Η ΕΤΑΙΡΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΥΘΥΝΗ & Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

Transcript

1 Η ΕΤΑΙΡΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΥΘΥΝΗ & Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

2 Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη: Συμφέρει να είσαι καλός! Σε μια σχετική συζήτηση με τον διευθύνοντα σύμβουλο μιας από τις μεγαλύτερες και διαπρεπέστερες ελληνικές επιχειρήσεις, η οποία διακρίνεται για την προσήλωσή της στις αξίες της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης που εσκεμμένα υιοθέτησε πριν από μερικά χρόνια σε ερώτηση γιατί αποδίδει τόση σημασία στην κοινωνική ευθύνη της επιχείρησής του, ενώ, εκ πρώτης όψεως, η κερδοφορία και η ανταγωνιστικότητα είναι αυτά που, λογικά, θα έπρεπε να τον ενδιαφέρουν. Η απάντησή του ήταν αφοπλιστικά απλή: «η κοινωνική ευθύνη για μας είναι good business». Η φράση αυτή είναι πιο βαθιά από όσο θα νόμιζε κανείς. Στην εποχή του ανεπτυγμένου μεταβιομηχανικού καπιταλισμού (την εποχή που οι κοινωνιολόγοι ονομάζουν ύστερη νεωτερικότητα) οι επιχειρήσεις κρίνονται σε δύο πεδία: στην οικονομική αγορά αφενός και στο πεδίο της κοινωνικής νομιμοποίησης αφετέρου. Η σημασία των κριτηρίων της αγοράς είναι προφανής για μια επιχείρηση: αν δεν είναι ανταγωνιστική, δεν θα μακροημερεύσει. Αλλά δεν αρκεί μόνο η οικονομική επιτυχία. Μια επιχείρηση, για να υπάρχει και να ευημερεί, πρέπει να διαθέτει και την κοινωνική νομιμοποίηση. Αν τα κέρδη τα αποφέρουν οι πελάτες, τη νομιμοποίηση την παρέχουν οι πολίτες. Μια επιχείρηση δεν υπάρχει στο κενό. Λειτουργεί σε ένα ιστορικώς διαμορφωμένο αξιακό περιβάλλον, το οποίο κατ ανάγκην αντικατοπτρίζεται και στη λειτουργία της επιχείρησης. Παραδείγματος χάριν, σε μια κοινωνία υψηλής περιβαλλοντικής ευαισθησίας όπως η Γερμανική, οι κύριοι θεσμοί της, όπως είναι μεταξύ άλλων η επιχείρηση, δεν μπορεί παρά να εκφράζουν, κατ αρχήν, τις κοινωνικές αξίες της περιβαλλοντικής ευσυνειδησίας. Δεν πρόκειται μόνο για την τήρηση των συναφών νόμων. Πρόκειται και για την προσδοκία που έχουμε ως καταναλωτές-πολίτες ότι η επιχείρηση συμπεριφέρεται με τρόπο που αντανακλά τις βασικές κοινωνικές αξίες στη λειτουργία της. Η επιχείρηση υπάρχει επειδή, σε μια δημοκρατική κοινωνία τουλάχιστον, της δίνουμε το δικαίωμα να υπάρχει. Το δικαίωμα αυτό δεν είναι μόνο νομικό αλλά και ηθικό. Ο φορέας του οφείλει να επιβεβαιώνει ότι είναι άξιος να το κατέχει, συμμορφούμενος με τις αξίες της κοινωνίας. Η επιχείρηση δεν κάνει μόνο μπίζνες αλλά παράγει και εξωτερικότητες - η οικονομική της δραστηριότητα επηρεάζει το περιβάλλον, την υγεία, ενίοτε θέτει νέα διλήμματα στην κοινωνία (π.χ. μεταλλαγμένα τρόφιμα, κίνδυνοι από τη διαχείριση αποβλήτων), και επηρεάζει την ευημερία της τοπικής κοινότητας στην οποία δραστηριοποιείται. Οι εξωτερικότητες δεν είναι δεδομένες, αλλά διαρκώς αναθεωρούμενες, ανάλογα με τις ισχύουσες κοινωνικές αντιλήψεις, την πρόοδο της επιστήμης, και τη διάχυση των πληροφοριών.

3 Γνωρίζουμε σήμερα λ.χ. ότι ένα μεγάλο πρόβλημα υγείας στις ανεπτυγμένες κοινωνίες είναι η παχυσαρκία και τα οικονομικά προβλήματα που δημιουργεί, εξαιτίας των προκαλουμένων παθήσεων, στα δημόσια συστήματα υγείας. Η άσκηση πιέσεων από την κοινωνία των πολιτών, τις ρυθμιστικές αρχές, και τις κυβερνήσεις στις εταιρίες τροφίμων, προκειμένου να βελτιώσουν τη θρεπτική αξία των προϊόντων τους, έτσι ώστε να μειωθεί η πιθανότητα παχυσαρκίας, είναι μια απόπειρα για τη διαχείριση της συναφούς εξωτερικότητας. Αν δούμε την επιχείρηση όχι μόνο ως εμπρόθετο μηχανισμό παραγωγής πλούτου αλλά και ως μηχανισμό παραγωγής (απρόθετων) εξωτερικοτήτων, τότε ο τρόπος που κάνει μπίζνες μια επιχείρηση είναι πολύ σημαντικός για το αν θα συνεχίσει επί μακρόν να κάνει μπίζνες. Με άλλα λόγια, η επιχείρηση δεν είναι απλώς μια οικονομική μηχανή πρωτίστως είναι ένας κοινωνικός θεσμός εμπρόθετης παραγωγής πλούτου, αλλά και άλλων απρόθετων συνεπειών που συνοδεύουν την παραγωγή πλούτου. Αν δούμε την επιχείρηση με θεσμικούς όρους, τότε διευρύνουμε την οπτική μας γωνία έτσι ώστε να συμπεριλάβουμε το αξιακό σύστημα εντός του οποίου λειτουργεί η επιχείρηση, καθώς και το αξιακό σύστημα που η ίδια δημιουργεί ως συλλογική οντότητα. Ένα κοινωνικό δημιούργημα, όπως η επιχείρηση, καθίσταται θεσμός από τη στιγμή που εμποτίζεται από αξίες πέραν αυτών που σχετίζονται με τις λειτουργικές της ανάγκες. Ως θεσμός, η επιχείρηση διαπερνάται από αξίες που χαρακτηρίζουν το ευρύτερο κοινωνικό σύστημα εντός του οποίου λειτουργεί, και διεκπεραιώνει αυτονόητες σε αυτό λειτουργίες. Αν λ.χ. μια κοινωνική κουλτούρα είναι εξισωτική και δεν βλέπει με καλό μάτι τις τεράστιες διαφορές αμοιβών μεταξύ των επικεφαλής και των απλών εργαζομένων σε μια επιχείρηση, όπως συμβαίνει στις Σκανδιναβικές χώρες, τότε είναι πολύ πιθανόν αυτή η κοινωνική προσδοκία να μεταφρασθεί σε σχετικά μικρές διαφορές ενδοεταιρικών αμοιβών (πράγμα που συμβαίνει). Το ίδιο, φυσικά, ισχύει και αντιστρόφως. Αποτυπώνοντας, στη δομή και τη λειτουργία της, ευρύτερες κοινωνικές αξίες, η επιχείρηση αυξάνει την κοινωνική αποδοχή της. Η ιδιαιτερότητα των κοινωνιών της ύστερης νεωτερικότητας είναι ότι συνιστούν κοινωνίες οι οποίες είναι a) μιντιακά ενοποιημένες, σε πλανητικό, πλέον, επίπεδο, στις οποίες οι πληροφορίες διαδίδονται ταχύτατα σε πραγματικό χρόνο, με τρόπο που να συγκροτείται μια διευρυμένη δημόσια σφαίρα, b) πλουραλιστικές, στις οποίες δραστηριοποιούνται, ενίοτε μαχητικά, πληθώρα αξιακά προσανατολισμένων Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων, οι οποίες δεν διστάζουν να συγκρουστούν με επιχειρήσεις που επιδεικνύουν έστω και ψήγματα «ανάρμοστης» συμπεριφοράς, και c) αναστοχαστικές, στις οποίες η ροή πληροφοριών σχετικά με ανθρώπινες δραστηριότητες επαναδιοχετεύεται στις ίδιες τις δραστηριότητες, θέτοντας υπό διερώτηση, και εν δυνάμει αναθεώρηση, τον τρόπο διεκπεραίωσης των δραστηριοτήτων και τις αξίες που τις υποστηρίζουν.

