ΕΘΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΥΓΕΙΑΣ ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΕΩΝ ΒΑΡΕΩΝ ΜΕΤΑΛΛΩΝ ΚΑΙ ΙΔΙΑΙΤΕΡΑ ΤΟΥ ΧΡΩΜΙΟΥ ΣΤΟΝ ΚΟΛΠΟ ΕΛΕΥΣΙΝΑΣ

Transcript

1 ΕΘΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΥΓΕΙΑΣ Φόρουμ Επίκαιρων Θεμάτων Δημόσιας Υγείας «Χρώμιο και Περιβάλλον- Απειλή & Αντιμετώπιση» Αθήνα Μάρτιος 2013 ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΕΩΝ ΒΑΡΕΩΝ ΜΕΤΑΛΛΩΝ ΚΑΙ ΙΔΙΑΙΤΕΡΑ ΤΟΥ ΧΡΩΜΙΟΥ ΣΤΟΝ ΚΟΛΠΟ ΕΛΕΥΣΙΝΑΣ Δρ. Αναστάσιος Χρηστίδης Χημικός Μηχανικός ΕΜΠ Τμήμα Περιβάλλοντος Δήμου Ελευσίνας

2 ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Κ. ΕΛΕΥΣΙΝΑΣ Ο Κόλπος Ελευσίνας είναι μια αβαθής λεκάνη, που συνδέεται με το Σαρωνικό με δύο στενούς και αβαθείς διαύλους: το δίαυλο Κερατσινίου με βάθος περίπου 12m, πλάτος επιφάνειας 1200m και πλάτος βυθού 250m και το δίαυλο Μεγάρων με βάθος περίπου 8m, πλάτος επιφάνειας 600m και πλάτος βυθού 170m. Το μέσο βάθος είναι 18 και το μέγιστο 33m. Η καθαρή ροή το χειμώνα είναι 240m3/sec από Δ προς Α, ενώ το καλοκαίρι 450 m3/sec από Α προς Δ. Ο μέσος χρόνος ανανέωσης των νερών είναι 2-3 μήνες.

3 ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΡΥΠΑΝΣΗΣ Κ. ΕΛΕΥΣΙΝΑΣ Κατά το παρελθόν (20/ετία ) η ποιότητα του Κ. Ελευσίνας υποβαθμίστηκε δραματικά με τη διοχέτευση στη θάλασσα ακατέργαστων αποβλήτων της Χαλυβουργικής, των δύο οινοπνευματοποιείων (Κρόνος, Βότρυς) και των δύο Διυλιστηρίων. Επίσης στη συνέχεια αποβλήτων των Βυρσοδεψείων, της Βιοχαρτικής και άλλων μικρότερων μονάδων. Μεγάλη συμβολή είχε επίσης και ο Κεντρικός Αποχετευτικός Αγωγός (το 20% των λυμάτων και αποβλήτων της Αθήνας έφταναν στον Κ. Ελευσίνας).

4 Ο Κόλπος Ελευσίνας σήμερα ρυπαίνεται από : Τα βιομηχανικά απόβλητα γενικώς. Τα βιομ. απόβλητα που αποχετεύονται στο Ρέμα Αγίου Γεωργίου Τα ναυπηγεία, διαλυτήρια πλοίων, παροπλισμένα πλοία, κινούμενα πλοία, ναυτικά ατυχήματα, παλιά ναυάγια. Τα ατμοσφαιρικά αιωρούμενα σωματίδια. Τα στραγγίσματα της Χωματερής Άνω Λιοσίων (κυρίως χειμώνα).

5 Ο Κόλπος Ελευσίνας εξακολουθεί να είναι ρυπασμένος Το καλοκαίρι μειώνεται δραματικά το διαλυμένο οξυγόνο στα μεγάλα βάθη, όπου παρατηρούνται και μεγάλες συγκεντρώσεις αμμωνίας Τα ιζήματα (δύσκολη η βελτίωση) παρουσιάζουν μεγάλες συγκεντρώσεις οργανικού άνθρακα, βαρέων μετάλλων και πετρελαιοειδών

6

7 Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται αισθητή βελτίωση στον Κόλπο Ελευσίνας: Μειώθηκαν τα φωσφορικά, το ανόργανο άζωτο, το BOD5 και το COD στο νερό Μειώθηκαν ο φωσφόρος και το άζωτο καθώς και τα μέταλλα χρώμιο, μαγγάνιο, μόλυβδος, ψευδάργυρος στα ιζήματα, τα οποία δεν είναι τοξικά Αυξήθηκε η διαφάνεια και το διαλυμένο οξυγόνο στο νερό Υποχώρησε ο ευτροφισμός, εξέλιπε η δυσοσμία στις παραλίες Εντυπωσιακή η βελτίωση στη Νέα Πέραμο Από το 1993 δεν έχει παρατηρηθεί ομαδικός θάνατος ψαριών Ικανοποιητική μικροβιολογική ποιότητα νερών Οι συγκεντρώσεις των διαλυμένων μετάλλων βρίσκονται κάτω από τα επικίνδυνα όρια Επιτρέπεται η κολύμβηση στην πλαζ της Ελευσίνας και σε όλες τις παραλίες της Ν. Περάμου (εδώ επιτρέπονται και οστρακοκαλλιέργειες) Αυξήθηκαν τα είδη μακροβένθους Δεν υπάρχει βιοσυσσώρευση βαρέων μετάλλων στα μύδια

