Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, 2007

Transcript

1

2 Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, 2007 ιεύθυνση Kaiserstrasse Frankfurt am Main Germany Ταχυδροµική διεύθυνση Postfach Frankfurt am Main Germany Τηλέφωνο ικτυακός τόπος Φαξ Τέλεξ ecb d Το ελτίο καταρτίστηκε µε ευθύνη της Eκτελεστικής Eπιτροπής της. Η µετάφραση και η έκδοση στην εθνική γλώσσα γίνεται από την αντίστοιχη εθνική κεντρική τράπεζα. Με επιφύλαξη παντός δικαιώµατος. Επιτρέπεται η φωτοαντιγραφή για εκπαιδευτικούς και µη εµπορικούς σκοπούς, εφόσον αναφέρεται η πηγή. Η τελευταία ηµεροµηνία για τα στατιστικά στοιχεία που περιλαµβάνονται στο παρόν τεύχος ήταν η 5η εκεµβρίου ISSN Χ (έντυπη µορφή) ISSN (ηλεκτρονική µορφή)

3 Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ 5 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ 9 Το εξωτερικό περιβάλλον της ζώνης του ευρώ 9 Νοµισµατικές και χρηµατοπιστωτικές εξελίξεις 16 Τιµές και κόστος 63 Η παραγωγή, η ζήτηση και η αγορά εργασίας 78 ηµοσιονοµικές εξελίξεις 85 Μακροοικονοµικές προβολές εµπειρογνωµόνων του Ευρωσυστήµατος για τη ζώνη του ευρώ 96 Οι συναλλαγµατικές ισοτιµίες και το ισοζύγιο πληρωµών Τεχνικές υποθέσεις Προβλέψεις άλλων οργανισµών 99 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤΟΥ ΕΥΡΩ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ Χρονολόγιο µέτρων νοµισµατικής πολιτικής του Ευρωσυστήµατος 1 Το σύστηµα TARGET ( ιευρωπαϊκό αυτοµατοποιηµένο σύστηµα ταχείας µεταφοράς κεφαλαίων σε συνεχή χρόνο) V Εκδόσεις της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας από το και εξής IX Γλωσσάριο XVII Σ1 Πλαίσια: 1 Νέες εκτιµήσεις για τη διακράτηση κατά τοµέα στοιχείων που περιλαµβάνονται στο Μ3 στη ζώνη του ευρώ 20 2 Συνθήκες ρευστότητας και πράξεις νοµισµατικής πολιτικής από τις 8 Αυγούστου έως τις 13 Νοεµβρίου Στοιχεία για τον αντίκτυπο των πρόσφατων εντάσεων στη χρηµατοπιστωτική αγορά, όπως αναδεικνύονται στις έρευνες τραπεζικών χορηγήσεων στις µεγάλες βιοµηχανικές οικονοµίες 47 4 Οι τιµές των ειδών διατροφής στη ζώνη του ευρώ: πρόσφατες εξελίξεις και προοπτικές 65 5 Η κοινή αγροτική πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο πλαίσιο της ανόδου των τιµών των ειδών διατροφής στις διεθνείς αγορές 68 6 είκτες των πιο µακροπρόθεσµων προσδοκιών για τον πληθωρισµό από την έρευνα επαγγελµατικών φορέων διενέργειας προβλέψεων της : µια πιο λεπτοµερής ανάλυση των πρόσφατων εξελίξεων 74 7 Οι πολιτικές δεσµεύσεις και το Σύµφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης 90 8 Η Συνθήκη της Λισσαβώνας 92 εκέµβριος

4 Σ Υ Ν Τ Ο Μ Ο Γ Ρ Α Φ I Ε Σ ΧΩΡΕΣ ΛΟΥ Λουξεµβούργο ΒΕΛ Βέλγιο ΟΥΓ Ουγγαρία BOY Βουλγαρία ΜΑΛ Μάλτα ΤΣΕ Τσεχία ΟΛΛ Ολλανδία ΑΝ ανία ΑΥΣ Αυστρία ΓΕΡ Γερµανία ΠΟΛ Πολωνία ΕΣΘ Εσθονία ΠΟΡ Πορτογαλία ΕΛΛ Ελλάδα ΡΟΥ Ρουµανία ΙΣΠ Ισπανία ΣΛΝ Σλοβενία ΓΑΛ Γαλλία ΣΛΒ Σλοβακία ΙΡΛ Ιρλανδία ΦΙΝ Φινλανδία ΙΤΑ Ιταλία ΣΟΥ Σουηδία ΚΥΠ Κύπρος ΗΒ Ηνωµένο Βασίλειο ΛΕΤ Λεττονία ΙΑΠ Ιαπωνία ΛΙΘ Λιθουανία ΗΠΑ Ηνωµένες Πολιτείες AΛΛΕΣ ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦIΕΣ ΑΕΠ Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν ΒΡΜ5 Εγχειρίδιο Ισοζυγίου Πληρωµών του ΝΤ (5η έκδοση) c.i.f κόστος, ασφάλεια, ναύλος στα σύνορα του εισαγωγέα ΝΤ ιεθνές Νοµισµατικό Ταµείο ΟΕ ιεθνής Οργάνωση Εργασίας ΤΚ είκτης Τιµών Καταναλωτή ΤΠ είκτης Τιµών Παραγωγού ΕΕ Ευρωπαϊκή Ένωση EθνKT εθνικές κεντρικές τράπεζες Ευρωπαϊκή Kεντρική Τράπεζα Εν ΤΚ Εναρµονισµένος είκτης Τιµών Καταναλωτή ENI Eυρωπαϊκό Nοµισµατικό Ίδρυµα ΕΣΚΤ Ευρωπαϊκό Σύστηµα Κεντρικών Τραπεζών ΕΣΛ 95 Ευρωπαϊκό Σύστηµα Λογαριασµών 1995 EUR ευρώ f.o.b. ελεύθερο στα σύνορα του εξαγωγέα HWWA Ίδρυµα ιεθνών Οικονοµικών του Αµβούργου ΙΠ ισοζύγιο πληρωµών ΚΕαΜΠΜ Κόστος Εργασίας ανά Μονάδα Προϊόντος στη Μεταποίηση ΚΕαΜΠΣΟ Κόστος Εργασίας ανά Μονάδα Προϊόντος στο της Οικονοµίας ΝΧΙ Νοµισµατικά Χρηµατοπιστωτικά Ιδρύµατα ΠΚ πιστοποιητικά καταθέσεων ΟΝΕ Οικονοµική και Νοµισµατική Ένωση ΟΟΣΑ Οργανισµός Οικονοµικής Συνεργασίας & Ανάπτυξης ΣΣΙ Σταθµισµένη Συναλλαγµατική Ισοτιµία ΣΤΟ (αναθ. 1) Στατιστική ταξινόµηση οικονοµικών δραστηριοτήτων στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα (αναθεώρηση 1) Τ Τράπεζα ιεθνών ιακανονισµών TT Ε (αναθ. 3) Τυποποιηµένη Ταξινόµηση ιεθνούς Εµπορίου (αναθεώρηση 3) Σύµφωνα µε την πρακτική της Κοινότητας, οι χώρες της ΕΕ αναφέρονται στο παρόν ελτίο µε την αλφαβητική σειρά του ονόµατός τους στην αντίστοιχη εθνική γλώσσα. 4 εκέµβριος 2007

5 Ε Ι Σ Α Γ Ω Γ Ι Κ Ο Σ Η Μ Ε Ι Ω Μ Α Κατά τη συνεδρίασή του στις 6 εκεµβρίου 2007, το ιοικητικό Συµβούλιο της αποφάσισε, βάσει της τακτικής οικονοµικής και νοµισµατικής ανάλυσης που διενεργεί, να διατηρήσει αµετάβλητα τα βασικά επιτόκια της. Οι πληροφορίες που έγιναν διαθέσιµες µετά την προηγούµενη συνεδρίαση του ιοικητικού Συµβουλίου στις 8 Νοεµβρίου 2007 επιβεβαιώνουν την ύπαρξη έντονων βραχυπρόθεσµων ανοδικών πιέσεων στον πληθωρισµό, καθώς ο ρυθµός πληθωρισµού (βάσει του Εν ΤΚ) ανήλθε στο 3% το Νοέµβριο. Επίσης, επιβεβαιώνουν πλήρως την εκτίµηση ότι υπάρχουν ανοδικοί κίνδυνοι για τη σταθερότητα των τιµών σε µέσο χρονικό ορίζοντα. Στο πλαίσιο αυτό και δεδοµένου ότι ο ρυθ- µός νοµισµατικής και πιστωτικής επέκτασης στη ζώνη του ευρώ παραµένει πολύ δυναµικός, το ιοικητικό Συµβούλιο βρίσκεται σε ετοιµότητα ώστε να αντιµετωπίσει τυχόν ανοδικούς κινδύνους διατάραξης της σταθερότητας των τιµών, όπως απαιτείται σύµφωνα µε την αποστολή του. Τα θεµελιώδη οικονοµικά µεγέθη της ζώνης του ευρώ παραµένουν υγιή. Ωστόσο, η επαναξιολόγηση του κινδύνου στις χρηµατοπιστωτικές αγορές βρίσκεται ακόµη σε εξέλιξη και συνοδεύεται από συνεχή αβεβαιότητα σχετικά µε την πιθανή επίδραση στην πραγµατική οικονοµία. Για το λόγο αυτό, το ιοικητικό Συµβούλιο θα παρακολουθεί πολύ προσεκτικά όλες τις εξελίξεις. Με αποφασιστικές και έγκαιρες ενέργειες, βάσει της αξιολόγησής του, το ιοικητικό Συµβούλιο θα διασφαλίσει ότι δεν θα υλοποιηθούν οι δευτερογενείς επιδράσεις και οι κίνδυνοι διατάραξης της σταθερότητας των τιµών µεσοπρόθεσµα. Η σταθεροποίηση των µεσοπρόθεσµων και των µακροπρόθεσµων προσδοκιών για τον πληθωρισµό σε επίπεδα συµβατά µε τη σταθερότητα των τιµών είναι ακόµη σηµαντικότερη σε περιόδους µεταβλητότητας και αυξηµένης αβεβαιότητας στις χρηµατοπιστωτικές αγορές. Όσον αφορά τις χρηµατοπιστωτικές αγορές, το ιοικητικό Συµβούλιο θα συνεχίσει να δίδει µεγάλη προσοχή στις εξελίξεις κατά τη διάρκεια των επόµενων εβδοµάδων. Όσον αφορά την οικονοµική ανάλυση, σύµφωνα µε την πρώτη εκτίµηση της Eurostat ο τριµηνιαίος ρυθµός αύξησης του πραγµατικού ΑΕΠ της ζώνης του ευρώ το τρίτο τρίµηνο του 2007 ήταν 0,7%, επίπεδο που συµφωνεί µε την προκαταρτική εκτίµηση που είχε πραγµατοποιηθεί νωρίτερα. Η εγχώρια ζήτηση εξακολούθησε να αποτελεί τον κυριότερο παράγοντα που συνέβαλε στην οικονοµική ανάπτυξη το τρίτο τρίµηνο, επιβεβαιώνοντας το συνεχή χαρακτήρα της οικονοµικής επέκτασης στη ζώνη του ευρώ. Τα πιο πρόσφατα στοιχεία για την οικονοµική δραστηριότητα που προκύπτουν από διάφορες έρευνες εµπιστοσύνης και εκτιµήσεις βάσει δεικτών στηρίζουν την εκτίµηση ότι η οικονοµική ανάπτυξη συνεχίστηκε το τέταρτο τρίµηνο του τρέχοντος έτους, αν και πιθανώς µε πιο συγκρατηµένο ρυθµό σε σύγκριση µε το τρίτο τρίµηνο. Συνολικά, τα θεµελιώδη οικονοµικά µεγέθη της ζώνης του ευρώ παραµένουν υγιή. Η κερδοφορία έχει διατηρηθεί, ο ρυθµός αύξησης της απασχόλησης είναι υψηλός και το ποσοστό ανεργίας σηµείωσε πτώση σε επίπεδα πρωτοφανή για την τελευταία 25ετία. Αυτοί οι παράγοντες αντικατοπτρίζονται επίσης στις µακροοικονοµικές προβολές των εµπειρογνωµόνων του Ευρωσυστήµατος του εκεµβρίου Ο ετήσιος ρυθµός αύξησης του πραγµατικού ΑΕΠ εκτιµάται ότι θα διαµορφωθεί σε επίπεδο µεταξύ 2,4% και 2,8% το 2007, 1,5% και 2,5% το 2008 και 1,6% και 2,6% το Σε σύγκριση µε τις προβολές των εµπειρογνωµόνων της του Σεπτεµβρίου, το διάστηµα που προβλέπεται για την αύξηση του πραγµατικού ΑΕΠ το 2008 αναθεωρήθηκε ελαφρά προς τα κάτω, ενώ για το 2007 το νέο διάστηµα τοποθετείται στο ανώτερο τµήµα του προηγούµενου διαστή- µατος. Οι διαθέσιµες προβλέψεις διεθνών οργανισµών επιβεβαιώνουν σε γενικές γραµµές αυτές τις προοπτικές. Το σενάριο της συνεχούς αύξησης του πραγµατικού ΑΕΠ µε ρυθµό που συµβαδίζει µε το δυνητικό, µε βάση την τάση, ρυθµό βασίζεται στην προσδοκία ότι η παγκόσµια οικονοµία θα παρα- µείνει ανθεκτική, καθώς η επιβράδυνση της οικονοµικής ανάπτυξης στις Ηνωµένες Πολιτείες θα αντισταθµιστεί εν µέρει από τη σταθερή δυναµική των οικονοµιών των αναδυόµενων αγορών. Συνεπώς, η εξωτερική ζήτηση αναµένεται να παράσχει διαρκή στήριξη στις εξαγωγές και τις επενδύσεις της ζώνης του ευρώ. Η εκέµβριος

6 αύξηση της κατανάλωσης στη ζώνη του ευρώ αναµένεται να συµβάλει επίσης στην οικονοµική ανάπτυξη, ακολουθώντας την εξέλιξη του πραγ- µατικού διαθέσιµου εισοδήµατος, καθώς η συνεχής αύξηση της απασχόλησης παρέχει υποστηρικτικές συνθήκες. Ωστόσο, ενόψει της πιθανής επίδρασης στην πραγµατική οικονοµία από την παρατεταµένη µεταβλητότητα στις χρηµατοπιστωτικές αγορές και την ανατιµολόγηση του κινδύνου, το επίπεδο της αβεβαιότητας παραµένει υψηλό. Κατά την άποψη του ιοικητικού Συµβουλίου, οι κίνδυνοι που περιβάλλουν αυτές τις προοπτικές για την οικονοµική ανάπτυξη είναι καθοδικοί. Συνδέονται κυρίως µε το ενδεχόµενο η συνεχιζόµενη επαναξιολόγηση του κινδύνου στις χρη- µατοπιστωτικές αγορές να έχει ευρύτερο αντίκτυπο στις συνθήκες χρηµατοδότησης και την εµπιστοσύνη, καθώς και στην παγκόσµια ανάπτυξη και την ανάπτυξη της ζώνης του ευρώ, µε περαιτέρω αυξήσεις των τιµών του πετρελαίου και των βασικών εµπορευµάτων, καθώς και µε ανησυχίες για πιέσεις προστατευτισµού και για πιθανές µη οµαλές εξελίξεις λόγω των παγκόσµιων ανισορροπιών. Όσον αφορά την εξέλιξη των τιµών, σύµφωνα µε την προκαταρκτική εκτίµηση της Eurostat, ο ετήσιος ρυθµός πληθωρισµού (βάσει του Εν ΤΚ) σηµείωσε νέα απότοµη άνοδο στο 3,0% το Νοέµβριο του 2007, έναντι 2,6% τον Οκτώβριο του Οι τιµές του πετρελαίου αυξήθηκαν έντονα τους τελευταίους µήνες και οι τιµές των ειδών διατροφής σηµείωσαν σηµαντική άνοδο, γεγονός που αντανακλά την άνοδο της παγκόσµιας ζήτησης. Επιπλέον, όπως έχει τονίσει το ιοικητικό Συµβούλιο σε προηγούµενες περιστάσεις, οι δυσµενείς συνέπειες των τιµών της ενέργειας ασκούν έντονη ανοδική επίδραση στους ετήσιους ρυθµούς πληθωρισµού (βάσει του Εν ΤΚ) την τρέχουσα περίοδο, γεγονός το οποίο οφείλεται στη σηµαντική µείωση των τιµών του πετρελαίου πριν από έναν χρόνο. Όσον αφορά τις µελλοντικές εξελίξεις, αναµένεται ότι ο ρυθµός πληθωρισµού (βάσει του Εν ΤΚ) θα παραµείνει σηµαντικά πάνω από το 2% τους επόµενους µήνες και ενδέχεται να επιβραδυνθεί σταδιακά µόνο κατά τη διάρκεια του Εποµένως, η περίοδος των προσωρινά υψηλών ρυθµών πληθωρισµού θα έχει κάπως µεγαλύτερη διάρκεια από ό,τι αναµενόταν προηγουµένως. Σύµφωνα µε τις προβολές των εµπειρογνωµόνων του Ευρωσυστήµατος του εκεµβρίου του 2007, ο ετήσιος πληθωρισµός (βάσει του Εν ΤΚ) αναµένεται να διαµορφωθεί σε επίπεδο µεταξύ 2,0% και 2,2% το 2007 και στη συνέχεια να αυξηθεί σε επίπεδο µεταξύ 2,0% και 3,0% το Για το 2009, ο πληθωρισµός (βάσει του Εν ΤΚ) προβλέπεται να διαµορφωθεί σε επίπεδο µεταξύ 1,2% και 2,4%. Σε σύγκριση µε τις µακροοικονοµικές προβολές των εµπειρογνωµόνων της του Σεπτεµβρίου του 2007, τα προβλεπόµενα διαστήµατα για τον πληθωρισµό (βάσει του Εν ΤΚ) το 2007 και το 2008 µετατοπίστηκαν προς τα άνω. Οι προβλέψεις διεθνών οργανισµών που ενσωµατώνουν την πρόσφατη εξέλιξη του πληθωρισµού δίνουν σε γενικές γραµµές µια παρόµοια εικόνα. Αυτές οι προβολές αντικατοπτρίζουν σε µεγάλο βαθµό την αναµενόµενη πορεία των τιµών του πετρελαίου και των ειδών διατροφής για τα οποία οι διαθέσιµες τιµές συµβολαίων µελλοντικής εκπλήρωσης υποδηλώνουν µια επιβράδυνση στη διάρκεια του επόµενου έτους. Όσον αφορά το εσωτερικό περιβάλλον, ο ρυθ- µός αύξησης του κόστους εργασίας ανά µονάδα προϊόντος προβλέπεται να επιταχυνθεί στο χρονικό ορίζοντα προβολής. Σε αυτό το πλαίσιο, είναι σηµαντικό να τονιστεί το γεγονός ότι οι προβολές των εµπειρογνωµόνων στηρίζονται στη βασική υπόθεση ότι η πρόσφατη δυναµική των τιµών του πετρελαίου και των ειδών διατροφής, καθώς και η επίδρασή τους στον πληθωρισµό (βάσει του Εν ΤΚ) δεν θα έχουν ευρύτερες δευτερογενείς επιπτώσεις στη διαδικασία καθορισµού των µισθών. Μια περαιτέρω βασική υπόθεση είναι ότι ο ρυθµός αύξησης των περιθωρίων κέρδους θα µετριαστεί στο χρονικό ορίζοντα προβολής. Ο συνδυασµός αυτών των δυο υποθέσεων υποδηλώνει, στο πλαίσιο των προβολών των εµπειρογνωµόνων, τη συνέχιση συνολικά συγκρατηµένων πιέσεων από το εγχώριο κόστος, η οποία συµβάλλει στη µείωση του πληθωρισµού που προβλέπεται για το εκέµβριος 2007

7 ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Κατά την άποψη του ιοικητικού Συµβουλίου, έχει επιβεβαιωθεί πλήρως ότι οι κίνδυνοι που αφορούν αυτές τις µεσοπρόθεσµες προοπτικές για την εξέλιξη των τιµών είναι ανοδικοί. Οι κίνδυνοι αυτοί περιλαµβάνουν το ενδεχόµενο περαιτέρω αυξήσεων των τιµών του πετρελαίου και των αγροτικών προϊόντων, µε διατήρηση του έντονου δυναµισµού των τελευταίων µηνών, καθώς και αυξήσεων των διοικητικά καθοριζό- µενων τιµών και των έµµεσων φόρων, πέρα από τις προβλέψεις που έχουν διατυπωθεί µέχρι σήµερα. Επίσης, εάν ληφθεί υπόψη η ύπαρξη περιορισµένων περιθωρίων αναξιοποίητου παραγωγικού δυναµικού, η ευνοϊκή τάση του ρυθµού αύξησης του πραγµατικού ΑΕΠ τα τελευταία τρίµηνα και οι θετικές εξελίξεις στις αγορές εργασίας, ενδέχεται να σηµειωθούν εντονότερες από τις αναµενόµενες µισθολογικές αυξήσεις. Επιπροσθέτως, υπάρχει το ενδεχό- µενο να αυξηθεί η τιµολογιακή δύναµη σε τµή- µατα της αγοράς µε χαµηλό ανταγωνισµό. Επο- µένως, έχει καίρια σηµασία όλα τα ενδιαφερό- µενα µέρη να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους και να αποφευχθούν οι δευτερογενείς επιδράσεις στη διαδικασία καθορισµού των µισθών και των τιµών που προέρχονται από τις πρόσφατες αυξήσεις των βασικών εµπορευµάτων. Για το σκοπό αυτό, θα πρέπει να εξαλειφθεί κάθε ρητή ή de facto τιµαριθµική αναπροσαρ- µογή των ονοµαστικών µισθών. Η νοµισµατική ανάλυση επιβεβαιώνει τους τρέχοντες ανοδικούς κινδύνους διατάραξης της σταθερότητας των τιµών σε µέσο και µακρό ορίζοντα. Ο ρυθµός της νοµισµατικής και πιστωτικής επέκτασης συνέχισε να είναι δυναµικός τους τελευταίους µήνες. Ο ετήσιος ρυθµός αύξησης του Μ3 τον Οκτώβριο, 12,3%, ενδέχεται να επηρεάστηκε από διάφορους πρόσκαιρους παράγοντες, όπως η µείωση της κλίσης της καµπύλης αποδόσεων, η αναταραχή στις χρηµατοπιστωτικές αγορές και συγκεκριµένες συναλλαγές που σχετίζονται µε την αναδιάρθρωση ορισµένων τραπεζικών οµίλων. Ωστόσο, ακόµη και αν ληφθούν υπόψη αυτοί οι ειδικοί παράγοντες, ο ρυθµός νοµισµατικής επέκτασης παραµένει υψηλός. Επιπλέον, η συνεχιζόµενη επέκταση των δανείων προς τον εγχώριο ιδιωτικό τοµέα, µε ετήσιο ρυθµό 11,2% τον Οκτώβριο, καταδεικνύει τη συνεχιζόµενη έντονη δυναµική της νοµισµατικής επέκτασης. Συνεπώς, οι νοµισµατικές εξελίξεις εξακολουθούν να απαιτούν πολύ προσεκτική παρακολούθηση, αφενός για τον εντοπισµό των υποκείµενων τάσεων που σχετίζονται µε τις πληθωριστικές πιέσεις σε πιο µακρούς ορίζοντες και αφετέρου για την καλύτερη κατανόηση της βραχυπρόθεσµης δυναµικής. Η παρακολούθηση αυτή θα παρέχει επίσης µια πιο ολοκληρωµένη εικόνα της αντίδρασης του ιδιωτικού τοµέα στην αυξηµένη µεταβλητότητα στις χρηµατοπιστωτικές αγορές. Μια ευρεία αξιολόγηση των υποκείµενων τάσεων της νοµισµατικής και πιστωτικής επέκτασης είναι ιδιαίτερα σηµαντική αυτήν την περίοδο, δεδοµένων των πρόσφατων εξελίξεων στις χρηµατοπιστωτικές αγορές. Η υψηλή µεταβλητότητα των χρη- µατοπιστωτικών αγορών µπορεί να επηρεάσει τη βραχυπρόθεσµη συµπεριφορά των φορέων που κατέχουν χρήµα και µε αυτόν τον τρόπο να δυσχεράνει την εξαγωγή συµπερασµάτων σχετικά µε τις υποκείµενες τάσεις των νοµισµατικών εξελίξεων. Ταυτόχρονα, τα νοµισµατικά και πιστωτικά στοιχεία µπορούν να παρέχουν χρήσιµες πληροφορίες σχετικά µε τις αντιδράσεις των χρηµατοπιστωτικών ιδρυµάτων, των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων στην αναταραχή των χρηµατοπιστωτικών αγορών. Προς το παρόν, ωστόσο, δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία που να βεβαιώνουν ότι η αναταραχή στις χρηµατοπιστωτικές αγορές από τις αρχές του Αυγούστου έχει επηρεάσει έντονα τη δυνα- µική της ποσότητας χρήµατος µε την ευρεία έννοια και των πιστωτικών µεγεθών, αν και είναι πιθανό να έχουν επηρεαστεί συγκεκριµένα στοιχεία του ισολογισµού, όπως τα µερίδια αµοιβαίων κεφαλαίων της αγοράς χρήµατος. Πράγ- µατι, ο ρυθµός αύξησης των τραπεζικών δανείων προς τα νοικοκυριά και τις µη χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις παραµένει υψηλός τους τελευταίους µήνες, γεγονός που πιθανώς υποδηλώνει ότι δεν ζηµιώνεται η προσφορά πιστώσεων. Θα χρειαστούν περισσότερα στοιχεία και περαιτέρω ανάλυση προκειµένου να δηµιουργηθεί µια πιο ολοκληρωµένη εικόνα της επίδρασης που ασκούν οι εξελίξεις στις χρηµατοπιστωτικές αγορές στους ισολογισµούς των εκέµβριος

8 τραπεζών, στις συνθήκες χρηµατοδότησης, καθώς και στη νοµισµατική και πιστωτική επέκταση. Εν περιλήψει, η διασταύρωση των αποτελεσµάτων της οικονοµικής ανάλυσης µε τα στοιχεία που προκύπτουν από τη νοµισµατική ανάλυση επιβεβαιώνει πλήρως την ύπαρξη ανοδικών κινδύνων διατάραξης της σταθερότητας των τιµών µεσοπρόθεσµα, υπό συνθήκες έντονης νοµισµατικής και πιστωτικής επέκτασης στη ζώνη του ευρώ και στο πλαίσιο των υγιών θεµελιωδών οικονοµικών µεγεθών της ζώνης του ευρώ. Ταυτόχρονα, η επαναξιολόγηση του κινδύνου στις χρηµατοπιστωτικές αγορές βρίσκεται ακόµη σε εξέλιξη και συνοδεύεται από συνεχή αβεβαιότητα σχετικά µε την πιθανή επίδραση στην πραγ- µατική οικονοµία. Γι αυτό, το ιοικητικό Συµβούλιο θα παρακολουθεί πολύ προσεκτικά όλες τις εξελίξεις. Η νοµισµατική πολιτική της βρίσκεται σε ετοιµότητα ώστε να αντιµετωπίσει τυχόν ανοδικούς κινδύνους διατάραξης της σταθερότητας των τιµών, όπως προβλέπει η αποστολή της. Συγκεκριµένα, προκειµένου να παρα- µείνει προσωρινή η πρόσφατη άνοδος του πληθωρισµού, είναι απαραίτητο να µην εκδηλωθούν δευτερογενείς επιδράσεις που συνδέονται µε τις επιπτώσεις των τρεχόντων ρυθµών πληθωρισµού κατά τη διαδικασία καθορισµού των µισθών και των τιµών. Με αποφασιστικές και έγκαιρες ενέργειες, βάσει της αξιολόγησής του, το ιοικητικό Συµβούλιο θα διασφαλίσει ότι δεν θα υλοποιηθούν δευτερογενείς επιδράσεις και κίνδυνοι διατάραξης της σταθερότητας των τιµών µεσοπρόθεσµα και ότι οι µεσοµακροπρόθεσµες προσδοκίες για τον πληθωρισµό θα παραµείνουν σταθεροποιηµένες σε επίπεδα συµβατά µε τη σταθερότητα των τιµών. Υπό τις παρούσες συνθήκες, αυτό το γεγονός έχει πολύ µεγαλύτερη σηµασία. Όσον αφορά τις χρηµατοπιστωτικές αγορές, το ιοικητικό Συµβούλιο θα συνεχίσει να δίδει µεγάλη προσοχή στις εξελίξεις κατά τη διάρκεια των επόµενων εβδοµάδων. φέτος. Ωστόσο, η πρόοδος προς την κατεύθυνση της δηµοσιονοµικής εξυγίανσης σε χώρες µε εναποµένουσες δηµοσιονοµικές ανισορροπίες είναι γενικότερα απογοητευτική. Αυτή η έλλειψη φιλοδοξίας παρατείνει άσκοπα τη διόρθωση των υφιστάµενων δηµοσιονοµικών ελλειµ- µάτων και µπορεί να οδηγήσει σε αρνητικές εκπλήξεις εάν το µακροοικονοµικό περιβάλλον αποδειχθεί λιγότερο ευνοϊκό. Σε αυτό το πλαίσιο, τα κράτη-µέλη θα πρέπει να εκπληρώσουν τη δέσµευση που ανέλαβαν κατά τη σύνοδο της Οµάδας Ευρώ (Eurogroup) στο Βερολίνο τον Απρίλιο του 2007, ότι δηλαδή τα περισσότερα µέλη της ζώνης του ευρώ θα πρέπει να επιτύχουν τους µεσοπρόθεσµους στόχους τους το 2008 ή το 2009 και ότι όλα τα µέλη θα πρέπει να έχουν επιτύχει τους µεσοπρόθεσµους στόχους τους το αργότερο µέχρι το Όσον αφορά τις διαρθρωτικές µεταρρυθµίσεις, είναι σηµαντικό οι κυβερνήσεις να συνεχίσουν τις προσπάθειές τους για την επίτευξη προόδου. Οι βελτιώσεις στην κατάσταση της απασχόλησης κατά τη διάρκεια των τελευταίων ετών είναι καρπός των προηγούµενων µεταρρυθµίσεων. Είναι απαραίτητο να δίδεται συνεχής ώθηση για την υλοποίηση µεταρρυθµίσεων µε σκοπό να ενισχυθεί ο ανταγωνισµός, η αύξηση της παραγωγικότητας και η ευελιξία της αγοράς εργασίας, καθώς και να διασφαλιστεί ότι δεν θα υπάρξουν ανατροπές στη διαδικασία των µεταρρυθµίσεων στις χώρες της ζώνης του ευρώ Όσον αφορά τη δηµοσιονοµική πολιτική, οι οικονοµικές προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής του φθινοπώρου του 2007 επιβεβαιώνουν γενικά την εικόνα βελτίωσης των αποτελεσµάτων του προϋπολογισµού στη ζώνη του ευρώ 8 εκέµβριος 2007

9 Ο Ι Κ Ο Ν Ο Μ Ι Κ Ε Σ Κ Α Ι Ν Ο Μ Ι Σ Μ Α Τ Ι Κ Ε Σ Ε Ξ Ε Λ Ι Ξ Ε Ι Σ 1 Τ Ο Ε Ξ Ω Τ Ε Ρ Ι Κ Ο Π Ε Ρ Ι Β Α Λ Λ Ο Ν Τ Η Σ Ζ Ω Ν Η Σ Τ Ο Υ Ε Υ Ρ Ω ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ Το εξωτερικό περιβάλλον της ζώνης του ευρώ Συνολικά, η οικονοµική δραστηριότητα στην παγκόσµια οικονοµία παραµένει ανθεκτική, παρά τη σχετική επιβράδυνση µετά τις πολύ ευνοϊκές συνθήκες. Οι παγκόσµιες συνέπειες της επιβράδυνσης της οικονοµίας των ΗΠΑ παραµένουν µέχρι στιγµής περιορισµένες και οι αναδυόµενες αγορές αναλαµβάνουν εν µέρει το ρόλο του µοχλού της παγκόσµιας ανάπτυξης. Ενόψει των υψηλότερων τιµών των βασικών εµπορευµάτων, ο µετρούµενος πληθωρισµός τιµών καταναλωτή αυξήθηκε στις χώρες του ΟΟΣΑ. Σε πολλές αναδυόµενες αγορές, ο πληθωρισµός αυξήθηκε έντονα εξαιτίας της ισχυρότερης επίδρασης της εξέλιξης των τιµών των ειδών διατροφής. Συνολικά, οι κίνδυνοι για τις προοπτικές οικονοµικής ανάπτυξης θεωρούνται καθοδικοί και σχετίζονται κυρίως µε την πιθανότητα ευρύτερης επίδρασης από τη συνεχιζόµενη επανεκτίµηση του κινδύνου στις χρηµατοπιστωτικές αγορές όσον αφορά τις συνθήκες χρηµατοδότησης και την εµπιστοσύνη, µε τις περαιτέρω αυξήσεις των τιµών του πετρελαίου και των βασικών εµπορευµάτων, συµπεριλαµβανοµένων των τιµών των γεωργικών προϊόντων, καθώς και µε τις ανησυχίες σχετικά µε τις πιέσεις για άσκηση προστατευτισµού και τις πιθανώς µη εύτακτες εξελίξεις λόγω των παγκόσµιων ανισορροπιών. 1.1 ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΣΤΗΝ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ Συνολικά, η παγκόσµια οικονοµική δραστηριότητα παραµένει ανθεκτική, παρά τη σχετική επιβράδυνση µετά τις πολύ ευνοϊκές συνθήκες που καταγράφηκαν τα προηγούµενα χρόνια. Μολονότι ο τριµηνιαίος κινητός µέσος όρος του ρυθ- µού αύξησης της βιοµηχανικής παραγωγής στις χώρες του ΟΟΣΑ (εκτός της ζώνης του ευρώ) επιταχύνθηκε από το Μάρτιο και παρουσίασε ταχεία επέκταση το Σεπτέµβριο (1,4%, βλ. ιάγραµµα 1), τα στοιχεία των ερευνών για τις παγκόσµιες επιχειρηµατικές συνθήκες υποδεικνύουν κάποια επιβράδυνση του ρυθµού αύξησης της παγκόσµιας βιοµηχανικής παραγωγής. Τους τελευταίους µήνες, ο δείκτης PMI για την παγκόσµια παραγωγή όλων των κλάδων της βιο- µηχανίας επιβραδύνεται σταδιακά και το Νοέµβριο διαµορφώθηκε σε 54,0, δηλ. χαµηλότερα από το µεσοπρόθεσµο µέσο όρο του αλλά υψηλότερα από την οριακή τιµή µεταξύ οικονο- µικής επέκτασης και συρρίκνωσης (50). εδο- µένου ότι η τρέχουσα κάµψη της οικονοµικής ιάγραµµα 1 Βιοµηχανική παραγωγή στις χώρες του ΟΟΣΑ (µηνιαία στοιχεία, εποχικώς διορθωµένα) Πηγές: ΟΟΣΑ και υπολογισµοί της. Σηµείωση: Η τελευταία παρατήρηση αφορά τον Οκτώβριο του 2007, µε εξαίρεση τον ΟΟΣΑ πλην της ζώνης του ευρώ (Σεπτέµβριος 2007). Τα στοιχεία που παρουσιάζονται υπολογίζονται ως κινητοί µέσοι όροι τριών µηνών έναντι των αντίστοιχων µέσων όρων του προηγούµενου τριµήνου. δραστηριότητας στις ΗΠΑ οφείλεται κυρίως στην παρατεταµένη υποτονικότητα στον τοµέα των κατοικιών, οι παγκόσµιες επιδράσεις ήταν µέχρι στιγµής µάλλον περιορισµένες. Ο ρυθµός οικονοµικής επέκτασης στις αναδυόµενες αγορές παραµένει υψηλός, ιδίως στις αναδυόµενες οικονο- µίες της Ασίας, γεγονός που υποδηλώνει ότι αυτές οι χώρες υποκαθιστούν εν µέρει τις ΗΠΑ στο ρόλο της βασικής κινητήριας δύναµης της παγκόσµιας ανάπτυξης. Ωστόσο άγνωστο παραµένει σε ποιο βαθµό η αυξηµένη µεταβλητότητα στη χρηµατοπιστωτική αγορά που καταγράφηκε τους τελευταίους µήνες και η σχετική αύξηση της αβεβαιότητας θα έχουν δυσµενείς επιδράσεις στην παγκόσµια οικονοµία. Ενόψει των υψηλότερων τιµών των βασικών εµπορευµάτων, ιδίως των τιµών της ενέργειας και των ειδών διατροφής, και της δυσµενούς επίδρασης της βάσης σύγκρισης, ο µετρούµενος πληθωρισµός τιµών καταναλωτή στις χώρες του ΟΟΣΑ επιταχύνθηκε τον Οκτώβριο σε 2,8%, από εκέµβριος

10 2,2% τον προηγούµενο µήνα. Ο πληθωρισµός τιµών καταναλωτή εκτός των ειδών διατροφής και της ενέργειας διαµορφώθηκε σε 1,9% τον Οκτώβριο, δηλ. παρέµεινε αµετάβλητος σε σύγκριση µε το Σεπτέµβριο. Σε µηνιαία βάση, ο ρυθµός αύξησης των τιµών καταναλωτή ήταν ίδιος µε τον προηγούµενο µήνα και διαµορφώθηκε σε 0,3% τον Οκτώβριο. Σε πολλές αναδυόµενες αγορές, ο πληθωρισµός επιταχύνθηκε ταχύτερα λόγω του υψηλότερου συντελεστή στάθµισης των ειδών διατροφής στο δείκτη τιµών. Τα στοιχεία των ερευνών για τις παγκόσµιες τιµές των εισροών υποδηλώνουν ότι το µέσο κόστος αυξήθηκε έντονα το Νοέµβριο, τόσο στον τοµέα της µεταποίησης όσο και στον τοµέα των υπηρεσιών. χζ ιάγραµµα 2 Κύριες εξελίξεις στις µεγαλύτερες βιοµηχανικές οικονοµίες ΗΠΑ Στις ΗΠΑ, ο ρυθµός αύξησης της οικονοµικής δραστηριότητας παρέµεινε υψηλός παρά τη συνεχιζόµενη διόρθωση της αγοράς κατοικιών και την αναταραχή στη χρηµατοπιστωτική αγορά. Σύµφωνα µε προκαταρκτικά στοιχεία, ο τριµηνιαίος ρυθµός αύξησης του πραγµατικού ΑΕΠ (ανηγµένος σε ετήσια βάση) ανήλθε σε 4,9% το γ τρίµηνο, έναντι 3,8% το β τρίµηνο. Η οικονοµική δραστηριότητα στηρίχθηκε ιδιαίτερα από τις εντυπωσιακά υψηλές καθαρές εξαγωγές και τη σχετικά υψηλή ιδιωτική κατανάλωση που αντιστάθµισαν την καθοδική επίδραση της κατασκευής κατοικιών. Μολονότι η εκτίµηση για το ρυθµό αύξησης του ΑΕΠ για το γ τρίµηνο αναθεωρήθηκε προς τα άνω, η ιδιωτική κατανάλωση αποδείχθηκε σχετικά ασθενέστερη από ό,τι προβλεπόταν. Όσον αφορά την εξέλιξη των τιµών, ο ετήσιος πληθωρισµός βάσει του ΤΚ επιταχύνθηκε ξανά πρόσφατα µετά από κάποια επιβράδυνση τους θερινούς µήνες. Αυτό οφείλεται κυρίως στο κόστος της ενέργειας, που αυξήθηκε πρόσφατα κυρίως λόγω της έντονης επίδρασης της βάσης Πηγές: Εθνικά στοιχεία, Τ, Eurostat και υπολογισµοί της EKT. 1) Για τη ζώνη του ευρώ και το Ηνωµένο Βασίλειο χρησιµοποιούνται στοιχεία της Eurostat. Για τις ΗΠΑ και την Ιαπωνία χρησιµοποιούνται εθνικά στοιχεία. Τα αριθµητικά στοιχεία για το ΑΕΠ είναι εποχικώς διορθωµένα. 2) Για τη ζώνη του ευρώ και το Ηνωµένο Βασίλειο λαµβάνεται ο Εν ΤΚ. Για τις ΗΠΑ και την Ιαπωνία λαµβάνεται ο ΤΚ. σύγκρισης, και στις τιµές των ειδών διατροφής, ο ετήσιος ρυθµός µεταβολής των οποίων παρουσιάζει τάση επιτάχυνσης από τον Ιανουάριο του Τον Οκτώβριο ο πληθωρισµός βάσει του ΤΚ διαµορφώθηκε σε 3,5%, δηλ. 0,8 της εκατοστιαίας µονάδες υψηλότερα έναντι του εξαµηνιαίου µέσου όρου από το Μάιο έως τον Οκτώβριο. Παράλληλα όµως, οι δείκτες του πυρήνα του πληθωρισµού τιµών καταναλωτή (δηλ. εκτός της ενέργειας και των ειδών διατροφής) παρέµειναν χαµηλότεροι. Τον Οκτώβριο ο πυρήνας του πληθωρισµού βάσει του ΤΚ διαµορφώθηκε σε 2,2%, δηλ. ήταν ίσος µε τον εξαµηνιαίο µέσο όρο. 10 εκέµβριος 2007

11 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ Το εξωτερικό περιβάλλον της ζώνης του ευρώ Όσον αφορά τις µελλοντικές εξελίξεις, ο ρυθµός αύξησης του ΑΕΠ αναµένεται να επιβραδυνθεί από το δ τρίµηνο του 2007 και εξής, καθώς η εντονότερη διόρθωση της αγοράς κατοικιών και η συνεχιζόµενη αναταραχή στη χρηµατοπιστωτική αγορά αναµένεται να πλήξουν πιο σοβαρά την οικονοµική ανάπτυξη. Επιπλέον, η σχετική υποτονικότητα των αγορών εργασίας και το υψηλότερο κόστος της ενέργειας είναι πιθανό να επηρεάσουν δυσµενώς το ρυθµό αύξησης της πραγµατικής κατανάλωσης. Από την άλλη πλευρά, ο υψηλός ρυθµός αύξησης της εξωτερικής ζήτησης και η υποχώρηση της συναλλαγµατικής ισοτιµίας αναµένεται να συνεχίσουν να στηρίζουν τις εξαγωγές και εποµένως και το ρυθµό αύξησης του ΑΕΠ. Εντούτοις, ο ρόλος του εξωτερικού εµπορίου είναι σχετικά µικρός στην οικονοµία των ΗΠΑ και οι ενδείξεις των πρόσφατων δεικτών υποδηλώνουν επιβράδυνση της δυναµικής της ανάπτυξης. Παρά την πρόσφατη αύξηση των τιµών της ενέργειας και την υποτίµηση του δολαρίου ΗΠΑ, οι προσδοκίες για τον πληθωρισµό παρέµειναν σχετικά καλά σταθεροποιηµένες στις ΗΠΑ. Στις 31 Οκτωβρίου, η Οµοσπονδιακή Επιτροπή Ανοικτής Αγοράς (FOMC) αποφάσισε να µειώσει το επιτόκιο-στόχο της για τα οµοσπονδιακά κεφάλαια κατά 25 µονάδες βάσης στο 4,50%. Οι µεταβολές περιελάµβαναν επίσης µείωση κατά 25 µονάδες βάσης του προεξοφλητικού επιτοκίου σε 5,00%. ΙΑΠΩΝΙΑ Στην Ιαπωνία, η οικονοµική δραστηριότητα εξακολουθεί να ανακάµπτει, ενώ ο πληθωρισµός παρα- µένει συγκρατηµένος. Ο ρυθµός αύξησης του ΑΕΠ στηρίχθηκε από την υγιή εγχώρια ζήτηση και τις υψηλές εξαγωγές. Σύµφωνα µε τα πρώτα προκαταρκτικά στοιχεία που δηµοσιεύθηκαν από το Γραφείο του Υπουργικού Συµβουλίου, το γ τρίµηνο του 2007 ο ρυθµός αύξησης της οικονοµικής δραστηριότητας ανέκαµψε µετά την επιβράδυνση που καταγράφηκε το προηγούµενο τρίµηνο, κυρίως εξαιτίας την έντονης εξωτερικής ζήτησης, ιδίως από την Ασία εκτός Ιαπωνίας. Ο ρυθµός αύξησης του πραγµατικού ΑΕΠ διαµορφώθηκε σε 0,6% σε τριµηνιαία βάση δηλ. ελαφρά πάνω από τις προσδοκίες της αγοράς έναντι -0,4% το προηγούµενο τρίµηνο. Ο πληθωρισµός τιµών καταναλωτή παρέµεινε υποτονικός (βλ. ιάγραµµα 2), λόγω των επίµονων καθοδικών πιέσεων, ιδίως στους µισθούς. Τον Οκτώβριο του 2007 ο πληθωρισµός τιµών καταναλωτή επέστρεψε σε θετική τιµή για πρώτη φορά µετά το εκέµβριο του. Ο ετήσιος ρυθµός µεταβολής του ΤΚ ήταν 0,3%, έναντι -0,2% το Σεπτέµβριο, ενώ ο ετήσιος ρυθµός µεταβολής του ΤΚ εκτός των νωπών ειδών διατροφής ήταν 0,1%, έναντι -0,1% τον προηγούµενο µήνα. Στη συνεδρίασή της στις 13 Νοεµβρίου 2007, η Τράπεζα της Ιαπωνίας αποφάσισε να διατηρήσει αµετάβλητο στο 0,50% το επιτόκιο-στόχο για τις καταθέσεις όψεως διάρκειας µίας ηµέρας χωρίς παροχή ασφάλειας. ΗΝΩΜΕΝΟ ΒΑΣΙΛΕΙΟ Στο Ηνωµένο Βασίλειο, ο ρυθµός αύξησης του ΑΕΠ ήταν υψηλός τα τελευταία τρίµηνα και κυµάνθηκε στο 0,7% ή και υψηλότερα αυτού του επιπέδου, που αποτελεί το µακροπρόθεσµο µέσο όρο (βλ. ιάγραµµα 2). Το γ τρίµηνο ο ρυθµός αύξησης του ΑΕΠ διαµορφώθηκε σε 0,7% (σε τριµηνιαία βάση) και στηρίχθηκε στην ιδιωτική κατανάλωση και στις ακαθάριστες επενδύσεις πάγιου κεφαλαίου. Η συµβολή των καθαρών εξαγωγών στο ρυθµό αύξησης του ΑΕΠ ήταν αρνητική, καθώς ο ρυθµός αύξησης των εισαγωγών επιταχύνθηκε συµβαδίζοντας µε τη δυναµική της εγχώριας ζήτησης και των εξαγωγών. Ο τριµηνιαίος ρυθµός αύξησης του ΑΕΠ αναµένεται να επιβραδυνθεί τα επόµενα τρίµηνα. Αφού υποχώρησε για έξι διαδοχικούς µήνες ο πληθωρισµός βάσει του Εν ΤΚ αυξήθηκε τον Οκτώβριο σε 2,1%, έναντι 1,8% τον προηγούµενο µήνα. Αυτή η αύξηση οφείλεται κυρίως στις υψηλό- εκέµβριος

12 τερες τιµές των καυσίµων, των λιπαντικών και ορισµένων ειδών διατροφής. Βραχυπρόθεσµα ο πληθωρισµός αναµένεται να παραµείνει πάνω από το 2,0% εξαιτίας των υψηλότερων τιµών της ενέργειας, των ειδών διατροφής και των εισαγοµένων. Στις 6 εκεµβρίου 2007 η Επιτροπή Νοµισµατικής Πολιτικής της Τράπεζας της Αγγλίας αποφάσισε να µειώσει το βασικό επιτόκιό της κατά 0,25 µονάδες βάσης σε 5,5%. Η απόφαση αυτή ελήφθη εν µέσω αρχικών ενδείξεων επιβράδυνσης του ρυθµού οικονοµικής ανάπτυξης, επιδείνωσης των συνθηκών στις χρηµατοπιστωτικές αγορές και περιορισµού της προσφοράς πιστώσεων. ΑΛΛΕΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΕΣ ΧΩΡΕΣ Στις άλλες χώρες της ΕΕ εκτός της ζώνης του ευρώ, ο ρυθµός αύξησης του ΑΕΠ παρέµεινε ως επί το πλείστον υψηλός τα τελευταία τρίµηνα, αντανακλώντας κυρίως τη σταθερή αύξηση της εγχώριας ζήτησης. Η εξέλιξη του πληθωρισµού επηρεάστηκε σηµαντικά από την αύξηση των τιµών των ειδών διατροφής σε πολλές χώρες, αντανακλώντας µεταξύ άλλων προβλήµατα στον εφοδιασµό λόγω των καιρικών συνθηκών. Στη Σουηδία και τη ανία, οι πραγµατικές οικονοµικές εξελίξεις ακολούθησαν αποκλίνουσα πορεία τα τελευταία τρίµηνα. Ενώ ο τριµηνιαίος ρυθµός αύξησης του πραγµατικού ΑΕΠ στη ανία επιβραδύνθηκε σε -0,4% το β τρίµηνο του 2007, η αύξηση του προϊόντος στη Σουηδία επιταχύνθηκε σε 0,9%. Στη ανία, η εξέλιξη αυτή οφείλεται κυρίως στην ευρεία υποχώρηση της εγχώριας ζήτησης, ενώ τόσο η ιδιωτική όσο και η δηµόσια κατανάλωση επιταχύνθηκαν στη Σουηδία. Ο πληθωρισµός βάσει του Εν ΤΚ στις δύο χώρες επιταχύνθηκε τους τελευταίους µήνες από τα υποτονικά επίπεδα που βρισκόταν. Τον Οκτώβριο, ο ετήσιος πληθωρισµός βάσει του Εν ΤΚ στη ανία επιταχύνθηκε σε 1,8% και στη Σουηδία σε 1,9%. Όσον αφορά τις τέσσερεις µεγαλύτερες οικονοµίες της κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης, ο ρυθ- µός αύξησης του ΑΕΠ παρέµεινε υψηλός τα τελευταία τρίµηνα στην Τσεχία και την Πολωνία, ενώ µετριάστηκε στην Ουγγαρία και τη Ρουµανία. Ο ρυθµός αύξησης του πραγµατικού ΑΕΠ στηρίχθηκε κυρίως στην εγχώρια ζήτηση, εκτός της Ουγγαρίας, όπου στηρίχθηκε κυρίως στις καθαρές εξαγωγές. Οι δείκτες εµπιστοσύνης υποδηλώνουν µια κάποια περαιτέρω σταδιακή επιβράδυνση του ρυθ- µού οικονοµικής ανάπτυξης στην Ουγγαρία και τη Ρουµανία τους επόµενους µήνες. Η εξέλιξη του πληθωρισµού εξακολουθεί να διαφέρει σηµαντικά µεταξύ των τεσσάρων χωρών. Στην Τσεχία, ο πληθωρισµός βάσει του Εν ΤΚ επιταχύνθηκε σε 4,0% τον Οκτώβριο, αντανακλώντας την επίδραση της βάσης σύγκρισης, ενώ στην Πολωνία επιταχύνθηκε σε 3,1%, κυρίως λόγω των υψηλότερων τιµών της ενέργειας. Τόσο στην Ουγγαρία όσο και στη Ρουµανία, ο πληθωρισµός βάσει του Εν ΤΚ επιταχύνθηκε σε 6,9% αντανακλώντας την αύξηση των τιµών των ειδών διατροφής και της ενέργειας. Στην Ουγγαρία ο πληθωρισµός βάσει του Εν ΤΚ παρέµεινε υψηλός το περασµένο έτος λόγω της αύξησης των έµµεσων φόρων και των διοικητικά καθοριζόµενων τιµών που συνδέονται µε τη δέσµη µέτρων δηµοσιονοµικής προσαρµογής της χώρας. Για τους επόµενους µήνες διαφαίνονται ανοδικοί κίνδυνοι που προέρχονται από τις τιµές των ειδών διατροφής και της ενέργειας σε όλες τις χώρες. Στις περισσότερες από τις µικρότερες χώρες της ΕΕ εκτός της ζώνης του ευρώ, ο τριµηνιαίος ρυθ- µός αύξησης του πραγµατικού ΑΕΠ ήταν υψηλός τα τελευταία τρίµηνα, καθώς στηρίχθηκε κυρίως από την υψηλή εγχώρια ζήτηση, η οποία ενισχύθηκε από τον υψηλό ρυθµό αύξησης των πιστώσεων, της απασχόλησης και των µισθών. Οι δείκτες εµπιστοσύνης υποδηλώνουν κάποια επιβράδυνση του ρυθµού οικονοµικής ανάπτυξης τους επόµενους µήνες. Ο ετήσιος πληθωρισµός βάσει του Εν ΤΚ επιταχύνθηκε µε υψηλό ρυθµό τους τελευταίους µήνες και παραµένει υψηλός στις περισσότερες ταχέως αναπτυσσόµενες χώρες, όπως η Βουλγαρία και τα κράτη της Βαλτικής. Οι βραχυπρόθεσµες προοπτικές για τον πληθωρισµό χαρακτηρίζονται από µεγάλη αβεβαιότητα λόγω των ευµετάβλη- 12 εκέµβριος 2007

13 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ Το εξωτερικό περιβάλλον της ζώνης του ευρώ των τιµών των ειδών διατροφής και της ενέργειας, ενώ οι µισθολογικές πιέσεις παραµένουν υψηλές σε πολλές χώρες, ιδίως στις ταχύτερα αναπτυσσόµενες. Στη Ρωσία, ο ρυθµός αύξησης του ΑΕΠ παρέµεινε υψηλός το β τρίµηνο του 2007 και διαµορφώθηκε σε 7,8% σε ετήσια βάση. Οι προπορευόµενοι δείκτες οικονοµικής δραστηριότητας υποδηλώνουν ότι η ανάκαµψη, η οποία οφείλεται κυρίως στην εγχώρια ζήτηση, συνεχίστηκε το γ τρί- µηνο του Ο πληθωρισµός διατήρησε την ανοδική του πορεία και επιταχύνθηκε σε 10,8% σε ετήσια βάση τον Οκτώβριο (έναντι 9,4% το Σεπτέµβριο). ΑΝΑ ΥΟΜΕΝΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΕΣ ΤΗΣ ΑΣΙΑΣ Στις αναδυόµενες οικονοµίες της Ασίας, η οικονοµική δραστηριότητα συνέχισε να επεκτείνεται µε ταχύ ρυθµό, ιδίως στις µεγαλύτερες οικονοµίες της περιοχής. Οι πληθωριστικές πιέσεις αυξήθηκαν περαιτέρω στην Κίνα, αλλά παρέµειναν σε συγκρατηµένα επίπεδα στις άλλες µεγάλες οικονοµίες. Στην Κίνα, ο ρυθµός οικονοµικής ανάπτυξης παρέµεινε υψηλός. Ο ρυθµός αύξησης του πραγµατικού ΑΕΠ διαµορφώθηκε σε 11,5% σε ετήσια βάση το γ τρίµηνο, δηλ. ελαφρά χαµηλότερα από το 11,9% του προηγούµενου τριµήνου, συµβαδίζοντας ωστόσο µε το µέσο ρυθµό οικονοµικής ανάπτυξης το πρώτο εξάµηνο του έτους. Η οικονοµική ανάπτυξη στηρίχθηκε στις υψηλές εγχώριες επενδύσεις και τις καθαρές εξαγωγές. Μολονότι ο ρυθµός αύξησης των εξαγωγών επιβραδύνθηκε ελαφρά µεταξύ Ιουλίου και Οκτωβρίου, το σωρευτικό πλεόνασµα του εµπορικού ισοζυγίου συνέχισε να διευρύνεται και διαµορφώθηκε σε 213 δισεκ. δολ. ΗΠΑ τους δέκα πρώτους µήνες του 2007, δηλ. 20% υψηλότερα έναντι του πλεονάσµατος ολόκληρου του. Παράλληλα, τα συναλλαγµατικά διαθέσιµα συνέχισαν να αυξάνονται και διαµορφώθηκαν συνολικά σε δισεκ. δολ. ΗΠΑ στα τέλη Σεπτεµβρίου του Ο πληθωρισµός τιµών καταναλωτή τον Οκτώβριο επανήλθε στο επίπεδο του Αυγούστου (6,5%) µετά την ελαφρά υποχώρηση το Σεπτέµβριο, κυρίως λόγω της αύξησης των τιµών των ειδών διατροφής. Στις 26 Νοεµβρίου η Λαϊκή Τράπεζα της Κίνας αύξησε τα υποχρεωτικά αποθεµατικά των τραπεζών, για ένατη φορά το τρέχον έτος, κατά 50 µονάδες βάσης σε 13,5%. Στην Κορέα, ο ετήσιος ρυθµός αύξησης του πραγµατικού ΑΕΠ διαµορφώθηκε σε 5,2% το γ τρί- µηνο του 2007, έναντι 5,0% το προηγούµενο τρίµηνο. Ο ετήσιος πληθωρισµός βάσει του ΤΚ επιταχύνθηκε σε 3,5% το Νοέµβριο έναντι 3,0% τον προηγούµενο µήνα, κυρίως λόγω της αύξησης των τιµών των ειδών διατροφής και των βασικών εµπορευµάτων. Στην Ινδία, η οικονοµική δραστηριότητα παρέµεινε σταθερή και ο µέσος ρυθµός αύξησης του ΑΕΠ διαµορφώθηκε σε 8,9% το γ τρίµηνο, ελαφρώς χαµηλότερα από το 9,3% του προηγούµενου τριµήνου. Ο πληθωρισµός τιµών χονδρικής, που αποτελεί τον κύριο δείκτη πληθωρισµού της κεντρικής τράπεζας της Ινδίας, διαµορφώθηκε σε 3,1% το Νοέµβριο. Οι συνολικές οικονοµικές προοπτικές παραµένουν ευνοϊκές για τις αναδυόµενες οικονοµίες της Ασίας, καθώς στηρίζονται από το σταθερό ρυθµό αύξησης της εγχώριας ζήτησης και τον υψηλό ρυθµό αύξησης των εξαγωγών. ΛΑΤΙΝΙΚΗ ΑΜΕΡΙΚΗ Στη Λατινική Αµερική, ο ρυθµός αύξησης της οικονοµικής δραστηριότητας παρέµεινε υψηλός και στηρίχθηκε στην εγχώρια ζήτηση. Στο Μεξικό, ο ετήσιος ρυθµός αύξησης του πραγµατικού ΑΕΠ επιταχύνθηκε το γ τρίµηνο του 2007 και διαµορφώθηκε σε 3,7% έναντι 2,8% το β τρίµηνο. Όσον αφορά την εξέλιξη των τιµών, ο µέσος ετήσιος πληθωρισµός τιµών καταναλωτή διαµορφώθηκε σε 4% το γ τρίµηνο, παραµένοντας σε γενικές γραµµές αµετάβλητος έναντι των δύο προηγούµενων εκέµβριος

14 τριµήνων. Στις 26 Οκτωβρίου η κεντρική τράπεζα αύξησε το βασικό της επιτόκιο κατά 25 µονάδες βάσης σε 7,5%. Στη Βραζιλία, ο ρυθµός αύξησης της βιοµηχανικής παραγωγής επιταχύνθηκε περαιτέρω και διαµορφώθηκε σε 6,3% (σε ετήσια βάση) το γ τρίµηνο, έναντι 4,8% κατά µέσο όρο το πρώτο εξάµηνο του έτους. Ο ετήσιος πληθωρισµός τιµών καταναλωτή επιταχύνθηκε ελαφρά σε 4,1% τον Οκτώβριο. Στην Αργεντινή, ο ρυθµός αύξησης του ΑΕΠ διατήρησε την έντονη δυναµική του και ο ετήσιος ρυθµός αύξησης της βιοµηχανικής παραγωγής διαµορφώθηκε σε 6,9% το γ τρί- µηνο. Ο ετήσιος πληθωρισµός βάσει του ΤΚ συνέχισε να επιβραδύνεται, παραµένοντας ωστόσο σε αυξηµένα επίπεδα. Ο µέσος πληθωρισµός το γ τρίµηνο διαµορφώθηκε σε 8,6%, υποχωρώντας από το µέσο όρο του 9,2% του προηγούµενου εξαµήνου. Συνολικά, παρά την αβεβαιότητα σχετικά µε τη µετάδοση των επιδράσεων της πρόσφατης χρη- µατοπιστωτικής αναταραχής, οι προοπτικές για τη Λατινική Αµερική παραµένουν ευνοϊκές, και η εγχώρια ζήτηση αναµένεται να παραµείνει η κινητήρια δύναµη της οικονοµικής ανάπτυξης. 1.2 ΑΓΟΡΕΣ ΒΑΣΙΚΩΝ ΕΜΠΟΡΕΥΜΑΤΩΝ Οι τιµές του πετρελαίου αυξήθηκαν κατά το µεγαλύτερο διάστηµα του Νοεµβρίου και οι τιµές του αργού πετρελαίου τύπου West Texas Intermediate των ΗΠΑ και Brent διαµορφώθηκαν σε νέα ιστορικώς υψηλά επίπεδα, αρκετά άνω των 90 δολ. ΗΠΑ το βαρέλι. Προς τα τέλη Νοεµβρίου και τις αρχές εκεµβρίου οι τιµές του πετρελαίου υποχώρησαν έντονα. Στις 5 εκεµβρίου οι τιµές του αργού πετρελαίου τύπου Brent διαµορφώθηκαν σε 89,7 δολ. ΗΠΑ το βαρέλι, δηλ. περίπου 48% υψηλότερα από τα επίπεδα στις αρχές του έτους. Η αύξηση των τιµών του πετρελαίου οφείλεται κυρίως στην περαιτέρω επιδείνωση των βασικών παραµέτρων της αγοράς και τις συνεχιζόµενες γεωπολιτικές εντάσεις. Ειδικότερα, η άντληση από τα αποθέµατα το γ τρίµηνο, κάτι που δεν συνάδει µε τις εποχικές τάσεις, προκάλεσε ανησυχίες σχετικά µε τη στενότητα της παγκόσµιας προσφοράς ενόψει του χειµώνα στο βόρειο ηµισφαίριο. Σύµφωνα µε τη µηνιαία έκθεση του Νοεµβρίου για το πετρέλαιο της ιεθνούς Υπηρεσίας Ενέργειας (IEA), τα αποθέµατα των χωρών του ΟΟΣΑ συνέχισαν να υποχωρούν τον Οκτώβριο και στις αρχές Νοεµβρίου, αντανακλώντας την υψηλή ζήτηση και τους περιορισµούς της προσφοράς. Ωστόσο, οι αυξήσεις των τιµών περιορίστηκαν από την πιθανότητα επιβράδυνσης του ρυθµού αύξησης της ζήτησης αντανακλώντας τις υψηλές τιµές του πετρελαίου και την πιθανότητα οικονοµικής επιβράδυνσης στις ΗΠΑ. Η IEA ισχυρίζεται ότι οι υψηλότερες τιµές της ενέργειας ασκούν ήδη επίδραση στη ζήτηση για πετρέλαιο, ιδίως στις χώρες του ΟΟΣΑ. Ως εκ τούτου, η ΙΕΑ αναθεώρησε προς τα κάτω την πρόβλεψή της για το ρυθµό αύξησης της παγκόσµιας ζήτησης πετρελαίου για το 2008, που αναµένεται πλέον να διαµορφωθεί σε 2,3% (παραµένοντας ωστόσο υψηλότερα από το ρυθµό αύξησης 1,2% που προβλέπεται για το 2007). Εν τω µεταξύ, και παρά τις συνεχείς εκκλήσεις προς τον ΟΠΕΚ να αυξήσει τα επίπεδα παραγωγής, οι υπουργοί των χωρών του ΟΠΕΚ αποφάσισαν στη συνεδρίαση της 5ης εκεµβρίου να µην αυξήσουν τα επίπεδα παραγωγής. Όσον αφορά τις µελλοντικές εξελίξεις, το πλεονάζον δυναµικό που παραµένει περιορισµένο εν µέσω της υψηλής ζήτησης και των κινδύνων που συνδέονται µε τις γεωπολιτικές ανησυχίες και την προσφορά είναι πιθανό να διατηρήσει τις τιµές του πετρελαίου σε υψηλά επίπεδα εάν δεν µεταβληθεί η πολιτική του ΟΠΕΚ. Σύµφωνα µε τις αγορές συµβολαίων µελλοντικής εκπλήρωσης, οι αγορές πετρελαίου εκτιµούν επί του παρόντος ότι οι τιµές θα παραµείνουν σε υψηλά επίπεδα και θα υποχωρήσουν ελαφρά προς τα 88 δολ. ΗΠΑ στο τέλος του Μετά την έντονη αύξηση του Σεπτεµβρίου, οι τιµές των βασικών εµπορευµάτων εκτός της ενέργειας παρέµειναν αρκετά ευµετάβλητες τον Οκτώβριο και το Νοέµβριο. Ο συνολικός δείκτης τιµών των βασικών εµπορευµάτων εκτός της ενέργειας (σε δολάρια ΗΠΑ) ήταν κατά µέσο όρο περίπου 14 εκέµβριος 2007

15 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ Το εξωτερικό περιβάλλον της ζώνης του ευρώ ιάγραµµα 3 Κύριες εξελίξεις στις αγορές βασικών εµπορευµάτων ιάγραµµα 4 Σύνθετος προπορευόµενος δείκτης του ΟΟΣΑ (εξαµηνιαίος ρυθµός µεταβολής) Πηγές: Bloomberg και HWWΙ. Πηγή: ΟΟΣΑ. Σηµείωση: Ο δείκτης αναδυόµενων αγορών είναι σταθµικός µέσος όρος του σύνθετου προπορευόµενου δείκτη για τη Βραζιλία, την Κίνα και τη Ρωσία. 14% υψηλότερος το Νοέµβριο σε σύγκριση µε πριν από ένα χρόνο, καθώς οι υψηλότερες τιµές των γεωργικών προϊόντων υπεραντιστάθµισαν τις χαµηλότερες τιµές των µετάλλων. Ειδικότερα, οι τιµές των ειδών διατροφής συνέχισαν να αυξάνονται, αν και οι ρυθµοί αύξησης άρχισαν να επιβραδύνονται ελαφρά από τις πολύ υψηλές τιµές που καταγράφηκαν στα τέλη Σεπτεµβρίου. Οι τιµές των ελαιούχων σπόρων και των ελαίων συνέχισαν να αυξάνονται το Νοέµβριο, καθώς η υψηλή ζήτηση για βιοκαύσιµα και η χαµηλότερη παραγωγή σόγιας και άλλων ελαιούχων σπόρων δηµιούργησαν ιδιαίτερη στενότητα σε αυτές τις αγορές. 1.3 ΟΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Η ανθεκτική αν και επιβραδυνόµενη παγκόσµια επέκταση προοιωνίζεται θετική για τον υψηλό ρυθµό αύξησης της εξωτερικής ζήτησης για αγαθά και υπηρεσίες της ζώνης του ευρώ µεσοπρόθεσµα. Το Σεπτέµβριο, ο σύνθετος προπορευόµενος δείκτης για τις κυριότερες χώρες εκτός του ΟΟΣΑ υποδήλωνε συνεχιζόµενη σταθερή επέκταση στην Κίνα, την Ινδία και τη Βραζιλία και ελαφρά βελτιωµένες προοπτικές για τη Ρωσία. Αντιθέτως, ο σύνθετος προπορευόµενος δείκτης συνέχισε να υποδεικνύει επιδείνωση των προοπτικών για τις περισσότερες σηµαντικές οικονοµίες του ΟΟΣΑ (βλ. ιάγραµµα 4). Συνολικά, οι κίνδυνοι για τις προοπτικές οικονοµικής ανάπτυξης θεωρούνται καθοδικοί. Αυτοί οι καθοδικοί κίνδυνοι σχετίζονται κυρίως µε την πιθανότητα ευρύτερης επίδρασης της συνεχιζόµενης επανεκτίµησης του κινδύνου στις χρηµατοπιστωτικές αγορές όσον αφορά τις συνθήκες χρη- µατοδότησης, την εµπιστοσύνη και την ανάπτυξη τόσο παγκοσµίως όσο και στη ζώνη του ευρώ, µε τις πιθανές περαιτέρω αυξήσεις των τιµών του πετρελαίου και των βασικών εµπορευµάτων, συµπεριλαµβανοµένων των τιµών των γεωργικών προϊόντων, καθώς και µε τις ανησυχίες σχετικά µε τις πιέσεις προστατευτισµού και τις πιθανές µη εύτακτες εξελίξεις λόγω των παγκόσµιων ανισορροπιών. εκέµβριος

16 2 Ν Ο Μ Ι Σ Μ Α Τ Ι Κ Ε Σ Κ Α Ι Χ Ρ Η Μ Α Τ Ο Π Ι Σ Τ Ω Τ Ι Κ Ε Σ Ε Ξ Ε Λ Ι Ξ Ε Ι Σ 2.1 ΠΟΣΟΤΗΤΑ ΧΡΗΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΠΙΣΤΩΣΕΙΣ ΤΩΝ ΝΧΙ Μεταξύ Αυγούστου και Οκτωβρίου 2007 ο ρυθµός νοµισµατικής επέκτασης στη ζώνη του ευρώ παρέ- µεινε υψηλός, όπως αντανακλάται στο συνεχιζόµενο ταχύ ρυθµό αύξησης του M3 και των πιστώσεων. Μέχρι σήµερα, η αναταραχή που παρατηρείται στις χρηµατοπιστωτικές αγορές φαίνεται ότι είχε περιορισµένο αντίκτυπο στην εξέλιξη της ευρείας ποσότητας χρήµατος και των πιστώσεων, αν και ορισµένα στοιχεία των λογιστικών καταστάσεων των ΝΧΙ ίσως έχουν επηρεαστεί. Ειδικότερα, τα τελευταία στοιχεία υποδηλώνουν ότι δεν υπήρξε σηµαντική διαταραχή στην προσφορά τραπεζικών δανείων. Τα στοιχεία αυτά δεν παρέχουν καµία ένδειξη τουλάχιστον επί του παρόντος ότι τα συνολικά µεγέθη στηρίχθηκαν από µεγάλη επαναδιαµεσολάβηση για ήδη τιτλοποιηµένα δάνεια ή πιστωτικά προϊόντα. Ως εκ τούτου, ο συνεχιζόµενος ταχύς ρυθµός πιστωτικής επέκτασης, που εξακολουθεί να συµβάλλει σηµαντικά στην έντονη νοµισµατική δυναµική, φαίνεται να αντανακλά µια φυσιολογική δανειοληπτική συµπεριφορά και όχι κρίση. Μολονότι η ενισχυτική επίδραση της σχετικά επίπεδης καµπύλης αποδόσεων υποδηλώνει ότι ο ετήσιος ρυθµός αύξησης του M3 ίσως επί του παρόντος να υπερεκτιµά το ρυθµό της νοµισµατικής δυναµικής, η συνολική νοµισµατική και πιστωτική επέκταση παραµένει υψηλή. Σε ένα περιβάλλον ήδη άφθονης ρευστότητας, το γεγονός αυτό υποδηλώνει ανοδικούς κινδύνους για τη σταθερότητα των τιµών σε µέσο και µακρό ορίζοντα. ΤΟ ΕΥΡΥ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΟ ΜΕΓΕΘΟΣ Μ3 Το γ τρίµηνο του 2007 ο ετήσιος ρυθµός αύξησης του M3 επιταχύνθηκε περαιτέρω σε 11,5%, έναντι 10,6% το β τρίµηνο και 10,2% το α τρίµηνο. Ο ρυθµός αυτός ήταν ο υψηλότερος ετήσιος ρυθ- µός αύξησης από την έναρξη του Τρίτου Σταδίου της Οικονοµικής και Νοµισµατικής Ένωσης. 1 Ο ετήσιος ρυθµός αύξησης του M3 υποχώρησε ελαφρά τον Αύγουστο και το Σεπτέµβριο και επιτα- 1 Ήταν επίσης ο υψηλότερος ετήσιος ρυθµός αύξησης από τις αρχές της δεκαετίας του 80, βάσει σύνθετων εκτιµήσεων του M3 πριν το ιάγραµµα 5 Αύξηση του Μ3 (εκατοστιαίες µεταβολές, εποχικώς και ηµερολογιακώς διορθωµένα στοιχεία) ιάγραµµα 6 Μ3 και Μ3 διορθωµένο βάσει της εκτιµώµενης επίδρασης των µετατοπίσεων χαρτοφυλακίων (ετήσιες εκατοστιαίες µεταβολές, εποχικώς και ηµερολογιακώς διορθωµένες) Πηγή: EKT. Πηγή:. 1) Οι εκτιµήσεις του µεγέθους των µετατοπίσεων χαρτοφυλακίων προς στοιχεία του Μ3 καταρτίζονται µε την χρήση της προσέγγισης που αναλύθηκε στην Ενότητα 4 του άρθρου µε τίτλο Νοµισµατική ανάλυση σε πραγµατικό χρόνο,,, Οκτώβριος εκέµβριος 2007

17 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ Νοµισµατικές και χρηµατοπιστωτικές εξελίξεις χύνθηκε ξανά σε 12,3% τον Οκτώβριο (βλ. ιάγραµµα 5). Ο ετήσιος ρυθµός αύξησης του M3 διορθωµένος ως προς τον εκτιµώµενο αντίκτυπο των µετατοπίσεων χαρτοφυλακίων ακολούθησε παρεµφερή πορεία µε εκείνη της επίσηµης σειράς του M3 (βλ. ιάγραµµα 6). ιάγραµµα 7 Βασικές συνιστώσες του Μ3 (ετήσιες εκατοστιαίες µεταβολές, εποχικώς και ηµερολογιακώς διορθωµένα στοιχεία) Η ευρεία νοµισµατική ανάλυση υποδεικνύει ότι ο πρόσφατος ταχύς ρυθµός αύξησης του M3 υπερεκτιµά κάπως το βασικό ρυθµό της νοµισµατικής επέκτασης. Για παράδειγµα, ένα µέρος της πρόσφατης αύξησης του M3 σχετίζεται µε την επίπεδη και, ορισµένες φορές, ακόµη και ανεστραµµένη καµπύλη αποδόσεων. Σε αυτό το πλαίσιο, οι βραχυπρόθεσµες καταθέσεις των ΝΧΙ τοκίζονται µε ελκυστικό επιτόκιο σε σχέση µε τις πιο µακροπρόθεσµες καταθέσεις και τα χρεόγραφα. Το γεγονός αυτό οδήγησε σε µετατοπίσεις προς τις πιο βραχυπρόθεσµες καταθέσεις και τους εµπορεύσιµους τίτλους που περιλαµβάνονται στο M3, δεδοµένου ότι αυτά τα περιουσιακά στοιχεία προσφέρουν µεγαλύτερη ρευστότητα και λιγότερο κίνδυνο µε µικρό Πηγή: EKT. κόστος όσον αφορά την απόδοση. Ως εκ τούτου, ο ταχύτερος ρυθµός αύξησης του M3 οφείλεται, ώς ένα βαθµό, στην κερδοσκοπική ζήτηση νοµισµατικών περιουσιακών στοιχείων. Η άποψη αυτή ενισχύεται από την καθοδική τάση που παρατηρείται από το τέλος του στον ετήσιο ρυθµό αύξησης του M1, η οποία υποδηλώνει κάποια επιβράδυνση της νοµισµατικής επέκτασης και συµβαδίζει µε την άρση της διευκολυντικής νοµισµατικής πολιτικής µέσω της αύξησης των βασικών επιτοκίων της (βλ. ιάγραµµα 7). Ωστόσο, ακόµη και εάν ληφθούν υπόψη αυτές οι επιδράσεις, ο συνολικός ρυθµός αύξησης του M3 παρέµεινε υψηλός το γ τρίµηνο του Η ταχεία νοµισµατική επέκταση το γ τρίµηνο του 2007 τροφοδοτήθηκε ξανά από τον υψηλό ρυθµό αύξησης των πιστώσεων προς τον ιδιωτικό τοµέα. Για έβδοµο διαδοχικό τρίµηνο, παρατηρήθηκε διψήφιος ετήσιος ρυθµός αύξησης των δανείων των ΝΧΙ προς τον ιδιωτικό τοµέα. Οι υψηλές ροές των δανείων των ΝΧΙ προς τις µη χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά το τελευταίο τετράµηνο έρχονται σε αντίθεση µε την άποψη ότι η πρόσφατη αναταραχή στις χρηµατοπιστωτικές αγορές προκάλεσε σοβαρές διαταραχές στην προσφορά δανείων από τα ΝΧΙ. Γενικότερα, η εξέταση αρκετών ευρέων δεικτών της ποσότητας χρήµατος και των πιστώσεων αποκαλύπτει, επί του παρόντος, µόνο λίγες ενδείξεις ότι η χρηµατοπιστωτική αναταραχή είχε οιονδήποτε σηµαντικό αντίκτυπο στη συνολική νοµισµατική επέκταση. 2 Συµβαδίζοντας µε τη φύση και την προέλευση της αναταραχής, µια σχετική επίδραση είναι ορατή σε συγκεκριµένα στοιχεία της λογιστικής κατάστασης των ΝΧΙ που σχετίζονται στενά µε την αγορά χρήµατος και την αγορά τίτλων που καλύπτονται από περιουσιακά στοιχεία. Ειδικότερα, η επίδραση έχει εντοπιστεί στις επενδύσεις σε µερίδια αµοιβαίων κεφαλαίων της αγοράς χρήµατος, στις εξελίξεις των βραχυπρόθεσµων χρεογράφων των ΝΧΙ και, έως ένα βαθµό, στις εξελίξεις των δανείων και των καταθέσεων των λοιπών µη νοµισµατικών χρηµατοπιστωτικών ιδρυµάτων (ΛΧΙ). 2 Βλ. επίσης το Πλαίσιο 2 στο τεύχος Νοεµβρίου 2007 του Μηνιαίου ελτίου. εκέµβριος

18 Η πρόσφατη χρηµατοπιστωτική αναταραχή υπογράµµισε τον καίριο ρόλο που διαδραµατίζουν τα ΝΧΙ ως φορείς παροχής ρευστότητας στην οικονοµία και το χρηµατοπιστωτικό σύστηµα, ακόµη και σε ένα τραπεζικό πρότυπο δηµιουργίας και διανοµής δανείων, δηλ. ένα πρότυπο στο οποίο τα ΝΧΙ, αφού χορηγήσουν τα δάνεια, τα πωλούν στους επενδυτές. Εποµένως ο τοµέας των ΝΧΙ έχει ένα κεντρικό ρόλο να διαδραµατίσει όσον αφορά τη διάχυση της χρηµατοπιστωτικής αναταραχής στον ευρύτερο χρηµατοπιστωτικό τοµέα και, τελικά, στην πραγµατική οικονοµία. Η ανάλυση των νοµισµατικών στοιχείων από τις λογιστικές καταστάσεις των ΝΧΙ παρέχει σηµαντικές πληροφορίες σχετικά µε την επίδραση της αναταραχής στις νοµισµατικές εξελίξεις και, γενικότερα, την αντίδραση του ιδιωτικού τοµέα στην αυξηµένη αβεβαιότητα που σχετίζεται µε τη µεταβλητότητα της χρηµατοπιστωτικής αγοράς. Συνολικά, λαµβάνοντας υπόψη την (περιορισµένη) επίδραση της αναταραχής στη νοµισµατική δυνα- µική και παρά την ενισχυτική επίδραση της επίπεδης καµπύλης αποδόσεων στο ρυθµό αύξησης του M3, η ευρεία ανάλυση των στοιχείων των λογιστικών καταστάσεων των ΝΧΙ υποδεικνύει ότι ο ρυθ- µός νοµισµατικής επέκτασης παρέµεινε υψηλός. ΚΥΡΙΕΣ ΣΥΝΙΣΤΩΣΕΣ ΤΟΥ Μ3 Το γ τρίµηνο του 2007 ο ετήσιος ρυθµός αύξησης του M1 επιταχύνθηκε ελαφρά σε 6,5% (έναντι 6,2% το β τρίµηνο), αν και παρέµεινε αρκετά χαµηλότερα από τους ρυθµούς που παρατηρήθηκαν το 2003 και το 2004 (βλ. Πίνακα 1). 3 Τον Οκτώβριο ο ετήσιος ρυθµός αύξησης του M1 παρέµεινε αµετάβλητος έναντι του γ τριµήνου. Το M1 επηρεάζεται επί του παρόντος από δύο αντίρροπες δυνά- µεις. Αφενός, το αυξανόµενο κόστος ευκαιρίας για τη διακράτηση µέσων του M1, που σχετίζεται 3 Οι τριµηνιαίοι µέσοι ρυθµοί υπολογίζονται µε βάση το µέσο επίπεδο του τριµήνου. Πίνακας I Συνοπτικός πίνακας νοµισµατικών µεγεθών (τα τριµηνιαία στοιχεία είναι µέσοι όροι, εποχικά και ηµερολογιακά διορθωµένοι) Υπόλοιπα ως ποσοστά % του M3 1) δ τρ. α τρ Ετήσιοι ρυθµοί αύξησης 2007 γ τρ Σεπτ Οκτ. M1 Νόµισµα σε κυκλοφορία Καταθέσεις µίας ηµέρας M2 - M1 (= λοιπές βραχυπρόθεσµες καταθέσεις) Καταθέσεις µε συµφωνηµένη διάρκεια έως 2 ετών Καταθέσεις υπό προειδοποίηση έως 3 µηνών M2 M3 - M2 (= εµπορεύσιµα χρηµατοδοτικά µέσα) M3 Πιστώσεις προς κατοίκους ζώνης ευρώ Πιστώσεις προς τη γενική κυβέρνηση άνεια προς τη γενική κυβέρνηση Πιστώσεις προς τον ιδιωτικό τοµέα άνεια προς τον ιδιωτικό τοµέα Πιο µακροπρόθεσµες χρηµατοοικονο- µικές υποχρεώσεις (πλην κεφαλαίου και αποθεµατικών) 45,0 6,8 7,0 6,2 6,5 6,0 6,5 7,2 11,1 10,5 10,0 8,8 8,2 8,1 37,8 6,0 6,3 5,5 6,1 5,6 6,2 40,1 11,1 11,9 13,1 15,0 15,4 17,0 22,1 25,2 29,5 33,2 37,6 38,2 41,8 18,0 1,1-0,8-2,1-3,2-3,6-4,2 85,1 8,7 9,1 9,2 10,3 10,2 11,2 14,9 11,3 16,9 19,3 18,7 17,9 18,9 100,0 9,0 10,2 10,6 11,5 11,3 12,3 8,8 8,0 8,1 8,7 8,7 9,2-3,1-4,5-4,3-3,9-4,3-4,1-0,4-1,3-1,2-0,9-1,5-2,2 11,9 11,1 11,0 11,7 11,6 12,2 11,2 10,6 10,5 11,0 11,0 11,2 9,0 10,0 10,3 10,3 9,7 9,0 Πηγή: EΚΤ. 1) Στοιχεία στο τέλος του τελευταίου διαθέσιµου µηνός. Το άθροισµα των επιµέρους στοιχείων ενδέχεται να µη συµφωνεί µε το σύνολο λόγω στρογγυλοποιήσεων. 18 εκέµβριος 2007

19 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ Νοµισµατικές και χρηµατοπιστωτικές εξελίξεις µε τις αυξήσεις των βασικών επιτοκίων της από το εκέµβριο του, ασκεί καθοδική επίδραση. Αφετέρου, υπάρχει µεγαλύτερη συναλλακτική ζήτηση για µέσα του M1 δεδοµένης της συνεχιζόµενης έντονης οικονοµικής δραστηριότητας, καθώς και επιθυµία διακράτησης µέσων του M1 ως δικλίδα ασφαλείας στο πλαίσιο της πρόσφατης αναταραχής της χρηµατοπιστωτικής αγοράς. Αυτή η εικόνα αντανακλάται επίσης στον ετήσιο ρυθµό αύξησης των καταθέσεων µίας ηµέρας που αποτελούν την κύρια συνιστώσα του M1, ο οποίος επιταχύνθηκε σε 6,2% τον Οκτώβριο, έναντι 6,1% το γ τρίµηνο και 5,5% το β τρίµηνο. Παράλληλα, ο ετήσιος ρυθµός αύξησης του νοµίσµατος σε κυκλοφορία υποχώρησε περαιτέρω και διαµορφώθηκε σε 8,1% τον Οκτώβριο, έναντι 8,8% το γ τρίµηνο και 10,0% το β τρίµηνο, υποδηλώνοντας ότι η επίδραση της µετάβασης στο ευρώ σε φυσική µορφή στο ρυθµό αύξησης της ζήτησης χρήµατος ίσως εξασθενεί. Ο ετήσιος ρυθµός αύξησης των βραχυπρόθεσµων καταθέσεων εκτός των καταθέσεων µίας ηµέρας συνέχισε να επιταχύνεται και διαµορφώθηκε σε 17,0% τον Οκτώβριο, έχοντας διαµορφωθεί σε 15,0% το γ τρίµηνο και 13,1% το β τρίµηνο (βλ. ιάγραµµα 7). Αυτή η εξέλιξη αντανακλά τη συνεχιζό- µενη υψηλή εισροή βραχυπρόθεσµων καταθέσεων προθεσµίας (δηλ. καταθέσεων µε συµφωνηµένη διάρκεια έως δύο ετών), ο ετήσιος ρυθµός αύξησης των οποίων διαµορφώθηκε σε 37,6% το γ τρί- µηνο. Αντίθετα, ο ρυθµός αύξησης των καταθέσεων υπό προειδοποίηση έως και τριών µηνών συνέχισε να υποχωρεί και επιβραδύνθηκε κατά 3,2% το γ τρίµηνο του εδοµένου ότι η απόδοση των βραχυπρόθεσµων καταθέσεων προθεσµίας ακολουθεί γενικά την αύξηση των βραχυπρόθεσµων επιτοκίων της αγοράς χρήµατος, η διαφορά αποδόσεων έναντι των βραχυπρόθεσµων καταθέσεων ταµιευτηρίου και των καταθέσεων µίας ηµέρας (η απόδοση των οποίων αυξήθηκε πιο αργά) συνέχισε να αυξάνεται. Αυτό ενίσχυσε τις µετατοπίσεις προς τις καταθέσεις προθεσµίας από το M1 και τις καταθέσεις ταµιευτηρίου. Επιπλέον, δεδοµένης της επίπεδης καµπύλης αποδόσεων, οι βραχυπρόθεσµες καταθέσεις προθεσµίας αποτελούν ελκυστική λύση σε σύγκριση µε τα περιουσιακά στοιχεία µεγαλύτερης διάρκειας και υψηλότερου κινδύνου που δεν περιλαµβάνονται στο M3, καθώς προσφέρουν µεγαλύτερη ρευστότητα και µικρότερο κίνδυνο µε µικρές απώλειες ως προς την απόδοση, ενισχύοντας έτσι τις µετατοπίσεις και από τα πιο µακροπρόθεσµα περιουσιακά στοιχεία. Η σχετικά επίπεδη καµπύλη αποδόσεων στη ζώνη του ευρώ είχε επίσης θετική επίδραση στον ετήσιο ρυθµό αύξησης των εµπορεύσιµων χρηµατοδοτικών µέσων, ο οποίος διαµορφώθηκε σε 18,8% το γ τρίµηνο και 18,9% τον Οκτώβριο. Ο ετήσιος ρυθµός αύξησης αυτών των χρηµατοδοτικών µέσων επιβραδύνθηκε σε σύγκριση µε το προηγούµενο τρίµηνο. Αυτό αντανακλά τις καθαρές πωλήσεις µεριδίων αµοιβαίων κεφαλαίων της αγοράς χρήµατος από τον τοµέα διακράτησης χρήµατος µεταξύ Ιουλίου και Οκτωβρίου. Στο πλαίσιο της αναταραχής στη χρηµατοπιστωτική αγορά, παρατηρήθηκαν ιδιαίτερα µεγάλες καθαρές εκροές (συνολικά 26 δισεκ. ευρώ) από τα µερίδια αµοιβαίων κεφαλαίων της αγοράς χρήµατος τον Αύγουστο και το Σεπτέµβριο. Πριν ξεκινήσει η αναταραχή στη χρηµατοπιστωτική αγορά, ορισµένα αµοιβαία κεφάλαια της αγοράς χρήµατος αύξησαν την έκθεσή τους στην αγορά δοµηµένων πιστωτικών προϊόντων προκειµένου να ενισχύσουν τις αποδόσεις τους και να επιτύχουν καλύτερα αποτελέσµατα από το επιτόκιο αναφοράς της αγοράς χρή- µατος. Η επανεκτίµηση του κινδύνου σε αυτή την αγορά και οι ευρέως διάχυτες ανησυχίες σχετικά µε την ποιότητα των περιουσιακών στοιχείων ενός µικρού αριθµού αµοιβαίων κεφαλαίων φαίνεται ότι οδήγησαν σε γενικευµένη επιφυλακτικότητα σχετικά µε αυτό το χρηµατοδοτικό µέσο. Οι αποεπενδύσεις που παρατηρήθηκαν σε αυτά τα περιουσιακά στοιχεία αντανακλώνται στις υψηλές εισροές στα βραχυπρόθεσµα χρεόγραφα των ΝΧΙ. Τους τέσσερεις τελευταίους µήνες οι αγορές τέτοιων χρεογράφων από τον τοµέα διακράτησης χρήµατος έφθασαν στο υψηλότερο επίπεδο από την έναρξη του Τρίτου Σταδίου της Οικονοµικής και Νοµισµατικής Ένωσης (οι αγορές ανήλθαν συνολικά σε 57 δισεκ. ευρώ), παρέχοντας έτσι χρηµατοδότηση στον τοµέα των ΝΧΙ. Παράλληλα, ένα µέρος των καθαρών εκροών από τα µερίδια των αµοιβαίων κεφαλαίων της αγοράς χρή- εκέµβριος

