ΦΛΕΒΟΚΕΝΤΗΣΗ. (Venipuncture) Ελένη Δοκουτσίδου*, Νικολέττα Μάργαρη* *RN, MSc, PhD, Επίκουρη Καθηγήτρια Τμήμα Νοσηλευτικής ΤΕΙ Αθήνας

Transcript

1 ΣΧΟΛΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΝΟΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΦΛΕΒΟΚΕΝΤΗΣΗ (Venipuncture) Ελένη Δοκουτσίδου*, Νικολέττα Μάργαρη* *RN, MSc, PhD, Επίκουρη Καθηγήτρια Τμήμα Νοσηλευτικής ΤΕΙ Αθήνας

2 Ορισμός Φλεβοκέντησης Διαδερμική εισαγωγή βελόνας μέσα σε φλέβα

3 Φλέβες : Εν τω βάθει, Επιπολής Χιτώνες: Ανατομία Φλεβών Έσω χ.: φέρει βαλβίδες, ενδοθήλιο Μέσος χ.: ελαστικές & λείες μυϊκές ίνες, συνδετικό ιστό (ενδοαυλική πίεση) Έξω χ.: κολλαγόνες ίνες (περιοριστικός παράγοντας στη διάταση του αγγείου) Διαφορές φλεβών αρτηριών: Έχουν λεπτό τοίχωμα Πολλαπλές αναστομώσεις Φέρουν βαλβίδες Δεν έχουν σφύξεις Όταν είναι κενές τα τοιχώματα τους συμπίπτουν Άνω άκρο: άνω κοίλη φλέβα βραχιονοκεφαλική έσω σφαγίτιδα, υποκλείδιο μασχαλιαία βραχιόνια (κεφαλική, βασιλική, μεσοβασιλική, παλαμιαίο τόξο) Κάτω άκρο: πελματιαίο τόξο, πρόσθια κνημιαία, ιγνιακή, μηριαία λαγώνια κοινή λαγόνια κάτω κοίλη φλέβα

4 Φυσιολογία Αίματος Το αίμα είναι ένας ιστός σε υγρή μορφή Αποτελείται: α) πλάσμα (55%), β) έμμορφα συστατικά: Ερυθροκύτταρα Λευκοκύτταρα Αιμοπετάλια

5 Ενδείξεις Σκοπός Φλεβοκέντησης Εξασφάλιση φλεβικής προσπέλασης για την: Αιμοληψία, για εργαστηριακές εξετάσεις Ενδοφλέβια (ΙV) χορήγηση φαρμάκων και υγρών Χορήγηση ολικής παρεντερικής σίτισης (καθετηριασμός υποκλέιδιας, σφαγίτιδας, μεσοβασιλικής φλέβας) Μέτρηση κεντρικής φλεβικής πίεσης (Κ.Φ.Π.) Αφαίμαξη από αιμοδότη για μετάγγιση αίματος Μετάγγιση αίματος και παραγώγων

6 Κριτήρια Επιλογής του σημείου της φλεβικής παρακέντησης Φλέβα ορατή, ευθεία, ψηλαφητή και σταθερή Εύρος μεγαλύτερο από τη διάμετρο του φλεβοκαθετήρα ή τη διάμετρο της βελόνας Κατάσταση της φλέβας: ουλή, φλεγμονή, οίδημα, θρομβωμένη Όχι σε άρθρωση (κοιλότητα του αγκώνα και πηχεοκαρπική άρθρωση) Στους ενήλικες οι φλέβες σπάζουν ευκολότερα λόγω σκλήρυνσης και προκαλούνται αιματώματα (όχι παρατεταμένη περίδεση). Επίσης, αποφεύγονται οι φλέβες των κάτω άκρων λόγω αργής και προβληματικής αιμάτωσης των αγγείων (θρόμβων, εμβόλων)

