صفحه Downloaded from journal.fums.ac.ir at 1: on Wednesday August 22nd 2018

Transcript

1 26 صفحه 1391 بهار l 1 شماره l دوم سال l فسا پزشکی علوم دانشگاه مجله سالک بیمارى از پیشگیرى در بزنف الگوى بر مبتنى آموزش Downloaded from journal.fums.ac.ir at 1: on Wednesday August 22nd 2018 بین در سالک بیماری از کننده پیشگیری رفتارهای ارتقاء در بزنف الگوی بر مبتنی آموزش بخشی اثر درمانی بهداشتی مراکز پوشش تحت خانوارهای و بهورزان 3 حشمتي هاشم 2 كشفي منصور سيد 1 حاتمی محمود 1* جيحوني خانی علی ایران. فارس فسا پزشکی علوم دانشگاه عمومي بهداشت گروه 1- ایران. فارس شيراز پزشکی علوم دانشگاه بهداشت دانشكده عمومي بهداشت گروه 2- ایران. گلستان گلستان پزشکی علوم دانشگاه بهداشت دانشكده عمومي بهداشت گروه 3- چکیده 1391/02/10 مقاله: پذيرش تاريخ 1390/10/25 مقاله: دريافت تاريخ اثر هدف با مطالعه این است. ضروری آندمیک مناطق در سالک بیماری از پیشگیری جهت در رفتارها تغییر برای آموزش مداخله برنامه و مطالعه انجام هدف: و زمينه شد. اجرا و طراحی پوشش تحت خانوارهای و بهورزان بین در سالک بیماری از کننده پیشگیری رفتارهای ارتقاء در بزنف الگوی بر مبتنی آموزش بخشی بیماری آندمیک مناطق روستایی درمانی بهداشتی مرکز دو نفر( )20 بهورزان شد. انجام 1388 سال در که بوده مداخلهای مطالعهای مطالعه این روشها: و مواد ار خانوارها ویژه پرسشنامه و شدند انتخاب تصادفی طور به خانوار 20 بهداشت خانه هر پوشش تحت خانوارهای بین از همچنین کردند. تکمیل را پرسشنامه سالک کردن برطرف برای بهورزان آموزشی فعالیت طی در شد. تشکیل آنها بر تأثیرگذار افراد برای آموزشی جلسه 2 و بهورزان برای آموزشی جلسه 4 سپس نمودند. تکمیل جمعآوری مجددا دادهها بهورزان آموزشی فعالیت ماه 3 از پس شد. برگزار بهورزان نمایندههای با هفتگی جلسات قادرکننده عوامل نمودن فراهم و آنها مشکالت گرفت. قرار ویتنی من- و رگرسیون زوجی تی مستقل تی اسکوئر کای آماری آزمونهای تحلیل و تجزیه مورد شده یافت افزایش معنیداری طور به مداخله گروه در آموزشی مداخله از بعد بهورزان رفتار و کننده قادر عوامل رفتار قصد و نگرش آگاهی به مربوط نمرات میانگین نتایج: کننده قادر عوامل رفتار قصد نگرش آگاهی به مربوط نمرات میانگین همچنین داشتند. معنیداری تغییرات تجربی گروه در آموزشی مداخله از بعد تأثیرگذار افراد و داد. نشان افزایش معنیداری طور به تجربی گروه در آموزشی مداخله از بعد بهورزان پوشش تحت خانوارهای سرپرست رفتار و اقدامات انجام موجب بهورزان آموزش رفتار این نهایت در که میشود بهورزان آموزش رفتار تغییر به منجر بزنف الگوی اساس بر آموزشی برنامه نتیجهگیری: میگردد. آنان پوشش تحت خانوادههای در پیشگیرانه بهداشت آموزش بزنف مدل پوستی لیشمانیوز بهورزان کلیدی: کلمات مقدمه که هستند یاختهای تک انگلی بیماریهای از گروهی لیشمانیوزها خاکی پشه گزش راه از و ایجاد لیشمانیا جنس انگلهای علت به بیماریها این اشکال از یکی که میشوند منتقل انسان به )فلبوتوم( جهان کشور 88 در لیشمانیوز )1(. میباشد سالک یا جلدی لیشمانیوز ابتال خطر معرض در جهان در نفر میلیون 350 و میباشد آندمیک هر و هستند مبتال نفر میلیون 14 که میشود زده تخمین هستند. مورد میلیون 1/5 که میشوند اضافه جدید مورد نفر میلیون 2 سال جهانی سازمان گزارش طبق میباشد. جلدی لیشمانیوز به مربوط آن گرمسیری مناطق در انگلی مهم بیماری 6 بروز با بیماری این بهداشت رو عفونی بیماریهای سایر خالف بر بیماری این فراوانی )2(. است همراه جابهجایی و مهاجرت دلیل به عمدتا افزایش این )3(. است افزایش به انسانی اکولوژی در تغییرات و جهانی گرمایش با توأم عفونت جمعیت پزشکی علوم دانشگاه عمومي بهداشت گروه جيحوني خاني علي مسئول: نويسنده * khani_1512@yahoo.com تلفن: ایران. فارس فسا ایجاد و زخم دوره بودن طوالنی دلیل به بیماری این 4(. و )2 میباشد سنگین درمانی هزینه ثانویه عفونتهای بروز احتمال و نامناسب اسکار داروهای کاربرد از ناشی عوارض و درمان دوره طول افزایش با همراه را درمان عدم صورت در و 6( و )5 است آورده بار به جامعه برای موجود طوالنی دوره این در که میکشد طول سال 2 تا ماه 5 بیماری این بیماری شرقی مدیترانه منطقه در )7(. مییابد افزایش سرایت احتمال اردن سوریه پاکستان عربستان عراق ایران افغانستان کشورهای در شرقی مدیترانه منطقه کشورهای جزء ایران )8(. دارد وجود سودان و اول کشور 7 جزء که طوری به میباشد باال آن در سالک شیوع که است حدود سالیانه و میآید شمار به بیماری این شیوع نظر از دنیا اساس بر اما 9( و )1 است شده گزارش ایران در سالک به مبتال نفر )10(. است موجود آمار برابر 5 الی 4 واقعی میزان موجود تحقیقات journal.fums.ac.ir

