Yacht & Yacht Designing

Transcript

1 Πανεπιστήμιο Αιγαίου Τμήμα Ναυτιλίας και Επιχειρηματικών Υπηρεσιών Yacht & Yacht Designing Πτυχιακή εργασία Όλγα Διαμάντω Φαφουτάκη 9/9/14 Επιβλέπων καθηγητής: Νικητάκος Νικήτας

2 Yacht &Yacht Designing 2 ΠΕΡΙΕΧOΜΕΝΑ Περίληψη - Abstract...σελ 3 Εισαγωγή - Ευχαριστίες...σελ. 4 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: Εισαγωγή στην έννοια της ναυπηγικής...σελ Ιστορική Αναδρομή...σελ Βασικές Ναυπηγικές Έννοιες...σελ Διαχωρισμός Πλοίων...σελ. 14 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: Σκάφη Αναψυχής...σελ Κατηγορίες και διαφορές σκαφών...σελ Η εξέλιξη των Yacht...σελ Yachting...σελ Επιλογή σκάφους...σελ Ανακαίνιση σκαφών....σελ. 42 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: Yacht Designing...σελ Σχεδιασμός...σελ Εταιρείες κατασκευής Yacht...σελ Απαιτήσεις ενός Επιτυχημένου σχεδιαστή...σελ Eco Yachting...σελ. 55 Συζήτηση - Συμπεράσματα...σελ. 57 Παράτημα (Χρήσιμοι ναυπηγικοί όροι)...σελ. 59 Παράρτημα (Μετάκεντρο).. σελ. 61 Βιβλιογραφία.. σελ. 65

3 3 Πτυχιακή εργασία Όλγα Διαμάντω Φαφουτάκη Περίληψη Η εργασία αυτή έχει ως κύριο θέμα την γενική παρουσίαση του ναυπηγικού κλάδου, με ιδιαίτερη αναφορά στο σχεδιασμό σκαφών αναψυχής. Ο σχεδιασμός σκαφών αναψυχής αποτελεί ένα κλάδο της ναυπηγικής που παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Ο συνδυασμός ειδικής τεχνογνωσίας που απαιτείται και η πληθώρα νέων προκλήσεων που προκύπτουν, καθιστούν το συγκεκριμένο πεδίο ένα σύγχρονο και συνεχώς εξελισσόμενο επιστημονικό κλάδο, όπου η διεπιστημονική προσέγγιση θεμάτων σχεδιασμού συναντά την τελευταία λέξη της τεχνολογίας. Στην εργασία παρουσιάζεται ένα βασικό υπόβαθρο για την ενασχόληση με το σχεδιασμό σκαφών αναψυχής, που περιλαμβάνει εισαγωγή στη ναυπηγική, ιστορική αναδρομή, πληροφορίες και ορολογία για το yachting, με ακόλουθη την εισαγωγή στην τέχνη του σχεδιασμού των σκαφών, των βασικών χαρακτηριστικών και στοιχείων της, τα ζητούμενων ικανοτήτων ενός σχεδιαστή, πρόσφατες εξελίξεις κ.ά. Abstract This study renders an introduction to naval architecture, with special reference to yacht designing. Yacht designing is an especially interesting field of naval architecture. The combination of the specific technical skills required and the variety of new challenges arising, make yacht designing a modern and constantly evolving field, where the multidisciplinary approach of design issues meets the high-end technology. In this study, a basic background which is necessary for dealing with the design of yachts is presented, including introduction to shipbuilding, historical evolution of yachts, information and terminology for yachting, followed by the introduction to the art of the yacht designing, its basic features and characteristics, the necessary skills of a designer, recent trends in designing etc.

4 Yacht &Yacht Designing 4 Εισαγωγή Σκοπός της εργασίας είναι η γενική παρουσίαση του κλάδου της ναυπηγικής και πιο ιδιαίτερα του σχεδιασμού σκαφών αναψυχής (yacht designing). Τα σκάφη αναψυχής, αν και συναντώνται ως είδος σε πρώιμη μορφή από την αρχαιότητα και εξυπηρετούσαν διάφορους σκοπούς, συνετέλεσαν έναν δυναμικό και εξελίξιμο κλάδο σχετικά πρόσφατα. Ένας μεγάλος αριθμός ανθρώπων σχετίζονται με τα σκάφη αναψυχής, πέρα από τους επίδοξους ιδιοκτήτες, όπως επιστήμονες και μηχανικοί διαφόρων κλάδων και βέβαια οι σχεδιαστές σκαφών. Εκτός του τύπου σκάφους που ο σχεδιαστής έχει ως βάση, με επιλογή από πληθώρα διάφορων τύπων, πρέπει να λάβει υπόψη μεγάλο αριθμό παραγόντων, που έχουν να κάνουν τόσο με την ασφαλή και άρτια λειτουργία του, όσο και με τις παροχές που θα προσφέρει και βέβαια τις τυχόν συγκεκριμένες απαιτήσεις του αγοραστή. Σε κάθε περίπτωση, ο ρόλος του σχεδιαστή είναι καθοριστικός και οι ελευθερίες που έχει στο δημιουργικό κομμάτι, προσδίδουν στην τέχνη αυτή ένα μοναδικό χαρακτήρα. Σε πρώτη φάση, στην εργασία παρουσιάζεται μια γενική εισαγωγή στην ναυπηγική. Στο πρώτο κεφάλαιο, ορίζονται οι απαραίτητες έννοιες, παρουσιάζεται μια ιστορική αναδρομή και η βασική κατηγοριοποίηση των πλοίων. Η ανάπτυξη που ακολουθεί, εστιάζεται στα σκάφη αναψυχής. Στο δεύτερο κεφάλαιο, έτσι, κατά αντιστοιχία με το πρώτο, ορίζονται πρώτα βασικές έννοιες, οι κατηγορίες σκαφών, αλλά και μια σύντομη αναδρομή στην πρόσφατη εξέλιξη τους, ενώ περιλαμβάνονται και πληροφορίες για την ελληνική δραστηριότητα στο χώρο, γίνεται μια παρουσίαση των παραμέτρων αγοράς που πρέπει να λαμβάνονται υπόψη για την αγορά ενός σκάφους, καθώς και αναφορά στην πρόσφατη τάση ανακαίνισης σκαφών. Το τρίτο κεφάλαιο, εστιάζεται στη σχεδίαση σκαφών αναψυχής. Παρουσιάζονται βασικά στοιχεία με τη σχετική ορολογία, αλλά και οι ιδιότητες που χαρακτηρίζουν έναν επιτυχημένο σχεδιαστή. Το κεφάλαιο ακόμη περιέχει πληροφορίες για χαρακτηριστικά παραδείγματα εταιριών κατασκευής σκαφών αναψυχής και για τα υβριδικά σκάφη με φιλική προς το περιβάλλον λειτουργία. Ευχαριστίες Θα ήθελα να ευχαριστήσω τον καθηγητή µου και επόπτη αυτής της εργασίας κ. Νικητάκο Νικήτα, για τις συμβουλές, τις παρατηρήσεις και την υποστήριξη της προσπάθειάς µου. Ακόμη, ευχαριστώ τους καθηγητές µου που µε τη διδασκαλία τους, κατά τη διάρκεια των σπουδών µου, έµμεσα βοήθησαν για τη συγγραφή αυτής της εργασίας αλλά και τους συμφοιτητές µου για τις αγωνίες και τους προβληματισμούς που µμοιραστήκατε.

5 5 Πτυχιακή εργασία Όλγα Διαμάντω Φαφουτάκη Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή στην έννοια της ναυπηγικής Σύμφωνα με ιστορικούς και ερευνητές, η απαρχή της κατασκευής των πλοίων ανάγεται στην προϊστορική εποχή. Εκείνες οι πρώτες 'κατασκευές', ήταν απλά η χρήση ενός επιπλέοντα κορμού δέντρου, του οποίου την κατεύθυνση όριζε η κίνηση του σώματος του επιβαίνοντα. Αυτή θα μπορούσε να θεωρηθεί η πρώτη ναυπηγική κατασκευή. Μελετώντας την εξέλιξη της ναυπηγικής, μπορούν να διαμορφωθούν τρεις κατηγορίες κατασκευών που αντιστοιχούν σε τρεις χρονολογικές περιόδους, στις οποίες αναπτύχθηκαν και χρησιμοποιήθηκαν κατά κύριο λόγο. Οι κατηγορίες αυτές είναι: Τα κωπήλατα πλοία Τα ιστιοφόρα πλοία Τα μηχανοκίνητα πλοία 1.1 Ιστορική αναδρομή Η ιστορία και η εξέλιξη της ναυπηγικής παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, προσελκύοντας μέχρι και σήμερα ιστορικούς, επιστήμονες και ερευνητές να την μελετήσουν. Σε αυτή την ενότητα, παρουσιάζεται μια σύντομη ιστορική αναδρομή της ναυπηγικής τέχνης, όπου περιγράφονται τα βασικά χαρακτηριστικά και χρήσεις των κατασκευών ανά χρονική περίοδο. Τα κωπήλατα πλοία Η απαρχή της ναυπηγικής, όπως προαναφέρθηκε, ήταν μονάχα ένα κομμάτι ξύλο. Για να λάβει ένα τέτοιο μονόξυλο τη μορφή της σχεδίας (σύνδεση κορμών) και έπειτα να πάρει τη μορφή της "διήρους" και της "τριήρους" πέρασαν πολλές εκατονταετίες. Αξιοσημείωτη είναι η διατήρηση του επιμήκους σχήματος που είχαν εξ' αρχής οι κατασκευές πλοίων. Σημαντικές πληροφορίες για τη μορφή των πλοίων κατά την αρχαιότητα, συναντώνται σε διάφορες αναπαραστάσεις της εποχής. Οι παλαιότερες από αυτές, προέρχονται από πήλινα σκεύη που είχαν τη μορφή τηγανιού και χρονολογούνται στην Πρωτοκυκλαδική ΙΙ περίοδο ( π.χ.). Στα βασικά στοιχεία αυτών των μορφών, διακρίνεται ένα είδος εμβόλου στην ελαφρώς ανασηκωμένη πλώρη, οι σειρές κουπιών εκατέρωθεν του σκάφους και η ογκώδης ανασηκωμένη πρύμνη.

6 Yacht &Yacht Designing 6 Εικόνα 1.1.1: Αναπαράσταση αρχαίου πλοίου Με την πάροδο των αιώνων, η εξέλιξη αφορά κυρίως σε αλλαγές στο μέγεθος (για να υπάρχει δυνατότητα μεταφοράς) και στη ταχύτητα των σκαφών (με αύξηση των αριθμών των κουπιών). Όμως, ο τρόπος ναυπήγησης σε συνδυασμό με τη χρήση ξύλου, καθώς και η ελικτική ικανότητα, δεν επέτρεψαν την αύξηση του μήκους πέρα από ένα όριο, με συνέπεια την ανάπτυξη πολύκωπων πλοίων την περίοδο π.χ. Ταυτόχρονα, παρατηρείται για πρώτη φορά ο διαχωρισμός εμπορικών και πολεμικών πλοίων. Τα πολεμικά πλοία, για λόγους ευελιξίας ήταν ελαφρά, στενά και χαμηλά σκάφη. Διέθεταν έμβολο στην πλώρη ως επιθετικό όπλο, υπερυψωμένο κατάστρωμα, που προαναγγέλλει τη δεύτερη σειρά κουπιών καθώς και (λίγο αργότερα) την παρεξειρεσία (προεξοχή των πλευρών για την τοποθέτηση των κουπιών). Οι ανάγκες της νέας πολεμικής τακτικής του εμβολισμού οδήγησαν στην καθιέρωση των πολύκωπων πλοίων, τα οποία αποδείχθηκαν πιο γρήγορα και ευέλικτα, αφού το μήκος τους ήταν τουλάχιστον το μισό. Τα πιο κοινά πολεμικά πλοία την εποχή αυτή είναι η τριακόντορος και η πεντηκόντορος, με τριάντα και πενήντα κουπιά αντίστοιχα, διατεταγμένα σε μία ή δύο σειρές, οπότε και ονομάζονταν μονήρη και διήρη. Αντίθετα τα εμπορικά σκάφη που χρειάζονταν όγκο για μεταφορική ικανότητα, ήταν φαρδύτερα, ψηλότερα και βαθύτερα. Είχαν λιγότερους κωπηλάτες και μεγαλύτερη επιφάνεια ιστίων. Τα σκάφη αυτά ήταν γνωστά ως "στρογγυλά" ενώ τα πολεμικά ως "μακραί νήες". Από τον 8ο έως τον 6ο αι. π.χ. οι "μακραί νήες" συνέχισαν να εξελίσσονται με αποκορύφωμα τη δημιουργία των τριηρών, που κατά πάσα πιθανότητα ναυπηγούνταν στην Κόρινθο. Το κορυφαίο αυτό πλοίο καθιερώθηκε στη συνέχεα σε όλα τα ελληνικά ναυτικά κέντρα. Με συνολικό μήκος μ. και αναλογία μήκους προς πλάτος ένα προς δέκα, οι τριήριεις προωθούνταν από 170 κουπιά και ισάριθμους κωπηλάτες, διατεταγμένους σε τρεις σειρές καθ' ύψος (τους θαλαμίτες, τους ζυγίτες και τους θρανίτες). Στους Ελληνιστικούς χρόνους, οι ισορροπίες δυνάμεων μετατοπίζουν την ναυτική ισχύ από την Ελλάδα στην Αίγυπτο των Πτολεμαίων, αλλά και στη Ρόδο, η οποία καθιστούσε την κορυφαία ναυτική δύναμη στο Αιγαίο την εποχή εκείνη. Η ναυπηγική δεν εξελίχθηκε ιδιαίτερα, ωστόσο ναυπηγήθηκαν αξιόλογα πλοία όπως η ναυαρχίδα του Πτολεμαίου του Φιλοπάτορα (3ος π.χ. αιώνας). Τα ιστιοφόρα πλοία Με την πάροδο των χρόνων και την αύξηση των αναγκών, τα κωπήλατα πλοία αντιμετώπιζαν προβλήματα καθώς η κίνησή τους βασίζονταν αποκλειστικά και μόνο στην ανθρώπινη δύναμη. Παρουσιάστηκε, έτσι, ένα άλλο είδος πλωτού, τα ιστιοφόρα. Τα ιστιοφόρα κινούνταν υποβοηθούμενα από ιστία, πανιά δηλαδή

7 7 Πτυχιακή εργασία Όλγα Διαμάντω Φαφουτάκη τοποθετημένα κατά τέτοιον τρόπο που, με την βοήθεια του ανέμου, κατάφερναν να σπρώχνουν το πλοίο χωρίς τη χρήση ανθρώπινης δύναμης. Φημολογείται πως με τα ιστία οι Αιγύπτιοι βοηθούσαν τους σκλάβους στη μεταφορά τεράστιων σχεδίων κατά μήκος του Νείλου. Η εμπορική επέκταση στον Εύξεινο Πόντο, γνωστότερη κατά την παράδοση ως Αργοναυτική Εκστρατεία, πραγματοποιήθηκε επίσης με την βοήθεια ιστιοφόρων, όπως και η μετάβαση των Ελλήνων κατά την εκστρατεία της Τροίας, που στηρίχθηκε στη δύναμη των ουριών ανέμων. Η ανακάλυψη της ιστιοπλοΐας (σωστή διαχείριση πολλών πανιών) και της πυξίδας, σε συνδυασμό με την εξέλιξη της ναυπηγικής (σε θέματα ευστάθειας), ήταν οι κύριοι συντελεστές τη επικράτησης των ιστιοφόρων σκαφών. Η πλήρης επικράτηση των ιστιοφόρων επί των κωπήλατων σκαφών επήλθε, πολύ αργότερα, κατά τον 16ο αιώνα, όταν η ανακάλυψη της Αμερικής και οι νέοι θαλάσσιοι δρόμοι που προέκυψαν πέρα από τη Μεσόγειο, εισήγαγαν νέες απαιτήσεις στις οποίες τα κωπήλατα πλοία δεν μπορούσαν πλέον να ανταποκριθούν. Πρέπει να σημειωθεί ότι το 1600, η αισθητική έπαιζε μεγαλύτερο ρόλο στην κατασκευή ενός σκάφους πάρα τα βασικά λειτουργικά χαρακτηριστικά του, όπως η αξιοπλοΐα, η σταθερότητα και η αναλογία του σκελετού του πλοίου. Ακόμη και στα σχέδια δεν χρησιμοποιούσαν γεωμετρία ούτε άλλα σχέδια σαν βοήθεια. Τα σχέδια των πλοίων αυτής της εποχής έμοιαζαν με πολυτελή οχυρωμένα σπίτια, με πλούσιο διάκοσμο και σχέδια. Εικόνα 1.1.2: Απεικόνιση μεσαιωνικού πλοίου Η γέννηση της ιδέας Η πιο σημαντική αλλαγή επήλθε το 1700 μ.χ.. Πιστεύεται ότι η ναυπηγική γεννήθηκε στα βουνά του Περού. Ένας γάλλος αστρονόμος, ονομαζόμενος Pierre Bouguer, ο οποίος δεν είχε κατασκευάσει ένα σκάφος ποτέ καθόλη τη διάρκεια της ζωής του, θεωρείται πως είναι ο πατέρας της ναυπηγικής. Το 1735 το ναυτικό της Γαλλίας και οι επιστημονικές κοινότητες έστειλαν μια εκστρατεία στο Περού για να επιβεβαιώσουν το σχήμα της Γης. Μέχρι τότε δεν είχε ανακαλυφθεί ότι το σχήμα της είναι σφαιρικό και οι επιστήμονες δεν γνώριζαν αν η Γη είναι επίπεδη ή εκτεινόταν

8 Yacht &Yacht Designing 8 στους πόλους της. Σε αυτή την εκστρατεία, που κράτησε 10 ολόκληρα χρόνια, ο Pierre Bouguer και οι συνάδελφοι του μετρούσαν το μήκος του βαθμού του υψομέτρου από της Άνδεις μέχρι τον Ισημερινό. Ήταν κατά τη διάρκεια εκείνου του ταξιδίου που ο Pierre Bouguer έγραψε το βιβλίο Traite du navire (Η επεξεργασία των σκαφών), που είναι γνωστό ως το πρώτο βιβλίο και ο ακρογωνιαίος λίθος της ναυπηγικής και που καθόρισε τις πτυχές της κατασκευής πλοίων. Η θεωρία του μετακέντρου χρησιμοποιείται ακόμη και σήμερα για να μετρηθεί η σταθερότητα των πλοίων. Εικόνα 1.1.3: Το μετάκεντρο στην α. εγκάρσια και β. οριζόντια ευστάθεια Η επίδραση του 'Traite du navire' Το βιβλίο του Pierre Bouguer "Η επεξεργασία των σκαφών", επαναστάτησε στο σχεδιασμό και την κατασκευή των πλοίων. Το ενδιαφέρον για τον ανασχεδιασμό των πλοίων, ενδυναμώθηκε και από την έκρηξη της ανάγκης των ανθρώπων να εξερευνήσουν τις θάλασσες. Η ανακάλυψη και ο εποικισμός νέων εδαφών ήταν η βασική δραστηριότητα κάθε επαρχιακής πόλης. Η χρήση, έτσι, της επιστήμης στην κατασκευή σκαφών, έγινε εκτενής και αυξανόμενη με σημαντικές ναυπηγικές δυνάμεις την Αγγλία, τη Γαλλία, την Ισπανία και την Ιταλία. Σε σχετικά σύντομη χρονική περίοδο, η ναυπηγική εξελίχθηκε στον πιο περιζήτητο κλάδο, οδηγώντας σε μια ξαφνική εισροή ατόμων στο πεδίο της, από ξυλουργούς μέχρι υψηλά μέλη των επιστημονικών κοινωνιών, που αναζητούσαν κέρδη μέσω αυτής. Η κάμψη της ανάπτυξης ναυπηγικής Στα τέλη του 1700 μ.χ. η ραγδαία ανάπτυξη της ναυπηγικής σταμάτησε. Η Γαλλική επανάσταση και ο πόλεμος του Ναπολέοντα ανέκοψαν την εκτεταμένη έρευνα και τα κέντρα εξάσκησης. Αυτή η ξαφνική και ατυχής έκβαση δεν συντέλεσε το τέλος της ναυπηγικής, αλλά αποτέλεσε ένα βήμα προς την καινούργια εποχή της. Η Βρετανία, που ξεχώρισε στην εποχή των δοκιμών, βρέθηκε ξαφνικά στη θέση ισχύος. Η βιομηχανική επανάσταση το 1800 μ.χ. που έγινε στην Αγγλία, ανέδειξε

9 9 Πτυχιακή εργασία Όλγα Διαμάντω Φαφουτάκη την καινούργια αυγή της ναυπηγικής. Με τις νέες τεχνολογίες και τη γνώση του σχεδιασμού πλοίων, η Βρετανία έγινε η αδιαμφισβήτητη ναυτική δύναμη. Στη συνέχεια οι Βρετανοί ανακάλυψαν την ατμομηχανή και την χρήση μετάλλου στην κατασκευή των πλοίων και έφεραν την ναυπηγική σε μια μοντέρνα εποχή. Μηχανοκίνητα Οι επαναστατικές εφευρέσεις, εντός μικρού σχετικά χρονικού διαστήματος κατά τον 19ο αιώνα, οδήγησαν στον τύπο του μηχανοκίνητου πλοίου και στη συνέχεια στη σύγχρονη εποχή της Ναυπηγικής. Ενώ στις δύο προηγούμενες εποχές το υλικό κατασκευής των πλοίων ήταν το ξύλο, στην εποχή των μηχανοκίνητων υλικό κατασκευής πλέον ήταν ο χάλυβας, υλικό που έμελλε να προσφέρει τεράστιες δυνατότητες στη περαιτέρω εξέλιξη. Οι κύριες εφευρέσεις που μετέβαλαν ριζικά την όψη του πλοίου είναι η ατμομηχανή, η έλικα, η φθηνή παραγωγή του χάλυβα, το ραντάρ, το πυροβόλο γραμμωτής (εσωτερικά) κάνης, τα εκρηκτικά βλήματα πυροβόλου, η τορπίλη και οι πύραυλοι. Αν και οι τέσσερις τελευταίες εφευρέσεις είναι καθαρά πολεμικά μέσα, εντούτοις πρωτοστάτησαν στην εξέλιξη της ναυπηγικής. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι οι Γάλλοι με το ξύλινο πολεμικό τους πλοίο Gloire, του οποίου τα πλευρά κάλυπταν με χαλύβδινο θώρακα, προκειμένου να το προστατεύσουν από τα επικίνδυνα βλήματα του εχθρού (που εκτοξεύονταν από μακρινή απόσταση χάρις στη γραμμωτή κάνη). Ακόμη, αυτές οι αλλαγές στην κατασκευή των πλοίων προέκυψαν και από μια σειρά άλλων προβλημάτων που συνόδευαν την εξέλιξή τους. Με τη τοποθέτηση της ατμομηχανής, για παράδειγμα, οι πυρκαγιές των ιστίων από τους εξερχόμενους των καπνοδόχων σπινθήρες ήταν αναπόφευκτες. Έτσι όχι μόνο τα ιστία καταργήθηκαν σύντομα αλλά και τα καταστρώματα και οι υπερκατασκευές αντικαταστάθηκαν από χαλύβδινα. 1.2 Βασικές Ναυπηγικές Έννοιες Η θαλάσσια μεταφορά αποτελούσε και αποτελεί το μεγαλύτερο ποσοστό του παγκόσμιου εμπορίου, καθώς οι ποσότητες εμπορευμάτων που μπορεί να υποστηρίξει είναι τεράστιες. Παρ' όλα αυτά, η χρήση των πλοίων δεν αρκείται μόνο στην μεταφορά. Πλοία και άλλες θαλάσσιες κατασκευές χρησιμοποιούνται, για παράδειγμα, για την εξόρυξη του πλούτου του υπεδάφους. Η μελέτη, ο σχεδιασμός, η κατασκευή, η συντήρηση και η λειτουργία, είναι μερικά από τα πιο σημαντικά στοιχεία στην ναυπηγική, με το ναυπηγό να έχει πρωταρχικό ρόλο στη μελέτη, ανάπτυξη και υλοποίησή τους. Ο ρόλος του 'αρχιτέκτονα σκαφών' και του πεδίου δραστηριοτήτων του θα συζητηθεί και στη συνέχεια της εργασίας, μετά τα βασικά μέρη και έννοιες της ναυπηγικής να περιγράφονται σε αυτή την ενότητα Όλα τα ορατά μέρη του πλοίου, δηλαδή από την ίσαλο και πάνω, λέγονται έξαλα (freeboard), σε αντίθεση με τα αυτά που βρίσκονται από την ίσαλο γραμμή και κάτω, που καλούνται ύφαλα (bottom). Η πλευρική επιφάνεια των εξάλων προς τη πλώρη που καμπυλώνει (εσωκοίλωμα), καλείται παρειά ή μάσκα (bow) ενώ η