4 Αυτά τα τρία γνωρίσματα δημιουργούν ένα άϋλο επιχειρηματικό περιβάλλον στο οποίο οι μετα-υλιστικές αξίες κερδίζουν έδαφος έναντι των αμιγώς οικονομικών. Αξίες, ιδιαίτερα, όπως η προστασία του περιβάλλοντος και ο σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων έχουν έρθει στο προσκήνιο της πλανητικής οικονομικής δραστηριότητας. Έτσι εξηγείται ότι σε έρευνα της McKinsey το 2007, το 95% των διευθυνόντων συμβούλων που ρωτήθηκαν, δήλωσαν ότι η κοινωνία αναμένει από τις επιχειρήσεις να αποδεχθούν περισσότερες δημόσιες ευθύνες απ ότι πέντε χρόνια πριν. Σε ένα τέτοιο πληροφοριακό-αξιακό-αναστοχαστικό περιβάλλον οι επιχειρήσεις πρέπει να καταβάλλουν μεγαλύτερη προσπάθεια απ ότι παλαιότερα για να δείξουν ότι συμμορφώνονται με τις κυρίαρχες αξίες. Στην προσπάθεια αυτή, η συσσώρευση συμβολικού κεφαλαίου αποδεικνύεται σημαντική. Το οικονομικό κεφάλαιο δεν αρκεί. Ο διευθύνων λοιπόν σύμβουλος έχει απόλυτο δίκιο: η υιοθέτηση εκ μέρους της εταιρίας του κώδικα κοινωνικής ευθύνης είναι good business. Όχι τόσο γιατί αυξάνει ευθέως τα κέρδη της εταιρίας (πράγμα που, όπως δείχνουν οι σχετικές έρευνες, και αυτό συμβαίνει), όσο γιατί κερδίζει την κοινωνική νομιμοποίηση (σε εθνικό και τοπικό επίπεδο) και, άρα, ενισχύει την καλή φήμη της επιχείρησης. Καλή φήμη σημαίνει: μεγαλύτερη πιθανότητα για: περισσότερους και ευχαριστημένους πελάτες, ικανοποιημένους κοινωνικούς εταίρους, προσέλκυση υψηλής ποιότητας εργαζομένων, και, τελικά, προαγωγή του κοινωνικού καλού. Να το πω διαφορετικά: καθίσταται όλο και πιο οικονομικά επαχθές να μην έχεις καλή φήμη. Στον ανεπτυγμένο καπιταλισμό είναι, δυνητικά προς το συμφέρον σου να είσαι καλός!

5 Ο ρόλος της "Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης Τις τελευταίες δεκαετίες και η ελληνική επιχειρηματική κοινότητα έχει γυρίσει σελίδα, αναπροσαρμόζοντας και διευρύνοντας τις στρατηγικές, τους στόχους, αλλά και τις πηγές της κερδοφορίας της. Η υγιής ανάπτυξη δημιουργεί το πεδίο για την αποκοπή κοινωνικού μερίσματος. Οι ξένοι το ξέρουν και το εξυπηρετούν. Οι εν Ελλάδι επιχειρήσεις το αντιλήφθηκαν και ανταποκρίνονται. Η Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη δύσκολα μπορεί να οριστεί και ακόμα δυσκολότερα να πραγματωθεί. Τι απαιτεί; Κατ αρχάς θέληση, κατά δεύτερον κεφάλαια και κατά τρίτον συνειδητοποίηση των πολλαπλών ρόλων κάθε επιχειρηματικής οντότητας. Επίσης, απαιτεί και υπομονή. Τι επιστρέφει; Καλή φήμη, αναγνωρισιμότητα και, τελικά, κέρδη. Ποιοι οι εμπλεκόμενοι και οι ενδιαφερόμενοι: Κατ αρχάς στους πολίτες-καταναλωτές που καλούνται να εντοπίσουν μία επιχειρηματική πτυχή (η οποία δεν ενδιαφέρεται μόνο για το bottom line ) και να δουν τις εταιρίες όχι σαν άτεγκτες μηχανές παραγωγής ρευστού, αλλά σαν γρανάζι του ίδιου ρολογιού, του ίδιου κοινωνικοοικονομικού συνόλου, που χρειάζεται να συνεχίσει να δουλεύει. Κατηγορίες Εταιρικής κοινωνικής ευθύνης Η Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη μπορεί να κατηγοριοποιηθεί σε έξι (6) κατηγορίες ανάλογα με τη φύση της ανάλογης πρωτοβουλίας-προγράμματος: 1. Προώθηση Σκοπού, 2. Μάρκετινγκ Σκοπού, 3. Κοινωνικό Μάρκετινγκ, 4. Εταιρική Φιλανθρωπία, 5. Εταιρικός Εθελοντισμός, 6. Κοινωνικά Υπεύθυνες Πρακτικές. Οι όροι αυτοί (εκτός του κοινωνικού μάρκετινγκ) δεν είναι ακόμα παγιωμένοι στη ελληνική ακαδημαϊκή κοινότητα λόγω της σχετικής νεότητας του επιστημονικού αυτού αντικειμένου και της έλλειψης ζωηρού ενδιαφέροντος από τους Έλληνες ακαδημαϊκούς.

6 Το Κοινωνικό Μάρκετινγκ Ο όρος της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης πολλές φορές είναι δυνατόν να συγχέεται με τον όρο κοινωνικό μάρκετινγκ. Και οι δύο όροι έχουν ως πεδίο αναφοράς περιβαλλοντικά και κοινωνικά ζητήματα. Ωστόσο ο όρος Κοινωνικό Μάρκετινγκ αποτελεί υποκατηγορία της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης και πιο συγκεκριμένα είδος πρωτοβουλίας-προγράμματος Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης με βασικότερο στόχο την προβολή της κοινωνικής δράσης της επιχείρησης. Η ευρύτερη έννοια της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης στοχεύει να διαμορφώσει το κλίμα στο οποίο οι επιχειρηματίες θα είναι σεβαστοί όχι μόνον επειδή παράγουν κέρδη αλλά και για την σωστή συνεισφορά τους και την ανταπόκρισή τους στις κοινωνικές προκλήσεις και ευαισθησίες του σήμερα και του αύριο. Είναι υπόθεση όλων μας Το θέμα της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης είναι υπόθεση όλων μας, σε όποια θέση και αν βρισκόμαστε. Σε μια κοινωνία που διαρκώς εξελίσσεται, κανένας δεν μπορεί να μένει απαθής απέναντι στις ίσες ευκαιρίες, στην ενθάρρυνση και επιβράβευση πρωτοβουλιών με λόγια και πράξεις.

7 Ορισμοί Ο όρος Εταιρική κοινωνική ευθύνη αναφέρεται στις ενέργειες των επιχειρήσεων που αποσκοπούν στην συμβολή αντιμετώπισης περιβαλλοντικών και κοινωνικών ζητημάτων. Συγκεκριμένα οι επιχειρήσεις αποτελούν οντότητες οι οποίες είναι άρρηκτα συνδεδεμένες με το κοινωνικό σύνολο μέσα στο οποίο δραστηριοποιούνται, επηρεάζοντας και επηρεαζόμενες από τα δεδομένα της εποχής και του χώρου δράσης τους. Οφείλουν επομένως να αναγνωρίζουν την ευθύνη που τους αναλογεί, απέναντι στην κοινωνία και το περιβάλλον. Να σέβονται δηλαδή τις αρχές και τις αξίες που χαρακτηρίζουν τον πολιτισμό μας (τον σεβασμό προς τον άνθρωπο - την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και την παροχή ίσων ευκαιριών, τον σεβασμό στο περιβάλλον που κληρονομήσαμε και την βελτίωση του βιοτικού επιπέδου και της ποιότητας ζωής). Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη και Ευρωπαϊκή Ένωση Σήμερα, ο θεσμός της Εταιρικής ευθύνης, προσδιορίζεται και με πολιτικές και δράσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η οποία στοχεύει να του δώσει μεγαλύτερη πολιτική προβολή, να επιβραβεύσει ευρωπαϊκές επιχειρήσεις για τις ενέργειές τους σε αυτόν τον τομέα και να ενθαρρύνει την ανάληψη μεγαλύτερων πρωτοβουλιών. Αναγνωρίζοντας ότι οι επιχειρήσεις έχουν πρωταγωνιστικό ρόλο στην Εταιρική κοινωνική ευθύνη, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι μπορεί να επιτύχει καλύτερα τους στόχους της σε συνεργασία με τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις και έχει ήδη εξαγγείλει την υποστήριξή της στην δημιουργία ευρωπαϊκής συμμαχίας για την Εταιρική κοινωνική ευθύνη. Έτσι στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, υπάρχει ένα πλέγμα νόμων και κανόνων για την προστασία του περιβάλλοντος κατά την διαδικασία παραγωγής που προστατεύει και προάγει την ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Αυτό το πλαίσιο, αποτελεί μία βάση ώστε οι εταιρείες να ξεκινούν από εκεί και να προχωρούν ένα βήμα μπροστά υιοθετώντας έναν κώδικα δεοντολογίας που προάγει την ποιότητα ζωής την εκπαίδευση και επιμόρφωση των εργαζομένων κλπ. Οι νομικές υποχρεώσεις που οι επιχειρήσεις οφείλουν να τηρούν αναφορικά με το περιβάλλον και τους εργαζομένους, απορρέουν από ρυθμίσεις που έχουν ως στόχο τον έλεγχο του ευρύτερου αντίκτυπου των δραστηριοτήτων τους. Περιβάλλον - Οι επιχειρήσεις μπορούν και πρέπει να διαδραματίσουν πρωτεύοντα ρόλο στη μείωση της ρύπανσης και της κλιματικής αλλαγής, μέσω του περιορισμού των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, της αποτελεσματικής διαχείρισης των αποβλήτων και της υπεύθυνης χρήσης των φυσικών πόρων. Η οικολογική συμπεριφορά ίσως, βραχυπρόθεσμα, φαίνεται δαπανηρή, αλλά μακροπρόθεσμα μπορεί να αποβεί επωφελής για την επιχείρηση, ενισχύοντας την ανταγωνιστικότητα, τονώνοντας την καινοτομία και δημιουργώντας νέες αγορές.