2 1391 بهار l 1 شماره l دوم سال l فسا پزشکی علوم دانشگاه مجله همكاران و جیحوني خاني علي 27 صفحه Downloaded from journal.fums.ac.ir at 1: on Wednesday August 22nd 2018 شاید و دارد وجود آندمیک صورت به ایران نقاط اکثر در سالک بیماری دانست. ماالریا از بعد شایع انگلی بیماری مهمترین را آن بتوان ایجاد ما کشور کنار و گوشه در بیماری جدید کانونهای همواره )3(. میشوند سالک به ابتال درگیر بیشتری جمعیت و میشود فسا شهرستان بهداشت مرکز گزارشهای اساس بر نیز فسا شهرستان )11(. است شده گزارش سالک زمینه در شهرستانها آلودهترین از انگلی بیماریهای از بسیاری برای مناسب داروی و واکسن وجود عدم کاربرد موضوع بیماریها این باالی شیوع و جلدی لیشمانیوز جمله از جهت بهداشت جهانی سازمان برنامههای صدر در را بهداشت آموزش گوناگونی مطالعات )12(. است داده قرار بیماریها این از پیشگیری مطلوبی سطح در سالک بیماری از جامعه افراد آگاهی دادهاند نشان کنترل زمینه در که متعددی مطالعات همچنین )13-15(. نمیباشد و بهداشت آموزش اهمیت بر شدهاند انجام لیشمانیوز بیماری ناقل محدود ما منابع طرفی از 17(. و )16 نمودهاند تأکید جامعه مشارکت ندارد وجود منطقه یک مردم تمام به مستقیم آموزش امکان و بوده برای مردم با مستقیم ارتباط امکان ایجاد در میتوانند بهورزان بنابراین این در اما باشند. داشته مؤثری و مفید نقش آموزشی برنامههای اجرای اجرای برای را الزم توانایی بهورزان آموزش با که است ضروری خصوص اثرگذاری و آموزش راهنمایی در بتوانند تا کرد ایجاد آنها در برنامه باید مؤثر آموزش برای کنند. ایفا مؤثر نقشی منطقه یک مردم تمام در گیرد. قرار بررسی مورد کامل و جامع طور به موجود وضعیت )18(. شد ارائه 1988 سال در هابلي جان توسط بزنف مدل براي بررسي ليست يک عنوان به بايد مدل اين به داشت عقيده وي نگريست پيچيدهاي روندهاي کلي شرح جاي به برنامه يک برنامهريزي عناصر از بزنف مدل )19(. دارند قرار فرد يک رفتار اليههاي در که نرمهاي و هنجارها )Attitudes( نگرشها )Beliefs( رفتاري اعتقادات )Enabling Factors( قادرکننده عوامل و )Subjective Norms( انتزاعي حروف گرفتن قرار هم کنار از BASNEF کلمه که است شده تشکيل )20(. ميباشد عناصر اين اول و شده حاصل رفتاري قصد و پرسيد مدل دو ترکيب از مدل اين عواملي تعيين و آن تغيير جهت برنامهريزي و رفتار مطالعه منظور به گرفته کار به هستند مؤثر رفتار انجام براي افراد تصميمگيري در که اين در رفتاري قصد مدل با BASNEF مدل عمده تفاوت ميشود. منجر الزاما قصدي هر رفتاري قصد مدل برخالف مدل اين در که است دقت مهارت پول مانند قادرسازي فاکتورهاي بلکه نميشود رفتار به )21(. دارد وجود رفتار و قصد بين و... موجود خدمات نیز گرفتهاند قرار بررسی مورد بزنف مدل سازههای که مطالعاتی در )22 است رسیده اثبات به رفتارها تغییر و ایجاد زمینه در آنها کارآیی نقش و آن اهمیت و بیماری باالی شیوع به توجه با بنابراین 23 ( و بررسی جهت مطالعه این مردم آموزش و راهنمایی در بهورزان حساس شد. اجرا و طراحی بهورزان طریق از آموزشی برنامه تأثیر میزان روشها و مواد آزمون پس آزمون پیش نوع از مداخلهای مطالعهای مطالعه این مطالعه این در شد. انجام 1388 سال در که بود کنترل گروه با همراه بیماری آندمیک مناطق شایعترین در واقع درمانی بهداشتی مرکز 2 گروه دو به تصادفی طور به و شدند انتخاب فسا شهرستان در سالک عنوان به ششده درمانی بهداشتی )مرکز شدند تقسیم کنترل و تجربی کنترل(. گروه عنوان به زاهدشهر درمانی بهداشتی مرکز و تجربی گروه بهداشتی مرکز بهورزان از: بودند عبارت مطالعه مورد جمعیتهای و شدهاند مبتال سالک بیماری به خانوادهشان و خود که فوق درمانی سالک به مبتال فرد آنها در که فوق مراکز پوشش تحت خانوارهای مرکز )هر فوق مراکز بهورزان کلیه بررسی این در است. نداشته وجود مطالعه معیارهای واجد که میباشد( خانه 4 دارای درمانی بهداشتی تجربی گروه در نفر )10 گرفتند قرار ارزیابی مورد نفر 20 تعداد به بودند پوشش تحت خانوارهای لیست از همچنین کنترل(. گروه در نفر 10 و مجموع در و شدند انتخاب