Α Π Α Ν Τ Η Σ Ε Ι Σ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΚΑΡΑΡΓΥΡΗ ΓΙΟΥΛΑ ΚΟΥΤΡΟΥΛΗΣ ΓΙΩΡΓΟΣ

Transcript

1 ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΕΠΑΛ (ΟΜΑΔΑ Α ) ΚΑΙ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΕΙΔΙΚΟΤΗΤΑΣ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΕΠΑΛ (ΟΜΑΔΑ Α ΚΑΙ Β ) ΤΡΙΤΗ 22 ΜΑΪΟΥ 2012 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Α Π Α Ν Τ Η Σ Ε Ι Σ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΚΑΡΑΡΓΥΡΗ ΓΙΟΥΛΑ ΚΟΥΤΡΟΥΛΗΣ ΓΙΩΡΓΟΣ Α1. ΠΕΡΙΛΗΨΗ Στο δοκίμιο προσεγγίζεται η πολύπλευρη διάσταση του «Λόγου». Αρχικά, διευκρινίζεται το δισυπόστατο της έννοιας κατά τους αρχαίους Έλληνες που κάλυπτε το διανοητικό και γλωσσικό μέρος. Στη συνέχεια τονίζεται ότι η δομή στην έκφραση δηλώνει παράλληλα και μια νοητική διαύγεια, ενώ αντίστοιχα η λεξιπενία είναι ενδεικτική και πνευματικής ένδειας. Ακολούθως, σημειώνεται πως η διαύγεια στον λόγο θα επιτευχθεί με την παιδαγωγική αξιοποίηση των εγγενών κλίσεων του ανθρώπου. Κλείνοντας, προβάλλεται ο καθοριστικός ρόλος της αγωγής ως προς τη γλωσσική, λογική και πνευματική του ολοκλήρωση. Β1. Ο συγγραφέας διατυπώνει την άποψη ότι κάθε άνθρωπος χαρακτηρίζεται από τον τρόπο της γραπτής και προφορικής του έκφρασης. Πιο συγκεκριμένα, η σαφής και ακριβής έκφραση αντανακλά μια εξίσου σαφή, ακριβή και διεισδυτική σκέψη, ενώ αντίθετα η χωρίς ειρμό και τάξη διατύπωση προδίδει άνθρωπο που δεν έχει στο νου του μια ξεκάθαρη εικόνα του θέματος, για το οποίο καλείται να μιλήσει. Σε κάθε περίπτωση, ο λόγος του κάθε ανθρώπου είναι στενά συνυφασμένος με το πνευματικό του επίπεδο και την αντίληψή του για τον κόσμο που τον περιβάλλει. Β2. Ο συγγραφέας στην πρώτη παράγραφο του κειμένου του χρησιμοποιεί ως τρόπο πειθούς την επίκληση στην αυθεντία. Πιο συγκεκριμένα, επικαλείται αρχικά ως αυθεντία τους αρχαίους Έλληνες, οι οποίοι χρησιμοποιούσαν τον διεθνώς σήμερα καθιερωμένο όρο του «λόγου» για να αναφερθούν και στη σκέψη και στην ομιλία. Επίσης, αναφέρει ως αυθεντία και τον Πλάτωνα, ο οποίος στο έργο του «Σοφιστής» υποστηρίζει ότι σκέψη και ομιλία είναι έννοιες στενά συνυφασμένες και αλληλένδετες. 1