20 µατος που παρατηρήθηκαν τον Αύγουστο και το Σεπτέµβριο αντιστράφηκε τον Οκτώβριο. Αυτό πιθανόν αντανακλά την αντιστροφή ορισµένων αντιδράσεων µετάδοσης που παρατηρήθηκαν στα πρώτα στάδια της αναταραχής. Το µεγαλύτερο σύνολο συνιστωσών του M3 γα το οποίο υπάρχουν αξιόπιστες πληροφορίες ανά τοµέα διακράτησης είναι οι βραχυπρόθεσµες καταθέσεις συν τις συµφωνίες επαναγοράς (εφεξής αναφερόµενες ως καταθέσεις του M3 ). Ο ετήσιος ρυθµός αύξησης των συνολικών καταθέσεων του M3 του τοµέα των νοικοκυριών, που συµβάλλει κατά το µεγαλύτερο βαθµό στο συνολικό ρυθµό αύξησης των καταθέσεων του M3, διαµορφώθηκε σε 7,3% το γ τρίµηνο του 2007, έναντι 6,7% το β τρίµηνο. Η ανοδική τάση αυτού του ρυθµού αύξησης που παρατηρείται από τα µέσα του 2004 συνεχίστηκε, καθώς στηρίχθηκε στο ρυθµό αύξησης του εισοδήµατος και του πλούτου και την αυξανόµενη απόδοση των καταθέσεων του M3. Αυτό επιβεβαιώνεται από µια ευρύτερη εκτίµηση της διακράτησης µέσων του M3 κατά τοµέα (βλ. το Πλαίσιο 1 µε τίτλο Νέες εκτιµήσεις για τη διακράτηση κατά τοµέα στοιχείων που περιλαµβάνονται στο Μ3 στη ζώνη του ευρώ ). Ο ετήσιος ρυθµός αύξησης των καταθέσεων του M3 που διακρατούνται από µη χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις αυξήθηκε το γ τρίµηνο του 2007 σε 13,4%, από 13,1% το προηγούµενο τρίµηνο. Ο ετήσιος ρυθµός αύξησης των καταθέσεων του M3 που διακρατούνται από µη νοµισµατικά χρη- µατοπιστωτικά ιδρύµατα διαµορφώθηκε σε 20,0% το γ τρίµηνο, έναντι 15,7% το β τρίµηνο. Αυτή η επιτάχυνση σχετίζεται εν µέρει µε την ανάγκη ορισµένων αµοιβαίων κεφαλαίων επενδυτικού χαρακτήρα να διατηρούν µεγαλύτερα αποθέµατα σε ρευστά στοιχεία. Πλαίσιο 1 ΝΕΕΣ ΙΜΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ ΙΑΚΡΑΤΗΣΗ ΚΑΤΑ ΤΟΜΕΑ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΠΟΥ ΠΕΡΙΛΑΜΒΑΝΟΝΤΑΙ ΣΤΟ Μ3 ΣΤΗ ΖΩΝΗ ΤΟΥ ΕΥΡΩ Σηµαντική πρόκληση για τη νοµισµατική ανάλυση αποτελεί η εξαγωγή από άµεσα παρατηρού- µενους νοµισµατικούς δείκτες, όπως το ευρύ νοµισµατικό µέγεθος M3, µιας εκτίµησης του υποκείµενου ρυθµού νοµισµατικής επέκτασης, η οποία να παρέχει ενδείξεις ως προς τους κινδύνους για τη σταθερότητα των τιµών που αποτελούν σηµεία αναφοράς για τη νοµισµατική πολιτική. Πρακτικά, η εξαγωγή αυτών των πληροφοριών απαιτεί προσεκτική ανάλυση της εξέλιξης των συνιστωσών, των παραγόντων µεταβολής και της διακράτησης των στοιχείων που περιλαµβάνονται στο M3 κατά τοµέα. Ο τοµέας διακράτησης χρήµατος αποτελείται από διάφορους επιµέρους τοµείς, και συγκεκριµένα: (α) τα νοικοκυριά (συµπεριλαµβανοµένων των µη κερδοσκοπικών οργανισµών), (β) τις µη χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις, (γ) τα χρηµατοπιστωτικά ιδρύµατα εκτός των νοµισµατικών χρηµατοπιστωτικών ιδρυµάτων, που περιλαµβάνουν τις ασφαλιστικές εταιρίες, τα ταµεία συντάξεων καθώς και άλλους µη νοµισµατικούς φορείς χρηµατοπιστωτικής διαµεσολάβησης, (δ) τις κυβερνήσεις κρατιδίων οµοσπονδιακών κρατών, (ε) τους οργανισµούς τοπικής αυτοδιοίκησης, και (στ) τους οργανισµούς κοινωνικής ασφάλισης. Στο παρόν Πλαίσιο παρουσιάζονται νέες εκτιµήσεις που έγιναν διαθέσιµες πρόσφατα από την σχετικά µε τη διακράτηση στοιχείων του M3 από τους επιµέρους υποτοµείς του ιδιωτικού τοµέα. 1 Αυτές οι νέες εκτιµήσεις διατίθενται σε τριµηνιαία βάση για την περίοδο από το α τρί- µηνο του 1999 και σε µηνιαία βάση για την περίοδο από τον Ιανουάριο του Η κατάρτισή 1 Οι νέες εκτιµήσεις είναι διαθέσιµες σε ηλεκτρονική µορφή από το δικτυακό τόπο της στη διεύθυνση καθώς και στη διεύθυνση europa.eu/stats/money/aggregates/sectorialm, όπου παρέχονται επίσης πρόσθετες πληροφορίες σχετικά µε τη µεθοδολογία. 20 εκέµβριος 2007

21 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ Νοµισµατικές και χρηµατοπιστωτικές εξελίξεις τους βασίζεται τόσο σε ένα σύνολο εθνικών στοιχείων εκτενέστερο από αυτό που ήταν διαθέσιµο παλαιότερα όσο και σε µια πληρέστερη µεθοδολογία κατάρτισης. Αυτές οι εκτιµήσεις αντικαθιστούν την προηγούµενη οµάδα προβλέψεων που παρουσιάστηκε στο άρθρο µε τίτλο ιακράτηση χρήµατος κατά τοµέα: προσδιοριστικοί παράγοντες και πρόσφατες εξελίξεις στο τεύχος Αυγούστου του Μηνιαίου ελτίου. Κατάρτιση των εκτιµήσεων για τη διακράτηση στοιχείων του Μ3 κατά τοµέα Η κατάρτιση της σειράς για τη διακράτηση στοιχείων του M3 κατά τοµέα βασίζεται κυρίως στη διακράτηση βραχυπρόθεσµων καταθέσεων κατά τοµέα (συµπεριλαµβανοµένων των συµφωνιών επαναγοράς) όπως εµφανίζεται στα στατιστικά στοιχεία των λογιστικών καταστάσεων των ΝΧΙ, και η οποία αντιπροσώπευε 80% περίπου του συνόλου του M3 το β τρίµηνο του Σύµφωνα µε τον Κανονισµό /2001/13 σχετικά µε τα στατιστικά στοιχεία των λογιστικών καταστάσεων των ΝΧΙ, ο τοµέας που εκδίδει χρήµα υποβάλλει για τα εν λόγω χρηµατοδοτικά µέσα λεπτοµερή ανάλυση κατά τοµέα σε µηνιαία βάση για την περίοδο από τον Ιανουάριο του Για την περίοδο , έχουν καταρτιστεί εκτιµήσεις των τριµηνιαίων σειρών για τη διακράτηση καταθέσεων κατά τοµέα οι οποίες έχουν ήδη καταστεί διαθέσιµες στο κοινό. 2 Για να υπολογιστεί η διακράτηση στοιχείων του M3 κατά τοµέα ξεκινώντας από τη διακράτηση βραχυπρόθεσµων καταθέσεων κατά τοµέα απαιτείται η κατανοµή στους επιµέρους τοµείς διακράτησης χρήµατος του νοµίσµατος σε κυκλοφορία, των µεριδίων των αµοιβαίων κεφαλαίων της αγοράς χρήµατος και των χρεογράφων που εκδίδονται από ΝΧΙ µε αρχική διάρκεια έως δύο έτη. Για τα µέσα αυτά, δεν είναι δυνατόν να συλλεγούν στατιστικές πληροφορίες άµεσα από τους φορείς ανακοίνωσης στοιχείων, καθώς τα ΝΧΙ συνήθως δεν είναι σε θέση να παράσχουν πληροφορίες σχετικά µε το ποιος έχει την κυριότητα των διακινούµενων τίτλων που εκδίδουν. Παροµοίως, οι κάτοχοι νοµίσµατος σε κυκλοφορία δεν µπορούν να εντοπιστούν εύκολα. Η κατανοµή αυτών των µέσων του M3 στους διάφορους τοµείς διακράτησης χρήµατος βασίζεται εποµένως σε εκτιµήσεις. 3 Επίσης, όπου ήταν σκόπιµο, χρησιµοποιήθηκαν πληροφορίες που παράγονται από τις εθνικές κεντρικές τράπεζες στο πλαίσιο κατάρτισης των χρηµατοπιστωτικών λογαριασµών κατά τοµέα. Οι εκτιµήσεις για τη διακράτηση µέσων του M3 κατά τοµέα θα δηµοσιεύονται, εφεξής, για τα νοικοκυριά, τις µη χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις και τους µη νοµισµατικούς φορείς χρηµατοπιστωτικής διαµεσολάβησης (µε περαιτέρω ανάλυση των στοιχείων κατά ασφαλιστικές εταιρίες και ταµεία συντάξεων αφενός, και λοιπούς φορείς χρηµατοπιστωτικής διαµεσολάβησης αφετέρου) σε όρους τόσο υπολοίπων (αποθέµατα) όσο και συναλλαγών (ροές). Σχηµατοποιηµένα δεδοµένα για τη διακράτηση µέσων του Μ3 κατά τοµέα Η ανάλυση της σειράς των επιµέρους τοµέων µπορεί να προσφέρει µια ακόµη χρήσιµη οπτική γωνία σχετικά µε την αξιολόγηση των συνολικών νοµισµατικών τάσεων. Στο ιάγραµµα Α παρουσιάζονται οι ετήσιοι ρυθµοί αύξησης της νέας εκτιµώµενης διακράτησης µέσων του M3 από νοι- 2 Αυτές οι εκτιµήσεις είναι διαθέσιµες σε τριµηνιαία βάση από το α τρίµηνο του 1991 και διατίθενται σε ηλεκτρονική µορφή στο δικτυακό τόπο της στη διεύθυνση Για περισσότερες λεπτοµέρειες, βλ. το Πλαίσιο 1, µε τίτλο Νέα ιστορική σειρά για τη ζώνη του ευρώ σχετικά µε τη διακράτηση καταθέσεων που περιλαµβάνονται στο M3 κατά τοµέα, στο τεύχος Αυγούστου του Μηνιαίου ελτίου. 3 Οι εκτιµήσεις αυτές περιλαµβάνουν στατιστικές πληροφορίες που έχουν γνωστοποιηθεί στην σύµφωνα µε την Κατευθυντήρια Γραµµή /2007/9, η οποία καλύπτει τις στατιστικές απαιτήσεις στον τοµέα της νοµισµατικής και τραπεζικής στατιστικής (συµπεριλαµβανοµένων των στοιχείων για τους λοιπούς φορείς χρηµατοπιστωτικής διαµεσολάβησης), και την Κατευθυντήρια Γραµµή //13 σχετικά µε τα στατιστικά στοιχεία του ισοζυγίου χρηµατοοικονοµικών συναλλαγών στη Νοµισµατική Ένωση. εκέµβριος

22 κοκυριά, µη χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις και µη νοµισµατικούς φορείς χρηµατοπιστωτικής διαµεσολάβησης. Η δυναµική των αντίστοιχων τοµέων διαφέρει σηµαντικά στην περίοδο Οι νέες εκτιµήσεις φανερώνουν ότι τα νοικοκυριά αποτελούν το µεγαλύτερο τοµέα διακράτησης χρήµατος, καθώς τους αναλογούν περίπου 2/3 του αποθέµατος του M3 το β τρίµηνο του Στο ιάγραµµα Β παρουσιάζεται ο ετήσιος ρυθµός αύξησης της αναθεωρηµένης εκτίµησης για τη διακράτηση στοιχείων του M3 από τα νοικοκυριά και συγκρίνεται µε τη σειρά που δηµοσιεύθηκε στο του Αυγούστου του. Αυτό υποδηλώνει ότι οι σειρές έχουν πολύ παρεµφερή πορεία διαχρονικά. Ο ρυθµός αύξησης της διακράτησης στοιχείων του M3 από τα νοικοκυριά επιταχύνθηκε έντονα το 2001 και παρέµεινε σε πολύ υψηλά επίπεδα µέχρι τα µέσα του 2003, ωθούµενος από τις µετατοπίσεις χαρτοφυλακίων προς το M3 λόγω του περιβάλλοντος αυξηµένης χρηµατοπιστωτικής, οικονοµικής και γεωπολιτικής αβεβαιότητας, στο πλαίσιο του οποίου τα νοικοκυριά µετατόπισαν τον πλούτο από τους µετοχικούς τίτλους προς το χρήµα. 4 Ο ετήσιος ρυθµός αύξησης της διακράτησης στοιχείων του M3 από τα νοικοκυριά κινήθηκε ανοδικά από τις αρχές του 2004 και επιταχύνθηκε σηµαντικά µεταξύ του δεύτερου εξαµήνου του και των µέσων του Στον πίνακα συγκρίνονται οι ετήσιοι ρυθµοί αύξησης για τους τρεις κύριους τοµείς διακράτησης χρήµατος σε όρους µέσου ρυθµού αύξησης και διακύµανσης της δυναµικής τους για την περίοδο από το 1999 έως το β τρίµηνο του Αρκετά σχηµατοποιηµένα δεδοµένα µπορούν να σηµειωθούν για τη συγκεκριµένη περίοδο του δείγµατος. Πρώτον, η διακράτηση στοιχείων του Μ3 από µη νοµισµατικούς φορείς χρηµατοπιστωτικής διαµεσολάβησης παρουσιάζει τον υψηλότερο µέσο ρυθµό αύξησης, ακολουθούµενη από τη διακράτηση από µη χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις, ενώ η διακράτηση στοιχείων του M3 από τα νοικοκυριά αυξήθηκε µε πιο συγκρατηµένο ρυθµό. εύτερον, η εξέταση των διαφόρων δεικτών διακύµανσης του ρυθµού αύξησης 4 Βλ. το άρθρο µε τίτλο Ζήτηση χρήµατος και αβεβαιότητα στο τεύχος Οκτωβρίου του Μηνιαίου ελτίου. ιάγραµµα A Εκτιµήσεις της διακράτησης στοιχείων του M3 κατά τοµέα ιάγραµµα Β ιακράτηση στοιχείων του Μ3 από τα νοικοκυριά (ετήσιες εκατοστιαίες µεταβολές, στοιχεία µη διορθωµένα εποχικώς και ηµερολογιακώς) (ετήσιες εκατοστιαίες µεταβολές, στοιχεία µη διορθωµένα εποχικώς και ηµερολογιακώς) Πηγή: Εκτιµήσεις της. Πηγή: Εκτιµήσεις της. Σηµείωση: Οι παλαιότερες εκτιµήσεις αφορούν τη σειρά που παρουσιάζεται στο τεύχος Αυγούστου του Μηνιαίου ελτίου. 22 εκέµβριος 2007

23 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ Νοµισµατικές και χρηµατοπιστωτικές εξελίξεις Αύξηση της διακράτησης στοιχείων του Μ3 κατά τοµέα µεταξύ 1999 και β' τριµήνου του 2007 (ετήσιες εκατοστιαίες µεταβολές) Μη νοµισµατικοί φορείς χρηµατοπιστωτικής διαµεσολάβησης Μέσος όρος 11,6 9,1 5,7 Ελάχιστη τιµή 2,5 1,0 0,9 Μέγιστη τιµή 23,5 14,6 8,1 Τυπική απόκλιση 6,1 3,0 2,0 Πηγή: υπολογισµοί της. Μη χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις Νοικοκυριά της ποσότητας χρήµατος κατά τοµέα (όπως το εύρος µεταξύ της ελάχιστης και της µέγιστης τιµής, ή η τυπική απόκλιση) φανερώνει ότι οι µη νοµισµατικοί φορείς χρηµατοπιστωτικής διαµεσολάβησης παρουσίασαν τη µεγαλύτερη διακύµανση όσον αφορά τη νοµισµατική δυνα- µική, ενώ οι µη χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά παρουσιάζουν ένα πολύ πιο σταθερό ρυθµό αύξησης, κάτι που συµφωνεί µε την άποψη ότι η συµπεριφορά αυτών των δύο τοµέων όσον αφορά τη ζήτηση χρήµατος επηρεάζεται λιγότερο από τις βραχυχρόνιες εξελίξεις. 5 Αυτά τα σχηµατοποιηµένα δεδο- µένα συνάδουν µε τα ευρήµατα που προκύπτουν από την οµάδα στοιχείων του. Συνολικά, οι νέες εκτιµήσεις επιβεβαιώνουν ότι υπάρχουν σηµαντικές διαφορές στη δυναµική της διακράτησης στοιχείων του Μ3 από νοικοκυριά, µη χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις και µη νοµισµατικούς φορείς χρηµατοπιστωτικής διαµεσολάβησης. Η εξέταση των εξελίξεων κατά τοµέα µπορεί να προσφέρει άλλη µια χρήσιµη οπτική γωνία σχετικά µε την ανάλυση και αξιολόγηση των συνολικών νοµισµατικών τάσεων. Παράλληλα, πρέπει να λαµβάνεται υπόψη ότι τα δεδοµένα για τα στοιχεία του M3 κατά τοµέα αποτελούν εκτιµήσεις και εποµένως µπορεί να είναι λιγότερο ακριβή από τα δεδοµένα που έχουν γνωστοποιηθεί για τις βραχυπρόθεσµες καταθέσεις κατά τοµέα. 5 Ο συντελεστής διακύµανσης (που ορίζεται ως ο λόγος της τυπικής απόκλισης του ρυθµού αύξησης προς το µέσο ρυθµό αύξησης) επιβεβαιώνει επίσης ότι η διακύµανση της διακράτησης µέσων του M3 από µη νοµισµατικούς φορείς χρηµατοπιστωτικής διαµεσολάβησης είναι µεγαλύτερη από εκείνη των µη χρηµατοπιστωτικών επιχειρήσεων και των νοικοκυριών. ΚΥΡΙΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΜΕΤΑΒΟΛΗΣ ΤΟΥ Μ3 Όσον αφορά τους παράγοντες µεταβολής του M3, ο υψηλός ρυθµός αύξησης της ποσότητας χρή- µατος συνεχίζει να συµβαδίζει µε τον υψηλό ρυθµό αύξησης των πιστώσεων των ΝΧΙ προς τους κατοίκους της ζώνης του ευρώ. Σε ετήσια βάση, ο ρυθµός αύξησης των πιστώσεων των ΝΧΙ προς τον ιδιωτικό τοµέα επιταχύνθηκε σε 8,7% το γ τρίµηνο του 2007, έναντι 8,1% το β τρίµηνο και 8,0% το α τρίµηνο (βλ. Πίνακα 1). Όσον αφορά το σύνολο των πιστώσεων, τα ΝΧΙ συνέχισαν να πωλούν, σε καθαρή βάση, χρεόγραφα της γενικής κυβέρνησης το γ τρίµηνο, συµβαδίζοντας µε τη γενική συνολική πορεία που παρατηρείται από το Μάρτιο του. Στο πλαίσιο της αναταραχής στη χρηµατοπιστωτική αγορά, τα ΝΧΙ ίσως πώλησαν αρχικώς κρατικά χρεόγραφα προκειµένου να αποκτήσουν ρευστότητα και να καλύψουν τις ανάγκες χρηµατοδότησης. Ωστόσο, τον Οκτώβριο, τα ΝΧΙ προέβησαν σε καθαρή αγορά κρατικών χρεογράφων και έτσι ο ετήσιος ρυθµός µείωσης της διακράτησης χρεογράφων της γενικής κυβέρνησης επιβραδύνθηκε σε -5,1%, ύστερα από -5,6% το γ τρίµηνο. Αυτές οι εξελίξεις αντανακλούν ίσως κάποια χαλάρωση των συνθηκών ρευστότητας τον Οκτώβριο σε σύγκριση µε τον Αύγουστο και το Σεπτέµβριο. Ο ρυθµός αύξησης των πιστώσεων των ΝΧΙ προς τον ιδιωτικό τοµέα συνέχισε να επεκτείνεται έντονα και διαµορφώθηκε σε 12,2% τον Οκτώβριο, από 11,7% και 11,0% το γ και το β τρίµηνο του 2007 αντίστοιχα. Η επιτάχυνση του Οκτωβρίου οφείλεται κυρίως στις υψηλές αγορές τίτλων του ιδιωτικού τοµέα από ΝΧΙ της ζώνης του ευρώ, ιδίως από µη νοµισµατικά χρηµατοπιστωτικά εκέµβριος

24 ιδρύµατα. Ωστόσο αυτές οι αγορές σχετίζονται σε µεγάλο βαθµό µε χρηµατοπιστωτικές συναλλαγές που συνδέονται µε την εξαγορά ενός µεγάλου φορέα χρηµατοπιστωτικής διαµεσολάβησης στη ζώνη του ευρώ. Αυτό σηµαίνει ότι η αύξηση της διακράτησης τίτλων του ιδιωτικού τοµέα από τα ΝΧΙ δεν συνδέεται άµεσα µε την αναταραχή στη χρηµατοπιστωτική αγορά, όπως θα αναµενόταν εάν είχε συµβεί µια σηµαντική αύξηση της επαναδιαµεσολάβησης. Ο ρυθµός αύξησης των χορηγήσεων των ΝΧΙ προς τον ιδιωτικό τοµέα επιταχύνθηκε σε 11,2% τον Οκτώβριο, από 11,0% το γ τρίµηνο και 10,5% το β τρίµηνο. Ο ετήσιος ρυθµός αύξησης των δανείων προς τα νοικοκυριά διαµορφώθηκε σε 6,8% τον Οκτώβριο, έναντι 7,0% το γ τρίµηνο και 7,5% το β τρίµηνο. Έτσι δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι η αναταραχή στη χρηµατοπιστωτική αγορά έχει περιορίσει, επί του παρόντος, τα δάνεια προς τα νοικοκυριά, η επιβράδυνση της αύξησης των οποίων είχε ήδη ξεκινήσει από το β τρίµηνο του. Αυτή η επιβράδυνση οφείλεται κυρίως στην υποχώρηση του ετήσιου ρυθµού αύξησης των δανείων για αγορά κατοικίας, η οποία συµβαδίζει µε την επιβράδυνση που παρατηρείται στο ρυθµό αύξησης των τιµών των κατοικιών και στη δραστηριότητα της αγοράς κατοικιών σε ορισµένες οικονοµίες της ζώνης του ευρώ, καθώς και στην παρατηρούµενη βαθµιαία αύξηση των επιτοκίων των στεγαστικών δανείων στη ζώνη του ευρώ τα τελευταία τρίµηνα. Ο ρυθµός αύξησης των δανείων για αγορά κατοικίας διαµορφώθηκε σε 7,9% τον Οκτώβριο, έναντι 8,1% το γ τρίµηνο. Ο ετήσιος ρυθµός αύξησης των καταναλωτικών δανείων παρέµεινε σε γενικές γραµµές αµετάβλητος σε 5,5% τον Οκτώβριο, έναντι 5,7% το γ τρίµηνο. Τα τελευταία τρίµηνα ο ετήσιος ρυθµός αύξησης των καταναλωτικών δανείων υποχώρησε συµβαδίζοντας µε την επιβράδυνση της εµπιστοσύνης των καταναλωτών (βλ. επίσης Ενότητα 2.7 σχετικά µε τις χρηµατοοικονοµικές ροές και τη χρηµατοπιστωτική θέση του τοµέα των νοικοκυριών). Ο ετήσιος ρυθµός αύξησης των δανείων των ΝΧΙ προς τις µη χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις δια- µορφώθηκε σε 13,9% τον Οκτώβριο, έναντι 13,8% το γ τρίµηνο και 12,7% το β τρίµηνο. Πρέπει να σηµειωθεί ότι αυτή η έντονη άνοδος οφείλεται στην επιτάχυνση του ρυθµού αύξησης των πιο µακροπρόθεσµων δανείων, ενώ ο ρυθµός αύξησης των βραχυπρόθεσµων δανείων επιβραδύνθηκε κάπως. Ειδικότερα, ο ετήσιος ρυθµός αύξησης των δανείων µε διάρκεια άνω των πέντε ετών επιταχύνθηκε σε 12,7% τον Οκτώβριο, έναντι 12,6% το γ τρίµηνο, ενώ ο ετήσιος ρυθµός αύξησης των δανείων µε διάρκεια έως ένα έτος υποχώρησε σε 11,8% τον Οκτώβριο, έναντι 12,1% το γ τρίµηνο. Υπάρχουν διάφοροι παράγοντες που θα µπορούσαν να εξηγήσουν τον υψηλό ρυθµό αύξησης των δανείων (βλ. Ενότητα 2.6). Ωστόσο, η ανάλυση του ρυθµού αύξησης των δανείων κατά διάρκειες δεν φαίνεται να στηρίζει την υπόθεση της εξαναγκασµένης επαναφοράς των δανείων στις λογιστικές καταστάσεις των ΝΧΙ ή της επιµήκυνσης της διάρκειας των ενδιάµεσων δανείων (bridge loans) που χορηγούνται στα πλαίσια εξαγορών µέσω µόχλευσης και συγχωνεύσεων και εξαγορών, καθώς τα ΝΧΙ θα επιθυµούσαν δικαιολογηµένα να διακρατήσουν αυτά τα δάνεια µόνο για µικρή χρονική περίοδο. Συνολικά, υπάρχουν µόνο περιορισµένες ενδείξεις ότι ο υψηλός ρυθ- µός αύξησης των δανείων των ΝΧΙ προς τις µη χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις είναι αποτέλεσµα δυσχερειών στις αγορές πιστώσεων. Ωστόσο, όσον αφορά τις µελλοντικές εξελίξεις, αναµένεται κάποια επιβράδυνση του ρυθµού αύξησης των πιστώσεων προς τις µη χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις, δεδοµένης της στενότητας των πιστωτικών συνθηκών που σχετίζεται µε την αναταραχή στη χρηµατοπιστωτική αγορά, την άρση της διευκολυντικής νοµισµατικής πολιτικής από το τέλος του και την υποχώρηση του ρυθµού αύξησης των δανείων προς τα νοικοκυριά, τα οποία τείνουν να ακολουθούν τα δάνεια των ΝΧΙ προς τις µη χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις µε καθυστέρηση αρκετών τριµήνων. 4 4 Βλ. Πλαίσιο 6, µε τίτλο Η κυκλική εξέλιξη των δανείων προς τα νοικοκυριά και τις µη χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις της ζώνης του ευρώ, στο τεύχος Ιουνίου 2007 του Μηνιαίου ελτίου. 24 εκέµβριος 2007

25 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ Νοµισµατικές και χρηµατοπιστωτικές εξελίξεις Ο ετήσιος ρυθµός αύξησης των δανείων των ΝΧΙ προς τους ΛΦΧ επιταχύνθηκε σε 22,8% τον Οκτώβριο, έναντι 19,8% το γ τρίµηνο. Αυτό αντανακλά σε µεγάλο βαθµό δάνεια που σχετίζονται µε την εξαγορά ενός φορέα χρηµατοπιστωτικής διαµεσολάβησης. Επιπλέον, αυτά τα δάνεια αντανακλούν, εν µέρει, τη ζήτηση των αµοιβαίων κεφαλαίων επενδυτικού χαρακτήρα για µεγαλύτερα αποθέµατα ρευστότητας. Εξάλλου, υπάρχουν ορισµένες ενδείξεις ότι η ζήτηση των ΛΦΧ για δάνεια αντανακλά εν µέρει τη χρήση αλληλόχρεων λογαριασµών από εταιρικά µορφώµατα και από δοµηµένα επενδυτικά οχήµατα (SIVs) λόγω των δυσκολιών των ΛΦΧ να αντλήσουν κεφάλαια από την αγορά χρήµατος. Τέλος, η ζήτηση για δάνεια από τους ΛΦΧ ίσως οφείλεται επίσης στα βραχυπρόθεσµα ενδιάµεσα δάνεια (bridge loans) που παρέχονται από τα ΝΧΙ προκειµένου να χρη- µατοδοτήσουν τη συνεχιζόµενη ανάπτυξη της αγοράς τιτλοποιήσεων στη ζώνη του ευρώ. Κάτι τέτοιο θα συµβάδιζε µε την παρατήρηση ότι, τουλάχιστον έως τον Οκτώβριο, δεν φαίνεται να υπήρξε κατάρρευση της παραδοσιακής αγοράς τιτλοποιήσεων µέσω πραγµατικής πώλησης. Ένας τέτοιος κλονισµός θα µπορούσε να οδηγήσει σε επανεµφάνιση παλαιότερα τιτλοποιηµένων δανείων ή πιστωτικών προϊόντων στις λογιστικές καταστάσεις των ΝΧΙ, γεγονός που δεν παρατηρήθηκε σε σηµαντικό βαθµό έως τον Οκτώβριο. Εποµένως, συνολικά, ο ρυθµός αύξησης των δανείων προς τον ιδιωτικό τοµέα φαίνεται να είναι αληθής, χωρίς σηµαντική ανοδική στρέβλωση λόγω επαναδιαµεσολάβησης που σχετίζεται µε την αναταραχή στη χρηµατοπιστωτική αγορά. Μεταξύ των λοιπών παραγόντων µεταβολής του M3, η δυναµική των πιο µακροπρόθεσµων χρη- µατοοικονοµικών υποχρεώσεων των ΝΧΙ (εκτός κεφαλαίου και αποθεµατικών) που κατέχονται ιάγραµµα 8 Μ3 και πιο µακροπρόθεσµες χρηµατοοικονοµικές υποχρεώσεις των ΝΧΙ ιάγραµµα 9 Παράγοντες µεταβολής του Μ3 (ετήσιες εκατοστιαίες µεταβολές, εποχικά και ηµερολογιακά διορθωµένες) (ετήσιες ροές, δισεκ. ευρώ, στοιχεία εποχικώς και ηµερολογιακώς διορθωµένα) Πηγή: EKT. Πηγή:. Σηµείωση: Το Μ3 εµφανίζεται µόνο ως σηµείο αναφοράς (Μ3= ). Οι πιο µακροπρόθεσµες χρηµατοοικονοµικές υποχρεώσεις (εκτός κεφαλαίου και αποθεµατικών) παρουσιάζονται µε αρνητικό πρόσηµο, επειδή αφορούν υποχρεώσεις του τοµέα των ΝΧΙ. εκέµβριος

26 από τον τοµέα διακράτησης χρήµατος επιβραδύνθηκε κάπως και ο ετήσιος ρυθµός αύξησής τους διαµορφώθηκε σε 9,0% τον Οκτώβριο, έναντι 10,3% το γ τρίµηνο του 2007 (βλ. ιάγραµµα 8). Αυτή η επιβράδυνση αντανακλά, εν µέρει, τη µετατόπιση προς πιο βραχείες διάρκειες στα χρεόγραφα των ΝΧΙ που τηρούνται από τον τοµέα διακράτησης χρήµατος. Όσον αφορά τους εξωτερικούς παράγοντες µεταβολής, η καθαρή ετήσια εισροή καθαρών απαιτήσεων του τοµέα των ΝΧΙ έναντι του εξωτερικού υποχώρησε περαιτέρω σε 200 δισεκ. ευρώ τον Οκτώβριο, έναντι 204 δισεκ. ευρώ τον προηγούµενο µήνα και της κορύφωσης στα 340 δισεκ. ευρώ που καταγράφηκε το Μάρτιο. Αυτό υποδηλώνει ότι κάποιες ευνοϊκές επενδυτικές ευκαιρίες που είχαν εντοπίσει οι χρηµατοπιστωτικές αγορές της ζώνης του ευρώ στο τέλος του και τις αρχές του 2007 στο πλαίσιο της χαµηλής µεταβλητότητας και της άφθονης ρευστότητας στη χρηµατοπιστωτική αγορά έπαψαν να είναι κερδοφόρες λόγω της επανεκτίµησης του κινδύνου. Εποµένως, οι σηµαντικές εισροές κεφαλαίων που παρατηρήθηκαν νωρίτερα στη διάρκεια του έτους εξασθένισαν εν µέρει, ιδίως τον Αύγουστο και το Σεπτέµβριο. Η νοµισµατική παρουσίαση του ισοζυγίου πληρωµών (στοιχεία για το οποίο είναι διαθέσιµα έως και το Σεπτέµβριο) φανερώνει ότι η ετήσια εισροή καθαρών απαιτήσεων των ΝΧΙ έναντι του εξωτερικού αντανακλά κυρίως τις επενδύσεις σε χρεόγραφα της ζώνης του ευρώ από µη κατοίκους. Συνολικά, τα τελευταία στοιχεία (δηλ. έως τον Οκτώβριο του 2007) επιβεβαιώνουν ότι η νοµισµατική δυναµική στη ζώνη του ευρώ παρέµεινε έντονη. Εάν ληφθεί υπόψη η σχετικά επίπεδη καµπύλη αποδόσεων και η πιθανή επίδραση της αναταραχής της χρηµατοπιστωτικής αγοράς, ο ρυθµός νοµισµατικής και πιστωτικής επέκτασης παρέµεινε επίσης υψηλός. Μέχρι σήµερα, η νοµισµατική ανάλυση υποδεικνύει ότι η αναταραχή στη χρηµατοπιστωτική αγορά δεν είχε σηµαντική επίδραση στο ρυθµό επέκτασης των ευρέων νοµισµατικών και πιστωτικών µεγεθών στη ζώνη του ευρώ. ΓΕΝΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΣΥΝΘΗΚΩΝ ΡΕΥΣΤΟΤΗΤΑΣ ΣΤΗ ΖΩΝΗ ΤΟΥ ΕΥΡΩ Η ταχεία συσσώρευση ρευστότητας στη ζώνη του ευρώ συνεχίστηκε το γ τρίµηνο του 2007, όπως αντανακλάται στην εξέλιξη των αποκλίσεων της ονοµαστικής και της πραγµατικής ποσότητας χρή- µατος (βλ. ιαγράµµατα 10 και 11). Όσον αφορά την απόκλιση της ονοµαστικής ποσότητας χρή- µατος, ο συνεχιζόµενος ταχύς ρυθµός αύξησης του ονοµαστικού M3 προκάλεσε περαιτέρω αυξήσεις τόσο στην απόκλιση της ποσότητας χρήµατος που βασίζεται στα επίσηµα στοιχεία του M3 όσο και στην απόκλιση που βασίζεται στη σειρά του M3 διορθωµένου ως προς την εκτιµώµενη επίδραση των µετατοπίσεων χαρτοφυλακίου. Η απόκλιση της ονοµαστικής ποσότητας χρήµατος λαµβάνει υπόψη της την απορρόφηση της συσσωρευµένης ρευστότητας από τον πληθωρισµό που αποκλίνει από τον ορισµό της για τη σταθερότητα των τιµών. Αν και οι δείκτες της απόκλισης της πραγ- µατικής ποσότητας χρήµατος είναι και οι δύο χαµηλότεροι από τους αντίστοιχους δείκτες της απόκλισης της ονοµαστικής ποσότητας χρήµατος, οι ρυθµοί αύξησής τους είναι συγκρίσιµοι τα τελευταία τρίµηνα. Αυτοί οι µηχανικοί δείκτες αποτελούν µόνο ατελείς εκτιµήσεις της κατάστασης ρευστότητας και πρέπει εποµένως να αντιµετωπίζονται µε επιφύλαξη. Η αβεβαιότητα που χαρακτηρίζει τις εκτι- µήσεις φαίνεται, ώς ένα βαθµό, από το ευρύ φάσµα εκτιµήσεων που προκύπτουν από τους τέσσερεις δείκτες που παρουσιάζονται εδώ. Εντούτοις, ακόµη και εάν ληφθεί υπόψη η σχετικά επίπεδη καµπύλη αποδόσεων και η αναταραχή στη χρηµατοπιστωτική αγορά, η συνολική εικόνα που σκιαγραφείται από αυτούς τους δείκτες και ειδικότερα εκείνη που προκύπτει από την ευρεία νοµισµατική ανάλυση που είναι προσανατολισµένη προς τον εντοπισµό της υποκείµενης αύξησης του M3 υποδεικνύει ότι οι συνθήκες ρευστότητας στη ζώνη του ευρώ παραµένουν άνετες. Ο υψηλός ρυθµός νοµισµατικής και πιστωτικής επέκτασης σε ένα πλαίσιο ήδη άφθονης ρευστότητας συνεπάγεται ανοδικούς κινδύνους για τη σταθερότητα των τιµών µεσοµακροπρόθεσµα. 26 εκέµβριος 2007

27 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ Νοµισµατικές και χρηµατοπιστωτικές εξελίξεις ιάγραµµα 10 Εκτιµήσεις της απόκλισης της ονοµαστικής ποσότητας χρήµατος 1) ιάγραµµα 11 Εκτιµήσεις της απόκλισης της πραγµατικής ποσότητας χρήµατος 1) (ως ποσοστό % του αποθέµατος του Μ3, εποχικά και ηµερολογιακά διορθωµένο, εκέµβριος 1998 = 0) (ως ποσοστό % του αποθέµατος του πραγµατικού Μ3, εποχικά και ηµερολογιακά διορθωµένο, εκέµβριος 1998 = 0) Πηγή:. 1) Ο δείκτης της απόκλισης της ονοµαστικής ποσότητας χρήµατος είναι η διαφορά µεταξύ του επιπέδου του Μ3 και του επιπέδου του Μ3 που θα προέκυπτε από σταθερή αύξηση του Μ3 µε ρυθµό ίσο µε την τιµή αναφοράς του (4,5%) από το εκέµβριο του 1998 (περίοδος βάσης). 2) Οι εκτιµήσεις του µεγέθους των µετατοπίσεων χαρτοφυλακίων προς το Μ3 καταρτίζονται µε τη χρήση της προσέγγισης που αναλύθηκε στην Ενότητα 4 του άρθρου µε τίτλο Νοµισµατική ανάλυση σε πραγµατικό χρόνο,,, Οκτώβριος Πηγή:. 1) Ο δείκτης της απόκλισης της πραγµατικής ποσότητας χρήµατος είναι η διαφορά µεταξύ του επιπέδου του Μ3, αποπληθωρισµένου µε τον Εν ΤΚ, και του αποπληθωρισµένου επιπέδου του Μ3 που θα προέκυπτε από σταθερή αύξηση του Μ3 µε την τιµή αναφοράς του (4,5%) και από πληθωρισµό βάσει του Εν ΤΚ σύµφωνο µε τον ορισµό της για τη σταθερότητα των τιµών, όπου ο εκέµβριος του 1998 λαµβάνεται ως περίοδος βάσης. 2) Οι εκτιµήσεις του µεγέθους των µετατοπίσεων χαρτοφυλακίων προς το Μ3 καταρτίζονται µε τη χρήση της προσέγγισης που αναλύθηκε στην Ενότητα 4 του άρθρου µε τίτλο Νοµισµατική ανάλυση σε πραγµατικό χρόνο,,, Οκτώβριος ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΕΠΕΝ ΥΣΕΙΣ ΤΩΝ ΜΗ ΧΡΗΜΑΤΟΠΙΣΤΩΤΙΚΩΝ ΤΟΜΕΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΘΕΣΜΙΚΩΝ ΕΠΕΝ ΥΤΩΝ Το β τρίµηνο του 2007 ο ετήσιος ρυθµός αύξησης των συνολικών χρηµατοοικονοµικών επενδύσεων από τους µη χρηµατοπιστωτικούς τοµείς επιταχύνθηκε κάπως. Αυτό αντανακλά κυρίως τις αυξη- µένες χρηµατοοικονοµικές επενδύσεις από τον τοµέα της γενικής κυβέρνησης, ενώ η συµβολή του τοµέα των νοικοκυριών και των µη χρηµατοπιστωτικών επιχειρήσεων παρέµεινε σε γενικές γραµ- µές αµετάβλητη. Οι ετήσιες ροές στα αµοιβαία κεφάλαια επενδυτικού χαρακτήρα αυξήθηκαν κάπως το β τρίµηνο, ενώ ο ρυθµός αύξησης των χρηµατοοικονοµικών επενδύσεων από ασφαλιστικές εταιρίες και ταµεία συντάξεων παρέµεινε σε γενικές γραµµές αµετάβλητος. ΜΗ ΧΡΗΜΑΤΟΠΙΣΤΩΤΙΚΟΙ ΤΟΜΕΙΣ Το β τρίµηνο του 2007 (το πιο πρόσφατο τρίµηνο για το οποίο διατίθενται στοιχεία) ο ετήσιος ρυθ- µός αύξησης των συνολικών χρηµατοοικονοµικών επενδύσεων από τους µη χρηµατοπιστωτικούς τοµείς επιταχύνθηκε σε 4,9%, έναντι 4,6% το α τρίµηνο (βλ. Πίνακα 2). Η ανάλυση κατά επενδυτικό µέσο φανερώνει ότι αυτή η επιτάχυνση αντανακλά, ιδίως, τον υψηλότερο ρυθµό αύξησης στις µεγαλύτερες κατηγορίες περιουσιακών στοιχείων όπως το νόµισµα και οι καταθέσεις και οι µετο- εκέµβριος

28 Πίνακας 2 Χρηµατοοικονοµικές επενδύσεις του µη χρηµατοπιστωτικού τοµέα της ζώνης του ευρώ Χρηµατοοικονοµικές επενδύσεις Νόµισµα και καταθέσεις Τίτλοι πλην χρηµατοοικονοµικών παραγώγων από τους οποίους: βραχυπρόθεσµοι µακροπρόθεσµοι Μετοχές και λοιπές συµµετοχές, πλην των µεριδίων αµοιβαίων κεφαλαίων από τις οποίες: εισηγµένες µετοχές µη εισηγµένες µετοχές και λοιπές συµµετοχές Μερίδια αµοιβαίων κεφαλαίων Τεχνικά αποθεµατικά ασφαλιστικών εταιριών Λοιπά 2) Μ3 3) Υπόλοιπο ως ποσοστό % του συνόλου των χρηµατοοικονοµικών στοιχείων ενεργητικού 1) α τρ ,1 3,9 4,0 4,5 4,6 4,7 4,7 4,6 4,6 4,9 22 5,7 5,9 5,5 6,4 6,4 6,4 7,0 6,9 7,3 7,7 6 2,8 1,7 0,7 0,1 1,8 2,6 4,3 5,8 4,8 4,5 1-6,3-9,6-4,1-12,1 8,7 10,6 19,1 35,9 26,2 24,0 5 3,8 3,0 1,3 1,1 1,2 1,9 3,1 3,6 2,8 2,7 34 2,1 2,0 2,9 2,6 2,1 2,2 1,7 1,7 2,0 2,3 11 1,0-0,5-1,4 0,9-0,7 0,2 1,3 0,2 1,0 1,0 24 2,6 3,1 4,6 3,3 3,3 3,0 1,8 2,4 2,5 2,9 7 1,6 2,2 3,7 4,5 3,1 1,8-0,4-1,2-0,8-0,3 15 7,0 7,2 7,4 7,7 7,6 7,1 6,8 6,2 5,6 5,5 16 4,3 2,9 2,3 4,1 5,4 6,4 7,9 7,2 7,5 7,7 6,5 7,6 8,3 7,3 8,5 8,4 8,5 9,9 11,0 11,0 Πηγή:. 1) Στο τέλος του τελευταίου διαθέσιµου τριµήνου. Το άθροισµα των επιµέρους στοιχείων ενδέχεται να µη συµφωνεί µε το σύνολο λόγω στρογγυλοποιήσεων. 2)Τα λοιπά χρηµατοοικονοµικά περιουσιακά στοιχεία περιλαµβάνουν δάνεια, χρηµατοοικονοµικά παράγωγα και λοιπούς εισπρακτέους λογαριασµούς, οι οποίοι περιλαµβάνουν, µεταξύ άλλων, εµπορικές πιστώσεις που χορηγούνται από µη χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις. 3) Τέλος τριµήνου. Το νοµισµατικό µέγεθος Μ3 περιλαµβάνει νοµισµατικά µέσα που διακρατούνται από κατοίκους της ζώνης του ευρώ πλην των ΝΧΙ (δηλ. από το µη χρηµατοπιστωτικό τοµέα και τα µη νοµισµατικά ιδρύµατα του χρηµατοπιστωτικού τοµέα) και τηρούνται σε ΝΧΙ της ζώνης του ευρώ και στην κεντρική κυβέρνηση. γ τρ. Ετήσιοι ρυθµοί αύξησης δ τρ. α τρ. γ τρ. δ τρ. α τρ χές και λοιποί µετοχικοί τίτλοι (εκτός των µεριδίων των αµοιβαίων κεφαλαίων). Από την άλλη πλευρά, ο ετήσιος ρυθµός αύξησης των χρεογράφων εκτός των χρηµατοπιστωτικών παραγώγων υποχώρησε κάπως, όπως συνέβη και µε το ρυθµό αύξησης των επενδύσεων στα τεχνικά αποθεµατικά των ασφαλιστικών εταιριών. Η ανάλυση κατά επιµέρους τοµέα φανερώνει ότι η αύξηση των συνολικών χρηµατοοικονοµικών επενδύσεων οφείλεται κυρίως στην αύξηση της συµβολής του τοµέα της γενικής κυβέρνησης (βλ. ιάγραµµα 12). Αυτή η αυξηµένη συµβολή ίσως σχετίζεται µε το συνεχιζόµενο ρυθµό αύξησης που παρατηρείται στο διαθέσιµο εισόδηµα της κυβέρνησης, ενώ παράλληλα οι ρυθµοί αύξησης της δηµόσιας κατανάλωσης και των µη χρηµατοοικονοµικών επενδύσεων επιβραδύνθηκαν ελαφρά το β τρίµηνο του Η συµβολή του τοµέα των νοικοκυριών και των µη χρηµατοπιστωτικών επιχειρήσεων µαζί στο συνολικό ρυθµό αύξησης των χρηµατοοικονο- µικών επενδύσεων ήταν γενικά σταθερή το β τρίµηνο του 2007 και συντέλεσε κατά 4,5 εκα- ιάγραµµα 12 Χρηµατοοικονοµικές επενδύσεις των µη χρηµατοπιστωτικών τοµέων (ετήσιες εκατοστιαίες µεταβολές, συµβολή σε εκατοστιαίες µονάδες) Πηγή:. 28 εκέµβριος 2007

29 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ Νοµισµατικές και χρηµατοπιστωτικές εξελίξεις τοστιαίες µονάδες περίπου στο συνολικό ετήσιο ρυθµό αύξησης που διαµορφώθηκε σε 4,9% (για λεπτοµερέστερες πληροφορίες σχετικά µε τις χρηµατοοικονοµικές επενδύσεις του ιδιωτικού τοµέα, βλ. Ενότητες 2.6 και 2.7). ΘΕΣΜΙΚΟΙ ΕΠΕΝ ΥΤΕΣ Ο ετήσιος ρυθµός αύξησης των συνολικών περιουσιακών στοιχείων των αµοιβαίων κεφαλαίων επενδυτικού χαρακτήρα στη ζώνη του ευρώ (εκτός των αµοιβαίων κεφαλαίων της αγοράς χρήµατος) ήταν 16,8% το β τρίµηνο του 2007, µετά το σηµαντικά χαµηλότερο ρυθµό αύξησης (9,9%) το προηγού- µενο τρίµηνο (υποχώρηση έναντι του 15,9% του δ τριµήνου του ). Τα 3/4 περίπου αυτής της αύξησης οφείλονται στην επιτάχυνση του ρυθµού αύξησης της διακράτησης µετοχών και λοιπών µετοχικών τίτλων, ο οποίος ωφελήθηκε από τις θετικές διαφορές αποτίµησης, µολονότι κάπως ταχύτερος ρυθµός αύξησης παρατηρήθηκε επίσης για όλα τα επενδυτικά µέσα που περιλαµβάνονται στο ενεργητικό της συγκεντρωτικής λογιστικής κατάστασης των αµοιβαίων κεφαλαίων επενδυτικού χαρακτήρα. Τα στοιχεία που παρέχονται από την EFAMA 5 για το β τρίµηνο του 2007 φανερώνουν ότι, µεταξύ των διαφόρων τύπων επενδυτικών οργανισµών, η υψηλότερη ετήσια καθαρή εισροή συνέχισε να 5 Η European Fund and Asset Management Association (EFAMA) παρέχει πληροφορίες σχετικά µε τις καθαρές πωλήσεις (ή καθαρές εισροές) των µετοχικών και οµολογιακών αµοιβαίων κεφαλαίων ανοικτού τύπου στη Γερµανία, Ελλάδα, Ισπανία, Γαλλία, Ιταλία, Λουξεµβούργο, Κάτω Χώρες, Αυστρία, Πορτογαλία και Φινλανδία. Για περισσότερες πληροφορίες βλ. το Πλαίσιο µε τίτλο Πρόσφατες εξελίξεις όσον αφορά τις καθαρές πωλήσεις µεριδίων µετοχικών και οµολογιακών αµοιβαίων κεφαλαίων της ζώνης του ευρώ στο τεύχος Ιουνίου του 2004 του Μηνιαίου ελτίου. ιάγραµµα 13 Καθαρές ετήσιες ροές προς αµοιβαία κεφάλαια επενδυτικού χαρακτήρα (ανάλυση κατά κατηγορία) (δισεκ. ευρώ) ιάγραµµα Ι4 Χρηµατοοικονοµικές επενδύσεις ασφαλιστικών εταιριών και ταµείων συντάξεων (ετήσιες εκατοστιαίες µεταβολές, συµβολή σε εκατοστιαίες µονάδες) Πηγές: EKT και EFAMA. 1) Υπολογισµοί της βάσει εθνικών στοιχείων που παρέχει η EFAMA. Πηγή: EKT. 1) Συµπεριλαµβάνονται δάνεια, καταθέσεις, τεχνικά αποθεµατικά ασφαλιστικών εταιριών, λοιποί εισπρακτέοι λογαριασµοί και χρηµατοοικονοµικά παράγωγα. εκέµβριος

30 καταγράφεται για τα µικτά αµοιβαία κεφάλαια, αν και ήταν κάπως µικρότερη έναντι των προηγούµενων τριµήνων (βλ. ιάγραµµα 13). Η ετήσια καθαρή εισροή προς τα µετοχικά αµοιβαία κεφάλαια υποχώρησε περαιτέρω το β τρίµηνο του 2007, ενώ παρατηρήθηκε καθαρή ετήσια εισροή προς τα οµολογιακά αµοιβαία κεφάλαια µετά από αρκετά τρίµηνα καθαρών ετήσιων εκροών. Τέλος, η καθαρή ετήσια ροή προς τα αµοιβαία κεφάλαια της αγοράς χρήµατος αυξήθηκε περαιτέρω το β τρίµηνο του 2007, αν και αυτό στη συνέχεια αντιστράφηκε εν µέρει στο πλαίσιο της αναταραχής που παρατηρήθηκε στις χρηµατοπιστωτικές αγορές (βλ. Ενότητα 2.1). Ο ετήσιος ρυθµός αύξησης του συνόλου των χρηµατοοικονοµικών επενδύσεων από ασφαλιστικές εταιρίες και ταµεία συντάξεων στη ζώνη του ευρώ υποχώρησε οριακά σε 6,2% το β τρίµηνο του 2007, έναντι 6,3% το α τρίµηνο (βλ. ιάγραµµα 14). Αυτό αντανακλά τον κάπως χαµηλότερο ρυθµό αύξησης των επενδύσεων σε ασφαλιστικά προϊόντα από το µη χρηµατοπιστωτικό τοµέα. Ο χαµηλότερος ρυθµός αύξησης των επενδύσεων από ασφαλιστικές εταιρίες και ταµεία συντάξεων οφείλεται στην υποχώρηση της συµβολής τόσο των µεριδίων των αµοιβαίων κεφαλαίων όσο και της διακράτησης νοµίσµατος και καταθέσεων. Παράλληλα, η συµβολή των επενδύσεων σε χρεόγραφα (εκτός των χρηµατοπιστωτικών παραγώγων) αυξήθηκε περαιτέρω το β τρίµηνο του ΕΠΙΤΟΚΙΑ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ ΧΡΗΜΑΤΟΣ Η ασυνήθιστα σηµαντική διαφορά µεταξύ των επιτοκίων των αγορών χρήµατος µε και χωρίς εξασφάλιση διατηρήθηκε από τις αρχές Σεπτεµβρίου έως τις αρχές εκεµβρίου του 2007, παρά την προ- ιάγραµµα 15 Επιτόκια της αγοράς χρήµατος ιάγραµµα 16 Επιτόκια τριών µηνών: EUREPO, EURIBOR και πράξεων ανταλλαγής επιτοκίων µίας ηµέρας (ποσοστά % ετησίως, ηµερήσια στοιχεία) (ποσοστά % ετησίως, ηµερήσια στοιχεία) Πηγές: EKT και Reuters. Πηγές: EKT και Reuters. 30 εκέµβριος 2007

31 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ Νοµισµατικές και χρηµατοπιστωτικές εξελίξεις σωρινή υποχώρηση τον Οκτώβριο. Η καµπύλη αποδόσεων της αγοράς χρήµατος έγινε κάπως εντονότερη έως τις 28 Νοεµβρίου, καθώς η διαφορά µεταξύ των επιτοκίων δώδεκα µηνών και ενός µηνός της αγοράς χρήµατος χωρίς εξασφάλιση αυξήθηκε και διαµορφώθηκε σε 48 µονάδες βάσης αυτή την ηµεροµηνία. Την εποµένη, το επιτόκιο ενός µηνός χωρίς εξασφάλιση, που καλύπτει την περίοδο έως το τέλος του έτους, αυξήθηκε πολύ έντονα κατά 64 µονάδες βάσης. Έκτοτε η διαφορά παρα- µένει αρνητική. Τα επιτόκια της αγοράς χρήµατος χωρίς εξασφάλιση υποχώρησαν κάπως µεταξύ αρχών Σεπτεµβρίου και αρχών εκεµβρίου του 2007, παρά το ότι στη διάρκεια του Νοεµβρίου αυξήθηκαν πάλι και διαµορφώθηκαν σχεδόν στα ανώτατα επίπεδα, ιδίως όσον αφορά το επιτόκιο τριών µηνών της αγοράς χρήµατος. Στις 5 εκεµβρίου τα επιτόκια EURIBOR ενός, τριών, έξι και δώδεκα µηνών διαµορφώθηκαν σε 4,86%, 4,87%, 4,8% και 4,72% αντίστοιχα, δηλαδή 40, 13 και 4 µονάδες βάσης υψηλότερα και 6 µονάδες βάσης χαµηλότερα έναντι των επιπέδων που παρατηρήθηκαν στις αρχές Σεπτεµβρίου. Η διαφορά µεταξύ των επιτοκίων EURIBOR δώδεκα µηνών και ενός µηνός ήταν -13 µονάδες βάσης στις 5 εκεµβρίου, έναντι 33 µονάδων βάσης στις 3 Σεπτεµβρίου (βλ. ιάγραµµα 15). Ωστόσο, η κλίση της καµπύλης αποδόσεων της αγοράς χρήµατος που προκύπτει µε βάση αυτά τα στοιχεία πρέπει να ερµηνεύεται µε κάποια επιφύλαξη, καθώς αντανακλά το γεγονός ότι το ισχύον επιτόκιο EURIBOR ενός µηνός καλύπτει την περίοδο έως το τέλος του έτους, δηλ. ένα χρονικό σηµείο στο οποίο αναµένεται συνήθως περιορισµός της ρευστότητας. Επιπλέον, οι εξελίξεις της διαφοράς µεταξύ των επιτοκίων EURIBOR χωρίς εξασφάλιση και των επιτοκίων µε εξασφάλιση όπως το EUREPO (δείκτης επιτοκίων για τις συµφωνίες επαναγοράς του ιδιωτικού τοµέα) εξακολουθούν να µην θεωρούνται συνήθεις µε βάση τα ιστορικά δεδο- µένα λόγω των εντάσεων που παρατηρούνται στις αγορές χρήµατος από τον Αύγουστο. Τα επιτόκια που τεκµαίρονται από τα συµβόλαια µελλοντικής εκπλήρωσης επί του επιτοκίου EURIBOR τριών µηνών που λήγουν το εκέµβριο του 2007, το Μάρτιο του 2008, τον Ιούνιο του 2008 και το Σεπτέµβριο του 2008 διαµορφώθηκαν σε 4,81%, 4,44%, 4,24% και 4,08% αντίστοιχα στις 5 εκεµβρίου Όσον αφορά τα συµβόλαια του εκεµβρίου του 2007 και του Μαρτίου του 2008, τα επιτόκια που τεκµαίρονται ήταν αντίστοιχα 28 και 6 µονάδες βάσης υψηλότερα έναντι των αρχών Σεπτεµβρίου, ενώ για τα συµβόλαια του Ιουνίου του 2008 και του Σεπτεµβρίου του 2008 τα επιτόκια που τεκµαίρονται ήταν 7 και 19 µονάδες βάσης χαµηλότερα (βλ. ιάγραµµα 17). ιάγραµµα Ι7 Επιτόκια τριών µηνών και επιτόκια συµβολαίων µελλοντικής εκπλήρωσης στη ζώνη του ευρώ (ποσοστά % ετησίως, ηµερήσια στοιχεία) Οι προσδοκίες των αγορών σχετικά µε τα επιτόκια των πολύ µικρών διαρκειών το 2007 και το 2008 αναπροσαρµόστηκαν προς τα κάτω µεταξύ αρχών Σεπτεµβρίου και αρχών εκεµβρίου, όπως αντανακλάται στην εξέλιξη των επιτοκίων Πηγή: Reuters. Σηµείωση: Συµβόλαια µελλοντικής εκπλήρωσης τριών µηνών για παράδοση στο τέλος του τρέχοντος και των επόµενων τριών τρι- µήνων, όπως αναφέρονται στο Liffe. εκέµβριος

32 ιάγραµµα Ι8 Τεκµαρτή µεταβλητότητα µε βάση δικαιώµατα προαιρέσεως σε συµβόλαια µελλοντικής εκπλήρωσης επί του EURIBOR 3 µηνών που λήγουν το Μάρτιο του 2008 (ποσοστά % ετησίως, µονάδες βάσης, ηµερήσια στοιχεία) ιάγραµµα 19 Επιτόκια της και επιτόκιο µίας ηµέρας (ποσοστά % ετησίως, ηµερήσια στοιχεία) Πηγές: Bloomberg, Reuters και υπολογισµοί της. Σηµείωση: Ο δείκτης σε µονάδες βάσης προκύπτει ως το γινόµενο της τεκµαρτής µεταβλητότητας, εκφρασµένης σε ποσοστά %, επί το αντίστοιχο επιτόκιο (βλ. και το Πλαίσιο µε τίτλο είκτες της τεκµαρτής µεταβλητότητας βάσει των δικαιωµάτων προαιρέσεως επί συµβολαίων µελλοντικής εκπλήρωσης βραχυπρόθεσµων επιτοκίων του τεύχους Μαΐου 2002 του Μηνιαίου ελτίου). Πηγές: EKT και Reuters. των πράξεων ανταλλαγής επί του δείκτη EONIA (βλ. ιάγραµµα 16). Ωστόσο, αυτό αντανακλάται µόνο εν µέρει στις εξελίξεις των συµβολαίων µελλοντικής εκπλήρωσης επί του επιτοκίου EURIBOR τριών µηνών. Πράγµατι, οι διαφορές µεταξύ των επιτοκίων καταθέσεων και των αντίστοιχων επιτοκίων των πράξεων ανταλλαγής επί του δείκτη EONIA παραµένουν σε υψηλά επίπεδα και παρουσιάζουν κάποια µεταβλητότητα. Η πραγµατική εξέλιξη των προσδοκιών µπορεί να συναχθεί από τις εξελίξεις των επιτοκίων των πράξεων ανταλλαγής επί του δείκτη EONIA (βλ. ιάγραµµα 16). Όσον αφορά τους δείκτες αβεβαιότητας σχετικά µε τις εξελίξεις στην αγορά χρήµατος, η τεκµαρτή µεταβλητότητα που προκύπτει από τα δικαιώµατα προαιρέσεως επί των συµβολαίων µελλοντικής εκπλήρωσης επί του EURIBOR τριών µηνών υποχώρησε κάπως το Σεπτέµβριο και τον Οκτώβριο. Το Νοέµβριο το επίπεδο της τεκµαρτής µεταβλητότητας αυξήθηκε πάλι και έφθασε σχεδόν στα επίπεδα που παρατηρήθηκαν στις αρχές Σεπτεµβρίου (βλ. ιάγραµµα 18). Το Σεπτέµβριο του 2007 τα επιτόκια αυξήθηκαν στο άκρο της καµπύλης αποδόσεων που αφορά τις πολύ µικρές διάρκειες και ήταν πολύ ευµετάβλητα λόγω των σηµαντικών εντάσεων στις αγορές χρήµατος (βλ. ιάγραµµα 19). Στις αρχές Οκτωβρίου η εξέδωσε ανακοίνωση υπογραµµίζοντας τη σηµασία που αποδίδει στη διατήρηση των επιτοκίων πλησίον του ελάχιστου επιτοκίου προσφοράς. Στη συνέχεια οι συνθήκες των επιτοκίων στη βραχυπρόθεσµη αγορά χρήµατος σταθεροποιήθηκαν, και ο δείκτης EONIA διαµορφώθηκε σχετικά κοντά στο ελάχιστο επιτόκιο προσφοράς για τις πράξεις κύριας αναχρηµατοδότησης του Ευρωσυστήµατος. Ωστόσο από τις 14 Νοεµβρίου και εξής, ο δείκτης EONIA παρουσίασε σταθερή αύξηση και στις 23 Νοεµβρίου δια- µορφώθηκε σε 4,108%. Μετά την ανακοίνωση που εξέδωσε η και τις περαιτέρω µεγαλύτε- 32 εκέµβριος 2007

33 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ Νοµισµατικές και χρηµατοπιστωτικές εξελίξεις ρες κατανοµές στις πράξεις κύριας αναχρηµατοδότησης της, αυτή η ανοδική τάση αντιστράφηκε και τα επιτόκια µετατοπίστηκαν βαθµιαία προς επίπεδα ελαφρώς χαµηλότερα του 4%. Αυτές οι εξελίξεις και οι πράξεις νοµισµατικής πολιτικής της περιγράφονται λεπτοµερέστερα στο Πλαίσιο 2. Πλαίσιο 2 ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΡΕΥΣΤΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΠΡΑΞΕΙΣ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΑΠΟ ΤΙΣ 8 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ ΕΩΣ ΤΙΣ 13 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2007 Στο παρόν Πλαίσιο εξετάζεται η διαχείριση της ρευστότητας από την κατά τις τρεις περιόδους τήρησης ελάχιστων αποθεµατικών που έληξαν στις 11 Σεπτεµβρίου, στις 9 Οκτωβρίου και στις 13 Νοεµβρίου Η περίοδος αυτή χαρακτηρίστηκε από εντάσεις στην αγορά χρήµατος της ζώνης του ευρώ, τις οποίες η αντιµετώπισε παρέχοντας ρευστότητα νωρίτερα από ό,τι συνήθως στη διάρκεια των εν λόγω περιόδων τήρησης µέσω των πράξεων κύριας αναχρηµατοδότησης (ΠΚΑ), καθώς και µε τη διενέργεια αρκετών πράξεων εξοµάλυνσης των βραχυχρόνιων διακυµάνσεων της ρευστότητας και δύο συµπληρωµατικών πράξεων πιο µακροπρόθεσµης αναχρη- µατοδότησης (ΠΠΜΑ). Η µέση παροχή ρευστότητας στη διάρκεια αυτών των περιόδων τήρησης δεν επηρεάστηκε από αυτά τα µέτρα, καθώς η πρόσθετη ρευστότητα που προσφέρθηκε στις αρχές κάθε περιόδου τήρησης αντισταθµίστηκε από τους µικρότερους όγκους κατανοµής ή/και από πράξεις εξοµάλυνσης των βραχυχρόνιων διακυµάνσεων της ρευστότητας για την απορρόφηση ρευστότητας στη συνέχεια της περιόδου τήρησης. Η εξήγησε τις ενέργειές της µε αρκετές δηλώσεις που µεταδόθηκαν από ηλεκτρονικά δίκτυα ενη- µέρωσης. 1 Οι ανάγκες του τραπεζικού συστήµατος σε ρευστότητα ιάγραµµα A Ανάγκες του τραπεζικού συστήµατος σε ρευστότητα και προσφορά ρευστότητας (δισεκ. ευρώ, δίπλα σε κάθε στοιχείο παρατίθενται το αντίστοιχο µέσο ηµερήσιο επίπεδο για το σύνολο της περιόδου) Πηγή: EΚΤ. Στις τρεις εξεταζόµενες περιόδους τήρησης, οι µέσες ανάγκες των τραπεζών σε ρευστότητα αυξήθηκαν κατά 3,5 δισεκ. ευρώ σε σύγκριση µε τις τρεις προηγούµενες περιόδους τήρησης. Η εξέλιξη αυτή αποδίδεται κυρίως στην αύξηση των υποχρεωτικών αποθεµατικών κατά 4,4 δισεκ. ευρώ, ενώ οι αυτόνοµοι παράγοντες και τα πλεονάζοντα αποθεµατικά διαµορφώθηκαν σε ελαφρώς χαµηλότερο επίπεδο, υποχωρώντας κατά 0,7 δισεκ. ευρώ και 0,2 δισεκ. ευρώ, αντίστοιχα. 1 Πλήρης κατάλογος των δηλώσεων της βρίσκεται στη διεύθυνση communication.en.html εκέµβριος

34 Το σύνολο των αναγκών σε ρευστότητα που οφείλεται στα υποχρεωτικά αποθεµατικά διαµορφώθηκε σε 192,7 δισεκ. ευρώ, ενώ οι ανάγκες σε ρευστότητα που προκύπτουν από τους αυτόνοµους παράγοντες διαµορφώθηκαν κατά µέσο όρο σε 253,8 δισεκ. ευρώ (βλ. ιάγραµµα A). Το επίπεδο των πλεοναζόντων αποθεµατικών (δηλ. το ηµερήσιο µέσο υπόλοιπο των τρεχού- µενων λογαριασµών πέραν των υποχρεωτικών αποθεµατικών) παρέµεινε σταθερό σε γενικές γραµµές στη διάρκεια των τριών εξεταζόµενων περιόδων τήρησης και διαµορφώθηκε σε 0,81 δισεκ. ευρώ κατά µέσο όρο (βλ. ιάγραµµα B). Η εξέλιξη αυτή ευθυγραµµίζεται γενικά µε το µέσο όρο (0,75 δισεκ. ευρώ) που παρατηρείται µετά τις αλλαγές του πλαισίου εφαρµογής της νοµισµατικής πολιτικής το Μάρτιο του ιάγραµµα B Πλεονάζοντα αποθεµατικά 1) (δισεκ. ευρώ, µέσο επίπεδο για κάθε περίοδο τήρησης) Παροχή ρευστότητας και επιτόκια Ο συνολικός όγκος του υπολοίπου των πράξεων ανοικτής αγοράς αυξήθηκε ελαφρά µόνο, λόγω της ανόδου των υποχρεωτικών αποθε- µατικών. Παράλληλα, η διάρκεια των υπόλοιπων πράξεων ανοικτής αγοράς µεταβλήθηκε σηµαντικά στη διάρκεια της εξεταζόµενης περιόδου, καθώς ο όγκος του υπολοίπου των ΠΠΜΑ παρουσίασε αξιοσηµείωτη άνοδο σε σχέση µε τον όγκο των ΠΚΑ. Την περίοδο τήρησης που έληξε στις 7 Αυγούστου (την τελευταία πριν από την έναρξη της αναταραχής) ο συνολικός όγκος ρευστότητας που προσφέρθηκε µέσω ΠΠΜΑ διαµορφώθηκε σε 150 δισεκ. ευρώ. Στη διάρκεια της περιόδου τήρησης που έληξε στις 13 Νοεµβρίου, το αντίστοιχο ποσό ήταν 265 δισεκ. ευρώ λόγω της κατανοµής δύο συµπληρωµατικών ΠΠΜΑ ύψους 40 δισεκ. ευρώ και 75 δισεκ. ευρώ, τον Αύγουστο και το Σεπτέµβριο, αντίστοιχα. Παράλληλα, ο µέσος όγκος ρευστότητας που προσφέρθηκε µέσω των ΠΚΑ µειώθηκε αντίστοιχα από 301,7 δισεκ. ευρώ σε 180,2 δισεκ. ευρώ. Έτσι, το µερίδιο της αναχρηµατοδότησης που προσφέρθηκε µέσω των ΠΠΜΑ αυξήθηκε από 33% σε 60%. Πηγή:. 1) ιαφορά µεταξύ υπολοίπου τρεχούµενων λογαριασµών των τραπεζών και των υποχρεωτικών ελάχιστων αποθεµατικών. ιάγραµµα Γ Ο δείκτης ΕΟΝΙΑ και τα επιτόκια της (ηµερήσια επιτόκια σε ποσοστά %) Πηγή:. Όπως φαίνεται στο ιάγραµµα Γ, στη διάρκεια της εξεταζόµενης περιόδου το επίπεδο µεταβλητότητας του δείκτη EONIA ήταν πολύ υψηλότερο από ό,τι παρατηρείται τα τελευταία χρόνια. Λόγω της εξαιρετικά ανταγωνιστικής υποβολής προσφορών των αντισυµβαλλοµένων στις 34 εκέµβριος 2007

35 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ Νοµισµατικές και χρηµατοπιστωτικές εξελίξεις ΠΚΑ, η διαφορά µεταξύ των οριακών επιτοκίων των εν λόγω πράξεων (τα χαµηλότερα επιτόκια στα οποία ικανοποιούνται οι προσφορές) και του ελάχιστου επιτοκίου προσφοράς δια- µορφώθηκε κατά καιρούς σε αρκετά υψηλά επίπεδα. Περίοδος τήρησης ελάχιστων αποθεµατικών που έληξε στις 11 Σεπτεµβρίου Το πρωί της 9ης Αυγούστου, οι εντάσεις σε ορισµένα τµήµατα της αγοράς χρήµατος που εκφράζονται σε δολάριο ΗΠΑ προκάλεσαν ισχυρή άνοδο της ζήτησης των τραπεζών για υπόλοιπα τρεχούµενων λογαριασµών στο Ευρωσύστηµα. Ως εκ τούτου, το επιτόκιο µίας ηµέρας αυξήθηκε σε 4,60%. Παράλληλα, ο όγκος των συναλλαγών στη διατραπεζική αγορά ήταν εξαιρετικά µικρός. Η αντέδρασε άµεσα, διενεργώντας µια πράξη εξοµάλυνσης των βραχυχρόνιων διακυ- µάνσεων της ρευστότητας για προσφορά ρευστότητας µε τη µορφή δηµοπρασίας σταθερού επιτοκίου 4,00% διάρκειας µίας ηµέρας και προανήγγειλε πλήρη κατανοµή των προσφορών που υποβλήθηκαν από τους αντισυµβαλλοµένους. 2 Έτσι, προσφέρθηκε ρευστότητα ύψους 94,8 δισεκ. ευρώ (27 δισεκ. ευρώ πάνω από την δεύτερη µεγαλύτερη πράξη εξοµάλυνσης των βραχυχρόνιων διακυµάνσεων της ρευστότητας µέχρι σήµερα, η οποία διενεργήθηκε στις 12 Σεπτεµβρίου 2001). Αµέσως εξοµαλύνθηκε το επιτόκιο µίας ηµέρας και διαµορφώθηκε γύρω στο 4,05% για την υπόλοιπη ηµέρα, αν και ο δείκτης ΕΟΝΙΑ έκλεισε στο 4,22%. Τις τρεις επόµενες εργάσιµες ηµέρες η διενήργησε και άλλες πράξεις εξοµάλυνσης των βραχυχρόνιων διακυµάνσεων της ρευστότητας για προσφορά ρευστότητας διάρκειας µίας ηµέρας, αλλά αυτή τη φορά ακολούθησε διαδικασίες δηµοπρασίας ανταγωνιστικού επιτοκίου. Τα ποσά που προσφέρονταν στη διάρκεια των τριών ηµερών µειώθηκαν σταδιακά, από 61,1 δισεκ. ευρώ στις 10 Αυγούστου σε 47,7 δισεκ. ευρώ στις 13 Αυγούστου και 7,7 δισεκ. ευρώ στις 14 Αυγούστου, ενώ ο δείκτης ΕΟΝΙΑ υποχώρησε σταθερά σε 4,05%. Στις 14 Αυγούστου η διενήργησε επίσης την κατανοµή της τακτικής ΠΚΑ. Το ποσό αναφοράς για την εν λόγω πράξη ήταν σχετικά µικρό, καθώς για τον καθορισµό του ελήφθη υπόψη το µεγάλο πλεόνασµα ρευστότητας που είχε συσσωρευθεί από την έναρξη της περιόδου τήρησης λόγω των πράξεων εξο- µάλυνσης των βραχυχρόνιων διακυµάνσεων της ρευστότητας. Σ αυτό το πλαίσιο και προκειµένου να χαλαρώσουν οι εντάσεις που εξακολουθούσαν να επικρατούν στην αγορά χρήµατος για τις βραχείες διάρκειες, η κατένειµε 73,5 δισεκ. ευρώ πάνω από το ποσό αναφοράς. Εφόσον ο στόχος της ήταν η δηµιουργία ισορροπηµένων συνθηκών ρευστότητας στο τέλος της περιόδου τήρησης, το ποσό κατανοµής πάνω από το ποσό αναφοράς µειώθηκε σε 46 δισεκ. ευρώ στην ΠΚΑ της 22ας Αυγούστου. Στις 23 Αυγούστου η διενήργησε επίσης κατανοµή συµπληρωµατικής πράξης πιο µακροπρόθεσµης αναχρηµατοδότησης διάρκειας τριών µηνών για το ποσό των 40 δισεκ. ευρώ, στηρίζοντας περαιτέρω την εξοµάλυνση της λειτουργίας της αγοράς χρήµατος της ζώνης του ευρώ. Λόγω των συνθηκών άφθονης ρευστότητας που διαµορφώθηκαν µετά την προσφορά τόσο µεγάλων ποσών πέραν του συνήθους ποσού αναφοράς, ο δείκτης ΕΟΝΙΑ υποχώρησε σε 3,72% στις 28 Αυγούστου. Προκειµένου να περιοριστεί σταδιακά το εκτεταµένο πλεόνασµα αποθεµάτων που είχε συσσωρευθεί εν τω µεταξύ, η µείωσε περαιτέρω, σε 14,5 δισεκ. ευρώ, το ποσό ρευστότητας που κατένειµε πλέον του ποσού αναφοράς στην επόµενη ΠΚΑ. Στις 29 Αυγούστου, την ηµέρα 2 Οι πράξεις εξοµάλυνσης των βραχυχρόνιων διακυµάνσεων της ρευστότητας που διενεργήθηκαν τον Αύγουστο περιγράφονται εκτενέστερα στο Πλαίσιο 3 Οι πρόσθετες πράξεις ανοικτής αγοράς που διενήργησε η από τις 8 Αυγούστου έως τις 5 Σεπτεµβρίου 2007, στο τεύχος Σεπτεµβρίου 2007 του Μηνιαίου ελτίου. εκέµβριος

36 διακανονισµού της ΠΚΑ, ο δείκτης EONIA ανήλθε στο 4,05%. Ωστόσο, λόγω της µείωσης του ποσού που κατανεµήθηκε πλέον του ποσού αναφοράς, τα ηµερήσια υπόλοιπα των τρεχούµενων λογαριασµών υποχώρησαν σε δισεκ. ευρώ κάτω από το επίπεδο των υποχρεωτικών αποθεµατικών εκείνη την εβδοµάδα. Σε συνδυασµό µε την συνήθη επίδραση τέλους του µηνός, η εξέλιξη αυτή προκάλεσε περαιτέρω άνοδο του δείκτη ΕΟΝΙΑ, ο οποίος διαµορφώθηκε σε 4,458% στις 4 Σεπτεµβρίου. 3 Την ίδια ηµέρα, η κατένειµε 5,0 δισεκ. ευρώ πάνω από το ποσό αναφοράς στην τελευταία ΠΚΑ της εν λόγω περιόδου. Επειδή ο δείκτης EONIA συνέχισε να αυξάνεται και διαµορφώθηκε σε 4,588% στις 5 Σεπτεµβρίου, η αποφάσισε να προσφέρει ρευστότητα ύψους 42,2 δισεκ. ευρώ στις 6 Σεπτεµβρίου, µέσω µιας πράξης εξοµάλυνσης των βραχυχρόνιων διακυµάνσεων της ρευστότητας διάρκειας µίας ηµέρας χωρίς προαναγγελθέντα όγκο κατανοµής. Η ανοδική τάση του επιτοκίου µίας ηµέρας αντιστράφηκε και ο δείκτης EONIA υποχώρησε σε 3,538% στις 10 Σεπτεµβρίου. Την επόµενη ηµέρα, δηλ. την τελευταία ηµέρα της περιόδου τήρησης, η κατάφερε να αποκαταστήσει γενικά ισορροπηµένες συνθήκες ρευστότητας, διενεργώντας µια πράξη εξοµάλυνσης των βραχυχρόνιων διακυµάνσεων της ρευστότητας για απορρόφηση ρευστότητας ύψους 60 δισεκ. ευρώ, µε επιτόκιο 4,00%. Η περίοδος τήρησης έληξε µε καθαρή προσφυγή στη διευκόλυνση αποδοχής καταθέσεων ύψους 1,2 δισεκ. ευρώ, ενώ ο δείκτης ΕΟΝΙΑ διαµορφώθηκε σε 3,865%. Περίοδος τήρησης ελάχιστων αποθεµατικών που έληξε στις 9 Οκτωβρίου Στην πρώτη ΠΚΑ της εν λόγω περιόδου τήρησης, η οποία διακανονίστηκε στις 12 Σεπτεµβρίου, η κατένειµε 10 δισεκ. ευρώ πάνω από το ποσό αναφοράς. Μόλις µία ηµέρα αργότερα προσφέρθηκε περαιτέρω ρευστότητα µέσω µιας δεύτερης συµπληρωµατικής πράξης πιο µακροπρόθεσµης αναχρηµατοδότησης διάρκειας τριών µηνών και ύψους 75 δισεκ. ευρώ. Στόχος αυτής της ενέργειας ήταν να στηριχθεί η εξοµάλυνση της λειτουργίας της αγοράς χρήµατος της ζώνης του ευρώ, ενώ οι συνθήκες άφθονης ρευστότητας που δηµιουργήθηκαν προκάλεσαν υποχώρηση του δείκτη EONIA από 4,113% την πρώτη ηµέρα της περιόδου τήρησης σε 3,573% στις 17 Σεπτεµβρίου. Στη δεύτερη ΠΚΑ αυτής της περιόδου, η άρχισε να αποσύρει σταδιακά την υπερβάλλουσα ρευστότητα και κατένειµε 36 δισεκ. πάνω από το ποσό αναφοράς. Την ηµέρα διακανονισµού, στις 19 Σεπτεµβρίου, ο δείκτης EONIA αυξήθηκε κατά 48 µονάδες βάσης σε 4,095%, ενώ την επόµενη ηµέρα υποχώρησε σε 4,007%. Ωστόσο, καθώς πλησίαζε το τέλος του τριµήνου, ο δείκτης EONIA παρουσίασε ισχυρή ανάκαµψη και διαµορφώθηκε σε 4,293% στις 26 Σεπτεµβρίου. Η εν λόγω ανοδική τάση ανεκόπη µε την κατανοµή 33 δισεκ. ευρώ πάνω από το ποσό αναφοράς στην ΠΚΑ εκείνης της εβδοµάδας και ο δείκτης EONIA διαµορφώθηκε σε 4,137% και 4,162%, αντίστοιχα, τις δύο τελευταίες ηµέρες του τριµήνου. Την ευτέρα 1 Οκτωβρίου, αφού εξασθένησε η επίδραση τέλους του τριµήνου, ο δείκτης EONIA διαµορφώθηκε σε 3,858%. Με την κατανοµή, στην ΠΚΑ που διενεργήθηκε την τελευταία εβδοµάδα της εν λόγω περιόδου, 7,5 δισεκ. ευρώ άνω του ποσού αναφοράς, ο δείκτης EONIA χαλάρωσε περαιτέρω και δια- µορφώθηκε σε 3,621% στις 8 Οκτωβρίου. Την επόµενη ηµέρα η αποκατέστησε εκ νέου ισορροπηµένες συνθήκες ρευστότητας, απορροφώντας 24,5 δισεκ. ευρώ σε µα πράξη εξοµάλυνσης των βραχυχρόνιων διακυµάνσεων της ρευστότητας µε επιτόκιο 4,00%. Η περίοδος τήρησης έληξε µε καθαρή προσφυγή στη διευκόλυνση αποδοχής καταθέσεων ύψους 0,4 δισεκ. ευρώ, ενώ ο δείκτης ΕΟΝΙΑ διαµορφώθηκε σε 3,945%. 3 Από το Σεπτέµβριο ο δείκτης EONIA δηµοσιεύεται µε τρία δεκαδικά ψηφία, αντί για δύο. 36 εκέµβριος 2007

37 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ Νοµισµατικές και χρηµατοπιστωτικές εξελίξεις Περίοδος τήρησης ελάχιστων αποθεµατικών που έληξε στις 13 Νοεµβρίου Λίγο πριν από την έναρξη της περιόδου τήρησης που θα έληγε στις 13 Νοεµβρίου, η εξέδωσε µια δήλωση µέσω ηλεκτρονικών δικτύων ενηµέρωσης, σύµφωνα µε την οποία σκόπευε να µειώσει περαιτέρω τη µεταβλητότητα των βραχυπρόθεσµων επιτοκίων, ώστε να προσεγγίζουν το κεντρικό επιτόκιο πολιτικής. 4 Για το σκοπό αυτό, η δήλωσε ότι είναι πρόθυµη να ενισχύσει την πολιτική κατανοµής ποσών υψηλότερων του ποσού αναφοράς στις ΠΚΑ, διατηρώντας ως βασικό της στόχο τη διατήρηση ισορροπηµένων συνθηκών ρευστότητας στο τέλος της περιόδου, αποσκοπώντας στη διαµόρφωση των συνθηκών ρευστότητας κατά τη διάρκεια της εν λόγω περιόδου τήρησης µε τρόπο ώστε τα πολύ βραχυπρόθεσµα επιτόκια να διατηρηθούν κοντά στο ελάχιστο επιτόκιο προσφοράς. Η κατένειµε 40 δισεκ. ευρώ πάνω από το ποσό αναφοράς στην πρώτη ΠΚΑ της εν λόγω περιόδου. Όταν ο δείκτης EONIA υποχώρησε από 3,946% σε 3,818% τις δύο πρώτες ηµέρες της περιόδου, η διενήργησε µια πράξη εξοµάλυνσης των βραχυχρόνιων διακυµάνσεων της ρευστότητας για απορρόφηση ρευστότητας, δηλώνοντας ότι προσφέρεται να αποδεχθεί έως 30 δισεκ. ευρώ για πέντε ηµέρες, µε επιτόκιο 4,00%. Καθώς η συνολική αξία των προσφορών που υπέβαλαν οι αντισυµβαλλόµενοι ανήλθε σε 40 δισεκ. ευρώ, η απορρόφησε τα 30 δισεκ. ευρώ στο σύνολό τους. Μετά από την εν λόγω πράξη, ο δείκτης EONIA σταθεροποιήθηκε σε επίπεδο ελαφρά άνω του 4,00% και παρέµεινε σε αυτό το επίπεδο έως τις 9 Νοεµβρίου, ενώ η επίδραση τέλους του µηνός προκάλεσε συγκρατηµένη µόνο άνοδο σε 4,131%. Η µείωσε σταδιακά το ποσό κατά το οποίο οι κατανοµές υπερέβαιναν το ποσό αναφοράς, κατανέµοντας 3,5 δισεκ. ευρώ άνω του ποσού αναφοράς στην τελευταία ΠΚΑ της εν λόγω περιόδου. Ο δείκτης EONIA υποχώρησε σε 3,837% την προτελευταία ηµέρα της περιόδου. Την επόµενη ηµέρα η ανέµενε ότι η καθαρή προσφυγή στη διευκόλυνση αποδοχής καταθέσεων θα διαµορφωθεί στα 37 δισεκ. ευρώ και διενήργησε µια πράξη εξοµάλυνσης των βραχυχρόνιων διακυµάνσεων της ρευστότητας για το ποσό αυτό. Ωστόσο, οι προσφορές που υποβλήθηκαν από τους αντισυµβαλλοµένους ήταν κατά 9,3 δισεκ. ευρώ χαµηλότερες από το εν λόγω ποσό, δηµιουργώντας πλεόνασµα ρευστότητας στην αγορά. Το επιτόκιο µίας ηµέρας υποχώρησε σε επίπεδο που προσέγγιζε το επιτόκιο της διευκόλυνσης αποδοχής καταθέσεων και ο δείκτης EONIA διαµορφώθηκε σε 3,755%. Η περίοδος τήρησης έληξε µε καθαρή προσφυγή στη διευκόλυνση αποδοχής καταθέσεων ύψους 8,7 δισεκ. ευρώ. 4 Η εξέδωσε την ακόλουθη δήλωση στις 8 Οκτωβρίου, µαζί µε την ανακοίνωση της πρώτης ΠΚΑ της περιόδου τήρησης: Η εξακολουθεί να παρακολουθεί στενά τις συνθήκες ρευστότητας και σκοπεύει να περιορίσει περαιτέρω τη µεταβλητότητα των πολύ βραχυπρόθεσµων επιτοκίων ώστε να προσεγγίζουν το ελάχιστο επιτόκιο προσφοράς των ΠΚΑ. Για το σκοπό αυτό, η θα ενισχύσει την πολιτική κατανοµής ποσών υψηλότερων από το ποσό αναφοράς στις πράξεις κύριας αναχρηµατοδότησης, ώστε να ανταποκριθεί στο αίτηµα των αντισυµβαλλοµένων για κάλυψη των υποχρεωτικών αποθεµατικών στις αρχές της περιόδου τήρησης. Εκτιµάται ότι η διαφορά µεταξύ του ποσού κατανοµής και του ποσού αναφοράς θα υποχωρεί σταδιακά στη διάρκεια της περιόδου τήρησης, λαµβανοµένων υπόψη των συνθηκών που επικρατούν στην αγορά. Η εξακολουθεί να επιδιώκει τη διαµόρφωση ισορροπηµένων συνθηκών ρευστότητας στο τέλος της περιόδου τήρησης. Η θα κατευθύνει τη ρευστότητα έτσι ώστε να αποκατασταθούν ισορροπη- µένες συνθήκες ρευστότητας στη διάρκεια της περιόδου τήρησης, κατά τρόπο που να συνάδει µε το στόχο της διατήρησης των επιτοκίων πολύ µικρής διάρκειας κοντά στο ελάχιστο επιτόκιο προσφοράς. 2.4 ΑΓΟΡΕΣ ΟΜΟΛΟΓΩΝ Στη διάρκεια των τριών τελευταίων µηνών, οι χρηµατοπιστωτικές αγορές παγκοσµίως επηρεάστηκαν έντονα από τη χρηµατοπιστωτική αναταραχή που ξεκίνησε τον προηγούµενο Αύγουστο. Οι τιµές των περιουσιακών στοιχείων διεθνώς παρουσίασαν έντονες διακυµάνσεις στη διάρκεια της υπό εξέταση περιόδου, γεγονός που αντανακλά εν µέρει την εξέλιξη της αντίληψης των επενδυτών σχετικά µε τον ευρύτερο αντίκτυπο της αναταραχής. Οι αγορές κρατικών οµολόγων χαρακτηρίστηκαν από εκέµβριος

38 ενίσχυση της φυγής των επενδυτών προς ασφαλέστερες τοποθετήσεις, δηλαδή από κατηγορίες περιουσιακών στοιχείων υψηλού κινδύνου προς κρατικά οµόλογα, αλλάζοντας έτσι τις προσδοκίες για τα επιτόκια νοµισµατικής πολιτικής και αυξάνοντας την αβεβαιότητα σχετκά µε τις οικονοµικές προοπτικές. Συνολικά, στις περισσότερες προηγµένες οικονοµίες παρατηρήθηκε µείωση των αποδόσεων των οµολόγων. Επιπλέον, η αβεβαιότητα των συµµετεχόντων στην αγορά για τις µελλοντικές εξελίξεις στην αγορά οµολόγων αυξηθηκε στη ζώνη του ευρώ και, ιδιαίτερα, στις ΗΠΑ. Τους τρεις τελευταίους µήνες οι χρηµατοπιστωτικές αγορές διεθνώς παρουσίασαν έντονη µεταβλητότητα, λόγω της ευρύτερης επαναξιολόγησης και ανατιµολόγησης των χρηµατοπιστωτικών κινδύνων, στην οποία οδήγησε η δυσµενής κατάσταση που επικράτησε στην αγορά στεγαστικών δανείων χαµηλής εξασφάλισης των ΗΠΑ. Οι ανησυχίες των επενδυτών εντάθηκαν, καθώς όλο και περισσότερες πληροφορίες έγιναν διαθέσιµες σχετικά µε τις συνέπειες των ανοιγµάτων σε ενυπόθηκα περιουσιακά στοιχεία στις ΗΠΑ, ενώ οι αγορές υπέστησαν έντονες διακυµάνσεις. Οι αγορές οµολόγων διεθνώς επηρεάστηκαν αρχικά κυρίως από την αναδιάρθρωση των χαρτοφυλακίων λόγω της φυγής των επενδυτών προς ασφαλέστερες τοποθετήσεις, ενώ οι αποδόσεις των οµολόγων, όπως διαµορφώθηκαν πρόσφατα, φαίνεται να αντανακλούν επίσης την αυξανόµενη απαισιοδοξία των επενδυτών για τις οικονοµικές προοπτικές, ιδίως στις ΗΠΑ. Παράλληλα, φαίνεται ότι αυξάνεται και η ανησυχία των επενδυτών για τον πληθωρισµό, κυρίως λόγω της κατακόρυφης ανόδου των τιµών του πετρελαίου, αλλά και των ειδών διατροφής, στη διάρκεια της υπό εξέταση περιόδου. Συνολικά, οι αποδόσεις των δεκαετών κρατικών οµολόγων της ζώνης του ευρώ διαµορφώθηκαν στο 4,2% στις αρχές εκεµβρίου, δηλ. περίπου 20 µονάδες βάσης κάτω από το επίπεδο του τέλους Αυγούστου (βλ. ιάγραµµα 20). Ωστόσο, η εν λόγω συνολική εξέλιξη των αποδόσεων των µακροπρόθεσµων οµολόγων συγκαλύπτει τις σηµαντικές διακυµάνσεις που παρατηρήθηκαν στη διάρκεια της εξεταζόµενης περιόδου. Παράλληλα, οι αποδόσεις των δεκαετών κρατικών οµολόγων των ΗΠΑ µειώθηκαν κατά 60 µονάδες βάσης περίπου και διαµορφώθηκαν γύρω στο 4,0% στο τέλος της εξεταζόµενης περιόδου. Ως εκ τούτου, περιορίστηκε σηµαντικά η διαφορά των µακροπρόθεσµων επιτοκίων µεταξύ των οµολόγων των ΗΠΑ και της ζώνης του ευρώ και έγινε αρνητική για πρώτη φορά από το Σεπτέµβριο του 2004 (-20 µονάδες βάσης στις αρχές εκεµβρίου). Την ίδια περίοδο, οι αποδόσεις των δεκαετών κρατικών οµολόγων στην Ιαπωνία υποχώρησαν κατά 10 µονάδες βάσης περίπου και διαµορφώθηκαν σε 1,5%. Η αναταραχή στη χρηµατοπιστωτική αγορά προκάλεσε αύξηση της αβεβαιότητας των συµµετεχόντων στην αγορά σχετικά µε τη βραχυπρόθεσµη προοπτική για τις αποδόσεις των µακροπρόθεσµων κρατικών οµολόγων της ζώνης του ευρώ και, ακόµη περισσότερο, των ΗΠΑ. Αυτό αντικατοπτρίζεται τόσο στα υψηλότερα επίπεδα όσο και στις σηµαντικές διακυ- µάνσεις της τεκµαρτής µεταβλητότητας της αγοράς οµολόγων από το τέλος Αυγούστου έως τις 5 εκεµβρίου. Οι αποδόσεις των µακροπρόθεσµων κρατικών οµολόγων των ΗΠΑ υποχώρησαν σηµαντικά στη διάρκεια της εξεταζόµενης περιόδου. Η µείωση αντανακλούσε τη σηµαντική υποχώρηση των πραγ- µατικών αποδόσεων οι οποίες, όπως µετρούνται µε βάση τις αποδόσεις των τιµαριθµοποιηµένων οµολόγων, σηµείωσαν πτώση κατά 90 µονάδες βάσης, δηλ. ακόµη µεγαλύτερη από ό,τι οι ονοµαστικές αποδόσεις. Η µείωση των πραγµατικών αποδόσεων φαίνεται ότι αντανακλά την προοπτική για εξασθένηση της οικονοµικής ανάπτυξης στις ΗΠΑ, σύµφωνα µε την αντίληψη των συµµετεχόντων στην αγορά, ενδεχοµένως λόγω των δυσµενών επιδράσεων που άσκησε στην οικονοµία η αύξηση των τιµών του πετρελαίου, η επιδείνωση στον τοµέα των κατοικιών και η αύξηση της ανησυχίας για τον αντίκτυπο που θα έχει στην οικονοµία η αναταραχή στο χρηµατοπιστωτικό τοµέα. Η απόφαση της Οµοσπονδιακής Επιτροπής Ανοικτής Αγοράς (FOMC) των ΗΠΑ να µειώσει τα επιτόκια στις 18 Σεπτεµβρίου και στις 31 Οκτωβρίου προκάλεσε περαιτέρω προς τα κάτω αναθε- 38 εκέµβριος 2007