10 Yacht &Yacht Designing 10 αντίστοιχη στη πρύμη λέγεται ισχίο ή γοφός (quarter). Διαμήκης γραμμή (central line), ονομάζεται η νοητή εκείνη γραμμή που χωρίζει το πλοίο σε δύο ίσα μέρη από πλώρη μέχρι πρύμη, σε δεξιό (starboard) και αριστερό (port) μέρος από όπου προέρχεται και ο όρος 'διαμήκης άξονας'. Από ναυπηγικής πλευράς, τα δύο αυτά μέρη/πλευρές ενώνονται στο κάτω μέρος με την τρόπιδα ή καρένα (λεπτομέρειες παρακάτω), η οποία στη μεν πλώρη καταλήγει στη στείρα ή κοράκι εις δε τη πρύμη στο ποδόστημα (stern). Ευκολονόητο είναι ότι η διαμήκης γραμμή ενώνει τα άνω ακραία σημεία της στείρας και του ποδοστήματος. Η επ αυτής της διαμήκους οριζόμενη επιφάνεια, καλείται κατάστρωμα ή κουβέρτα (deck), το οποίο διακρίνεται σε σε κατώτατο (lower deck), μέσο (middle deck), κύριο (main deck), και ανώτατο (upper deck) (όχι απαραίτητα όλα σε ένα πλοίο). Όλες οι κατασκευές από το ανώτατο ή κύριο κατάστρωμα καλούνται υπερκατασκευές ή υπερκατασκευάσματα (superstructures). Η υπερκατασκευή στη πλώρη ονομάζεται πρόστεγο ή καμπούνι (forecastle). Η υπερκατασκευή στο μέσον ονομάζεται μεσόστεγο ή γέφυρα (bridge) και εκείνη της πρύμης επίστεγο ή πούπι (poop). Το εσωτερικό του πλοίου, ανάλογα με το τύπο του, χωρίζεται σε κύτη ή αμπάρια (holds), ή σε δεξαμενές (tanks) για φορτίο και εφόδια (πχ καύσιμα, νερό, έρμα κλπ), στο μηχανοστάσιο (engine room), στο λεβητοστάσιο (stokehold), στο αντλιοστάσιο (pumps room) μόνο για τα δεξαμενόπλοια και στα διαμερίσματα του πληρώματος (crew quarters). Επίσης για λόγους ασφαλείας υπάρχουν οι δεξαμενές ζυγοστάθμισης πλώρης (fore-peak tank) και πρύμης (after-peak tank). Στην υπερκατασκευή της "γέφυρας" φέρονται σχεδόν το σύνολο των Ναυτιλιακών οργάνων, το διαμέρισμα του Πλοιάρχου και των Αξιωματικών του πλοίου, οι τραπεζαρίες και η κουζίνα του πλοίου. Τέλος τα πλοία φέρουν διάφορους μηχανισμούς, όπως πηδαλιουχίας (steering gear), φορτοεκφορτώσεων (cargo winches), αγκυροβολίας (capstan), σωστικούς, ιστιοφορικούς, πτερύγια κ.ά. Στη συνέχεια περιγράφονται αναλυτικότερα βασικά μέρη και όροι των πλοίων. Γάστρα Το τµήµα του σκάφους, που περικλείεται από το εξωτερικό περίβληµα (Shell) και καλύπτεται από ένα συνεχές υδατοστεγές κατάστρωµα και βρίσκεται έξω από το νερό στη κανονική οριζόντια θέση ισορροπίας του πλοίου σε ήρεµο νερό, ονοµάζεται γάστρα (Hull). Μερικές φορές χρησιμοποιείται ο όρος γάστρα, για να εκφραστεί ο όγκος του κατώτατου τµήµατος του πλοίου, που βρίσκεται µέσα στο νερό (λέγεται και πυθμένας). Εκτός από το συνεχές υδατοστεγές κατάστρωµα, ένα σκάφος µπορεί να έχει και άλλα καταστρώµατα (Decks) µη υδατοστεγανά, καθώς επίσης και υπερκατασκευές (Superstructures). Για λόγους ασφαλείας, τα περισσότερα πλοία είναι διπύθμενα (double bottoms), δηλαδή διαθέτουν δύο πυθμένες. Επιφάνεια αναφοράς (molded surface) Η γάστρα του πλοίου εκτός από τη πραγματική της επιφάνεια, θεωρείται ότι έχει και µια ιδεατή επιφάνεια την οποία ονοµάζουµε επιφάνεια αναφοράς. Στα συγκολλητά και καρφωτά µεταλλικά πλοία η επιφάνεια αναφοράς είναι εκείνη που ορίζεται από την εσωτερική επιφάνεια του κελύφους του σκάφους ή της εξωτερική άκρη των νοµέων κατασκευής. Στα ξύλινα πλοία η επιφάνεια αναφοράς είναι εκείνη που ορίζεται από την εξωτερική πλευρά της ξύλινης επένδυσης.

11 11 Πτυχιακή εργασία Όλγα Διαμάντω Φαφουτάκη Στο σχέδιο, καθώς επίσης και στην ναυπηγική σάλα "χαρακτήριο", η επιφάνεια αναφοράς παριστάνεται µε το σχέδιο των ναυπηγικών γραµµών. Επίσης οι διαστάσεις είναι "molded dimensions" δηλαδή ορίζονται πάνω στην επιφάνεια αναφοράς. Εικόνα 1.2.1: Απεικόνιση Γάστρας Τρόπιδα (keel) Η τρόπιδα είναι το κατώτερο µέρος του πλοίου, πάνω στην οποία πραγματοποιείται η ναυπήγηση αυτού. Στα µεγάλα µεταλλικά πλοία, αποτελείται από µια σειρά ελασµάτων στο κεντρικό πυθµένα, µε πάχος µεγαλύτερο από αυτό των υπολοίπων ελασµάτων του εξωτερικού περιβλήµατος και είναι κατά κανόνα επίπεδη (Flat keel). Στα µικρά πλοία ξύλινα, πλαστικά ακόµη και μεταλλικά αποτελείται από δοκό ξύλινη ή µεταλλική ή πλαστική ιδιοκατασκευή και ονοµάζεται όρθια τρόπιδα. Βασικό επίπεδο αναφοράς Πρόκειται για το οριζόντιο επίπεδο που διέρχεται από την εσωτερική επιφάνεια ή τη πάνω όψη του ελάσµατος της επίπεδης τροπίδας. Βασική γραµµή αναφοράς (molded base line), είναι η ευθεία γραµµή που προκύπτει από τη προβολή του ίχνους της τοµής του βασικού επιπέδου αναφοράς επάνω στο διαµήκες επίπεδο συµµετρίας ή επάνω σε οποιοδήποτε εγκάρσιο επίπεδο. Στα µεγάλα κυρίως πλοία τα οποία σχεδιάζονται χωρίς διαγωγή, η γραµµή της τρόπιδας είναι παράλληλη µε τη έµφορτη ίσαλο σχεδίασης και σ αυτή τη περίπτωση ταυτίζεται µε τη βασική γραµµή. Υπάρχουν όµως και οι περιπτώσεις σχεδίασης σκαφών µε διαγωγή (π.χ. ρυµουλκών), όπου δεν υπάρχει ταύτιση της γραµµής τρόπιδας με τη βασική γραµµή. Λόγω της ιδιαίτερης σηµασίας που έχει η βασική γραµµή για τη κατασκευή του σκάφους, ονοµάζεται και γραµµή κατασκευής.

12 Yacht &Yacht Designing 12 Εικόνα 1.2.2: Γραμμή κατασκευής Ίσαλος (water line) Η τοµή της επιφάνειας της θάλασσας (ευρισκόµενη σε ηρεµία) µε την επιφάνεια αναφοράς του πλοίου µας δίνει την ίσαλο. Ίσαλος γραµµή θέρους ή έµφορτη ίσαλος σχεδίασης (Design water line D. WL) στην οποία σύµφωνα µε τους υπολογισµούς που γίνονται κατά τη σχεδίαση, θα πλέει το πλοίο στη κατάσταση πλήρους φόρτωσης. Σ αυτή αντιστοιχεί το µέγιστο επιτρεπόµενο βύθισµα από τους νηογνώμονες κατά το θέρος, όταν το σκάφος είναι ζυγοσταθμισμένο. Η ίσαλος γραµµή θέρους θεωρείται ως ίσαλος κατασκευής ή ίσαλος υπολογισµού του πλοίου διότι εκείνη, η οποία λαµβάνεται σαν βάση για τη µελέτη του σκάφους. Παρίσαλοι Οι ίσαλοι παράλληλοι µε την έµφορτη ίσαλο σχεδίασης. Πρωραία κάθετος ή πρωραία όρθια (Forward perpendicular) Η κατακόρυφη που διέρχεται από την τοµή: α) της ισάλου σχεδίασης, β) του κεντρικού επιπέδου και γ) της εσωτερικής όψης του περιβλήματος της πρώρας του πλοίου. Πρυµναία κάθετος ή πρυµναία όρθια (After perpendicular) Η γραµµή που διέρχεται συνήθως από τη κεντρική γραμμή του άξονα του πηδαλίου (Εικ α). Όταν όµως η κεντρική γραμμή του άξονα του πηδαλίου απέχει από την ακραία πρυμναία κάθετο περισσότερο από το 0,04 της αποστάσεως µεταξύ της πρωραίας καθέτου και της ακραίας πρυµναίας καθέτου, ή όταν ο άξονας του πηδαλίου δεν είναι κατακόρυφος, τότε σαν πρυμναία κάθετο λαµβάνουµε τη κάθετο η οποία απέχει από την ακραία πρυµναία κάθετο 0,04 του µήκους µεταξύ πρωραίας και ακραίας πρυµναίας καθέτου (Εικ β).

13 13 Πτυχιακή εργασία Όλγα Διαμάντω Φαφουτάκη Εικόνα 1.2.3: Απεικόνιση πρώρας α. χαλύβδινου και β. ξύλινου σκάφους Εικόνα 1.2.4: Πρυμναία κάθετος ανάλογα με την απόσταση του άξονα του πηδαλίου από την ακραία πρυμναία κάθετο (πάνω :a<0.04l, κάτω:a>0.04l)

14 Yacht &Yacht Designing 14 Μεσαία κάθετος Νοείται η κάθετος η οποία βρίσκεται στο µέσο της αποστάσεως μεταξύ της πρυμναίας και της πρωραίας καθέτου. Ακραία πρυμναία κάθετος Με τον όρο ακραία πρυμναία νοείται η κατακόρυφη η διερχόμενη από το σηµείο τοµής: α) της ισάλου γραµµής θέρους, β) του κεντρικού επιπέδου και γ) της εσωτερικής όψης του περιβλήματος της πρύµνης. Σε ειδικές περιπτώσεις, όπως στα πολεµικά πλοία, σαν ακραία πρυμναία κάθετος λαµβάνεται και η πρυμναία κάθετος. Περισσότεροι χρήσιμοι όροι για την αναγνώριση των μέρων ενός πλοίου περιγράφονται στο παράρτημα, ενώ οι απαραίτητοι σχεδιαστικοί όροι παρουσιάζονται στη συνέχεια. 1.3 Διαχωρισμός Πλοίων Τα είδη των πλοίων καλύπτουν μεγάλο εύρος, ανάλογα με το είδος του φορτίου, τη χρήση τους, τις αποστάσεις που ταξιδεύουν, το μέγεθος και τα χαρακτηριστικά τους κ.ά. Η ανάγκη μεταφοράς μεγάλων ποσοτήτων εμπορευμάτων σε μικρές και μεσαίες αποστάσεις, αλλά κυρίως για υπερατλαντικά ταξίδια, κατέστησε την ανάγκη εξέλιξης και διαμόρφωσης του κύριου μέσου που χρησιμοποιείται για τέτοιες μεταφορές, των πλοίων. Με βάση αυτό το γεγονός, προέκυψε η κατασκευή πλοίων κάθε μορφής και μεγέθους. Η μορφή, το μέγεθος και ο ειδικός εξοπλισμός είναι τα στοιχεία που καθορίζουν τον τύπο ή την κατηγορία του πλοίου, γεγονός που μας δίνει την δυνατότητα να τα κατατάξουμε σε μικρότερες ομοειδείς ομάδες προκειμένου να μπορούν να μελετηθούν καλύτερα. Ακόμη, κύρια κριτήρια κατάταξης των ειδών σε κατηγορίες είναι το υλικό της κατασκευής, το είδος και η περιοχή των μεταφορών, το μέσο πρόωσης και κυρίως ο σκοπός και η αποστολή που εξυπηρετούν. Είναι εύκολο να αντιληφθεί κανείς ότι στην κατηγοριοποίηση αυτή έχει συμβάλλει ιδιαίτερα η βιομηχανική ανάπτυξη, καθώς υπάρχει ένα διαφορετικό είδος πλοίου για κάθε προϊόν. Μαζί με τη βιομηχανική ανάπτυξη, ένας αριθμός παραγόντων, όπως οι ανθρώπινες ανάγκες ανά χρονολογική περίοδο, συνετέλεσε στη μεγάλη ποικιλία ειδών πλοίων που συναντάται σήμερα. Μια βασική κατηγοριοποίηση των πλωτών μέσων, παρουσιάζεται σε αυτή την ενότητα, η οποία περιλαμβάνει έναν γενικό διαχωρισμό των εμπορικών πλοίων σε τέσσερις μεγάλες κατηγορίες: 1. Φορτηγά Είναι πλοία που χρησιμοποιούνται για τη μεταφορά διαφόρων φορτίων τα οποία μπορεί να είναι: Στέρεα (χύδην ή τυποποιημένα) Υγρά και υγροποιημένα Μικτά (στέρεα και υγρά μαζί) 2. Επιβατηγά

15 15 Πτυχιακή εργασία Όλγα Διαμάντω Φαφουτάκη Είναι πλοία τα οποία χρησιμοποιούνται για τη μεταφορά κυρίως επιβατών. Παράλληλα έχουν διαμορφωθεί έτσι, ώστε να μπορούν να μεταφέρουν και οχήματα (τουλάχιστον σε ένα συγκεκριμένο χώρο), καθώς και μικρές ποσότητες εμπορευμάτων. 3. Ειδικού προορισμού Είναι πλοία τα οποία χρησιμοποιούνται για ειδικούς σκοπούς όπως είναι η αλιεία, οι επιστημονικές έρευνες, η τοποθέτηση καλωδίων, η αναψυχή κτλ. 4. Βοηθητικής Ναυτιλίας Είναι πλοία και πλωτά ναυπηγήματα τα οποία είτε κατασκευάστηκαν για να χρησιμοποιούνται σε συγκεκριμένες περιοχές π.χ. ποτάμια ή λίμνες, είτε έχουν σκοπό να βοηθούν και να εξυπηρετούν τις ανάγκες και τις λειτουργίες των πλοίων των άλλων κατηγοριών. Τέτοια πλοία είναι τα ρυμουλκά, τα ναυαγοσωστικά, οι πλοηγίδες, οι φορτηγίδες κλπ. Οι πληροφορίες των ενοτήτων του κεφαλαίου 1, παρέχουν ένα γενικό υπόβαθρο για τον κλάδο της ναυπηγικής, την ιστορική εξέλιξη και τη χρησιμότητά της, αλλά και πιο συγκεκριμένα στοιχεία για τα είδη πλοίων που χρησιμοποιούνται και τη ναυπηγική ορολογία. Το ακόλουθο κεφάλαιο, επικεντρώνεται στην κατηγορία των σκαφών αναψυχής (yachts) με τα σχεδιαστικά στοιχεία τους, περιλαμβάνοντας χαρακτηριστικά στοιχεία τους, σύντομη ιστορική αναδρομή της εξέλιξής τους, αλλά και το yachting και το χώρο της αγοράς σκαφών.

16 Yacht &Yacht Designing 16 Κεφάλαιο 2: Σκάφη Αναψυχής Ως σκάφος αναψυχής νοείται κάθε σκάφος παντός τύπου, ανεξαρτήτως συστήματος προώσεως, με μήκος γάστρας από 2,50 έως 24 μέτρα, μετρούμενο σύμφωνα με το κατάλληλο εναρμονισμένο πρότυπο, το οποίο παρουσιάζεται για αθλητισμό και αναψυχή. Τα σκάφη αναψυχής μπορούν να διατίθενται στην αγορά και να μπαίνουν σε λειτουργία με το σκοπό για τον οποίο προορίζονται, μόνο εφ' όσον δεν θέτουν σε κίνδυνο την ασφάλεια και την υγεία προσώπων, πραγμάτων ή το περιβάλλον, όταν έχουν ναυπηγηθεί και συντηρούνται όπως πρέπει. Κάθε σκάφος θα πρέπει να φέρει στη γάστρα του αναγνωριστικό αριθμό ο οποίος θα περιλαμβάνει τις ακόλουθες πληροφορίες: Κωδικό κατασκευαστή, χώρα κατασκευής, ένα και μόνο αύξοντα αριθμό, έτος κατασκευής και έτος μοντέλου. 2.1 Κατηγορίες και διαφορές σκαφών αναψυχής Τα σκάφη αναψυχής χωρίζονται σε διάφορες κατηγορίες, ανάλογα με το μέγεθος, το σκοπό χρήσης τους κλπ, βάσει του σκεπτικού που περιγράφηκε στην προηγούμενη ενότητα. Στην περίπτωση των σκαφών αναψυχής, σκοπός θεωρείται το φάσμα των αναγκών και των επιθυμιών του κάθε εν δυνάμει ιδιοκτήτη. Φυσικά για να επιτευχθεί το απόλυτο σκάφος, βασισμένο στις επιθυμίες του κάθε ιδιοκτήτη, πέρα από τα είδη ως κύριο κριτήριο, τον σημαντικότερο ρόλο έχει ο σχεδιαστής, που θα προσαρμόσει την επιθυμίες του ιδιόκτητη με τις βασικές αρχές της ναυπηγικής. Υπάρχουν τέσσερις συνολικώς κατηγορίες σχεδιασμού: - Στην 1 η κατηγορία, εντάσσονται τα σκάφη που είναι εν γένει σχεδιασμένα για να πραγματοποιούν ποντοπόρα ταξίδια, στα οποία μπορεί να επικρατούν συνθήκες ανέμου ισχύος πάνω από 8 μποφόρ και σημαντικά ύψη κύματος άνω των τεσσάρων μέτρων. - Στην 2 η κατηγορία, εντάσσονται τα σκάφη που είναι σχεδιασμένα για ταξίδια ανοικτού πελάγους, όπου μπορεί να υπάρξουν συνθήκες ανέμου ισχύος έως και 8 μποφόρ και σημαντικά ύψη κύματος έως και τεσσάρων μέτρων. - Στην 3 η κατηγορία, εντάσσονται τα σκάφη που είναι σχεδιασμένα για παράκτια ταξίδια, μεγάλους κόλπους, εκβολές ποταμών, λίμνες και ποτάμια, όπου μπορούν να επικρατούν συνθήκες ανέμου ισχύος έως και 6 μποφόρ και σημαντικά ύψη κύματος έως και 0,5 μέτρο. - Στην 4 η κατηγορία, εντάσσονται τα σκάφη που είναι σχεδιασμένα για ταξίδια σε μικρές λίμνες, ποτάμια και διώρυγες, όπου μπορεί να εμφανισθούν συνθήκες ανέμου ισχύος έως και 4 μποφόρ και σημαντικά ύψη κύματος έως και 0,5 μέτρο. Τα σκάφη κάθε επιμέρους κατηγορίας πρέπει να είναι σχεδιασμένα και κατασκευασμένα με τέτοιο τρόπο ώστε να μπορούν να αντιμετωπίζουν τις προαναφερόμενες παραμέτρους, όσον αφορά την ευστάθεια, την άντωση και τις υπόλοιπες σχετικές βασικές παραμέτρους, ώστε να μπορούν να έχουν άρτια συμπεριφορά όσον αφορά τη δυνατότητα χειρισμών ανά περίπτωση.