8 Εργαζόμενοι - Οι επιχειρήσεις έχουν ορισμένες υποχρεώσεις που απορρέουν από το εργατικό δίκαιο και την οργάνωση εργασίας. Οφείλουν βάσει του νόμου να εμποδίζουν τις διακρίσεις στην εργασία, να εξασφαλίζουν την ισότιμη μεταχείριση όλων των εργαζομένων - ανδρών και γυναικών, ντόπιων και ξένων - και να εγγυώνται την ασφάλεια και την υγιεινή των εργαζομένων σε κάθε πτυχή της εργασίας τους. Η βελτίωση της δια βίου μάθησης και ο κοινωνικός διάλογος συμβάλλουν επίσης στη δημιουργία καλύτερου εργασιακού περιβάλλοντος. Εθελοντικές πρωτοβουλίες - Όλες οι επιχειρήσεις πρέπει να πληρούν τις ελάχιστες απαιτήσεις που υπαγορεύει η νομοθεσία, αλλά οι πρωτοπόρες επιχειρήσεις μπορούν να αναπτύσσουν περιβαλλοντικές και κοινωνικές στρατηγικές πέρα από τα όρια αυτών των ελάχιστων απαιτήσεων, συμβάλλοντας με τον τρόπο αυτό στην τόνωση της ανταγωνιστικότητας και στη βιωσιμότητα των επιχειρηματικών δραστηριοτήτων, και, κατ επέκταση, μακροπρόθεσμα, στην οικονομική επιτυχία. (περισσότερες πληροφορίες στον παρακάτω δικτυακό τόπο) Διεθνής ορισμός Ο αντίστοιχος όρος στα αγγλικά είναι Corporate Social Responsibility. Στα αγγλικά επίσης υπάρχουν πολλοί όροι για να περιγράψουν την εταιρική κοινωνική ευθύνη όπως: Corporate Citizenship, Social Responsibility, Social Responsiveness, Corporate Responsibility, κ.λ.π.

9 Μια γενική θεώρηση της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης Η δυσκολία διαμόρφωσης ενός κοινά αποδεκτού ορισμού της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης (γνωστή ως Corporate Social Responsibility ή CSR) από τις επιχειρήσεις αποκαλύπτει τον τρόπο με τον οποίο αυτή έχει αναπτυχθεί. Κατά τη γνώμη ορισμένων, προήλθε από την εταιρική φιλανθρωπία με έμφαση στην κοινωνική βελτίωση. Κατά τη γνώμη άλλων, η Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη αποτελεί μία πολύ ευρύτερη έννοια και σχετίζεται άμεσα με την αειφόρο ανάπτυξη που εισήχθη από τα ανώτατα στελέχη των Ηνωμένων Εθνών στη σύσκεψη του Rio de Janeiro το Τα τελευταία χρόνια έχει διαμορφωθεί ένα θετικό κλίμα σχετικά με την Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη σε διεθνές επίπεδο. Μετά την αποκάλυψη διαφόρων σημαντικών οικονομικών σκανδάλων στις Ηνωμένες Πολιτείες και σε άλλες χώρες, η ανάγκη για την εξασφάλιση ηθικής συμπεριφοράς των επιχειρήσεων γίνεται ακόμα επιτακτικότερη. Πρόσφατη διεθνής έρευνα που πραγματοποιήθηκε με συμμετοχή των Διευθύνοντων Συμβούλων μεγάλων επιχειρήσεων αποκάλυψε ότι κατά 75% συμφωνούν στο ότι το CSR είναι σημαντικός παράγοντας για την μακροχρόνια κερδοφορία. Στη Δυτική Ευρώπη, 68% των μεγάλων επιχειρήσεων χρησιμοποιούν κατά την αξιολόγηση της απόδοσής τους μακροοικονομικούς, κοινωνικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες, πέραν των κλασικών χρηματοοικονομικών δεικτών, φανερώνοντας τις επιρροές της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης. Από τα διαθέσιμα στοιχεία, διαφαίνεται ότι οι μεγάλες πολυεθνικές εταιρείες ήταν οι πρώτες που εμπιστεύτηκαν την Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη. Με βάση τους υποστηρικτές της, τυπικά οφέλη που μπορούν να προκύψουν για μία επιχείρηση που την υιοθετεί είναι η αυξημένη πίστη των πελατών, η υποστήριξη των τοπικών κοινωνιών, η δυνατότητα πρόσληψης ικανότερων στελεχών, η βελτιωμένη ποιότητα και αυξημένη παραγωγικότητα και η αποφυγή δυνητικών κινδύνων στη φήμη της εταιρείας που είναι δυνατό να παρουσιαστούν από περιβαλλοντικά συμβάντα. Η Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη είναι, επομένως, ένα συστατικό της επιχειρηματικής στρατηγικής και αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι του συστήματος διοίκησης μίας εταιρείας. Με αυτή τη λογική, θα πρέπει να πραγματοποιείται συστηματική στοχοθέτηση σε ζητήματα που άπτονται της κοινωνικής ευθύνης, η υλοποίηση της οποίας να παρακολουθείται μέσω κατάλληλα διαμορφωμένου συστήματος δεικτών απόδοσης που αποτελεί υποσύνολο του γενικότερου διοικητικού συστήματος μέτρησης της εταιρικής απόδοσης.

10 Η γενική θεώρηση της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης

11 Θεωρία των ενδιαφερόμενων μερών (Stakeholders). Υπάρχουν αρκετές θεωρίες σχετικά με την Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη. Η πιο διαδεδομένη και απλή είναι η θεωρία των ενδιαφερόμενων μερών ή εμπλεκόμενων μερών (οι όροι ακόμα δεν έχουν παγιωθεί στην Ελλάδα). Τα ενδιαφερόμενα μέρη αποτελούν το περιβάλλον (άμεσο και έμμεσο) το οποίο αλληλεπιδρά με την επιχείρηση και έχει ενδιαφέρον από τις δραστηριότητες της. (Ο αγγλικός όρος είναι Stakeholders δηλαδή αυτοί που κρατούν-έχουν ενδιαφέρον). Οι άμεσα ενδιαφερόμενοι σε μία επιχείρηση είναι οι μέτοχοι, οι εργαζόμενοι, οι δανειστές-πιστωτές (τράπεζες). Οι έμμεσα ενδιαφερόμενοι είναι το Κράτος, οι τοπικές κοινωνίες στις οποίες δραστηριοποιείται μία επιχείρηση, οι ομάδες πίεσης (pressure groups) π.χ. ακτιβιστές, διαδηλωτές, κ.α. Η Θεωρία των ενδιαφερόμενων μερών βοηθάει την επιχείρηση να λάβει υπόψη της όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη (τόσο άμεσα όσο και έμμεσα) και να ξεκινήσει μία ουσιώδη διαδικασία διαλόγου πριν καθορίσει το πρόγραμμα δράσης της όσον αφορά την εταιρική κοινωνική της ευθύνη.

12 Αναφορές Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης στην Ελλάδα (μία Εμπειρική Μελέτη) Η δυσκολία διαμόρφωσης ενός κοινά αποδεκτού ορισμού της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης (γνωστή ως Corporate Social Responsibility ή CSR) από τις επιχειρήσεις αποκαλύπτει τον τρόπο με τον οποίο αυτή έχει αναπτυχθεί. Κατά τη γνώμη ορισμένων, προήλθε από την εταιρική φιλανθρωπία με έμφαση στην κοινωνική βελτίωση. Κατά τη γνώμη άλλων, η Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη αποτελεί μία πολύ ευρύτερη έννοια και σχετίζεται άμεσα με την αειφόρο ανάπτυξη που εισήχθη από τα ανώτατα στελέχη των Ηνωμένων Εθνών στη σύσκεψη του Rio de Janeiro το Οι ορισμοί της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης μπορούν να κατηγοριοποιηθούν σε τρεις κατηγορίες με βάση ισάριθμες σχετιζόμενες οπτικές: Σκεπτικιστική οπτική: Η σκεπτικιστική οπτική υιοθετεί μία επιφυλακτική στάση και αντιμετωπίζει κριτικά το CSR. Με βάση αυτήν την οπτική, ο πιο σημαντικός στόχος της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης είναι να παρέχει όσο το δυνατό περισσότερο πλούτο στους μετόχους της επιχείρησης, και μέσω της επίτευξης αυτού του στόχου, θεωρεί ότι εξυπηρετεί ένα κομμάτι της κοινωνίας. Ουτοπική οπτική: Η ουτοπική οπτική αντικατοπτρίζει την ιδέα ότι οι επιχειρήσεις έχουν την ηθική υποχρέωση απέναντι σε όλους τους εμπλεκόμενους με την επιχείρηση, και όχι μόνο στους μετόχους της, να τους ωφελούν με όποιον τρόπο μπορούν. Ρεαλιστική οπτική: Η ρεαλιστική οπτική συγκεντρώνει τη μεγαλύτερη αποδοχή στον επιστημονικό αλλά και επιχειρηματικό χώρο. Με βάση αυτήν την οπτική, το CSR είναι η διαχείριση του αντίκτυπου της λειτουργίας μίας επιχείρησης τόσο στους άμεσους όσο και στους έμμεσους εμπλεκόμενους με αυτήν, άρα στην κοινωνία στην οποία λειτουργεί και αναπτύσσεται. Επομένως, το CSR δεν περιλαμβάνει μόνο τα κεφάλαια που διατίθενται από τις επιχειρήσεις για την επίλυση κοινωνικών προβλημάτων αλλά και τον τρόπο με τον οποίο επιτυγχάνει τη δική της διακυβέρνηση, την εκπλήρωση της αποστολής της, την εφαρμογή των αξιών της, τη συνεργασία της με κάθε είδους εμπλεκόμενο, τη μέτρηση των αποτελεσμάτων και την κοινοποίησή τους.