2 Β3. α. εκφράζεται: επικοινωνεί, μιλάει θάρρος: τόλμη, γενναιότητα, σθένος κύριο: πρωτεύοντα, πρωταρχικό, βασικό αποφασιστική: καθοριστική, καίρια παρέχουν: προσφέρουν, δίνουν β. άστοχο: εύστοχο, ευθύβολο κρύψει: φανερώσει, αποκαλύψει φτώχεια: ένδεια, πενία σωματικές: πνευματικές, διανοητικές φυσικό: τεχνητό, επίπλαστο Β4. Ο καθοριστικός ρόλος της αγωγής στη διαμόρφωση της προσωπικότητας του ανθρώπου. Γ1. ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΛΟΓΟΥ Διερεύνηση θέματος Κεντρική ιδέα: Γλώσσα των νέων / νεανικές ιδιόλεκτοι Δεδομένα: Συνήθης η χρήση νεανικών ιδιολέκτων σήμερα Ζητούμενα: α) Αίτια του γλωσσικού φαινομένου / Γιατί οι νέοι χρησιμοποιούν με ιδιάζοντα τρόπο τη γλώσσα β) Τρόποι ενδυνάμωσης της γλωσσικής καλλιέργειας των νέων Επικοινωνιακό πλαίσιο: Άρθρο (δημοσίευση σε σχολική εφημερίδα) Στοιχεία: Τίτλος, επικαιρικός χαρακτήρας, αναφορική γλώσσα ΠΡΟΛΟΓΟΣ Η γλώσσα των νέων, μια «νέα» Ελληνική γλώσσα Όλο και περισσότερο τα τελευταία χρόνια τονίζεται από διάφορες πηγές ο κίνδυνος υποβάθμισης της γλώσσας. Ενδεικτικά ως προς αυτό είναι η λεξιπενία, η γλωσσική ξενομανία, η γενίκευση της χρήσης αρκτικόλεξων, αλλά και ο ιδιάζων τρόπος έκφρασης των νέων ανθρώπων. Το φαινόμενο αυτό συνιστά απόκλιση από τη νεοελληνική κοινή και για αυτό χρήζει ιδιαίτερης προσοχής. ΚΥΡΙΩΣ ΘΕΜΑ 1 ο Ζητούμενο: Αίτια χρήσης νεανικών ιδιολέκτων Τα εξελικτικά ψυχολογικά χαρακτηριστικά των νέων/εφήβων: Επαναστατικότητα, αντιδραστικότητα, τάση αποκοπής από την τάξη των ενηλίκων, σύσταση «κλειστών» κοινωνικών ομάδων με ιδιαίτερο γλωσσικό κώδικα. 2

3 Ο γλωσσικός «καθωσπρεπισμός καθαρολογισμός» των καθηγητών εκπαιδευτικών. Ο τεχνοκρατικός χαρακτήρας της παιδείας που οδήγησε στην αποστροφή των μαθητών για το βιβλίο. Η κανονιστική ρυθμιστική διδασκαλία της γλώσσας από το Ελληνικό σχολείο λειτουργεί απωθητικά για την κοινή νεοελληνική. Η γλώσσα των Μ.Μ.Ε. που αναπαράγει νεολογισμούς και αντικανονικότητες. Η πλημμέλεια στη διδασκαλία της Ελληνικής γλώσσας από το οικογενειακό περιβάλλον του νέου, ιδιαίτερα όταν αυτός βρίσκεται στην παιδική ηλικία, οπότε και διαμορφώνεται η γλωσσική του ικανότητα. Οι σύγχρονοι τρόποι επικοινωνίας των νέων (π.χ. κινητό, ηλεκτρονικός υπολογιστής, κ.τ.λ.) τους ωθούν περισσότερο στην εικόνα και στη χρήση συντομεύσεων και βραχυγραφιών παρά στην ολοκληρωμένη γλωσσική έκφραση. Πολλές φορές η μόδα και η τάση της εποχής επηρεάζουν τη γλωσσική έκφραση των νέων. 2 ο Ζητούμενο: Παράγοντες που μπορούν να συμβάλουν στην καλλιέργεια της γλώσσας των νέων σήμερα. Καθοριστικός ο ρόλος της οικογένειας στην γλωσσική εκπαίδευση των νέων, καθώς είναι ο πρώτος παράγοντας διαμόρφωσης του γλωσσικού τους αισθητηρίου. Σημαντικός είναι ο ρόλος της εκπαίδευσης όπου σίγουρα απαιτείται η χάραξη νέας εκπαιδευτικής πολιτικής, που θα προάγει τη φιλοσοφία της γλώσσας, γι αυτό κρίνεται αναγκαίος ο εκσυγχρονισμός της διδασκαλίας των γλωσσικών μαθημάτων με μεθόδους τέτοιες, που να ενισχύουν το ενδιαφέρον των διδασκομένων να προσεγγίσουν την ελληνική ιστορία, τη λογοτεχνία, μορφές της ποίησης και της πεζογραφίας και όχι να διδάσκεται η γλώσσα απλά ως βαθμολογούμενο μάθημα. Είναι αναγκαία η συμβολή των πνευματικών ανθρώπων και των πολιτικών ηγετών στη σωστή χρήση της γλώσσας, οι οποίοι χρειάζεται να καλλιεργήσουν κλίμα σκέψης, κριτικής, να προσφέρουν ερεθίσματα, συντελώντας στην αναβάθμισή της, ενώ οι ίδιοι πρέπει να λειτουργούν ως πρότυπα. Τα Μ.Μ.Ε. οφείλουν να επιδεικνύουν ιδιαίτερη ευαισθησία και συνέπεια στη σωστή χρήση της ελληνικής γλώσσας, αποφεύγοντας συστηματικά τη χρησιμοποίηση ξενικών όρων και λανθασμένων τύπων. Σ αυτό μπορεί να συνδράμει και το Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης με την καθιέρωση και γλωσσικών κριτηρίων στο χαρακτηρισμό της καταλληλότητας των 3

