2006 ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑ ΓΟΥΝΑΡΗ

Transcript

1 2006 ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑ ΓΟΥΝΑΡΗ Έρευνα της οικολογικής κατάστασης του Πηνειού ποταµού µε έµφαση στη ρύπανση Στην περιοχή ευθύνης του Ν. Τρικάλων

2 Σκοπός της έρευνας είναι η καταγραφή και διερεύνηση της υφιστάµενης οικολογικής κατάστασης του Πηνειού ποταµού και των παραποτάµων του, στην περιοχή ευθύνης του Νοµού Τρικάλων. Η έρευνα στηρίχθηκε σε πρωτογενή στοιχεία από σειρά µετρήσεων πεδίου και εργαστηριακών εξετάσεων των δειγµάτων που ελήφθησαν από 20 αντιπροσωπευτικά σηµεία της περιοχής ενδιαφέροντος, σε τρείς διαφορετικές χρονικές περιόδους. Η περιοχή ενδιαφέροντος αφορά την λεκάνη απορροής του Πηνειού στα γεωγραφικά όρια του Ν. Τρικάλων (κύριος κλάδος & παραπόταµοι, µέχρι Γέφυρα Κουτσόχερο )

3 Αρχικά επιλέχθηκε ένας αριθµός αντιπροσωπευτικών σηµείων, απ όπου πάρθηκαν δείγµατα για εργαστηριακές εξετάσεις. Τα αποτελέσµατα αυτής της φάσης έδωσαν µια γενική εκτίµηση της οικολογικής κατάστασης και η κατανοµή τους οδήγησε στην περαιτέρω λεπτοµερέστερη έρευνα των κρίσιµων περιοχών που προέκυψαν. Στη συνέχεια, στη 2η φάση της έρευνας, διερευνήθηκαν πιο σχολαστικά (µε πυκνότερο δίκτυο σηµείων και πιο εξειδικευµένες εξετάσεις) τα κρίσιµα σηµεία. Παράλληλα η επανάληψη των µετρήσεων στους ίδιους σταθµούς, µας έδωσε την δυνατότητα σύγκρισης των τιµών σε δύο διαφορετικές χρονικές περιόδους.

4 Τέλος στην τρίτη φάση, επαναλήφθηκαν οι µετρήσεις στους κύριους σταθµούς και τα στοιχεία συγκρίθηκαν µε τα στοιχεία των δύο προηγουµένων φάσεων, για να αξιολογηθεί η εποχιακή µεταβολή των ποιοτικών χαρακτηριστικών του ποταµού και να εξαχθούν ασφαλέστερα συµπεράσµατα σχετικά µε την προέλευση των ρύπων και της δυναµικής ανταπόκρισης του οικοσυστήµατος.

5 1. Χαρακτηριστικά σηµεία κύριου κλάδου 2. Χαρακτηριστικά σηµεία δευτερευόντων κλάδων & παραποτάµων 3. Σηµεία συµβολής παραποτάµων κύριου κλάδου 4. Περιοχές δυνητικών εστιών ρύπανσης (Αστικές, γεωργικές, κτηνοτροφικές, βιοµηχανικές, διάθεσης αποβλήτων κλπ ) 5. Σηµεία αναφοράς παλαιοτέρων µετρήσεων 6. Εύκολη προσβασιµότητα 7. Περιοχές µε χαρακτηριστικά που να πληρούν τις επιβεβληµένες συνθήκες µετρήσεων και δειγµατοληψίας

6 Σηµείαδειγµατοληψίας Αντιπροσωπευτικά Χαρακτηριστικά Προσβασιµα Σε πρώτη φάση επιλέγουµε σηµεία µε οδική πρόσβαση σε γέφυρες.

