ΡΥΠΑΝΣΗ / ΜΟΛΥΝΣΗ ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΑΣ (Υποστηρικτικό υλικό του δασκάλου για την Παρουσίαση µε PowerPoint)

Transcript

1 ΡΥΠΑΝΣΗ / ΜΟΛΥΝΣΗ ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΑΣ (Υποστηρικτικό υλικό του δασκάλου για την Παρουσίαση µε PowerPoint) Εικόνες 1,2 : Αφόρµηση εκ των αποτελεσµάτων της Ρύπανσης Eικ. 1: Σκουπίδια Σε µερικές παραλίες του νησιού µας, αλλά και των γειτονικών περιοχών του Πειραιά και της Αθήνας είναι γνωστή η εικόνα της ύπαρξης πάσης φύσεως σκουπιδιών όπως πλαστικά ή γυάλινα µπουκάλια, πλαστικές σακούλες, ελαστικά, µεταλλικά κουτιά κ.λ.π. Μπορείς να κολυµπήσεις σε τέτοια παραλία/ θάλασσα; Υποβάθµιση κολυµβητικών περιοχών λόγω µόλυνσης και λόγω άσχηµης αισθητικής. Εικ. 2 : Απειλούµενα είδη (θαλασσοπούλια, χελώνες, φώκιες ) εν είναι µόνο ότι βρωµίζουµε τη θάλασσα που είναι αισθητικά άσχηµο, αλλά είναι και µοιραίο για µερικούς θαλάσσιους οργανισµούς. Αυτό το θαλασσοπούλι δεν µπορεί να πετάξει γιατί τα φτερά του έχουν σκεπαστεί από πετρέλαιο, µε αποτέλεσµα να πεθάνει από ψύξη ή ασιτία, εφ όσον δεν µπορεί να βρει τροφή. Γνωρίζεις άλλα ζώα τα οποία κινδυνεύουν να εξαφανιστούν εξ' αιτίας της άγνοιας και του εγωισµού των ανθρώπων; Εικόνες 3-7 : Πως ρυπαίνουµε τη θάλασσα Εικ. 3 : Σκουπίδια Οι άνθρωποι ρίχνουν σκουπίδια από τις ακτές ή από πλοία µέσα στη θάλασσα. Τα πλαστικά που δεν διαλύονται / δεν αποικοδοµούνται επιπλέουν ή βυθίζονται στη θάλασσα. Μια πλαστική σακούλα π.χ. µπορεί να προκαλέσει το θάνατο σε µια θαλάσσια χελώνα η οποία µπορεί να τη θεωρήσει ότι είναι µέδουσα και να την καταπιεί. Ο Cousteau από τις παρατηρήσεις του στη Μεσόγειο είχε υπολογίσει ότι κάπου ψάρια πεθαίνουν καθηµερινά από την κατάποση πωµάτων και «δακτυλίων» από αναψυκτικά που ρίχνονται στη θάλασσα από πλοία και παραλιακούς οικισµούς. Γιατί; Υπερπληθυσµός δηµιουργήθηκε λόγω της βελτίωσης της διατροφής και της καταπολέµησης διαφόρων ασθενειών. Εν τω µεταξύ οι άνθρωποι άρχισαν να συγκεντρώνονται σε µεγάλα αστικά κέντρα (που τα περισσότερα βρίσκονται κοντά στη θάλασσα), όπου και έχουµε πρόβληµα ρύπανσης γιατί εκεί είναι συγκεντρωµένοι πολλοί άνθρωποι. Το νησί µας η Σαλαµίνα βρίσκεται πολύ κοντά στην Αθήνα όπου έχουν µαζευτεί περίπου 4,5 εκατοµµύρια κάτοικοι, ή περίπου το 40% του συνολικού πληθυσµού της Ελλάδας τόνοι σκουπιδιών παράγονται στη χώρα µας ετησίως. 350 κιλά απορριµµάτων αντιστοιχούν ετησίως σε κάθε Έλληνα. Μέχρι τώρα νοµίζαµε ότι η θάλασσα είναι τόσο µεγάλη που δεν θα µπορούσε ποτέ να βρωµίσει. υστυχώς κάναµε λάθος. Η θάλασσα είναι πολύ βρώµικη (την έχουµε ρυπάνει, την έχουµε µολύνει). Εικ. 4 :.Αστική ρύπανση (από πόλεις και τουριστικές µονάδες)