13 Τα τελευταία χρόνια έχει διαμορφωθεί ένα θετικό κλίμα σχετικά με την Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη σε διεθνές επίπεδο. Μετά την αποκάλυψη διαφόρων σημαντικών οικονομικών σκανδάλων στις Ηνωμένες Πολιτείες και σε άλλες χώρες, η ανάγκη για την εξασφάλιση ηθικής συμπεριφοράς των επιχειρήσεων γίνεται ακόμα επιτακτικότερη. Μία πρόσφατη έρευνα που πραγματοποίησε η Price-waterhouse Coopers στους Διευθύνοντες Συμβούλους μεγάλων επιχειρήσεων αποκάλυψε ότι κατά 75% συμφωνούν στο ότι το CSR είναι σημαντικός παράγοντας για τη μακροχρόνια κερδοφορία. Στη Δυτική Ευρώπη, 68% των μεγάλων επιχειρήσεων χρησιμοποιούν κατά την αξιολόγηση της απόδοσής τους μακροοικονομικούς, κοινωνικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες, πέραν των κλασικών χρηματοοικονομικών δεικτών, φανερώνοντας τις επιρροές της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης. Από τα διαθέσιμα στοιχεία, διαφαίνεται ότι οι μεγάλες πολυεθνικές εταιρείες ήταν οι πρώτες που εμπιστεύτηκαν την Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη. Με βάση τους υποστηρικτές της, τυπικά οφέλη που μπορούν να προκύψουν για μία επιχείρηση που την υιοθετεί είναι η αυξημένη πίστη των πελατών, η υποστήριξη των τοπικών κοινωνιών, η δυνατότητα πρόσληψης ικανότερων στελεχών, η βελτιωμένη ποιότητα και αυξημένη παραγωγικότητα και η αποφυγή δυνητικών κινδύνων στη φήμη της εταιρείας που είναι δυνατό να παρουσιαστούν από περιβαλλοντικά συμβάντα.

14 Η έρευνα του ΕΜΠ Προσπαθώντας να διερευνήσει την κατάσταση της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης στην Ελλάδα, το βαθμό υιοθέτησή της από τις ελληνικές επιχειρήσεις και τον τρόπο με τον οποίο την εφαρμόζουν και την κοινοποιούν στην ευρύτερη κοινωνία, ο Τομέας Βιομηχανικής Διοίκησης & Επιχειρησιακής Έρευνας της Σχολής Μηχανολόγων Μηχανικών του ΕΜΠ πραγματοποίησε σχετική έρευνα, τα αποτελέσματα της οποίας συνοψίζονται στις επόμενες παραγράφους. Έρευνα για τις Αναφορές Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης στην Ελλάδα Η έρευνα που πραγματοποιήθηκε (και ολοκληρώθηκε τον Ιούνιο του 2007) είχε ως βασικό στόχο να διερευνήσει τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβάνονται και εφαρμόζουν οι επιχειρήσεις την Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη, μέσω της μελέτης των αναφορών CSR που εκδίδουν (συχνά αποκαλούμενες ως κοινωνικοί απολογισμοί). Προκειμένου να αναγνωρισθούν οι επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται ενεργά στην Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη και εκδίδουν σχετική ετήσια αναφορά, συγκεντρώθηκαν στοιχεία για τις επιχειρήσεις που είναι εισηγμένες στο Χρηματιστήριο Αθηνών καθώς επίσης για αυτές που συμμετέχουν με οποιοδήποτε τρόπο σε δίκτυα που δραστηριοποιούνται σε θέματα Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης στον ελλαδικό χώρο, όπως είναι: το Ελληνικό Δίκτυο για την Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη - CSR Hellas ( η Eurocharity ( και το Κέντρο Αειφόρου Ανάπτυξης και Αριστείας (Centre for Sustainability and Excellence) ( Αφού αναγνωρίστηκαν οι επιχειρήσεις οι οποίες δραστηριοποιούνται με κάποιον τρόπο στο CSR, στη συνέχεια πραγματοποιήθηκαν επιλεγμένες συνεντεύξεις με στελέχη που αποτελούν γνώστες του αντικειμένου στην Ελλάδα. Πραγματοποιήθηκαν τηλεφωνικές επαφές με στελέχη 150 επιχειρήσεων ώστε να αποκτηθούν πληροφορίες σχετικά με τις επιχειρηματικές πρακτικές CSR που ακολουθούνται. Λήφθηκε ποικίλο σχετικό υλικό από 81 επιχειρήσεις. Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε σε εκείνες που εκδίδουν ετήσιες αναφορές. Η ανάλυση των αναφορών αυτών πραγματοποιήθηκε με τυποποιημένο τρόπο και αφορούσε ζητήματα όπως τους τομείς CSR με τους οποίους ασχολείται η κάθε επιχείρηση, την οργανωτική αντιμετώπιση των σχετικών θεμάτων, τους δείκτες που χρησιμοποιεί για κοινοποίηση των αποτελεσμάτων και τον τρόπο με τον οποίο παρουσιάζει τα αποτελέσματα. Από το σύνολο των επιχειρήσεων που διερευνήθηκαν διαπιστώθηκε ότι 28 εκδίδουν ετήσια αναφορά Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης, εκ των οποίων 3 την ενσωματώνουν στα ετήσια αποτελέσματα χρήσεως.

15 Όσον αφορά την οργανωτική αντιμετώπιση του θέματος, 15 από τις επιχειρήσεις διαθέτουν ξεχωριστό Τμήμα Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης, ενώ οι υπόλοιπες έχουν αναθέσει τις σχετικές διαδικασίες είτε στο Τμήμα Εταιρικής Επικοινωνίας & Δημοσίων Σχέσεων (8), είτε σε άλλα υψηλόβαθμα Διοικητικά Στελέχη. Η πλειοψηφία των επιχειρήσεων που εκδίδουν ετήσια αναφορά CSR (24 από τις 28) είχαν διεθνή δραστηριότητα, και κατά κύριο λόγο είναι ιδιωτικές (25 από τις 28). Ο μέσος αριθμός των εργαζομένων τους παρουσιάζεται ιδιαίτερα υψηλός και ανέρχεται στους περίπου εργαζομένους, νούμερο ιδιαίτερα υψηλό εάν αναλογιστεί κανείς τη συντριπτική πλειοψηφία των μικρομεσαίων επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα με λιγότερους των 400 εργαζομένων. Αναφορικά με τους κλάδους δραστηριοποίησης των επιχειρήσεων που εκδίδουν αποτελέσματα Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης παρουσιάζεται μεγάλη συμμετοχή των κλάδων Χρηματοοικονομικών, Τηλεπικοινωνιών, Πετρελαιοειδών και Μεταποίησης. Η μελέτη των ετήσιων αναφορών Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης επέτρεψε τον εντοπισμό των κατηγοριών CSR στις οποίες δίνουν βαρύτητα οι επιχειρήσεις, και βοήθησε στην αποκωδικοποίηση του τρόπου με τον οποίο το αντιλαμβάνονται. Βασικό αποτέλεσμα της μελέτης ήταν ο εντοπισμός διαφορετικών χρησιμοποιούμενων δεικτών ανά περίπτωση, οι οποίοι εντάσσονται σε οκτώ βασικές κατηγορίες: (την οικονομία, τις διαδικασίες, την εκπαίδευση & ανάπτυξη, το περιβάλλον, το ανθρώπινο δυναμικό, την κοινωνία, την αγορά και την υγιεινή & ασφάλεια). Θα πρέπει να σημειωθεί ότι σε ελάχιστες περιπτώσεις οι δείκτες παρατίθενται με δομημένο τρόπο στην αναφορά CSR, ενώ στην πλειοψηφία των περιπτώσεων πραγματοποιείται έμμεση αναφορά σε αυτούς. Ο πίνακας 1 συνοψίζει μερικούς από τους πιο συχνά χρησιμοποιούμενους δείκτες ανά κατηγορία.

16 Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι στις 28 επιχειρήσεις που εκδίδουν ετήσια αναφορά Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης καταμετρήθηκαν συνολικά 303 διαφορετικοί δείκτες, ενώ ο μέσος αριθμός δεικτών στους οποίους γίνεται αναφορά από κάθε επιχείρηση είναι 36, με περισσότερους να αφορούν το περιβάλλον, την κοινωνία και το ανθρώπινο δυναμικό (με τη σειρά που αναφέρονται). Ο πίνακας 2 συνοψίζει ορισμένα από τα βασικότερα ευρήματα της Έρευνας.