39 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ Νοµισµατικές και χρηµατοπιστωτικές εξελίξεις ιάγραµµα 20 Αποδόσεις µακροπρόθεσµων οµολόγων του ηµοσίου (ποσοστά % ετησίως, ηµερήσια στοιχεία) ιάγραµµα 21 Πραγµατικές αποδόσεις οµολόγων (ποσοστά % ετησίως, ηµερήσια στοιχεία) Πηγές: Bloomberg και Reuters. Σηµείωση: Οι αποδόσεις των µακροπρόθεσµων οµολόγων του ηµοσίου αφορούν τα 10ετή οµόλογα ή οµόλογα µε την πλησιέστερη διαθέσιµη διάρκεια. Πηγές: Reuters και υπολογισµοί της. ώρηση των προσδοκιών για τα µεσοµακροπρόθεσµα επιτόκια, συµβάλλοντας έτσι στην υποχώρηση των αποδόσεων των οµολόγων στη διάρκεια της εξεταζόµενης περιόδου. Παράλληλα, η αύξηση των τιµών του πετρελαίου και η εξασθένηση του δολαρίου ΗΠΑ φαίνεται ότι δηµιούργησαν κάποια ανησυχία µεταξύ των επενδυτών σχετικά µε τον πληθωρισµό. Στη διάρκεια της εξεταζόµενης περιόδου, οι ρυθµοί πληθωρισµού νεκρού σηµείου στις ΗΠΑ αυξήθηκαν σε όλους τους χρονικούς ορίζοντες, µετριάζοντας έτσι τις καθοδικές πιέσεις που ασκούνται στις ονοµαστικές αποδόσεις και οφείλονται στην υποχώρηση των πραγµατικών αποδόσεων. Όπως και στις ΗΠΑ, οι ονοµαστικές αποδόσεις των µακροπρόθεσµων οµολόγων στη ζώνη του ευρώ υποχώρησαν µετά το τέλος Αυγούστου, αν και σε πολύ µικρότερο βαθµό. Οι χαµηλότερες ονοµαστικές αποδόσεις επίσης αντανακλούν την υποχώρηση των πραγµατικών αποδόσεων στη ζώνη του ευρώ (βλ. ιάγραµµα 21): η απόδοση του δεκαετούς τιµαριθµοποιηµένου οµολόγου άµεσης συναλλαγής υποχώρησε κατά 30 µονάδες βάσης περίπου σε 1,9%, ενώ η απόδοση του πενταετούς προθεσµιακού τιµαριθµοποιηµένου οµολόγου µε ορίζοντα πέντε ετών υποχώρησε κατά 10 µονάδες βάσης σε 2,1% περίπου. Πέραν των συνεπειών από τη στροφή των επενδυτών προς ασφαλέστερες τοποθετήσεις, η προς τα κάτω αναθεώρηση των πραγµατικών (και των ονοµαστικών) αποδόσεων στη ζώνη του ευρώ αποδίδεται ενδεχοµένως στη συγκράτηση των οικονοµικών προοπτικών της ζώνης του ευρώ, σύµφωνα µε τις αντιλήψεις των επενδυτών. Τους τελευταίους µήνες, οι µακροπρόθεσµοι ρυθµοί πληθωρισµού νεκρού σηµείου στη ζώνη του ευρώ αυξήθηκαν κάπως σε όλους τους χρονικούς ορίζοντες και διαµορφώθηκαν σε µάλλον υψηλά επίπεδα. Η εξέλιξη αυτή αποδίδεται πιθανότατα στα νέα υψηλότατα επίπεδα στα οποία διαµορφώθηκαν οι τιµές του πετρελαίου, στις απότοµες αυξήσεις των τιµών των ειδών διατροφής, καθώς και στην πρόσφατη άνοδο του πληθωρισµού βάσει του Εν ΤΚ της ζώνης του ευρώ. Ο πενταετής προθεσµιακός εκέµβριος

40 ρυθµός πληθωρισµού νεκρού σηµείου µε ορίζοντα πέντε ετών, ένας δείκτης αποκλειστικά των µακροπρόθεσµων προσδοκιών για τον πληθωρισµό και των σχετικών ασφαλίστρων κινδύνου, αυξήθηκε ελαφρά στη διάρκεια της εξεταζόµενης περιόδου και διαµορφώθηκε σε επίπεδο γύρω στο 2,4% στις 5 εκεµβρίου (βλ. ιάγραµµα 22). Παρόµοιες αυξήσεις σηµείωσαν οι τρέχοντες πενταετείς και δεκαετείς ρυθµοί πληθωρισµού νεκρού σηµείου, γεγονός που υποδηλώνει αύξηση της ανησυχίας για τον πληθωρισµό µεταξύ των επενδυτών για όλες τις πιο µακροπρόθεσµες διάρκειες. Οι διαθέσιµοι δείκτες σχετικά µε τις πιο βραχυπρόθεσµες προσδοκίες των συµµετεχόντων στην αγορά για τον πληθωρισµό υποδηλώνουν ότι και οι ανησυχίες για τον πληθωρισµό στους βραχύτερους χρονικούς ορίζοντες αυξήθηκαν στη διάρκεια της εξεταζόµενης περιόδου: για παράδειγµα, οι ετήσιοι προθεσµιακοί ρυθµοί πληθωρισµού µε ορίζοντα ενός έτους βάσει των τιµαριθµοποιηµένων πράξεων ανταλλαγής αυξήθηκαν κατά 30 µονάδες βάσης από το τέλος Αυγούστου και διαµορφώθηκαν σε επίπεδο άνω του 2,3% στο τέλος της εξεταζόµενης περιόδου. Ωστόσο, πρέπει να λαµβάνεται υπόψη το γεγονός ότι, σε µια περίοδο ευρύτερης χρηµατοπιστωτικής αναταραχής, απαιτείται ιδιαίτερη προσοχή κατά την ερµηνεία των µεταβολών των ρυθµών πληθωρισµού νεκρού σηµείου και άλλων δεικτών που βασίζονται στην αγορά και αφορούν τις πληθωριστικές προσδοκίες. Η καµπύλη των τεκµαρτών προθεσµιακών επιτοκίων µίας ηµέρας για τη ζώνη του ευρώ παρουσίασε στροφή προς τα κάτω στους περισσότερους χρονικούς ορίζοντες από το τέλος Αυγούστου έως τις αρχές εκεµβρίου 2007 (βλ. ιάγραµµα 23). Το τµήµα της καµπύλης που αφορά τις βραχείες διάρκειες εξακολουθεί να αντανακλά την ένταση που επικρατεί στις χρηµαταγορές, ενώ η στροφή προς ιάγραµµα 22 Ρυθµοί πληθωρισµού νεκρού σηµείου µε βάση τις άµεσες και τις προθεσµιακές συναλλαγές επί οµολόγων µηδενικού τοκοµεριδίου ιάγραµµα 23 Τεκµαρτά προθεσµιακά επιτόκια µίας ηµέρας στη ζώνη του ευρώ (ποσοστά % ετησίως, ηµερήσια στοιχεία) (ποσοστά % ετησίως, κινητοί µέσοι όροι πέντε ηµερών των ηµερήσιων στοιχείων) Πηγές: Reuters και υπολογισµοί της. Πηγή: Reuters και εκτιµήσεις της. Σηµειώσεις: Η καµπύλη αποδόσεων των τεκµαρτών προθεσµιακών επιτοκίων, η οποία βασίζεται στα επιτόκια και τις αντίστοιχες διάρκειες όπως παρατηρούνται στην αγορά, αντανακλά µεταξύ άλλων τις προσδοκίες της αγοράς για το ύψος των βραχυπρόθεσµων επιτοκίων. Η µέθοδος που χρησιµοποιείται για τον υπολογισµό των καµπυλών των τεκµαρτών προθεσµιακών αποδόσεων περιγράφηκε στο Πλαίσιο 4 του τεύχους Ιανουαρίου 1999 του Μηνιαίου ελτίου. Τα στοιχεία που χρησιµοποιήθηκαν για τον υπολογισµό προέρχονται από συµφωνίες ανταλλαγής τίτλων µηδενικού τοκοµεριδίου. 40 εκέµβριος 2007

41 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ Νοµισµατικές και χρηµατοπιστωτικές εξελίξεις τα κάτω όσον αφορά τα τεκµαρτά προθεσµιακά επιτόκια µε µέσο και µακρό ορίζοντα µπορεί να αποδοθεί τόσο στην πτώση των ασφαλίστρων κινδύνου, καθώς η φυγή προς ασφαλέστερες τοποθετήσεις οδήγησε σε αύξηση των τοποθετήσεων σε κρατικά οµόλογα, όσο και στην προς τα κάτω αναθεώρηση των προσδοκιών των συµµετεχόντων στην αγορά για την οικονοµική ανάπτυξη σε µέσους χρονικούς ορίζοντες. 2.5 ΑΓΟΡΕΣ ΜΕΤΟΧΩΝ Από το τέλος Αυγούστου έως τις αρχές εκεµβρίου οι τιµές των µετοχών διεθνώς παρουσίασαν έντονες διακυµάνσεις εν µέσω παράλληλων µεταβολών της τεκµαρτής µεταβλητότητας της χρηµατιστηριακής αγοράς, παρόλο που η συνολική µεταβολή των σηµαντικότερων χρηµατιστηριακών δεικτών ήταν σχετικά υποτονική. Το πρώτο ήµισυ της εξεταζόµενης περιόδου οι χρηµατιστηριακές αγορές διεθνώς παρουσίασαν έντονη ανάκαµψη από τις σηµαντικές απώλειες που είχαν παρατηρηθεί όταν ξεκίνησε η χρηµατοπιστωτική αναταραχή στις αρχές Αυγούστου. Στη συνέχεια, από τα µέσα Οκτωβρίου αναζωπυρώθηκαν οι ανησυχίες σχετικά µε το χρηµατοπιστωτικό και οικονοµικό αντίκτυπο από την κρίση στην αγορά στεγαστικών δανείων χαµηλής εξασφάλισης των ΗΠΑ, γεγονός που προκάλεσε εκ νέου προσαρµογή των τιµών των µετοχών. Οι εν λόγω διακυµάνσεις των τιµών των µετοχών διεθνώς αντανακλούν ενδεχοµένως τις αντίστοιχες µεταβολές των ασφαλίστρων κινδύνου µετοχών που απαιτούνται από τους επενδυτές για τη διακράτηση µετοχών και όχι τη σηµαντική αναπροσαρµογή των αναµενόµενων κερδών. Η πρόσφατη χρηµατοπιστωτική αναταραχή άσκησε σηµαντική επίδραση στις τιµές των µετοχών διεθνώς, οι οποίες χαρακτηρίστηκαν από έντονη µεταβλητότητα τους τελευταίους µήνες. Από το τέλος Αυγούστου έως τις αρχές εκεµβρίου οι τιµές στις µεγαλύτερες χρηµατιστηριακές αγορές παρουσίασαν πολύ έντονες διακυµάνσεις. Το πρώτο ήµισυ της εξεταζόµενης περιόδου οι χρηµατιστηριακές αγορές διεθνώς ανέκαµψαν σχεδόν πλήρως από τις µεγάλες απώλειες που υπέστησαν τις πρώτες εβδοµάδες της χρηµατοπιστωτικής αναταραχής. Αργότερα, από τα µέσα Οκτωβρίου, ενισχύθηκε εκ νέου η αποστροφή προς τον κίνδυνο, καθώς εντάθηκαν οι ανησυχίες για το χρη- µατοπιστωτικό και τον οικονοµικό αντίκτυπο από την κρίση στην αγορά στεγαστικών δανείων χαµηλής εξασφάλισης των ΗΠΑ, προκαλώντας νέα προσαρµογή των τιµών των µετοχών το Νοέµβριο (βλ. ιάγραµµα 24). Συνολικά, οι τιµές των µετοχών στη ζώνη του ευρώ, όπως µετρούνται µε βάση το δείκτη Dow Jones EURO STOXX και, στις ΗΠΑ, όπως µετρούνται µε βάση το δείκτη Standard & Poor s 500, διατηρήθηκαν αµετάβλητες σε γενικές γραµµές µεταξύ τέλους Αυγούστου και 5 εκεµβρίου. Στην Ιαπωνία, οι τιµές των µετοχών, όπως µετρούνται µε βάση το δείκτη Nikkei 225, υποχώρησαν κατά 10% περίπου στη διάρκεια της εξεταζόµενης περιόδου. Μετά την έναρξη των εντάσεων στη χρηµατοπιστωτική αγορά τον Αύγουστο, η βραχυπρόθεσµη αβεβαιότητα της χρηµατιστηριακής αγοράς, όπως µετρείται µε βάση την τεκµαρτή µεταβλητότητα που εξάγεται από τα δικαιώµατα προαιρέσεως επί µετοχών, αυξήθηκε κατακόρυφα στις µεγαλύτερες οικονοµίες (βλ. ιάγραµµα 25). Αυτή η εξέλιξη αντανακλά την απότοµη µεταβολή της αξιολόγησης των κινδύνων που είχαν εκδηλωθεί στα τέλη του καλοκαιριού, λόγω της αυξανόµενης αβεβαιότητας για τις ευρύτερες συνέπειες που θα είχε η κρίση στην αγορά ενυπόθηκων δανείων των ΗΠΑ. Αργότερα στη διάρκεια της εξεταζόµενης περιόδου φάνηκε ότι οι ανησυχίες των επενδυτών ελαττώθηκαν προσωρινά και η µεταβλητότητα της αγοράς περιορίστηκε σηµαντικά. Ωστόσο, από τα µέσα Οκτωβρίου παρατηρήθηκε νέα έντονη άνοδος της αβεβαιότητας των επενδυτών. Πράγµατι, η υποχώρηση των τιµών των µετοχών το Νοέµβριο φαίνεται ότι οφείλεται στα υψηλότερα ασφάλιστρα κινδύνου µετοχών, δεδοµένου ότι συνέπεσε µε τις απότοµες αυξήσεις της µεταβλητότητας, σε ένα περιβάλλον όπου οι αποδόσεις των µακροπρόθεσµων οµολόγων υποχώρησαν και τα κέρδη, πραγµατικά και αναµενόµενα, διατηρήθηκαν σε σχετικώς υψηλά επίπεδα. Η πρό- εκέµβριος

42 ιάγραµµα 24 είκτες χρηµατιστηριακών τιµών (1 εκεµβρίου = 100, ηµερήσια στοιχεία) ιάγραµµα 25 Τεκµαρτή µεταβλητότητα της χρηµατιστηριακής αγοράς (ποσοστά % ετησίως, κινητός µέσος 10 ηµερών των ηµερήσιων στοιχείων) Πηγές: Reuters και Thomson Financial Datastream. Σηµείωση: Ευρύς δείκτης Dow Jones EURO STOXX για τη ζώνη του ευρώ, δείκτης Standard and Poor's 500 για τις ΗΠΑ και δείκτης Nikkei 225 για την Ιαπωνία. Πηγή: Bloomberg. Σηµείωση: Οι στατιστικές σειρές της τεκµαρτής µεταβλητότητας αντανακλούν την προσδοκώµενη τυπική απόκλιση των εκατοστιαίων µεταβολών των τιµών των χρηµατιστηριακών τίτλων για περίοδο έως και τριών µηνών, όπως αυτή η τυπική απόκλιση υποδηλώνεται από τις τιµές των δικαιωµάτων προαιρέσεως επί των χρηµατιστηριακών δεικτών. Οι δείκτες στους οποίους αναφέρεται η τεκµαρτή µεταβλητότητα είναι ο δείκτης Dow Jones EURO STOXX 50 για τη ζώνη του ευρώ, ο δείκτης Standard and Poor's 500 για τις ΗΠΑ και ο δείκτης Nikkei 225 για την Ιαπωνία. σφατη απότοµη διεύρυνση των διαφορών αποδόσεων µεταξύ των εταιρικών οµολόγων, ιδίως όσον αφορά τις εταιρίες χαµηλότερης αξιολόγησης, στηρίζει την άποψη ότι, προς το τέλος της εξεταζόµενης περιόδου, η αβεβαιότητα και η αποστροφή των επενδυτών προς τον κίνδυνο αυξήθηκαν εκ νέου, ύστερα από µια περίοδο σηµαντικού µετριασµού τους. Στις αρχές της εξεταζόµενης περιόδου οι διεθνείς χρηµατιστηριακές αγορές γενικά, αλλά και η χρηµατιστηριακή αγορά των ΗΠΑ συγκεκριµένα, ανέκαµψαν µετά την αρχική απότοµη διόρθωση που υπέστησαν το καλοκαίρι. Όπως και στα επεισόδια που σηµειώθηκαν το Φεβρουάριο/Μάρτιο και τον Ιούνιο του τρέχοντος έτους, φάνηκε ότι η ρευστοποίηση (sell-off) ήταν βραχύβια. Ωστόσο, η κατάσταση όσον αφορά το κλίµα και την αβεβαιότητα στην χρηµατιστηριακή αγορά επιδεινώθηκε εκ νέου, λόγω των περαιτέρω δυσµενών στοιχείων για την αγορά στεγαστικών δανείων χαµηλής εξασφάλισης των ΗΠΑ και τις γενικά υψηλότερες από ό,τι αναµενόταν ζηµίες που δηµοσίευσαν µεγάλα χρηµατοπιστωτικά ιδρύµατα. Η µεγαλύτερη ανησυχία των επενδυτών για τις οικονο- µικές προοπτικές, η εξασθένηση των αγορών κατοικιών και, ιδίως, ο δυνητικά δυσµενής αντίκτυπος της χρηµατοπιστωτικής αναταραχής, σε συνδυασµό µε την άνοδο των τιµών του πετρελαίου, προκάλεσαν περαιτέρω απώλειες σε όλους τους τοµείς της χρηµατιστηριακής αγοράς. Εντούτοις, σύµφωνα µε τους αναλυτές η αύξηση των πραγµατικών και των αναµενόµενων κερδών των επιχειρήσεων των ΗΠΑ παρέµεινε αρκετά εύρωστη και, σε συνδυασµό µε την υποχώρηση των 42 εκέµβριος 2007

43 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ Νοµισµατικές και χρηµατοπιστωτικές εξελίξεις αποδόσεων των µακροπρόθεσµων οµολόγων και τις προσδοκίες για χαλάρωση της νοµισµατικής πολιτικής, συγκράτησε την υποχώρηση των τιµών των µετοχών στις ΗΠΑ προς το τέλος της εξεταζόµενης περιόδου και προκάλεσε µερική ανάκαµψη. Πράγµατι, οι αναµενόµενοι ρυθµοί ανόδου των κερδών ανά µετοχή των επιχειρήσεων που περιλαµβάνονται στο δείκτη Standard & Poor s 500, τόσο για τους προσεχείς 12 µήνες όσο και σε πιο µακρό ορίζοντα τριών έως πέντε ετών, παρέµειναν διψήφιοι, ενώ στην πρώτη περίπτωση έφθασαν µέχρι και 13% το Νοέµβριο (βλ. ιάγραµµα 26). ιάγραµµα 26 Προσδοκώµενη αύξηση των εταιρικών κερδών ανά µετοχή στις ΗΠΑ και τη ζώνη του ευρώ (ποσοστά % ετησίως, µηνιαία στοιχεία) Πηγές: Thomson Financial Datastream και υπολογισµοί της. Σηµείωση: Προσδοκώµενη αύξηση των κερδών µε βάση το δείκτη Dow Jones EURO STOXX για τη ζώνη του ευρώ και το δείκτη Standard & Poor's 500 για τις ΗΠΑ. 1) Προσδοκώµενη από τους αναλυτές αύξηση των κερδών στους επόµενους 12 µήνες (ετήσιοι ρυθµοί αύξησης). 2) Προσδοκώµενη από τους αναλυτές αύξηση των κερδών στα επόµενα τρία έως πέντε έτη (ετήσιοι ρυθµοί αύξησης). Οµοίως, οι τιµές των µετοχών της ζώνης του ευρώ παρουσίασαν έντονες διακυµάνσεις τους τρεις τελευταίους µήνες, γεγονός που αντανακλά τις εξελίξεις στις διεθνείς αγορές. Οι ανησυχίες των επενδυτών για τον αντίκτυπο από την κρίση στην αγορά στεγαστικών δανείων χαµηλής εξασφάλισης των ΗΠΑ επεκτάθηκαν σύντοµα στις τιµές των µετοχών σε όλο τον κόσµο, συµπεριλαµβανοµένης της ζώνης του ευρώ, καθώς κατέστη σαφές ότι και τα χρηµατοπιστωτικά ιδρύ- µατα της ζώνης του ευρώ µπορεί να έχουν προβεί σε σηµαντικά ανοίγµατα, επενδύοντας σε τίτλους που σχετίζονται µε τα στεγαστικά δάνεια χαµηλής εξασφάλισης των ΗΠΑ. Όπως συνέβη και σε άλλες σηµαντικές αγορές, η χρηµατιστηριακή αγορά της ζώνης του ευρώ ανέκαµψε σε µεγάλο βαθµό στις αρχές της εξεταζόµενης περιόδου, ωστόσο αυτά τα κέρδη εξανεµίστηκαν εν µέρει τις τελευταίες εβδοµάδες. Από τα µέσα Οκτωβρίου έως τις 5 εκεµβρίου ο δείκτης Dow Jones EURO STOXX παρουσίασε απώλειες γύρω στο 3%. Σε όλη τη διάρκεια της εξεταζόµενης περιόδου, οι τιµές των µετοχών της ζώνης του ευρώ υποστηρίζονταν συνεχώς από τα κέρδη. Η αύξηση των πραγµατικών και των αναµενόµενων κερδών των εισηγµένων εταιριών της ζώνης του ευρώ παρέµεινε ισχυρή, παρά τις υψηλές τιµές του πετρελαίου και την ανατίµηση του ευρώ έναντι του δολαρίου ΗΠΑ. Σύµφωνα µε τα στοιχεία Νοεµβρίου, τα κέρδη ανά µετοχή των εταιριών που περιλαµβάνονται στο δείκτη Dow Jones EURO STOXX αναµένεται ότι θα συνεχίσουν να αυξάνονται µε ετήσιο ρυθµό της τάξεως του 10% τους προσεχείς 12 µήνες και του 8% σε ένα ορίζοντα τριών έως πέντε ετών. Επιπλέον, ο ετήσιος ρυθµός αύξησης των πραγµατικών κερδών διαµορφωθηκε σε 15% το Νοέµβριο, δηλ. υποχώρησε οριακά σε σχέση µε τον Αύγουστο. Τα στοιχεία αυτά υποδηλώνουν ότι, ανεξαρτήτως της χρηµατοπιστωτικής αναταραχής, οι αναλυτές εξακολουθούν να αναµένουν ότι οι εισηγµένες εταιρίες της ζώνης του ευρώ θα παρουσιάσουν εύρωστο ρυθµό αύξησης των κερδών τα προσεχή έτη. Εκτός από τα ισχυρά κέρδη, η µείωση των αποδόσεων των µακροπρόθεσµων κρατικών οµολόγων της ζώνης του ευρώ θα πρέπει να έχει ασκήσει ευνοϊκή επίδραση, συµβάλλοντας στη συγκράτηση της πτώσης των τιµών των µετοχών. Όσον αφορά την εξέλιξη των δεικτών των τιµών των µετοχών ανά κλάδο στη ζώνη του ευρώ, υπήρξε σηµαντική διαφοροποίηση µεταξύ των διαφόρων κλάδων τους τρεις τελευταίους µήνες (βλ. Πίνακα 3). Οι κλάδοι των τηλεπικοινωνιών και των επιχειρήσεων κοινής ωφέλειας εµφάνισαν εκέµβριος

44 Πίνακας 3 Μεταβολές των τιµών των κλαδικών δεικτών του Dow Jones EURO STOXX (µεταβολές τιµών ως ποσοστά % των τιµών τέλους περιόδου) Βασικές ύλες Καταναλωτικές υπηρεσίες Καταναλωτικά αγαθά Πετρέλαιο και φυσικό αέριο Χρηµατοπιστωτικός τοµέας Βιοµηχανία Υπηρεσίες υγείας Τεχνολογία Τηλεπικοινωνίες Κοινή ωφέλεια EURO STOXX Μερίδιο κλάδου στη χρηµατιστηριακή αξία (στοιχεία τέλους περιόδου) 6,9 6,2 12,0 6,7 29,8 3,1 12,0 5,4 7,5 10,4 100,0 Μεταβολές τιµών (στοιχεία τέλους περιόδου) γ' τρ. δ' τρ α' τρ β' τρ γ' τρ. Οκτώβριος Νοέµβριος 31 Αυγ.- 5 εκ. 8,7 7,8 8,8 0,6 10,5-2,2 4,4-0,4 6,0 11,9 7,4 12,4 4,7 7,3 7,8 6,1-0,2 11,7 3,3 11,8 9,4 7,5 10,1 7,5 9,5-2,5 1,9-3,1 7,7-0,3-2,4 2,1 3,4 12,6 0,9 8,8 13,4 1,6-1,5 12,1 13,7 2,4 9,4 6,3 0,1-5,0-0,8-4,1-7,5-2,7-10,4 7,7 9,1 2,1-3,4-0,0 2,6 5,0-1,0 1,9 2,4 3,6-1,1 8,4 6,2 2,9-4,9-4,4-5,8-2,9-5,6 2,7-2,3-4,1 1,5 1,3-3,4-2,8-3,4 1,8 0,4-4,3 5,9-1,0-1,6 15,8 13,6 0,7 Πηγές: Thomson Financial Datastream και υπολογισµοί της. διψήφιους ρυθµούς ανόδου, παρουσιάζοντας σαφώς υψηλότερη απόδοση από τον ευρείας βάσης δείκτη Dow Jones EURO STOXX στη διάρκεια της εξεταζόµενης περιόδου. Μεταξύ των κλάδων µε τις χαµηλότερες αποδόσεις, τις σηµαντικότερες απώλειες παρουσίασαν οι καταναλωτικές υπηρεσίες και, ιδίως, ο χρηµατοπιστωτικός κλάδος. Οι υψηλότερες από ό,τι αναµενόταν απώλειες και η διατήρηση της αβεβαιότητας όσον αφορά την έκθεση του χρηµατοπιστωτικού τοµέα σε περιουσιακά στοιχεία που συνδέονται µε στεγαστικά δάνεια υψηλού κινδύνου των ΗΠΑ φαίνεται ότι αποτέλεσαν τους βασικούς παράγοντες που οδήγησαν στην κακή επίδοση του συγκεκριµένου κλάδου, ο οποίος παρουσίασε απώλειες άνω του 4% από το τέλος Αυγούστου έως τις αρχές εκεµβρίου. 2.6 ΧΡΗΜΑΤΟ ΟΤΗΣΗ ΚΑΙ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΣΗ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΠΟΥ ΕΝ ΑΝΗΚΟΥΝ ΣΤΟ ΧΡΗΜΑΤΟΠΙΣΤΩΤΙΚΟ ΤΟΜΕΑ Το γ τρίµηνο του 2007, το πραγµατικό κόστος της εξωτερκής χρηµατοδότησης των επιχειρήσεων που δεν ανήκουν στο χρηµατοπιστωτικό τοµέα συνέχισε να παρουσιάζει µικρή αύξηση. Παράλληλα, η εταιρική κερδοφορία παρέµεινε εύρωστη. Παρά την αύξηση του κόστους χρηµατοδότησης, η ζήτηση δανείων των ΝΧΙ από επιχειρήσεις που δεν ανήκουν στο χρηµατοπιστωτικό τοµέα διατηρήθηκε σε υψηλά επίπεδα. Η εξέλιξη αυτή προκάλεσε άνοδο του λόγου του χρέους προς τα έσοδα των επιχειρήσεων που δεν ανήκουν στο χρηµατοπιστωτικό τοµέα, ενώ ο λόγος του χρέους προς τα χρη- µατοοικονοµικά στοιχεία ενεργητικού παρέµεινε σταθερός, λόγω των σηµαντικών χρηµατοοικονοµικών επενδύσεων που πραγµατοποιήθηκαν τα προηγούµενα τρίµηνα. Σε ένα περιβάλλον εφαρ- µογής αυστηρότερων πιστοδοτικών κριτηρίων, όπως υποδεικνύει η έρευνα του Οκτωβρίου του 2007 για τις τραπεζικες χορηγήσεις, δεν έχει εξακριβωθεί ακόµη κατά πόσον η πρόσφατη χρηµατοπιστωτική αναταραχή θα προκαλέσει συγκράτηση της αύξησης των δανείων τους προσεχείς µήνες. ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΧΡΗΜΑΤΟ ΟΤΗΣΗΣ Το πραγµατικό κόστος της εξωτερικής χρηµατοδότησης των επιχειρήσεων που δεν ανήκουν στο χρηµατοπιστωτικό τοµέα της ζώνης του ευρώ όπως υπολογίζεται µε βάση το κόστος διαφορετι- 44 εκέµβριος 2007

45 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ Νοµισµατικές και χρηµατοπιστωτικές εξελίξεις κών πηγών χρηµατοδότησης σταθµισµένο ως προς τα αντίστοιχα υπόλοιπα, αφού ληφθούν υπόψη οι διαφορές αποτίµησης αυξήθηκε περαιτέρω το γ τρίµηνο του 2007 (βλ. ιάγραµµα 27). 6 Ωστόσο, από µια πιο µακροπρόθεσµη προοπτική, παρέµεινε χαµηλότερο από τα υψηλότατα επίπεδα που είχαν διαµορφωθεί το όταν, στο πλαίσιο της διόρθωσης της χρηµατιστηριακής αγοράς εκείνη την εποχή, το πραγµατικό κόστος χρηµατοδότησης µέσω της έκδοσης µετοχών είχε διαµορφωθεί σε ιδιαιτέρως υψηλά επίπεδα. 7 Το γ τρίµηνο του 2007 η άνοδος του πραγµατικού κόστους της εξωτερικής χρηµατοδότησης των µη χρηµατοπιστωτικών επιχειρήσεων αποδίδεται κυρίως στη συνεχή αύξηση του πραγµατικού κόστους της χρηµατοδότησης µέσω χρέους, η οποία αυξήθηκε κατά 30 µονάδες βάσης περίπου από το β έως το γ τρίµηνο του Στην άνοδο αυτή συνέβαλαν το πραγµατικό κόστος τόσο του τραπεζικού δανεισµού όσο και του χρέους που βασίζεται στην αγορά. Αντίθετα, το πραγµατικό κόστος χρηµατοδότησης µέσω της έκδοσης εισηγµένων µετοχών παρέµεινε γενικά αµετάβλητο. Η άνοδος του συνολικού πραγµατικού κόστους χρη- µατοδότησης των µη χρηµατοπιστωτικών επιχειρήσεων της ζώνης του ευρώ αντανακλά κυρίως την τάση για εφαρµογή αυστηρότερων κριτηρίων χρηµατοδότησης, η οποία ξεκίνησε το ιάγραµµα 27 Πραγµατικό κόστος εξωτερικής χρηµατοδότησης των µη χρηµατοπιστωτικών επιχειρήσεων της ζώνης του ευρώ (ποσοστά % ετησίως) Πηγές:, Thomson Financial Datastream, Merrill Lynch και προβλέψεις της Consensus Economics. Σηµείωση: Το πραγµατικό κόστος της εξωτερικής χρηµατοδότησης των µη χρηµατοπιστωτικών επιχειρήσεων υπολογίζεται ως ο σταθµικός µέσος όρος του κόστους του τραπεζικού δανεισµού, του κόστους των χρεογράφων και του κόστους των µετοχών, βάσει των αντίστοιχων υφιστάµενων υπολοίπων, αποπληθωρισµένων µε τις προσδοκίες για τον πληθωρισµό (βλ. Πλαίσιο 4 του τεύχους Μαρτίου του Μηνιαίου ελτίου). Η εισαγωγή των εναρµονισµένων επιτοκίων χορηγήσεων των ΝΧΙ στις αρχές του 2003 επέφερε διακοπή της στατιστικής σειράς. εκέµβριο του, ακολουθώντας σε γενικές γραµµές µια πορεία η οποία έχει παρατηρηθεί και σε προηγούµενους οικονοµικούς κύκλους και περιλαµβάνει τη µετακύλιση που εκδηλώνεται µε χρονική υστέρηση και στη συνέχεια την εξοµάλυνση των επιτοκίων. Παράλληλα, οι εντάσεις στις χρη- µατοπιστωτικές αγορές και η επαναξιολόγηση του κινδύνου επίσης συνέβαλαν στην άνοδο που παρατηρείται πρόσφατα. Το πραγµατικό κόστος των τραπεζικών χορηγήσεων εξακολούθησε να αυξάνεται το γ τρίµηνο, και µάλιστα κατά 30 µονάδες βάσης από τον Ιούνιο έως το Σεπτέµβριο. Σ αυτή την άνοδο συνέβαλαν τόσο τα βραχυπρόθεσµα όσο και τα µακροπρόθεσµα επιτόκια. Τα βραχυπρόθεσµα επιτόκια των ΝΧΙ επί δανείων προς επιχειρήσεις που δεν ανήκουν στο χρηµατοπιστωτικό τοµέα µε κυµαινόµενο επιτόκιο και µε επιτόκιο σταθερό έως ένα έτος αυξήθηκαν κατά 30 µε 40 µονάδες βάσης περίπου µεταξύ Ιουνίου και Σεπτεµβρίου του 2007, ανάλογα µε το ύψος του δανείου (βλ. Πίνακα 4). Η αύξηση αυτή ήταν µικρότερη από ό,τι εκείνη του επιτοκίου EURIBOR τριών µηνών, το οποίο παρουσίασε σηµαντική άνοδο στο πλαίσιο των εντάσεων στη χρηµατοπιστωτική αγορά. Ως εκ τούτου, η διαφορά µεταξύ των βραχυπρόθεσµων επιτοκίων τραπεζικών χορηγήσεων και του τριµηνιαίου επιτοκίου της αγοράς χρήµατος υποχώρησε το γ τρίµηνο του Η εξέλιξη αυτή ευθυγραµµί- 6 Αναλυτική περιγραφή του υπολογισµού του πραγµατικού κόστους της εξωτερικής χρηµατοδότησης των επιχειρήσεων που δεν ανήκουν στο χρηµατοπιστωτικό τοµέα της ζώνης του ευρώ βλ. στο Πλαίσιο 4 στο τεύχος Μαρτίου του Μηνιαίου ελτίου. 7 Χωρίς να λαµβάνεται υπόψη η διακοπή των στατιστικών σειρών στις αρχές του εκέµβριος

46 Πίνακας 4 Επιτόκια ΝΧΙ για νέα δάνεια προς µη χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις (ποσοστά % ετησίως, µονάδες βάσης, διορθωµένα βάσει συντελεστή στάθµισης 1) ) Μεταβολή σε µονάδες βάσης έως το Σεπτέµβριο του ) γ τρ. δ τρ. α τρ Αύγ Σεπτ Μάρτ Ιούν Αύγ. Επιτόκια χορηγήσεων των ΝΧΙ Υπεραναλήψεις µη χρηµατοπιστωτικών επιχειρήσεων άνεια προς µη χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις ύψους έως 1 εκατ. ευρώ µε κυµαινόµενο επιτόκιο και µε σταθερό επιτόκιο έως 1 έτος µε σταθερό επιτόκιο άνω των 5 ετών άνεια προς µη χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις ύψους άνω του 1 εκατ. ευρώ µε κυµαινόµενο επιτόκιο και µε σταθερό επιτόκιο έως 1 έτος µε σταθερό επιτόκιο άνω των 5 ετών Υπόµνηση Επιτόκιο 3 µηνών της αγοράς χρήµατος Αποδόσεις διετούς κρατικού οµολόγου Αποδόσεις πενταετούς κρατικού οµολόγου 5,69 5,80 6,06 6,18 6,36 6, ,74 5,08 5,29 5,53 5,75 5, ,59 4,67 4,83 5,00 5,16 5, ,03 4,50 4,68 4,90 5,00 5, ,48 4,63 4,86 5,17 5,30 5, ,34 3,68 3,89 4,15 4,54 4, ,62 3,79 3,94 4,45 4,19 4, ,70 3,83 3,95 4,57 4,27 4, Πηγή:. 1) Για την περίοδο από το εκέµβριο του 2003 και εξής, τα σταθµισµένα επιτόκια των ΝΧΙ υπολογίζονται µε συντελεστές στάθµισης κατά χώρα, µε βάση τον κινητό µέσο όρο 12 µηνών του όγκου των νέων εργασιών. Για την περίοδο Ιανουαρίου-Νοεµβρίου 2003, οι σταθ- µίσεις βασίζονται στο µέσο όρο του όγκου των νέων εργασιών το Περισσότερες λεπτοµέρειες βλ. στο Πλαίσιο Ανάλυση των επιτοκίων των ΝΧΙ σε επίπεδο ζώνης ευρώ στο τεύχος Αυγούστου 2004 του Μηνιαίου ελτίου της. 2) Το άθροισµα των επιµέρους στοιχείων ενδέχεται να µη συµφωνεί µε το σύνολο λόγω στρογγυλοποιήσεων. ζεται σε γενικές γραµµές µε τα στοιχεία που υποδεικνύουν µετακύλιση των µεταβολών των επιτοκίων της αγοράς στα τραπεζικά επιτόκια. Τα µακροπρόθεσµα επιτόκια των ΝΧΙ επί δανείων προς επιχειρήσεις του µη χρηµατοπιστωτικού τοµέα µε σταθερό επιτόκιο άνω των πέντε ετών συνέχισαν να αυξάνονται το ίδιο χρονικό διάστηµα, κατά 20 έως 30 µονάδες βάσης περίπου, ανάλογα µε το ύψος του δανείου, παρά τη µείωση των αποδόσεων των συγκρίσιµων κρατικών οµολόγων. Η άνοδος αυτή σχετίζεται ενδεχοµένως µε το γεγονός ότι αυξήθηκε σηµαντικά το κόστος της µακροπρόθεσης χρηµατοδότησης των τραπεζών µέσω της έκδοσης οµολόγων (βλ. ιάγραµµα 28). Σε αντίθεση µε τις διαφορές των βραχυπρόθεσµων επιτοκίων τραπεζικών χορηγήσεων, η διαφορά µεταξύ των µακροπρόθεσµων επιτοκίων τραπεζικών χορηγήσεων και των αποδόσεων των διετών και πενταετών κρατικών οµολόγων διευρύνθηκε σηµαντικά το γ τρίµηνο του Αυτές οι εξελίξεις συνάδουν επίσης µε τα αποτελέσµατα της έρευνας του Οκτωβρίου του 2007 για τις τραπεζικές χορηγήσεις στη ζώνη του ευρώ, τα οποία υποδεικνύουν ευρύτερη επαναξιολόγηση των κινδύνων από τις τράπεζες, µετά από µακρά περίοδο εξαιρετικά ευνοϊκών πιστωτικών συνθηκών. Σύµφωνα µε τα αποτελέσµατα της έρευνας του Οκτωβρίου του 2007 για τις τραπεζικές χορηγήσεις στη ζώνη του ευρώ, οι συµµετέχουσες τράπεζες ανέφεραν ότι ορισµένοι παράγοντες οι οποίοι σχετίζονται µε την κατάσταση στην οποία έχουν περιέλθει οι τράπεζες λόγω των εντάσεων στη χρηµατοπιστωτική αγορά, όπως το κόστος που σχετίζεται µε τα κεφάλαια της τράπεζας, η ρευστότητα της τράπεζας και η πρόσβασή της στη χρηµατοδότηση µέσω της αγοράς, καθώς και οι προσδοκίες αναφορικά µε τη γενική οικονοµική δραστηριότητα και την προοπτική για συγκεκριµένο κλάδο ή συγκεκρι- µένη εταιρία, διαδραµάτισαν κάποιο ρόλο στην εφαρµογή αυστηρότερων πιστοδοτικών κριτηρίων. Παρόµοιοι λόγοι αναφορικά µε την εφαρµογή αυστηρότερων πιστοδοτικών κριτηρίων το γ τρί- µηνο του 2007, ιδίως σε σχέση µε τα δάνεια προς µεγάλες επιχειρήσεις, αναφέρθηκαν επίσης στις ΗΠΑ και το Ηνωµένο Βασίλειο (βλ. Πλαίσιο 3). 46 εκέµβριος 2007

47 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ Νοµισµατικές και χρηµατοπιστωτικές εξελίξεις Πλαίσιο 3 ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΝΤΙΚΤΥΠΟ ΤΩΝ ΠΡΟΣΦΑΤΩΝ ΕΝΤΑΣΕΩΝ ΣΤΗ ΧΡΗΜΑΤΟΠΙΣΤΩΤΙΚΗ ΑΓΟΡΑ, ΟΠΩΣ ΑΝΑ ΕΙΚΝΥΟΝΤΑΙ ΣΤΙΣ ΕΡΕΥΝΕΣ ΤΡΑΠΕΖΙΚΩΝ ΧΟΡΗΓΗΣΕΩΝ ΣΤΙΣ ΜΕΓΑΛΕΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΕΣ Σύµφωνα µε την Έρευνα Τραπεζικών Χορηγήσεων στη ζώνη του ευρώ (Οκτώβριος 2007), οι τράπεζες αντέδρασαν στις εντάσεις που χαρακτήρισαν τις χρηµατοπιστωτικές αγορές το γ τρί- µηνο εφαρµόζοντας αυστηρότερα πιστοδοτικά κριτήρια κατά τη χορήγηση δανείων προς τις επιχειρήσεις και, σε µικρότερο βαθµό, τα νοικοκυριά. Σ αυτό το πλαίσιο, ενδιαφέρον παρουσιάζει να διερευνηθεί κατά πόσον οι τράπεζες σε άλλες µεγάλες οικονοµίες αντέδρασαν µε οµοιό- µορφο τρόπο στις εντάσεις της χρηµατοπιστωτικής αγοράς. Η παρούσα ανάλυση βασίζεται σε στοιχεία από τις έρευνες για τις τραπεζικές χορηγήσεις σε αρκετές βιοµηχανικές οικονοµίες, δηλ. στις ΗΠΑ, την Ιαπωνία, το Ηνωµένο Βασίλειο και τη ζώνη του ευρώ. 1 Παρουσιάζονται αποτελέσµατα κυρίως για τα δάνεια προς τις επιχειρήσεις, τα οποία, κατά µέσο όρο σε όλες τις συµµετέχουσες χώρες, επηρεάστηκαν περισσότερο από ό,τι τα δάνεια προς τα νοικοκυριά. Βασικές πληροφορίες για το σχεδιασµό των ερευνών Και οι τέσσερεις έρευνες διενεργούνται σε τριµηνιαία βάση και περιλαµβάνουν πληροφορίες που βασίζονται στις απαντήσεις των συµµετεχουσών τραπεζών και αφορούν τις αλλαγές που εφαρµόστηκαν τους τρεις τελευταίους µήνες και αναµένονται τους τρεις προσεχείς µήνες στα πιστοδοτικά κριτήρια για την έγκριση δανείων, στους υφιστάµενους όρους και προϋποθέσεις, καθώς και στη ζήτηση δανείων. Επιπλέον, όλες οι έρευνες ζητούν από τις τράπεζες να αναφέρουν τους πιθανούς παράγοντες στους οποίους αποδίδουν τις εν λόγω εξελίξεις. Υπ αυτή την έννοια, οι έρευνες παρουσιάζουν οµοιότητες µεταξύ τους. Ωστόσο, µετά από εξέταση εις βάθος, παρατηρούνται κάποιες σηµαντικές διαφορές µεταξύ των ερευνών, οι οποίες πρέπει να λαµβάνονται υπόψη κατά τη σύγκριση των αποτελεσµάτων. Πρώτον, όσον αφορά τα δάνεια προς τις επιχειρήσεις, οι απαντήσεις των τραπεζών σε άλλες περιπτώσεις δηµοσιεύονται για το σύνολο των επιχειρήσεων και σε άλλες γίνεται διάκριση ανάµεσα σε µεγάλες, µεσαίου µεγέθους και µικρές επιχειρήσεις, 2 ενώ οι κατηγορίες µεγέθους δεν είναι ίδιες για όλες τις έρευνες. Επιπλέον, υπάρχουν κάποιες διαφορές που σχετίζονται µε τις µεθόδους κατάρτισης των αποτελεσµάτων των ερευνών. Ενώ στις ΗΠΑ και στη ζώνη του ευρώ οι έρευνες δηµοσιεύουν τη διαφορά ποσοστών θετικών-αρνητικών απαντήσεων, δηλ. τη διαφορά µεταξύ του αθροίσµατος των ποσοστών που δηλώνουν εφαρµογή αυστηρότερων κριτηρίων και του αθροίσµατος των ποσοστών που δηλώνουν χαλάρωση των κριτηρίων, η Τράπεζα της Αγγλίας δηµοσιεύει καθαρά υπόλοιπα επί τοις εκατό, τα οποία προκύπτουν µε στάθµιση των απαντήσεων µε βάση αφενός την ένταση της µεταβλητής (δηλ. οι σηµαντικές αλλαγές έχουν διπλάσια στάθµιση από ό,τι οι λιγότερο σηµαντικές) και αφετέρου το µερίδιο αγοράς των τραπεζών που συµµετέχουν 1 Η τριµηνιαία έρευνα US Senior Loan Officer Opinion Survey Bank Lending Practices (η αµερικανική έρευνα ) βασίζεται σε δείγµα µεγάλων εγχώριων τραπεζών και σε χωριστό δείγµα 20 υποκαταστηµάτων και πρακτορείων ξένων τραπεζών εγκατεστηµένων στις ΗΠΑ. Η τριµηνιαία έρευνα Japan Senior Loan Officer Survey (η ιαπωνική έρευνα ) καλύπτει περίπου 50 µεγάλες ιαπωνικές τράπεζες. Η τριµηνιαία έρευνα UK Credit Conditions Survey (η έρευνα του Ην. Βασιλείου ), που άρχισε να διενεργείται από την Τράπεζα της Αγγλίας το 2007, καλύπτει περίπου 30 τράπεζες, µε τη µεγαλύτερη δραστηριοποίηση στον τοµέα των δανείων µε παροχή ασφάλειας, των δανείων χωρίς ασφάλεια και των επιχειρηµατικών δανείων. Η τριµηνιαία έρευνα τραπεζικών χορηγήσεων στη ζώνη του ευρώ (η έρευνα της ζώνης ευρώ ) καλύπτει περίπου 90 τράπεζες από όλες τις χώρες της ζώνης του ευρώ. Τα εθνικά αποτελέσµατα σταθµίζονται µε βάση τον όγκο των δανείων προς τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις, ώστε να υπολογιστούν τα συνολικά µεγέθη για τη ζώνη του ευρώ. 2 Η αµερικανική έρευνα π.χ. αναφέρει αποτελέσµατα χωριστά για µεγάλες και µεσαίες επιχειρήσεις και µικρές επιχειρήσεις, όχι όµως για το σύνολο των επιχειρήσεων. εκέµβριος

48 στην έρευνα. Όπως και η Τράπεζα της Αγγλίας, η Τράπεζα της Ιαπωνίας επίσης δηµοσιεύει σταθµισµένα αποτελέσµατα (δείκτης διάχυσης). Επιπλέον, κατά τη σύγκριση των αποτελεσµάτων των ερευνών για το γ τρίµηνο του 2007, πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι οι έρευνες διενεργούνται σε διαφορετικές χρονικές περιόδους. Η έρευνα του Οκτωβρίου του 2007 στις ΗΠΑ και η αντίστοιχη έρευνα στην Ιαπωνία διενεργήθηκαν περίπου στα µέσα Οκτωβρίου, ενώ η έρευνα στο Ηνωµένο Βασίλειο για το γ τρίµηνο του 2007 διενεργήθηκε µεταξύ 20 Αυγούστου και 13 Σεπτεµβρίου και η έρευνα γ τριµήνου του για τη ζώνη του ευρώ το δεύτερο δεκαπενθήµερο του Σεπτεµβρίου. Μεταβολές των πιστοδοτικών κριτηρίων των τραπεζών για το γ τρίµηνο του 2007 Το γ τρίµηνο του 2007 οι έρευνες στις ΗΠΑ, το Ηνωµένο Βασίλειο και τη ζώνη του ευρώ αποκαλύπτουν ότι, σε καθαρή βάση, οι τράπεζες εφάρµοσαν αυστηρότερα πιστοδοτικά κριτήρια για την έγκριση δανείων προς επιχειρήσεις (βλ. ιάγραµµα A). Και στις τρεις οικονοµικές περιοχές, η εφαρµογή αυστηρότερων πιστοδοτικών κριτηρίων επηρέασε τις µεγάλες επιχειρήσεις σε µεγαλύτερο βαθµό από ό,τι τις µικρές επιχειρήσεις. Ωστόσο, το καθαρό ποσοστό των τραπεζών που δήλωσαν την εφαρµογή αυστηρότερων πιστοδοτικών κριτηρίων στις ΗΠΑ και τη ζώνη του ευρώ διατηρήθηκε κάτω από τις κορυφαίες τιµές που διαµορφώθηκαν το 2001 και το 2003, αντίστοιχα. 4 Στη ζώνη του ευρώ, τα πιστοδοτικά κριτήρια για δάνεια προς νοικοκυριά έγιναν αυστηρότερα, αλλά σε πολύ µικρότερο βαθµό από ό,τι για τα δάνεια προς επιχειρήσεις, ενώ παρέµειναν γενικά αµετάβλητα, σε καθαρούς όρους, στο Ηνωµένο Βασίλειο (βλ. ιάγραµµα Β). 5 Αντίθετα, στις ΗΠΑ τα πιστοδοτικά κριτήρια για τα ενυπόθηκα στεγαστικά δάνεια έγιναν πολύ αυστηρά το γ τρίµηνο του 2007, αφού παρατηρήθηκε το υψηλότερο καθαρό ποσοστό % από το 1990 που άρχισε να διενεργείται η έρευνα. Σε αντίθεση µε τις άλλες τρεις έρευνες, οι τράπεζες της Ιαπωνίας δήλωσαν ότι συνέχισαν το γ τρίµηνο του 2007 να εφαρµόζουν πιο χαλαρά πιστοδοτικά κριτήρια, σε καθαρούς όρους, για δάνεια τόσο προς επιχειρήσεις όλων των µεγεθών όσο και προς τα νοικοκυριά και αναµένουν ότι η χαλάρωση αυτή θα συνεχιστεί το δ τρίµηνο. Παράγοντες που επηρέασαν τη διαθεσιµότητα των τραπεζικών δανείων προς επιχειρήσεις το γ τρίµηνο του 2007 Όσον αφορά τους λόγους που οδήγησαν στην καθαρή µείωση της διαθεσιµότητας δανείων προς επιχειρήσεις, αναδεικνύονται ορισµένοι παράγοντες κοινοί για τις τράπεζες των ΗΠΑ, του Ηνω- µένου Βασιλείου και της ζώνης του ευρώ, αν και η σπουδαιότητά τους διέφερε κατά περίπτωση. Πρώτον, οι τράπεζες δήλωσαν ότι οι προσδοκίες τους αναφορικά µε τις προοπτικές της οικονοµίας συνέβαλαν σε µεγάλο βαθµό στην καθαρή εφαρµογή αυστηρότερων πιστοδοτικών κριτηρίων το γ τρίµηνο, ιδίως στις ΗΠΑ και τη ζώνη του ευρώ. Στο Ηνωµένο Βασίλειο, η µεταβολή της προοπτικής για την οικονοµία, κατά την αντίληψη των τραπεζών, είχε µέτρια συµβολή στην καθαρή µείωση της διαθεσιµότητας πιστώσεων, αλλά αναµένεται ότι θα διαδραµατίσει σηµαντικά µεγαλύτερο ρόλο το δ τρίµηνο. Επιπλέον, οι τράπεζες τόσο στη ζώνη του ευρώ όσο και στο Ηνωµένο Βασίλειο ανέφεραν ότι το κόστος κεφαλαίων οδήγησε σε µεγάλο βαθµό στην 3 Για λεπτοµερή περιγραφή των αποτελεσµάτων της έρευνας για τις τραπεζικές χορηγήσεις στη ζώνη του ευρώ το γ τρίµηνο του 2007 βλ. Πλαίσιο 2 στο τεύχος Οκτωβρίου 2007 του Μηνιαίου ελτίου. 4 εν υπάρχουν ιστορικά δεδοµένα γι' αυτές τις περιόδους για το Ηνωµένο Βασίλειο. 5 Υπενθυµίζεται ότι η έρευνα για το Ηνωµένο Βασίλειο διενεργήθηκε πριν από την πτώχευση του ιδρύµατος στεγαστικής πίστης Northern Rock του Ηνωµένου Βασιλείου. 48 εκέµβριος 2007

49 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ Νοµισµατικές και χρηµατοπιστωτικές εξελίξεις ιάγραµµα Α Μεταβολές των πιστοδοτικών κριτηρίων για δάνεια προς µεγάλες επιχειρήσεις (τους τρεις τελευταίους µήνες, διαφορά ποσοστού των τραπεζών που ανέφεραν αυστηροποίηση έναντι όσων ανέφεραν χαλάρωση) ιάγραµµα Β Μεταβολές των πιστοδοτικών κριτηρίων για στεγαστικά δάνεια (τους τρεις τελευταίους µήνες, διαφορά ποσοστού των τραπεζών που ανέφεραν αυστηροποίηση έναντι όσων ανέφεραν χαλάρωση) Πηγές:, Οµοσπονδιακό Σύστηµα Κεντρικών Τραπεζών των ΗΠΑ, Τράπεζα της Ιαπωνίας και Τράπεζα της Αγγλίας. Σηµείωση: Για το Ηνωµένο Βασίλειο, διαθέσιµα στοιχεία υπάρχουν από το β τρίµηνο του 2007 και εξής. Οι καθαρές διαφορές ποσοστών θετικών-αρνητικών απαντήσεων για τη διαθεσιµότητα πιστώσεων σε επιχειρήσεις στο Ηνωµένο Βασίλειο αντιστράφηκαν. Αντίστροφο του δείκτη διάχυσης για την Ιαπωνία. Πηγές:, Οµοσπονδιακό Σύστηµα Κεντρικών Τραπεζών των ΗΠΑ, Τράπεζα της Ιαπωνίας και Τράπεζα της Αγγλίας. Σηµείωση: Για το Ηνωµένο Βασίλειο, διαθέσιµα στοιχεία υπάρχουν από το β τρίµηνο του 2007 και εξής. Για τις εξασφαλισµένες πιστώσεις προς νοικοκυριά στο Ηνωµένο Βασίλειο αναφέρεται το αντίστροφο της διαφοράς ποσοστών θετικών-αρνητικών µεταβολών. Για τις ΗΠΑ, η σειρά που αφορά το σύνολο των ενυπόθηκων στεγαστικών δανείων δεν καταρτίζεται πλέον, λόγω του διαχωρισµού, από την έρευνα του Απριλίου του 2007 και εξής, σε δάνεια υψηλής εξασφάλισης, µη παραδοσιακά δάνεια και δάνεια χαµηλής εξασφάλισης. Αντίστροφο του δείκτη διάχυσης για την Ιαπωνία. καθαρή εφαρµογή αυστηρότερων πιστοδοτικών κριτηρίων για τις επιχειρήσεις το γ τρίµηνο. Αντίθετα, οι τράπεζες των ΗΠΑ, κατά µέσο όρο, δήλωσαν ότι το τρέχον ή αναµενόµενο κεφάλαιο και οι θέσεις ρευστότητας που εµφάνιζαν δεν διαδραµάτισαν καθοριστικό ρόλο για την εφαρµογή αυστηρότερων πιστοδοτικών κριτηρίων. Εξάλλου και στις τρεις οικονοµικές περιοχές η πρόσβαση των τραπεζών σε χρηµατοδότηση µέσω της αγοράς και η µειωµένη ανοχή στον κίνδυνο αναφέρονται ως σηµαντικοί λόγοι που οδήγησαν στην εφαρµογή αυστηρότερων πιστοδοτικών κριτηρίων. Σε αντίθεση µε τα αποτελέσµατα των άλλων τριών ερευνών, στην έρευνα για την Ιαπωνία η προοπτική για την οικονοµία αναφέρεται ως καθοριστικός παράγοντας για τη χαλάρωση των πιστοδοτικών κριτηρίων σε καθαρούς όρους. Στις έρευνες για το Ηνωµένο Βασίλειο και τη ζώνη του ευρώ το γ τρίµηνο του 2007 και, ώς ένα βαθµό, στην έρευνα για τις ΗΠΑ αναφέρονται συγκεκριµένα δύο τοµείς που επηρεάστηκαν ιδιαίτερα από τις εντάσεις στις χρηµατοπιστωτικές αγορές: οι µεταβολές όσον αφορά τις τιτλοποιήσεις και ο αντίκτυπος στις τραπεζικές χορηγήσεις λόγω των δεσµεύσεων που αναλαµβάνουν οι τράπεζες ως προς τη ρευστότητα έναντι δοµηµένων επενδυτικών οχηµάτων (structured investment vehicles SIV) ή εταιρικών µορφωµάτων. Ως προς τις τιτλοποιήσεις, οι τράπεζες ανέφεραν ότι οι εντάσεις στη χρηµατοπιστωτική αγορά το γ τρίµηνο, στην περίπτωση των τιτλοποιήσεων που συνιστούν γνήσια πώληση (true-sale securitisation), κατέστησαν δύσκολη τη διαγραφή των δανείων από τους ισολογισµούς τους, στη δε περίπτωση των σύνθετων τιτλοποιήσεων (synthetic securitisation), την πώληση του πιστωτικού κινδύνου των δανείων. Στις ΗΠΑ, οι τράπεζες δήλωσαν σηµαντικά µικρότερο µερίδιο τιτλοποιηµένων ενυ- εκέµβριος

50 πόθηκων δανείων το γ τρίµηνο. Αντίστοιχα, στο Ηνωµένο Βασίλειο οι τράπεζες δήλωσαν ότι ανέµεναν ότι θα περιοριστεί αρκετά η χρήση των τιτλοποιήσεων µε γνήσια πώληση αλλά και των σύνθετων τιτλοποιήσεων το δ τρίµηνο του Σε ερώτηση σχετικά µε τη µειωµένη δυνατότητα διαγραφής δανείων ή πιστωτικού κινδύνου από τους ισολογισµούς τους, οι τράπεζες του Ηνωµένου Βασιλείου δήλωσαν ότι αυτή έχει ασκήσει ισχυρή αρνητική επίδραση στην ικανότητά τους να χορηγούν νέες πιστώσεις προς τον τοµέα των επιχειρήσεων, καθώς και στους όρους των πιστοδοτήσεων από τον Ιούλιο του Επίσης, οι τράπεζες αναµένουν σηµαντικό αρνητικό αντίκτυπο στην προσφορά νέων εξασφαλισµένων δανείων προς τα νοικοκυριά και στους όρους των δανειακών συµβάσεων το δ τρίµηνο. Όσον αφορά την έρευνα για τη ζώνη του ευρώ, µε βάση τις ad hoc ερωτήσεις για το γ τρίµηνο, ποσοστό µεγαλύτερο του 70% των συµµετεχουσών τραπεζών της ζώνης του ευρώ δήλωσαν ότι η πρόσβασή τους στη δυνατότητα τιτλοποίησης είχε περιοριστεί ήδη το γ τρίµηνο και ότι ανέµεναν περαιτέρω υποχώρηση το δ τρίµηνο του Αναφορικά µε τον αντίκτυπο στις τραπεζικές χορηγήσεις λόγω των δεσµεύσεων που ανέλαβαν οι τράπεζες έναντι των SIV ή των εταιρικών µορφωµάτων όσον αφορά τη ρευστότητα, οι έρευνες για τις ΗΠΑ και το Ηνωµένο Βασίλειο παρέχουν συγκεκριµένες πληροφορίες. Στις ΗΠΑ, στην ερώτηση σχετικά µε τις µεταβολές των όρων για την έγκριση πιστώσεων (backup lines of credit) για προγράµµατα έκδοσης εµπορικών χρεογράφων (commercial paper), οι τράπεζες ανέφεραν ότι εφάρµοσαν πολύ αυστηρότερα πιστοδοτικά κριτήρια στον εν λόγω τοµέα το γ τρίµηνο. Αντίστοιχα, στο Ηνωµένο Βασίλειο, όταν ερωτήθηκαν σχετικά µε τον αντίκτυπο ενδεχόµενων δεσµεύσεων για παροχή ρευστότητας αφενός για προγράµµατα έκδοσης εµπορικών χρεογράφων που καλύπτονται από στοιχεία ενεργητικού ή, αφετέρου, για SIVs, οι τράπεζες δήλωσαν ότι ασκήθηκε έντονη αρνητική επίδραση στην ικανότητά τους για χορήγηση νέων πιστώσεων προς επιχειρήσεις καθώς και στους σχετικούς όρους και προϋποθέσεις, από τον Ιούλιο του Μεταβολές των όρων χορήγησης δανείων προς επιχειρήσεις το γ τρίµηνο του 2007 Σύµφωνα µε τις συµµετέχουσες τράπεζες, οι εντάσεις στις χρηµατοπιστωτικές αγορές επηρέασαν τους όρους που αφορούν τις τιµές, αλλά και εκείνους που δεν σχετίζονται µε τις τιµές όσον αφορά τα δάνεια προς επιχειρήσεις στις ΗΠΑ, το Ηνωµένο Βασίλειο και τη ζώνη του ευρώ το γ τρίµηνο. Το γεγονός αυτό αντανακλά την αυξηµένη αποστροφή των τραπεζών προς τον κίνδυνο, σε ένα πλαίσιο υψηλότερης αβεβαιότητας και ενδεχοµένως υψηλότερων πιστωτικών κινδύνων και κινδύνων ρευστότητας. Αντίθετα, οι όροι για τα τραπεζικά δάνεια προς επιχειρήσεις στην Ιαπωνία συνέχισαν να εξελίσσονται ευνοϊκά. Ως προς τους όρους που αφορούν την τιµολόγηση των δανείων, σηµαντικό καθαρό ποσοστό των τραπεζών στις ΗΠΑ ανέφεραν ότι αυξήθηκε σηµαντικά, ιδίως για τις µεγάλες και τις µεσαίες επιχειρήσεις, το περιθώριο µεταξύ επιτοκίων χορηγήσεων και κόστους άντλησης κεφαλαίων, αλλά και το ασφάλιστρο που βαρύνει τα δάνεια υψηλότερου κινδύνου (βλ. ιάγραµµα Γ). Όσον αφορά το Ηνωµένο Βασίλειο, οι τράπεζες ανέφεραν έντονη αύξηση, σε καθαρή βάση, των περιθωρίων το γ τρίµηνο, περισσότερο για τις µεγάλες παρά για τις µεσαίες ιδιωτικές επιχειρήσεις που δεν ανήκουν στο χρηµατοπιστωτικό τοµέα, ενώ αναµένεται περαιτέρω άνοδος το δ τρίµηνο. Οµοίως, οι τράπεζες της ζώνης του ευρώ περιόρισαν σηµαντικά τα περιθώρια κέρδους τους, τόσο κατά µέσο όρο όσο και σε σχέση µε τα δάνεια αυξηµένου κινδύνου, το γ τρί- µηνο. Όσον αφορά τις τράπεζες της Ιαπωνίας, η αύξηση των περιθωρίων µεταξύ των επιτοκίων χορηγήσεων και του κόστους κεφαλαίου των τραπεζών για εταιρίες χαµηλότερης αξιολόγησης το γ τρίµηνο µπορεί να υποδεικνύει κάποια άνοδο της αποστροφής του κινδύνου. 50 εκέµβριος 2007

51 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ Νοµισµατικές και χρηµατοπιστωτικές εξελίξεις ιάγραµµα Γ Μεταβολές στους τιµολογιακούς όρους των δανείων προς επιχειρήσεις ιάγραµµα Μεταβολές στη ζήτηση δανείων προς µεγάλες επιχειρήσεις (τους τρεις τελευταίους µήνες, διαφορά ποσοστού των τραπεζών που ανέφεραν αυστηροποίηση έναντι όσων ανέφεραν χαλάρωση) (τους τρεις τελευταίους µήνες, διαφορά ποσοστού των τραπεζών που δήλωσαν θετική συµβολή στη ζήτηση έναντι όσων ανέφεραν αρνητική συµβολή) Πηγές:, Οµοσπονδιακό Σύστηµα Κεντρικών Τραπεζών των ΗΠΑ, Τράπεζα της Ιαπωνίας και Τράπεζα της Αγγλίας. Σηµείωση: Για το Ηνωµένο Βασίλειο, διαθέσιµα στοιχεία υπάρχουν από το β τρίµηνο του 2007 και εξής. Για το Ην. Βασίλειο αναφέρεται το αντίστροφο των διαφορών ποσοστών θετικώναρνητικών απαντήσεων ως προς τις διαφορές επί δανείων προς µεγάλες ιδιωτικές µη χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις. Αντίστροφο του δείκτη διάχυσης για την Ιαπωνία. Πηγές:, Οµοσπονδιακό Σύστηµα Κεντρικών Τραπεζών των ΗΠΑ, Τράπεζα της Ιαπωνίας και Τράπεζα της Αγγλίας. Σηµείωση: Για το Ηνωµένο Βασίλειο, διαθέσιµα στοιχεία υπάρχουν από το β τρίµηνο του 2007 και εξής. Για το Ηνωµένο Βασίλειο αναφέρεται το αντίστροφο των διαφορών ποσοστών θετικών-αρνητικών απαντήσεων για δάνεια προς µεγάλες ιδιωτικές µη χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις. είκτης διάχυσης για τις µεγάλες επιχειρήσεις σε όλους τους κλάδους για την Ιαπωνία. Οι λοιποί (µη τιµολογιακοί) όροι έγιναν γενικά αυστηρότεροι, αλλά σε µικρότερο βαθµό από ό,τι οι τιµολογιακοί όροι, στις ΗΠΑ, το Ηνωµένο Βασίλειο και τη ζώνη του ευρώ. Στις ΗΠΑ, ιδιαίτερα οι συµβάσεις δανείων το γ τρίµηνο έγιναν πολύ αυστηρότερες σε σύγκριση µε το προηγούµενο τρίµηνο. Όσον αφορά το Ηνωµένο Βασίλειο, οι περισσότεροι µη τιµολογιακοί όροι, όπως οι απαιτούµενες εγγυήσεις, τα µέγιστα πιστωτικά όρια ή οι δανειακές ρήτρες, εξακολουθούν να έχουν θετική ή ουδέτερη συµβολή σε σχέση µε τη διαθεσιµότητα πιστώσεων προς ιδιωτικές µη χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις το γ τρίµηνο. Ωστόσο, οι τράπεζες αναµένουν σηµαντική επιδείνωση των µη τιµολογιακών όρων το δ τρίµηνο. Στη ζώνη του ευρώ, οι τράπεζες δήλωσαν ότι το γ τρίµηνο εφαρµόστηκαν γενικά αυστηρότεροι µη τιµολογιακοί όροι, όπως οι απαιτούµενες εγγυήσεις, το µέγεθος των πιστωτικών ορίων, οι δανειακές συµβάσεις και οι επιβαρύνσεις εκτός των τόκων, στα δάνεια προς επιχειρήσεις, ενώ το β τρίµηνο είχε παρατηρηθεί χαλάρωση των αντίστοιχων όρων και προϋποθέσεων. Αντίθετα, οι τράπεζες της Ιαπωνίας εξακολούθησαν γενικά να εφαρµόζουν ευνοϊκότερους µη τιµολογιακούς όρους, σε καθαρή βάση, στα δάνεια προς επιχειρήσεις το γ τρίµηνο του Ζήτηση δανείων το γ τρίµηνο του 2007 Αναφορικά µε τη ζήτηση δανείων εκ µέρους των µεγάλων επιχειρήσεων και των νοικοκυριών το γ τρίµηνο του 2007, οι τράπεζες στις ΗΠΑ, το Ηνωµένο Βασίλειο και τη ζώνη του ευρώ δήλωσαν πτώση της καθαρής ζήτησης δανείων από τις επιχειρήσεις µεγάλου και µεσαίου µεγέθους εκέµβριος

52 και εν µέρει από τα νοικοκυριά, ενώ οι τράπεζες της Ιαπωνίας δήλωσαν ότι η καθαρή ζήτηση δανείων από επιχειρήσεις και νοικοκυριά παρέµεινε αµετάβλητη (βλ. ιάγραµµα ). Στις ΗΠΑ, οι τράπεζες δήλωσαν ότι η καθαρή ζήτηση δανείων από επιχειρήσεις εξακολούθησε να επιβραδύνεται το γ τρίµηνο, αν και σε µικρότερο βαθµό από ό,τι το β τρίµηνο. Σύµφωνα µε τις συµµετέχουσες τράπεζες, αυτό αποδίδεται κυρίως στη µείωση των αναγκών για χρηµατοδότηση, τόσο για πάγιες επενδύσεις όσο και για συγχωνεύσεις και εξαγορές (Σ&Ε). Στο Ηνω- µένο Βασίλειο, οι τράπεζες δήλωσαν πτώση της ζήτησης δανείων από ιδιωτικές µη χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις, η οποία είχε ωστόσο παρουσιάσει αύξηση το β τρίµηνο. Οι συµµετέχουσες τράπεζες αποδίδουν τη µείωση που παρατηρήθηκε το γ τρίµηνο και την αναµενόµενη περαιτέρω υποχώρηση το δ τρίµηνο στην αναδιάρθρωση των ισολογισµών και τις επενδύσεις σε εµπορικά ακίνητα, καθώς και µόνο το δ τρίµηνο στη δραστηριότητα συγχωνεύσεων και εξαγορών. Όπως στις ΗΠΑ και το Ηνωµένο Βασίλειο, οι τράπεζες της ζώνης του ευρώ δήλωσαν επίσης πτώση της καθαρής ζήτησης δανείων από τις µεγάλες επιχειρήσεις, η οποία σχετίζεται κυρίως µε την υποχώρηση της δραστηριότητας συγχωνεύσεων και εξαγορών. Στην έρευνα που διενεργήθηκε στην Ιαπωνία, οι συµµετέχουσες τράπεζες δήλωσαν ότι η αύξηση των πωλήσεων και των επενδύσεων είχε ισχυρή συµβολή τόσο στη ζήτηση δανείων από τις επιχειρήσεις όσο και στη ζήτηση στεγαστικών δανείων από τα νοικοκυριά. Αντίθετα, η χρηµατοδότηση των πελατών από άλλες πηγές δεν κατέστη καθόλου δυσχερέστερη, σύµφωνα µε τις συµ- µετέχουσες τράπεζες και, ως εκ τούτου, δεν συνέβαλε στην άνοδο της ζήτησης δανείων από επιχειρήσεις. Συµπεράσµατα Η διεθνής σύγκριση των αποτελεσµάτων της έρευνας τραπεζικών χορηγήσεων το γ τρίµηνο του 2007 έδειξε ότι οι συνθήκες για τις τραπεζικές χορηγήσεις στις ΗΠΑ, το Ηνωµένο Βασίλειο και τη ζώνη του ευρώ επηρεάστηκαν σηµαντικά από τις εντάσεις στη χρηµατοπιστωτική αγορά και από την επαναξιολόγηση των κινδύνων. Ωστόσο, επισηµαίνεται ότι η εφαρµογή αυστηρότερων πιστοδοτικών κριτηρίων, σε καθαρούς όρους, στα δάνεια προς επιχειρήσεις στις ΗΠΑ και στη ζώνη του ευρώ δεν είναι τόσο σοβαρή για τις επιχειρήσεις όλων των µεγεθών όσο το 2001 και το 2003, αντίστοιχα, καθώς και ότι τα δάνεια προς νοικοκυριά έως τώρα επηρεάζονται γενικά λιγότερο στη ζώνη του ευρώ και το Ηνωµένο Βασίλειο, κάτι που δεν ισχύει για τις ΗΠΑ. Συγκεκριµένα, στις ΗΠΑ τα πιστοδοτικά κριτήρια για ενυπόθηκα στεγαστικά δάνεια έγιναν εξαιρετικά αυστηρά το γ τρίµηνο και διαµορφώθηκαν στο υψηλότερο επίπεδό τους από την έναρξη διενέργειας των ερευνών το Αντίθετα, οι συνθήκες για τις τραπεζικές χορηγήσεις στην Ιαπωνία επηρεάστηκαν ελάχιστα από την αναταραχή. Από µια κάπως πιο µακροπρόθεσµη προοπτική, η διαφορά µεταξύ των βραχυπρόθεσµων επιτοκίων χορηγήσεων των τραπεζών και του τριµηνιαίου επιτοκίου της αγοράς χρήµατος για δάνεια τόσο µικρού όσο και µεγάλου ύψους προς µη χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις διαµορφώθηκε στο χαµηλότερο επίπεδο από την έναρξη της στατιστικής σειράς των επιτοκίων χορηγήσεων των ΝΧΙ το Οι διαφορές µεταξύ των πιο µακροπρόθεσµων επιτοκίων των τραπεζικών χορηγήσεων και των αποδόσεων των κρατικών οµολόγων διατηρήθηκαν ελαφρά χαµηλότερες από τις αντίστοιχες µέσες τιµές που παρατηρούνται για τα δάνεια µικρού ύψους από το 2003, ενώ οι διαφορές των πιο µακροπρόθεσµων επιτοκίων των τραπεζικών χορηγήσεων το γ τρίµηνο του 2007 για δάνεια µεγάλου µεγέθους διαµορφώθηκαν σε επίπεδα υψηλότερα από τους µέσους όρους που παρατηρούνται από το εκέµβριος 2007

53 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ Νοµισµατικές και χρηµατοπιστωτικές εξελίξεις ιάγραµµα 28 ιαφορές αποδόσεων εταιρικών οµολόγων (µονάδες βάσης, µηνιαίοι µέσοι όροι) Πηγές: Thomson Financial Datastream και υπολογισµοί της. Σηµείωση: Οι διαφορές αποδόσεων των εταιρικών οµολόγων υπολογίζονται έναντι των αποδόσεων των κρατικών οµολόγων κατηγορίας ΑΑΑ. Όσον αφορά τις εξελίξεις στην άντληση δανειακών κεφαλαίων από την αγορά, το πραγµατικό κόστος άντλησης δανειακών κεφαλαίων από την αγορά επίσης αυξήθηκε σηµαντικά το γ τρίµηνο του 2007, κατά 20 µονάδες βάσης περίπου από τον Ιούνιο έως το Σεπτέµβριο. Στο πλαίσιο της πτώσης των αποδόσεων των κρατικών οµολόγων, η αύξηση του πραγµατικού κόστους της άντλησης δανειακών κεφαλαίων µέσω της αγοράς προκάλεσε σηµαντική διεύρυνση των διαφορών αποδόσεων µεταξύ των κρατικών οµολόγων και των οµολόγων που εκδίδουν επιχειρήσεις εκτός του χρηµατοπιστωτικού τοµέα από τον Ιούνιο έως το Σεπτέµβριο, γεγονός που αντικατοπτρίζει την επαναξιολόγηση των κινδύνων στο πλαίσιο των εντάσεων στις χρηµατοπιστωτικές αγορές (βλ. ιάγραµµα 28). Παράλληλα, το ίδιο χρονικό διάστηµα η διαφορά αυξήθηκε λιγότερο όσον αφορά τα οµόλογα επιχειρήσεων που δεν ανήκουν στο χρηµατοπιστωτικό τοµέα από ό,τι για τα οµόλογα επιχειρήσεων του χρη- µατοπιστωτικού τοµέα, κάτι που γίνεται ιδιαίτερα εµφανές όταν συγκριθούν οµόλογα µη χρη- µατοπιστωτικών επιχειρήσεων χαµηλής αξιολόγησης µε οµόλογα χρηµατοπιστωτικών επιχειρήσεων. Το Νοέµβριο, το πραγµατικό κόστος της άντλησης δανειακών κεφαλαίων µέσω της αγοράς διαµορφώθηκε γενικά στο επίπεδο του Σεπτεµβρίου. Το πραγµατικό κόστος χρηµατοδότησης µέσω της έκδοσης εισηγµένων µετοχών των µη χρηµατοπιστωτικών επιχειρήσεων αυξήθηκε ελαφρά το γ τρίµηνο του Ως εκ τούτου, ενώ εξακολουθεί να υπάρχει µεγάλη διαφορά ανάµεσα στο πραγµατικό κόστος χρηµατοδότησης µέσω της έκδοσης εισηγµένων µετοχών και το πραγµατικό κόστος της άντλησης δανειακών κεφαλαίων µέσω της αγοράς, η εν λόγω διαφορά υποχώρησε στο χαµηλότερο επίπεδο από το α τρίµηνο του Παράλληλα, λόγω των εξελίξεων στη χρηµατιστηριακή αγορά, το πραγµατικό κόστος χρηµατοδότησης µέσω της έκδοσης εισηγµένων µετοχών αυξήθηκε σηµαντικά το Νοέµβριο, ενώ είχε υποχωρήσει τον Οκτώβριο. ΡΟΕΣ ΧΡΗΜΑΤΟ ΟΤΗΣΗΣ Σύµφωνα µε τα συνολικά στοιχεία από τις οικονοµικές καταστάσεις των επιχειρήσεων, η κερδοφορία των εισηγµένων µη χρηµατοπιστωτικών επιχειρήσεων της ζώνης του ευρώ, όπως µετρείται µε βάση το λόγο των καθαρών εσόδων προς τις πωλήσεις, υποχώρησε κάπως το γ τρίµηνο του 2007, ωστόσο διατηρήθηκε σε υψηλό επίπεδο (βλ. ιάγραµµα 29). Η υποχώρηση φαίνεται ότι σχετίζεται κυρίως µε την αυξηµένη επιβάρυνση των µη χρηµατοπιστωτικών επιχειρήσεων από την πληρωµή τόκων, που οφείλεται τόσο στην άνοδο του χρέους όσο και στην αύξηση των επιτοκίων, ενώ ο λόγος των λειτουργικών δαπανών προς τις πωλήσεις συνέχισε να υποχωρεί. Σε αντίθεση µε το λόγο των καθαρών εσόδων προς τις πωλήσεις, ο λόγος των λειτουργικών εσόδων προς τις πωλήσεις των επιχειρήσεων που δεν ανήκουν στο χρηµατοπιστωτικό τοµέα αυξήθηκε ακόµη περισσότερο το γ τρίµηνο του Όσον αφορά τις εξελίξεις κατά τοµέα, ο λόγος των καθαρών εσόδων προς τις πωλήσεις για τις εισηγµένες επιχειρήσεις που δεν ανήκουν στο χρηµατοπιστωτικό τοµέα εκέµβριος

54 ιάγραµµα 29 Λόγος κερδών εισηγµένων µη χρηµατοπιστωτικών επιχειρήσεων της ζώνης του ευρώ (λόγος καθαρών εσόδων προς καθαρές πωλήσεις, τριµηνιαία στοιχεία) ιάγραµµα 30 Ανάλυση του πραγµατικού ετήσιου ρυθµού αύξησης της χρηµατοδότησης των µη χρηµατοπιστωτικών επιχειρήσεων (ετήσιες εκατοστιαίες µεταβολές) Πηγές: Thomson Datastream και υπολογισµοί της. Πηγή:. Σηµείωση: Ως πραγµατικός ετήσιος ρυθµός αύξησης νοείται η διαφορά µεταξύ του ετήσιου ρυθµού αύξησης και του αποπληθωριστή του ΑΕΠ. υποχώρησε στους περισσότερους τοµείς της οικονοµίας το γ τρίµηνο. Αντίθετα, οι εξελίξεις κατά τοµέα όσον αφορά το λόγο των λειτουργικών εσόδων προς τις πωλήσεις ήταν µάλλον αντιφατικές. Ενδεχοµένως, η επιδείνωση των προοπτικών για την αγορά κατοικιών άσκησε αρνητική επίδραση στην κερδοφορία του τοµέα των κατασκευών. Οι δείκτες κερδοφορίας βάσει της χρηµατιστηριακής αγοράς έδειξαν επίσης κάποια συγκράτηση από την αρχή του γ τριµήνου του 2007 (βλ. ιάγραµµα 26 στην Ενότητα 2.5). Παράλληλα, η εταιρική κερδοφορία διατηρήθηκε σε σχετικώς υψηλά επίπεδα έως το Νοέµβριο του Αυτή η συγκράτηση αντανακλά ενδεχοµένως την ανησυχία των συµµετεχόντων στην αγορά, αφενός για την αύξηση των καθοδικών κινδύνων για την οικονοµική ανάπτυξη λόγω των εντάσεων στις χρη- µατοπιστωτικές αγορές, καθώς και για την επιβράδυνση της οικονοµικής δραστηριότητας στις ΗΠΑ και τις πιθανές συνέπειές της στην οικονοµική ανάπτυξη διεθνώς και αφετέρου για την αύξηση των τιµών των βασικών εµπορευµάτων και την ανατίµηση της συναλλαγµατικής ισοτιµίας του ευρώ. Η πραγµατική αύξηση των εταιρικών κερδών ανά µετοχή διατηρήθηκε γενικά σταθερή το γ τρίµηνο του 2007, αλλά στη συνέχεια περιορίστηκε κάπως. Τα αναµενόµενα κέρδη των επιχειρήσεων ανά µετοχή ένα έτος µετά, αλλά και σε µεγαλύτερους χρονικούς ορίζοντες, υποχώρησαν κάπως στη διάρκεια του γ τριµήνου, αλλά στη συνέχεια σταθεροποιήθηκαν. Παρόλο που επικράτησαν γενικά ευνοϊκές συνθήκες αναφορικά µε την εταιρική κερδοφορία, οι µη χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις αύξησαν περαιτέρω την εξωτερική χρηµατοδότηση το γ τρί- µηνο, ώστε να χρηµατοδοτήσουν τις επενδύσεις πάγιου κεφαλαίου και τις χρηµατοοικονοµικές επενδύσεις τους. Ο πραγµατικός ετήσιος ρυθµός αύξησης της χρηµατοδότησης των µη χρηµατοπιστωτικών επιχειρήσεων (που περιελάµβανε τα δάνεια των ΝΧΙ, την έκδοση χρεογράφων και τις εισηγ- 54 εκέµβριος 2007

55 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ Νοµισµατικές και χρηµατοπιστωτικές εξελίξεις µένες µετοχές) επιταχύνθηκε σε 5,0%, από 4,7% το β τρίµηνο (βλ. ιάγραµµα 30). Πιο συγκεκριµένα, αυξήθηκε περαιτέρω η συµβολή της ισχυρότερης συνιστώσας, της χρηµατοδότησης µέσω δανείων. Ενώ η συµβολή της χρηµατοδότησης µέσω της έκδοσης χρεογράφων παρέµεινε αµετάβλητη το γ τρίµηνο, η έκδοση εισηγµένων µετοχών ανέκαµψε κάπως σε σύγκριση µε το β τρίµηνο, αν και, από µια πιο µακροπρόθεσµη προοπτική, διατηρήθηκε υποτονική. Από µια ευρύτερη θεώρηση, και εάν συµπεριληφθούν, ιδίως, οι µη εισηγµένες µετοχές, τα αποθεµατικά των ταµείων συντάξεων και άλλοι πληρωτέοι λογαριασµοί, ο ετήσιος ρυθµός αύξησης της χρηµατοδότησης των µη χρη- µατοπιστωτικών επιχειρήσεων διαµορφώθηκε σε 5,1% το β τρίµηνο του 2007, από 4,9% το α τρί- µηνο. Ο ετήσιος ρυθµός αύξησης των δανείων των ΝΧΙ προς τις µη χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις διατηρήθηκε σε υψηλό επίπεδο (13,9%) τον Οκτώβριο, δηλ. παρέµεινε γενικά αµετάβλητος σε σύγκριση µε το Σεπτέµβριο, αλλά υποχώρησε ελαφρά έναντι της κορυφαίας τιµής 14,2% που σηµειώθηκε τον Αύγουστο (βλ. Πίνακα 5). Οι ρυθµοί αύξησης του Σεπτεµβρίου και του Οκτωβρίου ήταν υψηλότεροι από την προηγούµενη κορύφωση (12%) που είχε σηµειωθεί το γ τρίµηνο του 2000, όταν ο ρυθµός ανόδου των δανείων προς τις µη χρηµατοπιστωτικές επιχειρησεις ήταν ιδιαίτερα υψηλός στο πλαίσιο της έντονης δραστηριότητας συγχωνεύσεων και εξαγορών (Σ&Ε), και προσέγγι- Πίνακας 5 Χρηµατοδότηση µη χρηµατοπιστωτικών επιχειρήσεων Ετήσιοι ρυθµοί αύξησης (εκατοστιαίες µεταβολές, τέλος τριµήνου) γ τρ. δ τρ. α τρ γ τρ Οκτ άνεια ΝΧΙ 12,8 13,1 12,6 13,3 14,0 13,9 έως ενός έτους 10,3 9,7 9,9 11,1 13,0 11,8 άνω του ενός και έως 5 έτη 20,4 20,8 18,7 20,1 19,9 20,7 άνω των 5 ετών 11,6 12,5 12,1 12,2 12,4 12,7 Εκδοθέντα χρεόγραφα 3,9 5,4 5,7 8,2 8,3 - βραχυπρόθεσµα -3,3 3,7 7,9 18,5 21,2 - µακροπρόθεσµα, εκ των οποίων: 1) 5,3 5,7 5,3 6,3 5,9 - σταθερού επιτοκίου 1,0 2,2 3,2 3,9 3,9 - κυµαινόµενου επιτοκίου 28,5 25,6 20,5 19,7 18,6 - Εισηγµένες µετοχές 1,0 0,8 0,9 1,3 1,3 - Υπόµνηση 2) Συνολική χρηµατοδότηση 6,3 6,0 6,2 6,2 6,6 - άνεια προς µη χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις 9,8 10,2 10,3 10,3 10,3 - Τεχνικά αποθεµατικά ασφαλιστικών εταιριών 3) 4,4 4,4 4,6 3,9 3,5 - Πηγές:, Eurostat και υπολογισµοί της. Σηµείωση: Τα στοιχεία του πίνακα αυτού (εξαιρουµένης της υπόµνησης) προέρχονται από τις νοµισµατικές και τραπεζικές στατιστικές και τις στατιστικές για την έκδοση τίτλων. Μικρές διαφορές µε τα στοιχεία των λογιστικών καταστάσεων οφείλονται κυρίως σε διαφορές των µεθόδων αποτίµησης. 1) Το άθροισµα των χρεογράφων σταθερού και των χρεογράφων κυµαινόµενου επιτοκίου µπορεί να µη συµφωνεί µε το σύνολο των µακροπρόθεσµων χρεογράφων, επειδή τα µακροπρόθεσµα χρεόγραφα µε µηδενικό τοκοµερίδιο, τα οποία ενσωµατώνουν επιδράσεις λόγω αποτίµησης, δεν εµφανίζονται χωριστά στον πίνακα. 2) Τα στοιχεία προέρχονται από τους τριµηνιαίους λογαριασµούς του τοµέα για την Ευρώπη. Η συνολική χρηµατοδότηση των µη χρη- µατοπιστωτικών επιχειρήσεων περιλαµβάνει δάνεια, εκδοθέντα χρεόγραφα, µετοχές και λοιπές συµµετοχές, τεχνικά αποθεµατικά ασφαλιστικών εταιριών, λοιπούς πληρωτέους λογαριασµούς και χρηµατοπιστωτικά παράγωγα. Τα δάνεια προς τις µη χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις αποτελούνται από τα δάνεια που έχουν χορηγηθεί από τα ΝΧΙ και τις λοιπές χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις. Τα στοιχεία για το τελευταίο τρίµηνο υπολογίζονται κατ εκτίµηση βάσει νοµισµατικών και τραπεζικών στατιστικών στοιχείων και στατιστικών στοιχείων για την έκδοση τίτλων. 3) Περιλαµβάνονται τα αποθεµατικά των ταµείων συντάξεων. εκέµβριος