2 Στη θάλασσα ρίχνουµε µέσω αγωγών οικιακά/αστικά λύµατα (= τα ακάθαρτα νερά και οτιδήποτε άλλο ακάθαρτο αποµακρύνεται µέσω του αποχετευτικού συστήµατος). Στο Κερατσίνι έχουµε µια µέση παροχή τόνους υγρών αποβλήτων την ηµέρα. Ευτροφισµός (=περίσσεια από θρεπτικές ουσίες, κυρίως άζωτο και φώσφορο): Περίπτωση Α Μέσα στα λύµατα βρίσκονται βακτηρίδια. Όσο πιο πολλά λύµατα ρίχνουµε στη θάλασσα, τόσο πιο πολλά βακτηρίδια υπάρχουν. Αυτά όταν πολλαπλασιάζονται µέσα στη θάλασσα (αποικοδοµούν τις οργανικές ενώσεις) καταναλώνουν το οξυγόνο του νερού. Τα ψάρια και τα άλλα θαλασσινά όµως χρειάζονται οξυγόνο για να αναπνεύσουν. Αν το θαλασσινό νερό ρυπανθεί πολύ, θα πεθάνουν γρήγορα από έλλειψη οξυγόνου. Περίπτωση Β Τα βιοµηχανικά και γεωργικά απόβλητα διοχετεύουν στη θάλασσα όχι µόνο τοξικές ουσίες, αλλά και πολλές θρεπτικές ουσίες. Αυτές επιφέρουν πολλαπλασιασµό των φυκιών τα οποία τείνουν να πνίξουν κάθε άλλη µορφή ζωής. Έτσι έχουµε υπέρµετρη αύξηση µερικών κατώτερων οργανισµών (φύκια) σε βάρος των ανώτερων οργανισµών (ψάρια). Στη συνέχεια η αποσύνθεσή τους (διάσπαση του οργανικού υλικού που συντελείται κυρίως από µικροοργανισµούς και συνεπάγεται κατανάλωση οξυγόνου) εξαντλεί το οξυγόνο που είναι διαλυµένο στο νερό, µε αποτέλεσµα το θάνατο των ψαριών. Εικ. 5 : Βιοµηχανική ρύπανση Στη θάλασσα καταλήγουν και τα βιοµηχανικά απόβλητα (= τα απορρίµµατα, χηµικές ουσίες που βγάζει το εργοστάσιο). Γιατί; Ρύπανση δηµιουργήθηκε µετά το Β Παγκόσµιο Πόλεµο ως τίµηµα της ραγδαίας τεχνολογικής προόδου που αύξησε την ευηµερία των ανθρώπων, έβλαψε όµως το περιβάλλον. Αγροτική ρύπανση Τα γεωργικά απόβλητα (= λιπάσµατα και φυτοφάρµακα που χρησιµοποιούνται στις καλλιέργειες των χωραφιών), µεταφέρονται στη θάλασσα µε τα νερά της βροχής. Γιατί; Η βελτίωση της διατροφής των ανθρώπων έγινε µε την αύξηση της γεωργικής παραγωγής, αλλά η αύξηση αυτή έγινε µε τη χρήση χηµικών λιπασµάτων και γεωργικών φαρµάκων. Εικ. 6 : Ραδιενεργός ρύπανση Ανοιχτά στη θάλασσα, πλοία µεταφέρουν µέσα σε βαρέλια και πετούν πυρηνικά απόβλητα από εργοστάσια. Αν σαπίσουν τα δοχεία κάποια µέρα, τα δηλητήρια τους ακόµα και σε πολύ µικρές δόσεις θα προσβάλλουν το γενετικό υλικό των οργανισµών. Εικ.7 : Πετρελαϊκή ρύπανση Ένα δεξαµενόπλοιο µπορεί να µεταφέρει περισσότερους από τόνους πετρελαίου. Αν το καράβι βουλιάξει, το πετρέλαιο απλώνεται στην επιφάνεια της θάλασσας, δηµιουργώντας αµέσως µεγάλες πετρελαιοκηλίδες. Το πετρέλαιο σκοτώνει τα ψάρια και τα θαλασσοπούλια, γιατί κολλάει στα λέπια και τα φτερά τους ώστε δεν µπορούν να κινηθούν.