8 Η βελτίωση οφείλεται στους εξής παράγοντες : Μειώθηκε ο όγκος των βιομηχανικών αποβλήτων λόγω επιβολής μέτρων, διακοπής λειτουργίας μονάδων και αλλαγής παραγωγικής διαδικασίας Βελτιώθηκε η ποιότητα των βιομηχανικών αποβλήτων (συστήματα καθαρισμού αποβλήτων) Μειώθηκαν τα παροπλισμένα πλοία Χαρακτηρίστηκε ο Κ. Ελευσίνας ευαίσθητη περιοχή Λειτουργεί το Κέντρο Επεξεργασίας Λυμάτων Ψυττάλειας (1994 πρωτοβάθμιος καθαρισμός μείωση ρυπαντικού φορτίου 35%), (2004 δευτεροβάθμιος καθαρισμός μείωση ρυπαντικού φορτίου 93%) Καθοριστικής σημασίας ήταν οι αγώνες των κατοίκων και της τοπ. αυτ/σης του Θριασίου Πεδίου

9 ΕΞΕΛΙΞΗ ΣΥΓΚ. ΒΑΡΕΩΝ ΜΕΤΑΛΛΩΝ ΣΤΑ ΑΙΩΡ. ΣΩΜΑΤΙΔΙΑ Τα τελευταία έτη υπάρχει τάση μείωσης των συγκεντρώσεων καδμίου, χρωμίου, μαγγανίου, μολύβδου και ψευδαργύρου. Ο σίδηρος παρουσιάζει τάση μείωσης μόνο στις ακτές, ενώ ο χαλκός εμφανίζει αυξομειώσεις. ΕΞΕΛΙΞΗ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΕΩΝ ΔΙΑΛΥΜΕΝΩΝ ΒΑΡΕΩΝ ΜΕΤΑΛΛΩΝ Τάση μείωσης των συγκεντρώσεων καδμίου, χρωμίου, μαγγανίου, μολύβδου και ψευδαργύρου παρατηρείται και για τη διαλυμένη μορφή των μετάλλων, σε αντίθεση με το σίδηρο που παρουσιάζει αισθητή τάση μείωσης των συγκεντρώσεών του μόνο στις θέσεις των ακτών. Και στη διαλυμένη μορφή ο χαλκός εμφανίζει αυξομειώσεις.

10

11 Ακίνδυνες και επικίνδυνες συγκεντρώσεις β.δ.μ. και Μέσες συγκεντρώσεις β.δ.μ. τον Κ. Ελευσίνας ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΕΙΣ ΔΙΑΛΥΜΕΝΩΝ ΜΕΤΑΛΛΩΝ (M.O.-2010) Cu Cd Cr3+ Fe Mn Pb Zn Ni 2,8 1,7 1,6 10,2 10,9 21,2 21,0 4,9 ΑΚΙΝΔΥΝΗ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ (μg/l) ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΗ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ (μg/l) <10 >50 <0,2 >10 <50 >100 <50 >300 <20 >100 <10 >50 <20 >100 <2 >100 β.δ.μ.: βαρέα διαλυμένα μέταλλα

12 ΧΡΩΜΙΟ ΣΤΑ ΑΙΩΡΟΥΜΕΝΑ ΜΕΣΕΣ ΤΙΜΕΣ ΑΝΑ 5/ΕΤΙΑ μg/l , , ,0 8,0 6,0 4,0 2,0 0,0 K1 K3 K5 A1 A2 A4 ΘΕΣΕΙΣ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑΣ A5 A8 A11

13 ΔΙΑΛΥΜΕΝΟ ΧΡΩΜΙΟ (ΙΙΙ) ΜΕΣΕΣ ΤΙΜΕΣ ΑΝΑ 5/ΕΤΙΑ μg/l , ,0 8,0 6,0 4,0 2,0 0,0 K1 K3 K5 A1 A2 A4 A5 A8 A11 ΘΕΣΕΙΣ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑΣ ΑΚΙΝΔΥΝΗ ΤΙΜΗ<50μg/L (10 για οστρακοκαλλιέργειες) -USEPA