7 A

8 Σηµείο δειγµατοληψίας A Κλάδος Πηνειός Πηνειός Πηνειός Νεοχωρίτικο Πηνειός Πηνειός Ληθαίος Πηνειός Ληθαίος Πηνειός Πηνειός Ληθαίος Πηνειός Μυλοκοθιώτικο Μουργάνης Μουργάνης Χείµ. Μυλοκοθ. Τοποθεσία ΌριοΝ. Λαρίσης -Γέφυρα Πηνειάδα Κερµαµίδι Γέφυρα για Οιχαλία Νοµή Γέφυρα Τρικάλων Καρδίτσας Έξοδος Τρίκαλα Γέφυρα Τρικάλων - Πηγής Γέφυρα Σωτήριο ιαλεχτό -Μεγάρχη Σαρακίνα Θεόπετρο ιασταύρωση για Γρεβενά Μουργκάνι ιασταύρωση για Αγ. ηµήτριο Αγ. Τριάς Κρύα Βρύση - Τριφυλλία

9 2 3 Προσδιορισµόςσηµείων σηµείων δειγµατοληψίας Ηθέση των σηµείων δειγµατοληψίας προσδιορίστηκε επακριβώς από γεωστατικούς δορυφόρους, µε τη χρήση φορητών GPS 1

10 7 Καιστη συνέχεια επιβεβαιώθηκε στον χάρτη τοµέων

11 Η πρόσβαση στα σηµεία δειγµατοληψίας γινόταν από το δρόµο και η δειγµατοληψία µε τροποποιηµένη συσκευή labline. Στέλεχος συγκράτησης Φιάλησυλλογής δείγµατος Σχοινί ανάρτησης

12 Α Β Γ Εκτός Εκτός της της προσέγγισης προσέγγισης του του σηµείου σηµείου δειγµατοληψίας δειγµατοληψίας από από τις τις γέφυρες γέφυρες (Α), (Α), πάρθηκαν πάρθηκαν δείγµατα δείγµατα µε µε δειγµατολήπτη δειγµατολήπτη στελέχους στελέχους (rod (rod sampler) sampler) είτε είτε από από την την όχθη όχθη (Β) (Β) είτε είτε µέσα µέσα από από το το νερό νερό (Γ), (Γ), πάντα πάντα από από το το κύριο κύριο ρεύµα ρεύµα του του ποταµού ποταµού Ροή ποταµού

13 Τα δείγµατα νερού µεταφέρθηκαν σε ειδικούς περιέκτες και προστέθηκε το κατάλληλο συντηρητικό, ανάλογα µε το είδος των παραµέτρων που πρόκειται να εξεταστούν, ώστε να µην µεταβληθούν τα συστατικά τους κατά την µεταφορά τους στο εργαστήριο.

14 Στην κινητή µονάδα, επι τόπου στον τοµέα της δειγµατοληψίας, έγιναν κάποιες επιπλέον διαδικασίες προ-επεξεργασίας των δειγµάτων (όπως λ.χ. διήθηση), καταγραφή και ταξινόµηση.

15 Μετρήσειςπεδίου Έγιναν µε το : Σύστηµα µέτρησης & καταγραφής πολλαπλών παραµέτρων ποιότητας νερού Water Monitoring Multiparameter System HORIBA

16 GPS GARMIN GPS17-N Συνεργασία οργάνου - υπολογιστή Μονάδα Η/Υ Στίγµα (Γεωγραφικό πλάτος & µήκος) Ηµεροµηνία, ώρα Interface αισθητήριο Βασικήοθόνη εµφάνισης δεδοµένων

17

18

19 Κατηγορία Παράµετρος ελέγχου Τόπος µέτρησης Συχνότητα προτεραιότητα ελέγχου Ολικά Κολοβακτηριοειδή Ε. Coli Μικροβιολογικές νερού Εντερόκοκκοι Ψευδοµονάδες Aeruginosa Σαλµονέλα spp Μέτρηση σε όλους τους σταθμούς σημεία δειγματοληψίας Μέτρηση σε ορισμένους αντιπροσωπευτικούς σταθμούς Μέτρηση σε δεύτερη φάση δειγματοληψιών