17 Ορισμένα Συμπεράσματα Η επεξεργασία των αποτελεσμάτων της έρευνας που πραγματοποιήθηκε από τον Τομέα Βιομηχανικής Διοίκησης & Επιχειρησιακής Ερευνας του ΕΜΠ φανερώνει ότι ο βαθμός υιοθέτησης της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης από τις ελληνικές επιχειρήσεις είναι ακόμα σημαντικά περιορισμένος. Παρ' όλα αυτά, υπάρχουν σαφείς ενδείξεις ότι παρουσιάζει δυναμική και αναμένεται να αναπτυχθεί σημαντικά τα επόμενα χρόνια. Στην παρούσα φάση, η Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη δεν φαίνεται να αποτελεί μία πραγματικά συστηματική δραστηριότητα. Από τη στιγμή που δεν υπάρχει κάποιο καθορισμένο κανονιστικό πλαίσιο, η οποιαδήποτε δημοσιοποίηση Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης γίνεται κατά το δοκούν και με μη τυποποιημένο τρόπο. Ένα ακόμα συμπέρασμα που προκύπτει είναι ότι η υιοθέτηση της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης παρουσιάζει κάποια συγκεκριμένα «δημογραφικά» χαρακτηριστικά. Συγκεκριμένα: Οι διεθνείς μεγάλοι οργανισμοί είναι κατά πλειοψηφία αυτοί που εκδίδουν αναφορές Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης στην Ελλάδα μέχρι στιγμής. Υπάρχουν ενδείξεις ότι ο κλάδος δραστηριοποίησης της επιχείρησης επηρεάζει την έκδοση ή μη αναφοράς Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης. Εταιρείες που δραστηριοποιούνται στις Τηλεπικοινωνίες, τα Πετρελαιοειδή και τους Χρηματοοικονομικούς Οργανισμούς συγκεντρώνουν περισσότερες πιθανότητες να εκδίδουν τέτοιου είδους αναφορές. Θα είχε ιδιαίτερο ενδιαφέρον στο μέλλον να επιβεβαιωθεί και να ερμηνευτεί αυτή η συμπεριφορά. Η απουσία εξειδικευμένων Τμημάτων Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης στα οργανογράμματα των επιχειρήσεων στο 50% περίπου των περιπτώσεων φανερώνει ότι ακόμα σε αρκετές περιπτώσεις το CSR γίνεται αντιληπτό ως μία επικοινωνιακή δραστηριότητα και όχι ως ένα σημαντικό στοιχείο της επιχειρησιακής στρατηγικής που επηρεάζει δραστικά τον προγραμματισμό και τις διαδικασίες της εταιρείας. Περαιτέρω, η κατηγοριοποίηση των χρησιμοποιούμενων δεικτών απόδοσης με τους οποίους οι επιχειρήσεις προσπαθούν να αξιολογήσουν την κοινωνική ευθύνη που επιδεικνύουν, είναι μία δύσκολη υπόθεση. Ο μεγάλος αριθμός των διαφορετικών δεικτών απόδοσης και η απουσία ένταξής τους σε ένα μεθοδολογικό πλαίσιο αξιολόγησης φανερώνουν προβλήματα όπως: Ανυπαρξία κοινού ορισμού της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης από τις επιχειρήσεις. Αδυναμία καθορισμού ενός μικρού αριθμού εύστοχων δεικτών για την πραγματοποίηση της αξιολόγησης. Απουσία επίσημων επιχειρησιακών διαδικασιών με στόχο την επίτευξη συγκεκριμένων στόχων Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης.

18 Απουσία συστήματος εσωτερικού αλλά και εξωτερικού ελέγχου από διαπιστευμένα όργανα. Η αδυναμία συσχέτισης της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης με την αύξηση της κερδοφορίας δεν αποτελεί έκπληξη, από τη στιγμή που δεν έχει ακόμα διασαφηνιστεί το πλαίσιο της αξιολόγησής της και το κατάλληλο πορτφόλιο δεικτών μέτρησης της απόδοσης. Καταλήγοντας, η Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη βρίσκεται ακόμα σε εμβρυϊκό στάδιο στην Ελλάδα. Υπάρχουν επιχειρήσεις που την υιοθετούν και προσπαθούν να τη βελτιώνουν και να την επεκτείνουν χρόνο με το χρόνο. Υπάρχουν, βέβαια, και άλλες επιχειρήσεις, οι οποίες απλά ακολουθούν το παράδειγμα των δυνατών και προσπαθούν να μιμηθούν τις πρακτικές τους, χωρίς να συνειδητοποιούν απόλυτα το νόημά της, ταυτίζοντάς την ως μία επικοινωνιακή δραστηριότητα. Η έκδοση των αναφορών Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης χρειάζεται περαιτέρω βελτίωση, αφού οι πληροφορίες που περιλαμβάνουν οι αναφορές θα πρέπει να τυποποιηθούν. Με δεδομένο ότι το ενδιαφέρον των επιχειρήσεων αυξάνει σημαντικά καθώς συμφιλιώνονται σταδιακά με τις αρχές της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης, και διερευνούν ζητήματα που αφορούν το περιβάλλον, το ανθρώπινο δυναμικό και την κοινωνία στο σύνολό της, το παράδειγμα των μεγάλων επιχειρήσεων, καθώς και η υποστήριξη από την πλευρά του Ελληνικού Δημοσίου, θα βοηθήσει σε μία μελλοντική, περισσότερο κοινωνικά υπεύθυνη συμπεριφορά τους.

19 Ελληνικό Δίκτυο για την Ε.Κ.Ε Το Ελληνικό Δίκτυο για την Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη (Ε.Κ.Ε.) είναι ένα μη κερδοσκοπικό επιχειρηματικό Σωματείο, το οποίο ιδρύθηκε τον Ιούνιο του 2000 (Δελτίο Τύπου 2000) από 13 επιχειρήσεις και τρεις επαγγελματικούς φορείς. Το Δίκτυο αποτελεί τον εθνικό αντιπρόσωπο στο Πανευρωπαϊκό Δίκτυο CSR Europe, το οποίο αποτελείται από περισσότερες από 1500 επιχειρήσεις, με 18 εθνικούς αντιπροσώπους σε 15 χώρες. Μέλη του Δικτύου σήμερα είναι περισσότερες από 60 ελληνικές επιχειρήσεις, οι οποίες είναι ευαισθητοποιημένες σε θέματα που αφορούν την κοινωνία και το περιβάλλον και έχουν εντάξει στις επιχειρησιακές στρατηγικές προγράμματα τα οποία: Συμβάλλουν στην οικονομική και βιώσιμη ανάπτυξη των κοινοτήτων όπου δραστηριοποιούνται Ελαχιστοποιούν τις επιπτώσεις που ενδέχεται να έχουν οι δραστηριότητές τους στο περιβάλλον και στους φυσικούς πόρους Διαμορφώνουν για τους εργαζόμενους υγιεινές και ασφαλείς συνθήκες εργασίας Προσφέρουν ίσες ευκαιρίες απασχόλησης και επαγγελματικής εξέλιξης Παρέχουν στους μετόχους τους, μέσω της ορθής κοινωνικής και περιβαλλοντικής διαχείρισης, ικανοποιητική απόδοση. Σκοπός του Ελληνικού Δικτύου είναι η προώθηση της έννοιας της κοινωνικής ευαισθησίας και ευθύνης των επιχειρήσεων και η προαγωγή της ιδέας της κοινωνικής συνοχής στη χώρα μας μέσα από την ανάδειξη και αξιοποίηση καλών πρακτικών (best practices). Με σκοπό την ευαισθητοποίηση όλο και περισσότερων επιχειρήσεων ως προς την ένταξη στρατηγικών Ε.Κ.Ε. στις δραστηριότητές τους, το Ελληνικό Δίκτυο για την Ε.Κ.Ε. έχει θέσει τους εξής στόχους: Τη συνεχή ενημέρωση και διάδοση πληροφοριών στον τομέα της Ε.Κ.Ε. Τη δικτύωση και τη συνεργασία με επιχειρήσεις, με συλλογικούς και άλλους φορείς, σε κάθε επίπεδο, για την ανταλλαγή και διάχυση πληροφοριών Την ευαισθητοποίηση της επιχειρηματικής κοινότητας και του κοινού στην κοινωνική δράση και τη συμβολή των επιχειρήσεων σε τοπικό, εθνικό και διεθνές επίπεδο Την κινητοποίηση και ανάπτυξη συνεργασιών για την προώθηση προγραμμάτων συλλογικής προσφοράς και για την από κοινού αντιμετώπιση κοινωνικών προβλημάτων Τη μεταφορά, την προσαρμογή και τη διάδοση καλών πρακτικών στον τομέα της κοινωνικής συνοχής και της Ε.Κ.Ε. Την ανάπτυξη δράσης οποιασδήποτε μορφής εκ μέρους τω επιχειρήσεων, με στόχο την επίτευξη των σκοπών του Δικτύου

20 Τα οφέλη που μπορούν να αποκομίσουν οι επιχειρήσεις από την ένταξή τους στο Δίκτυο είναι πολλαπλά: Πληροφόρηση: ιστοσελίδα, newsletter, ειδικές συναντήσεις και συνέδρια Συμβουλές και κατάρτιση Συμμετοχή στο Διάλογο για την Ε.Κ.Ε. Ανάπτυξη καλών πρακτικών (best practices) Ανάπτυξη εξειδικευμένων εργαλείων Δυνατότητες προβολής σε όλα τα Επικοινωνιακά Μέσα