تصادفی طور به خانوار 20 بهداشت خانه هر 80 و تجربی گروه در خانوار )80 گرفتند قرار مطالعه مورد خانوار 160 پرسشنامه 2 شامل: اطالعات جمعآوری ابزار کنترل(. گروه در خانوار و شده تنظیم مطالعه اهداف راستای در و بزنف مدل اساس بر که بود پرسشنامه )24(. بود گرفته قرار تأیید مورد قبال آنها پایانی و روایی به نسبت آگاهی سؤال( )8 دموگرافیک مشخصات الف- شامل: بهورزان اقدامات و سالک بیماری به نسبت نگرش سؤال( )24 سالک بیماری کننده ترغیب انتزاعی هنجاریابی سؤال( )12 آن از کننده پیشگیری قصد سؤال( )8 سالک بیماری از پیشگیری روشهای بهکارگیری برای )11 عملکرد یا رفتار سؤال( )6 قادرکننده عوامل سال( )9 رفتاری سؤال( )8 دموگرافیک مشخصات شامل: خانوارها پرسشنامه و سؤال( سؤال( )11 انتزاعی هنجارهای سؤال( )2 نگرش سؤال( )24 آگاهی عملکرد یا رفتار سؤال( )8 قادرکننده عوامل سؤال( )7 رفتاری قصد از بعد ماه 3 و قبل مرحله 2 در اطالعات جمعآوری بودند. سؤال( )8 درمانی بهداشتی مرکز در بهورزان پرسشنامه شد. انجام آموزش مداخله با خانوادهها پرسشنامه شد. تکمیل بهورزان توسط محقق حضور با و سرپرست توسط محقق راهنمایی با و آنها منزل درب به مراجعه مصاحبه صورت به نیز بیسواد افراد پرسشنامه گردید. تکمیل خانوار بررسی برای آموزشی مداخله شروع از قبل شد. تکمیل محقق توسط روش 4 از بزنف مدل چارچوب در مطالعه مورد گروههای وضعیت و ارقام و آمار اسناد گزارشات بررسی 2( پرسشنامه 1( شد استفاده 3( بهداشت مرکز و درمانی بهداشتی مراکز در شده جمعآوری سوابق تهیه و آموزش طراحی برای اطالعات این از که مشاهده 4( مصاحبه صورت به آموزشی مداخله بنابراین گردید. استفاده آموزشی محتوای درآمد. اجرا به قسمت 2 در توأم شد: برگزار بهورزان برای آموزش جلسه 4 بهورزان: آموزش الف( با آشنایی جلسه یک آن ناقل و سالک بیماری با آشنایی جلسه یک با آشنایی جلسه یک سالک بیماری با مبارزه و پیشگیری روشهای که مشارکتی و گروهی کار جلسه یک و فردی بین ارتباطی مهارتهای گروهی فعالیتهای برای بهورزان مهارت و توان سطح ارتقاء منظور به به ماه 3 گاه آن گردید. برگزار آنها ارتباطی مهارتهای سطح ارتقاء و دهند. آموزش را خود پوشش تحت جمعیت تا شد داده فرصت بهورزان تشکیل آموزشی جلسه یک مجددا ماه 3 از ماه 1/5 گذشت از پس کردن برطرف با بهورزان فعالیتهای بررسی جلسه این هدف که شد آموزشی اقدامات با رابطه در آنها سؤاالت به پاسخ و موانع و مشکالت چارچوبهای و محور بر جلسات این تمام که است ذکر به الزم بود. journal.fums.ac.ir

3 28 صفحه 1391 بهار l 1 شماره l دوم سال l فسا پزشکی علوم دانشگاه مجله سالک بیمارى از پیشگیرى در بزنف الگوى بر مبتنى آموزش Downloaded from journal.fums.ac.ir at 1: on Wednesday August 22nd 2018 در مشارکت شرایط که بود آن بر سعی و بودند شده طراحی بزنف مدل شود. فراهم بهورزان برای آموزشی طراحی و برنامهریزی مراحل کلیه نگرشها )باورها بزنف مدل اجزاء اهمیت میزان با آنها همه همچنین خواسته آنها از و شدند آشنا قادرکننده( عوامل و انتزاعی هنجارهای نمایند. استفاده عوامل این از خود آموزشی اقدامات در که شد بهداشتی کارکنان )پزشک بهورزان بر تأثیرگذار افراد آموزش ب( بر تأثیرگذار افراد به جلسات این در...( و محل معتمد افراد خانواده و آن از پیشگیری راههای و سالک بیماری اهمیت مورد در بهورزان به بیماری کنترل و مردم آموزش برای بهورزان مهم نقش همچنین زمینه در را بهورزان که شد خواسته آنها از و شد داده توضیح اختصار نمایند. ترغیب و تشویق آموزشی اقدام افراد خانوادهها آموزش بر عالوه بهورزان که است ذکر به الزم معلمین محلی معتمد افراد محل روحانی نظیر مردم بر تأثیرگذار انجام برای را مردم تا خواستند آنها از و دادند آموزش نیز را... و عوامل بهورزان همچنین نمایند. ترغیب و تشویق پیشگیرانه اقدامات پیشگیرانه اقدامات انجام تسهیل برای را خانوادهها نیاز مورد قادرکننده مینمودند. فراهم مجددا دادهها بهورزان آموزشی فعالیت از ماه 3 گذشت از پس و تجزیه مورد مرور از پس و شد جمعآوری پرسشنامهها توسط کمک به کامپیوتر و SPSS 16 از منظور بدین گرفت. قرار آماری تحلیل و ویتنی مان- مستقل تی زوج تی اسکوئر کای آزمونهای نرمافزار آغاز در بهورزان نیز اخالقی مالحظات نظر از شد. استفاده رگرسیون که را فعالیتهایی انجام بدانند تا گرفتند قرار توجیه مورد مطالعه برای اجباری هیچ و است داوطلبانه کامال دارد انتظار