17 17 Πτυχιακή εργασία Όλγα Διαμάντω Φαφουτάκη Πέρα από τη κατηγοριοποίηση με βάση το σχεδιασμό των σκαφών αναψυχής, μπορούμε να τα κατηγοριοποιήσουμε και σύμφωνα με τον τρόπο πλεύσης τους σύμφωνα με τις ακόλουθες τρείς κατηγορίες. Sailing Yachts Motor Yachts Catamaran Sailing Yachts Τα ιστιοπλοϊκά σκάφη είναι πολύ δημοφιλή. Το κύριο μέσο πρόωσης είναι τα πανιά (αλλά διαθέτουν για κάθε ενδεχόμενο και μια μηχανή, η ισχύς της οποίας μάλιστα δεν είναι αμελητέα). Τα εν λόγω σκάφη προσφέρονται για διακοπές, σαφώς πιο οικονομικές από αυτές του μηχανοκίνητου, δεδομένου πως δε σπαταλούν μεγάλη ποσότητα καυσίμων. Η κατασκευαστική τους φιλοσοφία είναι εντελώς διαφορετική από αυτή των ταχυπλόων ενώ παράλληλα και πολύ ασφαλή. Υπάρχουν διάφοροι τύποι ιστιοπλοϊκών και διάφορα μεγέθη. Το ιστιοπλοϊκό σκάφος που παρουσιάζεται στη συνέχεια, ως χαρακτηριστικό και δημοφιλές παράδειγμα, είναι γαλλικό και προέρχεται από το ναυπηγείο Beneteau. Τα ιστιοπλοϊκό αυτό σκάφος αναπτύσσεται σε δύο καταστρώματα, το κύριο και το κατώτερο. Κύριο κατάστρωμα Στο κύριο κατάστρωμα είναι εγκατεστημένο το σύστημα πηδαλιουχίας και πλοήγησης καθώς επίσης και τα κατάρτια που αναπτύσσονται τα πανιά. Πρίμα βρίσκεται το πιλοτήριο με τη μεγάλη ρόδα πλοήγησης, τα όργανα λειτουργίας και ελέγχου της μηχανής και τα όργανα ναυσιπλοΐας. Ο κύριος χώρος για τους επιβάτες των ιστιοπλοϊκών σκαφών είναι το κόκπιτ, το οποίο αναπτύσσεται μπροστά ακριβώς από το πιλοτήριο και αποτελείται από δύο καναπέδες που περιβάλλουν ένα πρακτικό τραπέζι. Ο χώρος είναι υπενδεδυμένος από ξύλο teak που είναι πολύ ανθεκτικό αντιολισθητικό και καλαίσθητο. Από πλώρα μέχρι πρίμα, βρίσκονται διάφοροι μηχανισμοί που εξυπηρετούν στον χειρισμό των ιστίων όπως βιντζιρέλα, βαγονάκια, ράουλα, τροχαλίες κλπ. Σχετικά με τα πανιά και τον τρόπο λειτουργίας τους η μεγίστη ή μαΐστρα είναι ιδιαίτερα ανθεκτική και ευλύγιστη και καλύπτει μια μεγάλη γκάμα ανέμου. Η μεγίστη δεν προσφέρει μόνο ώθηση στο σκάφος, αλλά δίνει και κατευθυντήριο έλεγχο, ιδιαίτερα με το πίσω μέρος της που ονομάζεται αετός. Η μέγιστη λειτουργεί αμοιβαία με τη τζένοα, η οποία είναι επίσης σημαντική, γιατί δίνει ένα αρκετά μεγάλο μέρος της δύναμης που ωθεί το σκάφος. Το μπαλόνι είναι ένα πανί ελεύθερο που ανοίγει και εκτείνεται παίρνοντας διαφορετικά σχήματα, ενώ έχει συνήθως φωτεινά χρώματα και προσφέρει στο σκάφος ταχύτητα. Κατώτερο κατάστρωμα Στο κατώτερο κατάστρωμα βρίσκονται εγκατεστημένες οι καμπίνες τα λουτρά/w.c., το σαλόνι, η τραπεζαρία, η κουζίνα και το μηχανοστάσιο. Το συγκεκριμένο σκάφος διαθέτει τρεις καμπίνες με δυνατότητα φιλοξενίας έως έξι ατόμων. Εξαιτίας της κατασκευαστικής τους διάταξης, τα ιστιοπλοϊκά σκάφη σε αντίθεση με τα

18 Yacht &Yacht Designing 18 μηχανοκίνητα διαθέτουν ζωτικούς χώρους, όπως το καθιστικό και η κουζίνα, ένα κατάστρωμα πιο κάτω και οι σχεδιαστές καλούνται να προσδώσουν το περισσότερο φυσικό φως και εξαερισμό. Αυτό επιτυγχάνεται, καταρχήν, με πολλά παράθυρα και κατά δεύτερον με ναυπηγικές γραμμές που έχουν υψηλές υπερκατασκευές και περιμετρικές γυάλινες επιφάνειες. Το συγκεκριμένο μοντέλο, διαθέτει επαρκή φυσικό φωτισμό. Στο σαλόνι πέρα από τις βασικές ανέσεις, προσφέρονται ηχοσύστημα και τηλεόραση. Όσο για την επιπλοσύνθεση της κουζίνας, παρόλο το μικρό χώρο που καταλαμβάνει, έχει τέτοιο σχεδιασμό και μηχανισμούς, που την καθιστούν πολύ πρακτική, με επαρκείς αποθηκευτικούς χώρους. Το μηχανοστάσιο βρίσκεται ενδιάμεσα από τις δύο πρυμνιές καμπίνες, από τις οποίες είναι προσβάσιμο, καθώς επίσης και από την μπροστινή του πλευρά. Ο τύπος ιστιοφόρων σκαφών αναψυχής, περιλαμβάνει υποκατηγορίες, με βάση κυρίως την διάταξη των ιστίων τους. Οι υποκατηγορίες είναι: Sloop: αποτελούνται από έναν συνδυασμό Ολλανδικού και γαλλικού σκάφους, με το πιο κοινό τους χαρακτηριστικό, ένα κατάρτι και δυο ιστία (κεντρικό (mainsail), μπροστινό (foresail)). Το απλό του σχήμα είναι και το πιο αποτελεσματικό στον άνεμο, καθώς το κοντάρι στήριξης του πανιού (boom), ταλαντεύεται ανάλογα με την διεύθυνση του αέρα χρησιμοποιώντας τον κατάλληλο χειρισμό. Εικόνα 2.1.1: Σκάφος τύπου: sloop (αριστερά) και cutter (δεξιά) Ketches: παρόμοιο κόψιμο με τα sloop με μοναδική διαφορά τους ένα δεύτερο μικρότερο κατάρτι που είναι τοποθετημένο εμπρός του άξονα του πηδαλίου. Cutters: είναι κατασκευασμένο από ένα κατάρτι και ένα κεντρικό πανί. Η μεγαλύτερη πλώρη που έχει του δίνει την δυνατότητα να στηρίξει τα δυο μπροστινά πανιά στο πρόβολό του. Είναι πολύ καλά σχεδιασμένο για ταξίδια με δυνατούς ανέμους και σπάνια χρησιμοποιείται για αγωνιστικούς σκοπούς.

19 19 Πτυχιακή εργασία Όλγα Διαμάντω Φαφουτάκη Εικόνα 2.1.2: Σκάφος τύπου Ketch Cat boat: η απλούστερη μορφή ιστιοπλοϊκού με ένα μόνο κατάρτι και ένα μόνο ιστίο με το κατάρτι τοποθετημένο προς τα πλώρα του σκάφους Εικόνα 2.1.3: Σκάφος τύπου: ΠΑΝΩ ketch (αριστερά), yawl (δεξιά), ΚΑΤΩ: scooner (αριστερά), gaffer (δεξιά) Yawls: Το yawl έχει και αυτό δύο κατάρτια και η διαφορά του με το ketch είναι ότι το πρυμνιό κατάρτι του είναι τοποθετημένο πίσω του άξονα του πηδαλίου.

20 Yacht &Yacht Designing 20 Schooners: Διαμορφώνεται από δυο ή περισσότερα κατάρτια και το δεύτερο έχει το ίδιο ύψος με το κεντρικό. Τα πιο εκσυγχρονισμένα έχουν στην κορυφή του καταρτιού της πλώρης ένα τετράγωνο πανί. Gaffers: Αυτά τα πλοία ξεχωρίζουν από τα άλλα καθώς τα πανιά τους είναι κατασκευασμένα με τέσσερις γωνίες. Υπάρχει ένα κοντάρι κοντά στην κορυφή (gaff) που αποτρέπει το πανί να πάρει τριγωνικό σχήμα. Επίσης σημαντικό είναι να τονισθεί ότι αυτά τα σκάφη έχουν 25% παραπάνω ιστία από τα υπόλοιπα ιστιοπλοϊκά. Motor yachts: Τα μηχανοκίνητα σκάφη αναψυχής είναι η δημοφιλέστερη κατηγορία και η ποικιλία ειδών τους είναι ανεξάντλητη. Είναι επίσης τα πιο άνετα, αφού διαθέτουν, κυρίως στα μεγάλα μεγέθη, χώρους αντίστοιχους με αυτούς μιας πολυτελούς οικίας. Για την κατασκευή τους δραστηριοποιούνται όλες οι ειδικότητες των μηχανικών όπως ναυπηγοί, αρχιτέκτονες, μηχανολόγοι και ηλεκτρολόγοι και πολλές ειδικότητες τεχνιτών. Τα μηχανοκίνητα σκάφη έχουν συνήθως έναν ή δύο κινητήρες εσωτερικής καύσης, που καίνε καύσιμο ντίζελ ή βενζίνη. Ανάλογα με το μέγεθος του κινητήρα, το κόστος των καυσίμων οδηγεί συχνά τα μηχανοκίνητα σκάφη να έχουν ακριβότερα λειτουργικά έξοδα από τα ιστιοπλοϊκά σκάφη. Στη συνέχεια, περιγράφονται κάποια βασικά στοιχεία ενός αντιπροσωπευτικού σκάφους της κατηγορίας, του πολυτελούς ιταλικού εικοσάμετρου μηχανοκίνητου Azimut, που είναι από τα δημοφιλέστερα παγκοσμίως. Το εν λόγω μοντέλο, είναι κατασκευασμένο από πολυεστέρα και διαθέτει τρία καταστρώματα. Για το εσωτερικό του έχουν χρησιμοποιηθεί αρίστης ποιότητας υλικά όπως για παράδειγμα η ξυλεία του που είναι εξολοκλήρου από κερασιά και επενδύει μεγάλες επιφάνειες και σε συνδυασμό με τα μπεζ υφάσματα και δέρματα ποιότητας, δημιουργείται ένα άκρως εκλεπτυσμένο περιβάλλον. Γέφυρα (Fly bridge) Για το ανώτερο κατάστρωμα έχει επικρατήσει διεθνώς η ονομασία fly bridge και είναι η δική μας γέφυρα. Στο fly bridge βρίσκεται πάντα ένα πιλοτήριο. Από εκεί και πέρα, στη διάθεση των επιβατών αφιερώνεται το υπόλοιπο κατάστρωμα και ανάλογα με το μήκος του προσφέρονται και οι αντίστοιχες παροχές. Στο μοντέλο ΑΖ 68, πίσω από το πιλοτήριο είναι εγκατεστημένη μια υπαίθρια τραπεζαρία κυκλικού σχήματος και αντικριστά μια επιπλοσύνθεση που περιλαμβάνει ένα μικρό νιπτήρα, ψυγείο και αποθηκευτικό χώρο και ονομάζεται wet bar. Έτσι, ο χώρος αποκτά μια αυτονομία, προς όφελος των επιβατών. Πρίμα, έχει προβλεφθεί χώρος για την τοποθέτηση του βοηθητικού σκάφους. Διατίθενται δύο σκάλες, μια εκ των οποίων επικοινωνεί με το εσωτερικό και η άλλη με τον υπαίθριο χώρο του κυρίου καταστρώματος. Κύριο κατάστρωμα Στο κύριο κατάστρωμα πραγματοποιούνται οι κυριότερες δραστηριότητες αφού σε αυτό είναι εγκατεστημένοι οι βασικότεροι χώροι, όπως η κουζίνα, η τραπεζαρία, το σαλόνι, η υπαίθρια τραπεζαρία, η ζώνη ηλιοθεραπείας και φυσικά το πιλοτήριο. Στο

21 21 Πτυχιακή εργασία Όλγα Διαμάντω Φαφουτάκη ΑΖ 68 η εν λόγω διάταξη θα λέγαμε ότι είναι ιδανική αφού προσφέρονται μεγάλοι ενιαίοι χώροι. Το ναυπηγείο προσφέρει διάφορες εναλλακτικές προτάσεις σχετικά με τη διάταξη των χώρων καθώς επίσης και με τα υλικά και τα υφάσματα. Έτσι είναι δυνατόν να απομονωθεί ο χώρος της κουζίνας ή του πιλοτηρίου και να χρησιμοποιηθούν δερμάτινοι ή υφασμάτινοι καναπέδες αναλόγως βέβαια με τις επιλογές του υποψήφιου πελάτη. Σε άλλα ναυπηγεία, οι δυνατότητες παρεμβολών είναι μεγαλύτερες και όλα εξαρτώνται από την πολιτική του κάθε ναυπηγείου ξεχωριστά. Κατώτερο κατάστρωμα Στο κατώτερο κατάστρωμα βρίσκονται οι καμπίνες, για την ανάπαυση των ταξιδιωτών. Το συγκεκριμένο σκάφος, διαθέτει τέσσερις συνολικά, δύο με διπλό κρεβάτι και δύο με κουκέτες και δυνατότητα άνετης φιλοξενίας οκτώ ατόμων. Η κάθε καμπίνα διαθέτει αυτονομία αφού διαθέτει τα πάντα, όπως ευρύχωρες ντουλάπες και πρακτικές επιπλοσυνθέσεις για αποθήκευση μικροαντικειμένων, ενώ διαθέτουν και φινιστρίνια, με επακόλουθο τον φυσικό φωτισμό. Όλες ανεξαιρέτως διαθέτουν λουτρό/w.c. Επίσης προσφέρεται μία επιπλέον καμπίνα, για το πλήρωμα σε ξεχωριστό χώρο και με διαφορετική πρόσβαση. Στο ίδιο κατάστρωμα βρίσκεται επίσης και το μηχανοστάσιο που φιλοξενεί δύο εσωλέμβιες πετρελαιομηχανές. Ο χώρος του μηχανοστασίου έχει -ή τουλάχιστον οφείλει να έχει- πολύ καλή ηχομόνωση. Ένα σκάφος όπως το συγκεκριμένο μηχανοκίνητο, είναι o απόλυτος ορισμός της κομψότητας, της έμπνευσης και του στυλ. Σε υποκατηγορίες θα μπορούσαν να καταταχτούν τα Performance motor yacht, που έχουν αεροδυναμικό σχήμα για περισσότερη ταχύτητα και τα Luxury yacht που όπως ορίζει και η ονομασία τους, διαθέτουν κάθε είδους εξοπλισμό και άνεση. Η κατηγορία των μηχανοκίνητων σκαφών αναψυχής μπορεί να διαχωριστεί σε επιμέρους υποκατηγορίες: Day sailing yachts: Τα dinghies, όπως ονομάζονται μερικές φορές, είναι μικρού μεγέθους σκάφη, με ανοικτό κατάστρωμα και μικρό χώρο ενδιαίτησης με μήκος που κυμαίνεται από έξι έως εννιά περίπου μέτρα. Συχνά έχουν ανασυρόμενη καρίνα, αλλά δεν έχουν καθόλου καμπίνες ή είναι ημικαμπινάτα, καθώς δεν χρησιμοποιούνται για μεταμεσονύχτια ταξίδια αλλά είναι σχεδιασμένα για ημερήσια χρήση. Πολλές φορές προορίζονται για βοηθητική χρήση εξυπηρετώντας τις ανάγκες των σκαφών αναψυχής, ιστιοπλοϊκών και μηχανοκίνητων Weekender Yachts: Με μήκος άνω των 30 μέτρων, είναι ελαφρώς μεγαλύτερα από τα σκάφη αναψυχής ημέρας και μπορούν να χρησιμοποιηθούν, όπως προδίδει και το όνομα, για ημερήσιες ή διήμερες εξορμήσεις. Παρόλο που το συγκεκριμένο είδος παρέχει και καμπίνα, δεν έχει μεγάλη χωρητικότητα και μπορεί να φιλοξενήσει μέχρι και τρία άτομα. Το Weekender έχει συνήθως διπλή καρίνα, που του επιτρέπει να πλέει σε πολύ ρηχά νερά ή να δένει στην άκρη της παραλίας. Cruiser Yachts: Αυτό το είδος είναι ένας συνδυασμός άνεσης, ταχύτητας και χαμηλού βάρους. Τα cruiser χαρακτηρίζονται από έξυπνο σχεδιασμό, με την πολυτέλεια και την άνεση σαν προτεραιότητα τους. Καμπινάτο, με επαρκή αυτονομία για τη διάνυση μεσαίων υδάτινων δρομολογίων και μήκος από εννιά έως δεκαέξι

22 Yacht &Yacht Designing 22 μέτρα, είναι μια εξαιρετική επιλογή για κάποιον που θέλει να συνδυάσει τα θαλάσσια αθλήματα με την άνετη διαμονή. Ένα τέτοιο σκάφος μπορεί να είναι δίγαστρο (δηλαδή να έχει δυο γάστρες), οπότε προσφέρουν μια πιο αέρινη αίσθηση ( π.χ. catamaran) ή μπορεί να έχει μια γάστρα, οπότε είναι εξοπλισμένο με απλούστερο οδηγικό μηχανισμό, που το κάνει καλύτερη επιλογή για τις θαλάσσιες εξορμήσεις. Δεν είναι μια επιτυχής επιλογή για αποκλειστική χρήση σε άγρια νερά, αλλά οι τρεις διπλές καμπίνες, το σαλόνι με τους αποθηκευτικούς χώρους και πολλά άλλα θετικά στοιχεία του το κάνουν μια έξυπνη επένδυση. Εικόνα 2.1.4: Φωτογραφία: (από πάνω προς τα κάτω) Day sailing yacht, Weekender yacht, cruiser yacht

23 23 Πτυχιακή εργασία Όλγα Διαμάντω Φαφουτάκη Luxury Yachts: Μπορούν εύκολα να θεωρηθούν και προσωπικά πλοία, καθώς δεν τους λείπει τίποτα κατασκευαστικά από ένα πλοίο, είτε αυτό είναι η άνεση, η πολυτέλεια ή ο χώρος. Με ένα εύρος από 82 πόδια και πάνω, τα Luxury Yacht είναι η ναυαρχίδα των σκαφών του είδους. Το σκαρίφημα τους είναι φτιαγμένο για μακρόχρονα ταξίδια, αλλά και για να φιλοξενεί τη πληθώρα των πολυτελών παροχών που προσφέρουν στις ευρύχωρες καμπίνες τους. Είναι συνήθως εξοπλισμένα με διπλές καμπίνες, μπάνια, σαλόνι και άφθονο αποθηκευτικό χώρο. Ανάλογα με το μέγεθος τους, μπορούν να φιλοξενήσουν ακόμη και πάνω από 60 άτομα, καθιστώντας δυνατή τη διοργάνωση δεξιώσεων ή άλλων εκδηλώσεων, που πολλές φορές ενδιαφέρει τους ιδιοκτήτες τους. Mega/Super Yachts: H συγκεκριμένη κατηγορία, απευθύνεται σε ευκατάστατους ανθρώπους που δεν αρκούνται στα χαρακτηριστικά και τις παροχές που προσφέρει ένα Luxury yacht. Είναι πολυτελείς θαλαμηγοί σκάφη, των οποίων το μήκος εκτείνεται συνήθως μέχρι τα 30 μέτρα, ή στα super yachts, άνω των 30 μέτρων. Αυτή η 'μεγάλη' έκδοση των Luxury yacht, δίνει τη δυνατότητα φιλοξενίας πολλών ατόμων. Είναι κατάλληλα για διαμονή, διασκέδαση και κοινωνικοποίηση με τους φίλους και την οικογένεια. Η μεγάλη λίστα με τις πολυτελής θελκτικότητες περιλαμβάνουν: τραπεζαρίες, πισίνες, καταστρώματα, σαλόνι ουρανού, μπαρ, γυμναστήρια, βιβλιοθήκες, ασανσέρ και ακόμη και τέταρτα πληρωμάτων. Εικόνα 2.1.5: Φωτογραφίες Luxury yacht (πάνω) και Mega yacht (κάτω) Catamaran: Αποτελεί ένα σύγχρονο τύπο σκάφους, που ο ναυπηγικός του σχεδιασμός στηρίζεται στις ομώνυμες σχεδίες των Δυτικών Ινδιών, εκ των οποίων

24 Yacht &Yacht Designing 24 προέρχεται και η ονομασία του. Στη πραγματικότητα πρόκειται για πλωτό ναυπήγημα που φέρεται ως υπερκατασκευή πάνω σε δύο όμοια σκάφη, εξ αυτού ονομάζονται και "διπλοκάρινα" (με δύο καρίνες). Τα πλοία καταμαράν έχουν μεγάλο πλάτος σε σχέση με το μήκος των κλασσικών πλοίων και εξ αυτού μεγαλύτερη ευστάθεια, αλλά και μεγαλύτερη ταχύτητα (συγκριτικά με το πλάτος), παρουσιάζοντας έτσι μικρότερες αντιστάσεις. Εικόνα 2.1.6: Φωτογραφία Catamaran Ακόμη, για τον προσδιορισμό ειδών σκαφών αναψυχής, χρησιμοποιούνται οι όροι sport/offshore (αναπτύσσουν πολύ υψηλές ταχύτητες και διαθέτουν λιτούς εσωτερικούς χώρους), convertible fish (ειδικό για ψάρεμα με υπερυψωμένο πιλοτήριο, καμπινάτο ή ημικαμπινάτο), flying bridge (ηηχανοκίνητο καμπινάτο που διαθέτει γέφυρα και διπλό πιλοτήριο) και open pilot (προσδιορίζεται ως σκάφος αναψυχής με γάστρα εκτοπίσματος όμοια με τα επαγγελματικά σκάφη). Η ακτίνα δράσης των σκαφών, είναι κατανοητό ότι έχει να κάνει με το είδος του σκάφους αλλά και με το μέγεθός του. Τέλος, ως προς την ταχύτητα των σκαφών, εκτός της σημασίας κίνησης με ιστία ή μηχανές, καίρια σημασία έχει το σχήματα της γάστρας. Με βάση αυτό, τα σκάφη όλων των κατηγοριών που διαθέτουν γάστρα εκτοπίσματος, ημιεκτοπίσματος ή ημιπλαναρίσματος, χαρακτηρίζονται από αργές έως σχετικά καλές ταχύτητες, με σημαντικό κόστος πολλές φορές όταν οι ταχύτητες ξεπερνούν ένα προβλεπόμενο όριο. Από την άλλη, οι γάστρες πλαναρίσματος, αν και δαπανηρές πολλές φορές, χαρακτηρίζονται από μεγάλες ταχύτητες, ενώ τα σκάφη τύπου καταμαράν (και τριμαράν) προσφέρουν τις μεγαλύτερες ταχύτητες, για αυτό και χρησιμοποιούνται και ως αγωνιστικά σκάφη. 2.2 Η εξέλιξη των Yacht Η ιστιοπλοΐα σαν τρόπος διασκέδασης υπάρχει σχεδόν από την αρχή ύπαρξης των ιστιοπλοϊκών. Από τις αρχές του 3000 π.χ, οι Φαραώ θάβονταν μαζί με κομψές και λεπτές φορτηγίδες, με σκοπό να τους μεταφέρει στην μεταθανάτιο ζωή. Οι φορτηγίδες φτιάχνονταν με το ίδιο τρόπο με αυτόν που έφτιαχναν τα πλωτά που διέσχιζαν το Νείλο. Αυτά τα πλοία δεν ήταν καθόλου εύκολα στην κατασκευή, καθώς έφταναν τα 130 πόδια μήκος και κατασκευάζονταν χωρίς τη χρήση καρφιών. Επιπλέον, δεδομένου ότι το ξύλο ήταν λιγοστό και εισαγόταν από το Λίβανο, τα εν λόγω σκάφη ήταν σίγουρα ένα βασιλικό προνόμιο.