4 εκπομπών. Επίσης σημαντικό ρόλο θα μπορούσαν να διαδραματίσουν εκπομπές σχετικές με τη γλώσσα, που όμως θα παρουσιάζονται με ενδιαφέροντα για τους νέους τρόπο. Τέλος, και οι ίδιοι οι νέοι πρέπει να συνειδητοποιήσουν το ήθος, τη δύναμη και την αξία της Ελληνικής γλώσσας, στην οποία οφείλουν να συμπεριφέρονται με τον προσήκοντα σεβασμό. Σ αυτό θα βοηθήσει ιδιαίτερα η στροφή τους στην ανάγνωση βιβλίων, είτε στη συμβατική είτε και στην ηλεκτρονική τους μορφή. ΕΠΙΛΟΓΟΣ Αντιλαμβανόμαστε λοιπόν ότι η πορεία προς την αναβάθμιση της ποιότητας της χρήσης της γλώσσας από τους νέους είναι σίγουρα μακρά και απαιτεί τη σύμπραξη πολλών παραγόντων. Αξίζει όμως να καταβληθεί κάθε προσπάθεια, ώστε οι νέες γενιές να κατακτήσουν σε όλη τους την έκταση τις εκφραστικές δυνατότητες που τους παρέχει η ελληνική γλώσσα. Έτσι και οι ίδιοι θα μπορούν να εκφράζονται με ακριβή τρόπο αλλά και θα ενταχθούν οργανικά στο σώμα της ευρύτερης ελληνικής παράδοσης, αποτελώντας αναπόσπαστο μέρος και συνέχισή της. 4

5 Σ Χ Ο Λ Ι Α Τα θέματα κρίνονται βατά και ανταποκρινόμενα στη διδαχθείσα ύλη της Γ Λυκείου. Ειδικότερα, το κείμενο ήταν εύληπτο και κατανοητό, με ευκολία στην περιληπτική του απόδοση. Επίσης, οι ερωτήσεις της ενότητας Β ήταν σαφώς διατυπωμένες με ικανοποιητική βαθμολογική κατανομή. Τέλος, το θέμα της Παραγωγής Λόγου προέρχεται από τις διδαγμένες θεματικές ενότητες της Γ Λυκείου χωρίς κάποιο ιδιαίτερο βαθμό δυσκολίας. Σημείωση: Οι απαντήσεις για τη Θεωρία βρίσκονται στο βιβλίο του φροντιστηρίου μας με τον τίτλο «Πειθώ», σελ και στο φυλλάδιο «Τυπολογία Ερωτήσεων». Επίσης η Παραγωγή Λόγου απαντάται στο βιβλίο του φροντιστηρίου μας «Λεξικό Εννοιών» στις σελίδες