آنها از محقق پس اخالقی مالحظه جهت همچنین ندارد. وجود فعالیتها این انجام شد. داده الزم آموزش شاهد گروه به مطالعه این پایان از نتایج میانگین که گرفتند قرار بررسی مورد بهورز 20 مطالعه این در بود. نفر 4/2 ±1/1 خانوارشان بعد میانگین و سال 35±9 آنها سنی میانگین که گرفتند قرار مطالعه مورد خانوار سرپرست 160 همچنین بود. 4/4 ±1/2 خانوار بعد میانگین و سال 34 ±5/8 آنها سنی خانوادهها( و )بهورزان هدف گروه 2 مطالعه این در که این به نظر یافتههای سپس و بهورزان به مربوط یافتههای ابتدا داشتند وجود میداریم. بیان را خانوادهها به مربوط گروه در بهورزان که داد نشان مستقل تی آزمون بهورزان: الف( شغل و )0.153=P( سن )0.902=P( خانوار بعد نظر از شاهد و تجربی که داد نشان اسکوئر کای آزمون ندارد. معنیداری اختالف )0.319=P( اختالف شاهد و تجربی گروه در بهورزان )0.17=P( تحصیالت سطح مداخله از قبل که داد نشان مستقل تی آزمون نتیجه ندارد. معنیداری قادر عوامل رفتار قصد نگرش آگاهی نمره میانگین بین آموزشی وجود معنیداری اختالف شاهد و تجربی گروه در رفتار و کننده معنیدار اختالف این آموزشی مداخله از بعد ماه 3 که حالی در نداشته نگرش آگاهی نمره میانگین که داد نشان زوج تی آزمون است. بوده از بعد ماه 3 تجربی گروه در رفتار و کننده قادر عوامل رفتار قصد میانگین که حالی در یافته افزایش معنیداری طور به آموزشی مداخله journal.fums.ac.ir

4 1391 بهار l 1 شماره l دوم سال l فسا پزشکی علوم دانشگاه مجله همكاران و جیحوني خاني علي 29 صفحه Downloaded from journal.fums.ac.ir at 1: on Wednesday August 22nd 2018 گروه در رفتار و کننده قادر عوامل رفتار قصد نگرش آگاهی نمره 1(. )جدول است نداده نشان را معنیداری افزایش شاهد تأثیر آموزشی مداخله از قبل که داد نشان ویتنی من- آزمون محلی درمانگرهای محل معتمد افراد همسایگان دوستان خانواده شاهد و تجربی گروه بین بهورزان بر پزشک و بهداشتی کارکنان 3 و قبل مقایسه با رگرسیون آزمون است. نداشته معنیداری اختالف بهورزان بر تأثیرگذار افراد تمام که داد نشان آموزشی مداخله از بعد ماه محلی درمانگرهای محلی معتمد افراد همسایگان دوستان )خانواده تغییرات تجربی گروه در پزشک( و بهداشتی کارکنان محل روحانی معنیدار تغییرات این شاهد گروه در که حالی در داشته معنیداری )0.05=P(. است نبوده تحصیالت سطح که داد نشان اسکوئر کای آزمون خانوارها: ب( ندارد معنیداری اختالف شاهد و تجربی گروه در خانوارها.)P=0.529( میانگین بین آموزش مداخله از قبل که داد نشان مستقل تی آزمون تجربی گروه رفتار و قادرکننده عوامل رفتار قصد نگرش آگاهی نمره از بعد ماه 3 در که حالی در نداشته وجود معنیداری اختالف شاهد و است. بوده معنیدار اختالف این آموزشی مداخله قصد نگرش آگاهی نمره میانگین که داد نشان زوج تی آزمون مداخله از بعد ماه 3 تجربی گروه در رفتار و قادرکننده عوامل رفتار نمره میانگین که حالی در است یافته افزایش معنیدار طور به آموزشی شاهد گروه در رفتار و قادرکننده عوامل رفتار قصد نگرش آگاهی 2(. )جدول است نداشته معنیداری افزایش تأثیر آموزشی مداخله از قبل که داد نشان ویتنی من- آزمون محل معتمد افراد دوستان همسایگان فرزندان مادر پدر همسر بر بهداشتی کارکنان و بهورزان محل روحانی محلی درمانگرهای ام ا است نداشته معنیداری تفاوت شاهد و تجربی گروه بین خانوارها است. بوده معنیدار تفاوت این آموزشی مداخله از بعد ماه 3 بحث خانوادههای و بهورزان در شاهد و تجربی گروه دو حاضر پژوهش در همگن و همسان دموگرافیکی مشخصات نظر از آنها پوشش تحت عوامل رفتار قصد نگرش آگاهی نمره میانگین همچنین بودهاند. آموزشی مداخله از قبل شاهد و تجربی گروه دو بین رفتار و قادرکننده اثر بودن حداقل بیانگر امر این که است نداشته معنیداری اختالف آگاهی پایین سطح است. مطالعه این نتایج بر کننده مخدوش عوامل نیاز دهنده نشان آموزشی مداخله از قبل شاهد و تجربی گروه دو هر در مهمی بسیار نقش افراد این که چرا است. آموزش به گروهها این ابزاری کمترین آگاهی داشتن و دارند بیماری کنترل و مردم آموزش نمره میانگین دارند. نیاز آن به خود وظایف انجام برای آنها که است آموزشی مداخله از بعد ماه 3 شاهد به نسبت تجربی گروه در آگاهی بر آموزشی مداخلهی تأثیر دهنده نشان که داشت چشمگیری افزایش که مطالعاتی با یافتهها این است. خانوادهها و بهورزان آگاهی افزایش )25( سالم زندگی شیوههای پیرامون رابطین آموزش تأثیر زمینه در همخوانی است گرفته صورت )26( استخوان پوکی از پیشگیری و تأثیر جمله از بزنف مدل زمینه در دیگران تحقیقات با همچنین دارد. journal.fums.ac.ir