25 25 Πτυχιακή εργασία Όλγα Διαμάντω Φαφουτάκη Μετά το τέλος του 1500 που οι θαλασσιοί τάφοι χρησιμοποιούνταν και για τον απλό λαό, αλλαγή που έγινε κυρίως σε ναυτιλιακές χώρες. Για αιώνες, η Ολλανδία βασιζόταν στους υδάτινους δρόμους της για την μεταφορά αγαθών και ανθρώπων. Το επιτυχημένο άνοιγμα του εμπορίου με τις Ινδίες έφερε μεγάλο πλούτο σε όλους τους τομείς της Ολλανδίας και ήταν φυσικό επακόλουθο αυτός ο δεσμός να επιταχυνθεί και στη θάλασσα. Η πρώτη εμφάνιση σκάφους αναψυχής γίνεται στις αρχές του 1600 στην Ολλανδία, με μικρά ανοιχτού καταστρώματος σκάφη, όπως τα round-sterned kaag. Ήταν μια αναμενόμενη και φυσική ανάπτυξη η δημιουργία καταστρώματος και κάποιου μικρού καταλύματος στη μέση ή στην πλώρη του σκάφους. Καθώς οι κάτοικοι της Ολλανδίας γίνονταν όλο και πιο εύποροι, όλο και περισσότερα από αυτά τα σκάφη κατασκευάζονταν μόνο για λόγους ευχαρίστησης. Μέχρι το 1620 εκατοντάδες σκάφη αναψυχής έπλεαν στα κανάλια της Ολλανδίας και στη θάλασσα της ενδοχώρας. Το 1630, ξεκίνησε μια μόδα με αγώνες, που συχνά γινόταν μεταξύ φιλικών και γειτονικών πόλεων. Οι θαλάσσιες παρελάσεις και οι εικονικές μάχες έγιναν βασική παραδοσιακή Ολλανδική διασκέδαση και τα σκάφη αναψυχής χρησιμοποιούνταν και για τον εορτασμό της ανδρείας του πολεμικού ναυτικού, με τη μεταφορά κανονιών. Κατά την διάρκεια του 17 ου αιώνα, το yachting ανθούσε σε όλη την Ευρώπη. Σκάφη όλων των ειδών αναθέτονταν σαν σκάφη αναψυχής στους δυνατούς και τους πλουσίους, από ανοιχτά σκάφη μέχρι μικρές φρεγάτες. Τα yachts ήταν τα μέσα για να ανακαλυφθούν καινούργιες χώρες και για να υπερασπιστούν ζωτικούς θαλάσσιους δρόμους. Εξυπηρετούσαν και σαν σκάφη αναψυχής και σαν πλοία εργασίας, μεταφοράς ανθρώπων και μηνυμάτων, γρήγορα και εύκολα από στεριά σε στεριά. Ακόμη, μέχρι και σήμερα, ο κόσμος απολαμβάνει αυτό το βασιλικό άθλημα σε λίμνες, ποτάμια και ανοιχτές θάλασσες. Φτάνοντας στη σύγχρονη εποχή, το ενδιαφέρον στην εξέλιξη των σκαφών αναψυχής γίνεται σημαντικό, λόγω κοινωνικών και οικονομικών παραγόντων, αλλά και της τεχνολογικής ανάπτυξης, που οδήγησαν στην σταδιακή ανάπτυξη και καθιέρωσή τους. Καθώς η εποχή του 50 ήρθε στο τέλος της, ένας αέρας τεχνολογικής ανάπτυξης έκανε αργά την εμφάνιση του, με έναν αυξανόμενο ρυθμό. Η εποχή του 1960 έκανε την αρχή για να διαφοροποιηθούν κάποια βασικά μέχρι τότε κριτήρια, όπως την ένταξη ελαφρύτερου εκτοπίσματος, την απόκτηση αποκτούν υψηλότερων καταρτιών και κοντύτερων κονταριών διαχείρισης των ιστίων στα ιστιοπλοϊκά. Μέχρι τη δεκαετία του 1950, σχεδόν όλα τα σκάφη ήταν φτιαγμένα από ξύλο ή χάλυβα, αλλά σήμερα χρησιμοποιείται ένα πολύ ευρύτερο φάσμα των υλικών. Αν και οι ξύλινες γάστρες είναι ακόμα στην παραγωγή, το πιο κοινό υλικό κατασκευής είναι το fiberglass (και σε όλο το σκαρίφημα), με ακόλουθα το αλουμίνιο, το ατσάλι, τα ανθρακονήματα και ένα είδος ενισχυμένου μίγματος λάσπης με μεταλλικές στρώσεις (σπανιότερες, λόγω των ασφαλιστικών δυσκολιών). Η χρήση του ξύλου έχει αλλάξει και δεν περιορίζεται πλέον στις παραδοσιακές μεθόδους του σκάφους που βασίζεται, αλλά περιλαμβάνει και σύγχρονα προϊόντα όπως κόντρα πλακέ, καπλαμά, δέρμα μπάλσα και εποξειδικές ρητίνες. Εκτός από υλικά 'διαστημικής εποχής', όπως φυτικές ίνες άνθρακα και ίνες αραμιδίου, ο καπλαμάς με απανωτές στρώσεις από έλατο με εποξικές ρητίνες έχουν την καλύτερη αναλογία βάρους-προς-δύναμη όλων των υλικών ναυπηγική. Τα μεγάλα ξύλινα σκάφη αρχίζουν να εκλείπουν, και εμφανίζονται μικρότερου όγκου, αλλά μεγαλύτερων δυνατοτήτων σκάφη. Σημαντικό είναι να αναφέρουμε πως η δεκαετία του 1960 ανέδειξε σαν τον καλύτερο το ναυπηγό σκαφών αναψυχής C. Williams Lapworth με την εμφάνιση του διασήμου μοντέλου Cal 40 το Το συγκεκριμένο μοντέλο εξισορροπούσε την παλιά εποχή με αυτή

26 Yacht &Yacht Designing 26 που ξεκινούσε. Αυτά τα μοντέλα χρησιμοποιούσαν καρίνες με πτερύγια, πιο πλατιά πηδάλια, επίπεδους πυθμένες και μικρότερες προεξοχές, παρόμοια με αυτά που βλέπουμε σήμερα. Τα περισσότερα ιστία και οι γερανοί έγιναν από ισχυρότερο αλλά ελαφρύτερο αλουμίνιο με αποτέλεσμα την μείωση του κόστους παραγωγής και την ανάπτυξη του αθλήματος. Ο όρος πολυτελές Yacht, καθιερώθηκε κυρίως στις αρχές του 20ου αιώνα, όταν πλούσιοι ιδιώτες κατασκευαστεί μεγάλα ιδιωτικά σκάφη για προσωπική ευχαρίστηση. Σε αυτό συνετέλεσε η προώθησή των πολυτελών γιοτ από τον τύπο και η εμφάνισή τους σε περιοδικά όπως το Boat International, οπότε και καθιερώνεται ως ένας καθημερινός όρος του κλάδου. Από τα πρώτα πολυτελή μηχανοκίνητα γιοτ, ήταν τα Cox και Kings yachts και τα μηχανοκίνητα σκάφη Christina O και Savarona. Ο αριθμός των πολύ μεγάλων σκαφών αναψυχής έχει αυξηθεί ραγδαία από το 1990 και όλο και μάλιστα τα σκάφη μήκους πάνω από περίπου 65 μέτρα (213 πόδια), που ξεχωρίζουν μεταξύ άλλων πολυτελών θαλαμηγών. Ένα σκάφος αυτού του μεγέθους έχει συνήθως τέσσερα καταστρώματα πάνω από την ίσαλο γραμμή και μία ή δύο κάτω. Είναι πιθανό να έχουμε μια πλατφόρμα προσγείωσης ελικοπτέρων. Εκτός από πρόσθετες καμπίνες επισκεπτών, οι οποίες περιλαμβάνουν σχεδόν πάντα ένα ή περισσότερα VIP σουίτες εκτός από τη σουίτα του ιδιοκτήτη, ενώ επιπλέον παροχές σε σύγκριση με ένα σκάφος 50 μέτρων (160 πόδια), περιλαμβάνουν μερικά ή όλα τα εσωτερικά τζακούζι, σάουνα και ατμόλουτρα, σαλόνι ομορφιάς, μασάζ και άλλες αίθουσες περιποίησης, ιατρικό κέντρο, ντίσκο, σινεμά, πισίνα, αίθουσα παιχνιδιών, και επιπλέον χώρους διαβίωσης, όπως ένα ξεχωριστό μπαρ, δεύτερη τραπεζαρία, ιδιωτικά δωμάτια συνεδρίαση ή μια βιβλιοθήκη. Από το 2009 τα σκάφη πάνω από 100 μέτρα (328 πόδια) εξακολουθούν να είναι σπάνια, αλλά συναντώνται πια συχνότερα. Συνήθως έχουν πέντε καταστρώματα πάνω από τη γραμμή του νερού και μία κάτω. Σε πολύ μεγαλύτερες θαλαμηγούς έχουν αρχίσει να ενσωματώνονται χαρακτηριστικά όπως υπόστεγα, ελικόπτερο, εσωτερικές πισίνες και μίνι υποβρύχια. Ο αριθμός των 'μικρών' σούπερ Yacht έχει οδηγήσει στην εισαγωγή των νέων όρων όπως "Mega Yacht" και "Giga Yacht" να διαχωρίσει την ελίτ μεταξύ πολυτελή γιοτ. Η σχεδιαστική εξέλιξη των σκαφών αναψυχής στο πέρας των δεκαετιών, αφορούν κυρίως στην αρχιτεκτονική του σκαριφήματος και στην τοποθέτηση των βασικών στοιχείων ενός σκάφους. Ακολουθεί φωτογραφικό υλικό, για την παρουσίαση αντιπροσωπευτικών παραδειγμάτων σκαφών αναψυχής για τη περίοδο , ανά δεκαετία.

27 27 Πτυχιακή εργασία Όλγα Διαμάντω Φαφουτάκη Η εποχή του 1960 Εικόνα 2.2.1: Σκάφη αναψυχής της δεκαετίας 1960

28 Yacht &Yacht Designing 28 Η εποχή του 1970 Εικόνα 2.2.2: Σκάφη αναψυχής της δεκαετίας 1970

29 29 Πτυχιακή εργασία Όλγα Διαμάντω Φαφουτάκη Η δεκαετία του 1980 Εικόνα 2.2.3: Σκάφη αναψυχής της δεκαετίας 1980

30 Yacht &Yacht Designing 30 Η δεκαετία του 1990 Εικόνα 2.2.4: Σκάφη αναψυχής της δεκαετίας 1990

31 31 Πτυχιακή εργασία Όλγα Διαμάντω Φαφουτάκη Η δεκαετία του 2000 Εικόνα 2.2.5: Σκάφη αναψυχής της δεκαετίας 2000

32 Yacht &Yacht Designing 32 Η δεκαετία του 2010 Εικόνα 2.2.6: Σκάφη αναψυχής της δεκαετίας 2010

33 33 Πτυχιακή εργασία Όλγα Διαμάντω Φαφουτάκη 2.3 Yachting Yachting Με τον όρο yachting εκφράζεται η θαλάσσια δραστηριότητα, κατά την οποία ο ταξιδιώτης χρησιμοποιεί θαλαμηγό σκάφος για λόγους αναψυχής. Το yachting βασίζεται στο θαλαμηγό σκάφος που παρέχει υπηρεσίες διαμονής και εστίασης, καθώς και τη δυνατότητα προσέγγισης σε νησιωτικές και παράκτιες περιοχές (Μυλωνόπουλος Δ., Μοίρα Π., 2005). Η ζήτηση για σκάφη αναψυχής εκδηλώνεται από ιδιώτες, λάτρεις της θάλασσας, μεσαίας και υψηλής εισοδηματικής τάξης. Θεωρείται ως μία αγορά εντάσεως παγίου, με υψηλές επενδύσεις κεφαλαίων, υψηλά εμπόδια εισόδου στον κλάδο (οικονομικά θεσμικά) και με αξιόλογη συνεισφορά σε συνάλλαγμα (95% των ναυλώσεων πραγματοποιείται από αλλοδαπούς τουρίστες). Οι πελάτες επιθυμούν να απολαμβάνουν το τρίπτυχο : ήλιος θάλασσα ξεκούραση, ιδιαίτερα κατά τους καλοκαιρινούς μήνες. Η ευεργετική δράση του yachting είναι πολυμορφική: χρηματοοικονομική και δημοσιονομική. Η χρηματοοικονομική συνεισφορά γίνεται μέσω των συνολικών εσόδων προς τους τουριστικούς λιμένες, που από την πλευρά τους ενδυναμώνουν την τοπική αγορά. Η δημοσιονομική 'βοήθεια' εστιάζεται στα έσοδα από τους χρήστες των μαρίνων, μέσω της είσπραξης των φόρων από τη χρήση των υπηρεσιών που παρέχουν οι μαρίνες. Καθοριστικό ρόλο στην ανάπτυξη του κλάδου παίζουν οι υποδομές και η ποιότητα των παρερχόμενων υπηρεσιών των τουριστικών λιμένων. Οι μαρίνες αναφέρονται και ως λιμένες αναψυχής, με ειδικές κατασκευές για να εξυπηρετούν τα σκάφη αναψυχής σε ημερήσια βάση. Οι οργανωμένες μαρίνες διαθέτουν θέσεις πρόσδεσης, υπηρεσίες ασφάλειας και φύλαξης, χώρους επισκευών, ταχυδρομεία, χώρους παρκινγκ κι αναψυχής, εμπορικό πολυκατάστημα, τελωνείο, σταθμό ανεφοδιασμού, σταθμό συλλογής αποβλήτων και βιολογικού καθαρισμού, λιμενική αρχή και γραφεία διοίκησης. Εν ολίγοις, ο κλάδος του yachting περιλαμβάνει και τα σκάφη αναψυχής και τις μαρίνες που τα φιλοξενούν. Το yachting είναι σημαντικό τμήμα του θαλάσσιου τουρισμού, εφόσον αποτελεί μια πολύ δημοφιλή δραστηριότητα των Ελλήνων αλλά και ξένων επισκεπτών της χώρας. Η Ελλάδα βρίσκεται σε πλεονεκτική θέση σε σχέση με άλλες χώρες λόγω του μεσογειακού κλίματος, της ποικιλίας των θαλασσών, των νησιών και νησίδων, με χμ ακτογραμμής και των υψηλών ποσοστών ηλιοφάνειας ετησίως (Νικόλαος Ηρ. Γεωργιάδης, 2005). Οι περιηγήσεις των θαλασσών γίνονται, όπως προαναφέρθηκε, με ιστιοφόρα ή μηχανοκίνητα σκάφη, τα οποία είναι μισθωμένα από εταιρίες ενοικιάσεως σκαφών ή μπορεί να είναι ιδιωτικά. Οι δραστηριότητες του yachting για τις δυο αυτές κατηγορίες σκαφών διακρίνονται σε: Flotilla: είναι ένας σπουδαίος νεωτερισμός στην παρουσία του Ελληνικού θαλάσσιου τουρισμού. Αυτός ο νέος τύπος δραστηριότητας σχεδιάστηκε για να αφαιρέσει το κόστος της μίσθωσης των σκαφών, έτσι ώστε να γίνει η ιστιοπλοΐα στην Ελλάδα, αλλά και παγκοσμίως, όσο πιο οικονομική γίνεται και να αυξηθεί το κοινό της. Συνήθως, προσφέρεται πρόγραμμα 14 ημερών και χρησιμοποιούνται μικρά σκάφη χωρητικότητας 4-6 ατόμων το καθ ένα. Ο στολίσκος οδηγείται γύρω από μια προκαθορισμένη πορεία, έχοντας ένα

34 Yacht &Yacht Designing 34 σκάφος στο ρόλο του οδηγού-αρχηγού και το οποίο χειρίζεται από ανθρώπους της εταιρείας. Bareboat: Τα σκάφη χωρίς πλήρωμα είναι ιστιοφόρα μέχρι 50 πόδια και μπορούν να ενοικιαστούν χωρίς ειδικευμένο προσωπικό, με την προϋπόθεση ότι δυο από τους εκμισθωτές πελάτες κατέχουν άδεια πλοιάρχου ή έχουν αποφοιτήσει με δίπλωμα από αναγνωρισμένο club yacht, αποδεικνύοντας την για την εμπειρία τους στη διακυβέρνηση του σκάφους και στη θαλασσοπορία μακριά από την ακτή. Crewed Boats: Τα επανδρωμένα σκάφη είναι κυρίως μεγαλύτερα από 50 πόδια και περιλαμβάνουν: ιστιοφόρα, μηχανοκίνητα με ιστία και απλά μηχανοκίνητα σκάφη. Τα μεγαλύτερα yacht από κάθε κατηγορία είναι συνήθως εξοπλισμένα και επανδρωμένα για ειδικές εκμισθώσεις, με πολυτελή διαμονή και εξυπηρέτηση. Περιλαμβάνουν επίσης και προσωπικό για την κουζίνα με σεφ. Όλα τα επανδρωμένα σκάφη άσχετα με το μήκος τους ή τα ναύλα τους είναι πλαισιωμένα από γλωσσομαθή πληρώματα, που έχουν σαν στόχο να δημιουργήσουν ένα περιβάλλον ονειρικών διακοπών για το πελάτη. Προκειμένου να πραγματοποιηθεί η ναύλωση ενός σκάφους πρέπει να έχει χαρακτηριστεί ως επαγγελματικό. Δικαίωμα ολικής ναύλωσης έχουν οι πλοιοκτήτες και οι εφοπλιστές για τα πλοία της ιδιοκτησίας τους, καθώς επίσης και οι ναυλομεσίτες και οι κάτοχοι άδειας λειτουργίας γραφείου γενικού τουρισμού, με προϋπόθεση την έγγραφη συγκατάθεση του πλοιοκτήτη ή του εφοπλιστή. Η σύμβαση ολικής ναύλωσης αποδεικνύεται εγγράφως, με την κατάρτιση ναυλοσύμφωνου, επικυρωμένο αντίγραφο (από τοπικό λιμεναρχείο) του οποίου πρέπει να φέρουν σε κάθε ταξίδι μαζί τους τα επαγγελματικά πλοία και ο εκναυλωτής έχει την υποχρέωση να το φυλάσσει για 5 χρόνια. Το Υπουργείο Εμπορικής Ναυτιλίας τηρεί Αρχείο και Μητρώο για τα επαγγελματικά πλοία, όπου αναφέρεται το όνομα και ο αριθμός νηολογίου του κάθε πλοίου, καθώς και άλλες πληροφορίες σχετικές με αυτό. Το επαγγελματικό πλοίο αναψυχής πρέπει να συμπληρώνει κατώτατο, ανά τριετία, όριο ημερών ναύλωσης το οποίο ορίζεται σε 180 ημέρες, όταν εκναυλώνεται χωρίς πλοίαρχο και πλήρωμα και 120 ημέρες, όταν το πλοίο εκναυλώνεται με πλοίαρχο και πλήρωμα. Η βιομηχανία του chartering συνδέεται απόλυτα με τη βιομηχανία των μαρίνων μέσω των θέσεων ελλιμενισμού και των υπηρεσιών που παρέχει η κάθε μαρίνα. Η διαδικασία ναύλωσης θα μπορούσε να χαρακτηριστεί πολύπλοκη. Οι επιχειρηματικές δραστηριότητες των εταιρειών ναύλωσης γιοτ είναι ιδιαίτερες και σύνθετες. Υπάρχει μια σειρά από μικρές επιχειρήσεις που διαχειρίζονται ένα ή περισσότερα πλοία, αλλά υπάρχουν και εταιρείες που διαχειρίζονται εκατοντάδες πλοία. Έτσι, οι εταιρίες ναύλωσης συνήθως προτείνουν δύο εναλλακτικά πακέτα: Ναύλωση του σκάφους χωρίς κυβερνήτη και Ναύλωση σκάφους με κυβερνήτη. Μερικές φορές οι εταιρίες chartering ενοικιάζουν κυβερνήτες (skipper) μέσω των ενώσεων των skipper. Οι εταιρικοί στόλοι αποτελούνται συνήθως από ιστιοφόρα και μηχανοκίνητα σκάφη, τα οποία είναι ιδιωτικά και ναυλώνονται στις εταιρίες chartering από τους ιδιοκτήτες τους, μέσω της υπογραφής ενός συμβολαίου. Βέβαια τέτοιου είδους μισθώσεις μπορούν πολλές φορές να γίνουν επικίνδυνες για μικρές επιχειρήσεις. Ένα παράδειγμα τέτοιου περιστατικού συνέβη στην Κροατία το 1996, όπου η ζήτηση για τα σκάφη αναψυχής μειώθηκε απότομα, λόγω της εμπόλεμης

35 35 Πτυχιακή εργασία Όλγα Διαμάντω Φαφουτάκη κατάστασης στη Σερβία και το Κοσσυφοπέδιο. Οι μεγάλες εταιρίες chartering προσφέρουν πακέτα με ελκυστικούς τουριστικούς προορισμούς και ένα ευρύ φάσμα από σκάφη αναψυχής, με πληθώρα υπηρεσιών. Ένα θετικό στοιχείο για τις εταιρίες ναυλώσεων είναι ότι μπορούν να μεταφέρουν το στόλο τους ανάλογα με την εποχικότητα, πράγμα που δεν μπορούν να εφαρμόσουν οι μικρές εταιρίες. Yachting στην Ελλάδα Η ανάπτυξη του θαλάσσιου τουρισμού στην Ελλάδα ξεκίνησε την δεκαετία του Οι πρώτες μαρίνες δημιουργήθηκαν το 1963 στην Βουλιαγμένη, το 1966 στην Ζέα και το 1973 στην Αρετσού. Ακόμη κατασκευάστηκαν 65 σταθμοί ανεφοδιασμού θαλαμηγών σε όλη την Ελλάδα για τον εφοδιασμό των τουριστικών πλοίων με καύσιμα, νερό και άλλα εφόδια. Τα έργα αυτά πραγματοποιήθηκαν από τον Ελληνικό Οργανισμό Τουρισμού, σε συνεργασία με το Υπουργείο Εμπορικής Ναυτιλίας, το Υπουργείο Οικονομικών και τον Ν.Ο.Ε., (Ναυτικός Όμιλος Ελλάδος). Το 1981 άρχισε η εκπόνηση του Σχεδίου Εθνικού Συστήματος Λιμένων Αναψυχής (Σ.Ε.ΣΥ.Λ.Α), το οποίο προέβλεπε ένα δίκτυο από 34 μαρίνες, 106 σκάλες και 250 αγκυροβόλια με συνολικά θέσεις ελλιμενισμού. Εντούτοις, το σχέδιο αυτό δεν εφαρμόστηκε, ενώ και άλλα προγράμματα δημιουργίας μαρίνων δεν ολοκληρώθηκαν εξαιτίας της έλλειψης των αναγκαίων κονδυλίων. Η δεκαετία του 1990 υπήρξε δύσκολη για τα ελληνικά ναυπηγεία, καθώς πολλά από αυτά αναγκάστηκαν να προβούν σε διακοπή της λειτουργίας τους, εξαιτίας της κατάργησης των χρηματοπιστωτικών κινήτρων που ίσχυαν μέχρι τότε και αφορούσαν στη ναυπήγηση ή μετασκευή τουριστικών επαγγελματικών πλοίων σε ελληνικά ναυπηγεία. Η εξέλιξη αυτή επηρέασε ακόμα και τις μεγάλες σχετικά παραγωγικές μονάδες, οι οποίες λόγω των υψηλών λειτουργικών τους εξόδων δεν ήταν σε θέση να εκπληρώσουν τις υποχρεώσεις τους. Σήμερα, τα περισσότερα σκάφη αναψυχής (επαγγελματικά ή όχι) που πλέουν στις ελληνικές θάλασσες, είναι κατασκευασμένα σε ναυπηγεία του εξωτερικού. 2.4 Επιλογή σκάφους Πριν την ενοικίαση ή την αγορά ενός σκάφους είναι απαραίτητο να υπάρχει η ανάλογη ενημέρωση, έχοντας υπόψη πως η θάλασσα είναι ένα έντονα δυναμικό περιβάλλον που χρήζει ιδιαίτερης προσοχής. Η ενημέρωση, μπορεί να προέλθει σε πρώτη φάση από την ειδικό τύπο, ιδιαίτερα τον ηλεκτρονικό, αφού οι περισσότερες εταιρείες διαθέτουν δικτυακό τόπο. Πέραν της επικοινωνίας απευθείας με κατασκευαστές και εταιρίες, υπάρχουν και ιστότοποι φίλων των σκαφών, υποψήφιων αγοραστών κλπ, όπου αναρτώνται σχετικές πληροφορίες, ενώ μεγάλος είναι και ο αριθμός των βιβλίων και δημοσιευμένων εργασιών, όπου ο ενδιαφερόμενος μπορεί να ανατρέξει ώστε να σχηματίσει μια πλήρη εικόνα για την αγορά που πρόκειται να κάνει. Τα κύρια ερωτήματα τα οποία απασχολούν τους υποψήφιους ιδιοκτήτες είναι τι είδος σκάφους να πάρουν, τι χρηματικό πρέπει να διαθέσει, αν το σκάφος θα είναι καινούργιο ή μεταχειρισμένο και τι εταιρίας, ποιο το κόστος συντήρησής τους, ελλιμενισμός κ.ά. Σε κάθε περίπτωση, εκτός του διατιθέμενου κεφαλαίου, σημασία έχει ο σκοπός χρήσης του σκάφους, με την αισθητική και τις υπόλοιπες παραμέτρους να ακολουθούν. Σημαντικά κριτήρια για την επιλογή ενός σκάφους είναι η αρτιότητα και ποιότητα κατασκευής, οι εγγυήσεις και πιστοποιήσεις των σκαφών, η αξία μεταπώλησης κ.ά. Καλό είναι τα κριτήρια να ελέγχονται αυστηρά και η εταιρία με