56 ζαν την κορυφαία τιµή (14,0%) του α τριµήνου του Ως εκ τούτου, έως το γ τρίµηνο του 2007 και µε βάση τα συµβατικά στοιχεία, δεν παρατηρήθηκαν ενδείξεις επιβράδυνσης του ρυθµού αύξησης των δανείων προς τις µη χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις µετά από τις εντάσεις στις χρηµατοπιστωτικές αγορές. Αυτό έρχεται σε αντίθεση µε τις ενδείξεις από την έρευνα του Οκτωβρίου του 2007 για τις τραπεζικές χορηγήσεις στη ζώνη του ευρώ, οι οποίες υποδεικνύουν ότι εφαρµόζονται αυστηρότερα πιστοδοτικά κριτήρια, ιδίως όσον αφορά τα δάνεια προς µεγάλες επιχειρήσεις, ενώ παρατηρείται πτώση της καθαρής ζήτησης για δάνεια. Η διατήρηση της αύξησης των δανείων των ΝΧΙ σε υψηλά επίπεδα το γ τρίµηνο µπορεί να εξηγηθεί µε διάφορους τρόπους. Η δυσκολία πώλησης δανείων στη δευτερογενή αγορά δανείων λόγω των εντάσεων στις χρηµατοπιστωτικές αγορές και, πιθανώς, κάποια µείωση της δραστηριότητας τιτλοποίησης οδήγησαν ενδεχοµένως σε αύξηση της διάρκειας των δανείων ή σε καθορισµό πιστωτικών ορίων, αυξάνοντας έτσι τη ζήτηση για δάνεια, καθώς οι τράπεζες ενδέχεται να µην κατάφεραν να διαγράψουν τα δάνεια αυτού του είδους από τους ισολογισµούς τους. Παράλληλα όµως, οι διαθέσιµες πληροφορίες σχετικά µε τη δραστηριότητα τιτλοποίησης υποδηλώνουν ότι οι τράπεζες κατάφεραν γενικά να διατηρήσουν τα προγράµµατα τιτλοποίησης, αν και σε χαµηλότερο επίπεδο. Σε αντίθεση µε το ρυθµό αύξησης των δανείων, που διατηρήθηκε ιδιαίτερα έντονος, ο ετήσιος ρυθ- µός αύξησης των χρεογράφων που εκδόθηκαν από µη χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις υποχώρησε σε 8,3% από τον Ιούλιο έως το Σεπτέµβριο. Αυτή η πτώση αντανακλάται επίσης στη µείωση του τριµηνιαίου, ανηγµένου σε ετήσια βάση, εποχικά διορθωµένου ρυθµού αύξησης. Τόσο ο ετήσιος ρυθµός ανόδου των βραχυπρόθεσµων χρεογράφων, ο οποίος ωστόσο ξεκίνησε από υψηλά επίπεδα, όσο και ο ετήσιος ρυθµός αύξησης των µακροπρόθεσµων χρεογράφων υποχώρησαν στη διάρκεια αυτής της περιόδου σε 21,2% και 5,9%, αντίστοιχα, το Σεπτέµβριο. Αυτό το γεγονός µπορεί να σχετίζεται µε την άνοδο των διαφορών αποδόσεων των εταιρικών οµολόγων. Ο ετήσιος ρυθµός αύξησης των χρεογράφων που εκδίδονται από µη νοµισµατικές επιχειρήσεις του χρηµατοπιστωτικού τοµέα επίσης υποχώρησε κάπως το γ τρίµηνο, αλλά διατηρήθηκε σε υψηλό επίπεδο (27,6%) το Σεπτέµβριο. Σε αντίθεση µε τις εξελίξεις όσον αφορά τις επιχειρήσεις που δεν ανήκουν στο χρη- µατοπιστωτικό τοµέα, ο τριµηνιαίος, ανηγµένος σε ετήσια βάση, εποχικά διορθωµένος ρυθµός ανόδου της συνολικής έκδοσης χρεογράφων από µη νοµισµατικές επιχειρήσεις του χρηµατοπιστωτικού τοµέα δεν µεταβλήθηκε παρά ελάχιστα. Παράλληλα, ο τριµηνιαίος, ανηγµένος σε ετήσια βάση, εποχικά διορθωµένος ρυθµός µεταβολής των βραχυπρόθεσµων χρεογράφων που εκδόθηκαν από τον εν λόγω τοµέα ήταν έντονα αρνητικός από τον Ιούνιο έως τον Αύγουστο. Η υποτονική καθαρή εκδοτική δραστηριότητα σχετίζεται ενδεχοµένως µε τις εντάσεις στις χρηµατοπιστωτικές αγορές, που προκάλεσαν δυσκολίες στην έκδοση χρεογράφων, ιδίως στο τµήµα της αγοράς χρεογράφων που αφορά τις µικρότερες διάρκειες. Ο ετήσιος ρυθµός ανόδου των εισηγµένων µετοχών που εκδόθηκαν από µη χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις το γ τρίµηνο του 2007 διατηρήθηκε αµετάβλητος στο 1,3% σε σύγκριση µε το β τρίµηνο, αν και υποχώρησε ελαφρά τον Αύγουστο και το Σεπτέµβριο σε σύγκριση µε τον Ιούλιο. Η καθαρή έκδοση εισηγµένων µετοχών από επιχειρήσεις που δεν ανήκουν στο χρηµατοπιστωτικό τοµέα ήταν αρνητική τον Αύγουστο και το Σεπτέµβριο, λόγω των σχετικά υποτονικών ακαθάριστων εκδόσεων, καθώς και των εκτεταµένων εξαγορών, που υποδεικνύουν ενδεχοµένως την επαναγορά µετοχών. Σε αντίθεση µε τη σχετικά υποτονική έκδοση εισηγµένων µετοχών, ο ετήσιος ρυθµός ανόδου των µη εισηγµένων µετοχών που εκδόθηκαν από επιχειρήσεις που δεν ανήκουν στο χρηµατοπιστωτικό τοµέα της ζώνης του ευρώ διαµορφώθηκε σε 2,4% το β τρίµηνο, σύµφωνα µε πληροφορίες που βασίζονται στους λογαριασµούς της ζώνης του ευρώ έως το β τρίµηνο του εδοµένου ότι το υπόλοιπο είναι επίσης υψηλότερο από ό,τι εκείνο των εισηγµένων µετοχών, οι µη εισηγµένες µετοχές συνέβαλαν περισσότερο στην εξωτερική χρηµατοδότηση των επιχειρήσεων που δεν ανήκουν στο χρηµατοπιστωτικό τοµέα. 56 εκέµβριος 2007

57 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ Νοµισµατικές και χρηµατοπιστωτικές εξελίξεις ιάγραµµα 31 Αποταµίευση, χρηµατοδότηση και επενδύσεις των µη χρηµατοπιστωτικών επιχειρήσεων (κινητά αθροίσµατα τεσσάρων τριµήνων, ποσοστά % του ΑΕΠ) ιάγραµµα 32 Αύξηση δανείων και παράγοντες που συµβάλλουν στη ζήτηση δανείων από µη χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις (ετήσιες εκατοστιαίες µεταβολές, καθαρά ποσοστά %) (δεξιά κλίμακα) Πηγή: Λογαριασµοί της ζώνης του ευρώ. Σηµειώσεις: Το χρέος περιλαµβάνει τα δάνεια, τα χρεόγραφα και τα αποθεµατικά των ταµείων συντάξεων. Η κατηγορία λοιπά περιλαµβάνει χρηµατοπιστωτικά παράγωγα, άλλους πληρωτέους/εισπρακτέους λογαριασµούς και προσαρµογές. Πηγή:. Σηµείωση: Τα καθαρά ποσοστά αναφέρονται στη διαφορά µεταξύ του ποσοστού των τραπεζών που δηλώνουν ότι ο εν λόγω παράγοντας συνέβαλε στην αυστηροποίηση των πιστοδοτικών κριτηρίων και εκείνων που δηλώνουν ότι συνέβαλε σε χαλάρωση. Βλ. επίσης την έρευνα για τις τραπεζικές χορηγήσεις του Οκτωβρίου του Η εύρωστη εξέλιξη της κερδοφορίας τα τελευταία έτη και η σηµαντική ζήτηση για χρηµατοδότηση µέσω χρέους, εάν θεωρηθεί ως εξωτερική χρηµατοδότηση, χρησιµοποιήθηκαν από τις επιχειρήσεις που δεν ανήκουν στο χρηµατοπιστωτικό τοµέα σε µεγάλο βαθµό για ακαθάριστες επενδύσεις πάγιου κεφαλαίου και για χρηµατοοικονοµικές επενδύσεις (βλ. ιάγραµµα 31). Τόσο οι επενδύσεις κεφαλαίου όσο και οι χρηµατοοικονοµικές επενδύσεις αυξήθηκαν σε σχέση µε το ΑΕΠ από το 2004 έως το πρώτο εξάµηνο του Τα αποτελέσµατα της έρευνας για τις τραπεζικές χορηγήσεις όσον αφορά τους παράγοντες που συµβάλλουν στη ζήτηση δανείων από τις µη χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις επιβεβαιώνουν ότι οι εν λόγω επιχειρήσεις χρησιµοποίησαν τους πόρους τους κυρίως γι αυτούς τους σκοπούς έως το β τρίµηνο του 2007 (βλ. ιάγραµµα 32). Συγκεκριµένα, η δραστηριότητα συγχωνεύσεων και εξαγορών και η αναδιάρθρωση των επιχειρήσεων αναφέρονται ως σηµαντικοί παράγοντες που συνέβαλαν στη ζήτηση δανείων από τις επιχειρήσεις έως το β τρίµηνο του Ωστόσο, τα αποτελέσµατα της έρευνας για τις τραπεζικές χορηγήσεις το γ τρίµηνο του 2007 δείχνουν κατακόρυφη πτώση της συµβολής τόσο της δραστηριότητας συγχωνεύσεων και εξαγορών όσο και της αναδιάρθωσης των επιχειρήσεων στη ζήτηση δανείων από επιχειρήσεις, γεγονός που σχετίζεται πιθανώς µε τις επιδράσεις της πρόσφατης χρηµατοπιστωτικής αναταραχής. ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΣΗ Η υψηλή ζήτηση χρηµατοδότησης µέσω χρέους από τις επιχειρήσεις που δεν ανήκουν στο χρηµατοπιστωτικό τοµέα οδήγησε σε περαιτέρω άνοδο των λόγων του χρέους προς το ΑΕΠ και του χρέους προς το ακαθάριστο λειτουργικό πλεόνασµα των επιχειρήσεων που δεν ανήκουν στο χρηµα- εκέµβριος

58 τοπιστωτικό τοµέα το γ τρίµηνο του 2007, σε 76% και περίπου σε 380%, αντίστοιχα (βλ. ιάγραµµα 33). 8 Σε συνδυασµό µε την άνοδο των επιτοκίων, η αύξηση του χρέους προκάλεσε άνοδο της επιβάρυνσης για την πληρωµή τόκων από την πλευρά των επιχειρήσεων που δεν ανήκουν στο χρηµατοπιστωτικό τοµέα από το. Σε αντίθεση µε τους λόγους του χρέους προς το εισόδηµα, ο λόγος του χρέους προς τα χρηµατοοικονοµικά περιουσιακά στοιχεία των µη χρη- µατοπιστωτικών επιχειρήσεων διατηρήθηκε σταθερός το πρώτο εξάµηνο του 2007, αφού εµφάνιζε πτωτική τάση από το α τρίµηνο του Αυτή η µείωση αντανακλά τη σηµαντική άνοδο των χρηµατοοικονοµικών επενδύσεων από επιχειρήσεις που δεν ανήκουν στο χρηµατοπιστωτικό τοµέα αυτό το διάστηµα. ιάγραµµα 33 Λόγος χρέους του τοµέα των µη χρηµατοπιστωτικών επιχειρήσεων (ποσοστά %) Συνολικά, η διατήρηση σε υψηλά επίπεδα του ρυθµού ανόδου της χρηµατοδότησης µέσω δανείων των επιχειρήσεων που δεν ανήκουν στο χρηµατοπιστωτικό τοµέα υποδεικνύει προφανώς ότι οι εν λόγω επιχειρήσεις εξακολουθούν να έχουν σχετικά εύκολη πρόσβαση σε εξωτερική χρηµατοδότηση. Παράλληλα, τα αποτελέσµατα Πηγές:, Eurostat και υπολογισµοί της. Σηµειώσεις: Τα στοιχεία για το χρέος προέρχονται από τις στατιστικές των τριµηνιαίων ισοζυγίων των επιχειρήσεων του τοµέα και περιλαµβάνουν δάνεια (πλην δανείων από µια µη χρηµατοπιστωτική επιχείρηση της ζώνης του ευρώ προς άλλη), εκδοθέντα χρεόγραφα και αποθεµατικά ταµείων συντάξεων. Τα στοιχεία του τελευταίου τριµήνου αποτελούν εκτιµήσεις. αναφορικά µε την εφαρµογή αυστηρότερων πιστοδοτικών κριτηρίων για τις επιχειρήσεις και η περαιτέρω άνοδος του κόστους της εξωτερικής χρηµατοδότησης για τις µη χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις το γ τρίµηνο του 2007 υποδεικνύουν επιδείνωση ώς ένα βαθµό των συνθηκών χρηµατοδότησης για τις εν λόγω επιχειρήσεις στη ζώνη του ευρώ. Όσον αφορά τη συνολική χρηµατοοικονοµική θέση των µη χρηµατοπιστωτικών επιχειρήσεων στη ζώνη του ευρώ, οι λόγοι του χρέους προς το εισόδηµα αυξήθηκαν περαιτέρω το γ τρίµηνο, αλλά η κερδοφορία διατηρήθηκε σε υψηλό επίπεδο, παρά την πρόσφατη συγκράτηση. 2.7 ΧΡΗΜΑΤΟ ΟΤΗΣΗ ΚΑΙ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΣΗ ΤΟΥ ΤΟΜΕΑ ΤΩΝ ΝΟΙΚΟΚΥΡΙΩΝ Το γ τρίµηνο οι συνθήκες χρηµατοδότησης για δάνεια προς νοικοκυριά έγιναν και πάλι κάπως πιο αυστηρές. Η εξέλιξη αυτή συνδέεται κυρίως µε παράγοντες που δεν σχετίζονται µε τα επιτόκια, ενώ τα επιτόκια χορηγήσεων των ΝΧΙ παρουσίασαν µόνο συγκρατηµένη αύξηση. Η χρηµατοπιστωτική αναταραχή των τελευταίων µηνών φαίνεται ότι, έως τώρα, άσκησε περιορισµένη επίδραση στα επιτόκια χορηγήσεων των ΝΧΙ προς τα νοικοκυριά, ενώ η χρηµατοδότηση των νοικοκυριών από τα ΝΧΙ τους τελευταίους µήνες δεν παρουσιάζει σηµαντική επιβράδυνση. Η δυναµική δανεισµού των νοικοκυριών σταθεροποιήθηκε τον Οκτώβριο, µετά από περαιτέρω υποχώρηση το γ τρίµηνο. Έτσι, η άνοδος που παρουσίασε η δανειακή επιβάρυνση των νοικοκυριών εξισορροπήθηκε κάπως το γ τρίµηνο του Τα στοιχεία για το χρέος έχουν αναθεωρηθεί ελαφρά προς τα πάνω λογω της συµπερίληψης στον ορισµό του χρέους των δανείων προς τις µη χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις που χορηγούνται από το ηµόσιο και µη κατοίκους της ζώνης του ευρώ. Τα τριµηνιαία στοιχεία για τα δάνεια προς µη χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις τα οποία χορηγούνται από το ηµόσιο, µη χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις και µη κατοίκους έγιναν διαθέσιµα µε τη δηµοσίευση των µη ενοποιηµένων τριµηνιαίων λογαριασµών της ζώνης του ευρώ. εν συµπεριλαµβάνεται στον ορισµό του χρέους η εκτίµηση για τα δάνεια µεταξύ µη χρηµατοπιστωτικών επιχειρήσεων της ζώνης του ευρώ, επειδή τα εν λόγω δάνεια χορηγούνται κυρίως µεταξύ επιχειρήσεων οι οποίες έχουν µεταξύ τους κεφαλαιακό δεσµό. 58 εκέµβριος 2007

59 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ Νοµισµατικές και χρηµατοπιστωτικές εξελίξεις ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΧΡΗΜΑΤΟ ΟΤΗΣΗΣ Οι στατιστικές για τα επιτόκια των ΝΧΙ και η έρευνα του Οκτωβρίου του 2007 για τις τραπεζικές χορηγήσεις 9 υποδεικνύουν αυστηρότερες συνθήκες χρηµατοδότησης το γ τρίµηνο του 2007, αν και σε επίπεδα που εξακολουθούν να θεωρούνται ευνοϊκά µε βάση τα ιστορικά πρότυπα. ιάγραµµα 34 Επιτόκια ΝΧΙ επί δανείων προς νοικοκυριά για αγορά κατοικίας (ποσοστά % ετησίως, µη περιλαµβανοµένων των επιβαρύνσεων, επιτόκια νέων εργασιών, σταθµισµένα στοιχεία 1) ) Τα επιτόκια των ΝΧΙ επί δανείων για αγορά κατοικίας αυξήθηκαν περαιτέρω το γ τρίµηνο, αναλόγως µε την αρχική περίοδο σταθερού επιτοκίου, κατά 15 έως 24 µονάδες βάσης σε σύγκριση µε το µέσο όρο για το β τρίµηνο (βλ. ιάγραµµα 34). Η άνοδος των επιτοκίων για τα δάνεια µε µικρή περίοδο σταθερού επιτοκίου ήταν εντονότερη από ό,τι εκείνη των επιτοκίων για τα δάνεια µε µεγάλη περίοδο σταθερού επιτοκίου. Ως εκ τούτου, έγινε πιο έντονη η αντεστραµµένη διάρθρωση των επιτοκίων χορηγήσεων από πλευράς διάρκειας για την αγορά κατοικίας. Το Σεπτέµβριο η διαφορά µεταξύ του επιτοκίου για τα δάνεια µε αρχική περίοδο σταθερού επιτοκίου έως ένα έτος και του επιτοκίου για τα δάνεια σταθερού επιτοκίου άνω των δέκα ετών διαµορφώθηκε σε 24 µονάδες βάσης. Παρόµοια εικόνα παρουσιάζουν τα επιτόκια χορηγήσεων των ΝΧΙ που αφορούν την καταναλωτική πίστη, καθώς οι αυξήσεις που σηµείωσαν τα βραχυπρόθεσµα επιτόκια δανεισµού το γ τρίµηνο ήταν, κατά µέσο όρο, εντονότερες Πηγή:. 1) Για την περίοδο από το εκέµβριο του 2003 και εξής, τα επιτόκια των ΝΧΙ σταθµίζονται µε βάση τον κινητό µέσο όρο 12 µηνών του όγκου των νέων εργασιών σε κάθε χώρα. Για την περίοδο Ιανουαρίου-Νοεµβρίου 2003, η στάθµιση βασίζεται στο µέσο όρο του όγκου των νέων εργασιών το Περισσότερες λεπτοµέρειες βλ. στο Πλαίσιο µε τίτλο Ανάλυση των επιτοκίων των ΝΧΙ της ζώνης του ευρώ στο τεύχος Αυγούστου 2004 του Μηνιαίου ελτίου της. από ό,τι εκείνες που παρουσίασαν τα επιτόκια χορηγήσεων µε µεγαλύτερη αρχική περίοδο σταθερού επιτοκίου. Συγκεκριµένα, το επιτόκιο των καταναλωτικών δανείων σταθερού επιτοκίου έως ένα έτος αυξήθηκε κατά 34 µονάδες βάσης σε σύγκριση µε το µέσο όρο του β τριµήνου, ενώ το επιτόκιο δανείων µε αρχική περίοδο σταθερού επιτοκίου άνω των δέκα ετών αυξήθηκε κατά µόλις 6 µονάδες βάσης. Το Σεπτέµβριο, η διάρθρωση των επιτοκίων χορηγήσεων από πλευράς διάρκειας όσον αφορά την καταναλωτική πίστη επίσης αντιστράφηκε, καθώς η διαφορά µεταξύ του επιτοκίου χορηγήσεων µε αρχική περιοδο καθορισµού έως ένα έτος και του επιτοκίου επί δανείων µε αρχική περίοδο καθορισµού άνω των πέντε ετών διαµορφώθηκε σε 10 µονάδες βάσης. Οι διαφορές µεταξύ των επιτοκίων χορηγήσεων των ΝΧΙ και των επιτοκίων της αγοράς µε συγκρίσιµη διάρκεια αυξήθηκαν κάπως το γ τρίµηνο του 2007 σε σύγκριση µε το β τρίµηνο. Όσον αφορά τα επιτόκια επί δανείων για την αγορά κατοικίας, η αύξηση της διαφοράς έγινε εντονότερη λόγω του περιορισµού της απόδοσης των διετών κρατικών οµολόγων. Η διαφορά του επιτοκίου των καταναλωτικών δανείων επίσης αυξήθηκε κάπως, καθώς η άνοδος του µέσου επιτοκίου δανεισµού, όσον 9 Βλ. Πλαίσιο 2 µε τίτλο Τα αποτελέσµατα της έρευνας του Οκτωβρίου του 2007 για τις τραπεζικές χορηγήσεις στο τεύχος Οκτωβρίου 2007 του Μηνιαίου ελτίου. εκέµβριος

60 αφορά την καταναλωτική πίστη, ήταν κάπως εντονότερη από ό,τι η άνοδος του επιτοκίου 12 µηνών της αγοράς χρήµατος. Στην έρευνα του Οκτωβρίου του 2007 για τις τραπεζικές χορηγήσεις, οι τράπεζες ανέφερεαν συνολικά την εφαρµογή αυστηρότερων πιστοδοτικών κριτηρίων όσον αφορά την έγκριση δανείων προς νοικοκυριά για την αγορά κατοικίας. Η εξέλιξη αυτή ακολούθησε µετά την γενική χαλάρωση που είχε παρατηρηθεί τα προηγούµενα τρίµηνα. Σύµφωνα µε τις τράπεζες, η εφαρµογή αυστηρότερων κριτηρίων πραγ- µατοποιήθηκε µέσω παραγόντων που δεν σχετίζονται µε τα επιτόκια, όπως η προσαρµογή των λόγων του δανείου προς την αξία και οι υψηλότερες απαιτήσεις για ασφάλεια. Το γεγονός αυτό συνάδει µε τις συγκρατηµένες µόνο αυξήσεις που παρατηρούνται στα δάνεια των ΝΧΙ το γ τρίµηνο. Όσον αφορά την καταναλωτική πίστη, το ποσοστό των τραπεζών που αναφέρουν χαλάρωση των πιστοδοτικών κριτηρίων διατηρήθηκε σε µεγάλο βαθµό αµετάβλητο σε σύγκριση µε το προηγούµενο τρίµηνο. ΡΟΕΣ ΧΡΗΜΑΤΟ ΟΤΗΣΗΣ Ο ετήσιος ρυθµός αύξησης του συνόλου των δανείων προς τον τοµέα των νοικοκυριών της ιάγραµµα 35 δανείων προς νοικοκυριά (ετήσιες εκατοστιαίες µεταβολές, συµβολή σε εκατοστιαίες µονάδες, τέλος τριµήνου) Πηγή:. Σηµείωση: Το σύνολο των δανείων αποτελείται από τα δάνεια προς νοικοκυριά από όλους τους θεσµικούς φορείς συµπεριλαµβανοµένου του υπόλοιπου κόσµου. Για το γ τρίµηνο του 2007 το σύνολο των δανείων υπολογίστηκε βάσει των συναλλαγών που καταγράφηκαν στις νοµισµατικές και τραπεζικές στατιστικές. Πληροφορίες για τις διαφορές ως προς τον υπολογισµό των ρυθ- µών αύξησης µεταξύ δανείων των ΝΧΙ και συνόλου των δανείων βλ. στις σχετικές τεχνικές σηµειώσεις. ζώνης του ευρώ υποχώρησε σε 7,6% το β τρίµηνο του 2007 (η πιο πρόσφατη περίοδος για την οποία υπάρχουν διαθέσιµα στοιχεία από τους τριµηνιαίους λογαριασµούς κατά τοµέα της ζώνης του ευρώ), από 8,1% το α τρίµηνο (βλ. ιάγραµµα 35). Η περαιτέρω υποχώρηση οφείλεται κυρίως στο ρυθµό ανόδου των δανείων των ΝΧΙ προς τα νοικοκυριά. Ο ετήσιος ρυθµός ανόδου των δανείων που χορηγούνται σε νοικοκυριά από όλους τους υπόλοιπους τοµείς εξακολούθησε να υπερβαίνει εκείνον των δανείων των ΝΧΙ προς νοικοκυριά. Ο ετήσιος ρυθµός αύξησης των δανείων των ΝΧΙ προς νοικοκυριά ήταν 6,8% τον Οκτώβριο, ενώ είχε διαµορφωθεί κατά µέσο όρο στο 7,0% το γ τρίµηνο και 7,5% το β τρίµηνο. Η εξέλιξη αυτή αντικατοπτρίζει την περιορισµένη συµβολή τόσο των δανείων για αγορά κατοικίας όσο και της καταναλωτικής πίστης. Σε µηνιαία βάση, αυτή η συγκράτηση είναι, ώς ένα βαθµό, λιγότερο σταθερή από ό,τι υποδηλώνουν οι τριµηνιαίοι µέσοι όροι. Για παράδειγµα, ο ρυθµός αύξησης των δανείων προς τα νοικοκυριά τον Οκτώβριο διατηρήθηκε αµετάβλητος σε 7,9% σε σχέση µε το Σεπτέµβριο. Συνολικά, τα στοιχεία των τελευταίων µηνών σχετικά µε τα δάνεια των ΝΧΙ προς τα νοικοκυριά δεν υποδεικνύουν κάποια αισθητή περιοριστική επίδραση από τις πρόσφατες εξελίξεις στη χρη- µατοπιστωτική αγορά. Η σταδιακή επιβράδυνση που σηµειώνει τα τελευταία τρίµηνα ο ρυθµός αύξησης των στεγαστικών δανείων (ο οποίος διαµορφώθηκε σε 7,9% τον Οκτώβριο, από 8,1% το γ τρίµηνο και 8,6% το β τρίµηνο) σχετίζεται µε την επιβράδυνση που εµφανίζει η δυναµική της αγοράς κατοικιών σε αρκετές χώρες της ζώνης του ευρώ, καθώς και µε τον αντίκτυπο από τα υψηλότερα επιτόκια των ενυ- 60 εκέµβριος 2007

61 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ Νοµισµατικές και χρηµατοπιστωτικές εξελίξεις ιάγραµµα 36 Χρηµατοοικονοµικές επενδύσεις των νοικοκυριών (ετήσιες εκατοστιαίες µεταβολές, συµβολή σε εκατοστιαίες µονάδες) ιάγραµµα 37 Χρέος των νοικοκυριών και πληρωµές για τόκους (ποσοστά %) Πηγές: και Eurostat. 1) Περιλαµβάνονται τα δάνεια, οι λοιποί εισπρακτέοι λογαριασµοί και τα χρηµατοπιστωτικά παράγωγα. πόθηκων δανείων στη ζώνη του ευρώ. Στην έρευνα του Οκτωβρίου για τις τραπεζικές χορηγήσεις, οι τράπεζες αναγνωρίζουν ότι τόσο οι προοπτικές της αγοράς στεγαστικών δανείων Πηγές: και Eurostat. Σηµειώσεις: Το χρέος των νοικοκυριών περιλαµβάνει το σύνολο των δανείων προς τα νοικοκυριά από όλους τους θεσµικούς τοµείς, συµπεριλαµβανοµένου του υπόλοιπου κόσµου. Οι πληρωµές για τόκους δεν περιλαµβάνουν το πλήρες κόστος χρηµατοδότησης που κατέβαλαν τα νοικοκυριά, καθώς δεν περιέχονται οι αµοιβές για χρηµατοπιστωτικές υπηρεσίες. 1) εν είναι διαθέσιµα τα στοιχεία του γ τριµήνου του ) Τα στοιχεία που παρουσιάζονται για το τελευταίο τρίµηνο αποτελούν εν µέρει εκτιµήσεις. όσο και η επιστοσύνη των καταναλωτών αποτέλεσαν σηµαντικούς παράγοντες για τον περιορισµό της ζήτησης στεγαστικών δανείων από τα νοικοκυριά. Ο ετήσιος ρυθµός ανόδου της καταναλωτικής πίστης ήταν 5,5% τον Οκτώβριο, από 5,7% το γ τρί- µηνο και 6,5% το β τρίµηνο. Η επιβράδυνση του ρυθµού αύξησης της καταναλωτικής πίστης φαίνεται ότι συνάδει γενικά µε την εξασθένηση του ρυθµού ανόδου που παρατηρείται τα τελευταία τρίµηνα στις λιανικές πωλήσεις εµπορευµάτων εκτός των ειδών διατροφής, καθώς και µε την υποχώρηση της εµπιστοσύνης των καταναλωτών το γ τρίµηνο. Η τελευταία έρευνα (Οκτωβρίου) για τις τραπεζικές χορηγήσεις κατέδειξε ελαφρά µείωση του ποσοστού των τραπεζών που δήλωσαν άνοδο της ζήτησης για καταναλωτική πίστη και άλλα είδη χορηγήσεων. Όσον αφορά τα στοιχεία ενεργητικού του ισολογισµού του τοµέα των νοικοκυριών της ζώνης του ευρώ, ο ετήσιος ρυθµός ανόδου του συνόλου των χρηµατοοικονοµικών επενδύσεων διατηρήθηκε αµετάβλητος σε 4,0% το β τρίµηνο του 2007 (βλ. ιάγραµµα 36). Η συµβολή του νοµίσµατος και των καταθέσων αυξήθηκε κάπως, ενώ η συµβολή των µετοχών και των λοιπών συµµετοχών, η οποία ήταν αρνητική τα προηγούµενα τρίµηνα, έγινε και πάλι θετική. Αυτές οι εξελίξεις αντισταθµίστηκαν από τη µειωµένη συµβολή των χρεογράφων και άλλων χρηµατοοικονοµικών στοιχείων, ενώ η συµ- εκέµβριος

62 βολή από τα τεχνικά αποθεµατικά των ασφαλιστικών εταιριών παρέµεινε γενικά σταθερή. Οι επενδύσεις σε νόµισµα και καταθέσεις και οι επενδύσεις σε ασφαλιστικά και συνταξιοδοτικά προϊόντα δύο κατηγορίες περιουσιακών στοιχείων που βρίσκονται στα δύο άκρα του φάσµατος διαρκειών αλλά αντιµετωπίζονται ως σχετικά ασφαλείς επενδύσεις εξακολούθησαν να αποτελούν τη βασική συµβολή στο συνολικό ρυθµό ανόδου των επενδύσεων των νοικοκυριών. ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΣΗ Λόγω της συγκράτησης του καθαρού δανεισµού των νοικοκυριών, η άνοδος της δανειακής επιβάρυνσης των νοικοκυριών ως ποσοστό του ακαθάριστου εισοδήµατος περιορίστηκε κάπως το γ τρίµηνο σε σχέση µε τα προηγούµενα τρίµηνα (βλ. ιάγραµµα 37). Ο λόγος του χρέους προς το εισόδηµα αυξήθηκε ακόµη λίγο και διαµορφώθηκε σε επίπεδο που µόλις υπερβαίνει το 92%, ενώ ο λόγος του χρέους προς το ΑΕΠ αυξήθηκε οριακά και διαµορφώθηκε σε επίπεδο κάπως υψηλότερο από 60%. Το επίπεδο της δανειακής επιβάρυνσης των νοικοκυριών της ζώνης του ευρώ παρα- µένει σχετικά µέτριο µε βάση τα διεθνή πρότυπα, ιδίως σε σύγκριση µε τις ΗΠΑ ή το Ηνωµένο Βασίλειο. Η επιβάρυνση λόγω πληρωµής τόκων (που µετρείται ως ποσοστό του διαθέσιµου εισοδήµατος) αυξήθηκε περαιτέρω σε 3,0% το β τρίµηνο του 2007 (η πιο πρόσφατη περίοδος για την οποία υπάρχουν διαθέσιµα στοιχεία από τους ενοποιηµένους λογαριασµούς της ζώνης του ευρώ), αλλά παραµένει σε επίπεδα χαµηλότερα από την κορύφωση των τιµών το εκέµβριος 2007

63 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ Tιµές και κόστος 3 Τ Ι Μ Ε Σ Κ Α Ι Κ Ο Σ Τ Ο Σ Το Νοέµβριο του 2007 ο πληθωρισµός βάσει του Εν ΤΚ στη ζώνη του ευρώ εκτιµάται ότι διαµορφώθηκε στο 3,0%, από 2,6% τον Οκτώβριο και 2,1% το Σεπτέµβριο. Αυτές οι εξελίξεις ήταν σε µεγάλο βαθµό αναµενόµενες και ουσιαστικά οφείλονται στην άνοδο των διεθνών τιµών της ενέργειας και των ειδών διατροφής, ενώ ενισχύθηκαν από την ανοδική επίδραση που άσκησε η εξέλιξη των τιµών της ενέργειας στον ετήσιο ρυθµό πληθωρισµού πριν από ένα χρόνο. Ο ετήσιος ρυθµός µεταβολής του Εν ΤΚ εκτός των µη επεξεργασµένων ειδών διατροφής και της ενέργειας ανήλθε σε 2,1% τον Οκτώβριο από 2,0% το Σεπτέµβριο και τον Αύγουστο. Οι πιέσεις από τις τιµές παρέµειναν αυξη- µένες σε όλη την αλυσίδα παραγωγής ενώ έντονες ήταν και οι πιέσεις από το κόστος των συντελεστών παραγωγής, ιδίως στον τοµέα των υπηρεσιών. Συνολικά, ο ετήσιος ρυθµός ανόδου του πληθωρισµού βάσει του Εν ΤΚ αναµένεται ότι θα παραµείνει αρκετά πάνω από το 2% τους προσεχείς µήνες και ότι θα υποχωρήσει σταδιακά το 2008 υπό την προϋπόθεση ότι οι τιµές της ενέργειας και των ειδών διατροφής στις διεθνείς αγορές θα σταθεροποιηθούν στα επίπεδα των τιµών που ενσωµατώνονται επί του παρόντος στα συµβόλαια µελλοντικής εκπλήρωσης. Σύµφωνα µε τις τελευταίες µακροοικονοµικές προβολές των εµπειρογνωµόνων του Ευρωσυστήµατος, ο ετήσιος πληθωρισµός βάσει του Εν ΤΚ αναµένεται ότι θα διαµορφωθεί µεταξύ 2,0% και 3,0% το 2008 και µεταξύ 1,2% και 2,4% το Οι κίνδυνοι για τις εν λόγω προοπτικές είναι σαφώς ανοδικοί και περιλαµβάνουν το ενδεχόµενο περαιτέρω ανόδου των τιµών του πετρελαίου και των αγροτικών προϊόντων, καθώς και την πιθανότητα µη αναµενόµενης ανόδου των διοικητικά καθοριζόµενων τιµών και των έµµεσων φόρων. Εξάλλου, αν ληφθούν υπόψη οι περιορισµοί που αφορούν το παραγωγικό δυναµικό, η ευνοϊκή εξέλιξη του ρυθµού ανόδου του πραγµατικού ΑΕΠ που παρατηρείται τα τελευταία τρίµηνα και οι θετικές ενδείξεις που προκύπτουν από την αγορά εργασίας, οι µισθολογικές εξελίξεις µπορεί να είναι εντονότερες από ό,τι αναµενόταν. Επιπλέον, µπορεί να αυξηθεί η τιµολογιακή δύναµη των τµηµάτων της αγοράς που χαρακτηρίζονται από χαµηλό ανταγωνισµό. 3.1 ΤΙΜΕΣ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΗ ΠΡΟΚΑΤΑΡΚΤΙΚΗ ΙΜΗΣΗ ΓΙΑ ΤΟ ΝΟΕΜΒΡΙΟ ΤΟΥ 2007 Σύµφωνα µε την προκαταρκτική εκτίµηση της Eurostat, ο ετήσιος πληθωρισµός βάσει του Εν ΤΚ διαµορφώθηκε στο 3,0% το Νοέµβριο του 2007 (βλ. Πίνακα 6). Αν και η λεπτοµερής ανάλυση των συνιστωσών του Εν ΤΚ θα δηµοσιευθεί στα µέσα εκεµβρίου, τα διαθέσιµα εθνικά στοιχεία υποδηλώνουν ότι η άνοδος του συνολικού πληθωρισµού οφείλεται κυρίως στις συνιστώσες της ενέργειας και σε κάπως µικρότερο βαθµό των ειδών διατροφής. Πίνακας 6 Η εξέλιξη των τιµών (ετήσιες εκατοστιαίες µεταβολές, εκτός εάν αναφέρεται διαφορετικά) Εν ΤΚ και οι συνιστώσες του Γενικός δείκτης 1) Ενέργεια Μη επεξεργασµένα είδη διατροφής Επεξεργασµένα είδη διατροφής Βιοµηχανικά αγαθά εκτός ενέργειας Υπηρεσίες Άλλοι δείκτες τιµών Τιµές παραγωγού βιοµηχανικών προϊόντων Τιµές πετρελαίου (ευρώ/βαρέλι) Τιµές βασικών εµπορευµάτων εκτός ενέργειας Ιούν Ιούλ Αύγ Σεπτ Οκτ Νοέµ ,2 2,2 1,9 1,8 1,7 2,1 2,6 3,0 10,1 7,7 0,9 0,0-0,9 3,0 5,5. 0,8 2,8 3,0 2,8 2,4 2,1 3,1. 2,0 2,1 2,0 1,9 2,5 3,1 3,8. 0,3 0,6 1,0 0,9 1,0 1,0 1,1. 2,3 2,0 2,6 2,6 2,6 2,5 2,5. 4,1 5,1 2,3 1,8 1,8 2,7 3,3. 44,6 52,9 52,6 55,2 52,4 55,2 57,7 62,8 9,4 24,8 14,2 7,8 5,4 6,9 3,5-0,1 Πηγές: Eurostat, HWWA και υπολογισµοί της βάσει στοιχείων της Thomson Financial Datastream. 1) Ο πληθωρισµός βάσει του Εν ΤΚ για το Νοέµβριο του 2007 αφορά την προκαταρκτική εκτίµηση της Eurostat. εκέµβριος

64 ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΣ ΒΑΣΕΙ ΤΟΥ Εν ΤΚ ΕΩΣ ΤΟΝ ΟΚΤΩΒΡΙΟ ΤΟΥ 2007 Η εκτιµηθείσα κατακόρυφη άνοδος του συνολικού πληθωρισµού βάσει του Εν ΤΚ το Νοέµβριο ήταν η τρίτη συναπτή µεγάλη αύξηση, που οδήγησε στη διαµόρφωση των ετήσιων ρυθµών πληθωρισµού σε υψηλά επίπεδα µε βάση τα ιστορικά δεδοµένα, µετά από µέσο ετήσιο ρυθµό αύξησης 1,9% τα πρώτα τρία τρίµηνα του 2007 (βλ. ιάγραµµα 38). Αυτές οι εξελίξεις οφείλονται στην πρόσφατη µεγάλη αύξηση των τιµών της ενέργειας και των ειδών διατροφής και στην αναµενόµενη ανοδική επίδραση που είχε στον ετήσιο πληθωρισµό η υποχώρηση των τιµών της ενέργειας πριν από ένα έτος. ιάγραµµα 38 Ανάλυση του πληθωρισµού βάσει του Εν ΤΚ: κύριες συνιστώσες (ετήσιες εκατοστιαίες µεταβολές, µηνιαία στοιχεία) Τον Οκτώβριο του 2007 ο συνολικός πληθωρισµός βάσει του Εν ΤΚ αυξήθηκε σε 2,6%, από 2,1% το Σεπτέµβριο, εξαιτίας της εξέλιξης των τιµών της ενέργειας και των ειδών διατροφής. Η σηµαντική συµβολή της συνιστώσας της ενέργειας οφείλεται εν µέρει στη µηνιαία αύξηση, αντανακλώντας τη µετακύλιση της πρόσφατης ανόδου των τιµών του πετρελαίου στις διεθνείς αγορές, αλλά και στην επίδραση της βάσης σύγκρισης που συνδέεται µε την πτώση των τιµών της ενέργειας τον Οκτώβριο του. Ο ετήσιος ρυθµός µεταβολής των τιµών των µη επεξεργασµένων ειδών διατροφής επίσης σηµείωσε αισθητή επιτάχυνση τον Οκτώβριο, κυρίως λόγω της ασταθούς εξέλιξης των τιµών των κηπευτικών. Ο ετήσιος ρυθµός µεταβολής του Εν ΤΚ εκτός Πηγή: Eurostat. των µη επεξεργασµένων ειδών διατροφής και της ενέργειας επιταχύνθηκε σταθερά την ίδια περίοδο και διαµορφώθηκε σε 2,1% τον Οκτώβριο, από 2,0% το Σεπτέµβριο, έναντι 1,9% το πρώτο εξάµηνο του έτους. Η άνοδος που σηµειώθηκε τον Οκτώβριο οφείλεται σχεδόν εξ ολοκλήρου στην περαιτέρω σηµαντική επιτάχυνση του ετήσιου ρυθµού µεταβολής των τιµών των επεξεργασµένων ειδών διατροφής, κυρίως των γαλακτοκοµικών προϊόντων και των δηµητριακών. Αυτό µπορεί να εξηγηθεί από τις πιέσεις που ασκούνται παγκοσµίως στις τιµές των αγροτικών προϊόντων, όπως περιγράφεται αναλυτικότερα στο Πλαίσιο 4 µε τίτλο Οι τιµές των ειδών διατροφής στη ζώνη του ευρώ: πρόσφατες εξελίξεις και προοπτικές. Μεταξύ των λοιπών συνιστωσών του Εν ΤΚ εκτός των µη επεξεργασµένων ειδών διατροφής και της ενέργειας, ο ετήσιος ρυθµός µεταβολής των τιµών των βιοµηχανικών αγαθών εκτός της ενέργειας επιταχύνθηκε οριακά σε 1,1% τον Οκτώβριο, ενώ ο ετήσιος ρυθµός µεταβολής των τιµών των υπηρεσιών παρέµεινε αµετάβλητος σε 2,5%. Οι δύο λιγότερο ασταθείς συνιστώσες του Εν ΤΚ εµφάνισαν πιο συγκρατηµένη δυναµική το εξάµηνο µέχρι τον Οκτώβριο του 2007, αλλά διαµορφώθηκαν σε υψηλά επίπεδα, πάνω από το µέσο όρο του, αντανακλώντας εν µέρει την επίδραση της έντονης ανόδου του ΦΠΑ τον Ιανουάριο στη Γερµανία. 64 εκέµβριος 2007

65 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ Tιµές και κόστος Πλαίσιο 4 ΟΙ ΤΙΜΕΣ ΤΩΝ ΕΙ ΩΝ ΙΑΤΡΟΦΗΣ ΣΤΗ ΖΩΝΗ ΤΟΥ ΕΥΡΩ: ΠΡΟΣΦΑΤΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ Οι διεθνείς τιµές διαφόρων αγροτικών προϊόντων, όπως τα δηµητριακά και οι ελαιούχοι σπόροι, σηµείωσαν µεγάλη άνοδο στις διεθνείς αγορές τους τελευταίους µήνες. 1 Αυτή η εξέλιξη εν µέρει αντανακλά προσωρινούς παράγοντες που επηρεάζουν την παγκόσµια προσφορά αυτών των εµπορευµάτων, όπως οι δυσµενείς καιρικές συνθήκες σε ορισµένες χώρες που αποτελούν κύριους εξαγωγείς αγροτικών εµπορευµάτων. Η άνοδος των τιµών των ειδών διατροφής στις διεθνείς αγορές οφείλεται και στην έντονη αύξηση της παγκόσµιας ζήτησης ειδών διατροφής που συνδέεται µε µεταβολές των διατροφικών προτύπων σε πολλές αναπτυσσόµενες οικονο- µίες και την εµφάνιση νέων πηγών ζήτησης ορισµένων αγροτικών προϊόντων, π.χ. για την παραγωγή βιοκαυσίµων. εδοµένου ότι οι τελευταίες αυτές εξελίξεις έχουν διαρθρωτικό χαρακτήρα, πιθανόν θα ασκήσουν πιο παρατεταµένη ανοδική επίδραση στις διεθνείς τιµές των ειδών διατροφής στο µέλλον. Η άνοδος των διεθνών τιµών των ειδών διατροφής έχει ήδη προκαλέσει σηµαντική άνοδο των τιµών των ειδών διατροφής στη ζώνη του ευρώ, τόσο σε επίπεδο παραγωγού όσο και σε επίπεδο καταναλωτή. Οι τιµές παραγωγού ειδών διατροφής και ποτών αυξήθηκαν κατά 7,5% σε ετήσια βάση τον Οκτώβριο, έναντι 2,2% κατά µέσο όρο το. Σε επίπεδο καταναλωτή, ο ετήσιος ρυθµός µεταβολής του Εν ΤΚ των επεξεργασµένων ειδών διατροφής εκτός του καπνού επιταχύνθηκε σε 4,0% τον Οκτώβριο, από 1,6% το (βλ. Πίνακα Α). Αντίθετα, οι τιµές των µη επεξεργασµένων ειδών διατροφής, οι οποίες παραδοσιακά χαρακτηρίζονται από µεγαλύ- 1 Για περισσότερες πληροφορίες, βλ. το Πλαίσιο µε τίτλο Πρόσφατες εξελίξεις των τιµών των ειδών διατροφής στις διεθνείς αγορές και τη ζώνη του ευρώ στο τεύχος Σεπτεµβρίου 2007 του Μηνιαίου ελτίου. Πίνακας A Οι συνιστώσες των επεξεργασµένων και των µη επεξεργασµένων ειδών διατροφής του Εν ΤΚ της ζώνης του ευρώ (ετήσιες εκατοστιαίες µεταβολές, εκτός εάν αναφέρεται διαφορετικά) Είδη διατροφής Μη επεξεργασµένα είδη διατροφής Κρέας Ψάρια Φρούτα Λαχανικά Επεξεργασµένα είδη διατροφής Ψωµί και δηµητριακά Γάλα, τυρί και αυγά Λάδι και λίπη Ζάχαρη, µαρµελάδα, µέλι, σοκολάτα και προϊόντα ζαχαροπλαστικής Είδη διατροφής που δεν καταχωρούνται αλλού Καπνός Στάθµιση Εν ΤΚ (%) Μάιος 2007 Ιούν. Ιούλ. Αύγ. Σεπτ. Οκτ. 19,6 2,3 1,6 2,4 2,4 2,4 2,3 2,5 2,7 3,5 7,6 0,6 0,8 2,8 3,1 3,0 2,8 2,4 2,1 3,1 3,8 1,5 1,3 2,4 2,9 2,5 2,1 2,1 2,2 2,7 1,2 0,8 1,6 3,7 3,0 2,4 2,8 2,4 2,1 2,2 1,2 0,7-0,5 1,0 2,2 5,6 3,3 4,2 4,6 5,1 1,5-1,7 0,1 4,3 4,0 2,2 3,9 1,8-0,3 3,3 9,4 1,3 0,5 1,6 1,1 1,3 1,3 1,8 2,6 4,0 2,5 2,2 0,8 1,4 2,4 2,4 2,5 2,8 3,8 5,4 2,1 0,8-0,1 0,6 0,7 1,1 1,3 2,2 3,9 7,6 0,6 3,9 2,2 9,9-5,1-5,4-5,2-1,2 0,0 1,2 1,0 1,6 0,0 0,9 1,0 0,9 0,9 0,9 1,1 1,5 0,4 0,5 0,0 0,9 0,5 0,7 0,6 0,6 0,5 0,7 2,5 12,2 7,8 3,9 4,9 4,8 4,3 5,2 5,2 3,1 Πηγές: Eurostat και υπολογισµοί της. Σηµείωση: Τα επεξεργασµένα είδη διατροφής περιλαµβάνουν και το µεταλλικό νερό, τα µη αλκοολούχα ποτά, τους χυµούς φρούτων και λαχανικών, τα οινοπνευµατώδη ποτά, το κρασί και τη µπύρα, τα οποία δεν αναφέρονται σε αυτόν τον πίνακα. εκέµβριος

66 τερη αστάθεια, µέχρι στιγµής φαίνεται να έχουν επηρεαστεί λιγότερο από την πρόσφατη εξέλιξη των τιµών των ειδών διατροφής στις διεθνείς αγορές. Η επίδραση των διεθνών τιµών των ειδών διατροφής στις τιµές καταναλωτή στη ζώνη του ευρώ προκύπτει και από τη λεπτοµερή ανάλυση των τιµών ανά προϊόν και κατηγορία. Για παράδειγµα, στη συνιστώσα του Εν ΤΚ που αφορά τα επεξεργασµένα είδη διατροφής, οι τιµές του ψωµιού και των δηµητριακών, καθώς και του γάλακτος, των τυριών και των αυγών, κατέγραψαν ιδιαίτερα απότοµη άνοδο τον Οκτώβριο (βλ. Πίνακα Α). Η στάθµιση αυτών των ειδών αντιπροσωπεύει περίπου το 50% του συνόλου της συνιστώσας των επεξεργασµένων ειδών διατροφής εκτός του καπνού. Αποσπασµατικά στοιχεία υποδηλώνουν ότι η πρόσφατη άνοδος των τιµών των γαλακτοκοµικών µπορεί επίσης να αντανακλά ιδιαιτερότητες επιµέρους ευρωπαϊκών χωρών όσον αφορά τη διαµόρφωση των τιµών του γάλακτος, πέρα από την άνοδο των τιµών των ζωοτροφών και του κόστους άλλων εισροών στις διεθνείς αγορές. Αν και οι τιµές των ειδών διατροφής σε επίπεδο παραγωγού και καταναλωτή έχουν αυξηθεί σε όλες τις χώρες της ζώνης του ευρώ τους τελευταίους µήνες, ο βαθµός στον οποίο οι διαταραχές των διεθνών τιµών µεταδόθηκαν στις επιµέρους χώρες της ζώνης του ευρώ παρουσιάζει σηµαντικές διαφοροποιήσεις. Π.χ. ο ετήσιος ρυθµός ανόδου του Εν ΤΚ των επεξεργασµένων ειδών διατροφής εκτός του καπνού ήταν ελαφρώς άνω του 11% στη Σλοβενία τον Οκτώβριο και ήταν ο υψηλότερος στη ζώνη του ευρώ. Τον ίδιο µήνα στο Βέλγιο, τη Γερµανία, την Ισπανία και την Αυστρία επίσης σηµειώθηκε απότοµη άνοδος αυτής της συνιστώσας σε ετήσια βάση, µεταξύ 5% και 7% (βλ. Πίνακα Β). Αντίθετα, ο πληθωρισµός των επεξεργασµένων ειδών διατροφής εκτός του καπνού στη Γαλλία και τη Φινλανδία ήταν κατά πολύ χαµηλότερος από το µέσο όρο της ζώνης του ευρώ. ιάφοροι παράγοντες εξηγούν τη διαφοροποιηµένη εξέλιξη των τιµών των ειδών διατροφής στις επιµέρους χώρες. Οι λιανικές αγορές ειδών διατροφής είναι παραδοσιακά κατατµηµένες σε όλες τις χώρες. Από αυτή την άποψη, οι διαφορές στη διάρθρωση της αγοράς και τις συν- Πίνακας B Οι Επεξεργασµένα είδη διατροφής του Εν ΤΚ εκτός του καπνού στις χώρες της ζώνης του ευρώ (ετήσιες εκατοστιαίες µεταβολές) Βέλγιο Γερµανία Ιρλανδία Ελλάδα Ισπανία Γαλλία Ιταλία Λουξεµβούργο Ολλανδία Αυστρία Πορτογαλία Σλοβενία Φινλανδία Ζώνη του ευρώ Μάιος Οκτώβριος 1,6 2,0 1,9 3,2 5,0 0,3 0,2 1,0 1,6 5,2 0,5 0,0 0,2 0,1 3,7 4,7 3,2 4,7 0,9 3,7 3,9 2,8 4,4 0,9 6,8 1,3-0,6 0,7 0,1 1,3 2,2 0,6 1,9 1,8 3,5 2,0 1,7 1,8 1,8 4,0-3,7-1,8 0,2 0,3 2,8 2,3 0,8 1,5 2,5 6,5 2,4-0,8 1,7 0,5 3,8 0,8-1,3 1,4 2,6 11,2-4,0-0,8 0,9 0,5 1,1 1,3 0,5 1,6 1,1 4,0 Πηγές: Eurostat και υπολογισµοί της. 66 εκέµβριος 2007

67 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ Tιµές και κόστος ιάγραµµα Α Οι τιµές των ζωοτροφών και του κρέατος στη ζώνη του ευρώ ιάγραµµα Β Οι προσδοκίες για τις τιµές πώλησης και οι τιµές παραγωγού ειδών διατροφής και ποτών (ετήσιες εκατοστιαίες µεταβολές) (διαφορά ποσοστών θετικών-αρνητικών απαντήσεων, ετήσιες εκατοστιαίες µεταβολές) Πηγή: Eurostat. Πηγές: Έρευνες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τις Επιχειρήσεις και τους Καταναλωτές και Eurostat. θήκες ανταγωνισµού στους τοµείς του λιανεµπορίου και διανοµής πιθανόν εξηγούν τη διαφορετική αντίδραση των περιθωρίων κέρδους των εµπορικών επιχειρήσεων σε µια κοινή για όλες τις χώρες εξωτερική διαταραχή και, κατ επέκταση, εξηγούν σε µεγάλο βαθµό και τη διαφορά που παρατηρείται στον πληθωρισµό των τιµών των ειδών διατροφής µεταξύ των επιµέρους χωρών. Σε χώρες όπου η άνοδος των τιµών των ειδών διατροφής ήταν σχετικά συγκρατηµένη, φαίνεται ότι, σε ένα περιβάλλον αυξηµένου ανταγωνισµού µεταξύ των εµπορικών επιχειρήσεων, τα περιθώρια κέρδους µπορεί να λειτούργησαν ως δικλίδα ασφαλείας και να άµβλυναν τις επιδράσεις της κατακόρυφης ανόδου των τιµών των ειδών διατροφής στις διεθνείς αγορές. Εξάλλου, αν οι οικονοµικές συνθήκες σε µια δεδοµένη χώρα θεωρούνται ασθενείς, οι εµπορικές επιχειρήσεις µπορεί να διστάζουν να µεταφέρουν πλήρως στους καταναλωτές µεγάλες ανόδους των τιµών των ειδών διατροφής. Επιπλέον, η ύπαρξη προκαθορισµένων περιόδων για την αναδιαπραγµάτευση των τιµών µεταξύ προµηθευτών και εµπορικών επιχειρήσεων µπορεί επίσης να επιβράδυνε τη µετακύλιση σε ορισµένες χώρες. Αντίθετα, σε χώρες όπου η άνοδος των τιµών των ειδών διατροφής ήταν εντονότερη, φαίνεται ότι τα περιθώρια κέρδους των εµπορικών επιχειρήσεων δεν λειτούργησαν ως ασφαλιστική δικλίδα. Σε ορισµένες περιπτώσεις, αυτό µπορεί να οφείλεται στο γεγονός ότι οι λιανοπωλητές ειδών διατροφής λειτουργούν σε ένα περιβάλλον συµπιεσµένων περιθωρίων. Υπό αυτές τις συνθήκες, οι διαταραχές των τιµών των εισροών τείνουν να µετακυλίονται ταχύτερα στους καταναλωτές. Σε άλλες χώρες, η έλλειψη ανταγωνισµού σε ορισµένα τµήµατα της αγοράς ειδών διατροφής, σε ένα περιβάλλον έντονης οικονοµικής δραστηριότητας, µπορεί επίσης να προκάλεσε ταχεία και, σε ορισµένες περιπτώσεις, εντονότερη µετακύλιση στους καταναλωτές. Όσον αφορά τις µελλοντικές εξελίξεις, οι τιµές των ειδών διατροφής βάσει του Εν ΤΚ µπορεί να αυξηθούν περαιτέρω στο άµεσο µέλλον, καθώς οι προηγούµενες αυξήσεις του κόστους παραγωγής µεταφέρονται στις τιµές λιανικής. Τα προκαταρκτικά στοιχεία του Νοεµβρίου υποδηλώνουν ότι πράγµατι αυτό συµβαίνει. Εάν δεν υπάρξουν περαιτέρω διαταραχές των τιµών των αντίστοιχων πρώτων υλών, ο ρυθµός ανόδου των τιµών των ειδών διατροφής βάσει του εκέµβριος

68 Εν ΤΚ εκτιµάται ότι στη συνέχεια θα επανέλθει σε επίπεδα πλησιέστερα του ιστορικού µέσου όρου. Αυτή η προοπτική είναι συµβατή µε στοιχεία που προκύπτουν από συµβόλαια µελλοντικής εκπλήρωσης στις διεθνείς αγορές εµπορευµάτων που συνδέονται µε τα είδη διατροφής. Οι κίνδυνοι είναι ανοδικοί. Οι τιµές του κρέατος, που αντιπροσωπεύουν το 50% περίπου της συνιστώσας των µη επεξεργασµένων ειδών διατροφής και που µέχρι στιγµής είναι µέτριες, µπορεί να επηρεαστούν από την πρόσφατη έντονη άνοδο των τιµών παραγωγού ζωοοτροφών (βλ. ιάγραµµα Α). Επιπλέον, όπως προκύπτει από την Έρευνα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τις Επιχειρήσεις, η πρόσφατη άνοδος των προσδοκιών των παραγωγών ειδών διατροφής, ποτών και καπνού όσον αφορά τις τιµές στις οποίες θα πωλήσουν τα προϊόντα τους υποδηλώνει περαιτέρω ανοδικές πιέσεις στις τιµές των ειδών διατροφής βραχυπρόθεσµα (βλ. ιάγραµµα Β). Πιο µακροπρόθεσµα, οι προοπτικές τόσο για τις διεθνείς όσο και για τις εγχώριες τιµές των ειδών διατροφής παραµένουν εξαιρετικά αβέβαιες. Αν και η προσφορά αγροτικών προϊόντων εκτιµάται ότι τελικά θα ανταποκριθεί στην αύξηση της ζήτησης, η προσαρµογή αυτή µπορεί να διαρκέσει περισσότερο από ό,τι αναµένεται. Εξάλλου, η εξέλιξη των τιµών των ειδών διατροφής εξαρτάται από µια σειρά παραγόντων που είναι δύσκολο να προβλεφθούν, όπως η πρόοδος της τεχνολογίας και οι πιθανές µεταβολές της ενεργειακής πολιτικής. Ως εκ τούτου, οι µεσοπρόθεσµοι κίνδυνοι επίσης εµφανίζονται ανοδικοί. Στο πλαίσιο της έντονης ανόδου των τιµών των πρώτων υλών των ειδών διατροφής στις διεθνείς αγορές, θα ήταν χρήσιµο να εξεταστεί η επίδραση της κοινής αγροτικής πολιτικής της ΕΕ, καθώς και κατά πόσον η περαιτέρω απελευθέρωση και οι µεταρρυθµίσεις στις αγορές αγροτικών προϊόντων της ΕΕ θα οδηγήσουν σε χαµηλότερες τιµές για τους Ευρωπαίους καταναλωτές (βλ. Πλαίσιο 5). Πλαίσιο 5 Η ΚΟΙΝΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΑΝΟ ΟΥ ΤΩΝ ΤΙΜΩΝ ΤΩΝ ΕΙ ΩΝ ΙΑΤΡΟΦΗΣ ΣΤΙΣ ΙΕΘΝΕΙΣ ΑΓΟΡΕΣ Οι τιµές των ειδών διατροφής στις διεθνείς αγορές κατέγραψαν σηµαντική άνοδο το Αυτό οφείλεται σε διάφορους παράγοντες, όπως η άνοδος των τιµών της ενέργειας και των λιπασµάτων, οι δυσµενείς καιρικές συνθήκες σε ορισµένες περιοχές, η µεγαλύτερη ζήτηση για την παραγωγή βιοκαυσίµων και η γενικά αυξηµένη ζήτηση γεωργικών προϊόντων στις αναδυόµενες οικονοµίες (βλ. το Πλαίσιο 4 του παρόντος τεύχους του Μηνιαίου ελτίου). Η άνοδος των τιµών των ειδών διατροφής έχει επίσης εγείρει ερωτήµατα σχετικά µε τις επιδράσεις της κοινής αγροτικής πολιτικής (ΚΑΠ) της ΕΕ στις τιµές αυτών των ειδών. Στο παρόν Πλαίσιο παρατίθενται ορισµένα στοιχεία σχετικά µε αυτά τα ερωτήµατα. Η ΚΑΠ της ΕΕ εδράζεται στο άρθρο 33 της Συνθήκης για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας. Οι στόχοι της είναι (α) να αυξάνει την παραγωγικότητα της γεωργίας, (β) να εξασφαλίζει ένα δίκαιο βιοτικό επίπεδο στο γεωργικό πληθυσµό, (γ) να σταθεροποιεί τις αγορές, (δ) να εξασφαλίζει τον εφοδιασµό µε προϊόντα και (ε) να διασφαλίζει λογικές τιµές κατά την προσφορά αγαθών στους καταναλωτές. Η ΚΑΠ επίσης περιλαµβάνει πολιτικές και µέτρα για τη βελτίωση της αγροτικής ανάπτυξης της υπαίθρου και του περιβάλλοντος. Το 1980 η ΚΑΠ αντιπροσώπευε το 69% του συνολικού προϋπολογισµού της ΕΕ, ποσοστό που µειώθηκε σε 50% το 2003 και 43% σήµερα. Το 2013 αυτό το ποσοστό αναµένεται να διαµορφωθεί σε 36%. 68 εκέµβριος 2007

69 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ Tιµές και κόστος Αρχικά, η ΚΑΠ στήριζε το εισόδηµα των αγροτών της ΕΕ µε την επιβολή φόρων στις εισαγωγές, την παροχή επιδοτήσεων στις εξαγωγές και την εξασφάλιση τιµών για προϊόντα που διαφορετικά θα παρέµεναν στο πολύ χαµηλότερο επίπεδο των διεθνών τιµών. Τη δεκαετία του 80, αυτά τα µέτρα είχαν προκαλέσει υψηλό κόστος για τον κοινοτικό προϋπολογισµό και είχαν οδηγήσει σε υπερπροσφορά αγροτικών προϊόντων. Σε αυτό το πλαίσιο, η ΕΕ εισήγαγε διάφορα µέτρα για τον περιορισµό των δαπανών και της παραγωγής, όπως η θέσπιση ποσοστώσεων στο γάλα το 1984, η επιβολή περιορισµών στις αµπελοκαλλιέργειες, ο προσδιορισµός ανώτατων ορίων εθνικής αρωγής για διάφορα προϊόντα και η εισαγωγή ενός προγράµµατος για την προσωρινή παύση καλλιεργειών (βλ. παρακάτω). Το 2003 η ΚΑΠ αποτέλεσε αντικείµενο εκτενών µεταρρυθµίσεων προκειµένου να είναι συµβατή µε τις απαιτήσεις των διεθνών συµφωνιών απελευθέρωσης του εµπορίου (όπως ο γύρος εµπορικών διαπραγµατεύσεων της Ντόχα), να περιοριστούν οι πιέσεις στον προϋπολογισµό της ΕΕ και να καταστεί η γεωργία στην ΕΕ περισσότερο φιλική προς το περιβάλλον και πιο ανταγωνιστική. Στο πλαίσιο της µεταρρύθµισης µειώθηκαν σηµαντικά οι εγγυηµένες τιµές και θεσπίστηκε ενιαία αγροτική ενίσχυση που αντικαθιστά πολλές από τις προηγούµενες παροχές που συνδέονταν µε την παραγωγή και τις άµεσες ενισχύσεις στους αγρότες. Το µεγαλύτερο µέρος των δαπανών της ΚΑΠ σήµερα αφορά την αρωγή γεωργών που δεν συνδέεται µε την παραγωγή. Πέρα από την επιβολή φόρων και ποσοστώσεων στις εισαγωγές, η ΚΑΠ προβλέπει δύο σηµαντικούς τύπους περιορισµού της άµεσης προσφοράς: συστήµατα ποσοστώσεων της παραγωγής και υποχρεώσεις προσωρινής παύσης καλλιεργειών. Η ποσόστωση της παραγωγής επιβάλλεται σε ορισµένα προϊόντα (ειδικότερα το γάλα και τη ζάχαρη) και οδηγεί σε πρόστιµα όπως οι συµπληρωµατικές εισφορές στο γάλα σε περιπτώσεις υπέρβασης. Οι αγρότες είναι επίσης υποχρεωµένοι να προβούν σε εγκατάλειψη συγκεκριµένου ποσοστού αγροτικών εκτάσεων (δηλ. να διακόψουν την καλλιέργεια). Αυτό το ποσοστό µπορεί να διαφοροποιείται ανά έτος. 1 Η υποχρεωτική αγρανάπαυση αναµένεται ότι θα καταργηθεί σύντοµα, ενώ η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είναι επίσης υπέρ της σταδιακής κατάργησης και των ποσοστώσεων στο γάλα προκειµένου να µειωθούν οι στρεβλώσεις της αγοράς στην πλευρά της προσφοράς της ΚΑΠ. 2 Λόγω της σηµαντικής πτώσης των εγγυηµένων τιµών µετά τη µεταρρύθµιση του και της ανόδου των τιµών στις διεθνείς αγορές, 4 η επιδότηση των εξαγωγών είναι ένα βοήθηµα που δεν χρησιµοποιήθηκε σχεδόν καθόλου. Η µεταρρύθµιση του 2003 κατάφερε να µειώσει τις στρεβλωτικές επιδράσεις στις αγορές αγροτικών προϊόντων µέσω π.χ. της µείωσης της τιµής παρέµβασης στην αγορά για διάφορα αγροτικά προϊόντα (όπως βούτυρο, αποβουτυρωµένο γάλα σε σκόνη και ρύζι). Η αποσύνδεση 5 των αγροτικών ενισχύσεων στο πλαίσιο της µεταρρύθµισης της ΚΑΠ µείωσε τον αριθµό των µέτρων που επηρεάζουν την προσφορά. Ωστόσο, παρά τη µεταρρύθµιση του 2003, οι πολιτικές της ΚΑΠ εξακολουθούν να ασκούν στρεβλωτικές επιδράσεις και να προκαλούν αποκλίσεις µεταξύ των 1 Λόγω της αυξανόµενης στενότητας στην αγορά των δηµητριακών, τον Ιούλιο του 2007 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποφάσισε για τις εσοδείες του φθινοπώρου του 2007 και της άνοιξης του 2008 να ορίσει το ποσοστό υποχρεωτικής παύσης καλλιεργειών στο 0%. 2 Για περισσότερες λεπτοµέρειες, βλ. την Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Συµβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο Προετοι- µασία για το check up της µεταρρύθµισης της ΚΑΠ, Βρυξέλλες, Νοέµβριος Πριν από τη µεταρρύθµιση του 2003, οι εγγυηµένες τιµές ήταν τιµές παρέµβασης που κατεύθυναν τις τιµές της αγοράς. Μετά τη µεταρρύθµιση, οι εγγυηµένες τιµές έγιναν τιµές ασφαλείας, όπως εκείνες του Αγροτικού Νόµου των ΗΠΑ. 4 Βλ. το Πλαίσιο µε τίτλο Πρόσφατες εξελίξεις των τιµών των ειδών διατροφής στις διεθνείς αγορές και τη ζώνη του ευρώ στο τεύχος Σεπτεµβρίου 2007 του Μηνιαίου ελτίου. 5 Το ποσοστό αποσύνδεσης είναι το ποσοστό αγροτικής βοήθειας της ΕΕ που χορηγείται σε αγρότες χωρίς να υπάρχει καµία σχέση µε την πραγµατική αγροτική παραγωγή ή χρήση της γης. εκέµβριος

70 τιµών στην ΕΕ και των τιµών στις διεθνείς αγορές για διάφορα αγροτικά προϊόντα (όπως γάλα, βόειο κρέας και ζάχαρη). Η επίδραση των υψηλότερων τιµών των ειδών διατροφής είναι αντιστρόφως προοδευτική, δεδοµένου ότι τα φτωχότερα νοικοκυριά καταβάλλουν µεγαλύτερο τµήµα του εισοδήµατός τους σε είδη διατροφής. Ορισµένες επιχορηγήσεις εξακολουθούν να συνδέονται µε την παραγωγή ή την καλλιεργούµενη έκταση, µε αποτέλεσµα συχνά να ευνοούνται οι µεγαλύτερες αγροτικές επιχειρήσεις. 6 Η Επιτροπή αναγνώρισε αυτή τη στρέβλωση και πρότεινε πρόσφατα την επιτάχυνση του ρυθµού αποσύνδεσης, καθώς και τη µείωση των ενισχύσεων για τις µεγαλύτερες αγροτικές επιχειρήσεις. Γενικά, η υπερβολική προσφυγή στην ΚΑΠ µπορεί να παγιδεύσει πόρους σε έναν τοµέα που εµφανίζει µειωµένη παραγωγικότητα και έτσι να µειώσει τις δυνατότητες προσαρµογής της οικονοµίας της ΕΕ. Η κατανοµή πόρων που κατευθύνεται περισσότερο από την αγορά θα πρέπει, κατ αρχήν, να ωφελήσει τις πιο αποτελεσµατικές, καινοτό- µες και παραγωγικές αγροτικές επιχειρήσεις, εξασφαλίζοντας µε αυτό τον τρόπο την αποδοτικότερη κατανοµή πόρων. Στο πλαίσιο της έντονης ανόδου των τιµών των ειδών διατροφής στις διεθνείς αγορές, η περαιτέρω απελευθέρωση και οι περαιτέρω µεταρρυθµίσεις στις αγορές αγροτικών προϊόντων της ΕΕ έχουν ιδιαίτερη σηµασία. Οι µεταρρυθµίσεις θα ενισχύσουν την αποδοτικότητα της αγοράς και θα ωφελήσουν τους Ευρωπαϊους καταναλωτές µέσα από χαµηλότερες τιµές. Προκειµένου να µπορέσουν να ωφεληθούν οι καταναλωτές από τις χαµηλότερες τιµές παραγωγού, απαιτείται επαρκής ανταγωνισµός στους σχετικούς τοµείς (µεταποίηση τροφίµων, λιανικό εµπόριο και τροφοδοσία) και συµµόρφωση µε τις διατάξεις της Ενιαίας Αγοράς. Η επιτυχής ολοκλήρωση του γύρου εµπορικών διαπραγµατεύσεων της Ντόχα αναµένεται επίσης να βελτιώσει τη λειτουργία του διεθνούς εµπορίου εν γένει, και των αγορών αγροτικών προϊόντων ειδικότερα, τόσο στην Ευρώπη όσο και παγκοσµίως. 6 ΟΟΣΑ, Economic Survey of the European Union, Παρίσι, ΤΙΜΕΣ ΠΑΡΑΓΩΓΟΥ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ Μετά από µια περίοδο σταδιακής επιβράδυνσης από τα µέσα του, ο ετήσιος ρυθµός µεταβολής των τιµών παραγωγού βιοµηχανικών προϊόντων ως σύνολο (εκτός των κατασκευών) ανέκαµψε έντονα το τελευταίο δίµηνο, λόγω της πρόσφατης ανόδου των τιµών του πετρελαίου και των ειδών διατροφής. Συγκεκριµένα κατέγραψε άνοδο 3,3% τον Οκτώβριο, από 2,7% το Σεπτέµβριο και 1,8% τον Αύγουστο (βλ. ιάγραµµα 39). Όπως και τον προηγούµενο µήνα, αυτή η εξέλιξη οφείλεται σε µεγάλο βαθµό στην κατακόρυφη άνοδο των τιµών που καταβάλλουν οι παραγωγοί για ενέργεια, αντανακλώντας την ιδιαίτερα έντονη άνοδο σε µηνιαία βάση, και σε µικρότερο βαθµό στην επίδραση της βάσης σύγκρισης. Ο ετήσιος πληθωρισµός τιµών παραγωγού εκτός της ενέργειας και των κατασκευών παρέµεινε αµετάβλητος τον Οκτώβριο σε υψηλό επίπεδο (3,1%). Ωστόσο, αυτό υποκρύπτει αντίρροπες εξελίξεις των συνιστωσών του. Όπως και τον προηγούµενο µήνα, η βραχυπρόθεσµη δυνα- µική των τιµών παραγωγού ενδιάµεσων και κεφαλαιακών αγαθών παρέµεινε συγκρατηµένη, αντανακλώντας ώς ένα βαθµό ευνοϊκές επιδράσεις από την ανατίµηση του ευρώ. Αντίθετα, ο ετήσιος ρυθµός µεταβολής των τιµών παραγωγού καταναλωτικών αγαθών ως σύνολο διατήρησε την ανοδική του πορεία λόγω της περαιτέρω αισθητής ανόδου των τιµών παραγωγού καταναλωτικών ειδών διατροφής. ιαµορφώθηκε σε υψηλά επίπεδα (3,3%) τον Οκτώβριο, µετά από ρυθµούς της τάξεως του 1,5% γύρω από την αλλαγή του έτους. Ωστόσο, εκτός από τις συνιστώσες των ειδών διατροφής και του καπνού, ο ετήσιος ρυθµός µεταβολής των τιµών παραγωγού καταναλωτικών αγαθών παρέ- µεινε γύρω στο 1,3% καθ όλη τη διάρκεια του έτους, γεγονός που υποδηλώνει σταθεροποίηση των υφιστάµενων πιέσεων στις τιµές των βιοµηχανικών αγαθών του Εν ΤΚ εκτός της ενέργειας. Τα στοι- 70 εκέµβριος 2007

71 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ Tιµές και κόστος ιάγραµµα 39 Ανάλυση τιµών παραγωγού βιοµηχανικών προϊόντων (ετήσιες εκατοστιαίες µεταβολές, µηνιαία στοιχεία) ιάγραµµα 40 Έρευνες για τις τιµές συντελεστών παραγωγής και τις τιµές προϊόντος σε επίπεδο παραγωγού (δείκτες διάχυσης, µηνιαία στοιχεία) Πηγές: Eurostat και υπολογισµοί της. Πηγή: NTC Economics. Σηµείωση: Τιµή µεγαλύτερη του 50 δηλώνει αύξηση των τιµών, ενώ τιµή µικρότερη του 50 δηλώνει µείωση. χεία του Οκτωβρίου για τις τιµές παραγωγού βιοµηχανικών προϊόντων επιβεβαιώνουν την εκτίµηση του προηγούµενου µήνα και υποδηλώνουν αυξηµένες πιέσεις από τις τιµές σε όλο το µήκος της αλυσίδας παραγωγής. Ειδικότερα, η περαιτέρω ενίσχυση των πιέσεων από τις τιµές παραγωγού ειδών διατροφής µπορεί να ασκήσει κάποια επίδραση σε επίπεδο λιανικής. Τα τελευταία στοιχεία για την τιµολογιακή πολιτική των επιχειρήσεων σύµφωνα µε την Έρευνα για τους Υπευθύνους Προµηθειών της NTC (βλ. ιάγραµµα 40) επιβεβαιώνουν την εικόνα αυξηµένων πιέσεων στις τιµές των συντελεστών παραγωγής στους τοµείς της µεταποίησης και των υπηρεσιών. Μετά από µια περίοδο ύφεσης από τον Ιούλιο, λόγω των χαµηλότερων τιµών των βασικών εµπορευµάτων και των συναλλαγµατικών εξελίξεων, ο δείκτης του κόστους των συντελεστών παραγωγής (εκτός των µισθών) στον τοµέα της µεταποίησης ανέκαµψε το Νοέµβριο. Αυτό οφείλεται στην απότοµη άνοδο των τιµών των πρώτων υλών, καθώς η άνοδος των τιµών του πετρελαίου και των ειδών διατροφής αντισταθµίστηκε µόνο εν µέρει από τις χαµηλότερες τιµές των µετάλλων. Ο δείκτης των συντελεστών παραγωγής στον τοµέα των υπηρεσιών αυξήθηκε για τρίτο διαδοχικό µήνα, λόγω των υψηλών τιµών του πετρελαίου, της αύξησης των µισθών και του αυξηµένου κόστους δανεισµού. Ωστόσο, οι δείκτες των τιµών παραγωγής και για τους δύο τοµείς εµφάνισαν σχετικά συγκρατηµένη δυναµική τους τελευταίους µήνες και αυξήθηκαν µόνο οριακά το Νοέµβριο. Αυτό υποδηλώνει ότι η µετακύλιση του αυξηµένου κόστους των συντελεστών παραγωγής στους πελάτες, ιδίως στον τοµέα των υπηρεσιών, ήταν µέχρι στιγµής περιορισµένη, πιθανόν λόγω του έντονου ανταγωνισµού. Παρόλα αυτά, όλοι οι δείκτες ερευνών που συνδέονται µε τις τιµές παραµένουν σε ελαφρώς αυξηµένα επίπεδα µε βάση τα ιστορικά δεδοµένα. εκέµβριος

72 Πίνακας 7 είκτες του κόστους εργασίας (ετήσιες εκατοστιαίες µεταβολές, εκτός εάν σηµειώνεται διαφορετικά) Συµβατικές αποδοχές Συνολικό ωριαίο κόστος εργασίας Μισθολογική δαπάνη ανά µισθωτό Υπόµνηση: Παραγωγικότητα εργασίας Κόστος εργασίας ανά µονάδα προϊόντος γ τρ. δ τρ. α τρ γ τρ ,1 2,3 2,1 2,5 2,0 2,3 2,2 2,7 2,6 2,6 2,4 2,3 2,5. 1,8 2,2 2,4 1,8 2,1 1,8. 0,7 1,4 1,2 1,7 1,4 0,8. 1,0 0,8 1,1 0,1 0,8 1,1. Πηγές: Eurostat, εθνικά στοιχεία και υπολογισµοί της. 3.3 ΕΙΚΤΕΣ ΚΟΣΤΟΥΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Σύµφωνα µε τα στοιχεία που διατίθενται µέχρι το γ τρίµηνο του 2007, η εικόνα που προκύπτει από τους δείκτες κόστους εργασίας εξακολουθεί να υποδηλώνει συγκρατηµένες µισθολογικές εξελίξεις στη ζώνη του ευρώ (βλ. Πίνακα 7). Οι συµβατικές αποδοχές στη ζώνη του ευρώ αυξήθηκαν κατά 2,2% σε δωδεκάµηνη βάση το γ τρί- µηνο του 2007, λίγο λιγότερο από την αύξηση που καταγράφηκε το β τρίµηνο και τη µέση αύξηση που παρατηρήθηκε το (βλ. ιάγραµµα 41). Οι πληθωριστικές πιέσεις από το κόστος εργασίας στη διάρκεια του 2007 φαίνεται ότι ήταν συγκρατηµένες, αν και αυτή η εκτίµηση πρέπει να επιβεβαιωθεί από άλλους δείκτες κόστους εργασίας που δεν διατίθενται ακόµη για το γ τρίµηνο. Σύµφωνα µε τα στοιχεία που διατίθενται για το πρώτο εξάµηνο του 2007 και λαµβάνοντας υπόψη την επίδραση των εξελίξεων στις επιµέρους χώρες, ο ετήσιος ρυθµός αύξησης όλων των δεικτών κόστους εργασίας παρέµεινε πλησίον ή κάτω από το µέσο όρο του προηγούµενου έτους. Αν και ο ετήσιος ρυθµός αύξησης της µισθολογικής δαπάνης ανά µισθωτό ήταν σχετικά συγκρατηµένος, η υποχώρηση της παραγωγικότητας της εργασίας την ίδια περίοδο υποδηλώνει επιτάχυνση του ετήσιου ρυθµού αύξησης του κόστους εργασίας ανά µονάδα προϊόντος το β τρίµηνο, ο οποίος όµως παρέµεινε συγκρατηµένος µε βάση τα ιστορικά δεδοµένα. ιάγραµµα 41 Επιλεγµένοι δείκτες κόστους εργασίας (ετήσιες εκατοστιαίες µεταβολές, τριµηνιαία στοιχεία) Όσον αφορά τις εξελίξεις κατά τοµέα, πέρα από τις ασταθείς µηνιαίες εξελίξεις κατά µέσο όρο το πρώτο εξάµηνο του 2007, η αύξηση της µισθολογικής δαπάνης ανά µισθωτό στον τοµέα της βιοµηχανίας παρέµεινε σε γενικές γραµµές συµβατή µε τις µεταβολές που παρατηρήθηκαν τα τελευταία χρόνια, ενώ στον τοµέα των υπηρεσιών κατέγραψε κάποια µείωση (βλ. ιάγραµµα 42). Πηγές: Eurostat, εθνικά στοιχεία και υπολογισµοί της. 72 εκέµβριος 2007

73 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ Tιµές και κόστος ιάγραµµα 42 Εξέλιξη του κόστους εργασίας κατά τοµέα (ετήσιες εκατοστιαίες µεταβολές, τριµηνιαία στοιχεία) Πηγές: Eurostat και υπολογισµοί της. Σηµείωση: CPE είναι η µισθολογική δαπάνη ανά µισθωτό και LCI είναι ο δείκτης κόστους εργασίας. Όσον αφορά τις µελλοντικές εξελίξεις, τα στοιχεία από τις τελευταίες µισθολογικές διαπραγµατεύσεις σε ορισµένες χώρες υποδηλώνουν άνοδο των µισθολογικών πιέσεων από το 2008 και εξής. Υπάρχουν ενδείξεις ιδιαίτερα έντονων πιέσεων στους µισθούς του δηµόσιου τοµέα. Η εξέλιξη των µισθών του δηµόσιου τοµέα έχει σηµασία όχι µόνο λόγω της επίδρασής της στα δηµοσιονοµικά αποτελέσµατα, αλλά και επειδή µπορεί να προκαλέσει φαινόµενα διάχυσης στους µισθούς του ιδιωτικού τοµέα. 3.4 ΟΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟ Συνολικά, οι τιµές της ενέργειας και των ειδών διατροφής αναµένεται να διατηρήσουν τον ετήσιο µετρούµενο πληθωρισµό βάσει του Εν ΤΚ αρκετά πάνω από το 2% τους προσεχείς µήνες. Ο ετήσιος πληθωρισµός βάσει του Εν ΤΚ αναµένεται να µειωθεί σταδιακά το επόµενο έτος, υπό την προϋπόθεση ότι θα υποχωρήσουν οι πιέσεις από τις τιµές της ενέργειας και των ειδών διατροφής, όπως προβλέπεται επί του παρόντος από τις αγορές συµβολαίων µελλοντικής εκπλήρωσης γι αυτά τα βασικά εµπορεύµατα. Σύµφωνα µε τις τελευταίες µακροοικονοµικές προβολές των εµπειρογνωµόνων του Ευρωσυστήµατος, ο ετήσιος πληθωρισµός βάσει του Εν ΤΚ αναµένεται ότι θα κυµανθεί µεταξύ 2,0% και 3,0% το 2008 και µεταξύ 1,2% και 2,4% το Για περισσότερες πληροφορίες βλ. την ενότητα µε τίτλο Μακροοικονοµικές προβολές των εµπειρογνωµόνων του Ευρωσυστήµατος για τη ζώνη του ευρώ. Οι κίνδυνοι γι αυτές τις προοπτικές είναι ανοδικοί και περιλαµβάνουν το ενδεχόµενο παρατετα- µένα υψηλών τιµών του πετρελαίου και των αγροτικών προϊόντων, καθώς και µη αναµενόµενης ανόδου των διοικητικά καθοριζόµενων τιµών και των έµµεσων φόρων. Εξάλλου, αν ληφθεί υπόψη η ύπαρξη περιορισµών του παραγωγικού δυναµικού, η ευνοϊκή πορεία που διαγράφει ο ρυθµός αύξησης του πραγµατικού ΑΕΠ τα τελευταία τρίµηνα και οι θετικές ενδείξεις από τις αγορές εργασίας, οι µισθολογικές εξελίξεις µπορεί να είναι εντονότερες από ό,τι αναµένεται επί του παρόντος. Επιπλέον, η κορύφωση του µετρούµενου πληθωρισµού σε πολλές χώρες που οφείλεται στην άνοδο των τιµών του πετρελαίου και των ειδών διατροφής µπορεί να οδηγήσει σε περαιτέρω επιδείνωση των προσδοκιών για τον πληθωρισµό τους προσεχείς µήνες. Αυτό µπορεί να προκαλέσει ανοδικό κίν- εκέµβριος

74 δυνο για τον πληθωρισµό µέσω δευτερογενών επιδράσεων, καθώς µπορεί να οδηγήσει σε µεγαλύτερες µισθολογικές απαιτήσεις, στο πλαίσιο της στενότητας της αγοράς εργασίας, και σε µεγαλύτερη µετακύλιση του αυξανόµενου κόστους των συντελεστών παραγωγής στους καταναλωτές, ιδίως στα τµήµατα της αγοράς που εµφανίζουν χαµηλότερο ανταγωνισµό και µεγαλύτερη τιµολογιακή δύναµη. Στο Πλαίσιο 6 εξετάζεται η σηµασία του να παρακολουθείται στενά η σταθεροποίηση των πιο µακροπρόθεσµων προσδοκιών για τον πληθωρισµό. Πλαίσιο 6 ΕΙΚΤΕΣ ΤΩΝ ΠΙΟ ΜΑΚΡΟΠΡΟΘΕΣΜΩΝ ΠΡΟΣ ΟΚΙΩΝ ΓΙΑ ΤΟΝ ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΡΕΥΝΑ ΕΠΑΓ- ΓΕΛΜΑΤΙΚΩΝ ΦΟΡΕΩΝ ΙΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ ΤΗΣ : ΜΙΑ ΠΙΟ ΛΕΠΤΟΜΕΡΗΣ ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΩΝ ΠΡΟΣΦΑΤΩΝ ΕΞΕΛΙΞΕΩΝ Οι πρόσφατες οικονοµικές εξελίξεις, ειδικότερα οι αυξανόµενες τιµές του πετρελαίου και των ειδών διατροφής, τόνισαν την ανάγκη να παρακολουθείται στενά η σταθεροποίηση των πιο µακροπρόθεσµων προσδοκιών για τον πληθωρισµό. Το παρόν Πλαίσιο παρέχει µια εκτενέστερη ανάλυση των στοιχείων για τις πιο µακροπρόθεσµες προσδοκίες για τον πληθωρισµό όπως προκύπτουν από την Έρευνα Επαγγελµατικών Φορέων ιενέργειας Προβλέψεων (Survey of Professional Forecasters SPF) της, εστιάζοντας στις πληροφορίες που παρέχει η εξέταση των επιµέρους πτυχών των φορέων διενέργειας προβλέψεων. Συγκεντρωτικοί δείκτες των πιο µακροπρόθεσµων προσδοκιών για τον πληθωρισµό Συνολικά, οι συγκεντρωτικές πιο µακροπρόθεσµες προσδοκίες για τον πληθωρισµό στην SPF κυµαίνονται γύρω στο 1,9% από τις αρχές του Κορυφώθηκαν στο 1,94% το δ τρίµηνο του 2003 και το β τρίµηνο του. Πιο πρόσφατα, µπορεί να παρατηρηθεί µια ελαφρά ανοδική πορεία από τις αρχές του, µε νέα κορύφωση στο 1,95% το γ τρίµηνο του Ωστόσο, όπως αναφέρθηκε τον προηγούµενο µήνα, οι συγκεντρωτικές πιο µακροπρόθεσµες προσδοκίες (δηλ. για τα προσεχή πέντε έτη) για τον πληθωρισµό µειώθηκαν ελαφρά στην τελευταία SPF (για το δ τρίµηνο του 2007) σε 1,93%. Έτσι, αν διατηρήσουµε ένα δεκαδικό ψηφίο, αυτή η ελαφρά διόρθωση προς τα κάτω συνεπάγεται µεταβολή από το 2,0% πίσω στο 1,9% (στο επίπεδο όπου βρίσκονται επί πολλούς διαδοχικούς µήνες οι πιο µακροπρόθεσµες προσδοκίες για τον πληθωρισµό της SPF). Αυτά τα συγκεντρωτικά αποτελέσµατα είναι σε γενικές γραµµές συµβατά µε τα στοιχεία για τις πιο µακροπρόθεσµες προσδοκίες για τον πληθωρισµό της ζώνης του ευρώ που προκύπτουν από παρεµφερείς έρευνες, π.χ. Consensus Economics και Euro Zone Barometer (βλ. ιάγραµµα Α). ιάγραµµα Α Πιο µακροπρόθεσµες προσδοκίες για τον πληθωρισµό από έρευνες φορέων διενέργειας προβλέψεων (ετήσιες εκατοστιαίες µεταβολές) Ωστόσο, θα πρέπει να σηµειωθεί ότι, παρόλο που σε κάθε έρευνα εξετάζονται οι µακροπρόθεσµες προσδοκίες των φορέων διενέργειας προβλέψεων/οικονοµολόγων για τον Πηγές:, Consensus Economics και Euro Zone Barometer. Σηµείωση: Οι τελευταίες προβλέψεις αναφέρονται στο 2012 στην SPF για το δ τρίµηνο του 2007, στο στο τεύχος Οκτωβρίου 2007 της Consensus Economics και στο 2011 στο τεύχος Οκτωβρίου 2007 του Euro Zone Barometer. 74 εκέµβριος 2007

75 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ Tιµές και κόστος πληθωρισµό, υπάρχουν διαφορές π.χ. όσον αφορά την περίοδο αναφοράς. Η SPF της έχει το µεγαλύτερο αριθµό απαντήσεων στην ερώτηση σχετικά µε τις πιο µακροπρόθεσµες προσδοκίες (κατά µέσο όρο 45). Ένα ακόµη στοιχείο της SPF της είναι ότι συλλέγει τόσο εκτιµήσεις σηµείου όσο και κατανοµές πιθανοτήτων σχετικά µε τις προσδοκίες των συµµετεχόντων. Τέλος, ένα δυνητικά χρήσιµο στοιχείο της SPF της είναι ότι διατίθενται στοιχεία σχετικά µε τις προσδοκίες των επιµέρους συµµετεχόντων (σε ανώνυµη βάση). Το πληροφοριακό περιεχόµενο των επιµέρους πτυχών των πιο µακροπρόθεσµων προσδοκιών για τον πληθωρισµό 1 Η εξέλιξη των συνολικών προσδοκιών µπορεί να αποκρύπτει µεταβολές της επιµέρους κατανοµής των εκτιµήσεων σηµείου. Αν εξεταστούν µεµονωµένες απαντήσεις στους τελευταίους δύο γύρους της SPF, το ποσοστό των συµµετεχόντων που αναφέρουν εκτίµηση σηµείου 2,0% έχει αυξηθεί ελαφρά (βλ. ιάγραµµα Β). Στον τελευταίο γύρο της SPF, σχεδόν οι µισοί συµµετέχοντες ανέφεραν εκτίµηση 2,0%. Ωστόσο, µόνο δύο ερωτηθέντες ανέφεραν πιο µακροπρόθεσµες προσδοκίες για τον πληθωρισµό 2,1% ή περισσότερο. ιάγραµµα Β Κατανοµή των πιο µακροπρόθεσµων προσδοκιών για τον πληθωρισµό των συµµετεχόντων στην SPF (ποσοστό % των συµµετεχόντων) ιάγραµµα Γ είκτες κεντρικών τάσεων για τις πιο µακροπρόθεσµες προσδοκίες για τον πληθωρισµό βάσει της SPF (ετήσιες εκατοστιαίες µεταβολές) Πηγή: Υπολογισµοί. Πηγή: Υπολογισµοί. Από µια πιο µακροπρόθεσµη σκοπιά, διάφοροι δείκτες κεντρικών τάσεων υποδηλώνουν ότι οι προσδοκίες για τον πληθωρισµό ήταν σχετικά σταθερές από τότε που επανεξετάστηκε και αποσαφηνίστηκε η στρατηγική της για τη νοµισµατική πολιτική (το β τρίµηνο του 2003), όταν η ανακοίνωσε ότι η σταθερότητα των τιµών ορίζεται όχι µόνο ως κάτω, αλλά και πλησίον του 2%. Από τα µέσα του οι πιο µακροπρόθεσµες προσδοκίες για τον πληθωρισµό συγκεντρώνονται στο διάστηµα 1,9%-2,0% (βλ. ιάγραµµα Γ). Το ανώτερο τεταρτηµόριο των εκτιµήσεων σηµείου των πιο µακροπρόθεσµων προσδοκιών για τον πληθωρισµό παρέµεινε αµετάβλητο στο 2,0%, δηλ. τουλάχιστον το 25% των φορέων διενέργειας προβλέψεων ανέκαθεν ανέµενε ότι ο πιο µακροπρόθεσµος πληθωρισµός θα είναι 2,0% ή περισσότερο. Το κατώτερο τεταρτηµόριο κατέγραψε σταθερή άνοδο έως το α τρίµηνο του 2003 και παρέµεινε σταθερό 1 Για περαιτέρω ανάλυση των επιµέρους διαστάσεων της SPF της βλ. Bowles et al., The ECB Survey of Professional Forecasters (SPF): a review after eight years experience, ECB Occasional Paper No 59, Απρίλιος εκέµβριος