5 صفحه 30 مجله دانشگاه علوم پزشکی فسا l سال دوم l شماره l 1 بهار 1391 آموزش مبتنى بر الگوى بزنف در پیشگیرى از بیمارى سالک Downloaded from journal.fums.ac.ir at 1: on Wednesday August 22nd 2018 آموزش بر مهارت قاطعیت )27( مراقبت از چشم بیماران دیابتی )28( و افزایش آگاهی در زمینه بیماری کاالآزار )22( بعد از مداخله آموزشی همخوانی دارد. میانگین نمره نگرش در بهورزان گروه تجربی 3 ماه بعد از مداخله آموزشی در زمینه اقدامات و آموزش افزایش معنیداری داشت که نشان دهنده اثربخش بودن مداخله بر اساس مدل بزنف بر ارتقاء سطح نگرش بهورزان نسبت به آموزش خانوادهها بود. این یافتهها با مطالعاتی در زمینه تأثیر آموزش رابطین پیرامون پیشگیری از پوکی استخوان )26( و بهداشت روان )29( همخوانی دارد. همچنین با تحقیقات دیگران در زمینههای مدل بزنف از جمله تأثیر آموزش پیرامون فعالیتهای جسمانی دانشجویان )30( و پیشگیری از وقوع ریسک فاکتورهای سکتهی قلبی )31( و آموزش رابطین بهداشتی در خصوص بیماری سالک )24( همخوانی دارد. علیرغم این که آزمون رگرسیون نشان داد که تمام افراد تأثیرگذار گروه تجربی تغییرات معنیداری داشتهاند ولی آزمون من- ویتنی مشخص نمود که برخی از افراد تأثیرگذار )دوستان همسایگان افراد معتمد محلی( در گروه تجربی پس از مداخله آموزشی نسبت به گروه شاهد تفاوت معنیداری نداشتهاند که یکی از علل آن را میتوان عدم شرکت این افراد در جلسات آموزشی دانست و علت دوم شاید کمرنگ بودن تأثیر اجتماعی این افراد بر بهورزان باشد و علت سوم را میتوان دشوار بودن تغییر هنجارهای انتزاعی و نقش این افراد در این تغییرات دانست. یافتههای مطالعه حاضر تا حدی با نتایج حاصل از مطالعه کهزادی در تغییر هنجارهای انتزاعی همخوانی دارد زیرا وی نشان داد که آموزش با مدل بزنف بر کل اجزاء مدل مؤثر میباشد و به جز هنجارهای انتزاعی )32( پس از مداخله آموزشی مواردی نظیر قصد رفتار بهورزان و خانوادهها به طور معنیداری افزایش یافت. که علت آنرا میتوان افزایش آگاهی بهبود نگرش و تأثیر هنجارهای انتزاعی دانست. در رابطه با افزایش قصد رفتار بهورزان بعد از مداخله آموزشی نتایج مطالعه حاضر با تحقیقات دیگران در زمینه مدل بزنف از جمله تأثیر آموزش در رابطه با مراقبت از چشم در بیماران دیابتی )28( و رفتار شیردهی مادران )33( همخوانی دارد. میانگین نمره عوامل قادرکننده بهورزان قبل از مداخله آموزشی در سطح قابل قبولی نبود ام ا این میانگین بعد از مداخله آموزشی در گروه تجربی به طور معنیداری افزایش یافت که نشان دهنده تأثیر مداخله آموزش بوده و فراهم شدن عوامل قادرکننده برای اقدام آموزشی بهورزان را میتوان یکی از علل موفقیت آنان در آموزش مردم در این مطالعه دانست. در رابطه با افزایش میانگین نمره عوامل قادرکننده بهورزان و خانوادهها بعد از مداخله آموزشی نتایج مطالعه حاضر با تحقیقات دیگران در زمینه مدل بزنف از جمله تأثیر آموزش در ایمنی کارکنان شرکت کیمیا )34( مراقبت از چشم در بیماران دیابتی )28( رفتار شیردهی مادران )33( و بهبود مهارت قاطعیت )27( و آموزش رابطین بهداشتی در زمینهی بیماری سالک )24( همخوانی دارد. پژوهش حاضر نشان داد که رفتار آموزشی بهورزان قبل از مداخله آموزش در سطح مطلوبی نمیباشد. این در حالی است که یکی از مهمترین وظایف بهورزان آموزش و مراقبت از خانوادهها است. یافتههای مطالعه حاضر با نتایج حاصل از مطالعه در زمینه تأثیر فعالیتهای رابطین بهداشتی در ارتقاء خدمات بهداشتی درمانی در جمعیتهای تحت پوشش رابطین همخوانی دارد )35(. در رابطه با افزایش میانگین نمره رفتار بهورزان بعد از مداخله آموزشی نتایج مطالعه حاضر با تحقیقات دیگران در زمینه مدل بزنف از جمله تأثیر آموزش در عملکرد بیماران دیابتی در مراقبت از چشم )28( کارگران در زمینه ایمنی )36( فعالیتهای جسمانی دانشجویان )30( کنترل دیابت )23( و آموزش رابطین در زمینه بیماری سالک )24( همخوانی دارد. نتیجهگیری یافتههای این بررسی نشان داد که برنامه آموزشی بر اساس الگوی بزنف همه جنبههای الزم جهت ایجاد تغییر و ماندگاری رفتار آموزشی در بهورزان را دارد و الگوی بزنف به دلیل دارا بودن سازههای نگرش هنجارهای انتزاعی و