21 Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη στο λιανεμπόριο και ο καταναλωτής: Η Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη (ΕΚΕ) διάνυσε πολύ δρόμο από την αποσπασματική φιλανθρωπία ως την οργανωμένη στρατηγική προσέγγιση. Πάντως, η κοινωνικά υπεύθυνη συμπεριφορά μιας επιχείρησης δημιουργεί μεν καλή προδιάθεση απέναντί της εκ μέρους των καταναλωτών, αλλά σπάνια αυτοί την εκφράζουν ως αγοραστική προτίμηση και συμπεριφορά. Είναι η εκδήλωση της ΕΚΕ ένα ακόμα μέσο προσέλκυσης πελατών ή πρέπει να ανταποκρίνεται σε υψηλότερα ιδεώδη; Οι επιχειρήσεις οφείλουν να διδάσκονται σχετικά από την αυστηρότητα κρίσεων των πελατών τους. Το τελευταίο διάστημα οι καταναλωτές βομβαρδίζονται από μηνύματα οικολογικής ευσυνειδησίας, αειφορίας και περιβαλλοντικής συνειδητοποίησης σε μια διαρκή προσπάθεια των επιχειρήσεων κάθε κλάδου να πείθουν τους καταναλωτές για τις αγαθές και συνειδητοποιημένες προθέσεις τους σε θέματα Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης (ΕΚΕ). Από την άλλη μεριά, οι επιχειρήσεις δεν εφαρμόζουν ανάλογες και ιδίου τύπου και βάθους πρακτικές ΕΚΕ. Εάν θέλαμε να ομαδοποιήσουμε τις πρακτικές τους, θα λέγαμε ότι σε ένα πρώτο επίπεδο έχουμε επιχειρήσεις που περιορίζονται στη σύνταξη ενός κώδικα ηθικής ή ενός οδηγού καλής συμπεριφοράς, στον οποίο εκθέτουν μια σειρά από προθέσεις και παραινέσεις σχετικά με την κοινωνία και το περιβάλλον, χωρίς να προχωρούν περαιτέρω. Σε ένα δεύτερο επίπεδο υπάρχουν οι επιχειρήσεις που εφαρμόζουν συγκεκριμένα προγράμματα ΕΚΕ και που από μόνες τους θέτουν στόχους, αναλαμβάνουν δράσεις, προβαίνουν σε ελέγχους, εφαρμόζουν συστήματα αξιολόγησης των δράσεων ΕΚΕ, αλλά και περιβαλλοντικά πρότυπα ή εξειδικευμένα συστήματα διαχείρισης. Τέλος, υπάρχουν οι επιχειρήσεις που δεν αρκούνται στην εφαρμογή ενός προτύπου ή εξειδικευμένου συστήματος διαχείρισης, αλλά προχωρούν σε διάλογο με τα ενδιαφερόμενα μέρη, σχετικά με τους στόχους των προγραμμάτων ΕΚΕ, τα στάδια εφαρμογής, την ποιότητα των ελέγχων κλπ.

22 Λιανεμπόριο και ΕΚΕ Στην Ελλάδα, στο σύνολο των επιχειρήσεων, η ΕΚΕ βρίσκεται σε πολύ πρώιμο στάδιο, και αυτό σε ένα πολύ μεγάλο βαθμό οφείλεται στο γεγονός ότι υπάρχουν πολλές μικρές ελληνικές επιχειρήσεις οι οποίες δεν είναι ακόμα έτοιμες να συμπεριλάβουν τέτοιου είδους ενέργειες στις πρακτικές τους. Οι επιχειρήσεις που υιοθέτησαν πρώτες την Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη στην Ελλάδα ήταν κατά κύριο λόγο πολυεθνικές, οι οποίες ουσιαστικά προσάρμοσαν τα μοντέλα του εξωτερικού στην ελληνική πραγματικότητα. Αν και οι περισσότερες μεγάλες επιχειρήσεις έχουν πλέον ειδικά προγράμματα ΕΚΕ σήμερα, υπολογίζεται πως μόλις κατά το 10%, περίπου, των ελληνικών επιχειρήσεων διαθέτουν ολοκληρωμένη στρατηγική, τη στιγμή που στην Ευρώπη το αντίστοιχο ποσοστό διαμορφώνεται στο 37%. Χαρακτηριστικό, επίσης, είναι ότι το 47% των μικρών επιχειρήσεων αποδίδουν μόλις το 0,5% του ετήσιου κέρδους τους σε ενέργειες ΕΚΕ, τη στιγμή που κάποιες από τις μεγάλες επιχειρήσεις αποδίδουν μέχρι και το 55% του ετήσιου κέρδους τους σε δράσεις ΕΚΕ. Οι λιανεμπορικές επιχειρήσεις παίζουν καθοριστικό ρόλο στην εφαρμογή τέτοιου είδους δράσεων, καθώς είναι οι διαμεσολαβητές ανάμεσα σε παραγωγούς, κατασκευαστές και καταναλωτές. Η θέση των λιανέμπορων θεωρείται εξαιρετικά νευραλγική, καθώς έχουν τη δυνατότητα να επηρεάσουν αφενός τη βιομηχανία σε ό,τι αφορά στους τρόπους παραγωγής, τα προϊόντα και τις επιπτώσεις που μπορεί να έχουν στο περιβάλλον και, αφετέρου, εκμεταλλευόμενοι την άμεση επαφή τους με τον καταναλωτή, μπορούν να τον ευαισθητοποιήσουν και να συμβάλουν στη διαμόρφωση ανάλογων καταναλωτικών τάσεων, προσφέροντας διαρκή ενημέρωση σε θέματα ΕΚΕ. Συμπεριφορά καταναλωτών και ΕΚΕ Από τα μέσα της δεκαετίας του 90, κυρίως, στις ανεπτυγμένες χώρες του εξωτερικού οι καταναλωτές άρχισαν να γίνονται ολοένα και πιο ευσυνείδητοι περιβαλλοντικά και κοινωνικά. Οι πιο «υποψιασμένοι» καταναλωτές άρχισαν να πληθαίνουν και να εμφανίζονται ως μία νέα δύναμη, οπαδοί μίας νέας τάσης, του λεγόμενου «πράσινου καταναλωτισμού». Σταδιακά, η ανάπτυξη του «πράσινου καταναλωτισμού» οδήγησε σε ένα πιο διευρυμένο σκεπτικό κατανάλωσης, την «ηθική κατανάλωση», η οποία αντανακλά τον προβληματισμό των καταναλωτών σε σχέση με τα προβλήματα που προκύπτουν από το «ανήθικο» εμπόριο. Τόσο ο «πράσινος» όσο και ο «ηθικός» καταναλωτισμός είναι συμβολικοί τύποι της κατανάλωσης, που αναφέρονται σε καταναλωτές οι οποίοι εμφορούνται από συγκεκριμένες κοινωνικές αξίες και ιδεολογίες. Μέσω αυτών, άρχισαν να απαιτούν να έχουν λόγο για την παραγωγή, τις διαδικασίες και τις πηγές από όπου προέρχονται τα προϊόντα.

23 Στην Ελλάδα, από την έρευνα προέκυψε ότι κατά το 51% οι καταναλωτές θεωρούν ότι η επιχείρηση οφείλει να εμπορεύεται βιολογικά-οικολογικά προϊόντα, κατά το 54% ότι δεν πρέπει να εμπορεύεται προϊόντα που έχουν δοκιμαστεί σε ζώα, κατά το 60% ότι πρέπει να ακολουθεί τους κανόνες του «ηθικού εμπορίου», ενώ κατά το 61% ότι η επιχείρηση πρέπει να ενημερώνει τους καταναλωτές για την ιχνηλασιμότητα των προϊόντων. Επίσης, κατά το 64% οι καταναλωτές δήλωσαν ότι θα τιμωρούσαν μία επιχείρηση, της οποίας είναι πιστοί πελάτες, αρνούμενοι να την επισκεφθούν, από τη στιγμή που θα διαπίστωναν ότι δεν είναι κοινωνικά υπεύθυνη. Μάλιστα κατά το 70% δήλωσαν ότι θα την τιμωρούσαν, μιλώντας επικριτικά για αυτήν σε άλλους, ενώ κατά το 95% ότι, για τον αντίθετο ακριβώς λόγο, θα την αντάμειβαν, μιλώντας θετικά για αυτήν σε άλλους. Ακόμη, κατά το 50% οι καταναλωτές θεωρούν ότι οι επιχειρήσεις οφείλουν να ακολουθούν διαδικασίες και λειτουργίες που δεν επιβαρύνουν το περιβάλλον, ενώ μόλις κατά το 20% προτάσσουν τη δίκαιη αντιμετώπιση του προσωπικού τους. Σημειώνουμε πως στην ερώτηση «ποιος πιστεύετε ότι είναι ο βασικότερος τομέας στον οποίο μπορούν να συμβάλουν περισσότερο οι επιχειρήσεις», οι καταναλωτές προτάσσουν κατά προτεραιότητα το περιβάλλον και ακολουθούν η φτώχεια, η υγεία, η εκπαίδευση και ο πολιτισμός. Κίνητρα για την εφαρμογή προγραμμάτων ΕΚΕ Παγκόσμιες έρευνες έχουν δείξει ότι οι καταναλωτές νοιάζονται λιγότερο για το τι κάνουν οι επιχειρήσεις και περισσότερο για τον λόγο για τον οποίο το κάνουν -είναι χαρακτηριστικό ότι μόλις το 7% των ερωτώμενων δηλώνουν πλήρη εμπιστοσύνη στις επιχειρήσεις που εφαρμόζουν προγράμματα ΕΚΕ. Επομένως, οι καταναλωτές είναι αρκετά καχύποπτοι σχετικά με τους πραγματικούς λόγους, για τους οποίους οι επιχειρήσεις επιλέγουν την εφαρμογή ενεργειών ΕΚΕ. Μάλιστα, κατά την έρευνα, αθροιστικά σε ένα 46% των καταναλωτών οι πεποιθήσεις τους μοιράζονται μεταξύ της ευνοϊκής φορολόγησης και της αύξησης των πωλήσεων ως σκοπού των επιχειρήσεων για την εφαρμογή προγραμμάτων ΕΚΕ. Η καχυποψία αυτή των καταναλωτών επηρεάζει ανάλογα και την αγοραστική τους συμπεριφορά. Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι τα εταιρικά στελέχη που διαχειρίζονται τα θέματα της ΕΚΕ πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικά όταν αποφασίζουν να ενημερώσουν ευθέως το αγοραστικό κοινό των επιχειρήσεών τους, σχετικά με τις στρατηγικές τους προθέσεις, που βρίσκονται πίσω από την υιοθέτηση προγραμμάτων ηθικής και αρχών κοινωνικής υπευθυνότητας.