14 ΧΡΩΜΙΟ ΣΤΑ ΙΖΗΜΑΤΑ ΜΕΣΕΣ ΤΙΜΕΣ ΑΝΑ 5/ΕΤΙΑ μg/g , ,0 Τιμή Παρέμβασης: ,0 700,0 500, ,0 100,0 K1 K3 K5 A1 A2 A4 ΘΕΣΕΙΣ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑΣ A5 A8 A11

15 ΤΑΞΕΙΣ ΔΕΙΚΤΗ ΓΕΩΣΥΣΣΩΡΕΥΣΗΣ & ΒΑΘΜΟΣ ΕΠΙΒΑΡΥΝΣΗΣ Βαθμός Επιβάρυνσης Περιοχής Igeo Τάξη Igeo Ρυπασμένη >5 6 Έντονα επιβαρυμένη έως ρυπασμένη Έντονα επιβαρυμένη Ελαφρά έως έντονα επιβαρυμένη Ελαφρά επιβαρυμένη Μη επιβαρυμένη έως ελαφρά επιβαρυμένη Μη επιβαρυμένη <0 0

16 ΔΕΙΚΤΕΣ ΓΕΩΣΥΣΣΩΡΕΥΣΗΣ (Igeo) Igeo 4,0 3,5 3, , , , , ,5 0,0-0,5 K1 K3 K5 A1 A2 A4 A5 ΘΕΣΕΙΣ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑΣ A8 A11

17 ΒΑΘΜΟΣ ΕΠΙΒΑΡΥΝΣΗΣ ΤΩΝ ΘΕΣΕΩΝ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑΣ Οι θέσεις του κέντρου είναι μη επιβαρυμένες έως ελαφρά επιβαρυμένες Από τις θέσεις των ακτών : οι θέσεις Α4 και Α8 είναι μη επιβαρυμένες έως ελαφρά επιβαρυμένες η θέση Α1 είναι ελαφρά επιβαρυμένη η θέση Α2 (γειτονική της Α5) είναι ελαφρά έως έντονα επιβαρυμένη η θέση Α5,ξεκινώντας από έντονα επιβαρυμένη, σήμερα είναι ελαφρά επιβαρυμένη Η θέση Α11 ξεκινώντας από έντονα επιβαρυμένη, σήμερα είναι ελαφρά έως έντονα επιβαρυμένη

18 ΟΡΙΑΚΕΣ ΤΙΜΕΣ ΧΡΩΜΙΟΥ (μg/g) ΔΙΑΦΟΡΩΝ ΚΑΝΟΝΙΣΜΩΝ Κανονισμός Ολλανδικός 100 Όριο Παρέμβασης 380 U.S. NOAA , ,3 160 Florida Πολιτεία Ν.Υ. Canadian Sediment Quality Guidelines Στόχος Για θαλάσσια Ιζήματα

19 ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΘΕΣΕΩΝ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΙΣ ΟΡΙΑΚΕΣ ΤΙΜΕΣ ΚΑΝΟΝΙΣΜΩΝ (Cr) Στους διάφορους κανονισμούς για ιζήματα προβλέπονται ενδεικτικές τιμές (στόχοι) και τιμές παρέμβασης. Με βάση τον Ολλανδικό κανονισμό, σήμερα απαιτείται παρέμβαση μόνο στη θέση Α11, ενώ πριν από το 2006 και στις θέσεις Α2, Α5. Με βάση τον κανονισμό της Νέας Υόρκης (ο αυστηρότερος όλων) σε όλες τις θέσεις έχουμε δυσμενείς βιολογικές επιπτώσεις.

20 ΦΥΣΙΚΗ ΕΞΑΣΘΕΝΗΣΗ ΒΑΡΕΩΝ ΜΕΤΑΛΛΩΝ Κ. ΕΛΕΥΣΙΝΑΣ Σύμφωνα με μελέτη-εκτίμηση του ΕΜΠ, μετά τον τερματισμό όλων των εξωτερικών φορτίων, για τη φυσική μείωση των συγκεντρώσεων Β.Μ. στο 10% της σημερινής τιμής, θα απαιτηθούν: 2-3 έτη για το Cd, έτη για το Cr και το Pb και ενδιάμεσοι χρόνοι για τα υπόλοιπα Β.Μ.

21 ΤΟΞΙΚΟΤΗΤΑ ΙΖΗΜΑΤΩΝ Τα ιζήματα του Κ. Ελευσίνας ως προς τα βαρέα μέταλλα δεν παρουσιάζουν τοξικότητα (Μελέτη ΕΜΠ 2005)

22 ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ Για τα επόμενα χρόνια αναμένεται συνέχιση της βελτίωσης του Κ. Ελευσίνας με την προϋπόθεση ότι : Θα λειτουργεί σωστά το Κ.Ε.Λ. της Ψυττάλειας και του Θριασίου Πεδίου και Θα ελέγχονται οι βιομηχανίες του Θριασίου Πεδίου για την ποιότητα των αποβλήτων τους

23 Ευχαριστώ για την προσοχή σας