36 Yacht &Yacht Designing 36 την οποία θα συνεργαστεί ο πελάτης, να παρέχει υπηρεσίες υψηλού επιπέδου μετά την πώληση, να έχει τεχνογνωσία, συνέπεια και συνεργασιμότητα. Αναμφισβήτητο γεγονός πάντως παραμένει το status που διαθέτει κάθε εταιρεία ως κριτήριο αγοράς, το οποίο, εκτός κάποιας μορφής εγγύησης που παρέχει στα μοντέλα της, προσφέρει επιπλέον και μεγαλύτερη ή μικρότερη αξία μεταπώλησης σε περίπτωση που αυτό αποφασιστεί. Συνίσταται το σκάφος που θα επιλεγεί, να αντιπροσωπεύεται στην ελληνική αγορά, ενώ για λόγους αξιοπιστίας του ναυπηγείου, καλό είναι υπάρχει μια εικόνα για την παραγωγή του (η παραγωγή 15 ή 400 σκαφών το χρόνο, για παράδειγμα, έχει έμμεσα αντίκτυπο). - Τύπος σκάφους / Καινούργιο ή μεταχειρισμένο σκάφος Η αρχική επιλογή έχει να κάνει με τη βασική κατηγοριοποίηση των σκαφών: ιστιοπλοϊκά και μηχανοκίνητα σκάφη. Καθεμιά από τις δύο αυτές κατηγορίες αποτελεί και μια ολόκληρη κουλτούρα ζωής, την οποία διαθέτουν οι ιδιοκτήτες/χρήστες τους, με κυριότερη και σημαντικότερη διαφορά την πλεύση τους. Τα μηχανοκίνητα σκάφη είναι συνήθως σημαντικά ταχύτερα από τα ιστιοπλοϊκά, γεγονός που μεταφράζεται σε λιγότερο χρόνο ταξιδιού και περισσότερο χρόνο στον τελικό προορισμό. Δεν είναι τυχαία η ρήση, ότι 'με το μηχανοκίνητο ευχαριστιέσαι το λιμάνι ενώ με το ιστιοπλοϊκό το ταξίδι'. Άλλη σημαντική διαφορά είναι το κόστος χρήσης, καθώς με τις τιμές των καυσίμων να ανεβαίνουν συνεχώς, ακόμη και η κοντινή βόλτα είναι υπολογίσιμη από πλευράς κόστους, ιδιαίτερα για τους ιδιοκτήτες των μηχανοκίνητων σκαφών. Τα ιστιοπλοϊκά, ενώ δεν απαιτούν το αντίστοιχο κόστος για την κίνησή τους, χρειάζονται νέα πανιά κάθε λίγα χρόνια. Φυσικά, οι υποκατηγορίες των δύο βασικών κατηγοριών έχουν σημαντικές ιδιαιτερότητες, που έχουν συνέπειες στην διαμόρφωση του γενικού προφίλ για μια αγορά. Εκτός της αγοράς καινούριου σκάφους, ο υποψήφιος ιδιοκτήτης έχει την επιλογή αγοράς μεταχειρισμένου σκάφους. Σε αυτή την περίπτωση, χρειάζονται 2 έλεγχοι: ο ένας αφορά στο ίδιο το σκάφος (ένας πραγματογνώμων-ναυπηγός μπορεί να πραγματοποιήσει ασφαλή έλεγχο) και ο δεύτερος είναι οι τίτλοι του (όπως θα έκανε κάνεις για την αγορά ακινήτου με την βοήθεια ενός δικηγόρου). Η διαδικασία της αγοράς απαιτεί έναν εύλογο χρόνο και έρευνα. Απαραίτητο είναι ο αγοραστής να ελέγξει τα φοροτεχνικά, τι μορφή πλοιοκτησίας τον προστατεύει καλύτερα (ως φυσικό πρόσωπο, συμπλοιοκτησία, ή εταιρεία) κλπ. Ως αναφορά στον έλεγχο του σκάφους, το άτομο που καλείται για τη διενέργεια μιας εμπεριστατωμένης πραγματογνωμοσύνης (survey) ονομάζεται εμπειρογνώμονας ή νηογνώμονας και πραγματοποιεί τουλάχιστον τρεις έλεγχους πριν καταθέσει τα συμπεράσματά του. Αυτοί είναι: 1) ο στατικός, μέσα στο νερό, 2) ο εξωτερικός, με ανέλκυση του σκάφους, 3) η δοκιμή στη θάλασσα. Πρακτικά, εάν δεν πραγματοποιηθούν και οι τρεις αυτοί έλεγχοι, δεν θεωρείται ότι έχει γίνει σωστή εργασία. Περαιτέρω δε, πριν την υπογραφή οποιουδήποτε συμφωνητικού ή συμβολαίου, θα πρέπει να καταστεί σαφές ότι η συμφωνία θα προχωρήσει μόνο αν πραγματοποιηθούν αυτοί οι έλεγχοι ή να υπάρχει όρος ακύρωσης του συμβολαίου αν τα αποτελέσματα των ελέγχων αυτών δεν είναι ικανοποιητικά προς την πλευρά του αγοραστή ή, στην περίπτωση που απαιτούνται εργασίες για την αποκατάσταση προβλημάτων, ποιος θα επιβαρυνθεί το σχετικό κόστος.

37 37 Πτυχιακή εργασία Όλγα Διαμάντω Φαφουτάκη - Κόστος Το κόστος ενός σκάφους αναψυχής εξαρτάται κατ αρχήν, όπως προαναφέρθηκε, από το αν είναι καινούργιο ή μεταχειρισμένο, καθώς και από το μέγεθός του, τον κινητήρα (-ες), εξοπλισμό και την κατάστασή τους να συντελούν στη διαμόρφωση της τελικής του τιμής. Βέβαια ο νόμος της αγοράς 'ότι πληρώνεις παίρνεις', δεν αποτελεί εξαίρεση στα σκάφη αναψυχής. Οι φαινομενικές εξαιρέσεις μπορούν να είναι ευκαιρίες αλλά και μεγάλο πρόβλημα Σε ότι αφορά τα καινούργια σκάφη, εκτός από το αρχικό ναυπηγικό ή εργοστασιακό τους κόστος, πρέπει να υπολογίσουμε επιπλέον τα έξοδα μεταφοράς και προετοιμασίας για παράδοση (sea commission) από το ναυπηγείο στην περιοχή του αγοραστή και τον αναγκαίο προς πλεύση εξοπλισμό, ενώ τα extra μπορούν να ανεβάσουν πολύ το κόστος ανάλογα με τις απαιτήσεις του ιδιοκτήτη. Ακόμη, πρέπει να λαμβάνονται υπόψη τα έξοδα νηολόγησης, που στην περίπτωση ολοκαίνουργιου μοντέλου επιβαρύνονται με τα έξοδα καταμέτρησης αλλά και επιθεώρησης, ώστε να μπορεί να αποπλεύσει. Ως αναφορά τα μεταχειρισμένα σκάφη, τα πράγματα είναι λίγο πιο απλά, καθώς η συμφωνηθείσα τιμή περιλαμβάνει συνήθως την 'προίκα' που φέρει το σκάφος και έτσι, εκτός από την ανανέωση ενδεχομένως τμήματος του εξοπλισμού του, χρειάζεται το κόστος για τη διεκπεραίωση των χαρτιών του στο όνομά μας πριν αποπλεύσουμε. Η αγορά ενός μεταχειρισμένου σκάφους συνοδεύεται από κάποια μερική τουλάχιστον ανανέωση, η οποία μπορεί να κοστίσει αρκετά ακριβά εάν δεν έχουμε ψάξει καλά το σκάφος και τελικά απαιτηθούν περισσότερες εργασίες απ όσες είχαν εκτιμηθεί. - Συντήρηση Είναι βασικός κανόνας ως αναφορά τη συντήρηση σκαφών, είναι 'να προλαμβάνεις παρά να γιατρεύεις'. Η σχολαστική φροντίδα του σκάφους και των συστημάτων του, εξασφαλίζουν λιγότερα έξοδα στο μέλλον, σε σχέση με την αντιμετώπιση προβλημάτων όταν πια έχουν εκδηλωθεί και χρειάζονται αντικατάσταση. Ανά τακτά χρονικά διαστήματα, το σκάφος θα πρέπει να βγαίνει από το νερό (τουλάχιστον ετησίως) για να εφαρμοστεί στη γάστρα του νέα μουράβια, δηλαδή η μοναδική έως σήμερα μορφή προστασίας από την προσκόλληση στη γάστρα θαλασσινών μικροοργανισμών, οι οποίοι όχι μόνο ελαττώνουν την ταχύτητά της, αλλά ενδεχομένως καταστρέφουν σε κάποιο βαθμό και την προστασία που της προσφέρει το Gel coat κατά της διαπερατότητας του νερού. Όταν το σκάφος βγει από το νερό μπορούν ακόμη να αντικατασταθούν τα ανόδια, που προστατεύουν τα μεταλλικά του τμήματα από την ηλεκτρόλυση ή οι βάνες και τα through hull feetings (ακροστόμια), τα οποία δύσκολα αντικαθίστανται ενώ το σκάφος βρίσκεται στη θάλασσα. Είναι φανερό ότι η συντήρηση του σκάφους, αν και έχει υψηλό κόστος, είναι απαραίτητη και πρέπει να λαμβάνεται υπόψη ανάλογα με τον τύπο σκάφους και ως αυτονόητο έξοδο. Η συντήρηση είναι ουσιαστικά πρόληψη, καθώς όσο περισσότερο φροντίζεται το σκάφος από χτυπήματα, τρύπες κτλ., ειδικά στην περίπτωση κατασκευής με τεχνική ή τεχνολογία σάντουιτς, τόσο μειώνεται και ο κίνδυνος για περεταίρω προβλήματα. Εκτός των παραπάνω όμως, σε ότι αφορά τη συντήρησή τους, τα σκάφη κατακλύζονται από πληθώρα εξαρτημάτων, μηχανικών συσκευών και ηλεκτρονικών περιφερειακών τα οποία καλούνται να αντεπεξέλθουν στο θαλασσινό περιβάλλον, που είναι ιδιαίτερα σκληρό, με την οξείδωση να καιροφυλακτεί. Πάντως,

38 Yacht &Yacht Designing 38 ιδιαίτερα για ένα μηχανοκίνητο σκάφος, η έμφαση πρέπει να δοθεί στη σωστή συντήρηση του κινητήρα από εξειδικευμένο προσωπικό. Τα κόστη σε αυτόν τον τομέα μπορεί τελικά να είναι μεγάλα, αλλά απαραίτητα ώστε να διασφαλιστεί η ασφάλεια του πληρώματος. Ιδιαίτερα σήμερα, με τις ηλεκτρονικές μηχανές, οι ερασιτεχνικές παρεμβάσεις εγκυμονούν κινδύνους. Σε ότι αφορά το λούσο και τη λάμψη, η συντήρηση είναι περισσότερο προσωπικό ζήτημα και σίγουρα δεν καθίσταται εξίσου αναγκαίο. Ένα από τα πιθανά προβλήματα που αφορά τη συντήρηση είναι το φαινόμενο της ώσμωσης. Η ώσμωση περιγράφεται είτε ως 'ασθένεια' είτε και ως σφάλμα κατασκευής και αφορά στην κατάσταση εκείνη όπου δημιουργούνται φυσαλίδες υγρασίας ανάμεσα στα αλλεπάλληλα φύλλα πολυεστέρα που συνθέτουν τις γάστρες των σκαφών αποκολλώντας τα, με πιθανό ενδεχόμενο να παρουσιαστεί πρόβλημα δομικής αντοχής. μέχρι σήμερα παγκοσμίως κανένα πλαστικό σκάφος δεν έχει βουλιάξει εξαιτίας της. Το φαινόμενο είχε συζητηθεί ιδιαίτερα κατά τα πρώτα χρόνια της χρήσης του GRP (glass-reinforced plastic) για την κατασκευή σκαφών αναψυχής, οπότε η αγορά κατακλύστηκε τις διαφημίσεις που, εκτός άλλων, προέβαλλαν το υλικό αυτό ως επαναστατικό, γιατί δεν χρειάζεται καθόλου συντήρηση. Παρόλη τη μεγάλη διάρκεια ζωής, τέτοια σκάφη αντιμετώπισαν προβλήματα λόγω της ώσμωσης. Η συντήρηση για αποφυγή του φαινομένου ακολουθεί και πάλι τον κανόνα της πρόληψης, καθώς όσο νωρίτερα αντιμετωπιστεί, τόσο λιγότερα προβλήματα προκαλούνται και -αντίστοιχα- τόσο μικρότερη είναι η απαιτούμενη εργασία και το κόστος για την επιδιόρθωση. - Εγγυήσεις, Πιστοποιήσεις Η πρώτη ενέργεια που πρέπει να γίνει πριν την αγορά ενός σκάφους, είναι η διερεύνηση του ιστορικού της εταιρείας από την οποία θα αγορασθεί το σκάφος ελέγχοντας το προϊόν, την υποστήριξη μετά την πώληση και τις εγγυήσεις που παρέχονται. Ένας έλεγχος στις πιστοποιήσεις που διασφαλίζουν την ορθή κατασκευή του σκάφους και προέρχονται από κρατικούς ή διεθνείς οργανισμούς, όπως για παράδειγμα οι πιστοποιήσεις ISO, CE κ.ά. είναι επιθυμητή και αποτελεί καίρια ένδειξη, χωρίς ωστόσο να είναι το απόλυτο κριτήριο. Τα βασικά σημεία λοιπόν που πρέπει να ερευνήσει ο αγοραστής στο καινούργιο σκάφος, είναι η σοβαρότητα της αντιπροσωπείας, καθώς επίσης και εάν το συγκεκριμένο σκάφος υποστηρίζεται από σέρβις, εγγύηση και ανταλλακτικά. Σχετικά με τη χρονική διάρκεια της εγγύησης, ο υποψήφιος αγοραστής οφείλει να γνωρίζει ότι αυτή πρέπει να ισχύει για κάποια χρόνια. Και αυτό γιατί εάν ένα φουσκωτό σκάφος χρησιμοποιείται λίγες ημέρες το χρόνο, κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, τότε η εγγύηση ενός έτους είναι ουσιαστικά εγγύηση μιας μικρής περιόδου διάρκειας τριών μηνών (δεδομένου ότι στη συνέχεια το σκάφος θα φυλαχθεί). Ο υποψήφιος αγοραστής είναι καλό να απαιτήσει το ελάχιστο τρία χρόνια εγγύηση. Είναι αυτονόητο, πως όσο αυξάνει η χρονική διάρκεια, η εγγύηση γίνεται ουσιαστικότερη. Θα πρέπει να τονιστεί ότι οι εγγυήσεις αναφέρονται σε τέσσερα μέρη: στο ύφασμα στα πατώματα (ξύλινα ή από αλουμίνιο) των συμβατικών σκαφών στην πολυεστερική γάστρα και το deck σε όλα τα υπόλοιπα μέρη του σκάφους

39 39 Πτυχιακή εργασία Όλγα Διαμάντω Φαφουτάκη Με μια προσέγγιση στις εγγυήσεις που παρέχουν οι εταιρείες, φαίνεται ότι υπάρχουν μερικές οι οποίες παρέχουν πενταετή εγγύηση και προσφέρουν 100% κάλυψη γι αυτά τα χρόνια όσον αφορά το ύφασμα, τη γάστρα και το πάτωμα. Η εγγύηση μπορεί να συμπεριλαμβάνει και αντικατάσταση του σκάφους, πέρα από την επισκευή, ανάλογα με την εταιρεία. Τα παραπάνω ισχύουν με τη βάση ότι για οποιαδήποτε ζημιά συμβεί στο σκάφος και δεν είναι υπαίτιος ο αγοραστής, η εργασία και τα ανταλλακτικά παρέχονται δωρεάν. Εάν, για παράδειγμα, κοπεί ένας κρίκος εξαιτίας μιας ελαττωματικής κόλλησης ή ελαττωματικού φιξαρίσματος του συγκεκριμένου αντικειμένου, ο κρίκος θα αντικατασταθεί χωρίς πληρωμή. Εάν κοπεί ένας σκαρμός από προβληματικό υλικό, ο σκαρμός θα αντικατασταθεί δωρεάν, συμπεριλαμβανομένης της εργασίας για την τοποθέτηση. Η εργασία και τα ανταλλακτικά πρέπει να παρέχονται χωρίς χρέωση. Επίσης, στην περίπτωση που το σκάφος υποστεί κατασκευαστικές αλλοιώσεις, όσον αφορά το ύφασμά του, όπως για παράδειγμα όταν υπάρξουν απώλειες αέρα και σε δύο ημέρες χάσει περισσότερο από το 25% της συνολικής ποσότητας αέρα από πόρους, από κάποια ραφή ή από οπουδήποτε δεν έχει σχέση με σχισίματα και φθορές προερχόμενες από τον ιδιοκτήτη, η εγγύηση πρέπει να καλύπτει τον αγοραστή και να αντικαθιστά το σκάφος (όπου το προβλέπει η εγγύηση της κάθε εταιρίας). Στην περίπτωση που μια εταιρία δώσει τρία χρόνια εγγύηση, αλλά στα τρία χρόνια έχει κλείσει (πράγμα το οποίο είναι δυνατόν να συμβεί) και ο επόμενος αντιπρόσωπος δεν καλύπτει τις εγγυήσεις του προηγούμενου, τότε ο αγοραστής βγαίνει κατά πολύ ζημιωμένος. Θα πρέπει να τονιστεί ότι είναι υποχρέωση του νέου αντιπροσώπου να καλύψει με τις προβλεπόμενες διεθνώς εγγυήσεις όλα τα σκάφη της μάρκας που αντιπροσωπεύει. Είναι αυτονόητο ότι στην περίπτωση που κάποια κατασκευαστική εταιρεία ή αντιπροσωπεία σκαφών οδηγηθεί σε χρεοκοπία, ο τελικός καταναλωτής θα βρεθεί εκτεθειμένος. Γι αυτό το λόγο είναι βασικό να αγοράζεται το σκάφος από μια εταιρία η οποία να διαθέτει οικονομική ευρωστία, προδιαγραφές παραγωγής και ανταγωνιστικότητα. Ακόμη, κρίνεται σκόπιμο να καθοριστούν διεργασίες οι οποίες θα καλύπτουν σε κάθε περίπτωση το σκάφος και κατά τη διάρκεια αναμονής παραλαβής του. Oι πιστοποιήσεις που συνοδεύουν κα διασφαλίζουν την άρτια και ασφαλή λειτουργία κάθε σκάφους, είναι επίσης αναπόσπαστο κομμάτι που πρέπει να λαμβάνεται υπόψη σε μία αγορά. Από πλευράς πιστοποίησης, η κατηγοριοποίηση δείχνει ένα δρόμο που καταλήγει σε ένα κατάλογο άρθρων, με τα οποία πρέπει το προϊόν να είναι σύμφωνο. Ως εκ τούτου, σε κάθε κατηγορία, ο κατασκευαστής γνωρίζει εκ των προτέρων ποια πρέπει να είναι τα βήματά του μέχρι να παραδώσει το σκάφος στον αγοραστή-αποδέκτη. Πέρα από την ισχύ τού ανέμου και το σημαντικό ύψος κύματος, υπάρχουν και άλλες παράμετροι που καθορίζουν, όπως προανέφερα, την κατηγορία στην οποία θα πιστοποιηθεί το σκάφος: - Ο χρόνος που απαιτείται για την πλήρη αποστράγγιση (με φυσικό τρόπο) ενός πλημμυρισμένου σκάφους διαφέρει μεταξύ τών κατηγοριών, καθώς διαφέρει και ο τρόπος υπολογισμού του. Ο χρόνος αυτός είναι γενικά μικρότερος όσο η κατηγορία τού σκάφους μεγαλώνει. - Η διαφορά ύψους μεταξύ τού καταστρώματος (deck) και της ισάλου γραμμής (μετρούμενη κάθετα από το κέντρο επιφανείας τού deck όταν το σκάφος είναι πλήρως φορτωμένο και σε ηρεμία) που πρέπει να έχει ένα σκάφος, διαφέρει ανάλογα

40 Yacht &Yacht Designing 40 με την κατηγορία. Γενικά, όσο μεγαλύτερη είναι η κατηγορία τού σκάφους, τόσο μεγαλύτερο πρέπει να είναι και το ύψος τού deck πάνω από τη θάλασσα. Ανάλογες, και πάντοτε σε συνάρτηση με την κατηγορία τού σκάφους, είναι οι οδηγίες ISO που έχουν να κάνουν με το ύψος τών αεροθαλάμων πάνω από το νερό, το ελάχιστο ύψος που πρέπει να έχει ένα άνοιγμα (π.χ. θυρίδες σε κονσόλα τού deck) από το οποίο μπορεί να κατακλυστεί με νερό ένας μη υδατοστεγής χώρος, τη μέγιστη επιτρεπόμενη γωνία κλίσης ενός σκάφους, τον ελάχιστο βαθμό υδατοστεγανότητας των διαφόρων ανοιγμάτων κ.λπ. Μάλιστα, λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω, αλλά και τις κατηγορίες σκαφών,όπως περιγράφηκαν στο κεφάλαιο 1, μπορεί να γίνει μια σύνοψη των κατηγοριών σκαφών, που οι ενδιαφερόμενοι πρέπει να λαμβάνουν υπόψη για την επιλογή και αγορά ενός σκάφους: α) Η πρώτη κατηγορία συνδέει άμεσα τις βασικές παραμέτρους (ταχύτητα ανέμου και, κυρίως, το σημαντικό ύψος κύματος) με την κατασκευαστική μελέτη. Λαμβάνει δηλαδή ο μελετητής ή κατασκευαστής τού σκάφους το σημαντικό ύψος κύματος και υπολογίζει τις επιταχύνσεις στο κέντρο βάρους τού σκάφους, αλλά και το θαλάσσιο φορτίο που δέχεται η κατασκευή του. Σε πρώτη φάση λοιπόν ο κατασκευαστής αποφασίζει σε ποια όρια εξωτερικών συνθηκών θα δηλώσει ότι το σκάφος του θα είναι ασφαλές. β) Η δεύτερη ενότητα ορίζει τα επί μέρους χαρακτηριστικά που πρέπει να έχει το σκάφος κατά ISO, ελεγχόμενο με πρότυπα. Υπάρχουν άρθρα που αναφέρονται στην πηδαλιουχία, την αποστράγγιση, σε θέματα υδροστατικά, στο ύψος καταστρώματος, στην ευστάθεια, στα κριτήρια πυρασφάλειας, στα σωστικά μέσα, στην αυτονομία. Σε κάποια από τα άρθρα αυτά υπάρχουν διαφοροποιήσεις, αναλόγως της κατηγορίας στην οποία πρόκειται να ενταχθεί το σκάφος. Π.χ. πόσα στεγανά καπάκια θα υπάρχουν, πού θα τοποθετηθούν οι διακόπτες και οι μπαταρίες κ.λπ. γ) Η τρίτη κατηγορία έχει άμεση σχέση με τη διαδικασία πιστοποίησης και αναφέρεται στα tests, στις δοκιμές δηλαδή που καλείται να κάνει ο επιθεωρητής τού πιστοποιημένου φορέα, προκειμένου να εκδώσει το πιστοποιητικό και τη βεβαίωση συμμόρφωσης. Στην ενότητα αυτή τα άρθρα δηλώνουν τι είδους δοκιμές πρέπει να γίνουν ανά κατηγορία. Αλλιώς γίνεται π.χ. το drop test στα σκάφη της κατηγορίας Β, και αλλιώς στα σκάφη της κατηγορίας C. Επίσης, ένα test που πρέπει να γίνει για ένα σκάφος που θα ενταχθεί στην κατηγορία Β, ίσως δεν θα χρειαστεί να γίνει για ένα σκάφος που θα ενταχθεί στην κατηγορία C, κ.ο.κ. Ακόμη, ως αναφορά τις πιστοποιήσεις, προσοχή πρέπει να δίνεται στην περίπτωση των αυτοπιστοποιήσεων Στις αυτοπιστοποιήσεις, η βεβαίωση και καταγραφή της συμμόρφωσης με τα ISO γίνεται από τον ίδιο τον κατασκευαστή τού σκάφους, και όχι από τον επιθεωρητή κάποιου πιστοποιημένου φορέα (ενός πιστοποιημένου νηογνώμονα επί παραδείγματι. Παρόλο που η αυτοπιστοποίηση δεν συναντάται σε όλες τις κατηγορίες, πρέπει να εξετάζεται αναλυτικά, προς αποφυγή μελλοντικών ζητημάτων που θα ζημιώσουν τον αγοραστή. - Ποιότητα κατασκευής Όπως σε όλα τα προϊόντα έτσι και στα σκάφη υπάρχει μια κλιμάκωση ως προς την ποιότητα. Η ίδια κλιμάκωση αφορά και τους κατασκευαστές ή αντιπρόσωπους, στη συμπεριφορά τους απέναντι στον αγοραστή. Εάν για παράδειγμα αγοραστεί ένα φουσκωτό σκάφος 1000, είναι δεδομένη και η αντίστοιχη ποιότητα