76 στο 1,8% από το β τρίµηνο του 2003 έως το β τρίµηνο του. Από το γ τρίµηνο του είναι στο 1,9%, υποδηλώνοντας ότι τουλάχιστον το 50% των φορέων διενέργειας προβλέψεων αναµένουν ο πιο µακροπρόθεσµος πληθωρισµός να διαµορφωθεί µεταξύ 1,9% και 2,0%. Η διά- µεσος των πιο µακροπρόθεσµων προσδοκιών για τον πληθωρισµό ήταν σταθερή από το α τρί- µηνο του 2004 έως το γ τρίµηνο του 2007, όταν αυξήθηκε σε 2,0%, πριν υποχωρήσει στο 1,95% το δ τρίµηνο, υποδηλώνοντας ότι οι µισές εκτιµήσεις σηµείου ήταν πάνω από 1,95% στον τελευταίο γύρο της SPF. Όσον αφορά τις αναθεωρήσεις των πιο µακροπρόθεσµων προσδοκιών για τον πληθωρισµό, από το α τρίµηνο του 2001 κατά µέσο όρο 24% των φορέων διενέργειας προβλέψεων αναθεωρούν τις πιο µακροπρόθεσµες προσδοκίες τους για τον πληθωρισµό εντός ενός γύρου (βλ. ιάγραµµα ). Στον τελευταίο γύρο της SPF, τα 2/3 των ερωτηθέντων δεν αναθεώρησαν την πρόβλεψη που είχαν κάνει τον προηγούµενο γύρο, ενώ πέντε αναθεώρησαν προς τα κάτω και δύο αναθεώρησαν προς τα πάνω τις εκτι- µήσεις σηµείου. έκα από τους συµµετέχοντες στον τελευταίο γύρο δεν είχαν συµµετάσχει στον προηγούµενο, οπότε δεν είναι εφικτό να εκτιµηθούν οι αναθεωρήσεις τους. Κατά µέσο όρο, 18% των συµµετεχόντων σε κάθε γύρο δεν είχαν συµµετάσχει στον προηγούµενο γύρο. Γι αυτό όταν αναλύονται τα συνολικά αποτελέσµατα των πιο µακροπρόθεσµων προσδοκιών για τον πληθωρισµό, είναι σηµαντικό να λαµβάνονται υπόψη αυτές οι µεταβολές στη σύνθεση από τον ένα γύρο στον άλλο. ιάγραµµα Αναθεώρηση των πιο µακροπρόθεσµων προσδοκιών για τον πληθωρισµό µεταξύ διαδοχικών γύρων της SPF (ως ποσοστό % των συµµετεχόντων που έχουν παράσχει εκτί- µηση σηµείου) Πηγή: Υπολογισµοί της. Οι µεταβολές των µέσων εκτιµήσεων σηµείου των πιο µακροπρόθεσµων προσδοκιών για τον πληθωρισµό µεταξύ διαδοχικών γύρων µπορεί να αντανακλούν µεταβολές στη σύνθεση των συµ- µετεχόντων και όχι µεταβολές των προσδοκιών των συµµετεχόντων στον προηγούµενο γύρο ή µπορεί να αντανακλούν ένα συνδυασµό των δύο. Συµπεράσµατα και διασταύρωση µε πληροφορίες από δείκτες της χρηµατοπιστωτικής αγοράς που αφορούν τις προσδοκίες για τον πληθωρισµό Αν και οι συνολικές εκτιµήσεις σηµείου για τις πιο µακροπρόθεσµες προσδοκίες για τον πληθωρισµό της SPF της έχουν παραµείνει σε γενικές γραµµές αµετάβλητες στο 1,9% περίπου, µεταβολές παρατηρούνται τόσο στην κατανοµή µεταξύ των επιµέρους τοµέων όσο και στην κατανοµή των πιθανοτήτων. Το ποσοστό των συµµετεχόντων που αναφέρουν µακροπρόθεσµες προσδοκίες για τον πληθωρισµό 2% έχει αυξηθεί, αν και ο αριθµός των ερωτηθέντων που αναφέρουν προσδοκίες άνω του 2% παραµένει πολύ µικρός. Επιπλέον, σύµφωνα µε την έρευνα του προηγούµενου µήνα, επίσης αυξήθηκε ο κίνδυνος αποτελέσµατος άνω του 2%. Στον τελευταίο γύρο της SPF, η πιθανότητα να διαµορφωθεί ο πιο µακροπρόθεσµος πληθωρισµός κάτω από το 2% (52%) ήταν σχεδόν εξίσου υψηλή µε την πιθανότητα να διαµορφωθεί το αποτέλεσµα στο 2% ή περισσότερο (48%). 76 εκέµβριος 2007

77 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ Tιµές και κόστος Σύµφωνα µε τα παραπάνω, οι πιο µακροπρόθεσµες προσδοκίες για τον πληθωρισµό πρέπει να παρακολουθούνται στενά. Αυτό εξηγείται από την εξέλιξη των δεικτών που βασίζονται σε έρευνες και αφορούν τις προσδοκίες για τον πληθωρισµό, σε συνδυασµό µε το γεγονός ότι οι δείκτες των πιο µακροπρόθεσµων προσδοκιών για τον πληθωρισµό που προκύπτουν από χρηµατοπιστωτικά µέσα 2 έχουν αυξηθεί σηµαντικά από τις αρχές του 2007 (βλ. την εξέλιξη του πενταετούς προθεσµιακού πληθωρισµού νεκρού σηµείου µε ορίζοντα πέντε ετών (εποχικά διορθω- µένου) στο ιάγραµµα 22 του παρόντος τεύχους του Μηνιαίου ελτίου). 2 Οι δείκτες των πιο µακροπρόθεσµων προσδοκιών για τον πληθωρισµό που προκύπτουν από χρηµατοπιστωτικά µέσα δεν αποτελούν γνήσιους δείκτες, καθώς ενδέχεται να περιέχουν ασφάλιστρα έναντι του κινδύνου πληθωρισµού και να επηρεάζονται από άλλους παράγοντες της αγοράς. Για περισσότερες πληροφορίες, βλ. το άρθρο µε τίτλο είκτες των προσδοκιών για τον πληθωρισµό της ζώνης του ευρώ στο τεύχος Ιουλίου του Μηνιαίου ελτίου. εκέµβριος

78 4 Η Π Α Ρ Α Γ Ω Γ Η, Η Ζ Η Τ Η Σ Η Κ Α Ι Η Α Γ Ο Ρ Α Ε Ρ Γ Α Σ Ι Α Σ Σύµφωνα µε την προκαταρκτική εκτίµηση της Eurostat, ο ρυθµός αύξησης του πραγµατικού ΑΕΠ της ζώνης του ευρώ ήταν 0,7% το γ τρίµηνο του 2007, επιβεβαιώνοντας έτσι την προηγούµενη προκαταρκτική εκτίµηση. Οι πληροφορίες που ήταν διαθέσιµες στην έναρξη του δ τριµήνου υποδεικνύουν επιβράδυνση της οικονοµικής δραστηριότητας όχι µόνο στο βιοµηχανικό τοµέα αλλά και, σε µικρότερο βαθµό, στον τοµέα των υπηρεσιών. Συνολικά, τα θεµελιώδη οικονοµικά µεγέθη της ζώνης του ευρώ παραµένουν εύρωστα, η κερδοφορία διατηρείται, ο ρυθµός αύξησης της απασχόλησης είναι έντονος και το ποσοστό ανεργίας βρίσκεται σε επίπεδα που δεν έχουν παρατηρηθεί εδώ και 25 χρόνια. Σύµφωνα µε τις µακροοικονοµικές προβολές εµπειρογνωµόνων του Ευρωσυστήµατος για τη ζώνη του ευρώ ( εκέµβριος 2007), ο µέσος ετήσιος ρυθµός αύξησης του ΑΕΠ θα διαµορφωθεί σε 2,4-2,8% για το 2007, 1,5-2,5% για το 2008 και 1,6-2,6% για το Σε σύγκριση µε τις µακροοικονοµικές προβολές εµπειρογνωµόνων της, του Σεπτεµβρίου του 2007, το διάστηµα για το ρυθµό αύξησης του πραγµατικού ΑΕΠ το 2008 είναι κάπως χαµηλότερο, ενώ για το 2007 βρίσκεται πλησιέστερα προς το άνω όριο του διαστήµατος που εκτι- µήθηκε στις προβολές του Σεπτεµβρίου. Οι πιο πρόσφατες προβλέψεις των διεθνών οργανισµών επιβεβαιώνουν σε γενικές γραµµές τις προοπτικές αυτές. Οι κίνδυνοι που περιβάλλουν τις εν λόγω προοπτικές για την οικονοµική ανάπτυξη είναι καθοδικοί. Αφορούν κυρίως το ενδεχόµενο η συνεχιζόµενη στις χρηµατοπιστωτικές αγορές επανεκτίµηση του κινδύνου να επηρεάσει ευρύτερα τις συνθήκες χρηµατοδότησης, τις προσδοκίες, καθώς και την οικονοµική ανάπτυξη παγκοσµίως και στη ζώνη του ευρώ, και επίσης σχετίζονται µε την πιθανότητα περαιτέρω αυξήσεων των τιµών του πετρελαίου και των άλλων βασικών εµπορευµάτων, καθώς και µε ανησυχίες για πιέσεις προστατευτισµού και για το ενδεχόµενο µη οµαλών εξελίξεων λόγω των παγκόσµιων ανισορροπιών. 4.1 ΟΙ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΤΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΖΗΤΗΣΗΣ ΟΙ ΣΥΝΙΣΤΩΣΕΣ ΤΟΥ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΥ ΑΕΠ ΚΑΙ ΤΗΣ ΑΠΑΝΗΣ Οι πιο πρόσφατες πληροφορίες επιβεβαιώνουν την εκτίµηση που παρουσιάστηκε σε προηγού- µενα τεύχη του Μηνιαίου ελτίου. Η οικονοµική δραστηριότητα, έχοντας επεκταθεί άνω του δυνητικού της ρυθµού το, τα τρία πρώτα τρίµηνα του 2007 εξελίχθηκε σε συµφωνία µε το ρυθµό αύξησης του δυνητικού προϊόντος. Καθώς η οικονοµία βρίσκεται σε ωριµότερη φάση του κύκλου, η αύξηση του πραγµατικού ΑΕΠ αναµένεται ότι θα στηριχθεί περισσότερο στην κατανάλωση και λιγότερο στις επενδύσεις. Σύµφωνα µε την προκαταρκτική εκτίµηση των εθνικολογιστικών στοιχείων από τη Eurostat, ο ρυθµός αύξησης του πραγµατικού ΑΕΠ ήταν 0,7% το γ τρίµηνο του 2007, έναντι 0,3% το προηγούµενο τρίµηνο (βλ. ιάγραµµα 43). Η ιδιωτική κατανάλωση αυξήθηκε κατά 0,5%, επιβεβαιώνοντας τις θετικές ενδείξεις που είχαν παρατηρηθεί προηγουµένως. Οι επενδύσεις ανέκτησαν το δυναµισµό τους και ο τριµηνιαίος ρυθµός αύξησής τους διαµορφώθηκε σε 0,9% το ιάγραµµα 43 Συµβολή στην αύξηση του πραγµατικού ΑΕΠ (τριµηνιαίος ρυθµός αύξησης και τριµηνιαία συµβολή σε εκατοστιαίες µονάδες, στοιχεία εποχικώς διορθωµένα) Πηγές: Eurostat και υπολογισµοί της. 78 εκέµβριος 2007

79 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ Η παραγωγή, η ζήτηση και η αγορά εργασίας γ τρίµηνο, εξέλιξη που ενισχύει την άποψη ότι η µείωση που παρατηρήθηκε το β τρίµηνο µπορεί να αποδοθεί κυρίως σε ειδικούς παράγοντες που επηρεάζουν τον κατασκευαστικό τοµέα. Το εµπορικό ισοζύγιο είχε ελαφρώς αρνητική συµβολή, αλλά τόσο οι εξαγωγές όσο και οι εισαγωγές σηµείωσαν έντονη αύξηση. Η συµβολή των αποθεµάτων ήταν θετική. Συνολικά, η τελευταία εκτίµηση των εθνικολογιστικών στοιχείων υποδηλώνει ότι η οικονοµική ανάπτυξη της ζώνης του ευρώ παρέµεινε έντονη τα τρία πρώτα τρίµηνα του έτους, αν και κάπως εξασθενηµένη σε σύγκριση µε το. ΤΟ ΠΡΟΪΟΝ ΚΑΤΑ ΤΟΜΕΑ ΚΑΙ Η ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗ Ενώ το ο κύριος προωθητικός παράγοντας της επιτάχυνσης της αύξησης του ΑΕΠ ήταν ο εντονότερος ρυθµός ανόδου του βιοµηχανικού τοµέα, το 2007 το ρόλο αυτό ανέλαβε προοδευτικά ο τοµέας των υπηρεσιών. Ωστόσο, το γ τρίµηνο η βιοµηχανική παραγωγή ανέκαµψε µετά τη σχετικά υποτονική αύξηση που κατέγραψε το β τρίµηνο. Σύµφωνα µε την προκαταρκτική εκτίµηση εθνικολογιστικών στοιχείων από τη Eurostat, η συµβολή του τοµέα των υπηρεσιών στη συνολική προστιθέµενη αξία της ζώνης του ευρώ ήταν 0,5 της εκατοστιαίας µονάδας το γ τρίµηνο του 2007, έναντι 0,4 της εκατοστιαίας µονάδας το προηγούµενο τρίµηνο. Ο βιοµηχανικός τοµέας είχε επίσης σηµαντική συµβολή στο ρυθµό ανόδου της προστιθέµενης αξίας το γ τρίµηνο του 2007 (0,3 της εκατοστιαίας µονάδας), ενώ οριακή µόνο ήταν η συµβολή του το προηγούµενο τρίµηνο. Η εικόνα αυτή επιβεβαιώνεται από τα πιο πρόσφατα στοιχεία για τη βιοµηχανική παραγωγή (βλ. ιάγραµµα 44). Η βιοµηχανική παραγωγή (εκτός του τοµέα των κατασκευών) αυξήθηκε κατά 1,5% το γ τρίµηνο του 2007, µετά από αύξησή της κατά 0,5% το β τρίµηνο. Ο εν λόγω υψηλός τριµηνιαίος ρυθµός αντανακλά µεγάλες αυξήσεις σε όλες τις βασικές βιοµηχανικές κατηγορίες, ιδίως στα κεφαλαιακά αγαθά και την ενέργεια. Με βάση τους κινητούς µέσους όρους τριών µηνών, οι βιοµηχανικές νέες παραγγελίες (πλην του τοµέα βαρέως εξοπλισµού µεταφορών) αυξήθηκαν κατά 1,1% το Σεπτέµβριο, έναντι 1,8% τον προηγούµενο µήνα, εξέλιξη που αποτελεί ένδειξη ότι ίσως η ανάπτυξη στον τοµέα αυτόν επιβραδύνεται. Στον τοµέα των κατασκευών, η παραγωγή αυξήθηκε κατά 0,4% στους τρεις µήνες µέχρι το Νοέµβριο. Μολονότι η παραγωγή του εν λόγω τοµέα έδειξε εξαιρετικό δυναµισµό κατά το, ο οποίος παρατεινόταν από την προσωρινή επίδραση έκτακτων παραγόντων που σχετίζονταν µε τις καιρικές συνθήκες στις αρχές του 2007, εντούτοις ο ρυθµός αύξησής της φαίνεται ότι κατά µέσο όρο έχει υποστεί κάποια επιβράδυνση από τις αρχές του τρέχοντος έτους. ιάγραµµα 44 Συµβολή στην αύξηση της βιοµηχανικής παραγωγής (ρυθµός αύξησης και συµβολή σε εκατοστιαίες µονάδες, µηνιαία στοιχεία, εποχικώς διορθωµένα) Πηγές: Eurostat και υπολογισµοί της. Σηµείωση: Τα στοιχεία που παρουσιάζονται υπολογίζονται ως κινητοί κεντρικοί µέσοι τριών µηνών έναντι του αντίστοιχου µέσου όρου της προηγούµενης τριµηνίας. εκέµβριος

80 Συνολικά, οι πιο πρόσφατες πληροφορίες υποδηλώνουν ότι η συµβολή της βιοµηχανικής παραγωγής στο ρυθµό αύξησης του ΑΕΠ πιθανόν να είναι ασθενέστερη το δ τρίµηνο σε σχέση µε το γ τρί- µηνο. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΡΕΥΝΩΝ ΓΙΑ ΤΟ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟ ΤΟΜΕΑ ΚΑΙ ΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ Από τις αρχές του, οι δείκτες των ερευνών δείχνουν εξοµάλυνση της οικονοµικής δραστηριότητας της ζώνης του ευρώ, µετά τους προηγούµενους ρυθµούς ανάπτυξης που υπερέβαιναν το ρυθµό αύξησης του δυνητικού προϊόντος. Το τελευταίο 18µηνο, τα στοιχεία των ερευνών καταδεικνύουν σταθερά βραδύτερο ρυθµό αύξησης της παραγωγής του βιοµηχανικού τοµέα, αλλά εύρωστη ανάπτυξη στον τοµέα των υπηρεσιών. Ωστόσο, τα στοιχεία που είναι διαθέσιµα µέχρι το Νοέµβριο του 2007 υποδηλώνουν ότι και στον τοµέα των υπηρεσιών παρατηρείται κάποια επιβράδυνση το δ τρίµηνο. Η εξέταση των βραχυπρόθεσµων κινήσεων δείχνει ότι η βιοµηχανική δραστηριότητα φαίνεται να έχει ανακάµψει κάπως το Νοέµβριο, µετά τη µείωσή της κατά τους δύο προηγούµενους µήνες, όπως δείχνουν τα στοιχεία τόσο του δείκτη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τις επιχειρηµατικές προσδοκίες στο βιοµηχανικό τοµέα όσο και του είκτη Υπευθύνων Προµηθειών (ΡΜΙ) για το µεταποιητικό τοµέα (βλ. ιάγραµµα 45). Ωστόσο, και οι δύο δείκτες υποδεικνύουν ότι το µέσο επίπεδο βιοµηχανικής δραστηριότητας για τους δύο πρώτους µήνες του δ τριµήνου ήταν χαµηλότερο από το µέσο όρο του προηγούµενου τριµήνου. Παρά ταύτα, ο δείκτης ΡΜΙ για το µεταποιητικό τοµέα παραµένει άνω του θεωρητικού ορίου των 50 µονάδων, γεγονός που συνιστά ένδειξη αύξησης της παραγωγής, ενώ ο δείκτης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τις προσδοκίες στο βιοµηχανικό τοµέα είναι σηµαντικά υψηλότερος του ιστορικού µέσου όρου του. Όσον αφορά τον τοµέα των υπηρεσιών, τόσο ο δείκτης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τις προσδοκίες στον τοµέα των υπηρεσιών όσο και ο δείκτης ΡΜΙ για την επιχειρηµατική δραστηριότητα του εν λόγω τοµέα µειώθηκαν το Νοέµβριο. Και οι δύο στατιστικές σειρές βρίσκονται τώρα κάτω του ιστορικού µέσου όρου τους, υποδεικνύοντας ότι η ανάπτυξη έχει κάπως επιβραδυνθεί στον τοµέα των υπηρεσιών. Ωστόσο, παραµένουν σε επίπεδα σύµφωνα µε τη συνεχιζόµενη επέκταση της οικονοµικής δραστηριότητας το δ τρίµηνο και άνω του ιστορικού µέσου όρου που είχε παρατηρηθεί στις ίδιες αυτές έρευνες µεταξύ του 2002 και του. Συνολικά, τα στοιχεία των ερευνών τόσο για το βιοµηχανικό τοµέα όσο και για τον τοµέα των υπηρεσιών υποδεικνύουν ότι οι ρυθµοί αύξησης του πραγµατικού ΑΕΠ το δ τρίµηνο του 2007 ενδέχεται να είναι χαµηλότεροι από τους αντίστοιχους του γ τριµήνου, αν και πλησίον του ρυθµού αύξησης του δυνητικού προϊόντος. ΕΙΚΤΕΣ ΑΠΑΝΩΝ ΤΩΝ ΝΟΙΚΟΚΥΡΙΩΝ Ο ρυθµός αύξησης της ιδιωτικής κατανάλωσης της ζώνης του ευρώ εξακολουθεί να ενισχύει το ρυθµό αύξησης του ΑΕΠ, απηχώντας τις εξελίξεις του πραγµατικού διαθέσιµου εισοδήµατος καθώς και τις ευνοϊκές συνθήκες που επικρατούν στην αγορά εργασίας. Τα τελευταία διαθέσιµα στοιχεία για τις δαπάνες των νοικοκυριών επιβεβαιώνουν τη βαθµιαία ανάκαµψη της ιδιωτικής κατανάλωσης. Ο τριµηνιαίος ρυθµός ανόδου της ιδιωτικής κατανάλωσης στη ζώνη του ευρώ ήταν 0,5% το γ τρίµηνο του έτους, έναντι 0,6% το προηγούµενο τρίµηνο. Σύµφωνα µε τα διαθέσιµα στοιχεία, η αύξηση της ιδιωτικής κατανάλωσης το γ τρίµηνο οφειλόταν εν µέρει στην άνοδο των δαπανών για αγαθά του τοµέα λιανικής, καθώς οι λιανικές πωλήσεις αυξήθηκαν κατά 0,7% σε τριµηνιαία βάση (βλ. ιάγραµµα 46). 80 εκέµβριος 2007

81 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ Η παραγωγή, η ζήτηση και η αγορά εργασίας ιάγραµµα 45 Βιοµηχανική παραγωγή, επιχειρηµατικές προσδοκίες στη βιοµηχανία και ΡΜΙ (µηνιαία στοιχεία, εποχικώς διορθωµένα) ιάγραµµα 46 Λιανικές πωλήσεις και επιχειρηµατικές προσδοκίες στο λιανικό εµπόριο και εµπιστοσύνη νοικοκυριών (µηνιαία στοιχεία) 4,0 3,5 3,0 2,5 2,0 1,5 1,0 0,5 0, Πηγές: Eurostat, Έρευνες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τις Επιχειρήσεις και τους Καταναλωτές, NTC Εconomics και υπολογισµοί της. Σηµείωση: Όλες οι σειρές αφορούν τη µεταποίηση. 1) Τριµηνιαίες εκατοστιαίες µεταβολές. 2) ιαφορές ποσοστών θετικών και αρνητικών απαντήσεων, µεταβολές σε σύγκριση µε την προηγούµενη τριµηνία. 3) είκτης Υπευθύνων Προµηθειών, αποκλίσεις από την τιµή 50. Πηγές: Eurostat και Έρευνες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τις Επιχειρήσεις και τους Καταναλωτές. 1) Ετήσιες εκατοστιαίες µεταβολές, κινητός κεντρικός µέσος τριών µηνών, στοιχεία διορθωµένα ως προς τον αριθµό των εργάσιµων ηµερών. 2) ιαφορές ποσοστών θετικών και αρνητικών απαντήσεων, στοιχεία διορθωµένα τόσο εποχικά όσο και ως προς το µέσο όρο. Για την εµπιστοσύνη των καταναλωτών, τα αποτελέσµατα για τη ζώνη του ευρώ από τον Ιανουάριο του 2004 και εξής δεν είναι πλήρως συγκρίσιµα µε τα προηγούµενα στοιχεία λόγω αλλαγών στο ερωτηµατολόγιο που χρησιµοποιείται για την έρευνα στη Γαλλία. Μέχρι στιγµής, περιορισµένα µόνο στοιχεία είναι διαθέσιµα για τους τρεις τελευταίους µήνες του χρόνου. Τον Οκτώβριο, µε βάση τον κινητό µέσο όρο τριών µηνών, οι λιανικές πωλήσεις αυξήθηκαν κατά 0,3%, ενώ ο αριθµός των ΙΧ επιβατικών αυτοκινήτων που τέθηκαν για πρώτη φορά σε κυκλοφορία στη ζώνη του ευρώ παρέµεινε σε γενικές γραµµές αµετάβλητος. Ο δείκτης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τις προσδοκίες στον τοµέα του λιανικού εµπορίου, που αποτελεί ένδειξη των εκτιµήσεων των επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στο λιανικό εµπόριο, αυξήθηκε περαιτέρω το Νοέµβριο και βρίσκεται σε ιστορικά υψηλό επίπεδο. Ωστόσο, ο δείκτης της εµπιστοσύνης καταναλωτών µειώθηκε το Νοέµβριο, αντανακλώντας κυρίως τη ραγδαία επιδείνωση των εκτιµήσεων των καταναλωτών για τη γενικότερη οικονοµική κατάσταση. Ο δείκτης της εµπιστοσύνης καταναλωτών παρέµεινε άνω του ιστορικού µέσου όρου του, αλλά έχει υποχωρήσει από την κορυφαία τιµή που παρατηρήθηκε το Μάιο του Παρά ταύτα, οι συνθήκες στην αγορά εργασίας είναι ευνοϊκές, υποδηλώνοντας ότι οι προοπτικές για την ιδιωτική κατανάλωση το 2008 είναι γενικά θετικές, παρ όλο που οι δείκτες δείχνουν ελαφρώς ασθενέστερη αύξηση της κατανάλωσης το δ τρί- µηνο, σε σύγκριση µε το γ τρίµηνο του ΑΓΟΡΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Η αγορά εργασίας της ζώνης του ευρώ έχει επιδείξει σαφή βελτίωση τα τελευταία χρόνια και αυτή η θετική τάση επιβεβαιώνεται και από τα πρόσφατα στοιχεία. Οι προσδοκίες για την απασχόληση παραµένουν σε υψηλό επίπεδο και ενισχύουν την εκτίµηση ότι οι προοπτικές για την αγορά εργα- εκέµβριος

82 σίας είναι ευνοϊκές. Παράλληλα, οι δείκτες των ερευνών εξακολουθούν να εντοπίζουν κάποια στενότητα των συνθηκών στην αγορά εργασίας. ιάγραµµα 47 Ανεργία (µηνιαία στοιχεία, εποχικώς διορθωµένα) ΑΝΕΡΓΙΑ Συνεχίστηκε η πτωτική τάση την οποία παρουσιάζει το ποσοστό ανεργίας της ζώνης του ευρώ από τα µέσα του 2004, καθώς το ποσοστό ανεργίας της ζώνης του ευρώ βάσει τυποποιηµένου ορισµού µειώθηκε περαιτέρω σε 7,2% τον Οκτώβριο, από 7,3% το Σεπτέµβριο (βλ. ιάγραµµα 47). Το ποσοστό για τον Οκτώβριο είναι το χαµηλότερο που έχει παρατηρηθεί από τις αρχές της δεκαετίας του 80. Τους τελευταίους 12 µήνες, το ποσοστό ανεργίας έχει υποχωρήσει σηµαντικά κατά 0,8 της εκατοστιαίας µονάδας, µολονότι ο ρυθµός µείωσής του έχει επιβραδυνθεί βαθµιαία από τις αρχές του Τον Οκτώβριο ο αριθµός των ανέργων της ζώνης του ευρώ µειώθηκε κατά περίπου, έναντι µέσης µείωσης κατά το µήνα στη διάρκεια του α τριµήνου. Τα στοιχεία της τριµηνιαίας έρευνας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τους περιορισµούς στην παραγωγή υποδεικνύουν ότι οι ελλείψεις εργατικού δυναµικού σηµείωσαν περαιτέρω αύξηση Πηγή: Eurostat. στις αρχές του δ τριµήνου του 2007 τόσο στο βιοµηχανικό τοµέα όσο και στον τοµέα των υπηρεσιών. ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ Ακολουθώντας την έντονη οικονοµική ανάπτυξη της ζώνης του ευρώ, ο ρυθµός αύξησης της απασχόλησης βελτιώθηκε σηµαντικά το σε σχέση µε το (βλ. Πίνακα 8) και οι διαθέσιµες Πίνακας 8 Αύξηση της απασχόλησης (εκατοστιαίες µεταβολές έναντι της προηγούµενης περιόδου, εποχικά διορθωµένες) οικονοµίας εκ της οποίας: Γεωργία και αλιεία Βιοµηχανία Πλην κατασκευών Κατασκευές Υπηρεσίες Εµπόριο και µεταφορές Χρηµατοοικονοµικά και επιχειρηµατική δραστηριότητα ηµόσια διοίκηση 1) Ετήσιοι ρυθµοί Τριµηνιαίοι ρυθµοί γ τρ. δ τρ. α τρ ,9 1,5 0,6 0,3 0,4 0,6 0,5-1,1-1,2 0,6-1,4-0,6 0,4-0,6-0,2 0,6 0,4 0,3 0,5 0,7 0,6-1,3-0,2 0,1 0,0 0,0 0,2 0,1 2,5 2,6 1,3 0,8 1,6 1,9 1,6 1,4 2,0 0,6 0,3 0,4 0,5 0,6 0,7 1,5 0,7 0,2 0,0 0,5 0,6 2,4 3,6 0,9 1,0 1,0 0,9 1,0 1,4 1,6 0,5 0,1 0,4 0,4 0,4 Πηγές: Eurostat και υπολογισµοί της. 1) Περιλαµβάνει επίσης εκπαίδευση, υγεία και άλλες υπηρεσίες. 82 εκέµβριος 2007

83 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ Η παραγωγή, η ζήτηση και η αγορά εργασίας πληροφορίες καταδεικνύουν σταθερή επέκταση και το Οι ευνοϊκές εξελίξεις που παρατηρούνται στην αγορά εργασίας της ζώνης του ευρώ τα τελευταία χρόνια φαίνεται ότι διατηρήθηκαν και στις αρχές του δ τριµήνου του 2007, βάσει στοιχείων ερευνών που ήταν διαθέσιµα µέχρι το Νοέµβριο (βλ. ιάγραµµα 48). Σύµφωνα µε το δείκτη της έρευνας ΡΜΙ του NTC Economics, η απασχόληση εξακολούθησε να αυξάνεται το Νοέµβριο τόσο στο βιοµηχανικό τοµέα όσο και στον τοµέα των υπηρεσιών. Οι προσδοκίες για την απασχόληση που αναφέρει η Έρευνα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τις Επιχειρήσεις και τους Καταναλωτές µεταδίδουν παρόµοια εικόνα. ιάγραµµα 48 Αύξηση της απασχόλησης και προσδοκίες για την απασχόληση (ετήσιες εκατοστιαίες µεταβολές, διαφορές ποσοστών θετικών και αρνητικών απαντήσεων, εποχικώς διορθωµένα στοιχεία) 4.3 ΟΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΡΑ- ΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ Κατά την πρώτη εκτίµηση της Eurostat, ο τρι- µηνιαίος ρυθµός αύξησης του πραγµατικού ΑΕΠ της ζώνης του ευρώ το γ τρίµηνο του 2007 ήταν 0,7%, συµπίπτοντας µε την προηγηθείσα προκαταρκτική εκτίµηση. Οι τελευταίες πληροφορίες για την οικονοµική δραστηριότητα, που προέρχονται από διάφορες έρευνες για τις προσδοκίες και από εκτιµήσεις βάσει δεικτών, ενισχύουν την εκτίµηση ότι η οικονοµική ανάπτυξη συνεχίζεται και το δ τρίµηνο του έτους αυτού, αν και ενδεχοµένως µε κάπως βραδύτερο ρυθµό σε σύγκριση µε το γ τρίµηνο. Συνολικά, τα θεµελιώδη οικονοµικά µεγέθη της ζώνης του ευρώ παραµένουν εύρωστα. Η κερδοφορία έχει διατηρηθεί, ο ρυθµός αύξησης της απασχόλησης είναι έντονος και τα ποσοστά ανεργίας έχουν µειωθεί σε επίπεδα πρωτοφανή για την τελευταία 25ετία. Πηγές: Eurostat και Έρευνες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τις Επιχειρήσεις και τους Καταναλωτές. Σηµείωση: Οι διαφορές ποσοστών θετικών και αρνητικών απαντήσεων είναι διορθωµένες ως προς το µέσο όρο. Οι παράγοντες αυτοί αντανακλώνται και στις µακροοικονοµικές προβολές εµπειρογνωµόνων του Ευρωσυστήµατος. Ο ετήσιος ρυθµός αύξησης του πραγµατικού ΑΕΠ προβλέπεται να διαµορφωθεί σε 2,4-2,8% για το 2007, 1,5-2,5% για το 2008, και 1,6-2,6% για το Σε σύγκριση µε τις µακροοικονοµικές προβολές εµπειρογνωµόνων της το Σεπτέµβριο, το προβλεπόµενο διάστηµα του ρυθµού αύξησης του πραγµατικού ΑΕΠ για το 2007 είναι κάπως χαµηλότερο, ενώ για το 2007 βρίσκεται πλησιέστερα προς το άνω όριο του διαστήµατος των προβολών του Σεπτεµβρίου. Οι πιο πρόσφατες προβλέψεις των διεθνών οργανισµών επιβεβαιώνουν σε γενικές γραµµές αυτή την προοπτική. Αυτό το σενάριο, σύµφωνα µε το οποίο το πραγµατικό ΑΕΠ θα συνεχίσει να αυξάνεται µε ρυθµούς παραπλήσιους του δυνητικού, εκέµβριος

84 βασίζεται στην προσδοκία ότι η παγκόσµια οικονοµία θα διατηρήσει την αντοχή της, καθώς η επιβράδυνση της οικονοµικής ανάπτυξης των ΗΠΑ αντισταθµίζεται εν µέρει από τη συνεχιζόµενη δυναµική ανάπτυξη των αναδυόµενων οικονοµιών της αγοράς. Η έντονη εξωτερική ζήτηση ανα- µένεται, ως εκ τούτου, να εξακολουθήσει να ενισχύει τις εξαγωγές και τις επενδύσεις της ζώνης του ευρώ. Στην οικονοµική επέκταση αναµένεται να συµβάλει και η άνοδος της κατανάλωσης, που απηχεί τις εξελίξεις του πραγµατικού διαθέσιµου εισοδήµατος, καθώς η συνεχιζόµενη επέκταση της απασχόλησης δηµιουργεί συνθήκες που ευνοούν την κατανάλωση. Παρά ταύτα, εν όψει της επίδρασης που ενδέχεται να ασκήσει στην πραγµατική οικονοµία η συνεχιζόµενη µεταβλητότητα των χρηµατοπιστωτικών αγορών και η επανεκτίµηση των κινδύνων, το επίπεδο της αβεβαιότητας παρα- µένει υψηλό. Οι κίνδυνοι που συνδέονται µε αυτές τις προοπτικές για την οικονοµική ανάπτυξη είναι καθοδικοί. Αφορούν κυρίως το ενδεχόµενο η συνεχιζόµενη στις χρηµατοπιστωτικές αγορές επανεκτίµηση των κινδύνων να έχει ευρύτερο αντίκτυπο στις συνθήκες χρηµατοδότησης, τις προσδοκίες, καθώς και στην οικονοµική ανάπτυξη παγκοσµίως και στη ζώνη του ευρώ, και επίσης σχετίζονται µε την πιθανότητα περαιτέρω αυξήσεων των τιµών του πετρελαίου, καθώς και µε ανησυχίες για πιέσεις προστατευτισµού και για το ενδεχόµενο µη οµαλών εξελίξεων λόγω των παγκόσµιων ανισορροπιών. 84 εκέµβριος 2007

85 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ηµοσιονοµικές εξελίξεις 5 Η Μ Ο Σ Ι Ο Ν Ο Μ Ι Κ Ε Σ Ε Ξ Ε Λ Ι Ξ Ε Ι Σ Οι οικονοµικές προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (φθινόπωρο 2007) επιβεβαιώνουν την εικόνα περαιτέρω βελτίωσης των δηµοσιονοµικών αποτελεσµάτων στη ζώνη του ευρώ το τρέχον έτος. Ο µέσος λόγος του ελλείµµατος της γενικής κυβέρνησης προς το ΑΕΠ της ζώνης του ευρώ προβλέπεται να µειωθεί το 2007 και να αυξηθεί ελαφρά το Καµία από τις χώρες της ζώνης του ευρώ δεν ανα- µένεται να αναφέρει έλλειµµα άνω της τιµής αναφοράς 3% του ΑΕΠ κατά τα έτη αυτά. Ωστόσο, απογοητευτική είναι η πρόοδος της διαρθρωτικής εξυγίανσης σε χώρες µε δηµοσιονοµικές ανισορροπίες, δηλ. χώρες που δεν έχουν επιτύχει ακόµη το µεσοπρόθεσµο στόχο τους. Σε κάποιες χώρες, η προβλεπόµενη βελτίωση υπολείπεται των πρόσφατων πολιτικών δεσµεύσεών τους και δεν ανταποκρίνεται στις διατάξεις του αναθεωρηµένου Συµφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης (ΣΣΑ). Αυτή η έλλειψη φιλόδοξων προγραµµάτων παρατείνει αδικαιολόγητα τις δηµοσιονοµικές τους ανισορροπίες και θα µπορούσε να οδηγήσει σε δυσάρεστες εκπλήξεις εάν το µακροοικονοµικό περιβάλλον αποδειχθεί λιγότερο ευνοϊκό. Επιπλέον, οι χώρες αυτές δεν θα είναι τόσο καλά προετοιµασµένες για τις δηµοσιονοµικές συνέπειες της γήρανσης του πληθυσµού και για άλλους κινδύνους που απειλούν τη µακροπρόθεσµη διατηρησιµότητα των δηµόσιων οικονοµικών. Η κατάσταση αυτή, εάν δεν διορθωθεί στα επόµενα επικαιροποιηµένα προγράµµατα σταθερότητας, θα µπορούσε να υπονοµεύσει την αξιοπιστία του προληπτικού σκέλους του ΣΣΑ. Επιβάλλει δε σθεναρή και πειστική συναδελφική υποστήριξη εκ µέρους των χωρών εκείνων που όντως ασκούν συνετή δηµοσιονοµική πολιτική. ΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΤΟ 2007 Οι προοπτικές για τα δηµόσια οικονοµικά της ζώνης του ευρώ δείχνουν συνεχιζόµενη βελτίωση των επίσηµων δηµοσιονοµικών αποτελεσµάτων αυτό το χρόνο. Σύµφωνα µε τις φθινοπωρινές οικονοµικές προβολές της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που δηµοσιεύθηκαν το Νοέµβριο του 2007, ο µέσος λόγος του ελλείµµατος της γενικής κυβέρνησης προβλέπεται να µειωθεί στο 0,8% του ΑΕΠ για το 2007 (βλ. Πίνακα 9), από 1,5% το. Σε σύγκριση µε τα επικαιροποιηµένα προγράµµατα σταθερότητας του τέλους του, το εν λόγω στοιχείο αντιπροσωπεύει βελτίωση κατά 0,6 της εκα- Πίνακας 9 ηµοσιονοµικές εξελίξεις στη ζώνη του ευρώ (ως ποσοστό % του ΑΕΠ) Οικονοµική πρόβλεψη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, φθινόπωρο 2007 α. Συνολικό εισόδηµα β. Συνολικές δαπάνες εκ των οποίων: γ. απάνες για τόκους δ. Πρωτογενείς δαπάνες (β γ) ηµοσιονοµικό αποτέλεσµα (α β) Πρωτογενές δηµοσιονοµικό αποτέλεσµα (α δ) Κυκλικά προσαρµοσµένο δηµοσιονοµικό αποτέλεσµα Ακαθάριστο χρέος Υπόµνηση: πραγµατικό ΑΕΠ (ετήσια εκατοστιαία µεταβολή) ,0 44,6 45,0 45,6 45,6 45,3 48,1 47,4 47,5 47,1 46,4 46,2 3,3 3,1 2,9 2,9 2,9 2,8 44,8 44,3 44,5 44,2 43,5 43,3-3,1-2,8-2,5-1,5-0,8-0,9 0,2 0,3 0,4 1,3 2,1 2,0-2,7-2,4-1,9-1,2-0,7-0,8 69,1 69,6 70,3 68,6 66,5 65,0 0,8 2,0 1,5 2,8 2,6 2,2 Μέσοι όροι της ζώνης του ευρώ βάσει των επικαιροποιηµένων προγραµµάτων σταθερότητας -07 1) ηµοσιονοµικό αποτέλεσµα Πρωτογενές δηµοσιονοµικό αποτέλεσµα Κυκλικά προσαρµοσµένο δηµοσιονοµικό αποτέλεσµα Ακαθάριστο χρέος Υπόµνηση: πραγµατικό ΑΕΠ (ετήσια εκατοστιαία µεταβολή) -2,4-2,1-1,4-1,1 0,6 1,0 1,5 1,8-1,8-1,7-1,1-0,8 70,6 69,4 67,8 66,4 1,4 2,6 2,2 2,2 Πηγές: Ευρωπαϊκή Επιτροπή, επικαιροποιηµένα προγράµµατα σταθερότητας -07, και υπολογισµοί της. Σηµείωση: Τα στοιχεία ενδέχεται να µη συµφωνούν λόγω στρογγυλοποίησης. Τα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής περιλαµβάνουν την Κύπρο και τη Μάλτα. 1) Ο µέσος όρος της ζώνης του ευρώ για το περιλαµβάνει στοιχεία για τη Γαλλία από το πρόγραµµα σταθερότητας -06. εκέµβριος

86 τοστιαίας µονάδας έναντι των αρχικών στόχων στο επίπεδο της ζώνης του ευρώ, η οποία και εξηγείται πλήρως από την επίδραση της βάσης σύγκρισης του αποτελέσµατος του, το οποίο ήταν καλύτερο από το προβλεπόµενο. Σε επίπεδο χωρών, για πρώτη φορά από το 2000, καµία από τις χώρες της ζώνης του ευρώ δεν αναµένεται να καταγράψει δηµοσιονοµικό έλλειµµα υψηλότερο της τιµής αναφοράς 3% του ΑΕΠ κατά το τρέχον έτος. Για τις δύο χώρες που προς το παρόν υπόκεινται στη διαδικασία υπερβολικού ελλείµµατος, την Ιταλία και την Πορτογαλία, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προβλέπει λόγο ελλείµ- µατος µικρότερο και ίσο, αντίστοιχα, της τιµής αναφοράς (3% του ΑΕΠ). Από τις λοιπές χώρες που εµφάνιζαν δηµοσιονοµικές ανισορροπίες το, µόνο η Γερµανία προβλέπεται να επιτύχει διαρθρωτική δηµοσιονοµική βελτίωση κατά τουλάχιστον 0,5% του ΑΕΠ που αποτελεί την ελάχιστη απαιτούµενη ετήσια διόρθωση του κυκλικά προσαρµοσµένου δηµοσιονοµικού αποτελέσµατος, χωρίς να λαµβάνονται υπόψη προσωρινοί και εφάπαξ παράγοντες, όπως προβλέπει το Σύµφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης για όσες χώρες δεν έχουν ακόµη επιτύχει το µεσοπρόθεσµο δηµοσιονοµικό τους στόχο. Για όλες τις άλλες χώρες µε έλλειµµα κάτω του 3% του ΑΕΠ αλλά µε συνεχιζόµενη δηµοσιονοµική ανισορροπία το, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναµένει ότι η προσπάθεια προσαρµογής θα υπολείπεται του ελάχιστου απαιτούµενου ποσοστού, παρά το γενικά ευνοϊκό οικονοµικό περιβάλλον. Ως εκ τούτου, τα δηµοσιονοµικά αποτελέσµατα του 2007 προβλέπονται ευθυγραµµισµένα µε τους µεσοπρόθεσµους δηµοσιονοµικούς στόχους µόνο για τις µισές περίπου χώρες της ζώνης του ευρώ. ιάγραµµα 49 Προσδιοριστικοί παράγοντες δηµοσιονοµικών αποτελεσµάτων στη ζώνη του ευρώ (σε εκατοστιαίες µονάδες του ΑΕΠ, εκατοστιαίες µεταβολές) Η πρόβλεψη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής καταδεικνύει περαιτέρω µείωση του λόγου του συνολικού χρέους της γενικής κυβέρνησης της ζώνης του ευρώ, από 68% του ΑΕΠ το σε 66,5% το Η εξέλιξη αυτή αντανακλά µειώσεις στους Πηγές: Ευρωπαϊκή Επιτροπή (οικονοµική πρόβλεψη φθινοπώρου 2007) και υπολογισµοί της. Σηµείωση: Η Κύπρος και η Μάλτα περιλαµβάνονται στο σύνολο της ζώνης του ευρώ. λόγους του χρέους όλων των χωρών της ζώνης του ευρώ πλην της Ιρλανδίας, της Γαλλίας και του Λουξεµβούργου, όπου ο λόγος του χρέους αναµένεται να παραµείνει σε γενικές γραµµές σταθερός. ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΣΑΝ ΤΙΣ ΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΤΟ 2007 Η βελτίωση του δηµοσιονοµικού αποτελέσµατος της ζώνης του ευρώ οφείλεται κυρίως στη συγκριτικά έντονη οικονοµική ανάπτυξη (µε ετήσιο ρυθµό αύξησης του πραγµατικού ΑΕΠ 2,6% το 2007, 86 εκέµβριος 2007

87 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ηµοσιονοµικές εξελίξεις βλ. ιάγραµµα 49α), καθώς και στην εξάλειψη της επίδρασης σηµαντικών προσωρινών παραγόντων που είχαν συµβάλει στην αύξηση του ελλείµµατος στην Ιταλία (0,3% του ΑΕΠ της ζώνης του ευρώ). Οι παράγοντες αυτοί σχετίζονταν µε αυξηµένες κεφαλαιακές µεταβιβάσεις µετά την απόφαση του Ευρωπαϊκού ικαστηρίου για τον ΦΠΑ, καθώς και µε την ανάληψη από το ηµόσιο των δανειακών υποχρεώσεων του οργανισµού σιδηροδρόµων το δεύτερο εξά- µηνο του έτους. ιάγραµµα 50 Τριµηνιαία στατιστικά στοιχεία και προβολές για τα δηµόσια οικονοµικά της ζώνης του ευρώ (δωδεκάµηνος εκατοστιαίος ρυθµός αύξησης κινητών αθροισµάτων τεσσάρων τριµήνων) Το κυκλικά διορθωµένο έλλειµµα εξακολουθεί να µειώνεται το 2007 (βλ. ιάγραµµα 49β), όµως σε µικρό βαθµό εάν εξαιρέσουµε την επίδραση των δύο προσωρινών παραγόντων για την Ιταλία το. Οι εξελίξεις όπως καταγράφονται για το σύνολο της ζώνης υποκρύπτουν αξιοσηµείωτες αποκλίσεις µεταξύ των χωρών. Από τις χώρες που εµφάνιζαν σηµαντικές δηµοσιονοµικές ανισορροπίες το, η Γερµανία, η Ιταλία και η Πορτογαλία αναµένεται να καταγράψουν σηµαντική βελτίωση στο κυκλικά διορθωµένο δηµοσιονοµικό τους αποτέλεσµα. Αντιθέτως, περιορισµένη εκτιµάται ότι θα είναι η πρόοδος για τη Γαλλία και την Αυστρία, δεν αναµένεται καµία πρόοδος για τη Σλοβενία, ενώ για την Ελλάδα αναµένεται ακόµη και επιδείνωση του Πηγές: Υπολογισµοί της βάσει στοιχείων της Eurostat και εθνικών στοιχείων, Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Σηµείωση: Το διάγραµµα παρουσιάζει την εξέλιξη των συνολικών εσόδων και των συνολικών δαπανών ως κινητά αθροίσµατα τεσσάρων τριµήνων για την περίοδο από το α τρίµηνο του έως το β τρίµηνο του 2007, καθώς και τις ετήσιες προβολές για το 2007 και το 2008 από την πρόβλεψη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το φθινόπωρο του Οι ειδικοί παράγοντες στην Ιταλία που δεν περιλαµβάνονται στις συνολικές δαπάνες το δεύτερο εξάµηνο του ανέρχονται σε 0,3% του ΑΕΠ. κυκλικά διορθωµένου δηµοσιονοµικού της αποτελέσµατος. Η συνολική προβλεπόµενη βελτίωση του κυκλικά διορθωµένου δηµοσιονοµικού αποτελέσµατος της ζώνης του ευρώ το 2007 αντανακλά µείωση των κυκλικά διορθωµένων δαπανών, που υπεραντισταθµίζει την ελάσσονα µείωση στο σκέλος των εσόδων (βλ. ιάγραµµα 49γ). Όπως επισηµάνθηκε προηγουµένως, η µείωση των δαπανών το 2007 αντανακλά εν µέρει την εξάλειψη των προσωρινών παραγόντων. Τα τριµηνιαία στοιχεία που ήταν διαθέσιµα µέχρι το β τρίµηνο του 2007 δείχνουν τον συγκριτικά έντονο ρυθµό αύξησης των συνολικών εσόδων της γενικής κυβέρνησης έναντι του ρυθµού αύξησης των δαπανών κατά το πρόσφατο παρελθόν (βλ. ιάγραµµα 50). Αν και το πρώτο εξάµηνο του 2007 ο ρυθµός ανόδου των συνολικών εσόδων υποχώρησε από τα προηγούµενα υψηλά επίπεδά του, τα έκτακτα έσοδα και οι αυξήσεις των έµµεσων φόρων εξακολουθούν να διαδραµατίζουν σηµαντικό θετικό ρόλο στην όλη βελτίωση του δηµοσιονοµικού αποτελέσµατος, αντισταθµίζοντας την επίδραση που ασκούν οι περικοπές άµεσων φόρων και οι χαµηλότερες εισφορές κοινωνικής ασφάλισης. ΟΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΓΙΑ ΤΑ ΗΜΟΣΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΤΟ 2008 Για το 2008, η οικονοµική πρόβλεψη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής εκτιµά ότι το µέσο έλλειµµα της ζώνης του ευρώ θα αυξηθεί ελαφρά στο 0,9% του ΑΕΠ. Η κατεύθυνση της δηµοσιονοµικής πολιτικής αναµένεται να είναι σε γενικές γραµµές ουδέτερη, καθώς ουδέτερες εν πολλοίς αναµένονται και οι επιδράσεις του οικονοµικού κύκλου στο δηµοσιονοµικό αποτέλεσµα των επιµέρους χωρών, ενώ οι δαπάνες για τόκους επί του δηµόσιου χρέους ως ποσοστό του ΑΕΠ προβλέπεται εκέµβριος

88 ότι θα µειωθούν ελαφρά. Είναι αξιοσηµείωτο ότι από τις χώρες που εµφανίζουν δηµοσιονοµικές ανισορροπίες µόνο η Ελλάδα και η Μάλτα αναµένεται να επιτύχουν την προβλεπόµενη από το ΣΣΑ ελάχιστη ετήσια προσαρµογή 0,5% του ΑΕΠ. Η διαρθρωτική προσαρµογή αναµένεται να είναι ουσιαστικά στάσιµη ή ακόµη και να αναστραφεί στις χώρες που εξακολουθούν να εµφανίζουν δηµοσιονοµικό έλλειµµα. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προβλέπει µικρή διαρθρωτική βελτίωση για την Πορτογαλία, καµία βελτίωση για την Ιταλία και την Αυστρία, ενώ ακόµη και επιδείνωση για τη Γαλλία και τη Σλοβενία. Η Γερµανία, µετά από την επίτευξη του µεσοπρόθεσµου στόχου της το 2007, προβλέπεται ότι θα υπολείπεται του αντίστοιχου στόχου της το Οι εξελίξεις σε επίπεδο ζώνης ευρώ αντανακλούν ειδικότερα µια σειρά από προγραµµατισµένες σε ορισµένες χώρες περαιτέρω περικοπές των άµεσων φόρων και εισφορών κοινωνικής ασφάλισης, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις οι έµµεσοι φόροι πρόκειται να αυξηθούν. Οι περικοπές των φόρων αφορούν κυρίως τη µείωση των συντελεστών φορολογίας των επιχειρήσεων, ιδίως στη Γερµανία, ενώ οι εισφορές κοινωνικής ασφάλισης µειώνονται στη Γαλλία και τη Γερµανία. Συνολικά, οι µειώσεις εσόδων που αποφασίζονται από τις εθνικές αρχές προβλέπεται ότι θα συµβάλουν σε µικρή µείωση του λόγου των εσόδων προς το ΑΕΠ σε επίπεδο ζώνης ευρώ, ενώ ο λόγος των δαπανών αναµένεται να µειωθεί ελαφρά µόνο, καταδεικνύοντας απουσία περαιτέρω προσπαθειών προσαρµογής. ιορθωµένος ως προς τις κυκλικές επιδράσεις, ο λόγος των δαπανών προς το ΑΕΠ ανα- µένεται να παραµείνει σχεδόν στάσιµος το Κάποιες κυβερνήσεις διαθέτουν µέρος των συνεχιζόµενων έκτακτων εσόδων για επιπλέον δαπάνες και όχι για την ταχύτερη µείωση του ελλείµ- µατος και του χρέους. Παράλληλα, ο µέσος λόγος του ακαθάριστου δηµόσιου χρέους προς το ΑΕΠ προβλέπεται ότι θα µειωθεί στο 65,0%, υποβοηθούµενος από τη διατήρηση του λόγου του πρωτογενούς πλεονάσµατος σε εν πολλοίς σταθερά επίπεδα. Εξαιρουµένων της Ιρλανδίας και της Πορτογαλίας, ο λόγος του χρέους προβλέπεται ότι θα µειωθεί σε όλες τις χώρες της ζώνης του ευρώ. Ο λόγος του χρέους του Βελγίου, της Γερµανίας, της Ελλάδος, της Γαλλίας, της Ιταλίας, της Μάλτας και της Πορτογαλίας προβλέπεται ότι το 2008 θα παραµείνει άνω της τιµής αναφοράς 60% του ΑΕΠ. Η ΤΡΕΧΟΥΣΑ ΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ ΤΑ Ι ΑΓΜΑΤΑ ΤΟΥ ΠΑΡΕΛΘΟΝΤΟΣ Η συνεχιζόµενη βελτίωση των µετρούµενων δηµοσιονοµικών αποτελεσµάτων που παρατηρήθηκε το 2007 είναι ευπρόσδεκτη, ιδίως το γεγονός ότι καµία χώρα της ζώνης του ευρώ δεν προβλέπεται να καταγράψει έλλειµµα άνω της τιµής αναφοράς (3% του ΑΕΠ). Η βελτίωση των δηµόσιων οικονοµικών έχει προφανώς υποβοηθηθεί από την έντονη οικονοµική ανάπτυξη, η οποία συνεπάγεται υψηλές φορολογικές εισπράξεις και σηµαντικά έκτακτα έσοδα. Παρά ταύτα, η προφανής έλλειψη προσπαθειών εξυγίανσης στις περισσότερες χώρες µε δηµοσιονοµικές ανισορροπίες αποτελεί πηγή ανησυχίας για τουλάχιστον δύο λόγους. Πρώτον, η ιστορική εµπειρία δείχνει ότι µια δυσµενής αρχική δηµοσιονοµική θέση και µια δηµοσιονοµική πολιτική εφησυχασµού µπορούν να επιφέρουν ραγδαία επιδείνωση του δηµοσιονοµικού αποτελέσµατος όταν το οικονοµικό περιβάλλον µεταβληθεί. εύτερον, η µη συµµόρφωση µε τις απαιτήσεις του Συµφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης όσον αφορά την άσκηση της δηµοσιονοµικής πολιτικής θέτει σε κίνδυνο την αξιοπιστία του προληπτικού του σκέλους. Η εξέταση των δηµοσιονοµικών εξελίξεων που σηµειώθηκαν στα τέλη της προηγούµενης ανοδικής φάσης του οικονοµικού κύκλου µπορεί να είναι διδακτική, ειδικότερα η κατάσταση που επικρατούσε το Τότε, τα προγράµµατα δηµοσιονοµικής πολιτικής και οι αντίστοιχες προβολές αντανακλούσαν την παραδοχή ότι η απροσδόκητα θετική επίδοση των εσόδων θα συνεχιζόταν. Ωστόσο, οι πραγµατικές εξελίξεις µετά το 2000 αναδεικνύουν µε ποιον τρόπο οι υπεραισιόδοξες δηµοσιονοµικές προβολές, σε συνδυασµό µε τις ασθενείς διαρθρωτικές δηµοσιονοµικές θέσεις στο τέλος της ανοδικής φάσης, οδήγησαν σε ραγδαία επιδείνωση των δηµόσιων οικονοµικών. Κυρίως 88 εκέµβριος 2007

89 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ηµοσιονοµικές εξελίξεις λόγω της ασθενέστερης από το αναµενόµενο επίδοσης των εσόδων, τα ελλείµµατα τελικά δια- µορφώθηκαν πολύ χειρότερα από τα προβλεπόµενα: το έλλειµµα της ζώνης του ευρώ (ορισµός ESA 95, χωρίς τις εισπράξεις από τις πωλήσεις αδειών κινητής τηλεφωνίας τρίτης γενεάς UMTS) αυξήθηκε από 1,0% του ΑΕΠ το 2000 σε 1,9% το 2001 και σε 2,6% το Σε αρκετές χώρες της ζώνης του ευρώ, ο λόγος του ελλείµµατος γρήγορα υπερέβη την τιµή αναφοράς 3% του ΑΕΠ την περίοδο Αξιοσηµείωτο είναι ότι η επιδείνωση του διαρθρωτικού δηµοσιονοµικού αποτελέσµατος προερχόταν κυρίως από το σκέλος των εσόδων και οφειλόταν σε σηµαντικές περικοπές φόρων, όπου ιδιαίτερη βαρύτητα είχαν τα µέτρα που υιοθετήθηκαν στη Γερµανία, τη Γαλλία, την Ιταλία και την Ολλανδία. Η παρούσα κατάσταση παρουσιάζει πράγµατι κάποιες οµοιότητες µε την εικόνα των δηµόσιων οικονοµικών το Η σταθερή οικονοµική ανάπτυξη, για την οποία η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προβλέπει ότι θα συνεχιστεί και το 2008, αναµένεται να αυξήσει τα δηµόσια έσοδα και να µειώσει το λόγο των δαπανών προς το ΑΕΠ. Παρά ταύτα, το διαρθρωτικό δηµοσιονοµικό αποτέλεσµα πολλών χωρών υπολείπεται του µεσοπρόθεσµου στόχου τους, και σε ορισµένες περιπτώσεις µε σηµαντική διαφορά. Επιπλέον, υπάρχουν εµφανείς αβεβαιότητες όσον αφορά την περαιτέρω διατήρηση των προς το παρόν ευνοϊκών δηµοσιονοµικών συνθηκών, ιδίως ως προς το σκέλος των εσόδων. Η ιδιαίτερα ικανοποιητική πορεία των φορολογικών εσόδων αντανακλά επίσης έκτακτα έσοδα που δεν συνυπολογίζονται πλήρως στη συµβατικά οριζόµενη φορολογική βάση και ενδέχεται σύντοµα να εκλείψουν σταδιακά. Εξάλλου, η αύξηση του λόγου των εσόδων προς το ΑΕΠ, στο βαθµό που οφείλεται στους αυξηµένους άµεσους φόρους που καταβάλλουν οι επιχειρήσεις, δεν µπορεί να θεωρηθεί βέβαιο ότι θα διατηρηθεί, δεδοµένου ότι η εν λόγω κατηγορία εσόδων είναι ιδιαίτερα ευµετάβλητη. Και για άλλες επίσης κατηγορίες εσόδων είναι δύσκολο να γνωρίζουµε σε ποιο βαθµό τα υψηλότερα έσοδα είναι διαρθρωτικού ή µόνο προσωρινού χαρακτήρα. Οι προϋπολογισµοί για το 2008 υποδηλώνουν ότι τα αβέβαια υψηλότερα έσοδα µπορεί να µεταφρασθούν σε περικοπές φόρων και υψηλότερες δαπάνες, αντί να χρησιµοποιηθούν για τη µείωση του ελλείµµατος και του χρέους. Ως εκ τούτου, και διδασκόµενες από το παρελθόν, οι κυβερνήσεις καλό θα ήταν να υιοθετήσουν µια συνετή δηµοσιονοµική στρατηγική και να µη διαθέτουν τα προς το παρόν άφθονα έσοδα για µη χρηµατοδοτούµενες περικοπές φόρων ή/και αύξηση των δαπανών. Μολονότι οι περικοπές φόρων τείνουν γενικά να µειώνουν τις στρεβλώσεις και να αυξάνουν την αποτελεσµατικότητα της οικονοµίας µε την πάροδο του χρόνου, οι βραχυπρόθεσµες επιδράσεις τους µπορεί να κλονίσουν τη σταθερότητα των δηµόσιων οικονοµικών εάν τέτοια µέτρα εφαρµοστούν χωρίς την προσήκουσα µέρι- µνα για τη δηµιουργία δηµοσιονοµικών περιθωρίων ασφαλείας. Η στάση εφησυχασµού σε περιόδους ευνοϊκής οικονοµικής συγκυρίας, εκτός του ότι υπονοµεύει τις προοπτικές της δηµοσιονοµικής διατηρησιµότητας, αυξάνει τελικά την ανάγκη για άσκηση πιο περιοριστικής δηµοσιονοµικής πολιτικής σε λιγότερο ευνοϊκές περιόδους της οικονοµίας. Η ΑΝΑΓΚΗ ΣΥΜΜΟΡΦΩΣΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΕΕ Η δηµοσιονοµική πολιτική που χαρακτηρίζεται από εφησυχασµό στις καλές εποχές της οικονοµίας θέτει σε κίνδυνο όχι µόνο την ευρωστία των δηµόσιων οικονοµικών αλλά, σε βάθος χρόνου, και τη µακροοικονοµική σταθερότητα. Οι τρέχουσες δηµοσιονοµικές επιδιώξεις αρκετών χωρών εγείρουν επίσης σοβαρές αµφιβολίες σχετικά µε την προσήλωσή τους προς το πλαίσιο της ΕΕ για την άσκηση δηµοσιονοµικής πολιτικής, το οποίο σχεδιάστηκε για να ενισχύσει τη βιωσιµότητα των δηµόσιων οικονοµικών της Οικονοµικής και Νοµισµατικής Ένωσης και να τα καταστήσει πιο φιλικά προς την ανάπτυξη. Σε δύο περιστάσεις το 2007, οι υπουργοί οικονοµικών της ζώνης του ευρώ επανέλαβαν τη δέσµευσή τους στους στόχους του Συµφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης, κυρίως όσον αφορά το προληπτικό σκέλος του, και ανέλαβαν την ευθύνη να ενισχύσουν την εφαρµογή του. εκέµβριος

90 Πρώτον, στη συνάντησή τους στο Βερολίνο στις 20 Απριλίου 2007 οι υπουργοί οικονοµικών των χωρών της ζώνης του ευρώ συµφώνησαν να επιτύχουν υγιείς διαρθρωτικές δηµοσιονοµικές θέσεις το συντοµότερο δυνατόν, και πάντως µέχρι το 2010 το αργότερο. Σε αντίθεση µε τη συµφωνία αυτή, οι προϋπολογισµοί για το 2007 και το 2008 υπήρξαν απογοητευτικοί όσον αφορά τη διαρθρωτική προσαρµογή και οι δηµοσιονοµικές ανισορροπίες προβλέπεται ότι θα παραµείνουν, και µάλιστα θα είναι σηµαντικού µεγέθους σε ορισµένες περιπτώσεις. Με βάση τις παρούσες προβολές, φαίνεται άκρως αµφίβολο κατά πόσον οι χώρες θα συµµορφωθούν πράγµατι µε τον από κοινού συµφωνηθέντα στόχο του Βερολίνου, ενώ οι τρέχουσες δηµοσιονοµικές επιδιώξεις δεν παρέχουν καµία εγγύηση από την άποψη αυτή. εύτερον, τον Οκτώβριο του 2007 το Συµβούλιο ECOFIN συµφώνησε σε σειρά µέτρων για τη βελτίωση της αποτελεσµατικότητας του Συµφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης, ιδίως µέσω της ενίσχυσης του προληπτικού του σκέλους. Επιβεβαίωσε επίσης την ανάγκη συµµόρφωσης προς την ελάχιστη απαιτούµενη διαρθρωτική προσαρµογή, ίση µε 0,5% του ΑΕΠ ετησίως, όπως προβλέπεται στο Σύµφωνο (βλ. Πλαίσιο 7). Πλαίσιο 7 ΟΙ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΕΣΜΕΥΣΕΙΣ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΦΩΝΟ ΣΤΑΘΕΡΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ Η οικονοµική σταθερότητα και η διατηρήσιµη ανάπτυξη στο πλαίσιο της Οικονοµικής και Νοµισµατικής Ένωσης εξαρτώνται µεταξύ άλλων από την αποφασιστικότητα των κυβερνήσεων των κρατών-µελών για άσκηση υγιούς δηµοσιονοµικής πολιτικής. Από την άποψη αυτή, προσφάτως ανελήφθησαν σηµαντικές πολιτικές δεσµεύσεις. Στις 20 Απριλίου 2007 οι υπουργοί οικονοµίας και οικονοµικών της Ευρωοµάδας, στον εαρινό διάλογό τους για τον προσανατολισµό της δηµοσιονοµικής πολιτικής, επιβεβαίωσαν την προσήλωσή τους στις αρχές της υγιούς δηµοσιονοµικής πολιτικής του αναθεωρηµένου Συµφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης (ΣΣΑ). Συµφώνησαν ότι η ζώνη του ευρώ διέρχεται καλές εποχές για την οικονοµία και δεσµεύθηκαν να αξιοποιήσουν πλήρως την παρούσα οικονοµική ανάπτυξη και τα καλύτερα από το αναµενόµενο φορολογικά έσοδα για την άσκηση υγιούς δηµοσιονοµικής πολιτικής κατά τα προβλεπόµενα στο ΣΣΑ. Οι υπουργοί επιβεβαίωσαν τη δέσµευσή τους να επιδιώκουν ενεργητικά την εξυγίανση των δηµόσιων οικονοµικών σε εποχές ευνοϊκής οικονοµικής συγκυρίας και να χρησιµοποιούν τα έκτακτα επιπλέον έσοδα για τη µείωση του ελλείµµατος και του χρέους. Αναµενόταν ότι τα κράτη-µέλη που δεν είχαν ακόµη επιτύχει το µεσοπρόθεσµο δηµοσιονοµικό στόχο τους (Μ Σ) θα επέσπευδαν τη µείωση του ελλείµ- µατος και του χρέους προκειµένου να επιτύχουν, αν µη τι άλλο, την ελάχιστη διαρθρωτική δηµοσιονοµική προσαρµογή (0,5% του ΑΕΠ). Οι χώρες της ζώνης του ευρώ δεσµεύθηκαν να επιτύχουν τον Μ Σ τους το 2008 και το 2009, και πάντως όλες τους συµφώνησαν ότι θα πρέπει αυτός να έχει επιτευχθεί µέχρι το 2010 το αργότερο. Τέλος, όσες χώρες είχαν επιτύχει τον Μ Σ τους αναµένεται ότι θα αποφύγουν να ενισχύσουν τις δηµοσιονοµικές ανισορροπίες µέσω της χαλάρωσης της δηµοσιονοµικής τους πολιτικής σε εποχές ευνοϊκής οικονοµικής συγκυρίας. Στις 9 Οκτωβρίου 2007 το Συµβούλιο ECOFIN υιοθέτησε συµπεράσµατα που αφορούν τρόπους βελτίωσης της αποτελεσµατικότητας του ΣΣΑ. Στα συµπεράσµατα τονίζεται ότι το ΣΣΑ θα πρέπει να εφαρµοστεί πλήρως και ότι όσα κράτη-µέλη δεν είχαν ακόµη επιτύχει τον Μ Σ τους θα πρέπει να επιταχύνουν το ρυθµό µείωσης του ελλείµµατος και του χρέους τους και να διαθέ- 90 εκέµβριος 2007

91 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ηµοσιονοµικές εξελίξεις σουν τα υψηλότερα από το αναµενόµενο έσοδα προς το σκοπό αυτό. Συγκεκριµένα, τα συµπεράσµατα του Συµβουλίου περιλαµβάνουν τις ακόλουθες δεσµεύσεις: Η διασφάλιση της προόδου προς διατηρήσιµη δηµοσιονοµική θέση αποτελεί βασική προτεραιότητα, σύµφωνα µε το προληπτικό σκέλος του ΣΣΑ, ώστε τα δηµόσια οικονοµικά να είναι σε ετοιµότητα για την αντιµετώπιση των επικείµενων επιπτώσεων της γήρανσης του πληθυσµού. Όσες χώρες δεν έχουν ακόµη επιτύχει τον Μ Σ τους θα πρέπει να επιταχύνουν το ρυθµό µείωσης του ελλείµµατος και του χρέους τους. Ειδικότερα οι χώρες που συµµετέχουν στη ζώνη του ευρώ ή στον ΜΣΙ ΙΙ πρέπει να επιδιώξουν προσαρµογή σε κυκλικά διορθω- µένους όρους, χωρίς να υπολογίζονται µέτρα προσωρινού χαρακτήρα, κατά 0,5% του ΑΕΠ ετησίως ως τιµή αναφοράς. Η προσπάθεια προσαρµογής θα πρέπει να εντείνεται σε περιόδους ευνοϊκής οικονοµικής συγκυρίας. Η µακροπρόθεσµη βιωσιµότητα των δηµόσιων οικονοµικών, ιδίως η µελλοντική επίδραση από τη γήρανση του πληθυσµού, θα λαµβάνεται περισσότερο υπόψη κατά τον υπολογισµό του Μ Σ. Τα κριτήρια και οι τεχνικές λεπτοµέρειες συνυπολογισµού των αφανών υποχρεώσεων του ηµοσίου κατά τον καθορισµό του Μ Σ θα συζητηθούν στις αρχές του Τα κράτη- µέλη αναµένεται να παρουσιάσουν νέους Μ Σ κατά την επικαιροποίηση των προγραµµάτων σταθερότητας και σύγκλισης το φθινόπωρο του 2009, προβλέποντας και αναθεώρηση των Μ Σ κάθε τέσσερα χρόνια. Οι εθνικοί δηµοσιονοµικοί κανόνες και θεσµοί, συµπεριλαµβανοµένων των µηχανισµών παρακολούθησης, είναι σηµαντικοί για την επίτευξη υγιούς δηµοσιονοµικής θέσης. Τα πολυετή πλαίσια άσκησης δηµοσιονοµικής πολιτικής βάσει κανόνων µπορούν να συµβάλουν στην επίτευξη του µεσοπρόθεσµου δηµοσιονοµικού προγράµµατος, µεταξύ άλλων µέσω του ελέγχου των δαπανών. Η οικειοποίηση του πλαισίου άσκησης δηµοσιονοµικής πολιτικής της ΕΕ από πλευράς των επιµέρους χωρών ενισχύεται µε την κατάλληλη εµπλοκή των εθνικών κοινοβουλίων. Η τακτική αξιολόγηση της εθνικής δηµοσιονοµικής πολιτικής θα βελτιωθεί µε πληρέστερη ανάλυση της συνολικής µακροοικονοµικής κατάστασης και µε βελτιωµένα εργαλεία υπολογισµού της διαρθρωτικής δηµοσιονοµικής θέσης των κρατών-µελών, προκειµένου ιδίως να αποφεύγεται η άσκηση δηµοσιονοµικής πολιτικής που επιτείνει τις κυκλικές διακυµάνσεις σε εποχές ευνοϊκής οικονοµικής συγκυρίας. Εάν είναι αναγκαίο, τα προγράµµατα σταθερότητας και σύγκλισης θα πρέπει να προσδιορίζουν περαιτέρω µέτρα προκειµένου να καλυφθεί η απόσταση από τον Μ Σ. Για την ενίσχυση του προληπτικού σκέλους του ΣΣΑ είναι σηµαντικό να διασφαλιστεί ότι οι Μ Σ θα επιτευχθούν σύντοµα και θα αποφευχθεί η επανάληψη του σφάλµατος του παρελθόντος, δηλ. η άµβλυνση των προσπαθειών εξυγίανσης σε εποχές ευνοϊκής οικονοµικής συγκυρίας. Η ανανεωµένη δέσµευση του Συµβουλίου ECOFIN και οι συνακόλουθες προτάσεις είναι, ως εκ τούτου, ευπρόσδεκτες κατ αρχήν. Ωστόσο, θα πρέπει να ληφθεί µέριµνα ώστε οι λεπτοµερέστερες εξειδικεύσεις του τρόπου εφαρµογής του ΣΣΑ να µην καταστήσουν το πλαίσιο άσκησης δηµοσιονοµικής πολιτικής υπερβολικά περίπλοκο, αλλοιώνοντας έτσι τη φύση του ως πλαισίου που βασίζεται σε κανόνες. εκέµβριος

92 Είναι πλέον απαραίτητο όλες οι χώρες να συµµορφωθούν πλήρως προς την ανανεωµένη τους δέσµευση όσον αφορά την άσκηση της δηµοσιονοµικής πολιτικής. Οποιαδήποτε απόκλιση µεταξύ υπεσχηµένων και πράξεων συµβάλλει στην υπονόµευση της αξιοπιστίας των δεσµεύσεων όσον αφορά τη δηµοσιονοµική πολιτική εντός της ΕΕ και, κατ επέκταση, του πλαισίου της για την άσκηση της εν λόγω πολιτικής. ύο µόλις χρόνια µετά την αναθεώρηση του Συµφώνου προκειµένου αυτό να ευθυγραµµιστεί περισσότερο µε τις ιδιαίτερες κατά χώρα συνθήκες, οι εξελίξεις είναι ανησυχητικές. Στην παρούσα κατάσταση, η έννοια της αµοιβαίας στήριξης, ουσιαστικής σηµασίας για τη λειτουργία του δηµοσιονοµικού πλαισίου της ΕΕ, αξίζει ιδιαίτερης προσοχής. Τέτοια υποστήριξη µπορεί να παρασχεθεί στα κράτη-µέλη στο πλαίσιο της διαδικασίας δηµοσιονοµικής παρακολούθησης και επιτήρησης της ΕΕ, ιδίως κατά την εξέταση του προγράµµατος σταθερότητας ή σύγκλισης κάθε χώρας. Τα µηνύµατα που θα µεταδίδονται στις συζητήσεις αυτές θα είναι πιο αξιόπιστα εάν συνοδεύονται µε αναφορές σε υπαρκτά παραδείγµατα άσκησης υγιούς δηµοσιονοµικής πολιτικής. Από την άποψη αυτή, οι χώρες που έχουν επιτύχει (ή προσεγγίσει) το µεσοπρόθεσµο στόχο τους έχουν πλέον την ευκαιρία να δείξουν πώς η υγιής δηµοσιονοµική πολιτική, σε συµµόρφωση µε το Σύµφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης, τους βοηθά να διασφαλίσουν δηµοσιονοµική ευρωστία και µακροοικονοµική σταθερότητα. Για τις χώρες που είχαν δηµοσιονοµικές ανισορροπίες, επιβάλλονται περισσότερο φιλόδοξοι δηµοσιονοµικοί στόχοι προκειµένου αυτές να προφυλαχθούν από απροσδόκητους κλυδωνισµούς. Οι συνεχιζόµενες θετικές οικονοµικές προοπτικές παρέχουν την ευκαιρία ώστε τα περαιτέρω έκτακτα έσοδα να διατεθούν εξ ολοκλήρου προς το σκοπό της ταχύτερης εξυγίανσης. Η χρησιµοποίηση των πρόσθετων αυτών εσόδων για αύξηση των δαπανών ή για µη χρηµατοδοτούµενη περικοπή φόρων εγκυµονεί τον κίνδυνο ταχείας επιδείνωσης της δηµοσιονοµικής θέσης όταν εκλείψουν αυτές οι ευνοϊκές συνθήκες. Στην παρούσα συγκυρία, τα δηµόσια οικονοµικά απαιτούν στενή παρακολούθηση, ιδίως στις χώρες που εµφανίζουν σηµαντικές ανισορροπίες και ανεπαρκή περιθώρια ασφαλείας σε σχέση µε την τιµή αναφοράς για το έλλειµµα. Όσον αφορά την πολυµερή επιτήρηση σε ευρωπαϊκό επίπεδο, θα πρέπει, εάν είναι αναγκαίο, να χρησιµοποιηθούν όλα τα διαθέσιµα προς το σκοπό αυτό µέσα. Η νέα Συνθήκη της ΕΕ, ενισχύοντας την οικονοµική διακυβέρνηση της ζώνης του ευρώ, επιβεβαιώνει τις διαδικασίες που αφορούν τους µηχανισµούς δηµοσιονοµικής επιτήρησης (βλ. Πλαίσιο 8). Πλαίσιο 8 Η ΣΥΝΘΗΚΗ ΤΗΣ ΛΙΣΣΑΒΩΝΑΣ Στις 19 Οκτωβρίου 2007 οι αρχηγοί κρατών ή κυβερνήσεων της ΕΕ συµφώνησαν σε µια νέα Συνθήκη, η οποία θα υπογραφεί στη Λισσαβώνα στις 13 εκεµβρίου Η Συνθήκη θα πρέπει στη συνέχεια να επικυρωθεί από όλα τα 27 κράτη-µέλη. Στόχος είναι να τεθεί σε εφαρµογή την 1η Ιανουαρίου 2009 και πάντως πριν από τις ευρωεκλογές του Ιουνίου του Η νέα Συνθήκη τροποποιεί τόσο τη Συνθήκη Ίδρυσης της Ευρωπαϊκής Κοινότητας όσο και τη Συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Οι δύο αυτές συνθήκες θα εξακολουθήσουν να αποτελούν τη βάση επί της οποίας λειτουργεί η ΕΕ. Η Συνθήκη απλουστεύει τη δοµή της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η οποία σύγκειται επί του παρόντος από τον κεντρικό πυλώνα της Κοινότητας και άλλους δύο ανεξάρτητους πυλώνες, της εξωτερικής πολιτικής και των εσωτερικών 92 εκέµβριος 2007

93 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ηµοσιονοµικές εξελίξεις υποθέσεων. Με τη νέα Συνθήκη, παύουν να υπάρχουν οι πυλώνες, ενώ την Κοινότητα διαδέχεται και αντικαθιστά η Ένωση, που αποκτά νοµική προσωπικότητα. Η Συνθήκη Ίδρυσης της Ευρωπαϊκής Κοινότητας µετονοµάζεται σε Συνθήκη για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Στις 5 Ιουλίου 2007 η δηµοσίευσε Γνώµη 1 της σχετικά µε τη σύγκλιση ιακυβερνητικής ιάσκεψης ( Κ ) µε σκοπό τη σύνταξη νέας Συνθήκης. Η Γνώµη αναφερόταν σε αρκετές καινοτοµίες που είχαν συµφωνηθεί στη Συνθήκη για τη θέσπιση Συντάγµατος της Ευρώπης, η οποία υπογράφηκε από τους επικεφαλής των κρατών ή κυβερνήσεων όλων των κρατών-µελών, αλλά δεν επικυρώθηκε. 2 Στις 2 Αυγούστου 2007 ο Πρόεδρος της απηύθυνε επιστολή στην Προεδρεία της Κ 3 µε προτάσεις επί του προκαταρκτικού σχεδίου της νέας Συνθήκης, αναφορικά µε την και το Ευρωπαϊκό Σύστηµα Κεντρικών Τραπεζών (ΕΣΚΤ). Τροποποιήσεις των Συνθηκών Η νέα Συνθήκη επιφέρει αρκετές αλλαγές στο γενικό θεσµικό πλαίσιο της ΕΕ. Η πρώτη είναι η καθιέρωση µόνιµου Προέδρου του Ευρωπαϊκού Συµβουλίου, ο οποίος θα εκλέγεται για θητεία δυόµισι ετών µε δυνατότητα ανανέωσης µόνο µία φορά. Ο Πρόεδρος θα εκπροσωπεί την ΕΕ στο εξωτερικό και θα προεδρεύει των συνεδριάσεων του Ευρωπαϊκού Συµβουλίου, το οποίο απαρτίζεται από τους επικεφαλής των κυβερνήσεων των κρατών-µελών και τον Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Το ίδιο το Ευρωπαϊκό Συµβούλιο καθίσταται θεσµικό όργανο της Ένωσης. Ενισχύονται οι µηχανισµοί εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ, όσο και ο ρόλος του Ύπατου Εκπροσώπου της Ένωσης για Θέµατα Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφαλείας. Ο Ύπατος Εκπρόσωπος θα είναι ταυτοχρόνως και αντιπρόεδρος της Επιτροπής, υπεύθυνος των εξωτερικών σχέσεων (µε πενταετή θητεία), και προεδρεύων του Συµβουλίου Εξωτερικών Υποθέσεων. Στις υπόλοιπες συνθέσεις του Συµβουλίου διατηρείται το ισχύον σύστηµα της εκ περιτροπής προεδρίας. Η θέση υποστηρίζεται από µια νέα ευρωπαϊκή υπηρεσία εξωτερικής δράσης, η οποία συγκροτείται από στελέχη του τοµέα εξωτερικών σχέσεων της Επιτροπής και του Συµβουλίου, αξιοποιώντας και αρµόδια για την εξωτερική πολιτική στελέχη των κρατών-µελών. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή περιορίζεται σε µέγεθος: από το 2014, οι Επίτροποι θα µειωθούν αριθ- µητικά από 27 στα 2/3 του αριθµού των κρατών-µελών (συµπεριλαµβανοµένων του Προέδρου της Επιτροπής και του Ύπατου Εκπροσώπου), και θα αναδεικνύονται βάσει ενός συστήµατος ισότιµης εναλλαγής. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο θα υπεισέρχεται σε περισσότερους νοµοθετικούς τοµείς και ο αριθµός των µελών του µειώνεται σε 751. Η διαδικασία Συναπόφασης Συµβουλίου και Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου καθίσταται η τακτική νοµοθετική διαδικασία. Όσον αφορά το Συµβούλιο, τροποποιείται ο ορισµός της ειδικής πλειοψηφίας µε την εισαγωγή του συστήµατος διττής πλειοψηφίας, το οποίο θα είναι υποχρεωτικό από το Αυτό σηµαίνει ότι συχνά για την έγκριση ενός µέτρου από το Συµβούλιο θα απαιτείται η έγκριση από το 1 Γνώµη της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας της 5ης Ιουλίου 2007, κατόπιν αιτήµατος του Συµβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης σχετικά µε τη σύγκληση ιακυβερνητικής ιάσκεψης µε σκοπό τη σύνταξη Συνθήκης για την τροποποίηση των ισχυουσών Συνθηκών (CON/2007/20), Επίσηµη Εφηµερίδα C 160/2-4, 13/07/ Αυτή η Συνθήκη αποτελούσε το θέµα άρθρου µε τίτλο Το Ευρωπαϊκό Σύνταγµα και η στο τεύχος Αυγούστου 2004 του Μηνιαίου ελτίου της. 3 Η επιστολή δηµοσιεύεται στους δικτυακούς τόπους της Κ και της. εκέµβριος

94 55% των κρατών-µελών, που θα εκπροσωπούν τουλάχιστον το 65% του πληθυσµού της ΕΕ. Επιπλέον, διευρύνεται το φάσµα των θεµάτων όπου οι αποφάσεις θα λαµβάνονται µε ειδική πλειοψηφία του Συµβουλίου. Άλλες καινοτοµίες είναι και οι εξής: τα εθνικά κοινοβούλια αναλαµβάνουν ρόλο στην παρακολούθηση της εφαρµογής της αρχής της επικουρικότητας, εισάγεται ρήτρα εξόδου που προβλέπει την οµαλή αποχώρηση ενός κράτους-µέλους από την ΕΕ, γίνεται αναφορά στα κριτήρια της Κοπεγχάγης για τη διεύρυνση της ΕΕ από το Ευρωπαϊκό Συµβούλιο. Επιπλέον, ο Χάρτης των Θεµελιωδών ικαιωµάτων της ΕΕ καθίσταται νοµικά δεσµευτικός, µε δυνατότητα ορισµένων εξαιρέσεων κατά την εφαρµογή του. Τέλος, απλουστεύεται η διαδικασία ενισχυµένης συνεργασίας, που προβλέπει την ανάπτυξη συγκεκριµένων πολιτικών από την ΕΕ όταν κάποια κράτη-µέλη της ΕΕ, αλλά όχι όλα, επιθυµούν να αναλάβουν δράση. Τροποποιήσεις των Συνθηκών που έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την Οικονοµική και Νοµισµατική Ένωση Η νέα Συνθήκη δεν επιφέρει ριζικές αλλαγές στα προβλεπόµενα κατά τις ισχύουσες Συνθήκες όσον αφορά την οικονοµική και νοµισµατική πολιτική. Η νέα Συνθήκη εισάγει σειρά στόχων για την Ένωση. Η σταθερότητα των τιµών, που είναι ήδη ο πρωταρχικός στόχος της και του ΕΣΚΤ, περιλαµβάνεται πλέον σ αυτή τη σειρά στόχων της ΕΕ, ένας εκ των οποίων είναι η διατηρήσιµη ανάπτυξη της Ευρώπης βάσει της ισόρροπης οικονοµικής ανάπτυξης και της σταθερότητας των τιµών. Ένας ακόµη στόχος είναι και η οικονοµική και νοµισµατική ένωση, νόµισµα της οποίας είναι το ευρώ. Η, που προς το παρόν είναι ένα ιδιάζον κοινοτικό όργανο, προσλαµβάνει τη νοµική υπόσταση θεσµικού οργάνου της Ένωσης. Στο πλαίσιο αυτό, η έκρινε ότι είναι απαραίτητη η διατήρηση των ιδιαίτερων θεσµικών χαρακτηριστικών της και του Ευρωσυστήµατος/ΕΣΚΤ. Τα ειδικά αυτά χαρακτηριστικά, στα οποία περιλαµβάνονται όλες οι πτυχές της ανεξαρτησίας του οργάνου, οι κανονιστικές εξουσίες της, καθώς και η νοµική της προσωπικότητα, αποτελούν το κλειδί για την επιτυχή εκπλήρωση των καθηκόντων του Ευρωσυστήµατος. Η νέα Συνθήκη διατηρεί στο ακέραιο όλα αυτά τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Εισάγεται στις Συνθήκες ο όρος Ευρωσύστηµα. Αναφέρεται στην και τις εθνικές κεντρικές τράπεζες των κρατών-µελών που έχουν υιοθετήσει το ευρώ, σε αντιδιαστολή προς τον όρο ΕΣΚΤ, ο οποίος αναφέρεται στην και τις εθνικές κεντρικές τράπεζες όλων των κρατών- µελών της ΕΕ. Εκτός από την τεχνική αναδιατύπωση, δεν επέρχεται καµία µεταβολή όσον αφορά τα κριτήρια σύγκλισης, την προληπτική εποπτεία ή τη συναλλαγµατική πολιτική. Η νέα Συνθήκη αναδιατυπώνει τις διατάξεις σχετικά µε την εξωτερική εκπροσώπηση της ζώνης του ευρώ, στο πλαίσιο της διεθνούς χρηµατοπιστωτικής αρχιτεκτονικής. Το νέο κείµενο αποσαφηνίζει την τρέχουσα κατάσταση, αλλά δεν µεταβάλλει τον επιµερισµό των αρµοδιοτήτων όσον αφορά την οικονοµική και νοµισµατική πολιτική. Αξιοσηµείωτο είναι ότι στη νέα Συνθήκη εισάγεται για πρώτη φορά η έννοια της ενιαίας εκπροσώπησης. Σύµφωνα µε τη νέα Συνθήκη, η ανάδειξη των µελών του Εκτελεστικής Επιτροπής της γίνεται µε ειδική πλειοψηφία του Ευρωπαϊκού Συµβουλίου, ενώ σήµερα απαιτείται κοινή συµφωνία των κυβερνήσεων των κρατών-µελών. 94 εκέµβριος 2007

95 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ηµοσιονοµικές εξελίξεις Η νέα Συνθήκη εισάγει και αρκετές άλλες καινοτοµίες στον τοµέα της οικονοµικής διακυβέρνησης. Σε αυτές περιλαµβάνονται η αναγνώριση της Ευρωοµάδας, η οποία παραµένει άτυπη, όπως είναι σήµερα. Η θητεία του Προέδρου της θα διαρκεί δυόµισι έτη. Επιπλέον, ενισχύεται ο ρόλος των χωρών της ζώνης του ευρώ. Με νέα διάταξη, τους επιτρέπεται να εγκρίνουν, µε ειδική πλειοψηφία, νέα µέτρα για την ενίσχυση του συντονισµού και της επιτήρησης της δηµοσιονοµικής τους πειθαρχίας, καθώς και για την εκπόνηση ειδικών κατευθυντήριων γραµµών οικονοµικής πολιτικής για τα µέλη της ζώνης του ευρώ. Μόλις τεθεί σε ισχύ η Συνθήκη, αποφάσεις σχετικά µε τη µη συµµόρφωση των χωρών της ζώνης του ευρώ προς τη διαδικασία υπερβολικού ελλείµµατος και τους γενικούς προσανατολισµούς της οικονοµικής πολιτικής θα λαµβάνονται µόνο από τις χώρες της ζώνης του ευρώ και χωρίς το ενδιαφερόµενο κράτος-µέλος. Τέλος, τα µέλη της ζώνης του ευρώ θα εισηγούνται κατά πόσον µια χώρα µπορεί να υιοθετήσει το ευρώ. Εποµένως, κατά την τελική απόφαση για την εισαγωγή του ευρώ σε ένα κράτος-µέλος, µολονότι αυτή θα λαµβάνεται από ολόκληρο το Συµβούλιο, θα συνεκτιµάται η άποψη που εκφράζουν και τα µέλη της ζώνης του ευρώ. Αυτό µε κανέναν τρόπο δεν µεταβάλλει την ισχύουσα διαδικασία σύµφωνα µε την οποία η και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή καταρτίζουν έκθεση Σύγκλισης και η Επιτροπή υποβάλλει πρόταση. Με τον τρόπο αυτό, αν και η νέα Συνθήκη αφήνει την Οικονοµική και Νοµισµατική Ένωση (ΟΝΕ) στην ουσία αµετάβλητη, εισάγει διάφορες εξελίξεις που την αφορούν. Η Συνθήκη αναγνωρίζει κάποιες από τις σηµερινές πραγµατικότητες και εξειδικεύει την ΟΝΕ από αρκετές απόψεις, δίνοντας την ευκαιρία για τη δηµιουργία µηχανισµών που θα οδηγήσουν σε πιο διακριτή οικονοµική διακυβέρνηση της ζώνης του ευρώ, αλλά και δυνατότητες για περαιτέρω εξελίξεις. εκέµβριος