20 Κατηγορία Παράµετρος ελέγχου Τόπος µέτρησης Συχνότητα προτεραιότητα ελέγχου Θερµοκρασία νερού Πεδίο ph Πεδίο Αγωγιµότητα Πεδίο Πυκνότητα νερού Πεδίο Φυσικοχηµικές Ολικά αιωρούµενα στερεά Θολερότητα Πεδίο Χρώµα Πεδίο ιαλυµένο οξυγόνο Πεδίο ORP Πεδίο

21 Κατηγορία Παράµετρος ελέγχου Τόπος µέτρησης Συχνότητα προτεραιότητα ελέγχου Κατιόντα ( Li, Na, K, Ca και Mg) Χηµικές Ανιόντα (F, Cl, Br, NO3,SO4) Ολική σκληρότητα Αλκαλικότητα και διαλ. CO2 Πεδίο Ολικό άζωτο Θρεπτικά Νιτρικά & Νιτρώδη Αµµωνιακά Φωσφόρος Πυριτικά

22 Κατηγορία Παράµετρος ελέγχου Τόπος µέτρησης Συχνότητα προτεραιότητα ελέγχου Οργανικό φορτίο ιαλυµένος οργαν. άνθρακας BOD5 COD Κυανιούχα Τοξικά & λοιποί ρυπαντές Ολικοί Υδρογονάνθρακες Φαινόλες Αλογονωµένες οργανικές ενώσεις Φυτοφάρµακα Τασσενεργά (Απορρυπαντικά)

23 Κατηγορία Παράµετρος ελέγχου Τόπος µέτρησης Συχνότητα προτεραιότητα ελέγχου Βαρέα µέταλλα Fe, Mn, Ni, Cr, Zn, Cu, Cd, Pb, κλπ Αρσενικό (As) Βιολογικοί δείκτες Καταγραφή αντιπροσωπευτικών φυτο- και ζωοπλαγκτονικών ειδών Τέστ οικοτοξικότητας µε πρότυπους οργανισµούς δείκτες Πεδίο - Μετρήσεις Μέτρηση παροχών νερού ανα κλάδο ισοζύγιο νερού Πεδίο Βυθοµέτρηση Πεδίο

24 Ο WQI είναι ο πλέον ευρύτατα χρησιµοποιούµενος όλων των υπαρχόντων δεικτών ποιότητας νερού. Αναπτύχθηκε το 1970, από το Εθνικό Ιδρυµα Υγιεινής (NSF) της ΗΠΑ και µπορεί να χρησιµοποιηθεί για να µετρήσει τις µεταβολές της ποιότητας του νερού σε µια παροχή νερού ποταµού, λίµνης κλπ κατά τη διάρκεια του χρόνου, να συγκρίνει την ποιότητα νερού σε διαφορετικά σηµεία του ίδιου του ποταµού, ή να συγκρίνει ακόµη και την ποιότητα νερού διαφορετικών ποταµών. Τα αποτελέσµατα µπορούν επίσης να χρησιµοποιηθούν για να καθορίσουν εάν ένα συγκεκριµένο τµήµα του ποταµού είναι υγιές.

25 Για να υπολογιστεί ο WQI, είναι απαραίτητο να γίνουν µετρήσεις εννέα παραµέτρων. Αυτές περιλαµβάνουν Q 1. το διαλυµένο οξυγόνο, 2. το περιττωµατικό κολοβακτηρίδιο, 3. το ph, 4. τη βιοχηµική απαίτηση οξυγόνου ( BOD - πέντε ηµερών), 5. τη θερµοκρασία, 6. τα συνολικά φωσφορικά άλατα, 7. τα νιτρικά άλατα, 8. τη θολερότητα, και 9. το στερεό υπόλειµµα (TDS).

26 Πίνακας χαρακτηρισµού ποιότητας νερού µε βάση τον WQI : Εξαιρετική ποιότητα νερού (Excellent ) 71-90: Καλή ποιότητα (Good) 51-70: Μεσαία ή σχετικά καλή (Medium or average) 26-50: Πτωχή (Fair) 0-25: Κακή ποιότητα (Poor)