41 41 Πτυχιακή εργασία Όλγα Διαμάντω Φαφουτάκη και γνωρίζουμε εκ των προτέρων πως το σκάφος θα ανταποκριθεί για δύο έως τρία χρόνια. Ωστόσο εάν γίνει μια δαπάνη των , το φουσκωτό σκάφος οφείλει να έχει διάρκεια ζωής κατά πολύ μεγαλύτερη και να διατηρεί ταυτόχρονα και την εμπορική του αξία. Αυτές είναι οι διαφορές που υποδηλώνουν την ποιότητα του σκάφους. Ακόμη, δεν είναι δυνατόν να υπάρχουν κατασκευαστικά οι ίδιες απαιτήσεις αντοχής για ένα σκάφος που ζυγίζει, για παράδειγμα, τριάντα κιλά και τα πατώματά του είναι από κόντρα πλακέ θαλάσσης, και ένα σκάφος που έχει πάτωμα από αλουμίνιο, ύφασμα 1660 decitex, κλπ. Σχετικά με κατασκευαστικές λεπτομέρειες όπως είναι η ποιότητα των υφασμάτων, είναι πολύ δύσκολο να ελεγχθούν, γιατί για παράδειγμα τα 1600 ή τα 1880 decitex, δεν είναι τίποτε άλλο παρά μια μονάδα μέτρησης και πρακτικά δεν είναι σημαντικό για τον αγοραστή. Αυτό που ενδιαφέρει είναι η ποιότητα της ίνας, τα υλικά επίστρωσης και το κυριότερο, ποια είναι η εταιρία που παράγει το ύφασμα. Υπάρχουν μερικές μεγάλες εταιρείες παγκοσμίως που παράγουν υφάσματα, όπως η Kleber, που παρέχουν προϊόντα υψηλής ποιότητας. Αν ο κατασκευαστής επιλέξει ένα ύφασμα το οποίο προέρχεται, για παράδειγμα, από την Κίνα, με μοναδικό κριτήριο της τιμή, σε περίπτωση που το ύφασμα είναι δεύτερης ποιότητας, ο τελικός καταναλωτής δεν είναι σε θέση να το γνωρίζει. Ακόμη όμως και να γνωρίζει, θεωρείται απίθανο να ζητήσει ο καταναλωτής να δει το τιμολόγιο αγοράς, τις μετρήσεις ή τις αντοχές που έχει δώσει το εργοστάσιο παραγωγής. Το θέμα ανάγεται πάλι στον αντιπρόσωπο, ο οποίος οφείλει να έχει μια συνέπεια στη δουλειά του και να χαρακτηρίζεται από επαγγελματισμό και σοβαρότητα, καθώς επίσης και στην ποιότητα του σκάφους. - Εποχή αγοράς σκάφους Καλύτερη εποχή αγοράς σκάφους, θεωρείται η αρχή του χειμώνα. Για την περίπτωση νέου σκάφους, λαμβάνοντας υπόψη ότι χρειάζεται ικανό διάστημα για την κατασκευή του, που ανάλογα με το μέγεθος μπορεί να φτάνει και τους αρκετούς μήνες, θεωρείται η κατάλληλη εποχή. Με την αγορά στις αρχές χειμώνα μπορεί να επιτευχθεί η δέσμευση του ναυπηγείου για σκάφος που θα παραδοθεί έγκαιρα για την επόμενη σεζόν, αλλά και η εκμετάλλευση τυχόν προσφορών ή εκπτώσεων, που κατά κανόνα προσφέρουν στα ναυτικά σαλόνια τα ναυπηγεία. Βέβαια, η αλματώδης αύξηση στη ζήτηση των τελευταίων ετών έχει δημιουργήσει το αδιαχώρητο στις λίστες αναμονής των ναυπηγείων. Στην περίπτωση επώνυμων σκαφών αναψυχής άνω των 40 ποδών, υπάρχει αναμονή ακόμη και πάνω από 18 μήνες. Για την περίπτωση αγοράς μεταχειρισμένου σκάφους η περίοδος αυτή θεωρείται επίσης η καλύτερη, καθώς μπορεί να συμφωνηθεί καλύτερη τιμή, αφού ο ιδιοκτήτης του προς πώληση σκάφους είτε θα χρειάζεται το κεφάλαιο για την αντικατάστασή του με ένα άλλο, είτε μετά τις καλοκαιρινές διακοπές που δεν του προσέφεραν ότι ανέμενε, θα βιάζεται να το ξεφορτωθεί προς αναζήτηση διαφορετικού αντικειμένου απασχόλησης - Ελλιμενισμός Ανάλογα με το είδος και το μέγεθος του σκάφους, απαιτείται και ο τόπος που αυτό θα φυλάσσεται κατά τη μη χρήση του. Τα μεγαλύτερα σκάφη απαιτούν θέση ελλιμενισμού και η εξεύρεσή της είναι συνήθως μια δύσκολη και συχνά ακριβή υπόθεση, για να πληρεί τις ελάχιστες προϋποθέσεις ασφαλούς προστασίας του σκάφους από τους καιρούς αφενός και αφετέρου εύκολης και γρήγορης πρόσβασης σε αυτό από τον ιδιοκτήτη του. Η έλλειψη μαρίνων ή χώρων για τα σκάφη αναψυχής

42 Yacht &Yacht Designing 42 σε λιμάνια και αλιευτικά καταφύγια εξακολουθεί να είναι στην Ελλάδα ένα μειονεκτικό χαρακτηριστικό σε σχέση τις γειτονικές χώρες. Το ίδιο ισχύει και - ειδικά- για το ευαίσθητο ζήτημα των παρεχόμενων υπηρεσιών σε σχέση με το κόστος τους, όταν και αν βρεθούν. Η εξασφάλιση θέσης ελλιμενισμού κατά την αγορά σκάφους είναι μια σημαντική προτεραιότητα και δεν πρέπει να παραμένει σε εκκρεμότητα. Σχετικά με το κόστος του ελλιμενισμού, δύο είναι οι παράγοντες που κυρίως επηρεάζουν το ύψος του. Κατ αρχήν, το μέγεθος του σκάφους και ουσιαστικά το μήκος του (με την εξαίρεση των καταμαράν, τα οποία, λόγω του σημαντικού τους πλάτους, τιμολογούνται σε διαφορετική κλίμακα, κάτι αρκετά λογικό αν αναλογιστούμε ότι συνήθως καταλαμβάνουν τις θέσεις ελλιμενισμού δύο μονόγαστρων σκαφών), αλλά και η ιδιότητα που φέρει το σκάφος, με τα επαγγελματικά συνήθως να τυγχάνουν ευνοϊκότερων τιμολογίων έναντι των ιδιωτικών. Καθώς το κόστος ελλιμενισμού δεν είναι ευκαταφρόνητο, πέρα από το κόστος καθ εαυτό, ο ενδιαφερόμενος θα πρέπει να εξετάζει τις παρεχόμενες υπηρεσίες που (όπου και αν) προσφέρονται ως πακέτο, αλλά και τις δυνατότητες της συγκεκριμένης περιοχής να παρέχει υποστήριξη στις ανάγκες του σκάφους και του ιδιοκτήτη του. Για παράδειγμα, ολοένα και περισσότεροι ιδιοκτήτες επιλέγουν να κρατούν τα σκάφη τους σε μαρίνες/λιμένες εκτός Αττικής, όπου η ευκολία πρόσβασης και τα διαθέσιμα μέσα προς αυτόν εξυπηρετούν στην περιστασιακή χρήση του Σαββατοκύριακου ή μόνο στο μεγάλο καλοκαιρινό ταξίδι. Για τη συντήρηση, υπάρχουν εταιρείες που θα αναλάβουν κάθε απαραίτητη διαδικασία ή παρέχονται ευκολίες, ώστε να πραγματοποιήσει τις απαραίτητες εργασίες ο ιδιοκτήτης. - Επιφανειακά κριτήρια Για την διεξαγωγή μιας επιτυχούς αγοράς, η οποία ταυτόχρονα να αποτελεί μια καλή χρηματική επένδυση, απαραίτητη προϋπόθεση είναι να ληφθούν υπόψη και να εφαρμοστούν ορισμένοι βασικοί κανόνες. Όπως προαναφέρθηκε, στην Ελλάδα η εμπορία και η κατασκευή σκαφών είναι ιδιαίτερα ανθηρή και όπως σε όλους τους τομείς, υπάρχουν και οι διαβαθμίσεις ποιότητας. Ως κεντρικό σημείο αναφοράς έχει τεθεί ο κανόνας πως το καλύτερο τεχνικό προϊόν είναι καταρχήν αυτό που διαθέτει κατασκευαστική αρτιότητα και συνοδεύεται από τις καλύτερες παρεχόμενες υπηρεσίες μετά την αγορά. Αδιαμφισβήτητα, η πρώτη ματιά και η αισθητική ενός σκάφους είναι πολύ σημαντικά και επηρεάζουν ιδιαίτερα την κρίση για την ενδεχόμενη αγορά του. Ένα καλογυαλισμένο σκάφος το οποίο λανσάρεται με τον καλύτερο τρόπο από πλευράς marketing, σίγουρα επηρεάζει θετικά τον υποψήφιο αγοραστή. Το σημείο αυτό χρήζει ιδιαίτερης προσοχής και καλό είναι να μη βασίζεται η επιλογή μόνο σε επιφανειακά κριτήρια. Συνοψίζοντας, τα κύρια σημεία που πρέπει να ληφθούν απαραίτητα υπόψη για την αγορά ενός σκάφους (εκτός του κόστους) είναι: 1. Το ιστορικό, η σοβαρότητα της εταιρείας, η ποιότητα κατασκευής που προσφέρει και καλή υποστήριξη μετά την πώληση (σέρβις, ανταλλακτικά) 2. Η εγγύηση, την οποία θα πρέπει να παραδίδει η αντιπροσωπεία ή ο κατασκευαστής γραπτά στον πελάτη 3. Οι διεθνείς προδιαγραφές κατασκευής που δηλώνονται από τις αντίστοιχες εταιρείες 4. Τα κόστη συντήρησης και ο ελλιμενισμός

43 43 Πτυχιακή εργασία Όλγα Διαμάντω Φαφουτάκη 2.5 Ανακαίνιση σκαφών Yacht Εκτός της ναυπήγησης νέων σύγχρονων σκαφών αναψυχής, το ενδιαφερόμενο αγοραστικό κοινό έχει και την επιλογή του Yacht Renovation. Η νέα τάση στην επιλογή σκάφους, οδηγεί τους οικονομικά εύπορους υποψήφιους ιδιοκτήτες στην επιλογή κάποιου παλαιότερου σκάφους, με ιστορία από τις δεκαετίες του 50, 60 και 70, δεδομένου πως που μπορούν να διαθέσουν χρήματα και για την αγορά αλλά και για μια μεγαλύτερη ανακαίνιση του σκάφους. Η επιλογή αυτή, προσφέρει, πέραν των γνωστών παροχών και οφελών της χρήσης ενός τέτοιου σκάφους, την κτήση ενός ιδιαίτερου yacht, με χαρακτηριστικό ιστορικό υπόβαθρο, που συγκινεί τον ιδιοκτήτη και συμβάλλει στη συνολική εικόνα του σκάφους. Η ανακαίνιση των σκαφών, περιλαμβάνει την πλήρη αναδιαμόρφωση του σκάφους στο εσωτερικό κομμάτι του, καθώς μένει μόνο το κουφάρι του σκάφους και αλλάζουν τα πάντα, από τα ηλεκτρολογικά μέχρι και το φωτισμό. Αυτό, όπως είναι λογικό, απαιτεί σημαντικό κεφάλαιο, εφόσον ένα σκάφος αναψυχής παλαιάς δεκαετίας μετατρέπεται πλήρως σε ένα υπερσύγχρονο και πολυτελές σκάφος. Στη συνέχεια, παρουσιάζονται χαρακτηριστικές από τις καλύτερες περιπτώσεις μεταποίησης που έχουν γίνει πρόσφατα: M/Y Lady K Το μέχρι πρότινος ονομαζόμενο 'Princess Tanya', έχει έτος κατασκευής το 1961 από τους Austin& Pickersgill στην Αγγλία, με πελάτη έναν από τους μεγαλύτερους κροίσους του κόσμου. Το σκάφος αυτό πλέον έχει ανακαινιστεί πλήρως για να παρέχει πολυτέλεια και ανέσεις στους τωρινούς ιδιοκτήτες. Μπορεί να φιλοξενήσει υπό εξαιρετικές συνθήκες και με πληθώρα ανέσεων μέχρι 18 άτομα στους χώρους του. Μεταξύ των ανέσεών του περιλαμβάνονται γυμναστήριο και σαλόνι περιποίησης για γυναίκες και άντρες. Το τεράστιο κατάστρωμα της και τα άνετα καθίσματα της κερδίζουν και εντυπωσιάζουν τους επισκέπτες της. M/Y Maryah (project Czar) Το superyacht Maryah είναι ένα προσφάτως ανακαινισμένο και παραδομένο σκάφος, που πέρα από την μοναδικότητα του στην εμφάνιση και στην άνεση που παρέχει στους φιλοξενούμενους της είναι μοναδικό και σε άλλα επίπεδα, καθώς είναι το πρώτο σκάφος που πληροί όλες τις προϋποθέσεις για την ασφάλεια στην θάλασσα ( SOLAS). Αυτό το σκάφος 122m, μπορεί να φιλοξενήσει πάνω από 54 φιλοξενούμενους και να τους παρέχει πληθώρα πολυτελών ανέσεων, μεταξύ των οποίων ελικοδρόμιο, σινεμά, beach club, jakuzzi, μια τεραστία πλατφόρμα πισίνας, αλλά sushi bar που στο πάνω κατάστρωμα, club, τεχνητή παραλία που μπορεί να δημιουργηθεί προεκτείνοντας την πλατφόρμα του καθώς και αλλά πολλά. Είναι ένα σύγχρονο επίτευγμα τεχνολογίας και πολυτέλειας.

44 Yacht &Yacht Designing 44 Εικόνα 2.5.1: M/Y Lady K Εικόνα 2.5.2: Μ/Υ Maryah

45 45 Πτυχιακή εργασία Όλγα Διαμάντω Φαφουτάκη Κεφάλαιο 3: Σχεδιασμός σκαφών yacht 3.1 Σχεδιασμός Στη σύγχρονη εποχή ο σχεδιασμός των σκαφών γίνεται με τη χρήση του ναυπηγικού δαπέδου, με τη σάλα όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται από τους καρναργιέρηδες. Η μέθοδος αυτή χρησιμοποιείται για τη ναυπήγηση μεγάλων σκαφών, με καλύτερη συμμετρία στο σχήμα τους και με πιο ομαλές καμπύλες στη γάστρα τους. Η μέθοδος της σάλας, αντικατέστησε σε αρκετά ναυπηγεία τους παλαιότερους τρόπους σχεδιασμού, που ήταν κυρίως εμπειρικοί και είναι γνωστοί στα ξυλοναυπηγεία με το όνομα των ειδικών χναριών μονόχναρα, τα οποία χρησιμοποιούνταν για να σχεδιάζονται τα βασικά στοιχεία του σκελετού του σκάφους. Η τυπολογία των σκαφών που χτίζονταν στα ελληνικά ξυλοναυπηγεία, εμπλουτίστηκε με νέα σχέδια σκαφών, τα οποία είναι δυνατό να ναυπηγηθούν μόνο με τη μέθοδο της σάλας. Ο ναυπηγός επάνω στη σάλα σχεδιάζει το προφίλ των κυριοτέρων κομματιών του σκελετού ενός σκάφους. Με βάση αυτά τα προφίλ κόβονταν χνάρια, τα οποία χρησιμοποιούνταν ως οδηγοί επάνω στα ξύλα, από τα οποία προέκυπταν τα αντίστοιχα κομμάτια του σκελετού. Η μέθοδος αυτή αποδείχθηκε τόσο πρωτοποριακή, που ακόμη και σήμερα θεωρείται ως ο πιο εξελιγμένος τρόπος σχεδιαστικού ελέγχου της μορφής ενός σκάφους. Παρ όλα αυτά, οι παλαιότεροι εμπειρικοί μέθοδοι σχεδιασμού δεν έχουν εγκαταλειφθεί από τους καραβομαραγκούς. Οι μέθοδοι των μονόχναρων, όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται, εφαρμόζονται ακόμη για το χτίσιμο μικρών πλοιαρίων και φανερώνουν πόσο προσκολλημένη στην παράδοση παραμένει αυτή η τέχνη. Με βάση το σχεδιασμό σκάφων από μια πιο εμπειρική οπτική, ακολουθεί περιγραφή για σχέδια, βασικές μονάδες μετρήσεις και ονομασίες γραμμών. Τα ναυπηγικό κατασκευαστικό σχέδιο είναι μια γραμμική αποτύπωση της μορφής αλλά και των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών της γάστρας ενός σκάφους, που μας βοηθά στην κατασκευή όσες φορές και αν χρειαστεί, οδηγώντας πάντα το ίδιο αποτέλεσμα. Ένα ναυπηγικό σχέδιο περιλαμβάνει: Την πλάγια όψη του σκαριού, όπου αποτυπώνεται η καρίνα και τα ποδοστήματα Την καμπυλότητα των βασικών νομέων ( σε μισά τμήματα πλώρης πρύμνης), που αποδίδονται σχεδιαστικά στο μέσο της πλάγιας όψης Το μισό της κάτοψης της καρίνας του σκάφους μαζί με κάποιες άλλες καμπύλες γραμμές οι οποίες αποτελούν οριζόντιες τομές που έχουν γίνει στη γάστρα. Αναλυτικότερα, στην πλάγια όψη του σκαριού αλλά και επάνω στην καρίνα, πρέπει να δοθεί προσοχή στις κάθετες αριθμημένες γραμμές, που στην πλειοψηφία των περιπτώσεων ισαπέχουν μεταξύ τους. Οι γραμμές αυτές προσδιορίζουν τις θέσεις στις οποίες τοποθετούνται αριθμημένοι, επίσης, νομείς, που φαίνονται στο σχέδιο προσόψεων. Στο σχέδιο της εικόνας 3.1.1, προσέχουμε ότι οι θέσεις που προσδιορίζονται δεν ισαπέχουν, καθώς και οι νομείς μεταξύ των θέσεων 2-3,3-4,4-5,5-6, δεν αποδίδονται σχεδιαστικά. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι για την κατασκευή του συγκεκριμένου σκάφους, οι νομείς που προσδιορίζονται παρέχουν όλες τις

46 Yacht &Yacht Designing 46 αναγκαίες πληροφορίες για να παραχθούν και οι νομείς που λείπουν και στη συνέχεια, να ολοκληρώσουμε πλήρως το σκελετό του. Εικόνα 3.1.1: Στοιχεία ναυπηγικού σχεδίου Πρέπει να σημειωθεί ότι στο ναυπηγικό κατασκευαστικό σχέδιο αποτυπώνονται μόνο οι βασικοί, ή καλύτερα όσοι νομείς είναι απαραίτητοι για να κατασκευαστεί το σκάφος με το επιθυμητό αποτέλεσμα. Στο σχέδιο προσόψεων (βλ. εικόνα α) παρατηρείται ότι από το μέσο της πλάγιας όψης και προς τα αριστερά (δηλαδή προς την πρύμνη του σκάφους), προσδιορίζονται οι καμπυλότητες των νομέων που ξεκινούν από την πρύμνη μέχρι το μέσο, ενώ από το μέσο και προς τα δεξιά πλευρά της πλάγιας όψης (την πλώρη δηλαδή), προσδιορίζονται αντίστοιχα οι νομείς που ξεκινούν από το μέσο έως και την πλώρη. Σε αυτό το σημείο υπάρχει η συνειδητοποίηση ότι στο κατασκευαστικό ναυπηγικό σχέδιο αποδίδονται μόνο οι μισοί νομείς και προκειμένου να φάνει η συνολική απόδοση θα πρέπει να σχεδιαστεί ένα αντίγραφο τους στην απέναντι πλευρά τους. Οι οριζόντιες γραμμές, που φαίνονται στα σχέδια των εικόνων , με τα γράμματα A,B,C κλπ. προσδιορίζουν το ύψος από το κάτω μέρος της καρίνας που έχει γίνει μια νοητή οριζόντια τομή στη γάστρα του σκάφους. Οι τομές αυτές αποτυπώνονται ομοίως και στην κάτοψη της καρίνας του σκάφους με την μορφή καμπύλων και προσδιορίζονται αντίστοιχα με τα γράμματα A,B,C κλπ. Οι καμπύλες αυτές έχουν ως στόχο μεταξύ άλλων, να επαληθεύσουν την καμπυλότητα των ήδη σχεδιασμένων νομέων αλλά και να δίνουν τα ελάχιστα απαιτούμενα γεωμετρικά σημεία, για των προσδιορισμό της καμπυλότητας όσων νέων, ενδιάμεσα από τους βασικούς, επιθυμούνται..