7 Προληπτικά μέτρα κατά τη φλεβική παρακέντηση Διαταραχές της πηκτικότητας: αιμορραγία. Αν η βελόνη διαπεράσει τόσο το πρόσθιο όσο και το οπίσθιο τοίχωμα της φλέβας είναι δυνατόν να δημιουργηθεί αιμάτωμα. Μέσω του ενδοφλέβιου καθετήρα μπορεί να γίνει προσπάθεια να αναρροφηθεί οποιοδήποτε δείγμα αίματος Ο φλεβοκαθετήρας θα πρέπει να αλλάζει κάθε ώρες με σκοπό την πρόληψη της ανάπτυξης φλεβίτιδας και λοίμωξης Οι φλεβοκαθετήρες θα πρέπει να αφαιρούνται έγκαιρα αν υπάρχουν ενδείξεις οιδήματος, ερυθρότητας, φλεβίτιδας, πόνου ή διήθησης του υποδόριου από τα χορηγούμενα υγρά. Σε περίπτωση ανεπιτυχής διαδικασία φλεβοκέντησης, χρησιμοποιήστε καινούργιο καθετήρα Το ξύρισμα της θέσης εισόδου του φλεβοκαθετήρα είναι δυνατόν να διευκολύνει την ανάπτυξη μικροβίων. Σε περίπτωση ανάγκης αποκόπτονται με ψαλίδι Χρησιμοποιήστε το άκρο που δεν έχει περιορισμούς ή είναι χειρουργημένο

8 Σημεία φλεβικής παρακέντησης Αντιβραχίου (βασιλική, κεφαλική) Βόθρου της αγκωνιαίας καμπής (κεφαλική, μέσοβασιλική, βασιλική) Ραχιαία επιφάνεια του άκρου χεριού (κεφαλική, μέση, βασιλική, μετακαρπικές) Μηρού: μηριαία Άκρου ποδιού (μείζων σαφηνής) Επιπολής φλέβες του κρανίου (έσω & έξω σφαγίτιδα) Παιδιά (υπεροφθαλμική, επιπολής κροταφική, οπίσθια ωτιαία, ινιακή) Υποκλείδια, σφαγίτιδα

9 Υλικά παρακέντησης με πεταλούδα και σύριγγα

10

11 ΥΛΙΚΑ ΦΛΕΒΟΚΕΝΤΗΣΗΣ - ΕΓΧΥΣΗΣ ΥΓΡΩΝ Τα αντικείμενα διαφέρουν ανάλογα με το σκοπό της φλεβοκέντησης, αν δηλαδή γίνεται για λήψη αίματος, για χορήγηση υγρών ή φαρμάκου. Είναι: Γάντια μιας χρήσεως Ατομική κάρτα φαρμάκων (ενδοφλέβια έγχυση) Βελόνι ή καθετηράκι φλέβας ή πεταλούδα (διαφόρων μεγεθών) Σύριγγες 5ml ή 10ml ή 20 ml Σωληνάρια αιμοληψίας (ανάλογα με το είδος της εξέτασης) Συσκευή ορού ή έγχυσης Διαλύματα (ορούς) Φάρμακα για έγχυση Οινόπνευμα ή χλωρεξιδίνη Αποστειρωμένες γάζες μικρές Συσκευή τριπλής διόδου - 3-way (με ή χωρίς προέκταση) Αποστειρωμένα πώματα (stop-cock) Τολύπια βάμβακος ή γάζας Λάστιχο για την περίδεση Ψαλίδι Αποστειρωμένο διάφανο αυτοκόλλητο επίθεμα ή λευκοπλάστ Προστατευτικό αδιάβροχο Ετικέτες και μαρκαδόρο Νεφροειδές Δοχείο για τα αιχμηρά αντικείμενα Δοχείο για τα άχρηστα Στατό Επίδεσμο και νάρθηκας για ακινητοποίηση της άρθρωσης.

12

13 Περίδεση

14 Φλεβοκαθετήρας Πλαστικός σωλήνας. Μεταλλικό στειλεό: διείσδυση διαμέσου του δέρματος και του τοιχώματος της φλέβας, ο οποίος αποσύρεται, και μένει στη φλέβα ο καθετήρας. Πτερύγια Μήκος: 1.5 έως 3cm Διάμετρος: 25 έως 17 Gauge. Συσκευές ασφαλείας: Ενεργητικής ασφάλειας Παθητικής ασφάλειας.