24 Η επικοινωνία της ΕΚΕ Ενημερώνοντας σχετικά με τα προγράμματα ΕΚΕ που εφαρμόζει μία επιχείρηση, προβάλλει ουσιαστικά την υπευθυνότητά της, πράγμα που βοηθά στη βελτίωση της εταιρικής φήμης της, στην καλυτέρευση των σχέσεών της με την κοινωνία, αλλά και στην έμμεση προώθηση των υπηρεσιών της προς τους πελάτες. Συμπερασματικά, θα λέγαμε ότι οι επιχειρήσεις οδηγήθηκαν στην εφαρμογή ενεργειών ΕΚΕ επειδή άλλαξαν οι στάσεις των καταναλωτών. Εντάσσοντας δράσεις για κοινωνικά θέματα στη στρατηγική τους, αποκτούν ένα εργαλείο marketing, το οποίο χτίζει τη μάρκα και τονώνει το brand equity. Εξάλλου, το αγοραστικό κοινό έχει γίνει απαιτητικό, όχι μόνο ως προς την ηθική και περιβαλλοντική συμπεριφορά μίας επιχείρησης, αλλά και ως προς την πληροφόρηση που παρέχεται γύρω από την ΕΚΕ. Από την έρευνα προέκυψε ότι το 85% των καταναλωτών θεωρούν πως οι ενέργειες ΕΚΕ πρέπει να προβάλλονται με διακριτικότητα από τα ΜΜΕ, κατά το 31,7% ότι οι δημοσιευόμενοι κοινωνικοί απολογισμοί των επιχειρήσεων είναι το καλύτερο μέσο προβολής των ενεργειών ΕΚΕ, και, αντίστοιχα, το internet κατά το 21,4% και τα ΜΜΕ (τηλεόραση, ραδιόφωνο κλπ) κατά το 16,7%. Αυτά δείχνουν την αυξημένη ευαισθησία των καταναλωτών για την αξιοπιστία, τη φερεγγυότητα και τη διαφάνεια των προγραμμάτων ΕΚΕ, δηλαδή ότι αναζητούν την πραγματικότητα πίσω από την ωραιοποιημένη εικόνα της τηλεόρασης ή άλλων μέσων. Η προδιάθεση των καταναλωτών απέναντι σε μία επιχείρηση λιανεμπορίου επηρεάζεται σε πολύ μεγάλο βαθμό, όχι μόνο από το αν θα προβάλλονται οι ενέργειές της ΕΚΕ, αλλά με ποιο τρόπο θα γίνεται αυτό. Ειδικότερα, το 87,2% των ερωτηθέντων θεωρούν ότι, όταν η σχετική επικοινωνία της εταιρείας γίνεται με διακριτικό τρόπο, οι καταναλωτές είναι πιο θετικοί απέναντί της. Παρόλα αυτά, όμως, η αναγνωρισιμότητα μιας κοινωνικά υπεύθυνης επιχείρησης δεν συσχετίζεται με την προσέλκυση πελατών. Κατά το 44% οι καταναλωτές δηλώνουν ότι μέσω της προβολής των ενεργειών ΕΚΕ η επιχείρηση γίνεται πιο αναγνωρίσιμη, αλλά αυτό δεν αποτελεί κίνητρο για να την προτιμούν περαιτέρω, κάτι που οφείλεται κατά κύριο λόγο στο ότι οι καταναλωτές δίνουν μεγαλύτερη σημασία σε άλλα κριτήρια, όπως οι τιμές, η εξυπηρέτηση και η τοποθεσία του καταστήματος, που αποτελούν πιο ισχυρά κίνητρα για την επιλογή της επιχείρησης που επισκέπτονται. Στην ερώτηση για το αν μπορούν οι ερωτώμενοι να ανακαλέσουν αυθόρμητα στην μνήμη τους μία επιχείρηση λιανεμπορίου που εφαρμόζει ΕΚΕ, κατά το 55% απάντησαν πως γνωρίζουν τέτοιες περιπτώσεις, ενώ μπορούσαν ως παράδειγμα να αναφέρουν μία. Στην ερώτηση «ποιοι κλάδοι εφαρμόζουν περισσότερο δράσεις ΕΚΕ» οι καταναλωτές υπέδειξαν σε ποσοστά 22,2% τις αλυσίδες σούπερ μάρκετ και 19% τις τράπεζες. Κλείνουμε με μία φράση του πρόεδρου της γνωστής βρετανικής αλυσίδας σούπερ μάρκετ Morrison s: «Η ΕΚΕ αφορά στην κατανόηση και τη διαχείριση της σχέσης μεταξύ των υπηρεσιών του εμπορίου και του οικονομικού, φυσικού και κοινωνικού περιβάλλοντος, μέσα στο οποίο λειτουργούμε».

25 Το παράδειγμα μιας σχετικά απλής εταιρικής προσέγγισης ΕΚΕ (σημειώσεις από το σχετικό πλάνο ΕΚΕ της εταιρείας) Η Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη για την εταιρεία μας Στο πλαίσιο της εταιρικής μας στρατηγικής και με στόχο να διαδραματίζουμε με κάθε πρακτική μας ένα θετικό ρόλο στην κοινωνία, θέσαμε την Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη στο επίκεντρο της δουλειάς μας. Σήμερα, ως μόνιμα μέλη του Ελληνικού Δικτύου Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης και του Quality Net Foundation δραστηριοποιούμαστε και προσφέρουμε έργο στα εξής πεδία: I. Ανθρώπινο Δυναμικό - Εργασιακός Χώρος (Βελτίωση συνθηκών, Ίσες ευκαιρίες, Υγιεινή & Ασφάλεια, Εκπαίδευση, Οικιοθελείς παροχές) II. Περιβάλλον και Υγεία (Ανακύκλωση, Απορρίμματα, Ιδιαίτερη Μέριμνα και φροντίδα για τον περιβάλλοντα χώρο) III. Αγορά (Προώθηση υπεύθυνων πρακτικών, Σχέσεις με συνεργάτες, πελάτες, προμηθευτές, μη κυβερνητικούς οργανισμούς) IV. Κοινωνία και παιδί (Θετικός αντίκτυπος στην κοινωνία και οικονομία, προϊόντα και υπηρεσίες, εθελοντισμός, κοινωνική συνεισφορά, αιμοδοσία, χορηγίες) Ι. Ανθρώπινο Δυναμικό Μοντέλο διοίκησης Οι άνθρωποί μας, ικανοί, έμπειροι, με διάθεση να μοιραστούν τις ιδέες τους και με στόχο να κάνουν πράξη το όραμα της εταιρείας για καλύτερη ποιότητα ζωής και απόλυτα ικανοποιημένους εταίρους, είναι η δύναμή μας. Ως εκ τούτου η στελέχωση της εταιρίας γίνεται με αξιοκρατία και διαφάνεια, ακολουθώντας ένα οργανωμένο πλάνο, που ως στόχο έχει ο κατάλληλος άνθρωπος να προσφέρει τις γνώσεις και να επενδύσει τις ικανότητές του στην κατάλληλη θέση. Σήμερα, στην εταιρεία απασχολούμαι πάνω από 800 εργαζομένους Περίπου το 60% αυτών είναι εργατικό δυναμικό και το 30% είναι εργαζόμενοι ανώτατης-ανώτερης εκπαίδευσης με ένα 3% να διαθέτει μεταπτυχιακούς τίτλους σπουδών. Το 40% των εργαζομένων της εταιρίας κυμαίνεται σε ηλικίες μεταξύ ετών ενώ το 60% έχει προϋπηρεσία στην εταιρεία περισσότερο από τέσσερα χρόνια.