47 47 Πτυχιακή εργασία Όλγα Διαμάντω Φαφουτάκη Εικόνα 3.1.2: Στοιχεία ναυπηγικού σχεδίου Βασικά στοιχεία του σχεδιασμού Για την καλύτερη κατανόηση των εννοιών, των αναγκών και των σχεδίων της κατασκευής ενός σκάφους θα παρουσιαστούν κάποια βασικά στοιχεία. Σε αυτό το εδάφιο, παρατίθενται κάποιοι όροι και μετρήσεις που θα συναντηθούν στα σχέδια καθώς και η σημασία τους. Πρέπει να σημειωθεί ότι για να κατανοηθεί ένα σχέδιο με την πρώτη μάτια, προϋποθέτονται πολλά χρόνια εμπειρίας και εξάσκησης. Για κάποιον έμπειρο ναυπηγό, ένα σχέδιο θα μπορεί να ανακαλύψει πολύ περισσότερα για το σκάφος πάρα τα νούμερα. Στη συνέχεια αναφέρονται οι βασικές παράμετροι, με τη σύντομη ερμηνεία τους να ακολουθεί: Length on Deck Beam on Deck Waterline Length Draft Displacement at the Designed Waterline Sail Area Power Length on Deck: όπως υποδεικνύει και από η ονομασία του, μας δείχνει το μήκος του σκάφους μαζί με τις εξοχές που μπορεί να έχει (π.χ bow thruster κ.τ.λ). Στα σκάφη αναψυχής, συνήθως το LOD και το LOA (length overall: δείχνει το μήκος του

48 Yacht &Yacht Designing 48 σκάφους πάνω από την ίσαλο γραμμή) έχουν ελάχιστη διαφορά. Μια ακόμη μέτρηση του μήκους του σκάφους είναι η LWL, που δείχνει το μήκος κάτω από την ίσαλο γραμμή. Τέλος το LOH δείχνει το μήκος της γάστρας. Beam on Deck: είναι ενίσχυση του καταστρώματος που διασχίζει το μήκος ή το πλάτος του καταστρώματος και συνδέεται στα δυο ακριανά πλαίσια ή διαφράγματα του σκάφους με δοκούς. Waterline Length: συνήθως συμβολίζεται με lwl ή wl και δείχνει το μήκος του σκάφους στο σημείο που έρχεται σε επαφή με τη στάθμη της θάλασσας. Στο συγκεκριμένο μήκος αποκλείεται το συνολικό μήκος του σκάφους, όπως χαρακτηριστικά που είναι έξω από το νερό. Σε ένα σκάφος με γκανοτά στελέχη, το μήκος ισάλου αλλάζει αν αλλάξει και το βύθισμα του σκάφους, συνεπώς μετράται από μια καθορισμένη κατάσταση φόρτωσης. Εικόνα 3.1.3: Απεικόνιση των μηκών LOA και LWL Draft: είναι το βύθισμα του πλοίου, εννοώντας την κατακόρυφη απόσταση από την ίσαλο γραμμή μέχρι τον πυθμένα της καρίνας, με το πάχος να συμπεριλαμβάνεται. Το βύθισμα καθορίζει το ελάχιστο βάθος των υδάτων που μπορεί το σκάφος να πλοηγηθεί με ασφάλεια. Το βάθος μπορεί να χρησιμοποιηθεί ακόμη για να προσδιοριστεί το βάρος του φορτίου, μετρώντας την συνολική μετατόπιση του νερού και χρησιμοποιώντας την αρχή του Αρχιμήδη. Displacement at the Designed Waterline: αναφέρεται στα κυβικά πόδια νερού που εκτοπίζονται όταν το σκάφος πλέον επιπλέει. Πρέπει να σημειωθεί πως για ένα δοσμένο όγκο, η μετατόπιση θα διαφέρει ανάλογα με την αλατότητα ή την πυκνότητα του νερού. Το βάρος του εκτοπισμένου νερού είναι πάντα ίσο με το πραγματικό βάρος του σκάφους. Η μετατόπιση αυτή εκφράζεται σε λίμπρες. Sail Area: αναφέρεται στο συνολικό εμβαδόν που καταλαμβάνουν τα πανιά με τα κατάρτια. Για να απεικονιστεί στο σχέδιο παγκοσμίως χρησιμοποιούνται τα γράμματα J, I, E, P. Ο τύπος που βρίσκουμε το εμβαδόν αυτό για τα κοινά πανιά είναι Area= (P*E)/1.8, οπού το Ρ δηλώνει το μήκος του πανιού από την κορυφή μέχρι το κοντάρι που είναι τοποθετημένο το πανί και το Ε δηλώνει το μήκος του κονταριού.

49 49 Πτυχιακή εργασία Όλγα Διαμάντω Φαφουτάκη Εικόνα 3.1.4: Απεικόνιση Sail area Power: νοείται η συνεχόμενη ιπποδύναμη που μπορεί να προσφέρει ο κινητήρας σε συνεχή λειτουργία. Υπάρχει και η διαλείπουσα ιπποδύναμη, αλλά συνήθως αναφερόμενη σε ιπποδύναμη εννοείται η συνεχής. Prismatic coefficient (Cp): ο πρισματικός συντελεστής δείχνει την αναλογία του βυθισμένου όγκου του πρίσματος σε έναν πρισματικό όγκο με το ίσο μήκος με του σκάφους και εμβαδόν διατομής ίσο με το μεγαλύτερο υποθαλάσσιο τμήμα του κύτους. Ο τύπος υπολογισμού είναι Cp=V/ (Lpp*Ax), όπου Lpp είναι το μήκος του πλοίου στο ύψος της θερινής ισάλου γραμμής, το Lpp στα μικρά σκάφη είναι ίσο με το Lwl, και Ax είναι η διατομή της φέτας του μέσου σκάφους. Εικόνα 3.1.5: Απεικόνιση πρισματικού συντελεστή Wetted surface area: είναι η ολική επιφάνεια της καρίνας και των εξαρτημάτων που βρίσκονται κάτω από την ίσαλο γραμμή. Stability curve: είναι η καμπύλη ανόρθωσης του σκάφους και εκφράζεται σε πόδια ή μέτρα και σε μοίρες. Με το σκάφος σε όρθια θέση, η καμπύλη βρίσκεται στο μηδέν. Όταν το σκάφος αρχίζει να γέρνει, το κέντρο της άνωσης κινείται εκτός της καρίνας, αλλά το κέντρο βάρους παραμένει στάσιμο. Αυτό δημιουργεί ένα βραχίονα ανόρθωσης. Αυτός ο βραχίονας είναι η οριζόντια απόσταση μεταξύ της άνωσης και της βαρύτητας. Η ροπή σε οποιοδήποτε σημείο της καμπύλης είναι απλώς το προϊόν του βραχίονα ανόρθωσης στο συγκεκριμένο εκτόπισμα του σκάφους.

50 Yacht &Yacht Designing 50 Εικόνα 3.1.6: Καμπύλη ανόρθωσης σκάφους Dellenbaugh angle: είναι η γωνία που δημιουργείται ασκώντας στο σκάφος μια δύναμη της τάξεως 0,45 τόνοι ανά τετραγωνικό μέτρο που ασκείται στα πανιά, υποθέτοντας ότι όλα είναι δεμένα στο μέσο το σκάφους. Είναι μια προσέγγιση μόνο και βασίζεται στα χαρακτηριστικά σταθερότητας του σκάφους. 3.2 Εταιρείες κατασκευής Yacht Έχοντας παρουσιάσει τα βασικά στοιχεία σχεδιασμού σκαφών, σε αυτή την ενότητα παρουσιάζονται δύο επιλεγμένα παραδείγματα εταιριών σχεδίασης, με παγκόσμια φήμη και κύρος. Diana Yacht design Η Diana yachts, με βάση της το Άμστερνταμ, κατασκευάζει μηχανοκίνητα σκάφη όλων των διαστάσεων και των δυνατοτήτων. Με αρκετά βραβευμένα σκάφη και άλλα τόσα προτεινόμενα. Καταφέρνει και ισορροπεί την καλαισθησία και την τεχνολογική ανάπτυξη, την άνεση και την λειτουργικότητα. Όλα της τα σκάφη διατηρούν μια κλασικότητα στις γραμμές τους, έτσι ώστε να μπορούν να διατηρήσουν το μεγαλείο τους για πολλά χρόνια. Setzer Yacht architects Είναι μια αμερικάνικη εταιρεία με μεγάλη παράδοση και πάθος. Δημιουργήθηκε το 1991 έχοντας σαν δυνατό χαρτί της έναν από τους καλύτερους ναυπηγούς, τον J.B. Hargrave. Αρκετά κομμάτια από τον στόλο της έχουν βραβευτεί για το σχέδιο αλλά και την ασφάλεια που παρέχουν. Επίσης, είναι κατασκευάστρια εταιρεία μηχανοκίνητων σκαφών αλλά και καταμαράν.

51 51 Πτυχιακή εργασία Όλγα Διαμάντω Φαφουτάκη Εικόνα 3.2.1: Diana Yacht design και Setzer Yacht architects 3.3 Απαιτήσεις ενός επιτυχημένου σχεδιαστή Υπάρχει μια ιδιαιτερότητα στη σχεδίαση σκαφών αναψυχής, που την καθιστά πολύ ενδιαφέρουσα σε σχέση με άλλους κλάδους. Αυτή η ιδιαιτερότητα είναι η ελευθερία που έχουν οι σχεδιαστές να πειραματίζονται για να βελτιστοποιήσουν τον τύπο, αλλά και η έκφραση της μεγαλοφυΐας τους, με σχέση με τους σχεδιαστές των εμπορικών σκαφών, που συγκριτικά έχουν πιο περιορισμένες δυνατότητες. Ένα άλλο χαρακτηριστικό στοιχείο είναι η περιπλοκότητα της δημιουργίας ενός τέλειου σκάφους με περιορισμένες περιστάσεις. Η ανταγωνιστική φύση της ταχύτητας, της αξιοπλοΐας, της άνεσης και της ομορφιάς, με την ποικιλία και την αβεβαιότητα των αποτελεσμάτων των κυμάτων, της αλλαγής της κλίσης των πλαγιών πλευρών και της πρύμνης, δημιουργεί ένα πλούσιο πεδίο προκλήσεων. Αυτές τις δυσκολίες, που εντοπίζονται κυρίως στα ιστιοπλοϊκά, δεν ανήκουν στα καθαρά μηχανικά προβλήματα που μπορούν να λυθούν με την εξαιρετική ακρίβεια των μαθηματικών. Το παραπάνω σχόλιο δεν αναιρεί τη σημασία της επιστήμης, ως αναφορά στην σχεδίαση οποιουδήποτε σκάφους, που αποτελεί αναπόσπαστο και απαραίτητο κομμάτι για να εξασφαλιστεί η επιτυχία. Ωστόσο, πρέπει να συνδυάζεται με ευφυΐα, φαντασία και εμπειρία στην κατασκευή σκαφών. Είναι ο συνδυασμός αυτών των προσόντων που οδηγούν ένα σχεδιαστή να κάνει καλή δουλειά. Εξάλλου, το πάθος για τα σκάφη και η φαντασία, χωρίς την απαραίτητη κατάρτιση, έχουν οδηγήσει σε

52 Yacht &Yacht Designing 52 μερικά από τα πιο αποτυχημένα σκάφη έχουν δημιουργηθεί, συνήθως από παλιούς ναυτικούς που ήξεραν να εκτιμήσουν ένα καλό σκάφος αλλά δεν ήξεραν πως να το κατασκευάσουν. Δεν αρκεί να υπάρχει γνώση της αντοχής, της σταθερότητας κλπ, αλλά από την άλλη μεριά δεν αρκούν μόνο οι θεωρητικές γνώσεις. Ο σχεδιαστής συχνά παρασύρεται από κάποιο συγκεκριμένο κλάδο της αρχιτεκτονικής σκαφών αναψυχής (ως μια ειδικότητα), όπως τα ταχύπλοα, τις μεγάλης δύναμης θαλαμηγούς κ.α., στην οποία έχει επάρκεια, εμπειρία, φήμη και ζήτηση. Κάθε σκάφος είναι ένα πείραμα, αλλά δημιουργώντας ένα συγκεκριμένο τύπο έχει ένα μεγάλο πλεονέκτημα, πατώντας σε γνωστά μονοπάτια σχεδίασης και εφαρμόζοντας τις απαραίτητες αλλαγές. Οι επιδόσεις κάθε σκάφους πρέπει να μελετούνται προσεκτικά και όποιες ελλείψεις παρατηρηθούν, πρέπει να διορθωθούν σε επόμενα μοντέλα. Σύμφωνα με αυτή την παρατήρηση, η δουλεία του σχεδιαστή δεν τελειώνει όταν κατασκευαστεί το σκάφος, αλλά όταν επιβεβαιωθεί η αξιοπλοΐα του. Πρωτοτυπία Η αυθεντικότητα, βασισμένη στην μελέτη και τον πειραματισμό του καθενός, είναι το κλειδί της επιτυχίας. Εκείνοι που ακολουθούν την πορεία που έχουν χαράξει άλλοι, ως προς το σχεδιασμό, δεν συνεισφέρουν στην εξέλιξη της τέχνης. Ένας σχεδιαστής θα πρέπει να μελετά συνεχώς την δουλειά των άλλων με σκοπό την ανακάλυψη και όχι την αντιγραφή. Ο σχεδιασμός σκαφών αναψυχής, με την συγκριτική ελευθερία παρεμποδίζει τους περιορισμούς και -θα πρέπει νακατευθύνουν τον κόσμο των ναυτικών κατασκευών. Μια τέτοια περίπτωση είναι η εξέλιξη των ψαράδικων που έχουν εμφάνιση πολυτελών σκαφών. Οι βελτιώσεις που αναπτύσσονται στο τομέα των σκαφών αναψυχής θα έπρεπε να επηρεάζουν περισσότερο τα εμπορικά πλοία. Πιστεύεται ότι τα ιστιοπλοϊκά είναι παλιομοδίτικα και οδεύουν προς την εξαφάνιση. Οι απόψεις πάνω σε αυτό διίστανται, καθώς ο αέρας είναι μια φυσική πηγή ενέργειας που δεν θα εκλείψει, ενώ το κόστος και η προμήθεια καυσίμων για τα μηχανοκίνητα σκάφη είναι αβέβαιο λόγω των αυξομειώσεων των φόρων και των εποχών που διανύουμε. Ακόμη και σήμερα, για μακροχρόνια ταξίδια και ξηρά φόρτια, τα ιστιοπλοϊκά μπορούν να κερδίσουν τα μηχανοκίνητα σκάφη στο κόστος του ταξιδιού. Μεταξύ των βελτιώσεων που οι προοδευτικοί ναυπηγοί έχουν τη δυνατότητα να εφαρμόσουν στα ιστιοπλοϊκά, είναι: Καλύτερη ταχύτητα στα όρτσα με ριζικές βελτιώσεις στη μορφή και εξοπλισμό και την χρήση κεντρικού (centerboard) άξονα και των πλαϊνών αξόνων( bilge board). Οικονομία στην ανθρώπινη ενέργεια με ελεύθερη χρήση ηλεκτρικών βοηθημάτων. Αύξηση της ασφάλειας με εφαρμογή ηλεκτρικών τιμονιών και σταθεροποιητές και σύγχρονα συστήματα πλοήγησης

53 53 Πτυχιακή εργασία Όλγα Διαμάντω Φαφουτάκη Εικόνα 3.3.1: Τύποι καρίνας Απαραίτητη εφαρμογή των παραπάνω, γίνεται σε τμήματα του ταξιδιού που οι δυνατοί άνεμοι επικρατούν και το ζήτημα του καιρού είναι σημαντικό. Τα ιστιοφόρα του μέλλοντος ενδεχομένως να περιέχουν ένα απλοποιημένο σκαρίφημα με ιδιαιτέρως εξελιγμένα μηχανήματα, που θα παρέχουν ένα εύκολο και ασφαλές ταξίδι και δε θα χρειάζεται μεγάλος αριθμός πληρώματος. Μια μελέτη για τα ιστιοφόρα μεγάλων ταξιδιών, δείχνει ότι η χαμηλή μέση ταχύτητα οφείλεται στην ηρεμία ή τη φουρτούνα που καταλήγει σε συγκριτικά μικρό μέρος του ταξιδίου. Στα σχέδια σκαφών μεγάλης δύναμης, περιέργως αντέγραφαν πάντα τα ατμόπλοια για παραπάνω από μια δεκαετία. Έως την κατασκευή των μηχανοκίνητων, τα μεγάλης δύναμης σκάφη είχαν πρόβολο και κοίλα τόξα, που υπήρχαν μόνο στα καλύτερα ατμόπλοια του 19 ου αιώνα. Τα περισσότερα μηχανοκίνητα σκάφη και τα ατμόπλοια φτιάχνονταν εκείνη την εποχή με βαρύ στέλεχος και ελλειπτική πρύμνη, ένας συνδυασμός που προερχόταν από τα εμπορικά ατμόπλοια και ακλούθησαν τα γρήγορα ιστιοφόρα (clipper bows). Εικόνα 3.3.2: Παρέκκλιση σκάφους με ένα ή δύο πτερύγια Οι πρωτοποριακοί ναυπηγοί έχουν εγκαταλείψει πλέον τις ελλειπτικές αρθρώσεις στις πρύμνες, για πιο ελαφριές και πιο εύκολες στην κατασκευή. Ένας σχεδιαστής σκαφών αναψυχής μπορεί να επηρεάζεται περισσότερο από τις ναυπηγικές εξελίξεις, όπου το συναίσθημα έχει μικρό μέρος στον καθορισμό της

54 Yacht &Yacht Designing 54 μορφής της γάστρας και των αναλογίων της, ως αποτέλεσμα μιας εκτενούς επιστημονικής έρευνας και πρακτικής εμπειρίας. Τολμηρά προοδευτικοί ναυπηγοί Το τόξο του θωρηκτού που απεικονίζεται στην εικόνα 3.3.3, ίσως την εντύπωση ενός τερατουργήματος, αλλά με μια προσεκτική μελέτη φαίνεται ότι είναι μια υπέροχη βελτίωση, από τη σκοπιά της απόδοσης πάνω στα τόξα που χρησιμοποιούνταν στο παρελθόν πάνω και κάτω από το νερό. Το βολβώδες σχήμα της πλώρης είναι μια αξιοσημείωτη καινοτομία, που δεν θα μπορούσε να έχει εξελιχθεί χωρίς εξαντλητικές δοκιμές πάνω σε μοντέλα. Το συγκεκριμένο σχήμα τόξου πάνω από το νερό μπορεί να χρησιμοποιηθεί και στα σκάφη αναψυχής, καθώς βελτιώνει την ταχύτητα και την αξιοπλοΐα. Το απεικονιζόμενο τόξο μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε ένα μηχανοκίνητο σκάφος με 115 πόδια ακτογραμμή. Εικόνα 3.3.3: Απεικόνιση τόξου θωρηκτού Ενδιαφέρουσα είναι η τάση από την πλευρά των σχεδιαστών να επιστρέφουν στα τόξα τύπου clipper στα μεγάλα μηχανοκίνητα σκάφη. Αυτή η μορφή έχει μις εσωτερική ομορφιά και μοιάζει να ταιριάζει ιδιαίτερα στα πολυτελή σκάφη αναψυχής. Τα σχέδια είναι ένας συμβιβασμός γιοτ: Υπάρχουν τέσσερα γενικά χαρακτηριστικά που επιζητούνται στο σχεδιασμό Αξιοπλοΐα Ευρύχωρο εσωτερικό Καλαισθησία Ταχύτητα Οι προτεραιότητες αυτές δεν συνδυάζονται εύκολα, καθώς στην πραγματικότητα θεωρείται πολύ σπάνια η εύρεση για έναν επιτυχή συνδυασμό περισσότερων από δύο στοιχείων. Στην καλύτερη των περιπτώσεων, ένας σχεδιαστής μπορεί να αναμένει την ενσωμάτωση στο σχέδιο του των παραπάνω στοιχείων μεν, αλλά να τονιστούν αυτά που ο πελάτης επιθυμεί περισσότερο, δεδομένου πώς η επιτυχία και των τεσσάρων είναι αρκετά δύσκολη (πρέπει να τονισθεί ότι και τα υπόλοιπα βασικά χαρακτηριστικά θα πληρούν της προϋποθέσεις). Στο σχεδιασμό ενός yacht, πολύ συχνά αντιμετωπίζονται αποκλειστικά τεχνικά προβλήματα. Υπάρχουν ορισμένες

55 55 Πτυχιακή εργασία Όλγα Διαμάντω Φαφουτάκη προϋποθέσεις που πρέπει να καλύπτονται, όπως το ελάχιστο όριο της ταχύτητας που θα μπορεί να αναπτύξει, ορισμένες καταστάσεις που θα αντέχει και φυσικά τις ανέσεις που θα παρέχονται. Οι επιδέξιοι σχεδιαστές δημιουργούν ένα σκάφος το οποίο να καλύπτει τις προϋποθέσεις, ακολουθώντας μεθόδους που είναι ευρέως κατανοητές. 'Έπειτα, αφού έχουν δουλευτεί οι παραπάνω χρήσιμες ιδιότητες στο σχέδιο, υπάρχει ανάγκη σκέψεως πάνω στην καλαισθησία του σκαριφήματος από καθαρά αρχιτεκτονική οπτική γωνία. Εκεί εμφανίζεται το δεύτερο πρόβλημα στην κατασκευή ενός σκάφους, καθώς είναι ένας παράγοντας που είτε θα αποκορυφώσει, είτε θα καταδικάσει όλη την δημιουργία. Η αισθητική στον τομέα των ναυπηγικών κατασκευών είναι διαφορετικές από ότι στις κατασκευές κτιρίων. Μελέτες έχουν δείξει πως κάθε σπουδαίος ναυπηγός έχει επιφέρει και από μια επιτομή σε πολλά θέματα και όσον αφορά την αισθητική, γεγονός που αποδίδεται στο ένστικτο. Δεν υπάρχει ο ίδιος πλούτος παραδόσεων, ούτε και τόσο ανεπτυγμένα πρότυπα σε σχέση με την αρχιτεκτονική κτιρίων. Είναι, έτσι, δικαιολογημένο, ότι η αισθητική στην ναυπηγική εκ των πραγμάτων κατέχει δευτερεύουσα θέση, καθώς υπάρχουν αρκετά πιο σημαντικοί παράγοντες με τους οποίους χρειάζεται να ασχοληθεί ο σχεδιαστής προτού φτάσει σε αυτό το κομμάτι ECO Yachting Μια νέα κατεύθυνση της κοινότητας των επιστημόνων και μηχανικών, είναι η δημιουργία μέσων μετακίνησης χρησιμοποιώντας φυσικούς πόρους ενέργειας. Τα τελευταία δύο χρόνια, έχει σημειωθεί σημαντική ανάπτυξη σε αυτό τον τομέα. Ως αναφορά στα σκάφη αναψυχής, το eco yachting είναι εφαρμογές κατασκευής σκαφών με χρήση φυσικών πόρων για τροφοδοσία των ενεργειακών τους αναγκών και πιο συγκεκριμένα για σκάφη που οι μηχανές τους λειτουργούν με ηλιακή ή αιολική ενέργεια, φυσικό αέριο ή, όπως τις περισσότερες φορές, συνδυασμό αυτών. Ακολούθως παρουσιάζονται δύο δημοφιλή προγράμματα, για τη σχεδίαση και κατασκευή τέτοιων σκαφών. M/Y Iris Series, από την εταιρεία Eramotive. Είναι μια σειρά από motor yacht που βγαίνει σε τρία μεγέθη, ένα των 125m, ένα των 75m και ένα των 45m. Οι σχεδιαστές τις Eramotive θέλησαν να αλλάξουν λίγο την οπτική που έχουμε όλοι για τα σκάφη και να ανοίξουν νέους ορίζοντες. Η συγκεκριμένη σειρά σκάφων έχει αμέτρητες προοπτικές καθώς μπορεί να χρησιμοποιηθεί όχι μόνο σαν σκάφος αναψυχής, αλλά και σαν επιστημονικό σκάφος, πλωτό ξενοδοχείο, κέντρο συνεδριάσεων κλπ. Για το σκάφος επιλέχθηκε ένα ελλειπτικό σχήμα για την διαχρονική του αξία, αλλά και για την άνεση στο εσωτερικό τμήμα του σκάφους. Το εξωτερικό του σκάφους είναι καλυμμένο με φωτοβολταικά πάνελ, διατηρώντας όμως ευρείες γωνιές για το φυσικό φωτισμό και την θέα στο εσωτερικό. Τα πάνελ που καλύπτουν το εξωτερικό αναδιπλώνονται και αποκαλύπτουν τα 3 καταστρώματα.

