Χριςτουγεννιάτικα ζθιμα τησ Κφπρου Οι γιορτζσ των Χριςτουγζννων παραδοςιακά εορτάηονταν πολφ πιο απλά ςτον Ελλθνορκόδοξο χριςτιανικό κόςμο ςε

Transcript

1

2

3 Χριςτουγεννιάτικα ζθιμα τησ Κφπρου Οι γιορτζσ των Χριςτουγζννων παραδοςιακά εορτάηονταν πολφ πιο απλά ςτον Ελλθνορκόδοξο χριςτιανικό κόςμο ςε ςφγκριςθ με τουσ χριςτιανοφσ τθσ Δφςθσ. Ο λόγοσ γι αυτό ιταν ό,τι τα Χριςτοφγεννα για εμάσ τουσ Ελλθνορκόδοξουσ χριςτιανοφσ ιταν μια κυρίωσ κρθςκευτικι και πνευματικι εορτι παρά να είναι κοςμικι. Τόςο το χριςτουγεννιάτικο δζντρο, όςο και τα δϊρα των Χριςτουγζννων ιταν άγνωςτα ςτθν Κφπρο. Αντί αυτοφ, είχαμε δικά μασ χριςτουγεννιάτικα ζκιμα.

4 Το ζθιμο τησ βαςιλόπιτασ Όταν ο Άγιοσ Βαςίλειοσ ιταν επίςκοποσ ςτθν Καιςάρεια οι κάτοικοι υποχρεϊκθκαννα πλθρϊςουν μεγάλουσ φόρουσ, κάτι όμωσ που ιταν αδφνατο αφοφ ιταν φτωχοί. Απελπιςμζνοι ζτρεξαν να ηθτιςουν βοικεια από τον άγιο Βαςίλειο. «Φζρετε ό,τι πολφτιμο ζχετε», τουσ είπε. Τα ζφεραν λοιπόν και όλοι μαηί πιγαν ςτο διοικθτι. Ο άγιοσ κατάφερε να τον πείςει να μθν πλθρϊςουν και ζτςι ο διοικθτισ δεν πιρε τίποτα. Πϊσ τϊρα όμωσ ο άγιοσ Βαςίλειοσ να επιςτρζψει ςτον κακζνα αυτό που είχε φζρει, αφοφ δεν μποροφςε να βρει ποιο είναι ποιανοφ; Τότε είπε ςτουσ κατοίκουσ να φτιάξουν πίτεσ και μζςα ςε κακεμιά ζβαλε και ζνα αντικείμενο και τισ μοίραςε ςτουσ κατοίκουσ. Από τότε ζμεινε ςυνικεια να φτιάχνουμε πίτεσ και να βάηουμε μζςα νομίςματα. Οι πίτεσ αυτζσ ονομάςτθκαν βαςιλόπιτεσ από το όνομα του Αγίου Βαςιλείου.

5 Το τάισμα της βρφσης Στθν Κεντρικι Ελλάδα οι κοπζλεσ, τα χαράματα των Χριςτουγζννων (αλλοφ τθν παραμονι τθσ Πρωτοχρονιάσ), πθγαίνουν ςτθν πιο κοντινι βρφςθ "για να κλζψουν το άκραντο νερό". Το λζνε άκραντο, δθλαδι αμίλθτο, γιατί δε βγάηουν λζξθ ςϋ όλθ τθ διαδρομι. Όταν φτάνουν εκεί, τθν "ταϊηουν", με διάφορεσ λιχουδιζσ: βοφτυρο, ψωμί, τυρί... Και λζνε: "Όπωσ τρζχει το νερό ςϋ βρυςοφλα μϋ, ζτςϋ να τρζχϋ και το βιό μϋ". Ζπειτα ρίχνουν ςτθ ςτάμνα ζνα βατόφυλλο και τρία χαλίκια, "κλζβουν νερό" και γυρίηουν ςτα ςπίτια τουσ πάλι αμίλθτεσ μζχρι να πιουν όλοι από τϋ άκραντο νερό. Με το ίδο νερό ραντίηουν και τισ τζςςερισ γωνίεσ του ςπιτιοφ, ενϊ ςκορποφν ςτο ςπίτι και τα τρία χαλίκια. Κολλζγιο Αθηνών Δημοτικό