26 Στο πλαίσιο της συνολικής στρατηγικής μας ενισχύσαμε την εσωτερική διάσταση της κοινωνικής ευθύνης της εταιρείας με πρακτικές που: εφαρμόζουν την απόλυτη τήρηση των εργασιακών δικαιωμάτων εξασφαλίζουν πρόσθετες παροχές και πρόνοια για την υγεία και την ασφάλεια των εργαζομένων επενδύουν στην εκπαίδευση και στην τακτική επιμόρφωσή τους εφαρμόζουν συστήματα για παροχή ίσων ευκαιριών εργασίας φροντίζουν για την ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής & προσωπικής ζωής προάγουν την ενεργή συμμετοχή στην κοινωνία και τον εθελοντισμό επιβραβεύουν με βάση τη συνολική απόδοση της εταιρίας και των επιμέρους τμημάτων ενθαρρύνουν την ανοιχτή επικοινωνία στο εσωτερικό της εταιρίας με την εγκατάσταση «κουτιού ιδεών» και τη βράβευση καινοτόμων ιδεών Αναγνώριση - Ευκαιρίες - Πρόσθετες Παροχές Συμμετοχή σε ερευνητικά προγράμματα με στόχο την ενίσχυση της εταιρικής συλλογικής ταυτότητας και τη βελτίωση της εργασιακής ζωής όπως: «ΠΥΘΑΓΟΡΑΣ ΕΡΓΟ ΦΥΛΕΡΕΚ», «EQUAL ΑΝΔΡΟΜΕΔΑ». Ενδυνάμωση εργασιακών σχέσεων με τη διοργάνωση ετήσιων εκδηλώσεων, χριστουγεννιάτικη γιορτή εργαζομένων κλπ. Εφαρμογή συστήματος αμοιβών bonus ανάλογα με τις ετήσιες αποδόσεις και αναγνώριση της μακροχρόνιας συνεργασίας και αφοσίωσης με βραβεύσεις. Προσφορά δωροεπιταγών, εταιρικών δώρων, και εισιτηρίων με έκπτωση για πολιτισμικές εκδηλώσεις. Προγραμματισμένα διαλείμματα εργασίας, παροχή επιδοτούμενου γεύματος στο οργανωμένο εστιατόριο της εταιρίας και ροφημάτων σε ειδικά διαμορφωμένους χώρους. Ασφαλή μεταφορά εργαζομένων από και προς την εταιρεία με ιδιόκτητα εταιρικά λεωφορεία. Οικονομική ενίσχυση ατόμων/οικογενειών. Εφαρμογή ευέλικτου ωραρίου για τις νέες μητέρες και παράταση άδειας μητρότητας. Φροντίδα για τα παιδιά με προσφορά σχολικών ειδών, βραβεύσεις για τις σχολικές επιδόσεις, καθιέρωση ετήσιου διαγωνισμού ζωγραφικής παιδιών, εργασιακή απασχόλησή τους.υγεία & Ασφάλεια Πλήρης κάλυψη κινδύνων με ομαδικό ασφαλιστήριο και προαιρετική ασφάλιση μελών οικογένειας. Υιοθέτηση άκαπνου περιβάλλοντος εργασίας Μόνιμη απασχόληση εταιρικού γιατρού και νοσοκόμας. Παρακολούθηση υγείας με ετήσιες εργαστηριακές εξετάσεις, φροντίδα με εμβόλια και πρόληψη επαγγελματικών ασθενειών με τακτικές ειδικές εξετάσεις. Εφαρμογή προγραμμάτων εκπαίδευσης που σχετίζονται με την προσωπική και την ομαδική ασφάλεια των εργαζομένων (σεμινάρια με θέματα όπως οδηγική μεταφορά, ασφάλεια στις αποθήκες, τεχνολογίες συγκολλήσεων, υγιεινή & ασφάλεια, ατομική προστασία, πρώτες βοήθειες)

27 Πρακτικές ασκήσεις των τεχνικών ασφαλείας, των χειριστών μηχανημάτων και των ειδικών ομάδων πυρασφάλειας για την αντιμετώπιση έκτακτων περιστατικών. Συνεχής επίβλεψη των χώρων για τήρηση των κανόνων ασφαλείας και εκτίμηση δυνητικών κινδύνων. Τακτική συντήρηση και αντικατάσταση του μηχανολογικού εξοπλισμού της εταιρίας με στόχο την πρόληψη κινδύνων και την εξάλειψη των εργατικών ατυχημάτων Αποτέλεσμα: Τα περιστατικά κατά τη διάρκεια των 3 ετών έχουν μειωθεί κατά 69%. Εκπαίδευση και Προγράμματα Επιμόρφωσης Στην εταιρεία έχουμε σχεδιάσει ένα φιλόδοξο σύστημα Εκπαιδευτικής Πολιτικής που ερευνά και καταγράφει τις ατομικές ανάγκες ανάπτυξης των εργαζομένων και απαντά με τις κατάλληλες επιμορφωτικές δράσεις. Στο πλαίσιο αυτού του προγράμματος οι νέοι εργαζόμενοι εκπαιδεύονται διαρκώς και συστηματικά, ώστε να ανταποκρίνονται σε μελλοντικές ανάγκες ανατιθέμενων εργασιών με την καλύτερη δυνατή απόδοση. Επιπλέον βαρύτητα έχει δοθεί στην ανάπτυξη ικανοτήτων των στελεχών της εταιρείας μέσω οργανωμένων προγραμμάτων που περιλαμβάνουν εναλλαγές καθηκόντων (job rotation), εκμάθηση νέων δεξιοτήτων και επαγγελματική εξέλιξη. Το Σύστημα Εκπαιδευτικής Πολιτικής περιλαμβάνει: Ενδοεπιχειρησιακά σεμινάρια θεωρητικής και πρακτικής τεχνικής κατάρτισης με αντικείμενο τα προϊόντα της εταιρίας χωρισμένα σε διάφορες βαθμίδες ανάλογα με τις θέσεις των εργαζόμενων καθώς και ενημέρωση γύρω από τις εξελίξεις του κλάδου που πραγματοποιούνται σε ειδικά διαμορφωμένες αίθουσες διδασκαλίας. Ανοιχτά ή Ενδοεπιχειρησιακά σεμινάρια σε συνεργασία με εξωτερικούς φορείς που έχουν ως σκοπό να ενδυναμώσουν τους εργαζομένους ως προς τις ικανότητές τους και την ανάπτυξη των δεξιοτήτων τους. Ενδοεπιχειρησιακά σεμινάρια πελατών για την κατάρτισή τους σχετικά με τα προϊόντα της εταιρείας. Με στόχο την υποστήριξη των εργαζόμενων γυναικών της εταιρείας και την ευαισθητοποίηση-ενημέρωση των εργοδοτών, της τοπικής κοινωνίας σε σχέση με την αποδοχή και υποδοχή των γυναικών στην αγορά εργασίας, την προστασία δικαιωμάτων, την ίση πρόσβαση, μεταχείριση και αμοιβή υλοποιήσαμε σε συνεργασία με τη Γενική Γραμματεία Ισότητας το έργο «Επιχορήγηση για την παροχή Ολοκληρωμένων Παρεμβάσεων υπέρ των γυναικών», στο πλαίσιο του Μέτρου 5.3 του Ε.Π. «Απασχόληση και Επαγγελματική Κατάρτιση» του Υπουργείου Απασχόλησης και Κοινωνικής Προστασίας.

28 Στο πλαίσιο του προγράμματος και σε συνεργασία με το ΚΕΚ Επιμορφωτική Κιλκίς πραγματοποιήθηκαν τρία εκπαιδευτικά σεμινάρια με θέματα: Βασικές Αρχές Οργάνωσης και Διοίκησης Τεχνικές Πωλήσεων Βασικές Δεξιότητες χρήσης H/Y Με τη λήξη του προγράμματος πραγματοποιήθηκε εκδήλωση της εταιρίας σε συνεδριακό κέντρο της πόλης του Κιλκίς με την παρουσία εκπροσώπων της τοπικής κοινωνίας και εκπαιδευτικών φορέων. ΙΙ. Φυσικό Περιβάλλον Η προστασία του φυσικού περιβάλλοντος αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της φιλοσοφίας της εταιρείας. Λειτουργούμε και προχωράμε σε σύμπνοια τόσο με τον γεωγραφικό τόπο ο οποίος μας φιλοξενεί όσο και με τη γενικότερη τάση διοίκησης και λειτουργίας των επιχειρήσεων. Με κύριο γνώμονα τον άνθρωπο, στην εταιρεία εφαρμόζουμε πρακτικές που υποστηρίζουν έναν υγιή τρόπο λειτουργίας τόσο για τους ενδογενείς όσο και για τους εξωγενείς παράγοντες θεωρώντας ότι ο σεβασμός προς το περιβάλλον είναι επένδυση και όχι υποχρέωσή μας. Η ευαισθητοποίηση της εταιρείας σε θέματα προστασίας του περιβάλλοντος και ορθολογικής διαχείρισης των φυσικών πόρων επιβάλλουν την εφαρμογή μέτρων πέρα και πάνω από τις νομοθετικές ρυθμίσεις. Ως εκ τούτου: Σε συνεργασία με την ΕΛΤΕΠΕ (Εθνικό συλλογικό Σύστημα εναλλακτικής διαχείρισης αποβλήτων λιπαντικών ελαίων) διαθέτουμε προς ανακύκλωση τα λιπαντικά που χρησιμοποιούνται στις μηχανές, τα οποία μετά από ειδική επεξεργασία μπορούν να διατεθούν και πάλι στο εμπόριο Ανακυκλώνουμε, επίσης, όλα τα υπόλοιπα υγρά απόβλητα (σαπουνέλαια, υγρά ψύξης μηχανών) Ανακύκλωση χαρτικής ύλης Ως προς το προϊόν εφαρμόζεται ειδικό πρόγραμμα διατήρησης κραδασμών και θορύβου του ανελκυστήρα σε χαμηλά επίπεδα καθώς και μείωσης κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας μέχρι 50% Διαχείριση θερμικής ενέργειας (ειδικά κάτοπτρα φυσικού αερίου σε όλη την παραγωγή) Χρησιμοποιούμε βιο-αποικοδομήσιμα ορυκτέλαια. Διαχειριζόμαστε με ορθολογιστικές πολιτικές τα αστικά λήμματα και απορρίμματα.