96 6 Μ Α Κ Ρ Ο Ο Ι Κ Ο Ν Ο Μ Ι Κ Ε Σ Π Ρ Ο Β Ο Λ Ε Σ Ε Μ Π Ε Ι Ρ Ο Γ Ν Ω Μ Ο Ν Ω Ν Τ Ο Υ E Υ Ρ Ω Σ Υ Σ Τ Η Μ Α Τ Ο Σ Γ Ι Α Τ Η Ζ Ω Ν Η Τ Ο Υ Ε Υ Ρ Ω Οι εµπειρογνώµονες του Ευρωσυστήµατος κατάρτισαν προβολές για τις µακροοικονοµικές εξελίξεις στη ζώνη του ευρώ, 1 µε βάση τα στοιχεία που ήταν διαθέσιµα έως τις 23 Νοεµβρίου Ο µέσος ετήσιος ρυθµός αύξησης του πραγµατικού ΑΕΠ θα διαµορφωθεί, σύµφωνα µε τις προβολές, µεταξύ 2,4% και 2,8% το 2007, µεταξύ 1,5% και 2,5% το 2008 και µεταξύ 1,6% και 2,6% το Ο µέσος ρυθµός ανόδου του συνολικού Εν ΤΚ θα διαµορφωθεί µεταξύ 2,0% και 2,2% το 2007, µεταξύ 2,0% και 3,0% το 2008 και µεταξύ 1,2% και 2,4% το Οι µακροοικονοµικές προβολές των εµπειρογνωµόνων του Ευρωσυστήµατος καταρτίζονται από κοινού από εµπειρογνώµονες της και των ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ. Οι προβολές, οι οποίες καταρτίζονται δύο φορές το χρόνο, συµβάλλουν στην αξιολόγηση που διενεργεί το ιοικητικό Συµβούλιο για τις οικονοµικές εξελίξεις και τους κινδύνους διατάραξης της σταθερότητας των τιµών. Περισσότερες πληροφορίες για τις διαδικασίες και τις τεχνικές που χρησιµοποιούνται παρέχονται στο έντυπο A guide to Eurosystem staff macroeconomic projection exercises,, Ιούνιος Προκειµένου να εκφραστεί η αβεβαιότητα που χαρακτηρίζει τις προβολές, τα αποτελέσµατα για κάθε µεταβλητή παρουσιάζονται υπό τη µορφή διαστηµάτων. Τα διαστήµατα αυτά βασίζονται στη διαφορά µεταξύ των πραγµατοποιήσεων και των προηγούµενων προβολών που είχαν καταρτιστεί επί σειρά ετών. Το εύρος κάθε διαστήµατος είναι διπλάσιο από το µέσο όρο της διαφοράς αυτής, σε απόλυτες τιµές. Στην παρούσα συγκυρία, λόγω των εξελίξεων στις χρηµατοπιστωτικές αγορές, η αβεβαιότητα που χαρακτηρίζει τις προβολές είναι πιθανώς µεγαλύτερη από ό,τι συνήθως. Πλαίσιο 9 ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΥΠΟΘΕΣΕΙΣ Οι προβολές εµπειρογνωµόνων του Ευρωσυστήµατος βασίζονται σε µια σειρά υποθέσεων οι οποίες αφορούν τα επιτόκια, τις συναλλαγµατικές ισοτιµίες, τις τιµές του πετρελαίου και τις δηµοσιονοµικές πολιτικές. Οι τεχνικές υποθέσεις που αφορούν τα επιτόκια, καθώς και τις τιµές του πετρελαίου και των βασικών εµπορευµάτων πλην της ενέργειας, βασίζονται στις προσδοκίες της αγοράς σύµφωνα µε στοιχεία έως και τις 14 Νοεµβρίου Όσον αφορά τα βραχυπρόθεσµα επιτόκια, όπως µετρούνται βάσει του EURIBOR τριών µηνών, οι προσδοκίες της αγοράς προκύπτουν από τα προθεσµιακά επιτόκια, τα οποία αποτυπώνουν την εικόνα της καµπύλης αποδόσεων στις 14 Νοεµβρίου Υποδηλώνουν µέσο επίπεδο 4,9% το δ τρίµηνο του 2007, µείωση στο 4,5% το 2008 και στο 4,3% το Οι προσδοκίες της αγοράς για τις ονοµαστικές αποδόσεις των 10ετών οµολόγων του ηµοσίου στη ζώνη του ευρώ υποδηλώνουν σχετική σταθερότητα γύρω από το επίπεδο που καταγράφηκε στα µέσα Νοεµβρίου (4,3%). Το βασικό σενάριο των προβολών περιλαµβάνει επίσης την υπόθεση ότι οι διαφορές επιτοκίου µεταξύ τραπεζικών χορηγήσεων και καταθέσεων θα αυξηθούν ελαφρώς στη διάρκεια του χρονικού ορίζοντα προβολής, αντανακλώντας την τρέχουσα περίοδο αυξηµένης επίγνωσης των κινδύνων στις χρηµατοπιστωτικές αγορές. Όπως προκύπτει από τις εξελίξεις στις αγορές συµβολαίων µελλοντικής εκπλήρωσης κατά το διάστηµα δύο εβδοµάδων που έληξε στις 14 Νοεµβρίου 2007, οι µέσες ετήσιες τιµές του πετρελαίου ανά βαρέλι αναµένεται, βάσει των υποθέσεων, να διαµορφωθούν στα 72,6 δολάρια ΗΠΑ το 2007, στα 88,6 δολάρια ΗΠΑ το 2008 και στα 83,7 δολάρια ΗΠΑ το Η µέση ετήσια αύξηση των τιµών των βασικών εµπορευµάτων πλην της ενέργειας σε δολάρια ΗΠΑ θα είναι, βάσει των υποθέσεων, 18,1% το 2007, 8,9% το 2008 και 4,5% το ιατυπώνεται η τεχνική υπόθεση ότι οι διµερείς συναλλαγµατικές ισοτιµίες θα παραµείνουν αµετάβλητες στο χρονικό ορίζοντα προβολής στα µέσα επίπεδα που επικρατούσαν κατά την περίοδο δύο εβδοµάδων που έληξε στις 14 Νοεµβρίου Αυτό συνεπάγεται ότι η συναλλαγµατική ισοτιµία ευρώ/δολαρίου ΗΠΑ θα διαµορφωθεί σε 1,46 και ότι η σταθµισµένη συναλλαγµατική ισοτιµία του ευρώ θα είναι, κατά µέσο όρο, υψηλότερη κατά 3,8% το 2007 σε σχέση µε το µέσο όρο του και κατά 2,6% υψηλότερη το 2008 και το 2009 σε σχέση µε το µέσο όρο του εκέµβριος 2007

97 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ Μακροοικονοµικές προβολές εµπειρογνωµόνων του Ευρωσυστήµατος για τη ζώνη του ευρώ Οι υποθέσεις για τη δηµοσιονοµική πολιτική βασίζονται στα εθνικά σχέδια προϋπολογισµών σε κάθε χώρα µέλος της ζώνης του ευρώ και περιλαµβάνουν όλα τα µέτρα πολιτικής που έχουν ήδη εγκριθεί από τα εθνικά κοινοβούλια ή έχουν προσδιοριστεί λεπτοµερώς από τις κυβερνήσεις και είναι πιθανό ότι θα εγκριθούν νοµοθετικά. ΠΡΟΒΟΛΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΥΞΗΣΗ ΤΟΥ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΥ ΑΕΠ Σύµφωνα µε την προκαταρκτική εκτίµηση της Eurostat, ο τριµηνιαίος ρυθµός αύξησης του πραγ- µατικού ΑΕΠ της ζώνης του ευρώ ήταν 0,7% το γ τρίµηνο του 2007, έπειτα από 0,3% το β τρί- µηνο του ίδιου έτους. Σύµφωνα µε τις προβολές, το πραγµατικό ΑΕΠ θα αυξηθεί στη διάρκεια του χρονικού ορίζοντα προβολής µε τριµηνιαίους ρυθµούς γύρω στο 0,5%. Στο πλαίσιο αυτό, ο µέσος ετήσιος ρυθµός αύξησης του πραγµατικού ΑΕΠ θα διαµορφωθεί, βάσει των προβολών, µεταξύ 2,4% και 2,8% το 2007, µεταξύ 1,5% και 2,5% το 2008 και µεταξύ 1,6% και 2,6% το Μεταξύ των εγχώριων συνιστωσών του ΑΕΠ, η ιδιωτική κατανάλωση αναµένεται να αυξηθεί, βάσει των προβολών, σε γενικές γραµµές παράλληλα µε το πραγµατικό διαθέσιµο εισόδηµα, αντανακλώντας γενικά τις προβλεπόµενες εξελίξεις στην άνοδο της απασχόλησης και των πραγµατικών µισθών. Το ποσοστό αποταµίευσης αναµένεται να παραµείνει σε γενικές γραµµές αµετάβλητο. Η δηµόσια κατανάλωση αναµένεται να αυξηθεί µε µέτριο ρυθµό στο χρονικό ορίζοντα προβολής. Οι επιχειρηµατικές επενδύσεις αναµένεται να επιβραδυνθούν κατά τι, καθώς η στήριξη λόγω της ευνοϊκής ζήτησης και των προοπτικών κέρδους µετριάζεται από το χαµηλότερο ρυθµό παγκόσµιας ανάπτυξης και τις αυστηρότερες συνθήκες χρηµατοδότησης. Ο ρυθµός ανόδου των ιδιωτικών επενδύσεων σε κατοικίες ιδίως αναµένεται να µετριαστεί, αντανακλώντας κάποια οµαλοποίηση στις αγορές κατοικιών σε αρκετές χώρες της ζώνης του ευρώ. Συνολικά, ο µέσος ετήσιος ρυθµός αύξησης των συνολικών επενδύσεων πάγιου κεφαλαίου εκτιµάται, σύµφωνα µε τις προβολές, ότι θα διαµορφωθεί µεταξύ 4,0% και 5,0% το 2007, µεταξύ 0,9% και 3,9% το 2008 και µεταξύ 0,7% και 3,9% το Η αύξηση των εξαγωγών αναµένεται να συνεχίσει να στηρίζει την οικονοµική δραστηριότητα, αν και τα εξαγωγικά µερίδια της ζώνης του ευρώ θα µειωθούν ελαφρά, βάσει των προβολών, λόγω Πίνακας 10 Μακροοικονοµικές προβολές για τη ζώνη του ευρώ 1), 2) (µέσες ετήσιες εκατοστιαίες µεταβολές) Εν ΤΚ 2,2 2,0-2,2 2,0-3,0 1,2-2,4 Πραγµατικό ΑΕΠ 2,9 2,4-2,8 1,5-2,5 1,6-2,6 Ιδιωτική κατανάλωση 1,9 1,4-1,8 1,4-2,4 1,2-2,8 ηµόσια κατανάλωση 1,9 1,4-2,6 1,1-2,1 1,0-2,0 Ακαθάριστες επενδύσεις πάγιου κεφαλαίου 5,2 4,0-5,0 0,9-3,9 0,7-3,9 Εξαγωγές (αγαθά και υπηρεσίες) 8,0 4,6-7,4 3,5-6,7 3,9-7,1 Εισαγωγές (αγαθά και υπηρεσίες) 7,6 4,0-6,6 3,3-6,7 3,6-7,0 1) Οι προβολές για το πραγµατικό ΑΕΠ και τις συνιστώσες του αναφέρονται σε στοιχεία διορθωµένα ως προς τον αριθµό των εργάσι- µων ηµερών. Οι προβολές για τις εξαγωγές και τις εισαγωγές περιλαµβάνουν το εµπόριο εντός της ζώνης του ευρώ. 2) Στα αναφερόµενα στοιχεία περιλαµβάνεται η Σλοβενία από το, εκτός από τα στοιχεία που αφορούν τον Εν ΤΚ, στα οποία η Σλοβενία περιλαµβάνεται µόνο από το Από τις προβολές του Σεπτεµβρίου 2007 περιλαµβάνονται η Κύπρος και η Μάλτα ως µέρος της ζώνης του ευρώ για τα διαστήµατα των προβολών που αφορούν το 2008 και µετά. Οι ετήσιες εκατοστιαίες µεταβολές για το 2008 βασίζονται στη σύνθεση της ζώνης του ευρώ που περιλαµβάνει στοιχεία για την Κύπρο και τη Μάλτα τόσο για το 2007 όσο και για το Οι σταθµίσεις της Κύπρου, της Μάλτας και της Σλοβενίας στο ΑΕΠ της ζώνης του ευρώ είναι περίπου 0,2%, 0,1% και 0,3% αντιστοίχως εκέµβριος

98 του αυξηµένου παγκόσµιου ανταγωνισµού και των µειώσεων της ανταγωνιστικότητας των τιµών. Ο µέσος ετήσιος ρυθµός αύξησης των συνολικών εισαγωγών αναµένεται να είναι ελαφρώς χαµηλότερος από το ρυθµό αύξησης των συνολικών εξαγωγών, γεγονός που θα έχει συνολικά ως αποτέλεσµα µια ελαφρώς θετική συµβολή του εµπορικού ισοζυγίου στην αύξηση του πραγµατικού ΑΕΠ στη διάρκεια του χρονικού ορίζοντα προβολής. Οι ευνοϊκές τάσεις στην αγορά εργασίας αναµένεται, βάσει των προβολών, να συνεχιστούν. Ο ρυθ- µός αύξησης της συνολικής απασχόλησης θα µετριαστεί το 2008 σύµφωνα µε την προβλεπόµενη πορεία για την οικονοµική δραστηριότητα. Η προσφορά εργασίας αναµένεται να αυξηθεί λόγω της βελτίωσης των προοπτικών απασχόλησης και των µεταρρυθµίσεων στην αγορά εργασίας σε ορισµένες χώρες της ζώνης του ευρώ. Το ποσοστό ανεργίας αναµένεται, βάσει των προβολών, να µειωθεί περαιτέρω στη διάρκεια του χρονικού ορίζοντα προβολής. ΠΡΟΒΟΛΕΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΤΙΜΕΣ ΚΑΙ ΤΟ ΚΟΣΤΟΣ Από τον Αύγουστο του 2007, ο ετήσιος πληθωρισµός (βάσει του Εν ΤΚ) αυξήθηκε σηµαντικά, λόγω κυρίως των πρόσθετων πιέσεων από τις τιµές των ειδών διατροφής και της ενέργειας. Όσον αφορά τις µελλοντικές εξελίξεις, ο πληθωρισµός θα συνεχίσει να επηρεάζεται για ορισµένο χρονικό διάστηµα από τέτοιου είδους πιέσεις. Οι εξωτερικές πιέσεις στις τιµές αναµένεται να παρα- µείνουν ισχυρές έως τα µέσα του 2008, κυρίως λόγω της πορείας που θα ακολουθήσουν, βάσει των υποθέσεων, οι τιµές του πετρελαίου και των βασικών εµπορευµάτων πλην της ενέργειας, ιδίως οι τιµές των βασικών ειδών διατροφής. Το 2008 και το 2009, οι έµµεσοι φόροι και οι διοικητικά καθοριζόµενες τιµές αναµένεται να έχουν ανοδική επίδραση στον πληθωρισµό (βάσει του Εν ΤΚ), αν και σε µικρότερο βαθµό σε σύγκριση µε το 2007, όταν ο ΦΠΑ της Γερµανίας αυξήθηκε σηµαντικά. Επιπλέον, οι προβολές βασίζονται στην προσδοκία ότι οι µισθολογικές αυξήσεις όσον αφορά το σύνολο της οικονοµίας θα είναι υψηλότερες το σε σχέση µε τα προηγούµενα έτη, ενώ ο ρυθµός ανόδου της παραγωγικότητας της εργασίας δεν αναµένεται να αυξηθεί σηµαντικά στη διάρκεια του χρονικού ορίζοντα προβολής. Οι επιδράσεις στον πληθωρισµό από την προκύπτουσα υψηλότερη άνοδο του κόστους εργασίας ανά µονάδα προϊόντος αναµένεται, ωστόσο, να µετριαστούν λόγω της ηπιότερης αύξησης των περιθωρίων κέρδους. Ως αποτέλεσµα των διαφόρων αυτών στοιχείων, ο µέσος ρυθµός αύξησης του συνολικού Εν ΤΚ θα διαµορφωθεί, βάσει των προβολών, µεταξύ 2,0% και 2,2% το 2007, µεταξύ 2,0% και 3,0% το 2008 και µεταξύ 1,2% και 2,4% το ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΜΕ ΤΙΣ ΠΡΟΒΟΛΕΣ ΤΟΥ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ ΤΟΥ 2007 Όσον αφορά το ρυθµό αύξησης του πραγµατικού ΑΕΠ, στις παρούσες προβολές το διάστηµα για το 2007 βρίσκεται εντός του ανώτερου τµήµατος του διαστήµατος των µακροοικονοµικών προβολών των εµπειρογνωµόνων της που δηµοσιεύθηκαν στο του Σεπτεµβρίου Το διάστηµα για το 2008 προσαρµόστηκε ελαφρά προς τα κάτω, αντανακλώντας τις αναµενόµε- Πίνακας 11 Σύγκριση µε τις προβολές του Σεπτεµβρίου του 2007 (µέσες ετήσιες εκατοστιαίες µεταβολές) Πραγµατικό ΑΕΠ Σεπτέµβριος ,9 2,2-2,8 1,8-2,8 Πραγµατικό ΑΕΠ εκέµβριος ,9 2,4-2,8 1,5-2,5 Εν ΤΚ Σεπτέµβριος ,2 1,9-2,1 1,5-2,5 Εν ΤΚ εκέµβριος ,2 2,0-2,2 2,0-3,0 98 εκέµβριος 2007

99 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ Μακροοικονοµικές προβολές εµπειρογνωµόνων του Ευρωσυστήµατος για τη ζώνη του ευρώ νες επιδράσεις από τις υψηλότερες τιµές της ενέργειας και των ειδών διατροφής, καθώς και την ανατίµηση της συναλλαγµατικής ισοτιµίας του ευρώ σε σύγκριση µε τις προηγούµενες υποθέσεις. Όσον αφορά τον πληθωρισµό (βάσει του Εν ΤΚ), το διάστηµα για το 2007 και το 2008 προσαρ- µόστηκε προς τα άνω, αντανακλώντας κυρίως την υπόθεση για υψηλότερές τιµές της ενέργειας και των ειδών διατροφής συγκριτικά µε τις προβολές του Σεπτεµβρίου. Πλαίσιο 10 ΠΡΟΒΛΕΨΕΙΣ ΑΛΛΩΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ ιάφορες προβλέψεις για τη ζώνη του ευρώ διατίθενται τόσο από διεθνείς όσο και από ιδιωτικούς οργανισµούς. Ωστόσο, αυτές οι προβλέψεις δεν είναι απόλυτα συγκρίσιµες µεταξύ τους ή µε τις µακροοικονοµικές προβολές των εµπειρογνωµόνων του Ευρωσυστήµατος, καθώς έχουν ολοκληρωθεί σε διαφορετικές χρονικές στιγµές και, συνεπώς, είναι εν µέρει παρωχηµένες. Επιπλέον, χρησιµοποιούν διαφορετικές (εν µέρει αδιευκρίνιστες) µεθόδους για την εξαγωγή υποθέσεων σχετικά µε τις δηµοσιονοµικές, χρηµατοοικονοµικές και εξωτερικές µεταβλητές, συµπεριλαµβανοµένων των τιµών του πετρελαίου και άλλων βασικών εµπορευµάτων. Τέλος, υπάρχουν διαφορές στις µεθόδους διόρθωσης ως προς τον αριθµό των εργάσιµων ηµερών µεταξύ των διαφόρων προβλέψεων (βλ. παρακάτω πίνακα). Σύµφωνα µε τις προβλέψεις άλλων οργανισµών που είναι επί του παρόντος διαθέσιµες, ο ρυθ- µός αύξησης του πραγµατικού ΑΕΠ στη ζώνη του ευρώ αναµένεται να διαµορφωθεί µεταξύ 2,5% και 2,6% το 2007, µεταξύ 1,9% και 2,2% το 2008 και µεταξύ 2,0% και 2,2% το Σύµφωνα µε τις προβλέψεις, αναµένεται ότι ο µέσος ετήσιος ρυθµός πληθωρισµού (βάσει του Εν ΤΚ) θα διαµορφωθεί µεταξύ 2,0% και 2,1% το 2007, µεταξύ 2,0% και 2,5% το 2008 και στο 2,0% το Εποµένως, όλες οι διαθέσιµες προβλέψεις βρίσκονται εντός των διαστηµάτων των προβολών του Ευρωσυστήµατος. Πίνακας Σύγκριση προβλέψεων για την αύξηση του πραγµατικού ΑΕΠ και τον πληθωρισµό (βάσει Εν ΤΚ) στη ζώνη του ευρώ (µέσες ετήσιες εκατοστιαίες µεταβολές) Ηµεροµηνία Αύξηση του ΑΕΠ Πληθωρισµός (βάσει Εν ΤΚ) δηµοσίευσης ΝΤ Οκτ ,5 2,1-2,0 2,0 - Ευρωπαϊκή Επιτροπή Νοέµ ,6 2,2 2,1 2,0 2,1 2,0 ΟΟΣΑ εκ ,6 1,9 2,0 2,1 2,5 2,0 Προβλέψεις της Consensus Economics Νοέµ ,6 2,0-2,0 2,0 - Έρευνα µεταξύ των Επαγγελµατικών Φορέων ιενέργειας Προβλέψεων Οκτ ,6 2,1 2,2 2,0 2,0 2,0 Προβολές εµπειρογνωµόνων του Ευρωσυστήµατος εκ ,4-2,8 1,5-2,5 1,6-2,6 2,0-2,2 2,0-3,0 1,2-2,4 Πηγές: Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Economic Forecasts, Φθινόπωρο ΝΤ, World Economic Outlook, Οκτώβριος ΟΟΣΑ, Economic Outlook No 82, εκέµβριος 2007, Preliminary edition. Προβλέψεις της Consensus Economics και Έρευνα της µεταξύ των Επαγγελµατικών Φορέων ιενέργειας Προβλέψεων. Σηµείωση: Οι µακροοικονοµικές προβολές εµπειρογνωµόνων του Ευρωσυστήµατος και οι προβλέψεις του ΟΟΣΑ αναφέρουν ετήσιους ρυθµούς αύξησης διορθωµένους ως προς τον αριθµό των εργάσιµων ηµερών, ενώ η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το ΝΤ αναφέρουν ετήσιους ρυθµούς αύξησης που δεν έχουν διορθωθεί ως προς τον αριθµό των εργάσιµων ηµερών ανά έτος. Οι υπόλοιπες προβλέψεις δεν διευκρινίζουν αν τα στοιχεία που αναφέρουν έχουν διορθωθεί ως προς τον αριθµό των εργάσιµων ηµερών ή όχι. εκέµβριος

100 7 Σ Υ Ν Α Λ Λ Α Γ Μ Α Τ Ι Κ Ε Σ Ι Σ Ο Τ Ι Μ Ι Ε Σ Κ Α Ι Ι Σ Ο Ζ Υ Γ Ι Ο Π Λ Η Ρ Ω Μ Ω Ν 7.1 ΣΥΝΑΛΛΑΓΜΑΤΙΚΕΣ ΙΣΟΤΙΜΙΕΣ Η ευρείας βάσης ανατίµηση του ευρώ εξακολούθησε τους τελευταίους µήνες, ενώ οι κίνδυνοι, κατά την εκτίµηση των αγορών, έχουν αυξηθεί από τις ιστορικά χαµηλές τιµές που κατέγραψαν τον Ιούνιο. Στις 5 εκεµβρίου η σταθµισµένη συναλλαγµατική ισοτιµία του ευρώ διαµορφώθηκε κατά 5,8% υψηλότερα από ό,τι στην αρχή του ΣΤΑΘΜΙΣΜΕΝΗ ΣΥΝΑΛΛΑΓΜΑΤΙΚΗ ΙΣΟΤΙΜΙΑ ΤΟΥ ΕΥΡΩ Συνολικά, στη διάρκεια του 2007 το ευρώ ανατιµήθηκε σηµαντικά. Μια πρώτη ευρείας βάσης ανατίµηση σηµειώθηκε ανάµεσα στο τέλος του και τα τέλη Απριλίου του 2007, αντανακλώντας εν µέρει τις µεταβαλλόµενες εκτιµήσεις της αγοράς για τη σχετική κυκλική θέση της ζώνης του ευρώ έναντι των σηµαντικότερων εµπορικών εταίρων της. Εν συνεχεία, η ονοµαστική σταθµισµένη συναλλαγµατική ισοτιµία του ενιαίου νοµίσµατος δεν έδειξε σαφή τάση µέχρι το τέλος Αυγούστου εν µέσω σηµαντικής βραχυπρόθεσµης µεταβλητότητας. Από τις αρχές Σεπτεµβρίου το ενιαίο νόµισµα άρχισε να ανατιµάται έντονα, τάση που διατηρήθηκε και κατά τους δύο επόµενους µήνες. Η ενίσχυση του ευρώ κατά τους τρεις τελευταίους µήνες φαίνεται ότι σχετίζεται µε την αναταραχή στις παγκόσµιες χρηµατοπιστωτικές αγορές και τις συναφείς προσδοκίες της αγοράς για διεύρυνση της διαφοράς επιτοκίων µεταξύ των δύο κυριότερων οικονοµικών περιοχών. Στις 5 εκεµβρίου 2007 η ονοµαστική σταθµισµένη συναλλαγµατική ισοτιµία µετρούµενη έναντι των νοµισµάτων των 24 σηµαντικότερων εµπορικών εταίρων της ζώνης του ευρώ ήταν 3,9% άνω του επιπέδου της στο τέλος Αυγούστου και 5,8% υψηλότερα από ό,τι στην αρχή του έτους (βλ. ιάγραµµα 51). Η ανατίµηση της σταθµισµένης συναλλαγµατικής ισοτιµίας του ευρώ κατά τους τρεις τελευταίους µήνες είχε µάλλον ευρεία βάση. Το ευρώ ενισχύθηκε σηµαντικά έναντι του δολαρίου ΗΠΑ, της λίρας Αγγλίας, του γιουάν Κίνας και µερικών ασιατικών νοµισµάτων συνδεδεµένων µε το δολάριο. Αντιθέτως, υποτιµήθηκε έναντι του ζλότι Πολωνίας και της κορώνας Τσεχίας. Όσον αφορά τους δείκτες διεθνούς ανταγωνιστικότητας της ζώνης του ευρώ ως προς τις τιµές και το κόστος, το Νοέµβριο του 2007 και βάσει των εξελίξεων των τιµών καταναλωτή και των ιάγραµµα 51 είκτης σταθµισµένης συναλλαγµατικής ισοτιµίας του ευρώ και οι προσδιοριστικοί της παράγοντες 1) (ηµερήσια στοιχεία) Πηγή: EKT. Σηµείωση: Η σκιασµένη περιοχή αφορά την περίοδο 31 Αυγούστου εκεµβρίου ) Ανοδική κίνηση του δείκτη αντιστοιχεί σε ανατίµηση του ευρώ έναντι των νοµισµάτων των σηµαντικότερων εµπορικών εταίρων της ζώνης του ευρώ και των κρατών-µελών της ΕΕ που δεν ανήκουν στη ζώνη του ευρώ. 2) Η συµβολή στις µεταβολές της ΣΣΙ-24 παρουσιάζεται ξεχωριστά για τα νοµίσµατα των έξι σηµαντικότερων εταίρων της ζώνης του ευρώ. Η κατηγορία Λοιπά κράτη-µέλη αναφέρεται στην αθροιστική συµβολή των νοµισµάτων των κρατών-µελών που δεν ανήκουν στη ζώνη του ευρώ (µε εξαίρεση τη λίρα Αγγλίας και την κορώνα Σουηδίας). Η κατηγορία Λοιπά αναφέρεται στη αθροιστική συµβολή των υπόλοιπων έξι εµπορικών εταίρων της ζώνης του ευρώ στο δείκτη της ΣΣΙ-24. Οι µεταβολές υπολογίζονται µε βάση τους αντίστοιχους συντελεστές στάθµισης των εµπορικών συναλλαγών που λαµβάνονται υπόψη στο δείκτη της ΣΣΙ-24. εκέµβριος

101 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ Συναλλαγµατικές ισοτιµίες και ισοζύγιο πληρωµών τιµών παραγωγού, η πραγµατική σταθµισµένη συναλλαγµατική ισοτιµία του ευρώ ήταν κατά µέσο όρο σχεδόν 6% άνω του µέσου επιπέδου της το (βλ. ιάγραµµα 52). ιάγραµµα 52 Ονοµαστική και πραγµατική σταθµισµένη συναλλαγµατική ισοτιµία του ευρώ 1) (µηνιαία/τριµηνιαία στοιχεία, α τρ = 100) Πηγή:. 1) Ανοδική κίνηση των δεικτών της ΣΣΙ-24 σηµαίνει ανατίµηση του ευρώ. Οι τελευταίες παρατηρήσεις για τα µηνιαία στοιχεία αφορούν το Νοέµβριο του Για την πραγµατική ισοτιµία ΣΣΙ-24 που βασίζεται στο ΚΕαΜΠΜ, η τελευταία παρατήρηση αφορά το α τρίµηνο του 2007 και περιλαµβάνει και εκτιµήσεις. ΟΛΑΡΙΟ ΗΠΑ/ΕΥΡΩ Η ισοτιµία του ευρώ έναντι του δολαρίου ΗΠΑ εξελίχθηκε παρόµοια όπως η ονοµαστική σταθ- µισµένη συναλλαγµατική ισοτιµία του ευρώ κατά τους τελευταίους µήνες. Μετά από µια περίοδο ανατίµησης έναντι του αµερικανικού νοµίσµατος που διήρκεσε µέχρι το τέλος Απριλίου, το ευρώ δεν παρουσίασε έντονη µεταβολή συνολικά παρά τις σηµαντικές βραχυχρόνιες διακυµάνσεις του. Από τις αρχές Σεπτεµβρίου, η συναλλαγµατική ισοτιµία του ευρώ έναντι του δολαρίου ΗΠΑ έχει επηρεαστεί από ανησυχίες σχετικά µε τις συνθήκες ρευστότητας στις αγορές χρήµατος και πιστώσεων παγκοσµίως, οι οποίες έχουν οδηγήσει σε έντονη αύξηση, αφενός, της αποστροφής του κινδύνου εκ µέρους των επενδυτών και, αφετέρου, της µεταβλητότητας των χρηµατοπιστωτικών αγορών. Μάλιστα, η τεκµαρτή µεταβλητότητα στη διµερή συναλλαγµατική ισοτιµία του ευρώ έναντι του δολαρίου ΗΠΑ σχεδόν διπλασιάστηκε σε σχέση µε το ιστορικά χαµηλό επίπεδό της στο τέλος Ιουνίου. Επίδραση στο αµερικανικό νόµισµα άσκησε επίσης η δηµοσίευση στοιχείων που έδειχναν χαµηλές επιδόσεις της αµερικανικής οικονοµίας, ιδίως όσον αφορά την αγορά κατοικιών και τους συνολικούς δείκτες προσδοκιών, σε συνδυασµό µε το γεγονός ότι, από το καλοκαίρι, οι αγορές αναθεώρησαν προς τα κάτω τις προοπτικές της οικονοµικής ανάπτυξης των ΗΠΑ. Στις 5 εκεµβρίου η συναλλαγµατική ισοτιµία του ευρώ ήταν 1,47 δολ. ΗΠΑ, δηλ. 7,4% υψηλότερα απ ό,τι στο τέλος Αυγούστου και περίπου 12% πιο ενισχυµένη απ ό,τι στην έναρξη του 2007 (βλ. ιάγραµµα 53). ΓΙΕΝ ΙΑΠΩΝΙΑΣ/ΕΥΡΩ Σε όλη τη διάρκεια του 2007, το ευρώ κατέγραψε έντονες διακυµάνσεις έναντι του γιεν Ιαπωνίας. Το πρώτο εξάµηνο του έτους, και σε συνέχεια της τάσης του από τα µέσα του, το ευρώ εξακολούθησε να ανατιµάται έναντι του ιαπωνικού νοµίσµατος, και κορυφώθηκε στα 168,68 γιεν Ιαπωνίας στις 13 Ιουλίου. Τους επόµενους µήνες, η συναλλαγµατική ισοτιµία του ευρώ έναντι του γιεν σηµείωσε έντονες διακυµάνσεις, αντανακλώντας σε γενικές γραµµές τις απότοµες µεταστροφές της µεταβλητότητας των χρηµατοπιστωτικών αγορών. Η εξέλιξη αυτή επηρέασε µε τη σειρά της την εκτι- µώµενη απόδοση των συναλλαγών carry trade (δανεισµός σε νόµισµα χαµηλού επιτοκίου και τοποθέτηση σε νόµισµα υψηλού επιτοκίου), όπου το γιεν Ιαπωνίας χρησιµοποιείται συστηµατικά ως το νόµισµα δανεισµού. Η επιδείνωση των εντάσεων στην αγορά στεγαστικών δανείων χαµηλής πιστοληπτικής διαβάθµισης των ΗΠΑ και η διάχυσή της σε άλλα τµήµατα της αγοράς αποτελούν το βασικό παράγοντα εξήγησης των εν λόγω εξελίξεων. Στις 5 εκεµβρίου η συναλλαγµατική ισοτιµία του ευρώ διαµορφώθηκε στα 162,33 γιεν Ιαπωνίας, δηλ. ήταν περίπου 2% υψηλότερη από ό,τι στο τέλος Αυγούστου και 3,4% άνω του επιπέδου της στις αρχές του 2007 (βλ. ιάγραµµα 53). ΝΟΜΙΣΜΑΤΑ ΚΡΑΤΩΝ-ΜΕΛΩΝ ΤΗΣ ΕΕ Το πρώτο ενδεκάµηνο του 2007, τα περισσότερα νοµίσµατα που συµµετέχουν στον ΜΣΙ ΙΙ παρέ- µειναν σταθερά και η συναλλαγµατική τους ισοτιµία ήταν ίση ή παραπλήσια µε την αντίστοιχη εκέµβριος

102 ιάγραµµα 53 Εξελίξεις συναλλαγµατικών ισοτιµιών (ηµερήσια στοιχεία) ιάγραµµα 54 Εξελίξεις συναλλαγµατικών ισοτιµιών εντός του ΜΣΙ ΙΙ (ηµερήσια στοιχεία, απόκλιση από την κεντρική ισοτιµία σε εκατοστιαίες µονάδες) Πηγή: EKT. Σηµείωση: Η σκιασµένη περιοχή αφορά την περίοδο 31 Αυγούστου - 5 εκεµβρίου Πηγή: EKT. Σηµείωση: Η θετική (αρνητική) απόκλιση από την κεντρική ισοτιµία σηµαίνει ότι το νόµισµα βρίσκεται στην ασθενή/ισχυρή πλευρά του περιθωρίου διακύµανσης. Για την κορώνα ανίας, το περιθώριο διακύµανσης είναι ±2,25%. Για όλα τα άλλα νοµίσµατα, ισχύει το τυπικό περιθώριο διακύµανσης ±15%. 1) Η κάθετη γραµµή υποδηλώνει την ηµεροµηνία (19 Μαρτίου 2007) κατά την οποία η κεντρική ισοτιµία της κορώνας Σλοβακίας έναντι του ευρώ ανατιµήθηκε από 38,4550 κορώνες σε 35,4424 κορώνες. κεντρική τους ισοτιµία (βλ. ιάγραµµα 54). Η κορώνα Σλοβακίας, η κεντρική ισοτιµία της οποίας επανευθυγραµµίστηκε προς τα άνω το Μάρτιο, συνέχισε να είναι ανατιµηµένη σε σχέση µε τη νέα ισοτιµία της, αν και παρουσίασε κάποια µεταβλητότητα. Στις 5 εκεµβρίου το ευρώ ισοδυναµούσε µε 33,26 κορώνες Σλοβακίας, δηλ. η ισοτιµία του σλοβακικού νοµίσµατος ήταν 6,2% υψηλότερα από την κεντρική του ισοτιµίας και 1,3% πιο ενισχυµένη από ό,τι στο τέλος Αυγούστου. Το πρώτο οκτάµηνο του 2007, το λατς Λεττονίας συνέχισε να κυµαίνεται κοντά στο άνω όριο της ζώνης διακύµανσης ±1% που είχε θέσει µονοµερώς η Latvijas Banka, αν και παρουσίασε αυξηµένη µεταβλητότητα τον Αύγουστο. Στις αρχές Σεπτεµβρίου παρουσίασε τάση υποτίµησης έναντι του ευρώ εκέµβριος

103 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ Συναλλαγµατικές ισοτιµίες και ισοζύγιο πληρωµών και η συναλλαγµατική του ισοτιµία κινήθηκε προς το κάτω όριο της ζώνης διακύµανσης, ενώ στη συνέχεια ανατιµήθηκε και πάλι και κινήθηκε προς το άνω όριο στο ισχυρότερο άκρο της. Στις 5 εκεµβρίου η συναλλαγµατική ισοτιµία του λατς Λετονίας ήταν κατά µισή εκατοστιαία µονάδα υψηλότερη της κεντρικής του ισοτιµίας στον ΜΣΙ ΙΙ, δηλ. ουσιαστικά αµετάβλητη από το επίπεδό της στο τέλος Αυγούστου. Όσον αφορά τα νοµίσµατα των λοιπών κρατών-µελών της ΕΕ που δεν µετέχουν στον ΜΣΙ ΙΙ, ανά- µεσα στο τέλος Αυγούστου και τις 5 εκεµβρίου 2007, το ευρώ ανατιµήθηκε κατά 6,6% έναντι της λίρας Αγγλίας και κατά 8,6% έναντι του λέι Ρουµανίας, ενώ υποτιµήθηκε κατά 5,4% και 5,7% έναντι της κορώνας Τσεχίας και του ζλότι Πολωνίας αντίστοιχα. ΑΛΛΑ ΝΟΜΙΣΜΑΤΑ Συνολικά, στο διάστηµα από το τέλος Αυγούστου έως τις 5 εκεµβρίου, το ευρώ παρέµεινε ουσιαστικά αµετάβλητο έναντι του φράγκου Ελβετίας, ισοδυναµώντας µε περίπου 1,65 φράγκα Ελβετίας. Παρά ταύτα, το ευρώ αρχικά ανατιµήθηκε κατά τη διάρκεια της περιόδου αυτής, συνεχίζοντας την ανοδική τάση που παρατηρείται από τα µέσα του. Στα µέσα Οκτωβρίου 2007, η τάση αυτή άρχισε να αντιστρέφεται σε περιβάλλον αυξηµένης µεταβλητότητας, αντικατοπτρίζοντας σε γενικές γραµµές τις εξελίξεις της συναλλαγµατικής ισοτιµίας γιεν Ιαπωνίας/ευρώ. Η εξασθένηση του ευρώ έναντι του φράγκου Ελβετίας συνδέεται, κατά πληροφορίες, µε τη γενικευµένη αναστροφή των συναλλαγών carry trade, που κατέστησαν λιγότερο ελκυστικές αφού αυξήθηκε η αποστροφή προς τον κίνδυνο και η µεταβλητότητα. Στο διάστηµα από το τέλος Αυγούστου έως τις 5 εκεµβρίου, το ευρώ ανατιµήθηκε κατά 1,6% έναντι της κορώνας Νορβηγίας, και ακόµη πιο εκτεταµένη ήταν η ανατίµησή του έναντι των νοµισµάτων ορισµένων ασιατικών χωρών που αποτελούν σηµαντικούς εµπορικούς εταίρους της ζώνης του ευρώ (κατά 7,4% έναντι του δολαρίου Χονγκ-Κονγκ, κατά 5,7% έναντι του γουόν Κορέας, κατά 2% έναντι του δολαρίου Σιγκαπούρης και κατά 5,2% έναντι του γιουάν Κίνας). 7.2 ΙΣΟΖΥΓΙΟ ΠΛΗΡΩΜΩΝ Το Σεπτέµβριο του 2007 το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών της ζώνης του ευρώ (υπολογιζό- µενο σωρευτικά κατά το δωδεκάµηνο) παρουσίασε πλεόνασµα 0,3% του ΑΕΠ (δηλ. 26,6 δισεκ. ευρώ σε εποχικά διορθωµένους όρους), έναντι ελλείµµατος 0,3% του ΑΕΠ το Σεπτέµβριο του (21,7 δισεκ. ευρώ). Αυτή η µεταβολή οφειλόταν κυρίως στην αύξηση του πλεονάσµατος στο ισοζύγιο αγαθών. Η ανάλυση των εξαγωγών αγαθών κατ όγκο και τιµές, τα στοιχεία της οποίας είναι διαθέσιµα µέχρι τον Αύγουστο του 2007, δείχνει ότι ο όγκος των εξαγωγών αγαθών αυξήθηκε µετά τη σχετική σταθερότητα που είχε παρουσιάσει το πρώτο εξάµηνο του έτους. Στο ισοζύγιο χρηµατοοικονοµικών συναλλαγών, το σύνολο άµεσων επενδύσεων και επενδύσεων χαρτοφυλακίου κατέγραψαν µεγάλες σωρευτικές καθαρές εισροές 248,6 δισεκ. ευρώ το δωδεκά- µηνο Σεπτέµβριος -Σεπτέµβριος 2007, έναντι καθαρών εκροών 16,1 δισεκ. ευρώ το προηγούµενο δωδεκάµηνο. ΤΟ ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΙΣΟΖΥΓΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΙΣΟΖΥΓΙΟ ΤΡΕΧΟΥΣΩΝ ΣΥΝΑΛΛΑΓΩΝ Η αξία των εµπορικών συναλλαγών µε χώρες εκτός της ζώνης του ευρώ παρουσίασε εντονότερο ρυθµό ανόδου το γ τρίµηνο του 2007 σε σύγκριση µε το πρώτο εξάµηνο του έτους. Η αξία των εξαγωγών αγαθών και υπηρεσιών αυξήθηκε κατά 2,4% το γ τρίµηνο (µε εποχικώς διορθωµένα στοιχεία του κινητού µέσου όρου τριµήνων), έναντι αύξησης 1,6% το β τρίµηνο και 1,1% το α τρίµηνο (βλ. Πίνακα 12 και ιάγραµµα 55). Οι εισαγωγές αγαθών και υπηρεσιών αυξήθηκαν κατά 2,7% το γ τρίµηνο, έναντι 1,4% το β τρίµηνο και 0,5% το α τρίµηνο. εκέµβριος

104 Αυτή η επιτάχυνση οφειλόταν κυρίως στο ισοζύγιο αγαθών και συµφωνεί µε την επιτάχυνση του ρυθµού αύξησης του ΑΕΠ και της εξωτερικής ζήτησης της ζώνης του ευρώ το γ τρίµηνο. Στο τρίµηνο αυτό, η αξία των εξαγωγών και των εισαγωγών αγαθών αυξήθηκε κατά 3,2% και 3,4% αντίστοιχα, έναντι πολύ µικρότερης ανόδου κατά το πρώτο εξάµηνο του έτους. Οι εξελίξεις στις συναλλαγές επί αγαθών έχουν εν µέρει αντισταθµιστεί από την υποτονική πορεία των συναλλαγών επί των υπηρεσιών. Η αξία των εξαγωγών υπηρεσιών µειώθηκε κατά 0,2%, ενώ η αξία των εισαγωγών αυξήθηκε ισόποσα. Η εξέλιξη αυτή αντιπροσωπεύει σηµαντική επιβράδυνση των αξιών σε σχέση µε τα υψηλότερα επίπεδα που είχαν σηµειωθεί τα δύο πρώτα τρί- µηνα του έτους (5,2% και 2,2% για τις εξαγωγές και 2,6% και 3% για τις εισαγωγές το α και β τρίµηνο αντίστοιχα). Η ανάλυση των συναλλαγών επί αγαθών κατ όγκο και τιµές, για την οποία υπάρχουν στοιχεία έως και τον Αύγουστο του 2007, δείχνει ότι η ταχύρρυθµη αύξηση των εξαγωγών προήλθε κυρίως από τον όγκο των συναλλαγών. Μετά από τη στασιµότητα του πρώτου εξαµήνου του έτους, ο όγκος των εξαγωγών αυξήθηκε τον Ιούλιο και τον Αύγουστο του 2007 (βλ. ιάγραµµα 55). Η ενίσχυση του όγκου των εξαγωγών αγαθών φαίνεται ότι επακολούθησε µετά την αύξηση της εξωτερικής ζήτησης, η οποία ξεκίνησε κατά τη διάρκεια του β τριµήνου Παράλληλα, οι τιµές των εξαγωγών παρουσίασαν συγκρατηµένη άνοδο την περίοδο µέχρι τον Αύγουστο του Η παρατηρούµενη αύξηση των εξαγωγών της ζώνης του ευρώ φαίνεται ότι οφείλεται κυρίως στην πολύ έντονη άνοδο του Σεπτεµβρίου, ιδίως λόγω των γερµανικών εξαγωγών. Από την άποψη των προϊόντων, οι αυξήσεις αντανακλούν περισσότερο τις εξελίξεις των ενδιάµεσων και καταναλωτικών αγαθών. Η γεωγραφική ανάλυση δείχνει ότι οι µεγαλύτερες αυξήσεις σηµειώθηκαν στις εξαγωγές προς τις πετρελαιοπαραγωγούς χώρες και την Ασία, σε συνέχεια προηγούµενων τάσεων. Ωστόσο, οι αυξήσεις αυτές συνδέονται και µε τις συναλλαγές µε το Ηνωµένο Βασίλειο και τις ΗΠΑ. Σε αντίθεση µε τις πρόσφατες εξελίξεις, το πρώτο εξάµηνο του 2007 ο ρυθµός αύξησης των εξαγωγών προς το Ηνωµένο Βασίλειο ήταν βραδύς και προς τις ΗΠΑ αρνητικός (βλ. ιάγραµµα 57). Η έντονη αύξηση της αξίας των εισαγωγών αγαθών το γ τρίµηνο του 2007 φαίνεται ότι εν µέρει οφείλεται στη σταθερή άνοδο της εγχώριας ζήτησης και την ανάκαµψη της βιοµηχανικής παραγωγής της ζώνης του ευρώ. Η ανάλυση κατ όγκο και τιµές των εξωτερικών συναλλαγών της ζώνης του ευρώ επί αγαθών υποδεικνύει επίσης ότι οι τιµές των εισαγοµένων εξακολουθούσαν να αυξάνονται την τριµηνία έως τον Αύγουστο, αντανακλώντας ενδεχοµένως τις µεγάλες αυξήσεις των τιµών των βασικών εµπορευµάτων παγκοσµίως και, σε µικρότερο βαθµό, τις εξελίξεις των τιµών των εισαγόµενων προϊόντων της µεταποίησης. Από πιο µακροχρόνια σκοπιά, το 12µηνο σωρευτικό ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών µέχρι το Σεπτέµβριο κατέγραψε πλεόνασµα 26,6 δισεκ. ευρώ, έναντι ελλείµµατος 21,7 δισεκ. ευρώ ένα χρόνο εκέµβριος ιάγραµµα 55 Ανάλυση εµπορικών συναλλαγών αγαθών κατά όγκο και τιµές (δείκτης: α τρ = 100, εποχικώς διορθωµένα στοιχεία, κινητός µέσος όρος τριών µηνών) Πηγές: Eurostat και υπολογισµοί της. 1) Οι τελευταίες παρατηρήσεις για συναλλαγές µε χώρες εκτός της ζώνης του ευρώ αφορούν τον Αύγουστο του 2007.

105 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ Συναλλαγµατικές ισοτιµίες και ισοζύγιο πληρωµών Πίνακας 12 Βασικά µεγέθη του ισοζυγίου πληρωµών της ζώνης του ευρώ (εποχικώς διορθωµένα στοιχεία, εκτός εάν σηµειώνεται διαφορετικά) Κινητός κεντρικός µέσος τριών µηνών έως τον: Σωρευτικά στοιχεία δωδεκαµήνου που λήγει: 2007 Αύγ. εκ Μάρτ Ιούν Σεπτ. Σεπτ Σεπτ Σεπτ. ισεκ. ευρώ Ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών Ισοζύγιο αγαθών Εξαγωγές Εισαγωγές Ισοζύγιο υπηρεσιών Εξαγωγές Εισαγωγές Ισοζύγιο εισοδηµάτων Ισοζύγιο τρεχουσών µεταβιβάσεων Ισοζύγιο χρηµατοοικονοµικών συναλλαγών 1) Καθαρές άµεσες επενδύσεις και επενδύσεις χαρτοφυλακίου µαζί Άµεσες επενδύσεις Επενδύσεις χαρτοφυλακίου Μετοχές Χρεόγραφα Οµόλογα και γραµµάτια Χρηµατοδοτικά µέσα της αγοράς χρήµατος 4,5 7,7 129,4 121,6 4,2 39,4 35,3-0,4-7,0 63,8 14,7-7,2 21,9-13,9 35,8 10,6 25,2 0,6 3,7 128,1 124,4 3,4 39,4 36,0-0,1-6,4-3,7 23,6-22,6 46,2 21,2 25,0 2,3 22,7 0,8 5,2 122,4 117,3 2,9 36,3 33,4-0,1-7,2-14,1 21,5-17,5 39,0 17,2 21,8 32,3-10,5 2,6 5,1 122,2 117,2 3,9 38,2 34,2-0,5-5,8 1,6 38,4-4,9 43,3 32,0 11,3 16,0-4,7 2,5 5,7 124,0 118,2 3,8 39,0 35,3-1,1-6,0 7,7 0,1-23,0 23,2 20,4 2,7-2,0 4,7 3,0 5,7 128,0 122,3 3,6 38,9 35,3 0,1-6,4 35,7 22,9-9,9 32,8 18,3 14,4-2,6 17,0-21,7 9, , ,4 36,3 422,4 386,1 9,5-76,7 116,6-16,1-127,3 111,2 107,7 3,6 55,5-52,0 26,6 65, , ,8 42,7 457,2 414,6-4,9-76,2 93,0 248,6-165,9 414,5 263,7 150,8 131,2 19,7 Εκατοστιαίες µεταβολές συγκριτικά µε την προηγούµενη περίοδο Αγαθά και υπηρεσίες Εξαγωγές Εισαγωγές Αγαθά Εξαγωγές Εισαγωγές Υπηρεσίες Εξαγωγές Εισαγωγές 2,6-0,7 4,0 1,1 1,6 2,4 12,2 10,3 1,0 2,3 1,3 0,5 1,4 2,7 16,1 6,9 2,3-0,9 4,6-0,2 1,4 3,2 13,0 10,9 0,7 2,3 1,1-0,1 0,9 3,4 18,7 6,8 3,8-0,1 2,3 5,2 2,2-0,2 9,5 8,2 1,7 2,1 2,0 2,6 3,0 0,2 8,0 7,4 Πηγή:. Σηµείωση: Το άθροισµα των επιµέρους υπολοίπων ενδέχεται να µη συµφωνεί µε το σύνολο λόγω στρογγυλοποιήσεων. 1) Υπόλοιπα (καθαρές ροές). Θετικό (αρνητικό) πρόσηµο υποδηλώνει καθαρή εισροή (εκροή). Μη εποχικώς διορθωµένα στοιχεία. πριν (βλ. ιάγραµµα 56). Αυτή η µεταστροφή προήλθε κυρίως από το ισοζύγιο αγαθών, το οποίο σε 12µηνη σωρευτική βάση αυξήθηκε κατά 45,8 δισεκ. ευρώ σε σχέση µε το προηγούµενο δωδεκάµηνο. Αντίθετα, το ισοζύγιο υπηρεσιών σηµείωσε βραδύτερο ρυθµό ανόδου, ενώ το ισοζύγιο εισοδηµάτων κατέγραψε µικρό έλλειµµα (4,9 δισεκ. ευρώ), έναντι πλεονάσµατος ένα χρόνο πριν. Το ισοζύγιο τρεχουσών µεταβιβάσεων παρέµεινε ουσιαστικά αµετάβλητο, καταγράφοντας έλλειµµα 76,2 δισεκ. ευρώ. ΙΣΟΖΥΓΙΟ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΣΥΝΑΛΛΑΓΩΝ Το γ τρίµηνο του 2007, το σύνολο άµεσων επενδύσεων και επενδύσεων χαρτοφυλακίου της ζώνης του ευρώ κατέγραψε µέσες µηνιαίες καθαρές εισροές 22,9 δισεκ. ευρώ, ενώ το β τρίµηνο οι εισροές και εκροές ήταν ισοσκελισµένες. Η αύξηση του συνολικού µεγέθους οφείλεται κυρίως στις µεγαλύτερες καθαρές εισροές για τοποθετήσεις σε µετοχές στην κατηγορία των επενδύσεων χαρτοφυλακίου (Πίνακας 12). Τα στοιχεία του ισοζυγίου χρηµατοοικονοµικών συναλλαγών µέχρι το Σεπτέµβριο του 2007 καταδεικνύουν ότι οι επενδύσεις χαρτοφυλακίου προς τη ζώνη του ευρώ ενδέχεται µόνο πρόσκαιρα να εκέµβριος

106 ιάγραµµα 56 Το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών και το εµπορικό ισοζύγιο της ζώνης του ευρώ (δισεκ. ευρώ, µηνιαία στοιχεία, εποχικώς διορθωµένα) ιάγραµµα 57 Όγκος εξαγωγών της ζώνης του ευρώ προς επιλεγµένους εµπορικούς εταίρους (δείκτες: α τρ = 100, εποχικώς διορθωµένα στοιχεία, κινητός µέσος όρος τριών µηνών) Πηγή:. Πηγές: Eurostat και υπολογισµοί της. Σηµείωση: Οι τελευταίες παρατηρήσεις αφορούν τον Αύγουστο του 2007 εκτός από τις ΗΠΑ (Σεπτέµβριος 2007). έχουν επηρεαστεί από την αναταραχή των αγορών πιστώσεων και την επακόλουθη επανεκτίµηση του κινδύνου εκ µέρους των ανά τον κόσµο επενδυτών. Παράλληλα, οι κάτοικοι της ζώνης του ευρώ φαίνεται ότι παραµένουν επιφυλακτικοί ως προς τις επενδύσεις στο εξωτερικό. Από πιο µακροχρόνια σκοπιά, οι σωρευτικές καθαρές εισροές του συνόλου άµεσων επενδύσεων και επενδύσεων χαρτοφυλακίου ανήλθαν σε 248,6 δισεκ. ευρώ το 12µηνο έως το Σεπτέµβριο του 2007, έναντι καθαρών εκροών 16,1 δισεκ. ευρώ ένα χρόνο πριν. Η αλλαγή φοράς των καθαρών κεφαλαιακών ροών αντανακλά τη σηµαντική αύξηση των εισροών στην κατηγορία των επενδύσεων χαρτοφυλακίου (ύψους 303,3 δισεκ. ευρώ), η οποία σε ορισµένο βαθµό αντισταθµίζεται από τις υψηλότερες καθαρές εκροές στην κατηγορία των άµεσων επενδύσεων (βλ. ιάγραµµα 58). Οι εξελίξεις των σωρευτικών ροών στην κατηγορία των επενδύσεων χαρτοφυλακίου κατά τους τελευταίους 12 µήνες εξακολουθούν να οφείλονται κυρίως στις αυξηµένες καθαρές τοποθετήσεις πρωτίστως σε µετοχικούς τίτλους και, σε µικρότερο βαθµό, σε χρηµατοδοτικά µέσα της ζώνης του ευρώ (τίτλους της αγοράς χρήµατος, οµόλογα και έντοκα γραµµάτια). Οι καθαρές τοποθετήσεις σε χρη- µατοδοτικά µέσα εξηγούνται σχεδόν εξ ολοκλήρου από τις υψηλότερες καθαρές αγορές οµολόγων και έντοκων γραµµατίων από µη κατοίκους της ζώνης του ευρώ. Αντίθετα, οι υψηλότερες συσσωρευµένες καθαρές εισροές προς µετοχικούς τίτλους οφείλονταν τόσο στις υψηλότερες ξένες επενδύσεις σε µετοχές της ζώνης του ευρώ, όσο και στις χαµηλότερες καθαρές αγορές µετοχών εξωτερικού από κατοίκους της ζώνης του ευρώ. Οι εξελίξεις αυτές ενδέχεται να έχουν ενισχυθεί από την ευνοϊκή επίδοση της αναµενόµενης σχετικής κερδοφορίας των επιχειρήσεων της ζώνης του ευρώ. εκέµβριος

107 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ Συναλλαγµατικές ισοτιµίες και ισοζύγιο πληρωµών Η γεωγραφική ανάλυση δείχνει ότι το ύψος των συνολικών ξένων άµεσων επενδύσεων στο τέλος του, που ήταν 3,1 τρισεκ. ευρώ, οφειλόταν κυρίως σε άµεσες επενδύσεις της ζώνης του ευρώ στο Ηνωµένο Βασίλειο (26%), τις ΗΠΑ (20%), σε υπεράκτια χρηµατοπιστωτικά κέντρα (11%), στην Ελβετία (10%), καθώς και σε χώρες που εισήλθαν στην ΕΕ µετά το 2004 (7%). Οι συνολικές άµεσες επενδύσεις στη Βραζιλία, τη Ρωσία, την Ινδία και την Κίνα ανέρχονταν στο 5% του συνόλου. Το απόθεµα των ξένων άµεσων επενδύσεων στη ζώνη του ευρώ ανερχόταν σε 2,7 τρισεκ. ευρώ. Από τις επενδύσεις αυτές, το 38% προερχόταν από το Ηνωµένο Βασίλειο, το 24% από τις ΗΠΑ, το 13% από υπεράκτια χρη- µατοπιστωτικά κέντρα, το 8% από την Ελβετία και µόλις το 1% από τις χώρες που εισήλθαν στην ΕΕ µετά το 2004 και από την οµάδα των χωρών ΒΡΙΚ (Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα). ιάγραµµα 58 Άµεσες επενδύσεις και επενδύσεις χαρτοφυλακίου της ζώνης του ευρώ µαζί (δισεκ. ευρώ, µηνιαία στοιχεία, 12µηνες σωρευτικές ροές) Στην πλευρά των απαιτήσεων από τις επενδύσεις χαρτοφυλακίου, οι τίτλοι εξωτερικού που διακρατούνται από κατοίκους της ζώνης του ευρώ Πηγή:. αντανακλούν κυρίως τίτλους που εκδόθηκαν στις ΗΠΑ (34%), στο Ηνωµένο Βασίλειο (24%) και σε υπεράκτια χρηµατοπιστωτικά κέντρα (12%). Οι τίτλοι που εκδόθηκαν στη Βραζιλία, τη Ρωσία, την Ινδία και την Κίνα αντιπροσώπευαν το 4% του συνόλου. Παράλληλα, η διεθνής επενδυτική θέση της ζώνης του ευρώ κατέγραψε καθαρές υποχρεώσεις έναντι του εξωτερικού 1,0 τρισεκ. ευρώ στο τέλος του (περίπου 12% του ΑΕΠ της ζώνης του ευρώ), έναντι 0,8 τρισεκ. ευρώ ένα χρόνο πριν. Αυτή η αύξηση των καθαρών υποχρεώσεων οφειλόταν κυρίως σε αναπροσαρµογές των αξιών λόγω διακυµάνσεων των συναλλαγµατικών ισοτιµιών (151,9 δισεκ. ευρώ) και σε καθαρές χρηµατοοικονοµικές συναλλαγές (118,0 δισεκ. ευρώ). εκέµβριος

108 εκέµβριος

109 Σ Τ Α Τ Ι Σ Τ Ι Κ Α Σ Τ Ο Ι Χ Ε Ι Α Γ Ι Α Τ Η Ζ Ω Ν Η Τ Ο Υ Ε Υ Ρ Ω εκέµβριος 2007 Σ 1

110

111 Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α 1 ΓΕΝΙΚΑ ΣΤOΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤOΥ ΕΥΡΩ Συνοπτικοί οικονοµικοί δείκτες για τη ζώνη του ευρώ Σ5 1 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤOΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΝOΜΙΣΜΑΤΙΚH ΠOΛΙΤΙΚH 1.1 Ενοποιηµένη λογιστική κατάσταση του Ευρωσυστήµατος Σ6 1.2 Βασικά επιτόκια της Σ7 1.3 Πράξεις νοµισµατικής πολιτικής του Ευρωσυστήµατος που διενεργούνται µέσω δηµοπρασίας Σ8 1.4 Στατιστικά στοιχεία για τα ελάχιστα αποθεµατικά και τη ρευστότητα Σ9 2 ΝΟΜΙΣΜΑ, ΤΡΑΠΕΖΕΣ ΚΑΙ ΑΜΟΙΒΑΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ ΕΠΕΝ ΥΤΙΚΟΥ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ 2.1 Συγκεντρωτική λογιστική κατάσταση των ΝΧΙ της ζώνης του ευρώ Σ Ενοποιηµένη λογιστική κατάσταση των ΝΧΙ της ζώνης του ευρώ Σ Νοµισµατική στατιστική Σ Ανάλυση των δανείων που χορηγούν τα ΝΧΙ Σ Ανάλυση καταθέσεων στα ΝΧΙ Σ Ανάλυση τοποθετήσεων των ΝΧΙ σε τίτλους Σ Αναπροσαρµογές της αξίας επιλεγµένων κονδυλίων της λογιστικής κατάστασης των ΝΧΙ Σ Ανάλυση κατά νόµισµα επιλεγµένων κονδυλίων της λογιστικής κατάστασης των ΝΧΙ Σ Συγκεντρωτική λογιστική κατάσταση των αµοιβαίων κεφαλαίων επενδυτικού χαρακτήρα της ζώνης του ευρώ Σ Στοιχεία ενεργητικού των αµοιβαίων κεφαλαίων επενδυτικού χαρακτήρα της ζώνης του ευρώ: ανάλυση κατά επενδυτική πολιτική και κατά κατηγορία επενδυτή Σ25 3 ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΙ ΤΗΣ ΖΩΝΗΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩ 3.1 Ενοποιηµένοι οικονοµικοί και χρηµατοπιστωτικοί λογαριασµοί κατά θεσµικό τοµέα Σ Μη χρηµατοοικονοµικές συναλλαγές της ζώνης του ευρώ Σ Νοικοκυριά Σ Μη χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις Σ Ασφαλιστικές επιχειρήσεις και ταµεία συντάξεων Σ34 4 ΧΡΗΜΑΤΟΠΙΣΤΩΤΙΚΕΣ ΑΓΟΡΕΣ 4.1 Εκδόσεις τίτλων πλην µετοχών κατά αρχική διάρκεια, έδρα του εκδότη και νόµισµα Σ Εκδόσεις τίτλων πλην µετοχών από κατοίκους της ζώνης του ευρώ κατά τοµέα του εκδότη και είδος τίτλου Σ Ρυθµοί αύξησης των τίτλων πλην µετοχών που έχουν εκδοθεί από κατοίκους της ζώνης του ευρώ Σ Εισηγµένες µετοχές που έχουν εκδοθεί από κατοίκους της ζώνης του ευρώ Σ Επιτόκια ΝΧΙ επί καταθέσεων και δανείων κατοίκων της ζώνης του ευρώ σε ευρώ Σ Επιτόκια της αγοράς χρήµατος Σ Αποδόσεις οµολόγων του ηµοσίου Σ είκτες της χρηµατιστηριακής αγοράς Σ46 5 ΤΙΜΕΣ, ΠΑΡΑΓΩΓΗ, ΖΗΤΗΣΗ ΚΑΙ ΑΓΟΡΕΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 5.1 Εν ΤΚ, λοιπές τιµές και κόστος Σ Παραγωγή και ζήτηση Σ Αγορές εργασίας Σ54 1) Για περισσότερες πληροφορίες παρακαλούµε να επικοινωνήσετε µαζί µας στο: statistics@ecb.int. Επισκεφθείτε την ενότητα Statistical Data Warehouse στο δικτυακό τόπο της ( για µακρότερες χρονολογικές σειρές και αναλυτικότερα στοιχεία. εκέµβριος 2007 Σ 3

112 6 ΗΜΟΣΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ 6.1 Έσοδα, δαπάνες και έλλειµµα/πλεόνασµα Σ Χρέος Σ Μεταβολή χρέους Σ Τριµηνιαία στοιχεία για τα έσοδα, τις δαπάνες και το έλλειµµα/πλεόνασµα Σ Xρέος και µεταβολή του χρέους σε τριµηνιαία βάση Σ59 7 ΕΞΩΤΕΡΙΚΕΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΕΣ ΚΑΙ ΘΕΣΕΙΣ 7.1 Ισοζύγιο πληρωµών Σ Νοµισµατική παρουσίαση του ισοζυγίου πληρωµών Σ Γεωγραφική κατανοµή ισοζυγίου πληρωµών και διεθνούς επενδυτικής θέσης Σ ιεθνής επενδυτική θέση (περιλαµβάνονται και τα διεθνή διαθέσιµα) Σ Εµπόριο αγαθών Σ70 8 ΣΥΝΑΛΛΑΓΜΑΤΙΚΕΣ ΙΣΟΤΙΜΙΕΣ 8.1 Σταθµισµένες συναλλαγµατικές ισοτιµίες Σ ιµερείς ισοτιµίες του ευρώ Σ73 9 ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΟΣ ΤΗΣ ΖΩΝΗΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩ 9.1 Σε άλλα κράτη-µέλη της ΕΕ Σ Στις ΗΠΑ και την Ιαπωνία Σ75 ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΙΑΓΡΑΜΜΑΤΩΝ TΕΧΝΙΚΕΣ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ Σ76 Σ77 Σ83 ΙΕΥΡΥΝΣΗ ΤΗΣ ΖΩΝΗΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩ ΤΗΝ 1Η ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2007 ΜΕ ΤΗΝ ΕΝΤΑΞΗ ΤΗΣ ΣΛΟΒΕΝΙΑΣ Εκτός εάν σηµειώνεται διαφορετικά, όλες οι στατιστικές σειρές για το 2007 στο σύνολό τους αναφέρονται στη ζώνη ευρώ των 13 (η οποία περιλαµβάνει τα 12 παλαιότερα µέλη και τη Σλοβενία). Για τα επιτόκια, τα νοµισµατικά στατιστικά στοιχεία και τον Εν ΤΚ (και, για λόγους συνέπειας, τις συνιστώσες και τους παράγοντες µεταβολής του Μ3 και τις συνιστώσες του Εν ΤΚ) οι στατιστικές σειρές που αφορούν τη ζώνη του ευρώ καλύπτουν τα κράτη-µέλη της ΕΕ τα οποία είχαν υιοθετήσει το ευρώ την αντίστοιχη περίοδο, το οποίο δηλώνεται στους πίνακες µε σχετική υποσηµείωση. Στις περιπτώσεις αυτές και όπου υπάρχουν διαθέσιµα στοιχεία για τον υπολογισµό των απόλυτων και των εκατοστιαίων µεταβολών το 2001 και το 2007 σε σχέση µε το 2000 και το, αντίστοιχα, χρησιµοποιούνται στατιστικές σειρές που λαµβάνουν υπόψη την επίδραση της ένταξης της Ελλάδος και της Σλοβενίας, αντίστοιχα, στη ζώνη του ευρώ. Αναδροµικά στοιχεία σχετικά µε τη ζώνη του ευρώ πριν από την ένταξη της Σλοβενίας διατίθενται στο δικτυακό τόπο της ( Στους πίνακες εµφανίζονται τα εξής σύµβολα: - δεν υπάρχουν στοιχεία. τα στοιχεία δεν είναι ακόµη διαθέσιµα στοιχεία µηδενικά ή αµελητέα (πρ.) προσωρινά στοιχεία (ε.δ.) στοιχεία εποχικώς διορθωµένα (µ.ε.δ.) στοιχεία µη εποχικώς διορθωµένα Σ 4 εκέµβριος 2007

113 Γ Ε Ν Ι Κ Α Σ Τ O Ι Χ Ε Ι Α Γ Ι Α Τ Η Ζ Ω Ν Η Τ O Υ Ε Υ Ρ Ω Σ υ ν ο π τ ι κ ο ί ο ι κ ο ν ο µ ι κ ο ί δ ε ί κ τ ε ς γ ι α τ η ζ ώ ν η τ ο υ ε υ ρ ώ (ετήσιες εκατοστιαίες µεταβολές, εκτός εάν σηµειώνεται διαφορετικά) 1. Νοµισµατικές εξελίξεις και επιτόκια Μ1 1) Μ2 1) Μ3 1),2) Μ3 1),2) κινητός κεντρικός µέσος 3 µηνών Δάνεια από ΝΧΙ προς κατοίκους της ζώνης του ευρώ πλην ΝΧΙ και γενικής κυβέρνησης 1) Τίτλοι (πλην µετοχών) σε ευρώ, εκδοθέντες από επιχειρήσεις πλην ΝΧΙ 1) Επιτόκιο 3 µηνών (EURIBOR, % ετησίως, µέσοι όροι περιόδου) Απόδοση 10ετούς κρατικού οµολόγου (% ετησίως, µέσοι όροι περιόδου) δ τρ. γ τρ Ιούν. Ιούλ. Αύγ. Σεπτ. Οκτ. Νοέµ ,4 7,9 7,4-8,1 12,5 2,18 3,44 8,6 8,7 8,4-10,9 15,7 3,08 3,86 6,8 8,7 9,0-11,2 16,5 3,59 3,86 7,0 9,1 10,2-10,6 16,3 3,82 4,08 6,2 9,2 10,6-10,5 18,5 4,07 4,42 6,5 10,3 11,5-11,0 20,1 4,49 4,48 6,1 9,5 11,0 11,1 10,8 19,3 4,15 4,66 6,8 10,4 11,7 11,4 11,0 20,7 4,22 4,63 6,7 10,5 11,6 11,5 11,2 20,5 4,54 4,43 6,0 10,2 11,3 11,7 11,0 19,2 4,74 4,37 6,5 11,2 12,3. 11,2. 4,69 4, ,64 4,26 2. Τιµές, παραγωγή, ζήτηση και αγορές εργασίας γ τρ Ιούν. Ιούλ. Αύγ. Σεπτ. Οκτ. Νοέµ. ΕνΔΤΚ Τιµές παραγωγού βιοµηχανικών προϊόντων Ωριαίο κόστος εργασίας Πραγµατικό ΑΕΠ Βιοµηχανική παραγωγή εκτός κατασκευών Χρησιµοποίηση εργοστασιακού δυναµικού στη µεταποίηση (ποσοστά %) 6 Απασχόληση Ανεργία (% του εργατικού δυναµικού) ,2 4,1 2,7 1,5 1,3 81,2 0,9 8,9 2,2 5,1 2,6 2,8 4,0 83,3 1,5 8,2 1,9 2,9 2,3 3,2 3,9 84,6 1,8 7,6 1,9 2,4 2,5 2,5 2,7 84,6 1,7 7,5 1,9 2,1. 2,7 3,9 84,3. 7,3 1,9 2, , ,4 1,8 1, ,0 84,3-7,4 1,7 1, , ,4 2,1 2, , ,3 2,6 3, ,2-7,2 3, Ισοζύγιο πληρωµών, συναλλαγµατικά διαθέσιµα και συναλλαγµατικές ισοτιµίες (δισεκ. ευρώ, εκτός εάν σηµειώνεται διαφορετικά) Ισοζύγιο πληρωµών (καθαρή κίνηση) δ τρ. γ τρ Ιούν. Ιούλ. Αύγ. Σεπτ. Οκτ. Νοέµ. Τρέχουσες συναλλαγές και κίνηση κεφαλαίων 1 Ισοζύγιο αγαθών Άµεσες επενδύσεις Επενδύσεις χαρτοφυλακίου Συναλλαγµατικά διαθέσιµα (θέσεις τέλους περιόδου) Σταθµισµένη συναλλαγµατική ισοτιµία του ευρώ: ΣΣΙ-24 3) (α τρ. 1999=100) Συναλλαγµατική ισοτιµία δολ. ΗΠΑ/ευρώ Ονοµαστική Πραγµατική (ΔΤΚ) ,9 47,9-208,8 141,3 320,1 103,3 104,2 1,2441-3,7 23,0-136,4 276,4 325,8 103,6 104,5 1, ,0 16,9-52,5 116,9 325,8 104,6 105,4 1,2887 4,8 8,6-14,6 129,8 331,5 105,5 106,1 1,3106 1,2 20,3-69,1 69,5 325,3 107,1 107,7 1, ,9 19,5-29,7 98,3 340,5 107,6 108,2 1, ,9 11,3-37,4 70,6 325,3 106,9 107,4 1,3419 5,7 9,4 0,1 30,2 328,8 107,6 108,1 1,3716 1,7 4,5-7,2 21,9 330,4 107,1 107,7 1,3622 4,5 5,6-22,6 46,2 340,5 108,2 108,8 1, ,6 109,4 110,0 1, ,0 111,6 1,4684 Πηγές:, Ευρωπαϊκή Επιτροπή (Eurostat και ΓΔ Οικονοµικών και Χρηµατοπιστωτικών Υποθέσεων) και Reuters. Σηµείωση: Περισσότερες πληροφορίες για τα στοιχεία βλ. στους αντίστοιχους πίνακες του παρόντος τµήµατος. 1) Οι ετήσιες εκατοστιαίες µεταβολές των µηνιαίων στοιχείων αφορούν το τέλος του µηνός, ενώ οι αντίστοιχες των τριµηνιαίων και ετήσιων στοιχείων υπολογίζονται ως µέσοι όροι της περιόδου. Περισσότερες λεπτοµέρειες βλ. στις Τεχνικές Σηµειώσεις. 2) Στο Μ3 και τις συνιστώσες του δεν περιλαµβάνονται τα µερίδια αµοιβαίων κεφαλαίων διαθεσίµων και τα χρεόγραφα διάρκειας έως 2 ετών που κατέχουν µη κάτοικοι της ζώνης του ευρώ. 3) Περισσότερες λεπτοµέρειες και ορισµό των οµάδων των εµπορικών εταίρων βλ. στις Γενικές Παρατηρήσεις. εκέµβριος 2007 Σ 5

114 1 Σ Τ Α Τ Ι Σ Τ Ι Κ Α Σ Τ O Ι Χ Ε Ι Α Γ Ι Α Τ Η Ν O Μ Ι Σ Μ Α Τ Ι Κ H Π O Λ Ι Τ Ι Κ H 1. 1 Ε ν ο π ο ι η µ έ ν η λ ο γ ι σ τ ι κ ή κ α τ ά σ τ α σ η τ ο υ Ε υ ρ ω σ υ σ τ ή µ α τ ο ς (εκατ. ευρώ) 1. Ενεργητικό Χρυσός και απαιτήσεις σε χρυσό Απαιτήσεις σε συνάλλαγµα έναντι µη κατοίκων της ζώνης του ευρώ Απαιτήσεις σε συνάλλαγµα έναντι κατοίκων της ζώνης του ευρώ Απαιτήσεις σε ευρώ έναντι µη κατοίκων της ζώνης του ευρώ Δάνεια σε ευρώ προς πιστωτικά ιδρύµατα της ζώνης του ευρώ Πράξεις κύριας αναχρηµατοδότησης Πράξεις πιο µακροπρόθεσµης αναχρηµατοδότησης Αντιστρεπτέες πράξεις για την εξοµάλυνση βραχυχρόνιων διακυµάνσεων της ρευστότητας Διαρθρωτικές αντιστρεπτέες πράξεις Διευκόλυνση οριακής χρηµατοδότησης Πιστώσεις για συµπληρωµατικές καταβολές λόγω αλλαγής περιθωρίων Λοιπές απαιτήσεις σε ευρώ έναντι πιστωτικών ιδρυµάτων της ζώνης του ευρώ Χρεόγραφα κατοίκων της ζώνης του ευρώ, σε ευρώ Χρέος γενικής κυβέρνησης σε ευρώ Λοιπά στοιχεία ενεργητικού ενεργητικού Νοεµβρίου Νοεµβρίου Νοεµβρίου Νοεµβρίου Παθητικό Τραπεζογραµµάτια σε κυκλοφορία Υποχρεώσεις σε ευρώ έναντι πιστωτικών ιδρυµάτων της ζώνης του ευρώ Τρεχούµενοι λογαριασµοί (που καλύπτουν το σύστηµα ελάχιστων υποχρεωτικών αποθεµατικών) Διευκόλυνση αποδοχής καταθέσεων Καταθέσεις προθεσµίας Αντιστρεπτέες πράξεις για την εξοµάλυνση βραχυχρόνιων διακυµάνσεων της ρευστότητας Καταθέσεις για συµπληρωµατικές καταβολές λόγω αλλαγής περιθωρίων Λοιπές υποχρεώσεις σε ευρώ έναντι πιστωτικών ιδρυµάτων της ζώνης του ευρώ Εκδοθέντα χρεόγραφα Υποχρεώσεις σε ευρώ έναντι λοιπών κατοίκων της ζώνης του ευρώ Υποχρεώσεις σε ευρώ έναντι µη κατοίκων της ζώνης του ευρώ Υποχρεώσεις σε συνάλλαγµα έναντι κατοίκων της ζώνης του ευρώ Υποχρεώσεις σε συνάλλαγµα έναντι µη κατοίκων της ζώνης του ευρώ Λογαριασµός ειδικών τραβηκτικών δικαιωµάτων στο ΔΝΤ Λοιπές υποχρεώσεις Λογαριασµοί αναπροσαρµογής Κεφάλαιο και αποθεµατικά παθητικού Νοεµβρίου Νοεµβρίου Νοεµβρίου Νοεµβρίου Πηγή:. Σ 6 εκέµβριος 2007

115 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤOΙΧΕIΑ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤOΥ ΕΥΡΩ Στατιστικά στοιχεία για τη νοµισµατική πολιτική 1. 2 Β α σ ι κ ά ε π ι τ ό κ ι α τ η ς Ε Κ Τ (ύψος σε ποσοστά % ετησίως, µεταβολές σε εκατοστιαίες µονάδες) Από: 1) Διευκόλυνση αποδοχής καταθέσεων Πράξεις κύριας αναχρηµατοδότησης Διευκόλυνση οριακής χρηµατοδότησης Δηµοπρασίες σταθερού επιτοκίου Σταθερό επιτόκιο Δηµοπρασίες ανταγωνιστικού επιτοκίου Ελάχιστο επιτόκιο προσφοράς Ιαν. 4 2) 22 9 Απρ. 5 Νοεµ Φεβρ. 17 Μαρτ. 28 Απρ. 9 Ιουν. 28 3) 1 Σεπτ. 6 Οκτ Μαΐου 31 Αυγ. 18 Σεπτ. 9 Νοεµ Δεκ Μαρτ. 6 Ιουν. 6 Δεκ. 8 Μαρτ. 15 Ιουν. 9 Αυγ. 11 Οκτ. 13 Δεκ Μαρτ. 13 Ιουν. Ύψος Μεταβολή Ύψος Ύψος Μεταβολή ,00-3, ,50-2,75 0,75 3,00 -,,, 3,25-1,25 2,00-0,75 3,00 -,,, 4,50 1,25 1,50-0,50 2, ,50 3,50-1,00 2,00 0,50 3,00-0,50 4,00 0,50 2,25 0,25 3,25-0,25 4,25 0,25 2,50 0,25 3,50-0,25 4,50 0,25 2,75 0,25 3,75-0,25 4,75 0,25 3,25 0,50 4,25-0,50 5,25 0,50 3,25,,, - 4,25,,, 5,25,,, 3,50 0,25-4,50 0,25 5,50 0,25 3,75 0,25-4,75 0,25 5,75 0,25 3,50-0,25-4,50-0,25 5,50-0,25 3,25-0,25-4,25-0,25 5,25-0,25 2,75-0,50-3,75-0,50 4,75-0,50 2,25-0,50-3,25-0,50 4,25-0,50 1,75-0,50-2,75-0,50 3,75-0,50 1,50-0,25-2,50-0,25 3,50-0,25 1,00-0,50-2,00-0,50 3,00-0,50 1,25 0,25-2,25 0,25 3,25 0,25 1,50 0,25-2,50 0,25 3,50 0,25 1,75 0,25-2,75 0,25 3,75 0,25 2,00 0,25-3,00 0,25 4,00 0,25 2,25 0,25-3,25 0,25 4,25 0,25 2,50 0,25-3,50 0,25 4,50 0,25 2,75 0,25-3,75 0,25 4,75 0,25 3,00 0,25-4,00 0,25 5,00 0,25 Ύψος Μεταβολή Πηγή:. 1) Από την 1η Ιανουαρίου 1999 µέχρι την 9η Μαρτίου 2004, η ηµεροµηνία αφορά τις διευκολύνσεις αποδοχής καταθέσεων και οριακής χρηµατοδότησης. Για τις πράξεις κύριας αναχρη- µατοδότησης, οι µεταβολές των επιτοκίων ισχύουν από την πρώτη πράξη µετά την αναφερόµενη ηµεροµηνία. Η µεταβολή της 18ης Σεπτεµβρίου 2001 τέθηκε σε ισχύ αυθηµερόν. Από τις 10 Μαρτίου 2004 και εξής, η ηµεροµηνία αφορά τις διευκολύνσεις αποδοχής καταθέσεων και οριακής χρηµατοδότησης και τις πράξεις κύριας αναχρηµατοδότησης (µεταβολές που θα τίθενται σε ισχύ από την πράξη κύριας αναχρηµατοδότησης που ακολουθεί τη σχετική απόφαση του Διοικητικού Συµβουλίου), εκτός εάν αναφέρεται διαφορετικά. 2) Στις 22 Δεκεµβρίου 1998 η ανακοίνωσε ότι στο διάστηµα 4-21 Ιανουαρίου 1999 θα εφαρµόζεται κατ εξαίρεση µικρό εύρος διακύµανσης (50 µονάδες βάσης) µεταξύ των επιτοκίων της διευκόλυνσης οριακής χρηµατοδότησης και της διευκόλυνσης αποδοχής καταθέσεων, έτσι ώστε οι συµµετέχοντες στην αγορά να προσαρµοστούν ευκολότερα στο νέο νοµισµατικό καθεστώς. 3) Στις 8 Ιουνίου 2000 η ανακοίνωσε ότι, αρχής γενοµένης από την πράξη που θα διακανονιστεί στις 28 Ιουνίου 2000, οι πράξεις κύριας αναχρηµατοδότησης του Ευρωσυστήµατος θα διεξάγονται µέσω δηµοπρασίας ανταγωνιστικού επιτοκίου. Το ελάχιστο επιτόκιο προσφοράς είναι το ελάχιστο επιτόκιο µε το οποίο οι αντισυµβαλλόµενοι µπορούν να υποβάλλουν τις προσφορές τους. εκέµβριος 2007 Σ 7

116 1. 3 Π ρ ά ξ ε ι ς ν ο µ ι σ µ α τ ι κ ή ς π ο λ ι τ ι κ ή ς τ ο υ Ε υ ρ ω σ υ σ τ ή µ α τ ο ς π ο υ δ ι ε ν ε ρ γ ο ύ ν τ α ι µ έ σ ω δ η µ ο π ρ α σ ί α ς 1 ), 2 ) (εκατ. ευρώ, επιτόκια σε ποσοστά % ετησίως) 1. Πράξεις κύριας και πιο µακροπρόθεσµης αναχρηµατοδότησης 3) Ηµεροµηνία διακανονισµού 8 Αυγ Σεπτ Οκτ Νοεµ Δεκ Μαρτ Απρ. 31 Μαΐου 28 Ιουν. 26 Ιουλ. 24 Αυγ Σεπτ Νοεµ Προσφορές (ποσό) Αριθµός συµµετεχόντων Κατανοµή (ποσό) Ελάχιστο επιτόκιο προσφοράς Δηµοπρασίες ανταγωνιστικού επιτοκίου Οριακό επιτόκιο 4) Μέσο σταθµικό επιτόκιο Διάρκεια σε ηµέρες Πράξεις κύριας αναχρηµατοδότησης ,00 4,06 4, ,00 4,08 4, ,00 4,08 4, ,00 4,08 4, ,00 4,15 4, ,00 4,14 4, ,00 4,15 4, ,00 4,27 4, ,00 4,14 4, ,00 4,12 4, ,00 4,11 4, ,00 4,11 4, ,00 4,14 4, ,00 4,14 4, ,00 4,15 4, ,00 4,17 4, ,00 4,18 4, ,00 4,18 4,20 7 Πράξεις πιο µακροπρόθεσµης αναχρηµατοδότησης ,80 3, ,87 3, ,96 3, ,06 4, ,11 4, ,20 4, ,49 4, ,56 4, ,35 4, ,50 4, ,45 4, ,55 4, ,65 4, Άλλες πράξεις µέσω δηµοπρασίας Ηµεροµηνία διακανονισµού Είδος πράξης 12 Δεκ. Αντιστρεπτέα πράξη Μαρτ. Αποδοχή καταθέσεων προθεσµίας 17 Απρ. Αποδοχή καταθέσεων προθεσµίας 14 Μαΐου Αποδοχή καταθέσεων προθεσµίας 12 Ιουν. Αποδοχή καταθέσεων προθεσµίας 10 Ιουλ. Αντιστρεπτέα πράξη 9 Αυγ. Αντιστρεπτέα πράξη 10 Αντιστρεπτέα πράξη 13 Αντιστρεπτέα πράξη 14 Αντιστρεπτέα πράξη 6 Σεπτ. Αντιστρεπτέα πράξη 11 Αποδοχή καταθέσεων προθεσµίας 9 Οκτ. Αποδοχή καταθέσεων προθεσµίας 12 Αποδοχή καταθέσεων προθεσµίας 13 Νοεµ. Αποδοχή καταθέσεων προθεσµίας 1 Προσφορές (ποσό) Αριθµός συµ- µετεχόντων Κατανοµή (ποσό) Δηµοπρασίες σταθερού επιτοκίου Σταθερό επιτόκιο Δηµοπρασίες ανταγωνιστικού επιτοκίου Ελάχιστο επιτόκιο προσφοράς Οριακό επιτόκιο 4) Μέσο σταθ- µικό επιτόκιο Διάρκεια σε ηµέρες ,25 3,32 3, , , , , ,00 4,06 4, , ,00 4,05 4, ,00 4,06 4, ,00 4,07 4, ,00 4,06 4, , , , , Πηγή:. 1) Ενδέχεται να υπάρχουν µικρές διαφορές µε τα ποσά του Πίνακα 1.1 λόγω του ότι για ορισµένες πράξεις έχει γίνει η κατανοµή, αλλά όχι ο διακανονισµός. 2) Με ισχύ από τον Απρίλιο του 2002, οι παράλληλες πράξεις, δηλ. πράξεις διάρκειας µίας εβδοµάδας οι οποίες διενεργούνται ως τακτικές δηµοπρασίες παράλληλα µε πράξη κύριας αναχρη- µατοδότησης, εντάσσονται στην κατηγορία των πράξεων κύριας αναχρηµατοδότησης. Για παράλληλες πράξεις που διενεργήθηκαν πριν από το µήνα αυτό, βλ. Πίνακα 2 της Ενότητας ) Στις 8 Ιουνίου 2000 η ανακοίνωσε ότι, αρχής γενοµένης από την πράξη που θα διακανονιστεί στις 28 Ιουνίου 2000, οι πράξεις κύριας αναχρηµατοδότησης του Ευρωσυστήµατος θα διεξάγονται µέσω δηµοπρασίας ανταγωνιστικού επιτοκίου. Το ελάχιστο επιτόκιο προσφοράς είναι το ελάχιστο επιτόκιο µε το οποίο οι αντισυµβαλλόµενοι µπορούν να υποβάλλουν τις προσφορές τους. 4) Στις πράξεις παροχής (απορρόφησης) ρευστότητας, το οριακό επιτόκιο αναφέρεται στο χαµηλότερο (υψηλότερο) επιτόκιο µε το οποίο έγιναν δεκτές οι προσφορές. Σ 8 εκέµβριος 2007

117 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤOΙΧΕIΑ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤOΥ ΕΥΡΩ Στατιστικά στοιχεία για τη νοµισµατική πολιτική 1. 4 Σ τ α τ ι σ τ ι κ ά σ τ ο ι χ ε ί α γ ι α τ α ε λ ά χ ι σ τ α α π ο θ ε µ α τ ι κ ά κ α ι τ η ρ ε υ σ τ ό τ η τ α (δισεκ. ευρώ, µέσοι όροι ηµερήσιων θέσεων περιόδου, εκτός εάν αναφέρεται διαφορετικά, επιτόκια ως ποσοστά % ετησίως) 1. Βάση υπολογισµού ελάχιστων αποθεµατικών των πιστωτικών ιδρυµάτων που υπόκεινται στην υποχρέωση τήρησης ελάχιστων αποθεµατικών Βάση υπολογισµού ως είχε το(ν) 1) : 2007 Απρ. Μάιο Ιούν. Ιούλ. Αύγ. Σεπτ. Υποχρεώσεις µε συντελεστή 2% Υποχρεώσεις µε συντελεστή 0% Καταθέσεις (µίας ηµέρας, µε συµφωνηµένη διάρκεια και υπό προειδοποίηση έως 2 ετών) Χρεόγραφα µε συµφωνη- µένη διάρκεια έως 2 ετών Καταθέσεις (µε συµφωνη- µένη διάρκεια και υπό προειδοποίηση άνω των 2 ετών) Συµφωνίες επαναγοράς Χρεόγραφα διάρκειας άνω των 2 ετών , ,5 499, , , , , ,7 601, , , , , ,2 657, , , , , ,2 677, , , , , ,3 701, , , , , ,5 677, , , , , ,9 694, , , , , ,1 713, , , , , ,2 745, , , ,0 2. Τήρηση αποθεµατικών Περίοδος τήρησης µέχρι: Ιουλ. 7 Αυγ. 11 Σεπτ. 9 Οκτ. 13 Νοεµ. 11 Δεκ. Απαιτούµενα αποθεµατικά Τρεχούµενοι λογαριασµοί των πιστωτικών ιδρυµάτων Υπερβάλλοντα αποθεµατικά Ελλείποντα αποθεµατικά Επιτόκιο επί των ελάχιστων αποθεµατικών ,0 153,0 1,0 0,0 2,07 172,5 173,2 0,7 0,0 3,30 179,8 180,6 0,8 0,0 3,55 185,3 186,2 0,9 0,0 3,80 188,3 189,6 1,2 0,0 4,06 191,3 192,0 0,7 0,0 4,06 191,9 192,7 0,9 0,0 4,09 192,5 193,4 0,9 0,0 4,18 193,7 194,4 0,7 0,0 4,12 195, Ρευστότητα Περίοδος τήρησης µέχρι: Ιουλ. 7 Αυγ. 11 Σεπτ. 9 Οκτ. 13 Νοεµ. Καθαρές απαιτήσεις του Ευρωσυστήµατος σε χρυσό και συνάλλαγµα Πράξεις κύριας αναχρηµατοδότησης Προσφορά ρευστότητας Πράξεις νοµισµατικής πολιτικής του Ευρωσυστήµατος Λοιπές πράξεις παροχής ρευστότητας Πράξεις πιο µακροπρόθεσµης αναχρηµατοδότησης Διευκόλυνση οριακής χρηµατοδότησης Διευκόλυνση αποδοχής καταθέσεων Απορρόφηση ρευστότητας Λοιπές πράξεις απορρόφησης ρευστότητας 2) Τραπεζογραµµάτια σε κυκλοφορία Λοιποί παράγοντες (καθαροί) Καταθέσεις κεντρικής κυβέρνησης στο Ευρωσύστηµα Τρεχούµενοι λογαριασµοί πιστωτικών ιδρυµάτων Νοµισµατική βάση ,2 301,3 90,0 0,0 0,0 0,1 0,3 539,8 51,0-39,6 153,0 692,9 327,0 313,1 120,0 0,1 0,1 0,1 0,0 598,6 54,9-66,4 173,2 771,8 326,4 284,9 150,0 0,3 0,0 0,2 0,2 625,2 49,1-99,4 186,2 811,7 323,0 295,4 150,0 0,2 0,1 0,3 0,0 631,3 53,9-106,4 189,6 821,2 316,7 301,7 150,0 0,1 0,0 0,4 0,0 639,7 52,3-115,8 192,0 832,1 317,3 268,7 171,7 0,2 10,7 0,4 1,7 639,2 52,3-117,8 192,7 832,4 321,9 194,3 262,3 0,3 0,0 1,6 0,9 637,3 63,7-118,0 193,4 832,3 327,6 180,2 265,0 0,1 0,0 0,6 5,1 640,1 55,9-123,3 194,4 835,1 Πηγή:. 1) Τέλος περιόδου. 2) Αρχής γενοµένης από την 1η Ιανουαρίου 2007, περιλαµβάνονται πράξεις νοµισµατικής πολιτικής µε τη µορφή αποδοχής καταθέσεων προθεσµίας τις οποίες διεξήγαγε η Banka Slovenije πριν από αυτή την ηµεροµηνία και εξακολουθούσαν να µην έχουν διακανονιστεί µετά από αυτή. εκέµβριος 2007 Σ 9