15 Συσκευή τριπλής διόδου - 3-way

16 Βήματα της Διαδικασίας

17 Φάση Προετοιμασίας 1. Ενημερώστε τον ασθενή για τη διαδικασία, το σκοπό και τις πιθανές επιπλοκές της. Απομακρύνετε τους επισκέπτες. 2. Τοποθετήστε τον ασθενή σε αναπαυτική θέση (καθιστή ή ύπτια). 3. Εάν υπάρχει τρυχοφυϊα φροντίστε την περιοχή. 4. Συγκεντρώστε τα απαραίτητα υλικά. 5. Ρωτήστε τον ασθενή αν έχει αλλεργία (επίθεμα, αντισηπτικό, λάτεξ) και κάποια άλλη εμπειρία στο παρελθόν. 6. Φροντίστε να φορά ρούχα με φαρδιά μανίκια. 7. Εκτιμήστε την κατάσταση της φλέβας και ελέγξτε το σημείο της παρακέντησης. Καθορίστε εάν ο ασθενής είναι δεξιόχειρας ή αριστερόχειρας. 8. Τοποθετήστε το αδιάβροχο υποσέντονο κάτω από την περιοχή όπου θα φλεβοκεντήσετε. Διατηρούνται τα κλινοσκεπάσματα καθαρά. 9. Εφαρμόστε υγιεινή των χεριών

18 Φάση Εκτέλεσης (1) 1. Τοποθετήστε το άκρο του ασθενούς σε κατάρροπη θέση (χαμηλότερα από το επίπεδο της καρδιάς). Αιτιολόγηση: η βαρύτητα επιβραδύνει τη φλεβική επιστροφή και διατείνει την φλέβα. 2. Χρησιμοποιήστε περίδεση του άκρου με ελαστικό σωλήνα. Αιτιολόγηση: Αρκετά σφιχτός ώστε να αποκλείει την φλεβική ροή, αλλά όχι τόσο σφιχτός ώστε να αποκλείει και την αρτηριακή ροή. Παρατεταμένη περίδεση προκαλεί κυάνωση του δέρματος. Εάν η φλέβα δεν έχει διαταθεί επαρκώς: Κάνετε μάλαξη ή χτυπήστε ελαφρά με τα δάκτυλά σας τη φλέβα Ενθαρρύνετε τον ασθενή να ανοιγοκλείνει την παλάμη του. 3. Ψηλαφήστε τη φλέβα. 4. Φορέστε γάντια. Αιτιολόγηση: Προστατεύουν το νοσηλευτή από το αίμα του ασθενούς. 5. Κάντε αντισηψία του δέρματος του ασθενή (2% γλυκονική χλωρεξιδίνη ή οινόπνευμα ή ιωδιούχο ποβιδόνη) με κυκλοτερείς κινήσεις, μετακινούμενοι από το κέντρο στην περιφέρεια. Αιτιολόγηση: Μεταφέρει τα μικρόβια από μακριά από το σημείο εισόδου. Αφήστε το αντισηπτικό διάλυμα να στεγνώσει. 6. Αφαιρέστε το προστατευτικό κάλυμμα από το φλεβοκαθετήρα ή τη βελόνα. 7. Ακινητοποιήστε τη φλέβα (με το αριστερό σας χέρι), τεντώστε το δέρμα λίγο κάτω από το σημείο εισόδου. Αιτιολόγηση: Ο χειρισμός αυτός σταθεροποιεί την φλέβα και διευκολύνει την διείσδυση της βελόνας. Επίσης, μπορεί να μειώσει τον πόνο.

19 Φάση Εκτέλεσης (2) 1. Κρατήστε τη βελόνα ή τον καθετήρα σε γωνία μοίρες, με το επικλινές άκρο της βελόνας προς τα επάνω, εισάγετε την βελόνα διαμέσου του δέρματος στη φλέβα. Θα αισθανθείτε μια ξαφνική παύση της αντίστασης. 2. Όταν εμφανισθεί αίμα που παλινδρομεί στον αυλό της βελόνας, μειώστε τη γωνία της βελόνας μέχρις ότου αυτή είναι παράλληλη με το δέρμα. 3. Διατηρήστε τον καθετήρα σταθερό και προωθήστε τον μέχρι το στέλεχος του φθάσει στο σημείο εισόδου του δέρματος ή αναρροφήστε την ανάλογη ποσότητα αίματος στη σύριγγα (γεμίστε τα δοκιμαστικά σωληνάρια, ανακινείστε το ελαφρά, αν υπάρχει αντιπηκτικό). 4. Χαλαρώστε την περίδεση. 5. Αφαιρέστε το μεταλλικό οδηγό του φλεβοκαθετήρα. Συνδέστε: Το φλεβοκαθετήρα και ρυθμίστε τη ροή του υγρού Εφαρμόστε αποστειρωμένο πώμα. Διατηρήστε τη βατότητα της φλέβας (heparin lock ή φυσιολογικό ορό) για διαλείπουσα ή επείγουσα χορήγηση φαρμάκων ή υγρών Αφαιρέστε τη βελόνα με γρήγορη και ήπια κίνηση ή τοποθετήστε τολύπιο βάμβακος με οινόπνευμα (2-3min πίεση) στο σημείο της παρακέντησης 6. Ακινητοποιήστε το φλεβοκαθετήρα με διαφανές επίθεμα. Το σημείο εισόδου δεν πρέπει να καλύπτεται, για τυχόν επιπλοκές. 7. Ακινητοποιήστε το άκρο με νάρθηκα (εάν χρειάζεται). 8. Να αναγράφεται η ημερομηνία και ώρα τοποθέτησής της.