3 Γιατί; Γενίκευση της χρήσης του πετρελαίου για την κάλυψη των ανθρώπινων αναγκών που σχετίζεται και µε τη διάδοση του αυτοκινήτου. Εικόνα 8 :Προβλήµατα ρύπανσης της θάλασσας της Σαλαµίνας α) Αστικά λύµατα: Κόλπος Σαλαµίνας, Παλούκια, Καµατερό, Αµπελάκια β) Βιοµηχανικά λύµατα: Παλούκια, Καµατερό, Μπατσί γ) Λοιπά απόβλητα: Σε όλο το νησί από διερχόµενα καράβια, σκουπίδια Οι παραλίες της βόρειας πλευράς του νησιού που βρίσκονται κοντά στην Αττική (Βουρκάρι, Καµατερό, Βασιλικά) εµφανίζουν µεγαλύτερη ρύπανση από τις αντίστοιχες της νότιας πλευράς (Πέρανι, Αιάντειο κλπ) Εικόνα 9 :Τροφική αλυσίδα Τα ψάρια που ζουν στη θάλασσα µολύνονται από τις χηµικές ουσίες που πετάµε µέσα στο νερό. Αν ζήσουν τα ψάρια, θα τα φάνε άλλα ζώα, που µε τη σειρά τους θα δηλητηριαστούν και αυτά. Τέλος ο άνθρωπος, ο οποίος βρίσκεται στην κορυφή της τροφικής αλυσίδας, τρέφεται µε µολυσµένα προϊόντα. α)παραγωγοί: φυτά/φυτοπλαγκτόν που παράγουν οργανική ύλη από ανόργανα συστατικά β)καταναλωτές Α Τάξης: φυτοφάγα ζώα/ ζωοπλαγκτόν γ)καταναλωτές Β Τάξης: σαρκοφάγα που τρέφονται από φυτοφάγα ζώα δ)αποικοδοµητές : βακτήρια / µικρόβια που µετατρέπουν/ αποσυνθέτουν την οργανική ύλη των νεκρών κυττάρων σε ανόργανα συστατικά, κάνοντάς τα ξανά διαθέσιµα στα φυτά. Έτσι ο κύκλος κλείνει. Εικόνες : Τρόποι προστασίας του περιβάλλοντος και απορρύπανσης Όµως µπορούµε να επανορθώσουµε και να καθαρίσουµε το νερό µας. Εικ.10 : Πετρελαιοκηλίδες Σήµερα υπάρχουν τεχνικές απάλειψης των πετρελαιοκηλίδων: αντλίες που απορροφούν το πετρέλαιο, βακτήρια που τρώνε τις ρυπογόνες ουσίες, διασκορπιστικά/ απορρυπαντικά (τα οποία όµως επειδή είναι χηµικά υπάρχει κίνδυνος δηλητηρίασης κάποιων θαλάσσιων οργανισµών, άρα πρέπει πάντα να γίνεται αντιστάθµισµα των πλεονεκτηµάτων και των µειονεκτηµάτων που θα προκύψουν από τη χρήση τους). Οι παραπάνω µέθοδοι δεν επαρκούν και ο καθαρισµός της παραλίας εξακολουθεί να γίνεται χάρη στους εθελοντές που τρέχουν να βοηθήσουν. Εικ.11: Οικολογικές οργανώσεις Στις οικολογικές οργανώσεις συµµετέχουν άνθρωποι οι οποίοι: θεωρούν ότι η προστασία του περιβάλλοντος είναι υπόθεση που αφορά όλους µας, γι αυτό και εργάζονται εθελοντικά δίνουν καθηµερινές µάχες για την προστασία και την υπεράσπιση του περιβάλλοντος σε τοπικό, σε εθνικό και διεθνές επίπεδο.