عوامل قادرکننده باعث اثربخشتر شدن آموزش گردیده و منجر به تغییر رفتار آموزشی بهورزان شد که این رفتار آموزشی بهورزان در نهایت منجر به تغییرات معنیداری در آگاهی نگرش هنجارهای انتزاعی قصد رفتار و رفتار در خانوادههای تحت پوشش آنها شده است. در پایان میتوان گفت که اجرای برنامه بر اساس مدل بزنف برای بهورزان مفید بوده و تأثیر قابل توجهی را در آنان داشته به طوری که انجام وظایف بهورزان را به نحو قابل مالحظهای تسهیل بخشیده است. در این مطالعه شرکت کنندگان به صورت کامال آزادانه وارد مطالعه شدند و به آنها اطمینان داده شد اطالعات آنها نزد محقق به طور محرمانه حفظ خواهد شد. الزم به ذکر است که زیاد بودن سؤاالت پرسشنامه گاها موجب کاهش دقت و توجه افراد مورد مطالعه در تکمیل پرسشنامهها میشد بنابراین پیشنهاد میشود در مطالعات بعدی از پرسشنامههایی استفاده شود که تعداد سؤاالت کمتری دارند. تشکر و قدردانی در اینجا الزم است از حوزه پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی فسا به خاطر تأمین هزینههای مالی این طرح و همچنین پرسنل زحمتکش مراکز بهداشتی درمانی و خانههای بهداشت زاهدشهر و ششده که در انجام این پژوهش همکاری داشتند کمال تشکر و قدردانی به عمل آید. References 1. Shojaei Tehrani H. Textbook of preventive and social medicine, common non-communicable chronic diseases and communicable diseases. Samat Publication. 2001, World Health Organization. Control of leish-maniasis. Report by the secretariat Doroodgar A, Tashakkor Z. Effect of education on teacher s knowledge about Cutaneous Leishmaniasis in Kashan in Feyz Journal. 2003;27: [Article in Persian] 4. Bailey MS, lock wood D. Cutaneous leishmaniasis. Clinics in Dermatology. 2007;25(2): journal.fums.ac.ir

6 مجله دانشگاه علوم پزشکی فسا l سال دوم l شماره l 1 بهار 1391 علي خاني جيحوني و همكاران صفحه 31 Downloaded from journal.fums.ac.ir at 1: on Wednesday August 22nd Ebadi M. Status of cutaneous leishmaniasis in primary school children in Borkhar region in Isfahan. Faculty of Medicine: Isfahan University of Medical Sciences; [Article in Persian] 6. Memeric AZ, Javaher M. Clinical picture of cutaneus leishmaniosis in lsfahan. Iran INT J- dermatology. 1994;33(4): [Article in Persian] 7. Wilson ME, Streit J. Visceral leishmaniasis. Gasteroentral chin nerth AM. 1996;25: Ministry of Health and Medical Education. Prevention and Surveillance Program of leishmaniasis. Tehran: The Ministry; [Article in Persian] 9. Omidian K, Yazdani A, Mardani H, Taherian Z. Epidemiology of cutaneous leishmaniasis in Isfahan province of Iran. 3 th national congress of leishmaniasis. Isfahan university of medical science. 2007;98. [Article in Persian] 10. Mazloomy S S, Servat F. The survey of Knowledge, attitude and practice about leish-maniuasis, a desciptive Study in Fronye Maybod. Journal of school health Yazd university of medical science. 2006;2(1): [Article in Persian] 11. Fasa Health Network, prevention of disease unit. Fasa (Fars Province): Health Network; [Article in Persian] 12. World Health organization. Tropical disease research, TDR news. WHO publication; 1996: Mazloumi SS, Niknami SA, Ghofrani pour FA, Javadian EA, Faghih Zadeh S, Heydarnia AR. Knowledge, attitude and practice of mothers that are resident in endemic areas of leishmaniasis in Yazd. Yazd University of Medical Sciences Journal. 1999;7(2): [Article in Persian] 14. Mazloumi SS, Servat FL. Knowledge, attitude and practice regarding to Leishmaniasis: a descriptive study in bafroye region. Journal of Yazd School Health. 2004;3(1): [Article in Persian] 15. Amirian H, Safavi M. Effect of education about leishmaniasis transmission and prevention in knowledge and practice of female high school student in Yazd in Journal of public health. 