118 2 Ν Ο Μ Ι Σ Μ Α, Τ Ρ Α Π Ε Ζ Ε Σ Κ Α Ι Α Μ Ο Ι Β Α Ι Α Κ Ε Φ Α Λ Α Ι Α Ε Π Ε Ν Υ Τ Ι Κ Ο Υ Χ Α Ρ Α Κ Τ Η Ρ Α 2. 1 Σ υ γ κ ε ν τ ρ ω τ ι κ ή λ ο γ ι σ τ ι κ ή κ α τ ά σ τ α σ η τ ω ν Ν Χ Ι τ η ς ζ ώ ν η ς τ ο υ ε υ ρ ώ 1 ) (δισεκ. ευρώ, υπόλοιπα τέλους περιόδου) 1. Ενεργητικό 2007 Ιούλ. Αύγ. Σεπτ. Οκτ. (πρ.) 2007 Ιούλ. Αύγ. Σεπτ. Οκτ. (πρ.) Δάνεια προς κατοίκους της ζώνης του ευρώ Γενική κυβέρνηση Λοιποί κάτοικοι ΝΧΙ Τίτλοι πλην µετοχών εκδοθέντες από κατοίκους της ζώνης του ευρώ Γενική κυβέρνηση Λοιποί κάτοικοι Ευρωσύστηµα 1.404,9 635,5 20,7 0,6 614,2 185,7 165,6 2,1 18,1-14,8 337,0 14,7 217, ,2 695,7 19,7 0,6 675,3 217,0 187,5 2,5 27,0-17,2 351,4 14,7 262, ,7 693,3 19,7 0,6 673,0 238,0 205,5 2,1 30,4-17,4 359,6 14,8 253, ,5 751,5 17,7 0,6 733,1 249,8 213,2 2,2 34,3-17,8 354,1 15,4 263, ,9 762,7 17,7 0,6 744,3 254,5 216,8 2,2 35,5-17,5 357,5 15,7 262, ,6 730,5 17,7 0,6 712,1 256,1 217,4 2,2 36,6-17,6 360,6 15,6 269, ,3 753,5 17,8 0,6 735,1 259,5 219,3 2,2 38,0-17,7 368,8 15,6 292, ,8 800,2 17,8 0,6 781,8 262,3 220,4 2,2 39,8-17,9 378,1 15,6 307,6 ΝΧΙ πλην Ευρωσυστήµατος , ,7 826, , , , ,4 551, ,7 83, , ,8 165, , , ,2 810, , , , ,5 645, ,8 83, , ,1 172, , , ,0 801, , , , ,2 685, ,0 92, , ,7 195, , , ,4 798, , , , ,7 761, ,1 96, , ,9 201, , , ,4 799, , , , ,7 777, ,7 97, , ,0 198, , , ,3 793, , , , ,5 780, ,0 95, , ,6 198, , , ,8 793, , , , ,5 804, ,9 95, , ,7 203, , , ,0 943, , , , ,3 862, ,4 98, , ,9 216, ,1 ΝΧΙ Μερίδια αµοβαίων κεφαλαίων της αγοράς χρήµατος 2) Μετοχές / λοιπές συµµετοχές που εκδόθηκαν από κατοίκους της ζώνης του ευρώ Απαιτήσεις έναντι του εξωτερικού Πάγια στοιχεία Λοιπά στοιχεία ενεργητικού 2. Παθητικό 2007 Ιούλ. Αύγ. Σεπτ. Οκτ. (πρ.) 2007 Ιούλ. Αύγ. Σεπτ. Οκτ. (πρ.) Νόµισµα σε κυκλοφορία Καταθέσεις κατοίκων της ζώνης του ευρώ Κεντρική κυβέρνηση Λοιπή γενική κυβέρνηση/ λοιποί κάτοικοι της ζώνης του ευρώ ΝΧΙ Μερίδια αµοιβαίων κεφαλαίων της αγοράς χρήµατος 3) Εκδοθέντα χρεόγραφα 4) Κεφάλαιο και αποθεµατικά Υποχρεώσεις έναντι του εξωτερικού Λοιπά στοιχεία παθητικού Ευρωσύστηµα 1.404,9 582,7 385,4 24,4 14,5 346,5-0,1 202,9 27,6 206, ,2 647,0 431,6 33,7 15,9 382,0-0,1 208,6 35,3 235, ,7 632,7 455,6 44,8 17,5 393,3-0,3 216,3 39,5 232, ,5 652,6 495,2 51,2 23,3 420,7-0,1 207,0 51,0 245, ,9 660,0 511,4 53,3 21,8 436,4-0,1 209,5 43,9 244, ,6 657,0 482,8 52,9 17,5 412,5-0,1 212,3 46,9 250, ,3 657,2 510,7 51,7 19,1 439,9-0,1 222,6 48,3 268, ,8 661,9 561,6 54,9 22,9 483,8-0,1 228,7 39,6 289,9 ΝΧΙ πλην Ευρωσυστήµατος , ,2 149, , ,2 698, , , , , , ,2 124, , ,4 697, , , , , , ,8 139, , ,9 758, , , , , , ,0 169, , ,9 795, , , , , , ,8 126, , ,6 809, , , , , , ,7 120, , ,6 801, , , , , , ,4 144, , ,4 776, , , , , , ,4 129, , ,7 782, , , , ,4 Πηγή:. 1) Τα στοιχεία αναφέρονται στην εκάστοτε σύνθεση της ζώνης του ευρώ. Για περισσότερες πληροφορίες, βλ. τις Γενικές Παρατηρήσεις. 2) Εκδοθέντα από κατοίκους της ζώνης του ευρώ. Τα εκδοθέντα από µη κατοίκους περιλαµβάνονται στις απαιτήσεις έναντι του εξωτερικού. 3) Ποσά που κατέχουν οι κάτοικοι της ζώνης του ευρώ. 4) Τα ποσά των χρεογράφων µε διάρκεια έως δύο ετών που κατέχουν µη κάτοικοι της ζώνης του ευρώ περιλαµβάνονται στις υποχρεώσεις έναντι του εξωτερικού. Σ 10 εκέµβριος 2007

119 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤOΙΧΕIΑ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤOΥ ΕΥΡΩ Νόµισµα, τράπεζες και αµοιβαία κεφάλαια επενδυτικού χαρακτήρα 2. 2 Ε ν ο π ο ι η µ έ ν η λ ο γ ι σ τ ι κ ή κ α τ ά σ τ α σ η τ ω ν Ν Χ Ι τ η ς ζ ώ ν η ς τ ο υ ε υ ρ ώ 1 ) (δισεκ. ευρώ, υπόλοιπα τέλους περιόδου, συναλλαγές στη διάρκεια της περιόδου) 1. Ενεργητικό 2007 Ιούλ. Αύγ. Σεπτ. Οκτ. (πρ.) 2007 Ιούλ. Αύγ. Σεπτ. Οκτ. (πρ.) Δάνεια προς κατοίκους της ζώνης του ευρώ Γενική κυβέρνηση Λοιποί κάτοικοι Τίτλοι πλην µετοχών εκδοθέντες από κατοίκους της ζώνης του ευρώ Γενική κυβέρνηση Λοιποί κάτοικοι Μετοχές / λοιπές συµ- µετοχές που εκδόθηκαν από λοιπούς κατοίκους της ζώνης του ευρώ Απαιτήσεις έναντι του εξωτερικού Πάγια στοιχεία Λοιπά στοιχεία ενεργητικού Υπόλοιπα , ,3 847, , , ,0 553,6 710, ,7 180, , , ,1 830, , , ,0 648,3 829, ,5 187, , , ,7 821, , , ,7 687,9 857, ,2 209, , , ,2 816, , , ,9 763,4 880, ,0 217, , , ,9 817, , , ,6 779,2 865, ,5 213, , , ,4 810, , , ,0 782,5 854, ,2 214, , , ,1 811, , , ,8 806,2 856, ,4 218, , , ,1 961, , , ,7 865,1 894, ,0 232, ,4 Συναλλαγές 1.608,0 708,9 12,8 696,0 156,2 76,2 80,0 53,2 448,0 1,4 240, ,9 877,3-14,4 891,6 10,6-96,8 107,4 98,5 801,7 6,4 203,5 884,6 254,0-8,2 262,2 63,2 19,0 44,2 20,8 394,4 0,5 151,8 788,0 282,0-5,4 287,4 84,4 11,0 73,4 16,7 222,3 3,2 179,4 77,8 101,7 1,4 100,3-4,0-20,6 16,6-10,6 64,2-3,3-70,2-12,5 32,9-6,6 39,5-25,9-29,7 3,8-10,5-11,0 0,1 1,9 326,6 108,9 0,3 108,6 13,6-11,3 24,8 1,9 32,4 4,6 165,2 327,1 78,2-3,7 81,9 53,3 5,2 48,1 26,6 148,2 4,7 16,2 2. Παθητικό Νόµισµα σε κυκλοφορία Καταθέσεις κεντρικής κυβέρνησης Καταθέσεις λοιπής γενικής κυβέρνησης/ λοιπών κατοίκων της ζώνης του ευρώ Μερίδια αµοιβαίων κεφαλαίων της αγοράς χρήµατος 2) Εκδοθέντα χρεόγραφα 3) Κεφάλαιο και αποθεµατικά Υποχρεώσεις έναντι του εξωτερικού Λοιπά στοιχεία παθητικού Υπερβάλλον ποσό υποχρεώσεων µεταξύ των ΝΧΙ 2007 Ιούλ. Αύγ. Σεπτ. Οκτ. (πρ.) 2007 Ιούλ. Αύγ. Σεπτ. Οκτ. (πρ.) Υπόλοιπα ,7 532,8 173, ,4 615, , , , ,7 13, ,5 592,2 157, ,5 614, , , , ,1 15, ,7 588,4 183, ,4 666, , , , ,4 18, ,0 604,9 221, ,6 699, , , , ,8-4, ,9 612,9 180, ,2 712, , , , ,8 7, ,4 610,5 173, ,9 706, , , , ,2-19, ,0 610,4 196, ,9 681, , , , ,5-24, ,5 613,5 184, ,2 683, , , , ,3-16,6 Συναλλαγές 1.608,0 64,4 10,9 495,7-3,0 213,5 95,5 448,0 333,9-50, ,9 59,4-15,2 683,7 27,0 285,6 57,2 601,6 253,2 45,4 884,6-4,2 24,8 157,1 54,5 117,5 38,9 292,5 196,8 6,9 788,0 16,5 37,2 225,1 30,5 70,8 2,4 230,5 183,4-8,4 77,8 8,0-41,5 47,1 14,4 4,7 19,7 58,4-48,8 15,8-12,5-2,3-6,5-10,3-6,9 31,8 3,8 40,4-34,8-27,7 326,6-0,1 22,4 98,6-25,9 18,6 16,2 53,8 137,6 5,4 327,1 3,1-16,5 75,6 13,2 20,3 9,9 125,5 78,4 17,6 Πηγή:. 1) Τα στοιχεία αναφέρονται στην εκάστοτε σύνθεση της ζώνης του ευρώ. Για περισσότερες πληροφορίες, βλ. τις Γενικές Παρατηρήσεις. 2) Ποσά που κατέχουν οι κάτοικοι της ζώνης του ευρώ. 3) Τα ποσά των χρεογράφων µε διάρκεια έως δύο ετών που κατέχουν µη κάτοικοι της ζώνης του ευρώ περιλαµβάνονται στις υποχρεώσεις έναντι του εξωτερικού. εκέµβριος 2007 Σ 11

120 2. 3 Ν ο µ ι σ µ α τ ι κ ή σ τ α τ ι σ τ ι κ ή 1 ) (δισεκ. ευρώ και ετήσιοι ρυθµοί αύξησης, στοιχεία εποχικώς διορθωµένα, υπόλοιπα και ρυθµοί αύξησης στο τέλος της περιόδου, συναλλαγές στη διάρκεια της περιόδου) 1. Νοµισµατικά µεγέθη 2) και παράγοντες µεταβολής M1 M2-M1 Μ2 M3-M2 Μ3 Μ3 κινητός κεντρικός µέσος 3 µηνών Πιο µακροπρόθεσµες χρηµατοοικονοµικές υποχρεώσεις Πιστώσεις προς τη γενική κυβέρνηση Πιστώσεις προς λοιπούς κατοίκους της ζώνης του ευρώ Δάνεια Καθαρές απαιτήσεις έναντι του εξωτερικού 3) 2007 Ιούλ. Αύγ. Σεπτ. Οκτ. (πρ.) 2007 Ιούλ. Αύγ. Σεπτ. Οκτ. (πρ.) Δεκ. Δεκ Μάρτ. Ιούν Ιούλ. Αύγ. Σεπτ. Οκτ. (πρ.) Υπόλοιπα 3.419, , ,6 999, , , , , ,3 425, , , , , , , , , ,4 636, , , , , , , , , ,7 755, , , , , , , , , ,5 728, , , , , , , , , ,9 728, , , , , , , , , ,8 696, , , , , , , , , ,0 669, , , , , , , , , ,2 677,6 Συναλλαγές 337,0 138,9 475,9 8,5 484,4-400,8 94,5 835,5 700,4 0,1 255,5 309,9 565,4 130,2 695,6-427,0-114, ,0 896,5 200,2 63,6 105,4 169,0 91,1 260,1-150,0-23,7 298,7 258,8 127,0 37,7 108,0 145,7 32,1 177,8-123,8-0,1 354,8 255,5-27,0 21,0 58,8 79,8 7,8 87,6-42,3-11,8 119,5 101,4 3,1 19,4 45,1 64,5 10,4 74,9-26,8-21,9 118,3 106,4-32,7-5,1 47,0 41,9 19,8 61,7-9,9-11,2 102,3 78,2-30,4 22,4 73,5 95,9 20,4 116,3-22,7-2,8 155,9 90,4 11,8 Ρυθµοί αύξησης 11,3 5,4 8,5 0,9 7,3 7,5 8,9 4,1 9,6 9,2 0,1 7,5 11,7 9,3 13,2 9,9 9,8 8,5-4,7 11,6 10,8 200,2 7,0 12,7 9,5 20,1 11,0 10,5 9,2-4,9 10,9 10,6 339,6 6,1 13,9 9,5 19,9 11,0 11,1 9,3-3,7 11,6 10,8 270,0 6,8 15,0 10,4 19,4 11,7 11,4 9,2-3,7 11,6 11,0 270,8 6,7 15,3 10,5 17,9 11,6 11,5 9,2-4,1 11,8 11,2 242,6 6,0 15,4 10,2 17,9 11,3 11,7 8,9-4,3 11,6 11,0 204,4 6,5 17,0 11,2 18,9 12,3, 8,4-4,1 12,2 11,2 200,3 1 Ν ο µ ι σ µ α τ ι κ ά µ ε γ έ θ η 1 ) (ετήσιοι ρυθµοί αύξησης, εποχικώς διορθωµένα στοιχεία) 2 Π α ρ ά γ ο ν τ ε ς µ ε τ α β ο λ ή ς 1 ) (ετήσιοι ρυθµοί αύξησης, εποχικώς διορθωµένα στοιχεία) Πηγή:. 1) Τα στοιχεία αναφέρονται στην εκάστοτε σύνθεση της ζώνης του ευρώ. Για περισσότερες πληροφορίες, βλ. τις Γενικές Παρατηρήσεις. 2) Νοµισµατικές υποχρεώσεις των ΝΧΙ και της κεντρικής κυβέρνησης (Ταχυδροµικό Ταµιευτήριο, Υπουργείο Οικονοµικών) έναντι κατοίκων της ζώνης του ευρώ που δεν είναι ΝΧΙ εκτός της κεντρικής κυβέρνησης (για τα Μ1, Μ2, Μ3, βλ. γλωσσάριο). 3) Οι τιµές στην ενότητα ρυθµοί αύξησης αφορούν το άθροισµα των συναλλαγών το δωδεκάµηνο έως την αναγραφόµενη περίοδο. Σ 12 εκέµβριος 2007

121 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤOΙΧΕIΑ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤOΥ ΕΥΡΩ Νόµισµα, τράπεζες και αµοιβαία κεφάλαια επενδυτικού χαρακτήρα 2. 3 Ν ο µ ι σ µ α τ ι κ ή σ τ α τ ι σ τ ι κ ή 1 ) (δισεκ. ευρώ και ετήσιοι ρυθµοί αύξησης, εποχικώς διορθωµένα στοιχεία, υπόλοιπα και ρυθµοί αύξησης στο τέλος της περιόδου, συναλλαγές στη διάρκεια της περιόδου) 2. Συνιστώσες των νοµισµατικών µεγεθών και των πιο µακροπρόθεσµων χρηµατοοικονοµικών υποχρεώσεων 2007 Ιούλ. Αύγ. Σεπτ. Οκτ. (πρ.) 2007 Ιούλ. Αύγ. Σεπτ. Οκτ. (πρ.) Δεκ. Δεκ Μάρτ. Ιούν Ιούλ. Αύγ. Σεπτ. Οκτ. (πρ.) Νόµισµα σε κυκλοφορία Καταθέσεις µίας ηµέρας Καταθέσεις µε συµφωνηµένη διάρκεια έως 2 ετών Καταθέσεις υπό προειδοποίηση έως 3 µηνών Συµφωνίες επαναγοράς Μερίδια αµοιβαίων κεφαλαίων της αγοράς χρήµατος Χρεόγραφα διάρκειας έως 2 ετών Χρεόγραφα µε διάρκεια άνω των 2 ετών Καταθέσεις υπό προειδοποίηση άνω των 3 µηνών Καταθέσεις µε συµφωνηµένη διάρκεια άνω των 2 ετών Κεφάλαιο και αποθεµατικά Υπόλοιπα 521, , , ,2 241,6 631,6 126, ,6 86, , ,6 579, , , ,4 272,0 631,4 198, ,2 102, , ,6 592, , , ,8 280,3 670,0 239, ,4 107, , ,5 599, , , ,5 285,1 700,5 242, ,3 109, , ,7 604, , , ,9 290,6 704,8 240, ,8 110, , ,4 608, , , ,8 287,2 695,4 260, ,7 111, , ,8 610, , , ,5 298,0 679,9 282, ,6 113, , ,2 617, , , ,3 288,7 684,5 298, ,5 120, , ,5 Συναλλαγές 63,2 273,8 69,1 69,8-5,9-2,0 16,4 198,4-4,3 111,2 95,5 57,5 198,0 300,8 9,2 31,2 28,8 70,2 216,3 15,5 137,8 57,4 12,6 51,0 120,9-15,4 8,4 40,9 41,8 68,3 4,6 40,4 36,6 7,0 30,6 118,5-10,5 3,4 28,3 0,4 62,7 1,7 52,9 6,5 5,5 15,5 65,4-6,6 5,6 5,2-2,9 9,5 1,2 16,5 15,1 3,6 15,9 53,2-8,2-3,5-9,8 23,7 17,4 0,5 2,9 6,1 2,4-7,5 49,1-2,1 14,2-16,3 21,9-6,5 1,9 4,0 10,5 7,2 15,2 84,0-10,5-9,3 14,9 14,8-4,0 0,8 13,2 12,8 Ρυθµοί αύξησης 13,8 10,9 6,5 4,4-2,4-0,3 15,7 10,0-4,7 8,1 8,9 11,0 6,8 27,2 0,6 13,0 4,7 54,5 9,9 17,8 9,1 4,7 10,5 6,4 32,3-1,7 19,3 12,2 51,9 11,0 20,6 9,0 5,3 9,2 5,5 35,1-2,5 14,6 14,4 49,2 11,0 17,6 9,6 5,4 9,2 6,4 37,5-2,9 14,3 14,4 46,9 10,6 17,0 9,9 5,2 8,7 6,3 38,6-3,5 11,2 12,8 44,9 10,7 15,4 9,5 5,9 8,2 5,6 38,2-3,6 11,7 9,5 55,5 9,9 15,1 9,0 6,4 8,1 6,2 41,8-4,2 12,8 11,4 50,6 8,8 13,8 8,9 6,8 3 Σ υ ν ι σ τ ώ σ ε ς τ ω ν ν ο µ ι σ µ α τ ι κ ώ ν µ ε γ ε θ ώ ν 1 ) (ετήσιοι ρυθµοί αύξησης, εποχικώς διορθωµένα στοιχεία) 4 Σ υ ν ι σ τ ώ σ ε ς τ ω ν π ι ο µ α κ ρ ο π ρ ό θ ε σ µ ω ν χ ρ η µ α τ ο ο ι κ ο ν ο µ ι κ ώ ν υ π ο χ ρ ε ώ σ ε ω ν 1 ) (ετήσιοι ρυθµοί αύξησης, εποχικώς διορθωµένα στοιχεία) Πηγή:. 1) Τα στοιχεία αναφέρονται στην εκάστοτε σύνθεση της ζώνης του ευρώ. Περισσότερες πληροφορίες βλ. στις Γενικές Παρατηρήσεις. εκέµβριος 2007 Σ 13

122 2. 4 Α ν ά λ υ σ η τ ω ν δ α ν ε ί ω ν π ο υ χ ο ρ η γ ο ύ ν τ α Ν Χ Ι 1 ), 2 ) (δισεκ. ευρώ και ετήσιοι ρυθµοί αύξησης, υπόλοιπα και ρυθµοί αύξησης στο τέλος της περιόδου, συναλλαγές στη διάρκεια της περιόδου) 1. Δάνεια προς φορείς χρηµατοπιστωτικής διαµεσολάβησης και µη χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις 3) Ασφαλιστικές εταιρίες και ταµεία συντάξεων Λοιπά χρηµατοπιστωτικά ιδρύµατα 4) Μη χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις 2007 Ιούλ. Αύγ. Σεπτ. Οκτ. (πρ.) 2007 Ιούλ. Αύγ. Σεπτ. Οκτ. (πρ.) Δεκ. Δεκ Μάρτ. Ιούν Ιούλ. Αύγ. Σεπτ. Οκτ. (πρ.) Έως 1 έτος Έως 1 έτος Υπόλοιπα 64,6 41,6 620,4 370, , ,7 594, ,3 82,8 55,2 696,0 420, , ,9 707, ,5 98,5 71,7 774,5 488, , ,1 738, ,5 110,5 83,5 802,2 502, , ,3 777, ,5 111,5 84,7 813,2 506, , ,1 791, ,2 110,6 85,4 821,0 506, , ,4 803, ,3 111,9 87,9 851,1 532, , ,7 811, ,0 115,5 90,4 884,5 527, , ,6 829, ,6 Συναλλαγές 15,0 9,8 60,8 29,2 262,7 56,8 54,3 151,6 18,1 13,9 81,9 57,7 446,2 100,5 123,1 222,6 15,8 16,6 71,1 67,9 105,6 31,2 29,5 44,9 12,0 11,8 29,0 13,9 161,0 57,8 40,0 63,3 1,1 1,2 12,3 5,1 61,8 17,7 14,7 29,4-0,9 0,8 8,7 1,4 17,2-11,4 11,4 17,2 1,4 2,5 33,9 28,3 49,5 24,0 9,5 15,9 3,6 2,5 15,5-4,3 41,0-1,3 17,7 24,6 Ρυθµοί αύξησης 30,6 31,2 11,0 8,7 8,3 5,8 9,9 9,3 28,0 33,3 13,3 15,6 13,1 9,7 20,8 12,4 20,4 26,1 16,0 19,6 12,6 9,9 18,7 12,1 30,7 40,6 17,9 20,4 13,3 11,1 20,1 12,2 24,0 31,9 20,6 24,4 13,6 11,5 19,4 12,8 27,9 39,9 19,7 22,3 14,2 12,9 20,4 12,8 25,5 40,2 20,2 22,7 13,9 13,0 19,9 12,4 30,1 46,6 22,8 22,3 13,9 11,8 20,7 12,7 Έως 1 έτος Άνω του ενός και έως 5 έτη Άνω των 5 ετών 5 ά ν ε ι α π ρ ο ς φ ο ρ ε ί ς χ ρ η µ α τ ο π ι σ τ ω τ ι κ ή ς δ ι α µ ε σ ο λ ά β η σ η ς κ α ι µ η χ ρ η µ α τ ο π ι σ τ ω τ ι κ έ ς ε π ι χ ε ι ρ ή σ ε ι ς 2 ) (ετήσιοι ρυθµοί αύξησης) Πηγή:. 1) Τοµέας των ΝΧΙ πλην του Ευρωσυστήµατος. Η ανάλυση κατά τοµέα βασίζεται στο ΕΣΛ 95. 2) Τα στοιχεία αναφέρονται στην εκάστοτε σύνθεση της ζώνης του ευρώ. Περισσότερες πληροφορίες βλ. στις Γενικές Παρατηρήσεις. 3) Πριν από τον Ιανουάριο του 2003 τα στοιχεία συλλέγονταν κάθε Μάρτιο, Ιούνιο, Σεπτέµβριο και Δεκέµβριο. Τα µηνιαία στοιχεία πριν από τον Ιανουάριο του 2003 προέρχονται από τριµηνιαία στοιχεία. 4) Η κατηγορία αυτή συµπεριλαµβάνει τα αµοιβαία κεφάλαια επενδυτικού χαρακτήρα. Σ 14 εκέµβριος 2007

123 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤOΙΧΕIΑ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤOΥ ΕΥΡΩ Νόµισµα, τράπεζες και αµοιβαία κεφάλαια επενδυτικού χαρακτήρα 2. 4 Α ν ά λ υ σ η τ ω ν δ α ν ε ί ω ν π ο υ χ ο ρ η γ ο ύ ν τ α Ν Χ Ι 1 ), 2 ) (δισεκ. ευρώ και ετήσιοι ρυθµοί αύξησης, υπόλοιπα και ρυθµοί αύξησης στο τέλος της περιόδου, συναλλαγές στη διάρκεια της περιόδου) 2. Δάνεια προς νοικοκυριά 3) Καταναλωτική πίστη Στεγαστικά δάνεια Λοιπά δάνεια 2007 Ιούλ. Αύγ. Σεπτ. Οκτ. (πρ.) 2007 Ιούλ. Αύγ. Σεπτ. Οκτ. (πρ.) Δεκ. Δεκ Μάρτ. Ιούν Ιούλ. Αύγ. Σεπτ. Οκτ. (πρ.) Έως Άνω του Άνω των Έως Άνω του Άνω των Έως Άνω του Άνω των 1 έτος ενός και 5 ετών 1 έτος ενός και 5 ετών 1 έτος ενός και 5 ετών 1 έως 5 έτη έως 5 έτη έως 5 έτη Υπόλοιπα 4.191,0 554,1 129,1 200,7 224, ,3 15,2 67, ,6 721,6 147,3 99,9 474, ,0 586,6 135,3 202,7 248, ,0 15,6 72, ,4 738,4 146,2 101,5 490, ,6 590,2 132,0 202,4 255, ,0 16,1 71, ,0 748,4 147,5 102,4 498, ,0 602,3 134,9 204,6 262, ,7 16,4 72, ,7 753,0 150,3 103,8 498, ,2 606,4 136,0 205,0 265, ,7 15,8 73, ,9 751,0 146,5 104,3 500, ,5 606,0 134,9 204,4 266, ,1 15,8 73, ,2 750,4 144,2 104,4 501, ,6 606,9 134,4 204,3 268, ,3 16,3 73, ,6 752,4 146,9 104,3 501, ,7 612,6 136,3 205,1 271, ,9 16,2 73, ,9 752,2 146,0 104,3 501,9 Συναλλαγές 357,5 40,7 9,0 11,6 20,0 300,6 0,7 4,8 295,0 16,2 3,8 1,3 11,1 345,4 42,7 8,2 4,8 29,6 281,8 1,5 4,6 275,7 20,9 1,4 3,8 15,7 69,8 2,1-3,2-0,6 5,9 58,9 0,6 0,2 58,1 8,8 0,7 0,7 7,4 85,3 13,4 3,1 2,5 7,9 66,0 0,3 0,8 64,9 5,8 2,9 1,9 1,1 25,1 4,2 1,2 0,4 2,6 22,5-0,2 0,4 22,3-1,5-3,8 0,6 1,7 14,5-0,4-1,0-0,6 1,2 15,3 0,1 0,1 15,2-0,5-2,3 0,2 1,7 23,8 0,6-0,4 0,1 1,0 19,5 0,5 0,4 18,7 3,7 3,0 0,3 0,5 21,8 5,5 2,0 0,9 2,7 15,6-0,1 0,3 15,3 0,7-0,7 0,3 1,2 Ρυθµοί αύξησης 9,4 7,9 7,5 6,1 9,8 11,5 5,1 7,5 11,7 2,3 2,6 1,3 2,4 8,2 7,7 6,5 2,4 13,3 9,6 9,7 6,8 9,7 2,9 1,0 3,9 3,3 7,9 7,1 5,8 1,5 12,8 9,0 13,6 6,4 9,0 4,0 1,7 4,1 4,6 7,2 5,9 4,4 0,6 11,2 8,4 11,0 4,6 8,5 3,3 0,6 5,3 3,7 7,0 5,9 4,8 0,5 11,1 8,1 9,6 4,6 8,2 3,3 0,6 5,7 3,6 7,0 5,8 4,7 0,5 10,8 8,1 9,9 4,6 8,2 3,3-0,1 5,7 3,8 6,8 5,1 4,1 0,1 9,7 7,9 8,7 4,5 8,0 3,4 1,2 5,4 3,6 6,8 5,5 4,5 0,5 10,1 7,9 10,6 4,5 7,9 3,3 1,2 5,2 3,6 6 ά ν ε ι α π ρ ο ς ν ο ι κ ο κ υ ρ ι ά 2 ) (ετήσιοι ρυθµοί αύξησης) Πηγή:. 1) Τοµέας των ΝΧΙ πλην του Ευρωσυστήµατος. Η ανάλυση κατά τοµέα βασίζεται στο ΕΣΛ 95. 2) Τα στοιχεία αναφέρονται στην εκάστοτε σύνθεση της ζώνης του ευρώ. Περισσότερες πληροφορίες βλ. στις Γενικές Παρατηρήσεις. 3) Συµπεριλαµβάνονται τα µη κερδοσκοπικά ιδρύµατα από τα οποία εξυπηρετούνται τα νοικοκυριά. Πριν από τον Ιανουάριο του 2003 τα στοιχεία συλλέγονταν κάθε Μάρτιο, Ιούνιο, Σεπτέµβριο και Δεκέµβριο. Τα µηνιαία στοιχεία πριν από τον Ιανουάριο του 2003 προέρχονται από τριµηνιαία στοιχεία. εκέµβριος 2007 Σ 15

124 2. 4 Α ν ά λ υ σ η τ ω ν δ α ν ε ί ω ν π ο υ χ ο ρ η γ ο ύ ν τ α Ν Χ Ι 1 ), 2 ) (δισεκ. ευρώ και ετήσιοι ρυθµοί αύξησης, υπόλοιπα και ρυθµοί αύξησης στο τέλος της περιόδου, συναλλαγές στη διάρκεια της περιόδου) 3. Δάνεια προς το Δηµόσιο και µη κατοίκους της ζώνης του ευρώ Γενική κυβέρνηση Μη κάτοικοι της ζώνης του ευρώ Κεντρική κυβέρνηση Κυβερνήσεις κρατιδίων οµοσπονδιακών κρατών Λοιπή γενική κυβέρνηση Τοπική αυτοδιοίκηση Οργανισµοί κοινωνικής ασφάλισης Λοιποί µη κάτοικοι Υπόλοιπα γ τρ (πρ.) 826,9 810,5 801,4 798,2 793,2 125,1 104,1 97,2 95,7 92,4 246,8 232,5 225,2 218,8 213,9 425,8 448,1 447,8 446,1 447,8 29,2 25,8 31,2 37,6 39, , , , , , , , , , ,1 763,1 863,4 904,6 952,0 947,3 66,0 63,2 60,0 61,4 59,9 697,1 800,2 844,6 890,6 887,5 Συναλλαγές γ τρ (πρ.) 13,7-13,4-8,2-3,4-5,0-5,6-17,6-6,9-1,8-3,2-8,1-14,3-6,3-5,5-5,0 21,9 21,9-0,3-2,5 1,7 5,5-3,4 5,3 6,4 1,5 296,8 532,5 272,7 135,3 76,0 207,9 402,9 222,0 79,6 57,5 89,0 129,6 50,8 55,7 18,5 4,7-2,8-3,1 1,5-1,6 84,3 132,3 53,8 54,2 20,0 Ρυθµοί αύξησης Τράπεζες 3) Γενική κυβέρνηση Λοιποί Δεκ. Δεκ Μάρτ. Ιούν. Σεπτ. (πρ.) 1,7-4,3-3,2 5,4 22,9 14,8 15,3 13,6 7,7 14,2-1,6-14,0-5,8 5,1-11,6 21,8 23,7 17,4-4,2 19,5-1,3-15,2-6,1 4,6 6,8 26,4 28,7 21,2-4,4 23,5-0,9-7,7-5,9 2,0 17,3 29,0 30,1 26,5-7,4 29,7-1,1-8,2-6,3 2,3 9,7 26,2 28,1 21,9-8,8 24,6 7 ά ν ε ι α π ρ ο ς τ ο η µ ό σ ι ο κ α ι µ η κ α τ ο ί κ ο υ ς τ η ς ζ ώ ν η ς τ ο υ ε υ ρ ώ 2 ) (ετήσιοι ρυθµοί αύξησης) Πηγή:. 1) Τοµέας των ΝΧΙ πλην του Ευρωσυστήµατος. Η ανάλυση κατά τοµέα βασίζεται στο ΕΣΛ 95. 2) Τα στοιχεία αναφέρονται στην εκάστοτε σύνθεση της ζώνης του ευρώ. Περισσότερες πληροφορίες βλ. στις Γενικές Παρατηρήσεις. 3) Ως τράπεζες στον παρόντα πίνακα νοούνται ιδρύµατα που είναι παρόµοια µε τα ΝΧΙ και εδρεύουν εκτός της ζώνης του ευρώ. Σ 16 εκέµβριος 2007

125 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤOΙΧΕIΑ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤOΥ ΕΥΡΩ Νόµισµα, τράπεζες και αµοιβαία κεφάλαια επενδυτικού χαρακτήρα 2. 5 Α ν ά λ υ σ η κ α τ α θ έ σ ε ω ν σ τ α Ν Χ Ι 1 ), 2 ) (δισεκ. ευρώ και ετήσιοι ρυθµοί αύξησης, υπόλοιπα και ρυθµοί αύξησης στο τέλος της περιόδου, συναλλαγές στη διάρκεια της περιόδου) 1. Καταθέσεις φορέων χρηµατοπιστωτικής διαµεσολάβησης 2007 Ιούλ. Αύγ. Σεπτ. Οκτ. (πρ.) 2007 Ιούλ. Αύγ. Σεπτ. Οκτ. (πρ.) Δεκ. Δεκ Μάρτ. Ιούν Ιούλ. Αύγ. Σεπτ. Οκτ. (πρ.) Ασφαλιστικές εταιρίες και ταµεία συντάξεων Μίας ηµέρας Με συµφωνηµένη διάρκεια Έως 2 έτη Άνω των 2 ετών Υπό προειδοποίηση Έως 3 µήνες Άνω των 3 µηνών Λοιπά χρηµατωπιστωτικά ιδρύµατα 3) Με συµφωνηµένη διάρκεια Υπό προειδοποίηση Υπόλοιπα 612,6 67,8 51,9 469,7 1,2 1,4 20,6 880,4 233,9 185,0 329,8 10,5 0,1 121,1 650,0 70,2 57,1 495,4 1,0 1,4 24, ,3 283,1 251,8 469,4 10,6 0,2 125,1 658,8 72,3 58,4 503,0 1,1 1,2 22, ,7 318,6 267,7 515,7 11,4 0,3 151,0 656,4 65,0 58,0 512,2 0,8 1,2 19, ,3 321,0 288,2 571,7 11,5 0,2 154,6 670,8 72,7 61,2 514,0 0,9 1,2 20, ,0 321,9 290,7 589,2 13,4 0,3 153,6 665,7 61,4 68,0 513,6 0,8 1,1 20, ,2 302,0 303,0 588,6 11,8 0,2 158,6 676,6 67,8 62,9 522,9 0,8 1,1 21, ,5 326,2 305,9 581,0 13,0 0,8 159,5 695,3 73,7 73,5 524,5 0,8 1,1 21, ,3 317,8 340,2 599,3 12,4 0,8 154,6 Συναλλαγές 26,3 7,4-0,6 19,2 0,4 0,0-0,2 176,1 40,1 37,3 96,8 1,5 0,0 0,4 37,9 2,7 5,5 25,6-0,2 0,0 4,4 249,2 45,5 67,8 130,5 0,3 0,1 4,9 8,6 2,1 1,0 7,6 0,1-0,2-2,0 124,8 35,8 16,2 46,2 0,7 0,0 26,0-2,8-7,7-0,3 9,2-0,2 0,0-3,7 82,8 3,0 21,0 56,5 0,1 0,0 2,2 14,5 7,7 3,3 1,8 0,1 0,0 1,6 23,0 1,1 2,9 18,0 1,9 0,0-1,0-5,2-11,3 6,8-0,4-0,1-0,1 0,0-5,1-20,0 12,3-0,7-1,6-0,1 4,9 13,6 6,5-4,9 11,7 0,0 0,0 0,3 26,8 25,4 4,6-9,4 1,2 0,6 4,3 18,9 6,0 10,7 1,5 0,0 0,0 0,8 41,2-7,8 35,0 19,3-0,5 0,0-4,8 Ρυθµοί αύξησης 4,5 12,4-1,2 4,3 36,0 - -0,8 26,9 22,2 25,0 47,3 14,3-0,4 6,2 4,0 10,7 5,4-16,3-21,2 28,2 19,5 36,8 38,9 2,9-4,0 7,5 10,4 15,9 5,9-2,9-16,0 27,9 15,6 37,6 38,1 4,1-12,4 4,8-5,6 21,1 5,7-20, ,3 28,3 13,5 35,6 41,4 5,9-10,5 5,9 10,8 18,0 5,2-11, ,6 31,8 20,2 37,6 42,6 36,0-12,5 4,7-0,8 30,8 4,4-21, ,7 31,3 15,6 41,6 42,4 25,3-12,8 6,5 1,4 23,4 6,6-18, ,7 28,2 18,7 31,1 38,5 29,0-11,0 9,5 11,6 52,6 6,9-19, ,1 31,8 21,1 44,0 36,9 22,9-15,1 Μίας ηµέρας Έως 2 έτη Άνω των 2 ετών Έως 3 µήνες Άνω των 3 µηνών Συµφωνίες επαναγοράς Συµφωνίες επαναγοράς 8 Σ ύ ν ο λ ο κ α τ α θ έ σ ε ω ν κ α τ ά τ ο µ έ α 2 ) (ετήσιοι ρυθµοί αύξησης) 9 Σ ύ ν ο λ ο κ α τ α θ έ σ ε ω ν κ α ι κ α τ α θ έ σ ε ι ς π ο υ π ε ρ ι λ α µ β ά ν ο ν τ α ι σ τ ο Μ 3 κ α τ ά τ ο µ έ α 2 ) (ετήσιοι ρυθµοί αύξησης) Πηγή:. 1) Τοµέας των ΝΧΙ πλην του Ευρωσυστήµατος. Η ανάλυση κατά τοµέα βασίζεται στο ΕΣΛ 95. 2) Τα στοιχεία αναφέρονται στην εκάστοτε σύνθεση της ζώνης του ευρώ. Περισσότερες πληροφορίες βλ. στις Γενικές Παρατηρήσεις. 3) Η κατηγορία αυτή συµπεριλαµβάνει τα αµοιβαία κεφάλαια επενδυτικού χαρακτήρα. 4) Καλύπτει τις καταθέσεις των στηλών 2, 3, 5 και 7. 5) Καλύπτει τις καταθέσεις των στηλών 9, 10, 12 και 14. εκέµβριος 2007 Σ 17

126 2. 5 Α ν ά λ υ σ η κ α τ α θ έ σ ε ω ν σ τ α Ν Χ Ι 1 ), 2 ) (δισεκ. ευρώ και ετήσιοι ρυθµοί αύξησης, υπόλοιπα και ρυθµοί αύξησης στο τέλος της περιόδου, συναλλαγές στη διάρκεια της περιόδου) 2. Καταθέσεις µη χρηµατοπιστωτικών επιχειρήσεων και νοικοκυριών 2007 Ιούλ. Αύγ. Σεπτ. Οκτ. (πρ.) 2007 Ιούλ. Αύγ. Σεπτ. Οκτ. (πρ.) Δεκ. Δεκ Μάρτ. Ιούν Ιούλ. Αύγ. Σεπτ. Οκτ. (πρ.) Μίας ηµέρας Μη χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις Με συµφωνηµένη διάρκεια Έως 2 έτη Άνω των 2 ετών Υπό προειδοποίηση Έως 3 µήνες Άνω των 3 µηνών Νοικοκυριά 3) Με συµφωνηµένη διάρκεια Υπό προειδοποίηση Υπόλοιπα 1.211,9 769,2 305,1 67,2 44,5 1,2 24, , ,9 534,0 631, ,2 84,5 52, ,1 851,8 355,3 69,4 40,5 1,3 24, , ,2 669,0 606, ,7 99,8 70, ,0 833,0 379,3 68,9 39,4 1,3 27, , ,5 745,0 593, ,2 105,4 76, ,0 861,6 392,5 68,2 36,1 1,3 26, , ,8 802,3 577, ,0 106,2 77, ,6 840,5 415,5 67,8 34,7 1,5 25, , ,6 832,9 572, ,8 106,8 82, ,7 825,8 435,1 68,0 31,9 1,5 26, , ,4 860,4 569, ,2 107,2 87, ,3 845,1 438,5 64,3 31,6 1,4 24, , ,3 886,4 565, ,0 107,9 84, ,4 836,9 459,6 64,2 29,0 1,4 24, , ,5 927,4 559, ,2 109,0 86,3 Συναλλαγές 96,6 88,9 11,4-1,6 3,7-0,4-5,4 177,7 125,1 16,3-2,8 45,9-4,0-2,9 141,2 85,7 55,7 3,9-4,2 0,1 0,2 215,2 65,7 137,5-23,1 2,5 15,4 17,2 3,3-19,8 23,5-0,6-1,4-0,7 2,2 25,1-29,1 70,9-14,8-13,9 5,5 6,4 38,1 29,2 13,6-0,6-3,4 0,0-0,6 89,5 58,5 58,0-15,9-13,1 0,8 1,4 0,2-20,8 23,4-0,3-1,3 0,1-0,8 2,2-19,1 30,9-4,8-10,2 0,7 4,8 3,0-14,8 19,5 0,2-2,9 0,0 1,0-2,3-27,3 27,4-3,5-3,6 0,4 4,4 20,5 20,5 4,8-2,4-0,2 0,0-2,2 29,5 15,3 27,0-3,2-7,2 0,7-3,0 10,7-7,6 20,5-0,1-2,0-0,1-0,1 2,5-23,8 40,3-4,4-13,0 1,1 2,3 Ρυθµοί αύξησης 8,6 13,1 3,8-2,0 9,0-29,0-18,2 4,3 8,5 3,1-0,4 3,3-4,5-5,1 11,7 11,2 18,4 5,7-9,4 5,9 0,6 5,0 3,9 25,8-3,7 0,2 18,2 32,6 13,0 12,0 22,6-2,2-16,1-29,8 25,4 5,2 2,9 35,0-4,8-1,9 22,1 38,7 12,4 10,1 26,2-4,8-18,0-29,5 20,0 5,6 3,2 40,2-6,3-2,5 19,2 32,9 12,9 8,6 32,5-4,2-19,6-26,2 9,0 5,4 2,5 41,1-6,6-3,2 18,4 31,1 12,0 7,4 32,6-4,1-26,7-59,9 3,6 5,6 2,8 41,9-7,0-3,3 16,9 30,1 11,4 7,2 32,4-8,6-28,4-26,9-2,9 5,8 2,7 43,9-7,2-3,5 16,0 29,6 11,5 7,4 31,1-8,7-30,8-32,0-2,6 5,8 1,8 46,5-7,4-4,1 14,6 29,0 Μίας ηµέρας Έως 2 έτη Άνω των 2 ετών Έως 3 µήνες Άνω των 3 µηνών Συµφωνίες επαναγοράς Συµφωνίες επαναγοράς 10 Σ ύ ν ο λ ο κ α τ α θ έ σ ε ω ν κ α τ ά τ ο µ έ α 2 ) (ετήσιοι ρυθµοί αύξησης) 11 Σ ύ ν ο λ ο κ α τ α θ έ σ ε ω ν κ α ι κ α τ α θ έ σ ε ι ς π ο υ π ε ρ ι λ α µ β ά ν ο ν τ α ι σ τ ο Μ 3 κ α τ ά τ ο µ έ α 2 ) (ετήσιοι ρυθµοί αύξησης) Πηγή:. 1) Τοµέας των ΝΧΙ πλην του Ευρωσυστήµατος. Η ανάλυση κατά τοµέα βασίζεται στο ΕΣΛ 95. 2) Τα στοιχεία αναφέρονται στην εκάστοτε σύνθεση της ζώνης του ευρώ. Περισσότερες πληροφορίες βλ. στις Γενικές Παρατηρήσεις. 3) Συµπεριλαµβάνονται τα µη κερδοσκοπικά ιδρύµατα από τα οποία εξυπηρετούνται τα νοικοκυριά. 4) Καλύπτει τις καταθέσεις των στηλών 2, 3, 5 και 7. 5) Καλύπτει τις καταθέσεις των στηλών 9, 10, 12 και 14. Σ 18 εκέµβριος 2007

127 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤOΙΧΕIΑ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤOΥ ΕΥΡΩ Νόµισµα, τράπεζες και αµοιβαία κεφάλαια επενδυτικού χαρακτήρα 2. 5 Α ν ά λ υ σ η κ α τ α θ έ σ ε ω ν σ τ α Ν Χ Ι 1 ), 2 ) (δισεκ. ευρώ και ετήσιοι ρυθµοί αύξησης, υπόλοιπα και ρυθµοί αύξησης στο τέλος της περιόδου, συναλλαγές στη διάρκεια της περιόδου) 3. Καταθέσεις του Δηµοσίου και µη κατοίκων της ζώνης του ευρώ Κεντρική κυβέρνηση Γενική κυβέρνηση Κυβερνήσεις κρατιδίων οµοσπονδιακών κρατών Λοιπή γενική κυβέρνηση Τοπική αυτοδιοίκηση Οργανισµοί κοινωνικής ασφάλισης Μη κάτοικοι της ζώνης του ευρώ Λοιποί µη κάτοικοι Υπόλοιπα γ τρ (πρ.) 313,1 329,0 337,8 380,2 373,4 149,2 124,2 139,0 169,8 144,2 38,3 45,4 42,1 43,8 60,0 80,9 91,8 88,8 95,2 97,5 44,7 67,6 67,9 71,4 71, , , , , , , , , , ,7 800,0 871,9 885,6 922,8 927,2 125,8 128,6 132,4 137,5 145,5 674,2 743,3 753,2 785,3 781,7 Συναλλαγές γ τρ (πρ.) 30,8 14,2 7,8 42,4-7,4 11,2-24,5 14,1 30,8-26,2 7,8 7,0-3,3 1,7 16,1 11,5 8,7-3,3 6,4 2,3 0,3 22,9 0,2 3,5 0,4 381,1 476,6 256,6 177,7 127,0 292,8 385,8 237,2 136,1 103,9 88,3 90,8 19,4 41,6 23,1 22,4 2,8 3,6 5,2 8,0 66,0 88,0 15,8 36,4 15,1 Ρυθµοί αύξησης Τράπεζες 3) Γενική κυβέρνηση Λοιποί Δεκ. Δεκ Μάρτ. Ιούν. Σεπτ. (πρ.) 10,9 8,1 25,4 16,6 0,6 15,4 16,4 12,7 21,6 11,2 4,5-16,5 18,4 10,8 51,3 15,8 17,3 11,5 2,2 13,2 7,3-6,3 10,4 12,3 38,6 16,4 19,2 8,6 3,1 9,6 18,5 21,9 10,5 12,2 25,3 21,8 25,4 11,5 7,1 12,3 10,7-3,6 44,0 13,6 19,0 19,9 23,8 9,1 9,0 9,1 12 Κ α τ α θ έ σ ε ι ς τ ο υ η µ ο σ ί ο υ κ α ι µ η κ α τ ο ί κ ω ν τ η ς ζ ώ ν η ς τ ο υ ε υ ρ ώ 2 ) (ετήσιοι ρυθµοί αύξησης) Πηγή:. 1) Τοµέας των ΝΧΙ πλην του Ευρωσυστήµατος. Η ανάλυση κατά τοµέα βασίζεται στο ΕΣΛ 95. 2) Τα στοιχεία αναφέρονται στην εκάστοτε σύνθεση της ζώνης του ευρώ. Περισσότερες πληροφορίες βλ. στις Γενικές Παρατηρήσεις. 3) Ως τράπεζες στον παρόντα πίνακα νοούνται ιδρύµατα που είναι παρόµοια µε τα ΝΧΙ και εδρεύουν εκτός της ζώνης του ευρώ. εκέµβριος 2007 Σ 19

128 2. 6 Α ν ά λ υ σ η τ ο π ο θ ε τ ή σ ε ω ν τ ω ν Ν Χ Ι σ ε τ ί τ λ ο υ ς 1 ), 2 ) (δισεκ. ευρώ και ετήσιοι ρυθµοί αύξησης, υπόλοιπα και ρυθµοί αύξησης στο τέλος της περιόδου και συναλλαγές στη διάρκεια της περιόδου) 2007 Ιούλ. Αύγ. Σεπτ. Οκτ. (πρ.) 2007 Ιούλ. Αύγ. Σεπτ. Οκτ. (πρ.) Δεκ. Δεκ Μάρτ. Ιούν Ιούλ. Αύγ. Σεπτ. Οκτ. (πρ.) ΝΧΙ Σε ευρώ Σε άλλα νοµίσµατα Τίτλοι πλην µετοχών Γενική κυβέρνηση Σε ευρώ Σε άλλα νοµίσµατα Λοιποί κάτοικοι της ζώνης του ευρώ Σε ευρώ Σε άλλα νοµίσµατα Μη κάτοικοι της ζώνης του ευρώ Μετοχές και λοιπές συµµετοχές Υπόλοιπα 4.418, ,4 67, ,5 17,0 525,7 25,8 920, ,7 308,5 700,1 246, , ,5 72, ,4 16,2 615,7 30, , ,3 377,3 817,2 295, , ,6 76, ,6 15,6 651,7 34, , ,5 399,7 844,8 332, , ,2 78, ,1 15,6 727,1 34, , ,3 406,8 867,1 349, , ,0 88, ,4 15,4 741,2 35, , ,5 407,2 852,9 347, , ,3 83, ,4 15,2 746,5 33, , ,6 407,2 841,1 339, , ,8 82, ,8 14,7 768,4 35, , ,6 412,3 843,6 350, , ,8 84, ,6 14,7 823,8 39, , ,2 426,8 880,8 347,6 Συναλλαγές 356,3 85,7 2,0 52,3-0,9 71,9 7,7 137,6 109,1 26,5 53,4 29,2 336,8 122,7 10,6-122,7 0,5 100,4 6,5 218,7 194,4 58,8 97,0 38,6 190,1 55,6 5,2 2,7-0,8 37,0 7,6 82,9 78,5 20,6 20,7 37,2 172,3 26,3 2,4-0,1 0,3 73,1 0,2 70,2 35,2 5,5 16,6 13,2 43,0 12,9 10,1-23,3-0,2 14,6 2,0 26,8-10,8 1,2-10,7-1,3-43,9-2,1-5,2-29,4-0,3 5,8-1,9-10,8-17,4 0,1-10,5-7,0-4,6-3,5 0,8-13,3 0,0 22,0 2,8-13,4 18,5 6,0 1,9 10,5 146,2 46,5 3,3 4,5 0,2 44,1 3,9 43,6 52,2 28,0 26,6-2,4 Ρυθµοί αύξησης 9,0 6,3 3,6 4,2-4,5 16,0 43,8 18,2 9,4 9,4 8,0 13,6 7,7 8,5 16,5-8,9 3,0 19,3 25,7 24,2 15,2 18,7 13,7 15,2 7,8 7,9 18,4-10,2-3,3 21,3 40,6 25,2 13,3 21,0 6,4 24,1 10,6 8,6 25,9-8,8-7,1 28,0 43,4 29,5 14,4 17,8 7,5 31,0 10,5 8,5 34,4-9,3-7,8 28,1 47,0 27,7 14,2 19,6 5,9 32,4 9,7 7,7 27,2-9,7-10,5 29,4 35,7 25,8 13,0 18,5 5,2 29,3 8,7 6,4 27,2-9,8-5,7 31,2 48,8 21,2 11,7 19,2 3,7 25,4 11,0 8,6 31,3-8,8-3,6 35,8 57,3 23,1 13,1 26,9 4,9 20,1 ΝΧΙ Λοιποί τοµείς εκτός των ΝΧΙ Μη κάτοικοι της ζώνης του ευρώ 13 Τ ο π ο θ ε τ ή σ ε ι ς τ ω ν Ν Χ Ι σ ε τ ί τ λ ο υ ς 2 ) (ετήσιοι ρυθµοί αύξησης) Πηγή:. 1) Τοµέας των ΝΧΙ πλην του Ευρωσυστήµατος. Η ανάλυση κατά τοµέα βασίζεται στο ΕΣΛ 95. 2) Τα στοιχεία αναφέρονται στην εκάστοτε σύνθεση της ζώνης του ευρώ. Περισσότερες πληροφορίες βλ. στις Γενικές Παρατηρήσεις. Σ 20 εκέµβριος 2007

129 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤOΙΧΕIΑ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤOΥ ΕΥΡΩ Νόµισµα, τράπεζες και αµοιβαία κεφάλαια επενδυτικού χαρακτήρα 2. 7 Α ν α π ρ ο σ α ρ µ ο γ έ ς τ η ς α ξ ί α ς ε π ι λ ε γ µ έ ν ω ν κ ο ν δ υ λ ί ω ν τ η ς λ ο γ ι σ τ ι κ ή ς κ α τ ά σ τ α σ η ς τ ω ν Ν Χ Ι 1 ), 2 ) (δισεκ. ευρώ) 1. Διαγραφές/µειώσεις δανείων προς νοικοκυριά 3) 2007 Ιούλ. Αύγ. Σεπτ. Οκτ. (πρ.) Καταναλωτική πίστη Έως 1 έτος Άνω του ενός και έως 5 έτη 3 Άνω των 5 ετών Στεγαστικά δάνεια Έως 1 έτος Άνω του ενός και έως 5 έτη 7 Άνω των 5 ετών Λοιπά δάνεια Έως 1 έτος Άνω του ενός και έως 5 έτη 11 Άνω των 5 ετών ,1-1,7-0,9-1,5-4,4-0,3-1,1-3,0-9,8-2,7-3,2-3,9-3,9-1,5-0,9-1,6-2,7-0,1-0,1-2,4-6,7-1,1-2,0-3,6-1,0-0,3-0,3-0,5-0,7-0,1 0,0-0,6-1,9-0,4-0,3-1,2-0,8-0,2-0,3-0,3-0,4 0,0 0,0-0,4-1,4 0,0-0,5-0,8-0,2-0,1-0,1-0,1-0,1 0,0 0,0-0,1-0,3-0,1-0,1-0,2-0,2-0,1-0,1-0,1-0,1 0,0 0,0-0,1-0,3 0,0-0,1-0,2-0,4-0,1-0,1-0,2-0,3 0,0 0,0-0,2-0,7-0,1-0,3-0,3-0,3-0,1-0,1-0,1-0,1 0,0 0,0-0,1-0,5-0,1-0,2-0,2 2. Διαγραφές/µειώσεις δανείων προς µη χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις και µη κατοίκους της ζώνης του ευρώ 2007 Ιούλ. Αύγ. Σεπτ. Οκτ. (πρ.) Μη χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις Έως 1 έτος Άνω του ενός και έως 5 έτη 3 Άνω των 5 ετών Μη κάτοικοι Έως 1 έτος Άνω του 1 έτους ,3-7,4-5,6-6,2-1,2-0,3-0,9-13,2-3,5-4,6-5,1-0,8-0,1-0,7-2,8-0,5-0,7-1,7-0,1 0,0-0,1-3,0-0,4-1,4-1,2-1,2 0,0-1,2-0,5-0,1-0,1-0,3 0,0 0,0 0,0-0,5-0,1-0,2-0,2 0,0 0,0 0,0-0,8-0,1-0,5-0,3-0,1 0,0-0,1-0,8 0,0-0,5-0,2-0,9-0,9 0,0 3. Αναπροσαρµογή της αξίας των τίτλων που κατέχουν τα ΝΧΙ 2007 Ιούλ. Αύγ. Σεπτ. Οκτ. (πρ.) Σε ευρώ Τίτλοι πλην µετοχών ΝΧΙ Γενική κυβέρνηση Λοιποί κάτοικοι της ζώνης του ευρώ Σε άλλα νοµίσµατα Σε ευρώ Σε άλλα νοµίσµατα Σε ευρώ Σε άλλα νοµίσµατα Μη κάτοικοι της ζώνης του ευρώ Μετοχές και λοιπές συµµετοχές ,5 3,4 0,5 6,7 0,7 1,3 0,2 8,6 25,7 5,0 14,4 6,3-8,6 1,2-0,4-7,9-0,2-0,4-0,3-0,7 31,5 7,1 16,3 8,0-4,2-1,5-0,2 0,2 0,0-0,5-0,1-2,1 7,4 0,7 6,7 0,0-4,0-0,7 0,0-3,8-0,1 0,0-0,1 0,6 12,7 1,7 6,8 4,2-1,2 0,4 0,1 0,4 0,0-0,3-0,1-1,7-3,3-0,6-2,0-0,6-0,4 0,0 0,1 0,3 0,0-0,3 0,0-0,4-2,9-0,1-1,6-1,2-0,9 0,3-0,1-0,2-0,1-0,1 0,0-0,6 0,6-1,0 0,5 1,1-8,0-1,8 0,0-2,0 0,0-3,4-0,1-0,8-5,0-7,8 0,5 2,3 ΝΧΙ Λοιποί τοµείς εκτός των ΝΧΙ Μη κάτοικοι της ζώνης του ευρώ Πηγή:. 1) Τοµέας των ΝΧΙ πλην του Ευρωσυστήµατος. Η ανάλυση κατά τοµέα βασίζεται στο ΕΣΛ 95. 2) Τα στοιχεία αναφέρονται στην εκάστοτε σύνθεση της ζώνης του ευρώ. Περισσότερες πληροφορίες βλ. στις Γενικές Παρατηρήσεις. 3) Συµπεριλαµβάνονται τα µη κερδοσκοπικά ιδρύµατα από τα οποία εξυπηρετούνται τα νοικοκυριά. εκέµβριος 2007 Σ 21

130 2. 8 Α ν ά λ υ σ η κ α τ ά ν ό µ ι σ µ α ε π ι λ ε γ µ έ ν ω ν κ ο ν δ υ λ ί ω ν τ η ς λ ο γ ι σ τ ι κ ή ς κ α τ ά σ τ α σ η ς τ ω ν Ν Χ Ι 1 ), 2 ) (ποσοστά % επί του συνόλου, υπόλοιπα σε δισεκ. ευρώ, τέλος περιόδου) 1. Καταθέσεις Υπόλοιπα, σύνολο νοµισµάτων Ευρώ 4) ΝΧΙ 3) δολάριο ΗΠΑ Λοιπά νοµίσµατα γιεν Ιαπωνίας φράγκο Ελβετίας λίρα Αγγλίας Υπόλοιπα, σύνολο νοµισµάτων Λοιποί τοµείς εκτός των ΝΧΙ Λοιπά νοµίσµατα Καταθέσεις κατοίκων της ζώνης του ευρώ 4.851,2 90,9 9,1 5,6 0,4 1,5 1, ,0 96,8 3,2 1,9 0,3 0,1 0, ,4 90,7 9,3 5,6 0,4 1,5 1, ,8 96,4 3,6 2,2 0,3 0,1 0, ,9 90,5 9,5 5,6 0,5 1,4 1, ,9 96,3 3,7 2,3 0,3 0,1 0, ,9 90,5 9,5 5,8 0,4 1,3 1, ,1 96,3 3,7 2,3 0,3 0,1 0,6 γ τρ (πρ.) 5.693,4 91,2 8,8 5,4 0,4 1,3 0, ,0 96,1 3,9 2,4 0,3 0,1 0,6 Καταθέσεις µη κατοίκων Ευρώ 4) δολάριο ΗΠΑ γιεν Ιαπωνίας φράγκο Ελβετίας λίρα Αγγλίας γ τρ (πρ.) 2.250,5 46,2 53,8 35,4 2,7 2,8 10,0 800,0 51,8 48,2 32,1 1,7 2,2 9, ,1 45,3 54,7 35,1 2,3 2,7 11,5 871,9 50,7 49,3 32,0 1,3 2,0 10, ,3 46,4 53,6 34,3 2,5 2,5 11,2 885,6 51,1 48,9 31,8 1,6 2,2 9, ,7 45,0 55,0 34,8 2,6 2,4 11,8 922,8 51,2 48,8 32,3 1,3 1,8 9, ,7 46,0 54,0 34,1 2,7 2,4 11,5 927,2 49,8 50,2 33,4 1,1 1,9 9,7 2. Χρεόγραφα εκδοθέντα από ΝΧΙ της ζώνης του ευρώ γ τρ (πρ.) Υπόλοιπα, σύνολο νοµισµάτων Ευρώ 4) δολάριο ΗΠΑ Λοιπά νοµίσµατα γιεν Ιαπωνίας φράγκο Ελβετίας λίρα Αγγλίας ,7 81,2 18,8 9,6 1,8 1,9 3, ,5 80,5 19,5 10,0 1,6 1,9 3, ,7 80,7 19,3 9,8 1,7 1,9 3, ,0 80,2 19,8 10,1 1,6 1,8 3, ,7 80,8 19,2 9,7 1,6 1,8 3,6 Πηγή:. 1) Τοµέας των ΝΧΙ πλην του Ευρωσυστήµατος. Η ανάλυση κατά τοµέα βασίζεται στο ΕΣΛ 95. 2) Τά στοιχεία αναφέρονται στην εκάστοτε σύνθεση της ζώνης του ευρώ. Για περισσότερες πληροφορίες βλ. τις Γενικές Παρατηρήσεις. 3) Για τους µη κατοίκους, ο όρος ΝΧΙ αφορά ιδρύµατα που είναι παρόµοια µε τα ΝΧΙ της ζώνης του ευρώ. 4) Συµπεριλαµβάνονται κονδύλια που εκφράζονται στις εθνικές υποδιαιρέσεις του ευρώ. Σ 22 εκέµβριος 2007

131 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤOΙΧΕIΑ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤOΥ ΕΥΡΩ Νόµισµα, τράπεζες και αµοιβαία κεφάλαια επενδυτικού χαρακτήρα 2. 8 Α ν ά λ υ σ η κ α τ ά ν ό µ ι σ µ α ε π ι λ ε γ µ έ ν ω ν κ ο ν δ υ λ ί ω ν τ η ς λ ο γ ι σ τ ι κ ή ς κ α τ ά σ τ α σ η ς τ ω ν Ν Χ Ι 1 ), 2 ) (ποσοστά % επί του συνόλου, υπόλοιπα σε δισεκ. ευρώ, τέλος περιόδου) 3. Δάνεια Υπόλοιπα, σύνολο νοµισµάτων Ευρώ 4) ΝΧΙ 3) δολάριο ΗΠΑ Λοιπά νοµίσµατα γιεν Ιαπωνίας φράγκο Ελβετίας λίρα Αγγλίας Υπόλοιπα, σύνολο νοµισµάτων Λοιποί τοµείς εκτός των ΝΧΙ Λοιπά νοµίσµατα Προς κατοίκους της ζώνης του ευρώ 4.569, ,0 96,3 3,7 1,6 0,2 1,3 0, , ,8 96,4 3,6 1,6 0,2 1,1 0, , ,4 96,4 3,6 1,7 0,2 1,1 0, , ,8 96,2 3,8 1,8 0,2 1,0 0,6 γ τρ (πρ.) 5.422, ,7 96,1 3,9 1,9 0,2 1,0 0,5 Προς µη κατοίκους Ευρώ 4) δολάριο ΗΠΑ γιεν Ιαπωνίας φράγκο Ελβετίας λίρα Αγγλίας γ τρ (πρ.) 1.722,1 48,5 51,5 30,5 4,3 2,0 10,1 763,1 38,2 61,8 43,7 1,8 4,1 8, ,0 50,7 49,3 28,9 2,0 2,3 11,0 863,4 39,3 60,7 43,2 1,1 4,0 8, ,1 51,7 48,3 27,7 2,2 2,5 10,8 904,6 41,3 58,7 41,8 1,0 4,1 8, ,3 50,3 49,7 28,7 1,9 2,4 11,7 952,0 39,4 60,6 43,1 1,0 3,8 8, ,1 48,9 51,1 28,6 2,0 2,5 12,6 947,3 38,8 61,2 43,6 1,1 3,8 8,3 4. Τίτλοι πλην µετοχών Υπόλοιπα, σύνολο νοµισµάτων Ευρώ 4) Εκδοθέντες από ΝΧΙ 3) δολάριο ΗΠΑ Λοιπά νοµίσµατα γιεν Ιαπωνίας φράγκο Ελβετίας λίρα Αγγλίας Υπόλοιπα, σύνολο νοµισµάτων Εκδοθέντες από τους λοιπούς τοµείς εκτός των ΝΧΙ Λοιπά νοµίσµατα Εκδοθέντες από κατοίκους της ζώνης του ευρώ 1.517,7 95,6 4,4 2,0 0,3 0,4 1, ,9 97,8 2,2 1,1 0,3 0,1 0, ,8 95,6 4,4 2,3 0,2 0,3 1, ,3 97,6 2,4 1,3 0,3 0,1 0, ,0 95,5 4,5 2,3 0,3 0,3 1, ,0 97,5 2,5 1,3 0,3 0,1 0, ,1 95,4 4,6 2,2 0,3 0,3 1, ,9 97,6 2,4 1,3 0,3 0,1 0,7 γ τρ (πρ.) 1.728,9 95,3 4,7 2,3 0,3 0,2 1, ,6 97,5 2,5 1,4 0,3 0,1 0,7 Εκδοθέντες από µη κατοίκους Ευρώ 4) δολάριο ΗΠΑ γιεν Ιαπωνίας φράγκο Ελβετίας λίρα Αγγλίας γ τρ (πρ.) 397,5 51,0 49,0 28,5 0,8 0,5 15,7 522,8 38,3 61,7 35,0 7,8 0,8 12,6 514,4 52,2 47,8 28,8 0,7 0,4 14,5 594,2 38,9 61,1 36,5 4,9 0,8 14,2 545,3 52,7 47,3 28,5 0,6 0,5 14,4 636,3 38,2 61,8 36,9 4,4 0,6 14,8 584,1 51,9 48,1 28,5 0,7 0,5 14,6 667,6 37,4 62,6 36,9 4,3 0,7 15,7 576,2 53,8 46,2 26,8 0,7 0,4 15,0 650,0 35,4 64,6 38,8 4,3 0,7 15,0 Πηγή:. 1) Τοµέας των ΝΧΙ πλην του Ευρωσυστήµατος. Η ανάλυση κατά τοµέα βασίζεται στο ΕΣΛ 95. 2) Τά στοιχεία αναφέρονται στην εκάστοτε σύνθεση της ζώνης του ευρώ. Για περισσότερες πληροφορίες βλ. τις Γενικές Παρατηρήσεις. 3) Για τους µη κατοίκους, ο όρος ΝΧΙ αφορά ιδρύµατα που είναι παρόµοια µε τα ΝΧΙ της ζώνης του ευρώ. 4) Συµπεριλαµβάνονται κονδύλια που εκφράζονται στις εθνικές υποδιαιρέσεις του ευρώ. εκέµβριος 2007 Σ 23

132 2. 9 Σ υ γ κ ε ν τ ρ ω τ ι κ ή λ ο γ ι σ τ ι κ ή κ α τ ά σ τ α σ η τ ω ν α µ ο ι β α ί ω ν κ ε φ α λ α ί ω ν ε π ε ν δ υ τ ι κ ο ύ χ α ρ α κ τ ή ρ α τ η ς ζ ώ ν η ς τ ο υ ε υ ρ ώ 1 ) (δισεκ. ευρώ, υπόλοιπα τέλους περιόδου) 1. Ενεργητικό α τρ. γ τρ. δ τρ. (πρ.) Καταθέσεις Τίτλοι πλην µετοχών Έως 1 έτος Άνω του 1 έτους Μετοχές και λοιπές συµµετοχές Μερίδια αµοιβαίων κεφαλαίων επενδυτικού χαρακτήρα Πάγια στοιχεία Λοιπά στοιχεία ενεργητικού ,6 316, ,5 139, , ,2 569,3 177,3 333, ,9 316, ,6 145, , ,9 601,0 180,3 353, ,0 317, ,0 178, , ,4 631,3 181,5 369, ,3 320, ,8 170, , ,0 670,6 187,9 344, ,9 332, ,5 181, , ,7 718,7 188,9 372, ,9 349, ,3 192, , ,4 784,5 194,7 415,3 2. Παθητικό α τρ. γ τρ. δ τρ. (πρ.) Καταθέσεις και δάνεια Μερίδια αµοιβαίων κεφαλαίων επενδυτικού χαρακτήρα Λοιπά στοιχεία παθητικού ,6 73, ,3 254, ,9 76, ,5 272, ,0 75, ,5 283, ,3 77, ,0 256, ,9 82, ,4 281, ,9 90, ,6 315,5 3. ενεργητικού/παθητικού των αµοιβαίων κεφαλαίων κατά επενδυτική πολιτική και κατηγορία επενδυτή α τρ. γ τρ. δ τρ. (πρ.) Μετοχικά Οµολογιακά Κατά επενδυτική πολιτική Μικτά Ακίνητης περιουσίας Κατά κατηγορία επενδυτή , , , ,4 214,0 621, , , , , , ,0 217,4 650, , , , , , ,5 221,2 688, , , , , , ,0 231,8 606, , , , , , ,3 238,4 617, , , , , , ,4 244,1 702, , ,6 Λοιπά Ευρύ επενδυτικό κοινό Ειδικές κατηγορίες επενδυτών 14 Σ ύ ν ο λ ο ε ν ε ρ γ η τ ι κ ο ύ τ ω ν α µ ο ι β α ί ω ν κ ε φ α λ α ί ω ν ε π ε ν δ υ τ ι κ ο ύ χ α ρ α κ τ ή ρ α (δισεκ. ευρώ) Πηγή:. 1) Δεν περιλαµβάνονται τα αµοιβαία κεφάλαια διαθεσίµων. Περισσότερες λεπτοµέρειες βλ. στις Γενικές Παρατηρήσεις. Σ 24 εκέµβριος 2007

133 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤOΙΧΕIΑ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤOΥ ΕΥΡΩ Νόµισµα, τράπεζες και αµοιβαία κεφάλαια επενδυτικού χαρακτήρα Σ τ ο ι χ ε ί α ε ν ε ρ γ η τ ι κ ο ύ τ ω ν α µ ο ι β α ί ω ν κ ε φ α λ α ί ω ν ε π ε ν δ υ τ ι κ ο ύ χ α ρ α κ τ ή ρ α τ η ς ζ ώ ν η ς τ ο υ ε υ ρ ώ : α ν ά λ υ σ η κ α τ ά ε π ε ν δ υ τ ι κ ή π ο λ ι τ ι κ ή κ α ι κ α τ ά κ α τ η γ ο ρ ί α ε π ε ν δ υ τ ή (δισεκ. ευρώ, υπόλοιπα τέλους περιόδου) 1. Κατά επενδυτική πολιτική Καταθέσεις Τίτλοι πλην µετοχών Έως 1 έτος Μετοχικά α τρ. γ τρ. δ τρ. (πρ.) 1.531, , , , , ,9 55,1 52,3 53,8 56,1 59,3 60,9 51,5 51,4 76,1 66,0 65,7 67,9 6,3 6,5 33,2 22,7 25,7 27,4 45,2 44,9 42,9 43,3 40,0 40, , , , , , ,4 71,1 69,3 66,8 74,3 78,4 83, ,6 48,6 52,3 54,8 58,6 64,9 Οµολογιακά α τρ. γ τρ. δ τρ. (πρ.) 1.592, , , , , ,8 108,9 106,5 105,5 108,3 112,3 115, , , , , , ,9 82,6 87,3 86,8 91,1 95,1 99, , , , , , ,3 41,1 38,5 41,6 45,4 44,5 62,9 49,3 47,5 48,2 49,8 52,5 55, ,9 112,1 110,3 110,0 109,0 113,2 Μικτά α τρ. γ τρ. δ τρ. (πρ.) 1.239, , , , , ,4 67,9 72,0 68,5 71,0 73,8 83,6 465,4 484,1 510,6 519,4 530,5 528,9 38,6 40,3 45,2 43,4 45,5 50,2 426,7 443,8 465,4 476,0 485,0 478,8 349,6 318,7 332,3 364,2 380,8 400,2 238,5 253,6 272,3 292,8 322,3 346,1 0,1 0,2 0,3 0,4 0,3 0,9 117,9 128,5 137,4 128,2 151,5 179,6 Ακίνητης περιουσίας Άνω του 1 έτους Μετοχές και λοιπές συµµετοχές Μερίδια αµοιβαίων κεφαλαίων επενδυτικού χαρακτήρα Πάγια στοιχεία Λοιπά στοιχεία ενεργητικού α τρ. γ τρ. δ τρ. (πρ.) 214,0 15,1 6,1 1,7 4,4 1,8 4,4 176,5 10,1 217,4 15,5 5,6 1,5 4,1 1,6 5,4 179,4 9,9 221,2 16,4 6,0 1,6 4,4 1,9 6,2 180,3 10,4 231,8 17,6 6,1 1,7 4,4 2,2 7,0 187,0 11,9 238,4 18,9 6,7 1,9 4,8 2,3 9,6 188,4 12,6 244,1 18,9 6,6 1,9 4,7 2,1 10,1 193,1 13,2 2. Κατά κατηγορία επενδυτή Καταθέσεις Τίτλοι πλην µετοχών Μετοχές και λοιπές συµµετοχές Μερίδια αµοιβαίων κεφαλαίων επενδυτικού χαρακτήρα Πάγια στοιχεία Λοιπά στοιχεία ενεργητικού Ευρύ επενδυτικό κοινό α τρ. γ τρ. δ τρ. (πρ.) 3.999, , , , , ,3 263,4 257,1 260,6 265,4 274,3 284, , , , , , , , , , , , ,2 427,5 452,2 470,9 498,2 529,0 576,9 150,2 151,2 151,2 155,2 155,6 160,1 272,2 281,5 297,3 280,6 299,5 322,7 Ειδικές κατηγορίες επενδυτών α τρ. γ τρ. δ τρ. (πρ.) 1.200,5 52,7 571,0 346,9 141,7 27,1 61, ,7 59,9 587,2 328,1 148,8 29,1 71, ,5 56,9 610,9 343,1 160,5 30,2 71, ,2 55,2 603,4 371,8 172,4 32,7 63, ,6 58,0 610,8 375,4 189,7 33,3 73, ,6 65,3 612,3 399,2 207,6 34,7 92,6 Πηγή:. εκέµβριος 2007 Σ 25

134 Λ Ο Γ Α Ρ Ι Α Σ Μ Ο Ι Τ Η Σ Ζ Ω Ν Η Σ Τ Ο Υ Ε Υ Ρ Ω Ε ν ο π ο ι η µ έ ν ο ι ο ι κ ο ν ο µ ι κ ο ί κ α ι χ ρ η µ α τ ο π ι σ τ ω τ ι κ ο ί λ ο γ α ρ ι α σ µ ο ί κ α τ ά θ ε σ µ ι κ ό τ ο µ έ α (δισεκ. ευρώ) Χρήσεις Λογαριασµός εξωτερικών συναλλαγών Εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών Εµπορικό ισοζύγιο 1) Λογαριασµός δηµιουργίας εισοδήµατος Ακαθάριστη προστιθέµενη αξία (βασικές τιµές) Φόροι µείον επιδοτήσεις προϊόντων Ακαθάριστο εγχώριο προϊόν (τιµές αγοράς) Μισθολογική δαπάνη Λοιποί φόροι µείον επιδοτήσεις παραγωγής Ανάλωση πάγιου κεφαλαίου Καθαρό λειτουργικό πλεόνασµα και µικτό εισόδηµα 1) Λογαριασµός κατανοµής πρωτογενούς εισοδήµατος Καθαρό λειτουργικό πλεόνασµα και µικτό εισόδηµα Μισθολογική δαπάνη Φόροι µείον επιδοτήσεις παραγωγής Εισόδηµα από περιουσία Τόκοι Λοιπό εισόδηµα από περιουσία Καθαρό εθνικό εισόδηµα 1) Λογαριασµός δευτερογενούς διανοµής εισοδήµατος Καθαρό εθνικό εισόδηµα Τρέχοντες φόροι εισοδήµατος, περιουσίας κ.λπ. Κοινωνικές εισφορές Κοινωνικές παροχές εκτός από κοινωνικές µεταβιβάσεις σε είδος Λοιπές τρέχουσες µεταβιβάσεις Καθαρά ασφάλιστρα κλάδου ζηµιών Ασφαλιστικές απαιτήσεις κλάδου ζηµιών Λοιπά Καθαρό διαθέσιµο εισόδηµα 1) Λογαριασµός χρήσης εισοδήµατος Καθαρό διαθέσιµο εισόδηµα Τελική καταναλωτική δαπάνη Ατοµική καταναλωτική δαπάνη Συλλογική καταναλωτική δαπάνη Αναπροσαρµογή λόγω µεταβολής της καθαρής συµµετοχής των νοικοκυριών στα αποθεµατικά ταµείων συντάξεων Καθαρή αποταµίευση/λογαριασµός τρεχουσών εξωτερικών συναλλαγών 1) Λογαριασµός κεφαλαίου Καθαρή αποταµίευση/λογαριασµός τρεχουσών εξωτερικών συναλλαγών Ακαθάριστες επενδύσεις κεφαλαίου Ακαθάριστες επενδύσεις πάγιου κεφαλαίου Μεταβολές αποθεµάτων και κτήση µείον διάθεση τιµαλφών Ανάλωση πάγιου κεφαλαίου Κτήση µείον διάθεση µη παραγόµενων µη χρηµατοοικονοµικών στοιχείων ενεργητικού Κεφαλαιακές µεταβιβάσεις Φόροι κεφαλαίου Λοιπές κεφαλαιακές µεταβιβάσεις Καθαρή παροχή (+)/λήψη (-) δανείων (από το λογαριασµό κεφαλαίου) 1) Στατιστικές διαφορές β τρ Ζώνη του ευρώ Νοικοκυριά Μη χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις Χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις Γενική κυβέρνηση 1.052,2 107,5 671,9 52,7 220,1 39,6 6,1 26,4 3,8 3,3 316,7 86,3 178,2 11,1 41,1 561,4 285,8 249,5 26,2 0,0 487,7-31,9 903,2 46,4 364,2 423,2 69,3 133,2 456,0 44,3 76,0 266,5 69,3 79,6 447,2 2,2 288,2 156,8 0,0 53, , ,8 29,8 38,1 234,8 285,7 210,4 57,9 17,0 0,4 4,8 393,8 393,8 0,8 393,0 1,4 17,4 25,7 348,4 0,6 176,9 69,6 23,4 46,9 37,0 7,2 44,7 32,9 10,3 0,9 0,7 1,1 44,6 44,6 0,7 87,6 36,8 13,1 1,4 36,3 5, , ,3-39,4 34,8 489, , ,5 441, , ,5 269,4 172,1 172,1 17,9 0,1 3,6 14,2 0,0 0,1 187,0 161,7-43,0 20,7 47,7-8,0 495,7 165,1 268,2 10,3 52,1 496,5 165,3 269,1 10,1 52,0-0,8-0,2-0,9 0,2 0,1 Υπόλοιπος κόσµος 0,5-0,1 0,7 0,2-0,3-0,5 35,0 8,9 2,1 1,9 22,1 4,4 5,9 5,7 0,2 0,0 0,0 29,1 3,2 1,8 1,9 22,1 4,4 9,6 83,0-120,2 20,1 26,7-9,6 0,0-5,0 5,0 0,0 0,0 0,0 4,1 Πηγές: και Eurostat. 1) Σχετικά µε τον υπολογισµό των εξισωτικών µεγεθών, βλ. τις Τεχνικές Σηµειώσεις. Σ 26 εκέµβριος 2007

135 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤOΙΧΕIΑ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤOΥ ΕΥΡΩ Λογαριασµοί της ζώνης του ευρώ 3. 1 Ε ν ο π ο ι η µ έ ν ο ι ο ι κ ο ν ο µ ι κ ο ί κ α ι χ ρ η µ α τ ο π ι σ τ ω τ ι κ ο ί λ ο γ α ρ ι α σ µ ο ί κ α τ ά θ ε σ µ ι κ ό τ ο µ έ α ( σ υ ν έ χ ε ι α ) (δισεκ. ευρώ) Πόροι Λογαριασµός εξωτερικών συναλλαγών Εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών Εµπορικό ισοζύγιο Λογαριασµός δηµιουργίας εισοδήµατος Ακαθάριστη προστιθέµενη αξία (βασικές τιµές) Φόροι µείον επιδοτήσεις προϊόντων Ακαθάριστο εγχώριο προϊόν (τιµές αγοράς) 2) Μισθολογική δαπάνη Λοιποί φόροι µείον επιδοτήσεις παραγωγής Ανάλωση πάγιου κεφαλαίου Καθαρό λειτουργικό πλεόνασµα και µικτό εισόδηµα Λογαριασµός κατανοµής πρωτογενούς εισοδήµατος Καθαρό λειτουργικό πλεόνασµα και µικτό εισόδηµα Μισθολογική δαπάνη Φόροι µείον επιδοτήσεις παραγωγής Εισόδηµα από περιουσία Τόκοι Λοιπό εισόδηµα από περιουσία Καθαρό εθνικό εισόδηµα Λογαριασµός δευτερογενούς διανοµής εισοδήµατος Καθαρό εθνικό εισόδηµα Τρέχοντες φόροι εισοδήµατος, περιουσίας κ.λπ. Κοινωνικές εισφορές Κοινωνικές παροχές εκτός από κοινωνικές µεταβιβάσεις σε είδος Λοιπές τρέχουσες µεταβιβάσεις Καθαρά ασφάλιστρα κλάδου ζηµιών Ασφαλιστικές απαιτήσεις κλάδου ζηµιών Λοιπά Καθαρό διαθέσιµο εισόδηµα Λογαριασµός χρήσης εισοδήµατος Καθαρό διαθέσιµο εισόδηµα Τελική καταναλωτική δαπάνη Ατοµική καταναλωτική δαπάνη Συλλογική καταναλωτική δαπάνη Αναπροσαρµογή λόγω µεταβολής της καθαρής συµµετοχής των νοικοκυριών στα αποθεµατικά ταµείων συντάξεων Καθαρή αποταµίευση/λογαριασµός τρεχουσών εξωτερικών συναλλαγών Λογαριασµός κεφαλαίου Καθαρή αποταµίευση/λογαριασµός τρεχουσών εξωτερικών συναλλαγών Ακαθάριστες επενδύσεις κεφαλαίου Ακαθάριστες επενδύσεις πάγιου κεφαλαίου Μεταβολές αποθεµάτων και κτήση µείον διάθεση τιµαλφών Ανάλωση πάγιου κεφαλαίου Κτήση µείον διάθεση µη παραγόµενων µη χρηµατοοικονοµικών στοιχείων ενεργητικού Κεφαλαιακές µεταβιβάσεις Φόροι κεφαλαίου Λοιπές κεφαλαιακές µεταβιβάσεις Καθαρή παροχή (+)/λήψη (-) δανείων (από το λογαριασµό κεφαλαίου) Στατιστικές διαφορές β τρ Ζώνη του ευρώ Νοικοκυριά Μη χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις Χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις Γενική κυβέρνηση 1.969,9 485, ,0 93,8 264,5 237, ,6 455,8 561,4 285,8 249,5 26,2 0, , ,7 2,6 278,5 278,5-1,2 893,2 287,8 144,6 435,1 25,7 143,2 450,6 69,0 41,2 332,6 7,7 85,0 442,7 218,8 103,4 102,5 18,0 58, , ,8 29,8 38,1 234,8 289,8 289,8 0,6 393,6 1,1 17,9 40,6 334,0 1,0 391,0 391,0 2,5 158,3 84,6 11,7 45,8 16,3 25,9 44,6 44,6 1,2 44,2 34,3 8,8 0,9 0,3 1,1 69,5 50,3 2,9 0,3 16,0 23, , ,3-39,4 34,8 489,2 18,0 18,0 0,0 187,0 161,7-43,0 20,7 47,7-8,0 316,7 86,3 178,2 11,1 41,1 Υπόλοιπος κόσµος 37,1 9,0 15,5 0,8 11,9 2,3 5,9 5,9 0,0 31,2 9,0 15,5 0,8 6,0 2,3 Πηγές: και Eurostat. 2) Το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν ισούται µε την ακαθάριστη προστιθέµενη αξία όλων των εγχώριων τοµέων συν τους καθαρούς φόρους (φόροι µείον επιδοτήσεις) επί των προϊόντων. εκέµβριος 2007 Σ 27

136 3. 1 Ε ν ο π ο ι η µ έ ν ο ι ο ι κ ο ν ο µ ι κ ο ί κ α ι χ ρ η µ α τ ο π ι σ τ ω τ ι κ ο ί λ ο γ α ρ ι α σ µ ο ί κ α τ ά θ ε σ µ ι κ ό τ ο µ έ α ( σ υ ν έ χ ε ι α ) (δισεκ. ευρώ) Ενεργητικό Ζώνη του ευρώ Νοικοκυριά Μη χρη- ΝΧΙ Λοιπά χρηµατοπιστωτικά ιδρύµατα Ισολογισµός έναρξης, χρηµατοοικονοµικά στοιχεία ενεργητικού χρηµατοοικονοµικών στοιχείων ενεργητικού Νοµισµατικός χρυσός και ειδικά τραβηκτικά δικαιώµατα Νόµισµα και καταθέσεις Βραχυπρόθεσµα χρεόγραφα Μακροπρόθεσµα χρεόγραφα Δάνεια εκ των οποίων µακροπρόθεσµα Μετοχές και λοιπές συµµετοχές Εισηγµένες µετοχές Μη εισηγµένες µετοχές και λοιπές συµµετοχές Μερίδια αµοιβαίων κεφαλαίων Τεχνικά αποθεµατικά ασφαλιστικών εταιριών Λοιποί εισπρακτέοι λογαριασµοί και χρηµατοπιστωτικά παράγωγα Καθαρή χρηµατοοικονοµική αξία Χρηµατοοικονοµικές συναλλαγές, συναλλαγές επί χρηµατοοικονοµικών στοιχείων ενεργητικού Συνολικές συναλλαγές επί χρηµατοοικονοµικών στοιχείων ενεργητικού Νοµισµατικός χρυσός και ειδικά τραβηκτικά δικαιώµατα Νόµισµα και καταθέσεις Βραχυπρόθεσµα χρεόγραφα Μακροπρόθεσµα χρεόγραφα Δάνεια εκ των οποίων µακροπρόθεσµα Μετοχές και λοιπές συµµετοχές Εισηγµένες µετοχές Μη εισηγµένες µετοχές και λοιπές συµµετοχές Μερίδια αµοιβαίων κεφαλαίων Τεχνικά αποθεµατικά ασφαλιστικών εταιριών Λοιποί εισπρακτέοι λογαριασµοί και χρηµατοπιστωτικά παράγωγα Μεταβολές καθαρής χρηµατοοικονοµικής αξίας λόγω συναλλαγών Λοιπές µεταβολές, χρηµατοοικονοµικά στοιχεία ενεργητικού Συνολικές λοιπές µεταβολές χρηµατοοικονοµικών στοιχείων ενεργητικού Νοµισµατικός χρυσός και ειδικά τραβηκτικά δικαιώµατα Νόµισµα και καταθέσεις Βραχυπρόθεσµα χρεόγραφα Μακροπρόθεσµα χρεόγραφα Δάνεια εκ των οποίων µακροπρόθεσµα Μετοχές και λοιπές συµµετοχές Εισηγµένες µετοχές Μη εισηγµένες µετοχές και λοιπές συµµετοχές Μερίδια αµοιβαίων κεφαλαίων Τεχνικά αποθεµατικά ασφαλιστικών εταιριών Λοιποί εισπρακτέοι λογαριασµοί και χρηµατοπιστωτικά παράγωγα Λοιπές µεταβολές καθαρής χρηµατοοικονοµικής αξίας Ισολογισµός λήξης, χρηµατοοικονοµικά στοιχεία ενεργητικού χρηµατοοικονοµικών στοιχείων ενεργητικού Νοµισµατικός χρυσός και ειδικά τραβηκτικά δικαιώµατα Νόµισµα και καταθέσεις Βραχυπρόθεσµα χρεόγραφα Μακροπρόθεσµα χρεόγραφα Δάνεια εκ των οποίων µακροπρόθεσµα Μετοχές και λοιπές συµµετοχές Εισηγµένες µετοχές Μη εισηγµένες µετοχές και λοιπές συµµετοχές Μερίδια αµοιβαίων κεφαλαίων Τεχνικά αποθεµατικά ασφαλιστικών εταιριών Λοιποί εισπρακτέοι λογαριασµοί και χρηµατοπιστωτικά παράγωγα Καθαρή χρηµατοοικονοµική αξία Πηγή:. β τρ µατοπιστωτικές επιχειρήσεις Ασφαλιστικές εταιρίες και ταµεία συντάξεων Γενική κυβέρνηση Υπόλοιπος κόσµος , , , , , , ,2 185, , , , ,9 751,6 529, ,2 45,6 123,4 102,3 257,2 227,6 25,4 774, ,4 158, , , ,2 206, ,2 21, , , ,2 350,5 355, ,4 18,0 964, ,3 999,5 296,8 316,2, 5.129, , , , , , , , ,3 688, ,8 852,9 393,3, 2.213, ,4 831, ,9 460,8 549,6, 1.663,9 418,5 275,8 666, ,8 141,0, 5.003,1 133,2 1,9 0,0 145,9 3,1 192,1 294, , ,8 283,1 292,1 539,1 528,4 156,8 196,2 722,7 294,1 74,4 115,5 477,5-0,6 0,6 103,6 38,3 90,1 81,6 5,5 91,1 188,3-1,5 5,0 10,0 31,8 10,3 7,1 36,5-0,9 14,8 144,9 33,0 44,7 4,5 109,2 0,5 46,6 338,0 35,4 4,0 3,1 24,1 0,5 11,3 213,0 34,3-1,1 0,0, 17,0 84,7 33,0 119,3 8,2 3,2 108,8 2,4 38,2 0,0 50,0-0,7 0,1, 9,7 57,2 27,1 23,6 6,5-0,5, 4,9-10,7 5,9 45,7 2,4 3,5, 58,0 0,9 0,0 0,0 3,6 0,0 3,3-19,9 5,8 107,2-6,9-1,9 6,5 6,9-29,8 199,1 22,8-0,8 13,4 49,5 107,9-7,0-5,3-3,2-11,9-2,1 2,9 0,2-24,1-0,6 4,5 1,9 1,7 0,7 0,1-2,5-55,2-5,2-8,8-54,4-26,7-3,2-42,7 0,0 6,7-23,5-9,7 0,3-1,3 12,6 0,0 7,8-10,4-10,0 0,2-1,3, 35,6 178,3 55,6 85,5 41,9 53,6 153,1 40,8 36,4 50,6 77,7 5,6 46,6, -28,0 139,2 2,6 3,8 10,4 3,8, 22,8 2,7 2,4 4,0 25,9 3,2, -2,3 0,0 0,0 0,0-5,0 0,0-4,7-2,0 18,1 16,5-21,8-0,7 0,0 16, , , , , , , ,0 177, , , , ,4 760,0 620, ,4 43,5 133,0 114,2 290,7 238,7 32,6 808, ,2 167, , , ,2 207, ,7 21, , , ,9 354,9 357, ,1 18,5 984, , ,8 295,8 314,9, 5.182, , , , , , , , ,9 739, ,5 857,9 440,0, 2.194, ,9 861, ,2 477,6 552,9, 1.691,7 410,5 284,1 716, ,1 147,8, 5.058,7 134,0 1,9 0,0 144,5 3,1 190,6 273, , ,4 254,3 289,5 545,7 551,6 Σ 28 εκέµβριος 2007

