διατήρηση ελέγχου επί εγγράφων του Συστήματος ΑΔ. Τον προγραμματισμό για τακτικούς ελέγχους περιβαλλοντικής διαχείρισης. Τα αποτελέσματα των περιβαλλοντικών μετρήσεων στη περιοχή του Σχεδίου ΙΤΑΝΟΣ ΓΑΙΑ Σύστημα Παρακολούθησης (monitoring) Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων Στο πλαίσιο του Συστήματος Περιβαλλοντικής Διαχείρισης, προβλέπεται η εφαρμογή ενός συστήματος παρακολούθησης (monitoring) των ποιοτικών χαρακτηριστικών των περιβαλλοντικών μέσων, το οποίο είναι το βασικό εργαλείο για την αξιολόγηση της περιβαλλοντικής κατάστασης στην περιοχή του Σχεδίου. Ο έλεγχος παρακολούθηση επιτυγχάνεται μέσω συνεχούς παρατήρησης, της διενέργειας μετρήσεων ανά τακτά χρονικά διαστήματα και της χρήσης ειδικών περιβαλλοντικών δεικτών. Παραδείγματα δεικτών - κλειδιά για την παρακολούθηση της Περιβαλλοντικής επίδοσης του ΙΤΑΝΟΣ ΓΑΙΑ σχετικά με το φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον δίνονται στον Πίνακα που ακολουθεί. Πίνακας 7.3-1: Παραδείγματα δεικτών κλειδιά για την παρακολούθηση της Περιβαλλοντικής επίδοσης του ΙΤΑΝΟΣ ΓΑΙΑ σχετικά με το φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον Παραδείγματα δεικτών απόδοσης για το Φυσικό Κεφάλαιο - Οικολογία Συνολικές δαπάνες για τη διαχείριση προστατευόμενων περιοχών Ποικιλότητα σημαντικών ειδών πανίδας Έκταση και πυκνότητα σημαντικών ειδών χλωρίδας Πληθυσμός και πυκνότητα σημαντικών ειδών πανίδας Ποικιλότητα σημαντικών ειδών ορνιθοπανίδας Πληθυσμοί και πυκνότητα σημαντικών ειδών ορνιθοπανίδας Ποικιλότητα σημαντικών ειδών χλωρίδας Παραδείγματα δεικτών απόδοσης για το Φυσικό Κεφάλαιο Χρήση Πόρων Διαχείριση Υδατικών Πόρων Κυβικά μέτρα νερού βροχόπτωσης που συλλέγονται (m 3 /έτος) Κυβικά μέτρα επεξεργασμένου ύδατος π.χ. από την επεξεργασία των αποβλήτων (m 3 /έτος) και ως ποσοστό από την συνολική ποσότητα ύδατος που θα μπορούσε να τύχει επεξεργασίας Κυβικά μέτρα νερού που παρέχονται (m 3 /έτος) Κυβικά μέτρα νερού που καταναλώνονται ανά εργαζόμενο/έτος Δείκτης αξιοποίησης νερού (%) Αποτελεσματικότητα χρήσης πόσιμου νερού Ύπαρξη οικονομικών εργαλείων για την ανάκτηση του κόστους του νερού σε διάφορους τομείς (ΝΑΙ/ΟΧΙ) ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΗΣ ΠΡΑΞΗΣ 7-20