2002;2(4): [Article in Persian] 16. Massome k, pashtoon MK, Shah mohammad M, Igbal T, talha K. Vector control in cutaneous leishmaniasis of the old world, a review of literature. Dermatology online journal. 2008;14(6): Kishro V, Kumar S, Kesar DS, Dinesh A. Vector control in leishmaniasis. Indian J med. 2006;123(3): Hubley J. Understanding behaviour: the key to successful health education. Tropical Doctor. 1988;18(3): Parsinia S. Communicationg for health (translated to Persian) author: Hartly J. 1 st ed. Tehran. Termeh publication in collaboration with WHO office in Iran. 1999, 63. [Article in Persian] 20. Ajzen I, Fishbein M. Attitude, behaviour relations A therical analysis and review of Empirical research psychological Bulletin Heidarnia A. subjects in health education process. 1 st ed. Tehran: Zmani Naser publication; 2003.P [Article in Persian] 22. Niknami Sh. Assessment of BASNEF model to determine effective factors on prevention and control of Kala-azar, and provide an appropriate model. Tarbiat Modarres University; [Article in Persian] 23. Baghiani Moghadam MH. Survey of Baznef model utility in controlling diabetic patients in Yazd. Tarbiat Modares Unversity; 2000,131. [Article in Persian] 24. Heshmati H, Rahaei Z, Hazavehei SMM, Dehnadi A, Hasanzadeh A. Related factors to educational behaviors of health volunteers about cutaneous leishmaniasis on the Basis of BASNEF model in Yazd. Ardabil journal of health. 2011;1(3): [Article in Persian] 25. Abbas Ali R, Miri M, SHaygan F. Effect of health education on health coordinating volunteers of Birjand health center to promote the community healthy life styles. Journal of Birjand university of medical science. 2007;14(4): [Article in Persian] 26. Baba Hohammadi H, Askari Majdabadi H, Kahoui M. Effectiveness of education based HBM model on enabling health coordinating volunteers of health center to prevention of Osteoprosis. Journal of Shahed university. 2005;13: [Article in Persian] 27. Hazavehei SMM, Sharifirad GhR, Kargar M. The comparison of educational intervention effect using BASNEF and classic models on improving assertion skill level. Journal Research in Health sciences. 2008;8(1):7-11. [Article in Persian] 28. Hazavehei MM, Khani Jyhouni A, Hasanzade A, Rashidi M. The effect of educational program based on BASNEF model on diabetic (Type II) eyes care in Kazemi s clinic, (Shiraz). Iranian Journal of Endocrinology and Metabolism. 2008;10(2): [Article in Persian] 29. Salehi M, Kalishavi M. Effectiveness of training program in health coordinating volunteers on knowledge and attitude of mental health in Isfahan city. Journal of Medical Education. 2005;5(2): [Article in Persian] 30. Hazavehei M, Asadi Z, Hassanzadeh A, Shekarchizadeh P. Comparing the effect of two methods of presenting physical education Π course on the attitudes and practices of female students towards regular physical activity in Isfahan university of medical sciences. Journal of Medical Education. 2008;8(1): [Article in Persian] 31. Mohamadi F, Nouri Tajer M, Nouhi F, Maleki M. Application of BASNEF model in preventing the occurrence of risk factors contributing to myocardial infarction in patients with coronary artery and disease. Iranian Hearth Journal. 2004;5(1-2): [Article in Persian] 32. Behzadi K. Effectiveness of health education program based on BASNEF model on knowledge, attitude and practice in first Guidance student about dental health in Baneh city [dissertation]. School of Health: Tehran University of Medical Sciences; [Article in Persian] 33. Sharifirad GR, Golshiri P, Shahnazi H, Barati M. The impact of educational program based on BASNEF model on breastfeeding behavior of pregnant mothers in Arak. Arak Medical University Journal. 2010;13(1): [Article in Persian] 34. Alizade R. The Survey of safety culture and education journal.fums.ac.ir