4 εργάζονται συλλογικά, υπεύθυνα και αποτελεσµατικά για την προστασία της κατατρεγµένης φυσικής µας κληρονοµιάς. έχουν σα στόχο την ενηµέρωση και ευαισθητοποίηση των πολιτών. προσφέρουν µακριά από τα όποια συµφέροντα, πολιτικά και οικονοµικά, τοπικά και παγκόσµια. αποκτούν καινούργιες εµπειρίες µέσα από ένα δυναµικό τρόπο παρέµβασης των πολιτών µε στόχο την εξέλιξη της κοινωνίας. διασκεδάζουν, γνωρίζουν και άλλους νέους ανθρώπους και µοιράζονται τον χρόνο τους δηµιουργικά για ένα καλύτερο κόσµο. ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΕΣ ΟΡΓΑΝΩΣΕΙΣ GreenPeace WWF ΕΛΛΑΣ Ελληνική Εταιρεία για την Προστασία του Περιβάλλοντος και της Πολιτιστικής Κληρονοµιάς Ελληνική Εταιρεία Προστασίας της Φύσης Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία Ελληνική Ζωολογική Εταιρεία Πανελλήνιο ίκτυο Οικολογικών Οργανώσεων ΑΡΚΤΟΥΡΟΣ Σύλλογος για την Προστασία της Θαλάσσιας Χελώνας - ΑΡΧΕΛΩΝ Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης Εταιρεία Μελέτης και Προστασίας της Μεσογειακής Φώκιας - ΜΟΜ ecocity Περισσότερες πληροφορίες υπάρχουν στην ηλεκτρονική διεύθυνση : Εικ.12: Βιολογικός Καθαρισµός: Προκειµένου να περιοριστεί η ρύπανση της θάλασσας, τα λύµατα πρέπει να επεξεργάζονται σε κατάλληλες εγκαταστάσεις βιολογικού καθαρισµού. Εκεί πρώτα οι ακαθαρσίες των υπονόµων περνούν από µια δεξαµενή καθίζησης, όπου τα στερεά που περιλαµβάνει το νερό κατακάθονται στον πυθµένα και σχηµατίζουν παχιά απόβλητα.(αυτά καίγονται ή χρησιµοποιούνται ως λίπασµα στη γεωργία, αναµιγνύονται µε σκουπίδια, ή τέλος εναποτίθενται σε ορισµένα µέρη.) Μετά το πιο καθαρό νερό περνά από δεύτερη δεξαµενή όπου διοχετεύουµε συνεχώς οξυγόνο και µικρόβια/ βακτήρια τα οποία τρέφονται (αποικοδοµούν) µε τις βλαβερές/οργανικές ουσίες που έχουν µείνει µέσα στο νερό. Έτσι το νερό που προκύπτει µετά την επεξεργασία των λυµάτων είναι αρκετά καθαρό (δεν περιέχει µέσα του οργανικό υλικό), ώστε µπορεί να επιστρέψει στη θάλασσα ή να επαναχρησιµοποιηθεί για να καλυφθούν διάφορες δευτερεύουσες ανάγκες π.χ. πότισµα αστικού πράσινου, πλύσιµο δρόµων κ.α.

5 Κέντρο Επεξεργασίας Λυµάτων Ψυττάλειας Μέχρι το 1994 τα λύµατα του λεκανοπεδίου της Αθήνας κατέληγαν ανεπεξέργαστα στη θαλάσσια περιοχή του Κερατσινίου, µε αποτέλεσµα τα νερά του Σαρωνικού κόλπου να είναι µολυσµένα και ακατάλληλα για κολύµβηση, ενώ το θαλάσσιο οικοσύστηµα είχε αρχίσει να αργοπεθαίνει. Το 1994 ολοκληρώθηκε η κατασκευή του Κέντρου Επεξεργασίας Λυµάτων του λεκανοπεδίου της Αθήνας στο νησί της Ψυττάλειας, έχοντας ως στόχο να βελτιώσει την ποιότητα των υδάτων του Σαρωνικού, να προσφέρει καθαρότερες ακτές και να αναβαθµίσει την ποιότητα της ζωής των περίπου κατοίκων του λεκανοπεδίου της Αθήνας, του Πειραιά και των γύρω προαστίων. Σήµερα λαµβάνει καθηµερινά προς επεξεργασία περίπου κµ. λυµάτων.