6 Στθν Ελλάδα που κφριο χριςτουγεννιάτικο ζδεςμα είναι το χοιρινό, απαντάται και το ζκιμο με το χριςτουγεννιάτικο καραβάκι που όμωσ ςτθ Χίο αποτελεί τοπικό ζκιμο τθσ Πρωτοχρονιάσ με ομοιϊματα πλοίων. Επίςθσ οι εξϊςτεσ, τα παράκυρα, οι κιποι, αλλά και οι χϊροι γφρω από το τηάκι ςφφηουν από ανάλογθ διακόςμθςθ γιορτινισ ατμόςφαιρασ. δα ςε οριςμζνα μζρθ ςτολίηουν

7 Σουηδία: Τθν αυγι τθσ 13θσ Δεκεμβρίου θ "Λουτςία" - ςφμβολο του φωτόσ- ςυνικωσ το μεγαλφτερο κορίτςι του ςπιτιοφ, φορϊντασ ζνα μακρφ λευκό χιτϊνα και ζνα ςτεφάνι από αναμζνα κεριά ςτα μαλλιά, πθγαίνει από ςπίτι ςε ςπίτι, προςφζροντασ ηεςτό καφζ και κουλουράκια, ενϊ τραγουδά παλιά κάλαντα με τον ςκοπό του λαϊκοφ ναπολιτάνικου τραγουδιοφ "Σάντα Λουτςία". Οι κρφλοι τθσ Λουτςίασ γεννικθκαν ςτισ Συρακοφςεσ τθσ Σικελίασ περίπου κατά το ζτοσ 300 μ.χ. Σε μερικζσ επαρχίεσ τθσ Σουθδίασ οι κάτοικοι των χωριϊν ςυνθκίηουν ανιμερα τα Χριςτοφγεννα να ρίχνουν ζξω πό τα ςπίτια και τα χωράφια τουσ ςιτάρι, για να γιορτάςουν μαηί τουσ και τα πουλιά.

8 Αγγλία: Σε μερικζσ βρετανικζσ περιοχζσ το ζκιμο του γλεντιοφ ςε κιπουσ με μθλιζσ τθν παραμονι των Χριςτουγζννων είναι μια παραλλαγι μιασ ειδωλολατρικισ τελετισ. Αφοφ ςκοτεινιάςει, οι αγρότεσ πθγαίνουν ςτα περιβόλια, ςχθματίηουν παρζεσ γφρω από τα παλαιότερα δζντρα και πίνοντασ μπφρα τραγουδοφν τα κάλαντα. Πυροβολοφν ςτα κλαριά για να διϊξουν τα κακά πνεφματα και πριν από χρόνια άφθναν τριγφρω γλυκίςματα για να καλοπιάςουν τα πνεφματα και να εξαςφαλίςουν καλι ςοδειά.

9 Ιςπανία: Στθ Βαρκελϊνθ τον Μεςαίωνα είχαν ζνα ωραίο χριςτουγεννιάτικο ζκιμο: τθν τελετι του παγωνιοφ. Τθ μζρα των Χριςτουγζννων ο βαςιλιάσ ζπαιρνε μζςα ςε μια χρυςι πιατζλα ζνα ψθτό παγϊνι, που κεωρείται ζνα από τα πιο ςπάνια φαγθτά, και το μετζφερε ςτθν τραπεηαρία. Τον ακολουκοφςε ςϋαυτιν τθν πομπι ζνα πλικοσ από ευγενείσ, υπθρζτεσ και ςωματοφφλακεσ. Στθν τραπεηαρία μζςα βριςκόταν θ βαςίλιςςα. Ο βαςιλιάσ τθσ πρόςφερε το παγϊνι για να το μοιράςει ςε όλουσ τουσ παρευριςκόμενουσ. Όςοι δζχονταν τθν εξαιρετικι αυτι τιμι, ιταν υποχρεωμζνοι να ορκιςτοφν μπροςτά ςτθν ομιγυρθ ότι κα προςπακιςουν νϋ ανδραγακιςουν ςτον πόλεμο ι ςτισ ταυρομαχίεσ.