56 Yacht &Yacht Designing 56 Εικόνα 3.4.1: Άποψη του M/Y Iris Series M/Y Green Voyager, από την εταιρεία Kingship. To Green Voyager είναι ένα σκάφος 45m το οποίο σχεδιάστηκε ειδικά για τον ιδιοκτήτη του, που έψαχνε ένα σκάφος με φιλικές για το περιβάλλον προδιαγραφές. Το συγκεκριμένο σκάφος υπερπληρεί τους όρους της MARPOL. Στόχος αυτού του σκάφους είναι η μείωση της ενέργειας κίνησης του κατά 20% σε σύγκριση με ένα συμβατικό σκάφος. Η απόδοση της γάστρας έχει αυξηθεί, βάζοντας απλά μια γραμμή ισάλου κατά 50 εκατοστά μικρότερη από το ίδιο το σκάφος. Το σκάφος έχει τρείς επιλογές πρόωσης:

57 57 Πτυχιακή εργασία Όλγα Διαμάντω Φαφουτάκη Συμβατική: χρησιμοποιεί κανονικές μηχανές μικρότερου απλά μεγέθους. Ημι-υβριδικό: χρησιμοποιεί συμβατικές μηχανές αλλά έχει υψηλής τεχνολογίας μπαταρίες, για να του επιτρέπει την αθόρυβη λειτουργία το βράδυ. Υβριδικό: είναι ημι-υβριδικό και προσθέτει γεννήτριες στον άξονα του, για να του επιτρέπεται η αθόρυβη λειτουργία. Από σχεδιαστικής απόψεως το σκάφος έχει ρετρό ύφος. Το χαρακτηριστικό του εξωτερικού είναι το άπλετο φώς που διεισδύει. Έχουν χρησιμοποιηθεί μεγάλες γυάλινες επιφάνειες, έτσι ώστε να υπάρχει και μια σύνδεση με το εσωτερικό του σκάφους. Στο κατάστρωμα υπάρχει επιλογή για περσίδες, που μπορεί να επεκταθεί στο μεγαλύτερο μέρος του σκάφους. Στο εσωτερικό του σκάφους δεσπόζει ο χώρος του φαγητού, που διαχωρίζεται από το κατάστρωμα από δυο γυάλινες πόρτες. Εικόνα 3.4.2: Άποψη M/Y Green Voyager

58 Yacht &Yacht Designing 58 Συζήτηση - Συμπεράσματα Η ναυπηγική είναι μια τέχνη που έχει τις ρίζες τις στην αρχαιότητα. Λαμπρά επιτεύγματα στο πέρασμα της ιστορίας, έχουν συμβάλλει στην εξέλιξη των πλοίων, των οποίων τελικά η θέση στις κοινωνίες, κατέστη σημαντική και απαραίτητη. Σήμερα, υπάρχουν πολυάριθμοι τύποι πλοίων, που προσφέρονται για πολλές χρήσεις, όπως οι μεταφορές, το εμπόριο και τα ταξίδια, αλλά και ο αθλητισμός, οι πολεμικές εφαρμογές κ.ά. Μία κατηγορία πλοίων που, αν και οι ρίζες της προσδιορίζονται στην αρχαιότητα, αναπτύχθηκε σχετικά πρόσφατα, είναι τα σκάφη αναψυχής (yachts). Τα σκάφη αναψυχής προορίζονται κατά κύριο λόγο για ιδιόκτητη χρήση και σκοπό τα ταξίδια και τη πολυτελή διαμονή. Όπως και οι υπόλοιπες κατηγορίες, έτσι και τα σκάφη αναψυχής έχουν μεγάλο εύρος παραλλαγών και τύπων, με σύγχρονες προτάσεις να παρουσιάζοντα συνεχώς. Είτε είναι ιστιοφόρα είτε μηχανοκίνητα, τα σκάφη αναψυχής είναι ένα δυναμικό πεδίο της ναυπηγικής, που απαιτεί υψηλή τεχνογνωσία και συνδυασμό πολλών επιστημονικών κλάδων. Οι ιδιαίτερες απαιτήσεις των υποψήφιων ιδιοκτητών, αλλά και οι συνεχώς νέες προκλήσεις που έχουν να κάνουν με τη λειτουργία, μετακίνηση, κατασκευή αλλά και περιβαλλοντική ασφάλεια κλπ, καθιστούν το πεδίο ανάπτυξης τέτοιων σκαφών ένα πολυσύνθετο και συνεχώς εξελισσόμενο χώρο. Μεγάλη ώθηση στην διάδοση της χρήσης των σκαφών αναψυχής φαίνεται να είχε, πέρα των κοινωνικοοικονομικών συνθηκών, ο χώρος της διαφήμισης. Ακόμη, θετική συμβολή είχε και η βελτίωση των υποδομών και των παροχών των εταιριών. Μετά τη δεκαετία του 1960, η ανάπτυξη ήταν ραγδαία, οδηγώντας στη σημερινή εποχή, με τα υπερσύγχρονα mega και super yachts γνωστών εκατομμυριούχων να συναγωνίζονται σε μέγεθος και πολυτέλεια. Οι ανέσεις που μπορεί να προσφέρει ένα σύγχρονο σκάφος καλύπτουν πλέον τα πιο εξειδικευμένα γούστα και απαιτήσεις, με περιπτώσεις σκαφών να αποτελούν, στην ουσία, πλωτά υπερπολυτελή ξενοδοχεία, αλλά και φρούρια προστασίας των ιδιοκτητών. Το yachting αποτελεί, επίσης, σημαντικό παράγοντα τουριστικής ανάπτυξης μιας περιοχής, συμβάλλοντας ποικιλοτρόπως στην ανάπτυξη της οικονομίας. Σε περιοχές ή χώρες όπως η Ελλάδα, με τα χιλιάδες χιλιόμετρα ακτογραμμής και τα νησιά, η δραστηριότητα στο χώρο ευνοείται περεταίρω, προσφέροντας υψηλές προοπτικές ανάπτυξης. Στην Ελλάδα, το yachting έχει εξελιχθεί εδώ και δεκαετίες και κατέχει σημαντική θέση. Πολλά έργα υποδομών από τη δεκαετία 1970 και μετά, έχουν οδηγήσει στην διάδοση της χρήσης τέτοιων σκαφών. Ωστόσο, πολλά προβλήματα, που κυρίως έχουν να κάνουν με τη ναυπήγηση σκαφών αναψυχής στην Ελλάδα, έχουν προκαλέσει κάμψη στην ανάπτυξη του χώρου, σε σύγκριση με γειτονικές χώρες. Ως αναφορά στο αγοραστικό κοινό, είναι ευκατανόητο ότι οι διαθέσιμες επιλογές του τύπου, των χαρακτηριστικών, παροχών κλπ των σκαφών αναψυχής, καθιστούν την αγορά τους μια σύνθετη διαδικασία. Το κόστος αγοράς είναι ένα προφανές κριτήριο για μια επιλογή, ωστόσο υπάρχουν παράγοντες που επηρεάζουν έμμεσα την ποιότητα, αλλά και τη συνολική οικονομική επιβάρυνση που θα έχει ο ιδιοκτήτης. Μερικά κύρια σημεία προς αξιολόγηση σε μία αγορά, είναι η εταιρία κατασκευής του σκάφους (ιστορικό, σοβαρότητα, ποιότητα, παραγωγή της εταιρίας, μεταπωλητικές παροχές κλπ), η εγγύηση και πιστοποιήσεις σκάφους που συνοδεύουν την αγορά, τα κόστη συντήρησης, οι διαδικασίες ελλιμενισμού κ.ά. Σημαντική απόφαση, ακόμη, είναι αν η αγορά θα αφορά καινούργιο ή μεταχειρισμένο σκάφος,

59 59 Πτυχιακή εργασία Όλγα Διαμάντω Φαφουτάκη ενώ πλέον υπάρχει και η επιλογή ανακαίνισης σκάφους, ιδίως για περιπτώσεις που το προς ανακαίνιση σκάφος έχει κάποια ιδιαίτερη αξία για τον ιδιοκτήτη λόγω του παρελθόντος του. Με βάση τα παραπάνω, αναμένεται ότι η θέση του σχεδιαστή σκαφών θα είναι καίρια. Η υψηλή τεχνογνωσία και οι πολύπλευρες επιστημονικές γνώσεις, είναι μόνο μία πτυχή ενός επιτυχημένου σχεδιαστή. Είναι σαφές ότι σε κάθε περίπτωση ο σχεδιαστής πρέπει να λαμβάνει υπόψη βασικές αρχές και μεθόδους, που εξασφαλίζουν την άρτια και ασφαλή χρήση του σκάφους. Ωστόσο, η επιτυχία πρέπει να συνοδεύεται και από άλλα στοιχεία. Ο σχεδιαστής δεν καλείται μόνο να λάβει υπόψη όλα τα συγκεκριμένα χαρακτηριστικά που επιζητεί ο πελάτης και να τα εντάξει στο στοιχειώδες πλαίσιο που περιγράφηκε παραπάνω. Το ανταγωνιστικό και εξελισσόμενο περιβάλλον της σχεδίασης απαιτεί ευφυΐα και εφευρετικότητα. Είναι αυτές οι ικανότητες που θα επιτρέψουν την ενσωμάτωση πολλών στοιχείων, χωρίς να πλήττεται το ένα από το άλλο (ασφάλεια/μέγεθος/επιδόσεις/παροχές κλπ). Οι ελευθερίες που έχει ως δημιουργός, καθορίζουν το καλλιτεχνικό μέρος της σχεδίασης, όπου η υψηλή αισθητική πρέπει να συναντά την πρωτοτυπία, για τη δημιουργία ενός πετυχημένου και ανταγωνίσιμου μοντέλου. Ακόμη, οι καινοτομίες και οι τολμηρές προσεγγίσεις, συχνά οδηγούν σε αξιομνημόνευτα αποτελέσματα. Ο χώρος της ναυπήγησης και σχεδίασης σκαφών αναψυχής είναι συναρπαστικός, αλλά και απαιτητικός. Σε αυτή την εργασία έγινε υπόδειξη αυτών των απαιτήσεων που ο κλάδος θέτει στους σχετιζόμενους και -πιο συγκεκριμέναστον υποψήφιο σχεδιαστή. Γίνεται αντιληπτό, με βάση τα όσα περιγράφηκαν, ότι το πλαίσιο που συντίθεται είναι ελκυστικό για κάθε επίδοξο σχεδιαστή, που διατίθεται να αποκτήσει το απαραίτητο υπόβαθρο και να εντρυφήσει στην ναυπηγική επιστήμη, αλλά να εκφράσει και τη δημιουργική του ευφυΐα, κερδίζοντας μια θέση στο ανταγωνιστικό περιβάλλον των σκαφών αναψυχής.

60 Yacht &Yacht Designing 60 Παράρτημα - Χρήσιμοι ναυπηγικοί όροι Bay: Ένα μέρος του σκάφους που χρησιμοποιείται για την αποθήκευση αγαθών και εξοπλισμού. Beam: Το πλάτος ενός σκάφους. Berth: Χρησιμοποιείται για να χαρακτηρίσει είτε το αγκυροβόλιο είτε την καμπίνα ενός σκάφους. Bilge: Είναι τα ύφαλα πυθμένος ενός πλοίου δηλαδή ο πάτος του σκάφους Blade: Ονομάζονται τα πτερύγια της προπέλας Boom: Ένας μακρύς στύλος που είναι τοποθετημένος στο τέλος του κεντρικού πανιού του σκάφους και χρησιμοποιείται για να αλλάζει την κατεύθυνση του πανιού. Bowsprit: Ο πρόβολος, δηλαδή το δοκάρι που εξέχει από την πλώρη των ιστιοφόρων. Bulwarks/ gunwale: Η κουπαστή ενός πλοίου Capstan: Είναι ένα στρογγυλό εξάρτημα που χρησιμοποιείται για να μαζεύει τα καραβόσκοινα Cleat: Μεταλλικά αντικείμενα που χρησιμοποιούνται για να ασφαλίζουν τα σχοινιά. Cockpit: Πιλοτήριο Crow s nest/ masthead: Η κορυφή του οστού ενός ιστιοφόρου Deck: Το κατάστρωμα ενός σκάφους Fender: Τα μπαλόνια που υπάρχουν στην περίμετρο των σκαφών για τα προστατεύουν από χτυπήματα. Galley: Η τοποθεσία που βρίσκεται η κουζίνα σε ένα σκάφος Gangway: Η πασαρέλα, δηλαδή μια μεταλλική κατασκευή ή μια ξύλινη σανίδα που ενώνει το σκάφος με το λιμάνι για να μπορούν να επιβιβαστούν ή να αποβιβαστούν. Hawser : Καραβόσκοινα, χρησιμοποιούνται για να ασφαλίζουν το σκάφος στο λιμάνι Helm/ wheel: Το τιμόνι του σκάφους Jib : Ένα μικρό τριγωνικό πανί στη πλώρη του σκάφους Keel: Η καρίνα ενός πλοίου

61 61 Πτυχιακή εργασία Όλγα Διαμάντω Φαφουτάκη Lanyard : Ένα κοντό σκοινί που χρησιμοποιείται για να δέσει τα πανιά του σκάφους. Mainsail : Το κεντρικό και μεγαλύτερο πανί ενός ιστιοφόρου Mast: Τα κατάρτια, δηλαδή από εκεί που κρέμονται τα ιστία Mizzen: Το ιστίο πίσω από το κεντρικό πανί Outrigger: Εξωτερικό στήριγμα ακάτου Prow : Το μπροστά μέρος του σκάφους Rubber: Ένα επίπεδο κομμάτι ξύλου ή άλλου υλικού που βρίσκεται στο πίσω μέρος του σκάφους και χρησιμοποιείται για να αλλαχτεί η πορεία Saloon: Το πιο ευρύχωρο μέρος του σκάφους. Spar : Ένας παχύς στύλος που στηρίζει τα ιστία Παράρτημα - Μετάκεντρο Ένα πλοίο είναι δυνατόν να αποκτήσει κλίση προς οιανδήποτε κατεύθυνση από δύο μόνο λόγους: ή λόγω επίδρασης εξωτερικών δυνάμεων, π.χ. κυματισμού, ή από μετατόπιση βάρους. Για την απλούστευση του θέματος, οι διάφορες κλίσεις και τα αποτελέσματά τους εξετάζονται χωριστά "κατά το εγκάρσιο", δηλαδή εκατέρωθεν του διαμήκους άξονα (που διέρχεται από πλώρη-πρύμνη), και "κατά το διάμηκες", δηλαδή εκατέρωθεν του μέσου εγκάρσιου άξονα, (που διέρχεται στο μέσον αυτού από πλευρά σε πλευρά). Ορισμοί Μετάκεντρο (metacenter) λέγεται το θεωρητικό σημείο τομής της γραμμής επί της οποίας ενεργεί η δύναμη της άντωσης, (η διεύθυνση της άντωσης), με τον κατακόρυφο άξονα ενός πλοίου. Μετακεντρικό ύψος (metacentric height) ονομάζεται η απόσταση από το μετάκεντρο μέχρι το κέντρο βάρους πλοίου. Μετάκεντρο εγκάρσιας ευστάθειας

62 Yacht &Yacht Designing 62 Σχήμα 1. Το Μετάκεντρο στην εγκάρσια ευστάθεια. Το σχήμα 1. παριστά σε εγκάρσια τομή, κατά το διαμήκη άξονα, ορθό πλοίο που βρίσκεται στην ίσαλο f1-l1 (float-level 1), με κέντρο άντωσης το σημείο Co, και κέντρο βάρους το σημείο G. Έστω λοιπόν ότι το πλοίο αυτό υπό την επίδραση κάποιας δύναμης κλίνει κατά γωνία θ προς τη νέα ίσαλο fo-lo. Η νέα ίσαλος θα έχει βέβαια οριζόντια θέση την οποία και έχουν όλα τα ήρεμα υγρά. Για την απλούστευση ακόμα του σχήματος έναντι της πραγματικότητας θεωρείται ότι το πλοίο μένει ακίνητο και περιστρέφεται η ίσαλος, εφόσον αυτό δεν επηρεάζει τα αποτελέσματα. Με δεδομένα αυτά και εφόσον ουδεμία μετακίνηση βαρών έχει επέλθει, το εκτόπισμα του πλοίου και η θέση του G δεν μεταβάλλονται κατά τη κλίση, και κατά συνέπεια δεν μεταβάλλεται και το μέγεθος της άντωσης. Η άντωση όμως εκδηλώνεται σε ένα νέο σημείο, νέο κέντρο άντωσης, στο C1, μετατόπιση που οφείλεται στην αλλαγή του σχήματος των υφάλων λόγω της κλίσης. Η από το σημείο C1 υψούμενη κατακόρυφος (κάθετος προς την ίσαλο float-level 1) τέμνει τον μέσο άξονα του πλοίου Κ στο σημείο Η που σύμφωνα με παραπάνω ορισμό ονομάζεται μετάκεντρον (metacenter). Το παρατηρούμενο στο σχέδιο ύψος του μετάκεντρου υπέρ του κέντρου βάρους G, δηλαδή η απόσταση GH, ονομάζεται μετακεντρικό ύψος (metacentric height ). Το δε ύψος του μετάκεντρου υπέρ το κέντρο άντωσης Cο, ονομάζεται μετακεντρική ακτίνα, (metacentric radius), δηλαδή η CοH. Στη κεκλιμένη θέση του πλοίου τόσο το C1, όσο και το G δεν βρίσκονται πλέον στο αυτό κατακόρυφο επίπεδο της διαμήκους συμμετρίας, λόγω της μετατόπισης του πρώτου, με συνέπεια η μεν βαρύτητα να ενεργεί κατά την έννοια της Gx, ενώ η άντωση κατά την έννοια της C1m. Οι δύο αυτές ίσες δυνάμεις, ως αντίθετες, δημιουργούν ήδη ζεύγος του οποίου μοχλοβραχίονας είναι η από το G φερόμενη κάθετος GZ στον άξονα της άντωσης.

63 63 Πτυχιακή εργασία Όλγα Διαμάντω Φαφουτάκη Επειδή τελικά το ζεύγος αυτό τείνει να επαναφέρει το πλοίο στη θέση ισορροπίας του ονομάζεται ζεύγος ανόρθωσης (righting couple). Ο δε μοχλοβραχίονας GZ λέγεται και μοχλοβραχίονας ανόρθωσης (righting bever). Η Ροπή του ζεύγους, δηλαδή το γινόμενο εκτόπισμα Χ GZ είναι η ροπή ευστάθειας ή "ροπή ανόρθωσης" (righting moment) του πλοίου. Στη πράξη, εφόσον το εκτόπισμα έχει ήδη προκαθορισμένη τιμή, η ροπή ευστάθειας θα εξαρτάται από τη τιμή του μοχλοβραχίονα GZ, που κι αυτός εξαρτάται από τη θέση του G. Έτσι οι δύο γωνίες που παρατηρούνται μεταξύ των δύο ισάλων (επιφανειών), που λέγονται και σφήνες, η μεν δεξιά (στο σχήμα) λέγεται αναδυόμενη, (είναι ίση με τη γωνία κλίσης), ή δε άλλη καταδυόμενη. Από το τρίγωνο GZH προκύπτει ότι ο βραχίονας ανόρθωσης GZ = GH ημθ. Αν επομένως είναι γνωστό το μετακεντρικό ύψος του πλοίου είναι εύκολος ο υπολογισμός της τιμής του βραχίονα ανόρθωσης, ανάλογα της εκάστοτε γωνίας κλίσεως. Το μετάκεντρο ορίζεται από τον ναυπηγό, το δε μετακεντρικό ύψος βρίσκεται από το ονομαζόμενο πείραμα ευσταθείας. Θέση του Μετάκεντρου Το ύψος του Μετάκεντρου από το κέντρο άντωσης εξαρτάται μόνο από δύο παράγοντες: το σχήμα του πλοίου στην επιφάνεια της θάλασσας, και απ αυτήν την ίδια τη θάλασσα, κατάσταση κυματισμού. Επομένως το μετακεντρικό ύψος θα εξαρτάται από το πλάτος του πλοίου, την έκτασή του στην επιφάνεια, το σχήμα και το βύθισμά του. Οι παραπάνω σχέσεις δίνονται από τον τύπο: CM=I/V = K [(L B 3 )/(L B D)] = K (B 2 /D) όπου: CM: Μετακεντρικό ύψος Ι: Ροπή αδράνειας Ισάλου V: Όγκος εκτοπίσματος Κ: Μία σταθερά που εξαρτάται από την επιφάνεια της θάλασσας και το σχήμα του πλοίου, L: Μήκος πλοίου B: Πλάτος πλοίου D: Βύθισμα πλοίου Από τη παραπάνω σχέση συνάγεται ότι το Μετακεντρικό ύψος είναι κατ ευθείαν ανάλογος προς το τετράγωνο του πλάτους του πλοίου και αντιστρόφως ανάλογο προς το βύθισμά του. Όταν λοιπόν το πλοίο κλίνει προς μία πλευρά η θέση του μετακέντρου εξαρτάται από τους ίδιους παράγοντες που εξαρτάται και η Ροπή Ευστάθειας του πλοίου, δηλαδή από το σχήμα της ισάλου, και τη θέση του Κέντρου άνωσης. Για γωνίες κλίσεων όχι μεγαλύτερες των 10 η θέση του Μετάκεντρου δεν θα παραμένει σταθερή αλλά θα αλλάζει ανάλογα με τη γωνία κλίσης. Συνεπώς ο ναυπηγός θα πρέπει να ρυθμίσει τις υπόψη διαστάσεις ενός σκάφους προκειμένου να εξασφαλίζει ένα λογικό περιθώριο αρχικής ευστάθειας, υπό κανονικές συνθήκες φόρτου, καθώς και ένα επίσης λογικό περιθώριο ευστάθειας για πιθανές γωνίες κλίσης όπου μπορεί το πλοίο να λάβει (ανάλογα του τύπου του) κατά τον διατοιχισμό του, σε περίπτωση μεγάλης θαλασσοταραχής. Βέβαια σε γενικές γραμμές ένα πλοίο κανονικής μορφής που παρουσιάζει λογικό περιθώριο αρχικής ευστάθειας σε κανονικές συνθήκες, θα παρουσιάζει επίσης επαρκή ευστάθεια για την επαναφορά στη κατακόρυφη θέση του.

64 Yacht &Yacht Designing 64 Η Θέση του Μετάκεντρου καθορίζεται από τον ναυπηγό όταν σχεδιάζει το πλοίο ο οποίος και συντάσσει ένα Μετακεντρικό διάγραμμα στο οποίο προσδιορίζεται η θέση του Μετάκεντρου σε οποιοδήποτε βύθισμα που λάβει το πλοίο. Μετάκεντρο διαμήκους ευστάθειας Σχήμα 2. Το Μετάκεντρο στη διαμήκη ευστάθεια