το υπόλοιπο νερό καθαρισµένο οδηγείται µέσω αγωγών στη θάλασσα. Έκτοτε, σύµφωνα µε συστηµατικό πρόγραµµα µετρήσεων παρατηρείται συνεχής βελτίωση της ποιότητας των υδάτων του Σαρωνικού κόλπου και σταδιακή αποκατάσταση της οικολογικής του ισορροπίας. Εικόνες 13,14 : Συµµετοχή των παιδιών Εικ.13: ράσεις που µπορούν να αναλάβουν τα παιδιά Και τα παιδιά µπορούν να συµβάλλουν στην καθαριότητα των ακτών. Να µερικές ιδέες: Υιοθεσία - Εθελοντικός καθαρισµός ακτής. Τα παιδιά, εφοδιασµένα µε γάντια και σακούλες, καθαρίζουν την ακτή καταγράφοντας τα απορρίµµατα που µαζεύουν. Στη συνέχεια, συζητούν τα αποτελέσµατα από τον καθαρισµό και τα δηµοσιοποιούν σε τοπικούς φορείς και στον τοπικό Τύπο. Τοποθέτηση πινακίδας. Κατασκευάζουν µε απλά υλικά πινακίδα µε περιβαλλοντικό µήνυµα την οποία και τοποθετούν στην υιοθετηµένη και καθαρισµένη ακτή. Εντοπισµός πηγών ρύπανσης - Ενηµέρωση Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Ερευνούν, εντοπίζουν και καταγράφουν πηγές ρύπανσης στην περιοχή τους και ενηµερώνουν την Τοπική Αυτοδιοίκηση. Ανακύκλωση υλικών. Οργανώνουν πρόγραµµα ανακύκλωσης υλικών (π.χ. αλουµινίου, χαρτιού, γυαλιού) στο σχολείο και διαθέτουν το συγκεντρωµένο υλικό µε τη συνεργασία της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Περιβαλλοντική σχολική εφηµερίδα. Φτιάχνουν έντυπο µε περιβαλλοντικά νέα µε σκοπό την ενηµέρωση και ευαισθητοποίηση και των υπόλοιπων µαθητών του σχολείου για την προστασία του περιβάλλοντος. Ενηµερωτικό περιβαλλοντικό υλικό. Φτιάχνουν ενηµερωτικό υλικό (φυλλάδια κ.α.) µε περιβαλλοντικό περιεχόµενο και το διανέµουν ώστε να ενηµερωθεί η τοπική κοινωνία. Συµµετοχή σε τοπικές δραστηριότητες. Συµµετέχοντας σε εκδηλώσεις της περιοχής τους τα παιδιά δίνουν το παράδειγµα συνεργασίας που χρειάζεται για να λυθούν κοινά τοπικά προβλήµατα. ηµόσια παρουσίαση δραστηριοτήτων. Παρουσιάζουν τα αποτελέσµατα δραστηριοτήτων τους σε τοπικούς τηλεοπτικούςραδιοφωνικούς σταθµούς για να ενηµερώσουν τους κατοίκους της περιοχής.

6 Παρουσίαση δραστηριοτήτων στο ιαδίκτυο. Προβάλλουν στο Internet τις δραστηριότητές τους. Μήνυµα για την Ηµέρα Περιβάλλοντος. Στέλνουν ένα σύντοµο µήνυµα για την Παγκόσµια Ηµέρα Περιβάλλοντος που είναι η 5η Ιουνίου κάθε χρόνο. Τραγούδια - Παραµύθια - Ποιήµατα. Φτιάχνουν τραγούδια, παραµύθια, ποιήµατα µε θέµα την προστασία του θαλάσσιου κόσµου ηµιουργία κασέτας ή CD. Ηχογραφούν σε κασέτα ή CD τα τραγούδια τους µε µηνύµατα για την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος και τα στέλνουν σε τοπικούς ραδιοφωνικούς σταθµούς µε σκοπό την ευαισθητοποίηση της τοπικής κοινωνίας. ηµιουργία - Παρουσίαση θεατρικού έργου. Ετοιµάζουν ένα θεατρικό έργο και οργανώνουν την παρουσίασή του σε εκδήλωση στο σχολείο. Το θέµα του έχει σχέση µε την καταστροφή του περιβάλλοντος από τον ίδιο τον άνθρωπο µέσα από την άγνοιά του, την αδιαφορία του αλλά και την απληστία του. Εικ.14: Συναισθηµατική εµπλοκή των παιδιών Τώρα ξέρετε : πως ρυπαίνουν οι άνθρωποι τη θάλασσα γιατί τη ρυπαίνουν ποιες επιπτώσεις έχει αυτό στους ζώντες οργανισµούς και στους ίδιους τους ανθρώπους ποιοι τρόποι υπάρχουν για την αποκατάστασή της πως µπορείτε να βοηθήσετε κι εσείς ως παιδιά Θα µείνετε µε σταυρωµένα τα χέρια; Εικόνα 15 : Εκπαιδευτικά παιχνίδια Παιχνίδια (σχετικά βέβαια µε το θέµα µας) για αποφόρτιση και ψυχαγωγία.