7 صفحه 32 مجله دانشگاه علوم پزشکی فسا l سال دوم l شماره l 1 بهار 1391 آموزش مبتنى بر الگوى بزنف در پیشگیرى از بیمارى سالک Downloaded from journal.fums.ac.ir at 1: on Wednesday August 22nd 2018 intervention by BASNEF model in personnel of kimia unity in Emam Seaport petrochemical society of Mahshahr city [dissertation]. School of Health: Tehran University of Medical Sciences; [Article in Persian] 35. Mosavi A, Ostovar R. A Survey of activities of female health communicators on improvement of health services in population served by health clinics in Yasuj city. Armaghan Danesh journal. 2003;31: [Article in Persian] 36. Taghdisi M H, Madadzadeh N, Shadzi Sh, Hassanzadeh A. Effects of education interventions on the coke workers immune performances on BASNEF model basis at Isfahan melting factory, Scientific Jour of Ilam Med University. 2008;16(3): [Article in Persian] journal.fums.ac.ir

8 مجله دانشگاه علوم پزشکی فسا l سال دوم l شماره l 1 بهار 1391 علي خاني جيحوني و همكاران صفحه 33 Downloaded from journal.fums.ac.ir at 1: on Wednesday August 22nd 2018 The Effectiveness of Education Based on BASNEF Model Program in Promotion of Preventive Behavior of Leishmaniasis among Health Workers and Families under Health Centers Coverage Abstract Khani Jeihooni A 1*, Hatami M 1, Kashfi SM 2, Heshmati H 3 1- Department of Public Health, Fasa University of Medical Sciences, Fasa, Fars, Iran. 2- Department of Public Health, School of Health, Shiraz University of Medical Sciences, Shiraz, Fars, Iran. 3- Department of Public Health, School of Health, Golestan University of Medical Sciences, Golestan, Iran. Background & Objective: Intervention of educational training in order to prevent the leishmaniasis in endemic areas seems necessary. This study was implemented with the aim of assessing the effectiveness of education based on BASNEF Model program in promotion of preventive behavior of leishmaniasis among Health workers and families under the coverage of Health centers. Materials & Methods: An intervention study was carried out in rural health centers during 2009.Questionnaires were completed by 20 health-workers of two rural health centers. Also 20 families under the coverage of this health centers were randomly selected to complete the questionnaire. Then four training sessions for health workers and 2 training sessions for the influential individuals were conducted to increase the enabling factors and solving their problems, weekly meetings was held with health workers representatives. After three months of health workers training the data were collected again and analyzed via Chi- Square, T Independent, T pair, Regression and Mann- Whitney statistics. Results: The mean score for the knowledge, attitude, behavior intension, enabling factors and health workers behaviors significantly increased after educational intervention in experimental group and influential individuals. The mean scores for knowledge, attitude, behavior intension, enabling factors and the behavior of attendant families under coverage also increased significantly. Conclusion: Educational program of BASNEF Model, leads to behavior change of health workers and eventually their training behavior leads to preventive actions in families under coverage. Keywords: Health Workers, Coetaneous Leishmaniasis, BASNEF Model, Health Education. * Corresponding author: Khani Jeihooni Ali, Department of Public Health, Fasa University of Medical Sciences, Fasa, Fars, Iran. Tel: Khani_1512@yahoo.com Journal of Fasa University of Medical Science/ May 2012/ Vol.2/ No.5/ P journal.fums.ac.ir