20 Φάση Παρακολούθησης 1. Απορρίψτε όλα τα χρησιμοποιημένα υλικά στα κατάλληλα δοχεία. 2. Αφαιρέστε τα γάντια και πλύνετε τα χέρια σας. 3. Αναγράψτε την ημερομηνία τοποθέτησης για εμφάνιση ανεπιθύμητων αντιδράσεων. 4. Αν ο ασθενής ήταν νηστικός φροντίστε να πάρει το γεύμα του. 5. Φροντίστε για την αποστολή του δείγματος αίματος στο εργαστήριο (ετικέτα:όνομα, κλινική, ημερομηνία, παραπεμπτικό). 6. Ενημερώστε και διδάξτε τον ασθενή να αναφέρει οποιαδήποτε εμφάνιση: οιδήματος, πόνου, αίματος, καύσου ή τυχόν εκροή υγρού από το σημείο εισόδου του καθετήρα. 7. Καταγράψτε τη διαδικασία στο ειδικό έντυπο του ασθενούς ή στη λογοδοσία ανάλογα με το πρωτόκολο που χρησιμοποιεί το νοσοκομείο, και σημειώστε: Σκοπό της διαδικασίας Ημερομηνία και ώρα Το τύπο και το μέγεθος του καθετήρα Τη θέση της παρακέντησης Την αντίδραση του ασθενούς.

21

22 Βιβλιογραφία 3. Αθανάτου Κ. Ελευθερία. Παρεντερική χορήγηση υγρών και φαρμάκων. Στο: Κλινική Νοσηλευτική: Βασικές και Ειδικές Νοσηλείες, Ιατρικές Εκδόσεις Παρισιάνος, Αθήνα 2010: Γουλιά Ειρήνη. Ενδοφλέβια έγχυση υγρών. Στο: Εφαρμοσμένη Νοσηλευτική.«ΤΑΒΙΘΑ», Αθήνα 2007: Μπροκαλάκη Η.: Φλεβοκεντηση. Στο: Η Νοσηλευτική στην Κλινική Πράξη. Τόμος I, Ιατρικές Εκδόσεις Λαγός. Αθήνα 2011: Σαχίνη Καρδάση Αν. Πάνου Μ. Υγρά και ηλεκτρολύτες: ισοζύγιο και διαταραχές. Στο: Παθολογική και Χειρουργική Νοσηλευτική: Νοσηλευτικές Διαδικασίες.Τόμος Ι, Εκδόσεις Βήτα, Αθήνα 2007(Ανατύπωση): Α. Βασιλειάδου. Ενεσοθεραπεία. Στο: Ignatavicius Workman. Παθολογική- Χειρουργική Νοσηλευτική. Τόμος Ι, Εκδόσεις Βήτα, Αθήνα 2008: Χ. Λεμονίδου, Ε. Πατηράκη-Κουρμπάνη. Φάρμακα. Στο: C. Taylor, C. Lilllis, P. LeMone. Θεμελιώδες αρχές της Νοσηλευτικής. Η επιστήμη και η τέχνη της νοσηλευτικής φροντίδας. Τόμος ΙΙ, Ιατρικές Εκδόσεις Π.Χ. Πασχαλίδης, Αθήνα 2006:

23 Ευχαριστώ για την προσοχή σας