10 Ιταλία: Στθ Βενετία, πάλι τον Μεςαίωνα, ο Δόγθσ κι ο λαόσ πιγαιναν τθν νφχτα των Χριςτουγζννων ςτο γειτονικό νθςάκι του Αγίου Γεωργίου να προςκυνιςουν το λείψανο του Αγίου Στεφάνου. Στθν παραλία του νθςιοφ περίμεναν βενετςιάνικεσ αρχόντιςςεσ ντυμζνεσ ςτα μαφρα και ςτολιςμζνεσ με κοςμιματα, για να υποδεχτοφν τον Δόγθ και να τον ςυνοδζψουν μζχρι το ναό. Μετά το τζλοσ τθσ λειτουργίασ όλθ θ λαμπρι ςυνοδεία ζμπαινε ςτισ γόνδολεσ και διαςχίηοντασ τα νερά ξαναγφριηαν ςτθν πλατεία του Αγίου Μάρκου, όπου άρχιηε μεγάλο γλζντι, που ςυνεχιηόταν μζχρι το πρωί.

11 Ο Αϊ-Βαςίλησ Τθν παραμονι των Χριςτουγζννων, ς' ολόκλθρο τον κόςμο, τα παιδιά κρεμοφν τισ κάλτςεσ τουσ και περιμζνουν με λαχτάρα τον Αϊ-Βαςίλθ... Προικιςμζνοσ με εξαιρετικζσ δυνάμεισ, δεν ζχει τουσ ανκρϊπινουσ περιοριςμοφσ, μπορεί να κάνει το γφρο του κόςμου μζςα ςε μία και μόνθ νφχτα και δεν ζχει καμια δυςκολία να βρίςκεται ταυτόχρονα ςε αμζτρθτα μζρθ. Γνωςτόσ ωσ Πατζρασ Χριςτοφγεννα ςτουσ Άγγλουσ, Περ Νοζλ ςτουσ Γάλλουσ, Σίντερκλάουσ ςτουσ Ολλανδοφσ. Οι Γερμανοί τον ονομάηουν Χριςτκίντλ. Οι Κινζηοι ζχουν το δικό τουσ Λαμ Κουνγκ Κουνγκ, που ςθμαίνει Καλόσ γερο-πατζρασ, και οι Ιάπωνεσ ζχουν τον Χοτζιςο, που ζχει μάτια και μπροςτά και πίςω από το κεφάλι του και φζρνει μια μεγάλθ ςακοφλα με παιχνίδια. Στθν Ιταλία, τθν παραμονι των Επιφανείων, θ καλι μικρι μάγιςςα Μπεφάνα κατεβαίνει από τθν καμινάδα καβάλα ςε μια ςκοφπα και γεμίηει με παιχνίδια τα παποφτςια των καλϊν μικρϊν Ιταλϊν και Ιταλίδων.

12 Ρόδι Το ρόδι "Χίλιοι μφριοι καλογζροι ςϋ ζνα ράςο τυλιγμζνοι" Τι είναι; Το ρόδι είναι ςφμβολο αφκονίασ, γονιμότθτασ και καλισ τφχθσ. Σε πολλά μζρθ τθσ Ελλάδασ κρεμοφν ςτο κάκε ςπίτι, από το φκινόπωρο, ζνα ρόδι. Τθν ϊρα που αλλάηει ο χρόνοσ, ςτθν εξϊπορτα του ςπιτιοφ πετάνε και ςπάνε το ρόδι και μπαίνουν μζςα ςτο ςπίτι με το δεξί πόδι κάνοντασ το ποδαρικό, ϊςτε ο καινοφργιοσ χρόνοσ να τα φζρει όλα δεξιά, καλότυχα. Πληροφορίεσ από το βιβλίο του Μιχ. Κ. Τςώλη, Γιορτζσ τησ Ρωμιοςφνησ

13 Κυπριακό Χριςτόψωμο Βαςιλόπιτα

14 Χριστουγεννιάτικο Καραβάκι

15

16

17

18

19 Πηγή:xiromeronews.blogspot.gr Πληροφορίεσ από το αρχείο φυλλαδίων τησ Βιβλιοθήκησ του Δημοτικοφ του Κολλεγίου Αθηνών