137 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤOΙΧΕIΑ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤOΥ ΕΥΡΩ Λογαριασµοί της ζώνης του ευρώ 3. 1 Ε ν ο π ο ι η µ έ ν ο ι ο ι κ ο ν ο µ ι κ ο ί κ α ι χ ρ η µ α τ ο π ι σ τ ω τ ι κ ο ί λ ο γ α ρ ι α σ µ ο ί κ α τ ά θ ε σ µ ι κ ό τ ο µ έ α ( σ υ ν έ χ ε ι α ) (δισεκ. ευρώ) Παθητικό Ζώνη του ευρώ Νοικοκυριά Μη χρη- ΝΧΙ Λοιπά χρηµατοπιστωτικά ιδρύµατα Ισολογισµός έναρξης, παθητικό παθητικού Νοµισµατικός χρυσός και ειδικά τραβηκτικά δικαιώµατα Νόµισµα και καταθέσεις Βραχυπρόθεσµα χρεόγραφα Μακροπρόθεσµα χρεόγραφα Δάνεια εκ των οποίων µακροπρόθεσµα Μετοχές και λοιπές συµµετοχές Εισηγµένες µετοχές Μη εισηγµένες µετοχές και λοιπές συµµετοχές Μερίδια αµοιβαίων κεφαλαίων Τεχνικά αποθεµατικά ασφαλιστικών εταιριών Λοιποί πληρωτέοι λογαριασµοί και χρηµατοπιστωτικά παράγωγα Καθαρή χρηµατοοικονοµική αξία 1) Χρηµατοοικονοµικές συναλλαγές, συναλλαγές επί στοιχείων παθητικού Συνολικές συναλλαγές επί στοιχείων παθητικού Νοµισµατικός χρυσός και ειδικά τραβηκτικά δικαιώµατα Νόµισµα και καταθέσεις Βραχυπρόθεσµα χρεόγραφα Μακροπρόθεσµα χρεόγραφα Δάνεια εκ των οποίων µακροπρόθεσµα Μετοχές και λοιπές συµµετοχές Εισηγµένες µετοχές Μη εισηγµένες µετοχές και λοιπές συµµετοχές Μερίδια αµοιβαίων κεφαλαίων Τεχνικά αποθεµατικά ασφαλιστικών εταιριών Λοιποί πληρωτέοι λογαριασµοί και χρηµατοπιστωτικά παράγωγα Μεταβολές καθαρής χρηµατοοικονοµικής αξίας λόγω συναλλαγών 1) Λοιπές µεταβολές, παθητικό Συνολικές λοιπές µεταβολές παθητικού Νοµισµατικός χρυσός και ειδικά τραβηκτικά δικαιώµατα Νόµισµα και καταθέσεις Βραχυπρόθεσµα χρεόγραφα Μακροπρόθεσµα χρεόγραφα Δάνεια εκ των οποίων µακροπρόθεσµα Μετοχές και λοιπές συµµετοχές Εισηγµένες µετοχές Μη εισηγµένες µετοχές και λοιπές συµµετοχές Μερίδια αµοιβαίων κεφαλαίων Τεχνικά αποθεµατικά ασφαλιστικών εταιριών Λοιποί πληρωτέοι λογαριασµοί και χρηµατοπιστωτικά παράγωγα Λοιπές µεταβολές καθαρής χρηµατοοικονοµικής αξίας 1) Ισολογισµός λήξης, παθητικό παθητικού Νοµισµατικός χρυσός και ειδικά τραβηκτικά δικαιώµατα Νόµισµα και καταθέσεις Βραχυπρόθεσµα χρεόγραφα Μακροπρόθεσµα χρεόγραφα Δάνεια εκ των οποίων µακροπρόθεσµα Μετοχές και λοιπές συµµετοχές Εισηγµένες µετοχές Μη εισηγµένες µετοχές και λοιπές συµµετοχές Μερίδια αµοιβαίων κεφαλαίων Τεχνικά αποθεµατικά ασφαλιστικών εταιριών Λοιποί πληρωτέοι λογαριασµοί και χρηµατοπιστωτικά παράγωγα Καθαρή χρηµατοοικονοµική αξία 1) Πηγή:. β τρ µατοπιστωτικές επιχειρήσεις Ασφαλιστικές εταιρίες και ταµεία συντάξεων Γενική κυβέρνηση Υπόλοιπος κόσµος 5.544, , , , , , ,6 23, ,2 214,0 3,9 337, ,6 281,0 357,4 69,1 0,1 612,5 235,6 429, , ,9 26, , , , , ,5 183, , , , ,3 601,6 78,7 922, , , ,4 662,4 4, , , ,2 342,0 328,4 0, , ,5 858,8 334,0 4, , ,6. 32,6 329,8 53,2 0, ,6 0,5 414, , ,1 216,4 253,5 365,8 405, , , ,2-413,6 62,0-120, ,5 78,7 311,5 705,7 281,6 83,8 88,8 487,1 0,0 484,1 4,9 0,0-12,7 122,3 22,8 12,8-3,1 0,1 43,4 23,3 15,9 83,0 65,9-0,3 63,5 122,3 97,5 202,9 52,5 16,0-8,8 91,6 90,7 104,8 20,6-0,3-11,1. 58,1 46,1 165,9 2,7 0,0 101,3 34,9 0,5 2,6 0,3 0,0. 23,2 2,8 20,5 2,4 0,0. 42,8 142,8. -0,1 2,0 0,4 0,0 63,3 0,0-18,7 9,7 79,3-4,5 2,0 3,5 26,3 9,6 78,0-115,3 17,0 12,5-9,4 26,7-9,6 8,7 389,2-30,3 70,3 12,3-98,1 17,0 0,0-22,7 1,9 0,0 0,0-22,7 0,6 0,9-0,1 0,0-0,1 4,3-6,8-7,6-21,6-0,5-116,1-43,7 6,3 11,0-12,1-6,7-0,1-13,2 7,8 21,6-9,0-4,9-0,1. 369,7 3,9 89,1 25,9 0,7 114,4 361,9 20,4 18,1 9,4 0,0. 7,8-21,6 18,1 16,4 0,7. 5,2 52,9. 0,0 0,0 0,0 0,0-12,0 0,0 2,4 14,7-4,8 13,1 5,6 17,5-22,2-97,9-38,6-190,1 53,1-71,1 1,1 147,6 91, , , , , , , ,6 23, ,6 220,8 3,8 324, ,2 304,4 371,1 66,0 0,2 655,8 263,3 438, , ,2 25, , , , , ,9 193, , , , ,7 613,2 73,5 911, , , ,4 690,9 5, , , ,1 362,7 338,1 0, , ,7 897,4 352,8 5, , ,3. 32,5 331,8 53,6 0, ,9 0,5 398, , ,6 225,0 261,1 386,7 409, , , ,6-343,5 3,4-129, ,2 εκέµβριος 2007 Σ 29

138 3. 2 Μ η χ ρ η µ α τ ο ο ι κ ο ν ο µ ι κ έ ς σ υ ν α λ λ α γ έ ς τ η ς ζ ώ ν η ς τ ο υ ε υ ρ ώ (δισεκ. ευρώ, σωρευτικές ροές τεσσάρων τριµήνων) Χρήσεις Λογαριασµός δηµιουργίας εισοδήµατος Ακαθάριστη προστιθέµενη αξία (βασικές τιµές) Φόροι µείον επιδοτήσεις προϊόντων Ακαθάριστο εγχώριο προϊόν (τιµές αγοράς) Μισθολογική δαπάνη Λοιποί φόροι µείον επιδοτήσεις παραγωγής Ανάλωση πάγιου κεφαλαίου Καθαρό λειτουργικό πλεόνασµα και µικτό εισόδηµα 1) Λογαριασµός κατανοµής πρωτογενούς εισοδήµατος Καθαρό λειτουργικό πλεόνασµα και µικτό εισόδηµα Μισθολογική δαπάνη Φόροι µείον επιδοτήσεις παραγωγής Εισόδηµα από περιουσία Τόκοι Λοιπό εισόδηµα από περιουσία Καθαρό εθνικό εισόδηµα 1) Λογαριασµός δευτερογενούς διανοµής εισοδήµατος Καθαρό εθνικό εισόδηµα Τρέχοντες φόροι εισοδήµατος, περιουσίας κ.λπ. Κοινωνικές εισφορές Κοινωνικές παροχές εκτός από κοινωνικές µεταβιβάσεις σε είδος Λοιπές τρέχουσες µεταβιβάσεις Καθαρά ασφάλιστρα κλάδου ζηµιών Ασφαλιστικές απαιτήσεις κλάδου ζηµιών Λοιπά Καθαρό διαθέσιµο εισόδηµα 1) Λογαριασµός χρήσης εισοδήµατος Καθαρό διαθέσιµο εισόδηµα Τελική καταναλωτική δαπάνη Ατοµική καταναλωτική δαπάνη Συλλογική καταναλωτική δαπάνη Αναπροσαρµογή λόγω µεταβολής της καθαρής συµµετοχής των νοικοκυριών στα αποθεµατικά ταµείων συντάξεων Καθαρή αποταµίευση 1) Λογαριασµός κεφαλαίου Καθαρή αποταµίευση Ακαθάριστες επενδύσεις κεφαλαίου Ακαθάριστες επενδύσεις πάγιου κεφαλαίου Μεταβολές αποθεµάτων και κτήση µείον διάθεση τιµαλφών Ανάλωση πάγιου κεφαλαίου Κτήση µείον διάθεση µη παραγόµενων µη χρηµατοοικονοµικών στοιχείων ενεργητικού Κεφαλαιακές µεταβιβάσεις Φόροι κεφαλαίου Λοιπές κεφαλαιακές µεταβιβάσεις Καθαρή παροχή (+)/λήψη (-) δανείων (από το λογαριασµό κεφαλαίου) 1) γ τρ. - β τρ. δ τρ. - γ τρ. α τρ. - δ τρ. β τρ. - α τρ γ τρ. - β τρ , , , , , , , ,1 110,7 123,0 130,8 132,9 133,5 131,1 131,4 132, , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,7 856,8 882,3 932,0 972,0 990, , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,9 658,3 683,2 702,5 700,4 702,9 704,7 708,8 717,5 174,0 175,8 175,8 175,4 175,5 174,8 175,5 176,7 174,6 176,3 176,7 175,9 175,7 174,8 175,8 176,9 309,8 331,1 350,1 349,1 351,8 355,2 357,6 363, , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,2 621,5 645,1 662,1 671,4 675,3 681,4 686,9 690,0 54,5 57,5 59,1 60,7 61,3 61,7 61,9 62,4 483,5 536,4 516,4 543,2 563,3 581,9 624,3 665, , , , , , , , , , , , , , , , ,0 1,1 9,1 11,6 24,1 36,8 29,1 24,0 25,3 0,6-1,1-0,1 1,1 1,3 1,3 1,1 1,1 182,6 166,9 179,3 162,2 174,8 190,5 191,1 191,7 35,9 29,8 24,2 23,8 22,5 22,3 22,9 23,4 146,8 137,1 155,1 138,4 152,4 168,2 168,2 168,3 42,9 69,9 11,0-14,4-22,5-18,9-4,4 11,2 Πηγές: και Eurostat. 1) Σχετικά µε τον υπολογισµό των εξισωτικών µεγεθών, βλ. τις Τεχνικές Σηµειώσεις. Σ 30 εκέµβριος 2007

139 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤOΙΧΕIΑ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤOΥ ΕΥΡΩ Λογαριασµοί της ζώνης του ευρώ 3. 2 Μ η χ ρ η µ α τ ο ο ι κ ο ν ο µ ι κ έ ς σ υ ν α λ λ α γ έ ς τ η ς ζ ώ ν η ς τ ο υ ε υ ρ ώ ( σ υ ν έ χ ε ι α ) (δισεκ. ευρώ, σωρευτικές ροές τεσσάρων τριµήνων) Πόροι Λογαριασµός δηµιουργίας εισοδήµατος Ακαθάριστη προστιθέµενη αξία (βασικές τιµές) Φόροι µείον επιδοτήσεις προϊόντων Ακαθάριστο εγχώριο προϊόν (τιµές αγοράς) 2) Μισθολογική δαπάνη Λοιποί φόροι µείον επιδοτήσεις παραγωγής Ανάλωση πάγιου κεφαλαίου Καθαρό λειτουργικό πλεόνασµα και µικτό εισόδηµα Λογαριασµός κατανοµής πρωτογενούς εισοδήµατος Καθαρό λειτουργικό πλεόνασµα και µικτό εισόδηµα Μισθολογική δαπάνη Φόροι µείον επιδοτήσεις παραγωγής Εισόδηµα από περιουσία Τόκοι Λοιπό εισόδηµα από περιουσία Καθαρό εθνικό εισόδηµα Λογαριασµός δευτερογενούς διανοµής εισοδήµατος Καθαρό εθνικό εισόδηµα Τρέχοντες φόροι εισοδήµατος, περιουσίας κ.λπ. Κοινωνικές εισφορές Κοινωνικές παροχές εκτός από κοινωνικές µεταβιβάσεις σε είδος Λοιπές τρέχουσες µεταβιβάσεις Καθαρά ασφάλιστρα κλάδου ζηµιών Ασφαλιστικές απαιτήσεις κλάδου ζηµιών Λοιπά Καθαρό διαθέσιµο εισόδηµα Λογαριασµός χρήσης εισοδήµατος Καθαρό διαθέσιµο εισόδηµα Τελική καταναλωτική δαπάνη Ατοµική καταναλωτική δαπάνη Συλλογική καταναλωτική δαπάνη Αναπροσαρµογή λόγω µεταβολής της καθαρής συµµετοχής των νοικοκυριών στα αποθεµατικά ταµείων συντάξεων Καθαρή αποταµίευση Λογαριασµός κεφαλαίου Καθαρή αποταµίευση Ακαθάριστες επενδύσεις κεφαλαίου Ακαθάριστες επενδύσεις πάγιου κεφαλαίου Μεταβολές αποθεµάτων και κτήση µείον διάθεση τιµαλφών Ανάλωση πάγιου κεφαλαίου Κτήση µείον διάθεση µη παραγόµενων µη χρηµατοοικονοµικών στοιχείων ενεργητικού Κεφαλαιακές µεταβιβάσεις Φόροι κεφαλαίου Λοιπές κεφαλαιακές µεταβιβάσεις Καθαρή παροχή (+)/λήψη (-) δανείων (από το λογαριασµό κεφαλαίου) γ τρ. - β τρ. δ τρ. - γ τρ. α τρ. - δ τρ. β τρ. - α τρ γ τρ. - β τρ , , , , , , , ,4 760,8 796,4 838,8 874,5 885,1 903,3 922,4 936, , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,1 880,7 933,1 981, , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,7 858,7 885,4 935,7 976,6 995, , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,9 593,9 610,9 620,9 619,1 619,8 618,7 622,9 630,7 174,6 176,3 176,7 175,9 175,7 174,8 175,8 176,9 171,3 173,5 174,3 173,2 172,9 172,3 173,1 174,4 248,0 261,2 269,9 270,0 271,2 271,6 274,0 279, , , , , , , , ,3 54,7 57,6 59,4 61,0 61,6 62,0 62,2 62,7 483,5 536,4 516,4 543,2 563,3 581,9 624,3 665, , , , , , , , ,3 194,8 183,5 192,9 174,8 187,6 204,1 206,4 206,5 35,9 29,8 24,2 23,8 22,5 22,3 22,9 23,4 158,9 153,8 168,7 151,0 165,1 181,8 183,5 183,2 Πηγές: και Eurostat. 2) Το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν ισούται µε την ακαθάριστη προστιθέµενη αξία όλων των εγχώριων τοµέων συν τους καθαρούς φόρους (φόροι µείον επιδοτήσεις) επί των προϊόντων. εκέµβριος 2007 Σ 31

140 3. 3 Ν ο ι κ ο κ υ ρ ι ά (δισεκ. ευρώ, σωρευτικές ροές τεσσάρων τριµήνων, υπόλοιπα στο τέλος της περιόδου) Εισόδηµα, αποταµίευση και µεταβολές της καθαρής αξίας Μισθολογική δαπάνη (+) Ακαθάριστο λειτουργικό πλεόνασµα και µικτό εισόδηµα (+) Εισπρακτέοι τόκοι (+) Πληρωτέοι τόκοι (-) Λοιπό εισπρακτέο εισόδηµα από περιουσία (+) Λοιπό πληρωτέο εισόδηµα από περιουσία (-) Τρέχοντες φόροι εισοδήµατος και περιουσίας(-) Καθαρές κοινωνικές εισφορές (-) Καθαρές κοινωνικές παροχές (+) Καθαρές εισπρακτέες τρέχουσες µεταβιβάσεις (+) = Ακαθάριστο διαθέσιµο εισόδηµα Τελική καταναλωτική δαπάνη (-) Μεταβολές καθαρής αξίας ταµείων συντάξεων (+) = Ακαθάριστη αποταµίευση Ανάλωση πάγιου κεφαλαίου (-) Καθαρές εισπρακτέες κεφαλαιακές µεταβιβάσεις (+) Λοιπές µεταβολές καθαρής αξίας 1) (+) = Μεταβολές καθαρής αξίας 1) Επενδύσεις, χρηµατοδότηση και µεταβολές της καθαρής αξίας Καθαρή κτήση µη χρηµατοοικονοµικών στοιχείων ενεργητικού (+) Ανάλωση πάγιου κεφαλαίου (-) Χρηµατοοικονοµικές επενδύσεις (+) Νόµισµα και καταθέσεις εκ των οποίων καταθέσεις του Μ3 2) Βραχυπρόθεσµα χρεόγραφα Μακροπρόθεσµα χρεόγραφα Μετοχές και λοιπές συµµετοχές Εισηγµένες µετοχές Μη εισηγµένες µετοχές και λοιπές συµµετοχές Μερίδια αµοιβαίων κεφαλαίων εκ των οποίων µερίδια αµοιβαίων κεφαλαίων αγοράς χρήµατος Αποθεµατικά ασφάλισης ζωής και ταµείων συντάξεων Χρηµατοδότηση (-) Δάνεια εκ των οποίων από ΝΧΙ της ζώνης του ευρώ Άλλες µεταβολές χρηµατοοικονοµικών στοιχείων ενεργητικού (+) Μετοχές και λοιπές συµµετοχές Αποθεµατικά ασφάλισης ζωής και ταµείων συντάξεων Λοιπές καθαρές ροές (+) = Μεταβολές καθαρής αξίας 1) Χρηµατοοικονοµικός ισολογισµός Χρηµατοοικονοµικά στοιχεία ενεργητικού (+) Νόµισµα και καταθέσεις εκ των οποίων καταθέσεις του Μ3 2) Βραχυπρόθεσµα χρεόγραφα Μακροπρόθεσµα χρεόγραφα Μετοχές και λοιπές συµµετοχές Εισηγµένες µετοχές Μη εισηγµένες µετοχές και λοιπές συµµετοχές Μερίδια αµοιβαίων κεφαλαίων εκ των οποίων µερίδια αµοιβαίων κεφαλαίων αγοράς χρήµατος Αποθεµατικά ασφάλισης ζωής και ταµείων συντάξεων Υπόλοιπα καθαρά στοιχεία ενεργητικού Παθητικό (-) Δάνεια εκ των οποίων από ΝΧΙ της ζώνης του ευρώ = Καθαρός χρηµατοοικονοµικός πλούτος γ τρ. - β τρ. δ τρ. - γ τρ. α τρ. - δ τρ. β τρ. - α τρ γ τρ. - β τρ , , , , , , , , , , , , , , , ,2 237,5 230,4 226,9 237,7 246,3 255,9 262,3 268,8 124,1 124,1 127,6 137,1 146,6 154,5 161,8 169,1 615,3 648,0 694,0 718,2 722,0 733,0 739,6 749,2 8,7 9,2 9,4 9,4 9,5 9,4 9,5 9,5 702,5 706,5 739,4 763,6 770,8 788,6 796,9 810, , , , , , , , , , , , , , , , ,4 65,1 64,7 68,2 65,5 63,9 63,9 65,7 65, , , , , , , , , , , , , , , , ,6 54,4 57,3 58,9 60,6 61,1 61,5 61,7 62,2 735,2 757,5 758,5 761,2 766,9 771,5 791,4 808,8 288,0 303,3 318,7 326,5 330,5 334,5 337,6 340,6 12,6 18,9 24,4 22,2 27,2 30,2 28,6 25,9 247,1 285,3 600,1 481,4 333,3 456,9 366,8 476,5 706,9 758, ,4 938,3 796,9 924,1 849,2 970,6 497,9 527,3 558,9 583,6 597,7 609,6 625,2 636,2 288,0 303,3 318,7 326,5 330,5 334,5 337,6 340,6 222,3 248,5 240,1 247,4 267,3 279,0 276,0 289,0 166,1 168,5 207,7 215,7 226,1 242,1 251,6 279,1-34,4 7,0-18,7 2,9 12,8 16,0 23,0 13,0 18,4 67,8 22,2 28,2 70,0 61,3 52,6 44,2 85,5-13,5 116,0 22,1-26,9-33,7-3,6 14,1 27,1-47,7 3,5-27,0-31,4-13,2 2,0-0,8-19,2 36,7 56,8 26,7 20,5 8,2 24,3 32,4 77,6-2,5 55,7 22,4-16,0-28,7-29,9-17,5 14,4-19,4-10,1-8,9-9,8-4,8 2,2 9,6 231,0 251,2 300,3 300,8 297,9 276,5 255,3 252,6 264,2 314,2 391,7 415,7 413,0 392,4 384,3 365,9 219,9 288,9 371,7 397,9 386,5 360,4 352,8 334,0 265,5 235,1 522,3 433,0 331,2 430,7 337,7 498,2 29,0 56,9 129,4 68,9 55,2 48,8 33,5 44,0-56,0-4,2-95,7-6,3-64,7-37,2-28,5-114,2 706,9 758, ,4 938,3 796,9 924,1 849,2 970, , , , , , , , , , , , , , , , ,5 24,7 32,7 15,6 33,6 37,0 30,2 45,6 43, , , , , , , , , , , , , , , , ,1 774,1 832, , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,7 263,8 249,0 235,3 215,9 211,1 186,3 195,1 208, , , , , , , , ,8 188,7 224,3 174,4 193,3 189,0 195,1 203,1 199, , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,9 Πηγές: και Eurostat. 1) Δεν περιλαµβάνονται µεταβολές της καθαρής αξίας που οφείλονται σε άλλες µεταβολές µη χρηµατοοικονοµικών στοιχείων ενεργητικού, π.χ. αναπροσαρµογές αξίας ακινήτων. 2) Υποχρεώσεις από καταθέσεις των ΝΧΙ και της κεντρικής κυβέρνησης (π.χ. Ταχυδροµικό Ταµιευτήριο, Υπουργείο Οικονοµικών) έναντι των νοικοκυριών που περιλαµβάνονται στο Μ3 (βλ. γλωσσάριο). Σ 32 εκέµβριος 2007

141 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤOΙΧΕIΑ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤOΥ ΕΥΡΩ Λογαριασµοί της ζώνης του ευρώ 3. 4 Μ η χ ρ η µ α τ ο π ι σ τ ω τ ι κ έ ς ε π ι χ ε ι ρ ή σ ε ι ς (δισεκ. ευρώ, σωρευτικές ροές τεσσάρων τριµήνων, υπόλοιπα στο τέλος της περιόδου) Εισόδηµα και αποταµίευση Ακαθάριστη προστιθέµενη αξία (βασικές τιµές) (+) Μισθολογική δαπάνη (-) Λοιποί φόροι µείον επιδοτήσεις παραγωγής (-) = Ακαθάριστο λειτουργικό πλεόνασµα (+) Ανάλωση πάγιου κεφαλαίου (-) = Καθαρό λειτουργικό πλεόνασµα (+) Εισπρακτέο εισόδηµα από περιουσία (+) Εισπρακτέοι τόκοι Λοιπό εισπρακτέο εισόδηµα από περιουσία Πληρωτέοι τόκοι και µισθώµατα (-) = Καθαρό επιχειρηµατικό εισόδηµα (+) Διανεµηθέν εισόδηµα (-) Πληρωτέοι φόροι εισοδήµατος και πλούτου (-) Εισπρακτέες κοινωνικές εισφορές (+) Πληρωτέες κοινωνικές παροχές (-) Καθαρές λοιπές πληρωτέες τρέχουσες µεταβιβάσεις (-) Μεταβολές καθαρής αξίας νοικοκυριών επενδεδυµένης στα ταµεία συντάξεων (-) = Καθαρή αποταµίευση Επενδύσεις, χρηµατοδότηση και αποταµίευση Καθαρή κτήση µη χρηµατοοικονοµικών στοιχείων ενεργητικού (+) Ακαθάριστες επενδύσεις πάγιου κεφαλαίου (+) Ανάλωση πάγιου κεφαλαίου (-) Καθαρή κτήση λοιπών µη χρηµατοοικονοµικών στοιχείων ενεργητικού (+) Χρηµατοοικονοµικές επενδύσεις (+) Νόµισµα και καταθέσεις εκ των οποίων καταθέσεις του Μ3 1) Χρεόγραφα Δάνεια Μετοχές και λοιπές συµµετοχές Λοιπά καθαρά στοιχεία ενεργητικού (+) Χρηµατοδότηση (-) Χρέος Δάνεια εκ των οποίων από ΝΧΙ της ζώνης του ευρώ Χρεόγραφα Αποθεµατικά ταµείων συντάξεων Μετοχές και λοιπές συµµετοχές Εισηγµένες µετοχές Μη εισηγµένες µετοχές και λοιπές συµµετοχές Καθαρές εισπρακτέες κεφαλαιακές µεταβιβάσεις (-) = Καθαρή αποταµίευση Χρηµατοοικονοµικός ισολογισµός Χρηµατοοικονοµικά στοιχεία ενεργητικού Νόµισµα και καταθέσεις εκ των οποίων καταθέσεις του Μ3 1) Χρεόγραφα Δάνεια Μετοχές και λοιπές συµµετοχές Λοιπά καθαρά στοιχεία ενεργητικού (+) Παθητικό Χρέος Δάνεια εκ των οποίων από ΝΧΙ της ζώνης του ευρώ Χρεόγραφα Αποθεµατικά ταµείων συντάξεων Μετοχές και λοιπές συµµετοχές Εισηγµένες µετοχές Μη εισηγµένες µετοχές και λοιπές συµµετοχές γ τρ. - β τρ. δ τρ. - γ τρ. α τρ. - δ τρ. β τρ. - α τρ γ τρ. - β τρ , , , , , , , , , , , , , , , ,4 59,1 66,2 72,1 73,2 73,4 73,6 73,8 74, , , , , , , , ,4 608,8 633,5 663,2 676,3 682,9 689,4 695,1 700,6 853,4 903,7 924,8 941,0 954,5 979, , ,7 320,1 372,6 426,4 442,7 450,1 461,2 465,5 478,8 126,6 121,7 131,1 140,9 147,2 152,5 156,7 161,1 193,5 251,0 295,3 301,8 302,9 308,7 308,8 317,7 228,2 226,3 234,7 252,5 264,2 277,3 289,5 300,6 945, , , , , , , ,9 692,3 751,0 834,2 865,0 873,6 897,1 904,7 919,5 116,6 134,6 147,4 159,6 170,0 184,8 189,6 198,2 73,4 73,6 74,2 75,5 76,3 76,7 77,3 75,7 59,8 60,4 62,2 62,2 62,4 61,9 62,0 63,6 42,7 49,6 48,8 46,7 46,4 45,6 46,7 47,6 13,0 12,8 11,8 13,3 14,0 14,7 14,7 14,6 94,3 115,1 86,3 59,9 50,3 36,1 37,2 33,1 192,3 210,7 232,4 266,1 282,8 285,7 299,1 316,9 801,5 839,7 884,4 918,8 932,4 948,1 973,1 995,8 608,8 633,5 663,2 676,3 682,9 689,4 695,1 700,6-0,4 4,5 11,1 23,6 33,3 27,0 21,1 21,7 106,6 91,0 144,9 154,5 145,7 167,4 194,1 185,2 63,0 73,8 99,3 108,9 116,8 138,5 157,7 158,1-27,2-55,1-21,9-0,5-13,6 3,7-9,0 0,2 139,1 66,4 132,5 130,6 136,9 161,1 175,9 189,0 175,4 183,0 173,4 221,6 183,3 186,4 198,6 217,2 41,7 80,3 54,2 122,5 147,1 147,3 128,3 120,9 297,0 216,4 397,2 556,2 602,4 633,7 650,2 683,9 219,1 195,6 382,4 530,2 560,4 578,2 593,9 613,9 110,3 169,1 269,2 380,2 431,3 452,5 449,8 492,0 62,9 7,3 2,2 12,6 28,2 41,1 43,8 58,9 15,1 13,5 12,6 13,4 13,8 14,5 12,5 11,2 190,2 188,5 172,0 227,5 164,4 202,0 215,9 227,7 19,2 11,9 100,5 114,2 37,3 33,4 43,2 60,2 171,0 176,6 71,4 113,3 127,1 168,6 172,7 167,6 46,4 56,3 60,0 51,3 65,0 79,8 83,6 84,8 94,3 115,1 86,3 59,9 50,3 36,1 37,2 33, , , , , , , , ,8 984, , , , , , , ,7 406,9 322,8 290,3 306,6 292,7 287,3 281,6 300, , , , , , , , , , , , , , , , ,3 233,4 279,5 261,1 323,2 304,4 299,0 349,0 349, , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,8 628,2 667,8 670,2 691,5 694,0 697,7 710,4 742,9 288,5 301,2 313,8 320,7 324,4 328,3 329,8 331, , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,0 Πηγές: και Eurostat. 1) Υποχρεώσεις καταθέσεων των ΝΧΙ και της κεντρικής κυβέρνησης (π.χ. Ταχυδροµικό Ταµιευτήριο, Υπουργείο Οικονοµικών) έναντι των µη χρηµατοπιστωτικών επιχειρήσεων που περιλαµβάνονται στο Μ3 (βλ. γλωσσάριο). εκέµβριος 2007 Σ 33

142 3. 5 Α σ φ α λ ι σ τ ι κ έ ς ε π ι χ ε ι ρ ή σ ε ι ς κ α ι τ α µ ε ί α σ υ ν τ ά ξ ε ω ν (δισεκ. ευρώ, σωρευτικές ροές τεσσάρων τριµήνων, υπόλοιπα στο τέλος της περιόδου) Λογαριασµός χρηµατοοικονοµικών συναλλαγών, χρηµατοοικονοµικές συναλλαγές Χρηµατοοικονοµικές επενδύσεις (+) Νόµισµα και καταθέσεις εκ των οποίων καταθέσεις του Μ3 1) Βραχυπρόθεσµα χρεόγραφα Μακροπρόθεσµα χρεόγραφα Δάνεια Μετοχές και λοιπές συµµετοχές Εισηγµένες µετοχές Μη εισηγµένες µετοχές και λοιπές συµµετοχές Μερίδια αµοιβαίων κεφαλαίων εκ των οποίων µερίδια αµοιβαίων κεφαλαίων αγοράς χρήµατος Λοιπά καθαρά στοιχεία ενεργητικού (+) Χρηµατοδότηση (-) Χρεόγραφα Δάνεια Μετοχές και λοιπές συµµετοχές Τεχνικά αποθεµατικά ασφαλιστικών εταιριών Καθαρές συµµετοχές νοικοκυριών στα αποθεµατικά ασφάλισης ζωής και ταµείων συντάξεων Προπληρωµές ασφαλίστρων και αποθεµατικά για εκκρεµείς απαιτήσεις = Μεταβολές καθαρής χρηµατοοικονοµικής αξίας λόγω συναλλαγών Λογαριασµός λοιπών µεταβολών Λοιπές µεταβολές χρηµατοοικονοµικών στοιχείων ενεργητικού (+) Μετοχές και λοιπές συµµετοχές Λοιπά καθαρά στοιχεία ενεργητικού Λοιπές µεταβολές παθητικού (-) Μετοχές και λοιπές συµµετοχές Τεχνικά αποθεµατικά ασφαλιστικών εταιριών Καθαρές συµµετοχές νοικοκυριών στα αποθεµατικά ασφάλισης ζωής και ταµείων συντάξεων Προπληρωµές ασφαλίστρων και αποθεµατικά για εκκρεµείς απαιτήσεις = Λοιπές µεταβολές καθαρής χρηµατοοικονοµικής αξίας Χρηµατοοικονοµικός ισολογισµός Χρηµατοοικονοµικά στοιχεία ενεργητικού (+) Νόµισµα και καταθέσεις εκ των οποίων καταθέσεις του Μ3 1) Βραχυπρόθεσµα χρεόγραφα Μακροπρόθεσµα χρεόγραφα Δάνεια Μετοχές και λοιπές συµµετοχές Εισηγµένες µετοχές Μη εισηγµένες µετοχές και λοιπές συµµετοχές Μερίδια αµοιβαίων κεφαλαίων εκ των οποίων µερίδια αµοιβαίων κεφαλαίων αγοράς χρήµατος Λοιπά καθαρά στοιχεία ενεργητικού (+) Παθητικό (-) Χρεόγραφα Δάνεια Μετοχές και λοιπές συµµετοχές Τεχνικά αποθεµατικά ασφαλιστικών εταιριών Καθαρές συµµετοχές νοικοκυριών στα αποθεµατικά ασφάλισης ζωής και ταµείων συντάξεων Προπληρωµές ασφαλίστρων και αποθεµατικά για εκκρεµείς απαιτήσεις = Καθαρός χρηµατοοικονοµικός πλούτος γ τρ. - β τρ. δ τρ. - γ τρ. α τρ. - δ τρ. β τρ. - α τρ γ τρ. - β τρ ,7 50,0 25,6 36,6 48,9 64,8 81,7 72,6 7,0 12,4 7,0 7,8 8,2 12,4 17,9 2,3 10,8 22,4 20,5-0,4-8,8 0,2 12,6 26,5 140,8 132,8 129,2 133,6 145,0 143,9 148,7 161,9 11,6 6,6-2,6 10,2 10,7 4,5-9,2-6,9 58,9 45,2 137,1 144,9 141,4 124,8 89,3 69,0 9,5 13,0 31,6 24,1 14,7 16,9 12,4 5,3 5,1-1,1 18,2 21,5 25,5 20,3 13,0 15,3 44,3 33,3 87,3 99,2 101,1 87,5 63,8 48,4 6,8 3,3-0,9-4,3-5,6 2,3 3,3-0,5-3,6 9,9 9,1 8,2 15,0 13,0 26,5 24,6 5,0-1,8 0,1-0,4-0,4 4,0 4,0 3,6 12,4 4,4 12,5 27,6 37,1 32,6 33,9 43,5 11,4 12,9 8,5 6,8 10,8 7,1 9,4 11,1 237,0 261,2 335,3 335,0 334,1 314,0 299,5 297,0 210,3 229,5 291,8 296,0 291,4 267,0 249,0 247,6 26,8 31,6 43,5 39,0 42,7 47,0 50,5 49,4-17,7-9,8-37,5-35,9-29,3-6,5 2,8-7,4 107,3 110,3 190,4 127,3 125,2 192,1 153,6 245,7-10,1 159,2 43,5-14,9 0,7-51,5-67,6-82,9 98,3 20,7 117,4 83,9 86,2 49,9 36,4 101,2 33,7 84,3 139,4 72,4 61,3 58,0 44,5 39,1 34,2 64,6 145,6 75,1 63,9 62,0 47,0 46,6-0,5 19,8-6,2-2,7-2,6-4,0-2,5-7,5-34,8 164,3-22,9-43,9-21,6 32,6 5,1 22,5 579,0 630,8 659,3 684,3 704,3 724,3 751,6 760,0 121,1 132,6 141,6 139,7 143,3 153,4 154,7 143,2 69,5 205,9 212,1 213,4 213,4 212,7 227,6 238, , , , , , , , ,2 363,5 358,9 362,5 372,2 371,8 361,7 350,5 354, , , , , , , , ,5 526,1 574,9 701,5 717,2 761,2 832,1 852,9 857,9 306,4 336,6 397,1 422,0 435,3 457,5 460,8 477,6 696,4 772,9 913,2 972, , , , ,1 65,8 69,0 83,3 87,0 87,2 87,3 89,5 90,0 106,7 122,5 159,6 167,4 176,4 176,5 180,7 169,1 23,4 21,9 22,0 22,3 23,0 26,2 26,1 25,5 126,8 120,0 132,0 158,1 169,0 164,9 183,7 193,1 429,7 463,3 589,3 578,6 628,5 646,3 662,4 690, , , , , , , , , , , , , , , , ,1 580,9 632,3 669,6 685,0 699,3 712,6 726,7 726,8-232,8-78,2-138,7-144,2-113,7-112,5-120,8-129,0 Πηγή:. 1) Υποχρεώσεις καταθέσεων των ΝΧΙ και της κεντρικής κυβέρνησης (π.χ. Ταχυδροµικό Ταµιευτήριο ή Υπουργείο Οικονοµικών) έναντι των ασφαλιστικών εταιριών και των ταµείων συντάξεων που περιλαµβάνονται στο Μ3 (βλ. γλωσσάριο). Σ 34 εκέµβριος 2007

143 Χ Ρ Η Μ Α Τ Ο Π Ι Σ Τ Ω Τ Ι Κ Ε Σ Α Γ Ο Ρ Ε Σ Ε κ δ ό σ ε ι ς τ ί τ λ ω ν π λ η ν µ ε τ ο χ ώ ν κ α τ ά α ρ χ ι κ ή δ ι ά ρ κ ε ι α, έ δ ρ α τ ο υ ε κ δ ό τ η κ α ι ν ό µ ι σ µ α (δισεκ. ευρώ και ρυθµοί αύξησης της περιόδου, στοιχεία εποχικώς διορθωµένα, συναλλαγές στη διάρκεια του µηνός και υπόλοιπα τέλους περιόδου, ονοµαστικές αξίες) Σεπτ. Οκτ. Νοέµ. Δεκ Ιαν. Φεβρ. Μάρτ. Απρ. Μάιος Ιούν. Ιούλ. Αύγ. Σεπτ. Σεπτ. Οκτ. Νοέµ. Δεκ Ιαν. Φεβρ. Μάρτ. Απρ. Μάιος Ιούν. Ιούλ. Αύγ. Σεπτ. Ανεξόφλητα υπόλοιπα σε ευρώ 1) Ακαθάριστες εκδόσεις Καθαρές εκδόσεις Ανεξόφλητα υπόλοιπα Σε ευρώ Ακαθάριστες εκδόσεις Καθαρές εκδόσεις Από κατοίκους της ζώνης του ευρώ Ανεξόφλητα υπόλοιπα Ακαθάριστες εκδόσεις Σε όλα τα νοµίσµατα Καθαρές εκδόσεις Ετήσιοι ρυθµοί αύξησης , ,2 120, ,4 882,1 50, ,5 928,0 56,9 7,3 63,0 6, , ,3 93, , ,0 101, , ,0 122,2 7,9 112,7 8, , ,7 137, , ,6 90, , ,7 107,4 8,2 94,7 8, ,4 977,3-24, ,7 885,4-55, ,7 930,1-59,8 7,9 51,6 8, , ,7 98, , ,1 97, , ,7 116,0 7,9 74,8 8, , ,7 110, ,3 958,3 96, , ,4 123,5 8,2 94,8 9, , ,0 230, , ,0 135, , ,6 141,7 8,5 107,4 10, , ,8 22, ,3 981,4 54, , ,4 72,0 8,5 63,2 9, , ,4 214, , ,9 162, , ,4 183,9 9,0 138,0 9, , ,7 130, , ,5 44, , ,7 54,7 9,2 48,6 9, , ,8 6, , ,6 31, , ,3 52,4 9,2 68,1 9, , ,1 29, , ,5 27, , ,9 28,4 9,2 85,5 9, , ,7 92, , ,4 58, , ,8 46,9 9,1 58,4 8,2 Μακροπρόθεσµοι ,0 218,6 94, ,6 156,8 55, ,2 176,2 63,3 7,5 58,1 7, ,2 224,8 98, ,0 173,9 68, ,3 207,0 86,7 8,1 95,1 8, ,3 226,0 134, ,6 167,2 93, ,7 193,4 108,6 8,3 93,8 9, ,7 171,6 18, ,7 133,1 16, ,4 153,2 13,1 8,2 59,3 9, ,9 231,3 76, ,0 176,6 50, ,3 200,4 61,5 8,1 67,7 9, ,1 237,4 99, ,9 189,6 83, ,0 223,2 104,6 8,4 82,4 9, ,4 277,6 137, ,0 212,6 95, ,0 233,4 101,0 8,6 77,8 9, ,8 181,7 41, ,3 155,2 31, ,2 176,9 44,7 8,6 52,9 8, ,3 266,4 188, ,4 198,7 136, ,2 225,0 152,0 9,1 108,3 9, ,5 258,6 98, ,3 190,2 63, ,8 216,6 77,0 8,9 46,7 8, ,5 197,8 29, ,9 161,6 14, ,5 187,6 28,5 8,8 49,7 8, ,4 102,4-6, ,7 86,6-7, ,4 103,8-2,6 8,6 50,4 7, ,6 155,1 23, ,4 130,3 16, ,8 142,8 13,5 8,0 9,0 6,2 15 Σ ύ ν ο λ ο α ν ε ξ ό φ λ η τ ω ν υ π ο λ ο ί π ω ν κ α ι α κ α θ ά ρ ι σ τ ω ν ε κ δ ό σ ε ω ν τ ί τ λ ω ν π λ η ν µ ε τ ο χ ώ ν π ο υ έ χ ο υ ν ε κ δ ο θ ε ί α π ό κ α τ ο ί κ ο υ ς τ η ς ζ ώ ν η ς τ ο υ ε υ ρ ώ (δισεκ. ευρώ) Εποχικώς διορθωµένα στοιχεία 2) Καθαρές εκδόσεις 6µηνιαίοι ρυθµοί αύξησης Πηγές: και ΤΔΔ (για εκδόσεις από µη κατοίκους της ζώνης του ευρώ). 1) τίτλων πλην µετοχών που έχουν εκδοθεί σε ευρώ από κατοίκους και µη κατοίκους της ζώνης του ευρώ. 2) Για τον υπολογισµό των ρυθµών αύξησης βλ. τις Τεχνικές Σηµειώσεις. Οι 6µηνιαίοι ρυθµοί αύξησης είναι ανηγµένοι σε ετήσια βάση. εκέµβριος 2007 Σ 35

144 4. 2 Εκδόσεις τίτλων πλην µετοχών από κατοίκους της ζώνης του ευρώ κατά τοµέα του εκδότη και είδος τίτλου (δισεκ. ευρώ, συναλλαγές στη διάρκεια του µηνός και υπόλοιπα τέλους περιόδου, ονοµαστικές αξίες) 1. Ανεξόφλητα υπόλοιπα και ακαθάριστες εκδόσεις δ τρ. β τρ γ τρ Ιούν. Ιούλ. Αύγ. Σεπτ. δ τρ. β τρ γ τρ Ιούν. Ιούλ. Αύγ. Σεπτ. δ τρ. β τρ γ τρ Ιούν. Ιούλ. Αύγ. Σεπτ. δ τρ. β τρ γ τρ Ιούν. Ιούλ. Αύγ. Σεπτ. δ τρ. β τρ γ τρ Ιούν. Ιούλ. Αύγ. Σεπτ. ΝΧΙ (συµπεριλαµβάνεται το Ευρωσύστηµα) Ανεξόφλητα υπόλοιπα Επιχειρήσεις πλην ΝΧΙ Μη νοµισµατικές επιχειρήσεις του χρηµατοπιστωτικού τοµέα 3 Μη χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις Γενική κυβέρνηση Κεντρική κυβέρνηση Λοιπή γενική κυβέρνηση ΝΧΙ (συµπεριλαµβάνεται το Ευρωσύστηµα) Ακαθάριστες εκδόσεις Επιχειρήσεις πλην ΝΧΙ Μη νοµισµατικές επιχειρήσεις του χρηµατοπιστωτικού τοµέα 9 Μη χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις Γενική κυβέρνηση Κεντρική κυβέρνηση Λοιπή γενική κυβέρνηση Βραχυπρόθεσµοι Μακροπρόθεσµοι 1) Από τους οποίους µακροπρόθεσµοι σταθερού επιτοκίου Από τους οποίους µακροπρόθεσµοι κυµαινόµενου επιτοκίου Πηγή:. 1) Η διαφορά µεταξύ του συνόλου των µακροπρόθεσµων τίτλων και του αθροίσµατος των µακροπρόθεσµων τίτλων σταθερού επιτοκίου και των µακροπρόθεσµων τίτλων κυµαινόµενου επιτοκίου οφείλεται στα οµόλογα µηδενικού τοκοµεριδίου και σε αναπροσαρµογές αξίας. Σ 36 εκέµβριος 2007

145 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤOΙΧΕIΑ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤOΥ ΕΥΡΩ Χρηµατοπιστωτικές αγορές 4. 2 Ε κ δ ό σ ε ι ς τ ί τ λ ω ν π λ η ν µ ε τ ο χ ώ ν α π ό κ α τ ο ί κ ο υ ς τ η ς ζ ώ ν η ς τ ο υ ε υ ρ ώ κ α τ ά τ ο µ έ α τ ο υ ε κ δ ό τ η κ α ι ε ί δ ο ς τ ί τ λ ο υ (δισεκ. ευρώ, εκτός εάν αναφέρεται διαφορετικά, συναλλαγές στη διάρκεια της περιόδου, ονοµαστικές αξίες) 2. Καθαρές εκδόσεις δ τρ. β τρ γ τρ Ιούν. Ιούλ. Αύγ. Σεπτ. δ τρ. β τρ γ τρ Ιούν. Ιούλ. Αύγ. Σεπτ. ΝΧΙ (συµπεριλαµβάνεται το Ευρωσύστηµα) Μη εποχικώς διορθωµένα στοιχεία Επιχειρήσεις πλην ΝΧΙ Μη νοµισµατικές επιχειρήσεις του χρηµατοπιστωτικού τοµέα 3 Μη χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις Γενική κυβέρνηση Κεντρική κυβέρνηση Λοιπή γενική κυβέρνηση ΝΧΙ (συµπεριλαµβάνεται το Ευρωσύστηµα) Εποχικώς διορθωµένα στοιχεία Επιχειρήσεις πλην ΝΧΙ Μη νοµισµατικές επιχειρήσεις του χρηµατοπιστωτικού τοµέα 9 Μη χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις Γενική κυβέρνηση Κεντρική κυβέρνηση Λοιπή γενική κυβέρνηση ,4 319,8 175,8 20,9 171,5 32,4 723,3 323,7 172,5 20,8 173,8 32,6 805,6 418,6 241,7 32,5 90,5 22,4 807,2 423,9 238,0 32,8 90,1 22,4 169,8 97,8 99,0 7,6-41,2 6,7 258,9 133,1 70,8 11,9 38,2 5,0 381,2 187,1 94,6 13,0 82,7 3,9 276,9 122,5 111,9 10,6 29,3 2,6 310,6 102,5 59,5 36,3 112,4-0,1 249,8 110,7 46,1 28,1 65,7-0,9 127,7 99,6 42,1-4,9-11,1 2,1 212,0 125,2 70,2 2,1 8,4 6,1 54,7-7,7 21,3 14,3 26,5 0,3 48,6 15,3 4,7 16,1 13,9-1,4 52,4 37,1 29,3 10,1-23,0-1,1 68,1 33,0 32,5 8,5-5,8 0,0 28,4 33,6 10,8-10,3-6,3 0,6 85,5 53,1 30,6-6,5 6,0 2,4 46,9 29,0 2,0-4,7 18,1 2,6 58,4 39,1 7,1 0,2 8,3 3,7 Μακροπρόθεσµοι 712,8 296,4 176,2 21,3 186,3 32,7 713,9 298,0 173,0 21,0 189,1 32,8 758,8 348,5 236,3 29,2 121,5 23,3 758,8 350,4 232,8 29,0 123,3 23,3 208,4 96,3 98,3 9,8-3,2 7,2 248,1 121,2 70,1 7,3 44,0 5,5 267,1 141,1 94,9 1,0 26,7 3,3 227,9 107,2 111,9 7,4-0,9 2,1 273,7 101,3 60,6 22,3 90,2-0,6 207,9 97,1 47,1 15,8 49,2-1,3 39,4 13,2 41,5-1,5-14,0 0,3 109,1 26,9 70,0 1,1 7,0 4,1 77,0 20,4 22,0 13,8 20,5 0,4 46,7 25,5 5,2 10,7 6,7-1,5 28,5 18,8 30,2 2,4-21,8-1,2 49,7 17,2 33,7 1,2-2,6 0,2-2,6 2,7 9,7-1,7-13,8 0,6 50,4 20,4 29,6 0,8-2,6 2,3 13,5-8,3 1,6-2,3 21,6 0,8 9,0-10,6 6,6-0,9 12,3 1,6 16 Κ α θ α ρ έ ς ε κ δ ό σ ε ι ς τ ί τ λ ω ν π λ η ν µ ε τ ο χ ώ ν, µ ε κ α ι χ ω ρ ί ς ε π ο χ ι κ ή δ ι ό ρ θ ω σ η (δισεκ. ευρώ, συναλλαγές στη διάρκεια του µηνός, ονοµαστικές αξίες) Πηγή:. εκέµβριος 2007 Σ 37

146 4. 3 Ρυθµοί αύξησης των τίτλων πλην µετοχών που έχουν εκδοθεί από κατοίκους της ζώνης του ευρώ 1) (εκατοστιαίες µεταβολές) Σεπτ. Οκτ. Νοέµ. Δεκ Ιαν. Φεβρ. Μάρτ. Απρ. Μάιος Ιούν. Ιούλ. Αύγ. Σεπτ. Σεπτ. Οκτ. Νοέµ. Δεκ Ιαν. Φεβρ. Μάρτ. Απρ. Μάιος Ιούν. Ιούλ. Αύγ. Σεπτ. Ετήσιοι ρυθµοί αύξησης (µη εποχικώς διορθωµένα στοιχεία) ΝΧΙ (συµπεριλαµβάνεται το Ευρωσύστηµα) Επιχειρήσεις πλην ΝΧΙ Μη νοµισµατικές επιχειρήσεις του χρηµατοπιστωτικού τοµέα Μη χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις Γενική κυβέρνηση Κεντρική κυβέρνηση Λοιπή γενική κυβέρνηση ,3 9,0 26,4 3,9 2,2 10,4 6,9 9,1 23,4 4,2 1,7 8,1 7,9 9,6 29,1 3,5 2,6 9,5 8,0 10,2 27,8 4,1 2,3 8,5 8,2 10,0 29,6 4,7 2,5 8,8 8,2 9,4 29,1 3,6 3,2 7,0 7,9 10,2 26,0 5,4 2,1 7,9 8,6 10,9 26,8 4,1 3,2 5,6 7,9 10,5 26,6 4,5 1,9 7,4 8,9 11,9 27,9 4,9 2,7 4,4 8,2 10,7 27,3 4,7 2,1 5,8 9,3 12,2 30,6 7,5 2,3 2,1 8,5 10,4 30,0 5,7 2,4 6,7 10,1 11,8 36,7 7,3 3,1 5,1 8,5 10,6 27,9 6,0 2,6 7,3 9,0 10,9 28,1 7,7 2,9 6,1 9,0 10,4 29,7 6,0 3,5 5,1 9,7 11,5 30,1 8,1 3,8 3,3 9,2 10,6 28,2 8,2 3,8 3,4 9,6 10,4 29,4 12,4 4,3 1,1 9,2 10,8 28,9 10,1 3,3 2,6 9,5 9,7 30,1 15,5 3,9 0,7 9,2 11,0 28,9 9,7 3,1 2,6 9,2 9,9 27,5 12,0 3,9 3,0 9,1 10,9 27,6 8,3 3,2 4,2 8,2 10,2 19,4 9,5 3,3 3,4 Μακροπρόθεσµοι 7,5 8,2 26,1 5,3 3,1 10,9 7,3 8,7 22,6 4,9 2,6 8,5 8,1 8,5 28,8 4,7 3,6 10,0 8,2 9,5 27,3 3,7 3,2 9,0 8,3 9,2 29,3 5,1 3,3 9,4 9,0 10,6 28,8 2,5 3,9 7,6 8,2 9,6 25,6 5,7 3,1 8,4 9,1 10,6 26,7 3,8 4,3 6,2 8,1 9,7 26,3 5,4 2,9 7,6 9,3 11,4 27,8 6,0 3,6 4,8 8,4 10,3 27,1 4,8 2,9 6,0 9,5 12,4 30,8 6,2 2,6 2,6 8,6 10,4 29,7 5,3 2,4 6,9 9,9 12,1 37,0 5,6 2,1 5,2 8,6 10,7 27,8 4,8 2,5 7,4 8,9 11,9 28,5 5,8 1,7 5,8 9,1 10,9 29,7 4,2 3,2 5,1 9,1 11,2 30,4 6,0 2,5 2,8 8,9 10,5 28,4 6,3 3,3 3,4 8,8 10,4 29,9 8,8 2,4 0,6 8,8 10,3 29,3 7,2 2,9 2,7 8,4 9,3 30,9 8,3 2,1 0,6 8,6 10,2 29,2 7,0 2,4 2,6 7,7 8,0 27,9 7,9 2,1 2,7 8,0 9,0 27,9 5,9 2,4 3,5 6,2 6,1 19,7 6,3 2,8 1,9 6µηνιαίοι ρυθµοί αύξησης (εποχικώς διορθωµένα στοιχεία) ΝΧΙ (συµπεριλαµβάνεται το Ευρωσύστηµα) Επιχειρήσεις πλην ΝΧΙ Μη νοµισµατικές επιχειρήσεις του χρηµατοπιστωτικού τοµέα Μη χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις Γενική κυβέρνηση Κεντρική κυβέρνηση Λοιπή γενική κυβέρνηση 17 Ετήσιοι ρυθµοί αύξησης των µακροπρόθεσµων χρεογράφων κατά τοµέα εκδότη σε όλα τα νοµίσµατα (σύνολο) (ετήσιες εκατοστιαίες µεταβολές) Πηγή:. 1) Για τον υπολογισµό των ρυθµών αύξησης, βλ. τις Τεχνικές Σηµειώσεις. Οι 6µηνιαίοι ρυθµοί αύξησης είναι ανηγµένοι σε ετήσια βάση. Σ 38 εκέµβριος 2007

147 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤOΙΧΕIΑ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤOΥ ΕΥΡΩ Χρηµατοπιστωτικές αγορές 4. 3 Ρυθµοί αύξησης των τίτλων πλην µετοχών που έχουν εκδοθεί από κατοίκους της ζώνης του ευρώ 1 (συνέχεια) (εκατοστιαίες µεταβολές) δ τρ. β τρ γ τρ Απρ. Μάιος Ιούν. Ιούλ. Αύγ. Σεπτ. δ τρ. β τρ γ τρ Απρ. Μάιος Ιούν. Ιούλ. Αύγ. Σεπτ. ΝΧΙ (συµπεριλαµβάνεται το Ευρωσύστηµα) Μακροπρόθεσµοι σταθερού επιτοκίου Επιχειρήσεις πλην ΝΧΙ Μη νοµισµατικές επιχειρήσεις του χρηµατοπιστωτικού τοµέα Μη χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις Γενική κυβέρνηση Κεντρική κυβέρνηση Λοιπή γενική κυβέρνηση Σε όλα τα νοµίσµατα (σύνολο) 4,7 3,1 5,5 0,4 5,5 15,0 19,5 18,6 35,6 22,3 9,9 4,8 4,5 4,7 13,8 0,9 3,1 13,4 16,4 11,8 41,1 28,0 5,2 4,5 5,1 5,5 19,9 1,1 3,1 11,1 15,5 11,0 36,2 27,3 5,5 4,8 5,3 6,4 20,5 2,7 2,9 7,9 15,2 12,1 33,2 21,8 1,5 4,1 5,5 7,6 19,8 2,7 2,6 7,7 16,5 12,1 37,5 18,9 5,7-0,7 5,4 8,0 17,5 4,6 2,3 5,1 16,2 11,1 39,3 19,5 4,7-5,4 5,4 7,7 19,8 2,5 2,2 9,0 16,2 12,3 35,5 19,7 5,7 1,8 5,7 7,4 20,9 2,1 3,0 7,4 16,5 12,1 38,0 16,9 6,0-3,3 5,7 8,2 17,0 3,9 3,0 5,3 16,9 11,8 39,2 19,6 7,0-3,6 5,4 8,4 17,5 4,9 2,2 5,0 16,6 11,0 40,2 20,2 6,5-6,1 5,3 8,2 18,2 5,1 1,9 4,9 16,0 11,1 39,2 19,1 3,3-5,7 5,0 6,8 16,6 3,9 2,5 5,8 15,3 10,6 38,1 18,6 1,5-5,1 Σε ευρώ 4,3 0,9 8,9-0,1 5,4 15,3 18,9 17,3 35,0 22,1 10,3 5,4 3,8 3,1 11,2 0,1 3,2 13,6 15,2 10,1 37,6 30,9 5,4 3,6 4,3 4,1 15,0-0,3 3,3 11,1 14,5 9,5 33,4 30,2 5,6 3,8 4,7 5,4 16,0 1,1 3,2 7,9 14,0 10,9 29,7 23,2 1,5 3,6 4,8 6,8 16,2 0,8 2,9 7,6 15,8 11,2 35,0 19,6 5,8-1,3 4,7 7,1 14,5 3,3 2,5 5,3 15,7 10,3 37,6 18,6 4,8-6,3 4,7 7,0 16,3 0,6 2,5 8,9 15,5 11,4 32,9 20,9 5,8 1,4 5,1 6,6 17,2 0,2 3,3 7,2 15,8 11,1 35,7 17,5 6,1-3,9 5,0 7,2 14,0 2,3 3,2 5,3 16,4 10,9 37,5 19,4 7,1-4,3 4,7 7,4 14,7 3,7 2,4 5,1 15,9 9,9 38,4 19,4 6,6-7,0 4,6 7,4 15,1 3,8 2,1 5,1 15,5 10,5 37,4 18,0 3,4-6,7 4,5 5,9 13,5 2,4 2,9 6,1 14,8 9,9 36,4 17,6 1,7-6,1 Μακροπρόθεσµοι κυµαινόµενου επιτοκίου ΝΧΙ (συµπεριλαµβάνεται το Ευρωσύστηµα) Επιχειρήσεις πλην ΝΧΙ Μη νοµισµατικές επιχειρήσεις του χρηµατοπιστωτικού τοµέα Μη χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις Γενική κυβέρνηση Κεντρική κυβέρνηση Λοιπή γενική κυβέρνηση 18 Ετήσιοι ρυθµοί αύξησης των βραχυπρόθεσµων χρεογράφων κατά τοµέα εκδότη σε όλα τα νοµίσµατα (σύνολο) (ετήσιες εκατοστιαίες µεταβολές) Πηγή:. 1) Για τον υπολογισµό των ρυθµών αύξησης, βλ. τις Τεχνικές Σηµειώσεις. εκέµβριος 2007 Σ 39

148 4. 4 Ε ι σ η γ µ έ ν ε ς µ ε τ ο χ έ ς π ο υ έ χ ο υ ν ε κ δ ο θ ε ί α π ό κ α τ ο ί κ ο υ ς τ η ς ζ ώ ν η ς τ ο υ ε υ ρ ώ 1 ) (δισεκ. ευρώ, εκτός εάν αναφέρεται διαφορετικά, αγοραίες τιµές) 1. Ανεξόφλητα υπόλοιπα και ετήσιοι ρυθµοί αύξησης (ανεξόφλητα υπόλοιπα στο τέλος της περιόδου) ΝΧΙ Μη νοµισµατικές επιχειρήσεις του χρηµατοπιστωτικού τοµέα Μη χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις Σεπτ. Οκτ. Νοέµ. Δεκ. Ιαν. Φεβρ. Μάρτ. Απρ. Μάιος Ιούν. Ιούλ. Αύγ. Σεπτ. Οκτ. Νοέµ. Δεκ Ιαν. Φεβρ. Μάρτ. Απρ. Μάιος Ιούν. Ιούλ. Αύγ. Σεπτ. Δεκ. 01=100 Ετήσιοι ρυθµοί αύξησης (%) Ετήσιοι ρυθµοί αύξησης (%) ,1 103,0 1,1 764,1 3,2 484,8 2, ,2 0, ,6 103,1 1,2 752,4 3,2 481,5 3, ,7 0, ,2 103,4 1,2 809,2 1,3 514,6 3, ,4 0, ,5 103,5 1,2 836,4 0,8 541,8 3, ,3 0, ,6 103,6 1,2 884,8 1,2 536,8 3, ,0 1, ,6 103,6 1,2 938,8 1,2 562,7 3, ,1 0, ,3 103,7 1,2 962,3 1,8 580,0 3, ,9 0, ,8 103,8 1,1 948,8 1,4 573,9 2, ,1 0, ,0 103,9 1,2 896,7 1,6 534,5 2, ,8 0, ,8 104,0 1,1 905,0 1,5 530,6 1, ,1 1, ,0 104,1 1,3 918,4 2,1 544,4 1, ,2 1, ,2 104,2 1,3 958,6 1,8 595,7 1, ,8 1, ,5 104,2 1,2 986,1 1,7 607,7 1, ,7 1, ,0 104,3 1, ,6 2,0 614,5 1, ,9 0, ,6 104,4 0, ,3 2,0 603,8 1, ,5 0, ,4 104,6 1, ,3 2,4 623,2 0, ,9 0, ,4 104,6 1, ,3 2,1 641,7 0, ,4 0, ,4 104,8 1, ,2 2,5 633,4 1, ,8 0, ,5 104,8 1, ,9 1,9 644,6 1, ,9 0, ,7 105,0 1, ,5 1,9 670,5 1, ,7 1, ,3 105,1 1, ,3 1,7 684,0 1, ,0 1, ,1 105,4 1, ,5 1,8 671,8 1, ,8 1, ,8 105,7 1, ,1 1,4 607,5 1, ,1 1, ,5 105,6 1, ,6 1,3 582,6 1, ,3 1, ,9 105,7 1, ,5 1,9 595,9 1, ,5 1,3 Ετήσιοι ρυθµοί αύξησης (%) Ετήσιοι ρυθµοί αύξησης (%) 19 Ετήσιοι ρυθµοί αύξησης των εισηγµένων µετοχών που έχουν εκδοθεί από κατοίκους της ζώνης του ευρώ (ετήσιες εκατοστιαίες µεταβολές) Πηγή:. 1) Για τον υπολογισµό του δείκτη και των ρυθµών αύξησης, βλ. τις Τεχνικές Σηµειώσεις. Σ 40 εκέµβριος 2007

149 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤOΙΧΕIΑ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤOΥ ΕΥΡΩ Χρηµατοπιστωτικές αγορές 4. 4 Ε ι σ η γ µ έ ν ε ς µ ε τ ο χ έ ς π ο υ έ χ ο υ ν ε κ δ ο θ ε ί α π ό κ α τ ο ί κ ο υ ς τ η ς ζ ώ ν η ς τ ο υ ε υ ρ ώ 1 ) (δισεκ. ευρώ, αγοραίες τιµές) 2. Συναλλαγές στη διάρκεια του µηνός ΝΧΙ Μη νοµισµατικές επιχειρήσεις του χρηµατοπιστωτικού τοµέα Μη χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις Σεπτ. Οκτ. Νοέµ. Δεκ. Ιαν. Φεβρ. Μάρτ. Απρ. Μάιος Ιούν. Ιούλ. Αύγ. Σεπτ. Οκτ. Νοέµ. Δεκ Ιαν. Φεβρ. Μάρτ. Απρ. Μάιος Ιούν. Ιούλ. Αύγ. Σεπτ. Ακαθάριστες εκδόσεις Εξοφλήσεις Καθαρές εκδόσεις Ακαθάριστες εκδόσεις Εξοφλήσεις Καθαρές εκδόσεις Ακαθάριστες εκδόσεις Εξοφλήσεις Καθαρές εκδόσεις Ακαθάριστες εκδόσεις Εξοφλήσεις Καθαρές εκδόσεις ,2 2,3 5,9 0,4 0,0 0,4 1,1 0,1 1,0 6,7 2,2 4,5 8,3 1,6 6,8 0,0 0,1-0,1 2,7 0,0 2,7 5,6 1,4 4,2 17,0 3,9 13,0 2,1 0,0 2,1 0,5 0,1 0,4 14,4 3,9 10,5 10,9 7,4 3,5 1,3 4,3-3,0 1,9 0,4 1,5 7,7 2,6 5,0 4,8 0,8 4,1 3,3 0,0 3,3 0,2 0,0 0,2 1,3 0,7 0,6 1,7 1,7 0,0 0,3 0,1 0,2 0,1 0,0 0,1 1,3 1,6-0,3 9,1 5,4 3,7 5,7 0,0 5,7 0,1 0,0 0,1 3,3 5,4-2,1 5,8 0,5 5,4 0,0 0,2-0,1 0,0 0,0 0,0 5,8 0,3 5,5 8,6 2,2 6,4 1,9 0,0 1,8 0,2 0,0 0,2 6,5 2,2 4,4 9,4 2,7 6,8 0,8 0,3 0,5 0,1 0,1 0,0 8,6 2,4 6,2 13,4 6,6 6,8 4,5 0,0 4,5 5,0 3,5 1,5 3,9 3,1 0,8 3,2 1,8 1,4 0,4 0,0 0,4 0,0 0,1-0,1 2,7 1,6 1,1 4,2 0,5 3,7 0,0 0,0 0,0 1,5 0,0 1,4 2,7 0,5 2,2 5,8 1,2 4,6 2,5 0,0 2,5 0,5 0,0 0,5 2,8 1,2 1,6 6,9 2,1 4,8 3,1 0,0 3,1 0,4 0,2 0,3 3,3 1,9 1,5 17,6 5,1 12,5 0,9 0,3 0,5 0,5 0,0 0,5 16,3 4,7 11,5 5,5 3,9 1,6 0,5 0,1 0,4 0,4 0,0 0,4 4,6 3,8 0,8 8,4 2,0 6,4 5,0 0,0 5,0 0,9 0,0 0,9 2,5 2,0 0,5 6,3 1,7 4,6 0,2 0,0 0,2 3,6 0,4 3,3 2,4 1,4 1,1 13,0 0,4 12,6 0,1 0,3-0,2 0,1 0,0 0,1 12,8 0,2 12,6 6,4 1,8 4,5 0,1 0,0 0,1 0,4 0,0 0,4 5,8 1,8 4,0 23,7 1,6 22,2 1,0 0,0 1,0 0,6 0,0 0,6 22,1 1,6 20,5 15,7 1,8 13,8 1,1 0,0 1,1 1,2 0,3 0,9 13,3 1,5 11,8 3,2 6,6-3,4 0,0 0,1-0,1 1,0 1,4-0,5 2,2 5,1-2,8 7,5 2,5 5,1 5,9 0,0 5,9 0,2 0,3-0,1 1,4 2,1-0,7 20 Α κ α θ ά ρ ι σ τ ε ς ε κ δ ό σ ε ι ς ε ι σ η γ µ έ ν ω ν µ ε τ ο χ ώ ν κ α τ ά τ ο µ έ α ε κ δ ό τ η (δισεκ. ευρώ, συναλλαγές στη διάρκεια του µηνός, αγοραίες τιµές) Πηγή:. 1) Για τον υπολογισµό του δείκτη και των ρυθµών αύξησης, βλ. τις Τεχνικές Σηµειώσεις. εκέµβριος 2007 Σ 41

150 4. 5 Ε π ι τ ό κ ι α Ν Χ Ι ε π ί κ α τ α θ έ σ ε ω ν κ α ι δ α ν ε ί ω ν κ α τ ο ί κ ω ν τ η ς ζ ώ ν η ς τ ο υ ε υ ρ ώ σ ε ε υ ρ ώ 1 ) (ποσοστά % ετησίως, υπόλοιπα στο τέλος της περιόδου, νέες εργασίες ως µέσος όρος της περιόδου, εκτός εάν αναφέρεται διαφορετικά) 1. Επιτόκια καταθέσεων (νέες εργασίες) Οκτ. Νοέµ. Δεκ Ιαν. Φεβρ. Μάρτ. Απρ. Μάιος Ιούν. Ιούλ. Αύγ. Σεπτ. Μίας ηµέρας 2) Καταθέσεις νοικοκυριών Καταθέσεις µη χρηµατοπιστωτικών επιχειρήσεων Με συµφωνηµένη διάρκεια Υπό προειδοποίηση 2),3) Μίας ηµέρας 2) Με συµφωνηµένη διάρκεια Έως 1 έτος Άνω του ενός και έως 2 έτη Άνω των 2 ετών Έως 3 µήνες Άνω των 3 µηνών ,90 3,04 3,30 2,87 2,30 2,75 1,45 3,19 3,58 4,24 3,14 0,91 3,10 3,34 2,80 2,30 2,81 1,49 3,26 3,46 3,66 3,23 0,92 3,27 3,31 2,79 2,38 2,87 1,51 3,47 4,95 3,87 3,41 0,98 3,33 3,48 2,92 2,35 2,98 1,61 3,49 3,91 4,07 3,46 1,00 3,37 3,64 2,72 2,35 3,07 1,64 3,48 3,80 4,15 3,47 1,02 3,51 3,65 2,68 2,39 3,14 1,71 3,67 3,83 3,72 3,64 1,04 3,59 3,68 2,78 2,42 3,20 1,75 3,74 4,01 3,87 3,70 1,06 3,62 3,51 2,72 2,43 3,25 1,78 3,74 3,80 3,72 3,73 1,08 3,78 3,79 2,64 2,42 3,32 1,77 3,94 4,09 4,16 3,90 1,10 3,86 3,90 2,97 2,45 3,40 1,81 4,01 4,16 4,51 3,95 1,14 3,93 3,93 3,01 2,53 3,46 1,89 4,08 4,33 4,20 3,93 1,15 4,06 3,98 2,93 2,58 3,50 1,91 4,14 4,35 4,42 3,97 Έως 1 έτος Άνω του ενός και έως 2 έτη Άνω των 2 ετών Συµφωνίες επαναγοράς 2. Επιτόκια δανείων προς νοικοκυριά (νέες εργασίες) Οκτ. Νοέµ. Δεκ Ιαν. Φεβρ. Μάρτ. Απρ. Μάιος Ιούν. Ιούλ. Αύγ. Σεπτ. Υπεραναλήψεις 2) 1 Καταναλωτική πίστη Στεγαστικά δάνεια Κατά αρχική περίοδο σταθερού επιτοκίου Λοιπές χορηγήσεις κατά αρχική περίοδο σταθερού επιτοκίου Κατά αρχική περίοδο σταθερού επιτοκίου Κυµαινόµενο επιτόκιο και επιτόκιο σταθερό έως 1 έτος 2 Άνω του ενός και έως 5 έτη 3 Άνω των 5 ετών 4 Ετήσιο ποσοστό επιβάρυνσης (%) 4) 5 Κυµαινόµενο επιτόκιο και επιτόκιο σταθερό έως 1 έτος 6 Άνω του ενός και έως 5 έτη 10,03 7,50 5,99 8,17 7,76 4,42 4,45 4,58 4,47 4,73 4,93 5,18 4,80 10,07 7,66 6,12 8,15 7,81 4,49 4,50 4,58 4,47 4,76 4,97 5,26 4,91 10,03 7,56 6,05 7,97 7,71 4,56 4,58 4,56 4,49 4,80 4,93 5,24 4,82 10,14 7,63 6,68 8,39 8,25 4,68 4,60 4,60 4,50 4,83 5,13 5,43 4,92 10,31 7,69 6,83 8,27 8,28 4,71 4,71 4,70 4,61 4,90 5,27 5,38 5,14 10,22 7,51 6,68 8,34 8,14 4,79 4,76 4,71 4,62 4,94 5,26 5,60 5,20 10,29 7,77 6,69 8,24 8,15 4,85 4,73 4,75 4,67 5,00 5,29 5,57 5,21 10,32 8,10 6,73 8,30 8,27 4,88 4,80 4,81 4,74 5,02 5,38 5,65 5,32 10,38 8,07 6,66 8,25 8,25 5,00 4,93 4,90 4,82 5,15 5,49 5,77 5,37 10,49 8,06 6,76 8,30 8,35 5,06 4,93 5,02 4,91 5,26 5,54 5,80 5,41 10,55 8,43 6,85 8,31 8,48 5,15 4,98 5,08 4,90 5,24 5,36 5,93 5,47 10,56 8,47 6,82 8,37 8,53 5,22 4,99 5,08 4,98 5,36 5,46 5,87 5,44 7 Άνω των 5 και έως 10 έτη 8 Άνω των 10 ετών 9 Ετήσιο ποσοστό επιβάρυνσης (%) 4) 10 Κυµαινόµενο επιτόκιο και επιτόκιο σταθερό έως 1 έτος 11 Άνω του ενός και έως 5 έτη 12 Άνω των 5 ετών Επιτόκια δανείων προς µη χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις (νέες εργασίες) Οκτ. Νοέµ. Δεκ Ιαν. Φεβρ. Μάρτ. Απρ. Μάιος Ιούν. Ιούλ. Αύγ. Σεπτ. Υπεραναλήψεις 2) 1 Λοιπά δάνεια έως 1 εκατ. ευρώ κατά αρχική περίοδο σταθερού επιτοκίου Κυµαινόµενο επιτόκιο και επιτόκιο σταθερό έως 1 έτος 2 Άνω του ενός και έως 5 έτη 3 5,76 4,91 5,17 4,57 4,24 4,38 4,45 5,82 5,00 5,25 4,68 4,31 4,62 4,58 5,80 5,08 5,24 4,71 4,50 4,77 4,63 5,94 5,16 5,31 4,69 4,44 4,67 4,70 6,03 5,21 5,44 4,86 4,51 4,69 4,71 6,04 5,30 5,45 4,88 4,66 4,81 4,87 6,12 5,37 5,47 4,88 4,70 4,99 4,90 6,12 5,43 5,57 4,95 4,72 5,10 5,12 6,17 5,53 5,70 5,03 4,89 5,28 5,17 6,30 5,58 5,77 5,09 4,90 4,95 5,17 6,35 5,77 5,86 5,17 5,01 5,46 5,29 6,49 5,93 5,88 5,17 5,20 5,58 5,40 Πηγή:. 1) Τά στοιχεία αναφέρονται στην εκάστοτε σύνθεση της ζώνης του ευρώ. Για περισσότερες πληροφορίες βλ. τις Γενικές Παρατηρήσεις. 2) Στην εν λόγω κατηγορία, οι νέες εργασίες συµπίπτουν µε τα ανεξόφλητα υπόλοιπα. Τέλος περιόδου. 3) Στην εν λόγω κατηγορία, τα νοικοκυριά και οι µη χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις συνενώνονται στον τοµέα των νοικοκυριών, καθώς τα ανεξόφλητα υπόλοιπα των µη χρηµατοπιστωτικών επιχειρήσεων είναι αµελητέα συγκριτικά µε εκείνα του τοµέα των νοικοκυριών από κοινού σε όλα τα συµετέχοντα κράτη-µέλη. 4) Το ετήσιο ποσοστό επιβάρυνσης καλύπτει το συνολικό κόστος του δανείου. Αυτό το συνολικό κόστος περιλαµβάνει µια συνιστώσα που αφορά το επιτόκιο και µια συνιστώσα που αφορά τις λοιπές (συναφείς) επιβαρύνσεις, όπως κόστος έρευνας, διοικητικά έξοδα, προετοιµασία φακέλου, εγγυήσεις κ.λπ. Άνω των 5 ετών 4 Λοιπά δάνεια άνω του 1 εκατ. ευρώ κατά αρχική περίοδο σταθερού επιτοκίου Κυµαινόµενο επιτόκιο και επιτόκιο σταθερό έως 1 έτος 5 Άνω του ενός και έως 5 έτη 6 Άνω των 5 ετών 7 Σ 42 εκέµβριος 2007

151 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤOΙΧΕIΑ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤOΥ ΕΥΡΩ Χρηµατοπιστωτικές αγορές 4. 5 Ε π ι τ ό κ ι α Ν Χ Ι ε π ί κ α τ α θ έ σ ε ω ν κ α ι δ α ν ε ί ω ν κ α τ ο ί κ ω ν τ η ς ζ ώ ν η ς τ ο υ ε υ ρ ώ σ ε ε υ ρ ώ (ποσοστά % ετησίως, υπόλοιπα στο τέλος της περιόδου, νέες εργασίες ως µέσος όρος της περιόδου, εκτός εάν αναφέρεται διαφορετικά) 4. Επιτόκια καταθέσεων (ανεξόφλητα υπόλοιπα) Οκτ. Νοέµ. Δεκ Ιαν. Φεβρ. Μάρτ. Απρ. Μάιος Ιούν. Ιούλ. Αύγ. Σεπτ. Μίας ηµέρας 1) Καταθέσεις νοικοκυριών Με συµφωνηµένη διάρκεια Υπό προειδοποίηση 1),2) Καταθέσεις µη χρηµατοπιστωτικών επιχειρήσεων Μίας ηµέρας 1) Με συµφωνηµένη διάρκεια Συµφωνίες επαναγοράς Έως 2 έτη Άνω των 2 ετών Έως 3 µήνες Άνω των 3 µηνών Έως 2 έτη Άνω των 2 ετών 8 9 0,90 2,69 3,10 2,30 2,75 1,45 3,15 3,80 3,05 0,91 2,78 3,05 2,30 2,81 1,49 3,24 3,80 3,14 0,92 2,89 3,05 2,38 2,87 1,51 3,42 3,88 3,29 0,98 2,99 3,06 2,35 2,98 1,61 3,45 3,91 3,36 1,00 3,07 3,12 2,35 3,07 1,64 3,49 3,92 3,41 1,02 3,16 3,05 2,39 3,14 1,71 3,61 3,93 3,54 1,04 3,23 3,06 2,42 3,20 1,75 3,67 3,93 3,59 1,06 3,30 3,03 2,43 3,25 1,78 3,72 3,96 3,66 1,08 3,39 3,04 2,42 3,32 1,77 3,87 3,99 3,79 1,10 3,49 3,02 2,45 3,40 1,81 3,92 4,00 3,85 1,14 3,58 3,03 2,53 3,46 1,89 4,03 4,07 3,89 1,15 3,68 3,05 2,58 3,50 1,91 4,13 4,09 3,93 5. Επιτόκια δανείων (ανεξόφλητα υπόλοιπα) Οκτ. Νοέµ. Δεκ Ιαν. Φεβρ. Μάρτ. Απρ. Μάιος Ιούν. Ιούλ. Αύγ. Σεπτ. Στεγαστικά δάνεια, µε διάρκεια: Έως 1 έτος Άνω του ενός και έως 5 έτη Δάνεια προς νοικοκυριά Άνω των 5 ετών Καταναλωτική πίστη και λοιπά δάνεια, µε διάρκεια: Έως 1 έτος Άνω του ενός και έως 5 έτη Άνω των 5 ετών Δάνεια προς µη χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις Έως 1 έτος Με διάρκεια: Άνω του ενός και έως 5 έτη 8 Άνω των 5 ετών ,90 4,29 4,65 8,35 6,81 5,88 5,07 4,51 4,57 4,98 4,33 4,68 8,33 6,81 5,91 5,14 4,59 4,63 5,01 4,34 4,70 8,41 6,81 5,93 5,23 4,66 4,68 5,05 4,38 4,72 8,53 6,83 5,95 5,30 4,76 4,77 5,11 4,46 4,79 8,66 6,95 5,96 5,37 4,83 4,83 5,14 4,45 4,79 8,62 6,88 5,95 5,44 4,90 4,84 5,14 4,48 4,80 8,67 6,96 5,97 5,50 4,94 4,87 5,16 4,48 4,82 8,71 6,95 5,97 5,50 4,98 4,90 5,20 4,53 4,86 8,68 6,94 6,01 5,62 5,09 4,96 5,28 4,57 4,89 8,80 6,95 6,06 5,70 5,15 5,00 5,35 4,58 4,90 8,85 6,97 6,08 5,76 5,24 5,05 5,36 4,64 4,94 9,02 7,00 6,13 5,91 5,33 5,13 21 Ν έ ε ς κ α τ α θ έ σ ε ι ς µ ε σ υ µ φ ω ν η µ έ ν η δ ι ά ρ κ ε ι α (ποσοστά % ετησίως, εκτός επιβαρύνσεων, µέσος όρος περιόδου) 22 Νέα δάνεια µε κυµαινόµενο επιτόκιο, καθώς και µε σταθερό επιτόκιο έως ένα έτος (ποσοστά % ετησίως, εκτός επιβαρύνσεων, µέσος όρος περιόδου) Πηγή:. εκέµβριος 2007 Σ 43

152 4. 6 Ε π ι τ ό κ ι α τ η ς α γ ο ρ ά ς χ ρ ή µ α τ ο ς (ποσοστά % ετησίως, µέσοι όροι περιόδου) Ζώνη του ευρώ 1),2) ΗΠΑ Ιαπωνία Καταθέσεις µίας ηµέρας (ΕΟΝΙΑ) Καταθέσεις 1 µηνός (EURIBOR) Καταθέσεις 3 µηνών (EURIBOR) Καταθέσεις 6 µηνών (EURIBOR) Καταθέσεις 12 µηνών (EURIBOR) Καταθέσεις 3 µηνών (LIBOR) Καταθέσεις 3 µηνών (LIBOR) 2004 γ τρ. δ τρ. γ τρ. Νοέµ. Δεκ Ιαν. Φεβρ. Μάρτ. Απρ. Μάιος Ιούν. Ιούλ. Αύγ. Σεπτ. Οκτ. Νοέµ ,05 2,08 2,11 2,15 2,27 1,62 0,05 2,09 2,14 2,18 2,23 2,33 3,56 0,06 2,83 2,94 3,08 3,23 3,44 5,19 0,30 2,94 3,06 3,22 3,41 3,62 5,43 0,41 3,36 3,46 3,59 3,72 3,86 5,37 0,49 3,61 3,71 3,82 3,94 4,09 5,36 0,62 3,86 3,96 4,07 4,20 4,38 5,36 0,69 4,05 4,28 4,49 4,56 4,65 5,45 0,89 3,33 3,42 3,60 3,73 3,86 5,37 0,48 3,50 3,64 3,68 3,79 3,92 5,36 0,56 3,56 3,62 3,75 3,89 4,06 5,36 0,56 3,57 3,65 3,82 3,94 4,09 5,36 0,59 3,69 3,84 3,89 4,00 4,11 5,35 0,71 3,82 3,86 3,98 4,10 4,25 5,35 0,66 3,79 3,92 4,07 4,20 4,37 5,36 0,67 3,96 4,10 4,15 4,28 4,51 5,36 0,73 4,06 4,11 4,22 4,36 4,56 5,36 0,77 4,05 4,31 4,54 4,59 4,67 5,48 0,92 4,03 4,43 4,74 4,75 4,72 5,49 0,99 3,94 4,24 4,69 4,66 4,65 5,15 0,97 4,02 4,22 4,64 4,63 4,61 4,96 0,91 23 Ε π ι τ ό κ ι α τ η ς α γ ο ρ ά ς χ ρ ή µ α τ ο ς σ τ η ζ ώ ν η τ ο υ ε υ ρ ώ 2 ) (µηνιαία στοιχεία, ποσοστά % ετησίως) 24 Τ ρ ι µ η ν ι α ί α ε π ι τ ό κ ι α α γ ο ρ ά ς χ ρ ή µ α τ ο ς (µηνιαία στοιχεία, ποσοστά % ετησίως) Πηγή:. 1) Πριν από τον Ιανουάριο του 1999 τα συνθετικά επιτόκια της ζώνης του ευρώ υπολογίζονταν βάσει των εθνικών επιτοκίων σταθµισµένων µε το ΑΕΠ. Περισσότερες πληροφορίες βλ. στις Γενικές Παρατηρήσεις. 2) Τα στοιχεία αναφέρονται στην εκάστοτε σύνθεση της ζώνης του ευρώ. Περισσότερες πληροφορίες βλ. στις Γενικές Παρατηρήσεις. Σ 44 εκέµβριος 2007

153 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤOΙΧΕIΑ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤOΥ ΕΥΡΩ Χρηµατοπιστωτικές αγορές 4. 7 Α π ο δ ό σ ε ι ς ο µ ο λ ό γ ω ν τ ο υ η µ ο σ ί ο υ (ποσοστά % ετησίως, µέσοι όροι περιόδου) Ζώνη του ευρώ 1),2) ΗΠΑ Ιαπωνία 2004 γ τρ. δ τρ. γ τρ. Νοέµ. Δεκ Ιαν. Φεβρ. Μάρτ. Απρ. Μάιος Ιούν. Ιούλ. Αύγ. Σεπτ. Οκτ. Νοέµ. 2 ετών 3 ετών 5 ετών 7 ετών 10 ετών 10 ετών 10 ετών ,47 2,77 3,29 3,70 4,14 4,26 1,50 2,38 2,55 2,85 3,14 3,44 4,28 1,39 3,44 3,51 3,64 3,72 3,86 4,79 1,74 3,60 3,66 3,76 3,84 3,97 4,90 1,80 3,73 3,73 3,77 3,79 3,86 4,63 1,70 3,95 3,96 3,99 4,02 4,08 4,68 1,68 4,27 4,30 4,34 4,38 4,42 4,84 1,74 4,26 4,30 4,34 4,42 4,48 4,74 1,72 3,71 3,70 3,73 3,74 3,80 4,60 1,70 3,79 3,79 3,83 3,84 3,90 4,57 1,64 3,94 3,96 4,02 4,02 4,10 4,76 1,71 3,96 3,98 4,02 4,07 4,12 4,73 1,71 3,94 3,94 3,95 3,96 4,02 4,56 1,62 4,11 4,12 4,15 4,20 4,25 4,69 1,67 4,26 4,28 4,31 4,34 4,37 4,75 1,67 4,45 4,51 4,57 4,62 4,66 5,11 1,89 4,48 4,52 4,55 4,59 4,63 5,01 1,89 4,19 4,23 4,27 4,38 4,43 4,68 1,65 4,10 4,14 4,19 4,30 4,37 4,51 1,61 4,11 4,16 4,21 4,32 4,40 4,52 1,66 3,93 3,96 3,99 4,15 4,26 4,16 1,51 25 Α π ο δ ό σ ε ι ς ο µ ο λ ό γ ω ν η µ ο σ ί ο υ ζ ώ ν η ς ε υ ρ ώ 2 ) (µηνιαία στοιχεία, ποσοστά % ετησίως) 26 Α π ο δ ό σ ε ι ς 1 0 ε τ ώ ν ο µ ο λ ό γ ω ν η µ ο σ ί ο υ (µηνιαία στοιχεία, ποσοστά % ετησίως) Πηγή:. 1) Μέχρι το Δεκέµβριο του 1998 οι αποδόσεις της ζώνης του ευρώ υπολογίζονταν βάσει των εναρµονισµένων αποδόσεων των οµολόγων του Δηµοσίου σταθµισµένων µε το αντίστοιχο εθνικό ΑΕΠ. Έκτοτε οι συντελεστές στάθµισης είναι τα ονοµαστικά ανεξόφλητα υπόλοιπα των οµολόγων του Δηµοσίου για κάθε διάρκεια. 2) Τα στοιχεία αναφέρονται στην εκάστοτε σύνθεση της ζώνης του ευρώ. Περισσότερες πληροφορίες βλ. στις Γενικές Παρατηρήσεις. εκέµβριος 2007 Σ 45

154 4. 8 ε ί κ τ ε ς τ η ς χ ρ η µ α τ ι σ τ η ρ ι α κ ή ς α γ ο ρ ά ς (επίπεδα δείκτη σε µονάδες, µέσοι όροι περιόδου) 2004 γ τρ. δ τρ. γ τρ. Νοέµ. Δεκ Ιαν. Φεβρ. Μάρτ. Απρ. Μάιος Ιούν. Ιούλ. Αύγ. Σεπτ. Οκτ. Νοέµ. Δείκτης αναφοράς Ευρύς 50 Βασικά βιοµηχανικά προϊόντα Καταναλωτικές υπηρεσίες Δείκτες Dow Jones EURO STOXX 1) Καταναλωτικά αγαθά Πετρέλαιο και αέριο Κυριότεροι τοµείς της οικονοµίας Χρηµατοπιστωτικός τοµέας , ,8 251,4 163,4 219,9 300,5 238,2 258,6 298,3 266,3 399,2 395, , ,9 293, ,6 307,0 181,3 245,1 378,6 287,7 307,3 297,2 334,1 433,1 457, , ,3 357, ,4 402,3 205,0 293,7 419,8 370,3 391,3 345,3 440,0 416,8 530, , ,0 350, ,8 399,7 202,0 287,9 410,1 364,7 378,4 325,8 438,1 397,8 532, , ,2 383, ,4 450,4 219,3 315,1 432,7 400,7 419,5 343,1 490,8 450,1 526, , ,0 402, ,5 489,9 233,3 335,7 422,8 418,6 462,7 349,4 512,3 472,8 527, , ,9 429, ,2 549,6 246,8 373,0 454,1 434,2 512,5 376,6 556,0 475,8 536, , ,7 416, ,6 568,3 233,5 373,3 465,6 399,8 494,4 400,9 556,3 476,7 503, , ,5 384, ,8 451,8 220,1 319,2 438,6 401,3 420,2 343,6 490,5 456,8 517, , ,9 389, ,4 464,4 221,0 319,3 440,4 403,4 433,3 344,6 507,0 463,1 529, , ,2 400, ,8 476,4 229,1 328,2 426,5 419,8 452,2 350,4 505,0 485,0 538, , ,0 410, ,2 496,6 235,9 339,4 428,2 428,3 476,2 355,3 524,7 481,0 530, , ,4 397, ,5 497,9 235,1 340,2 413,9 408,6 461,2 343,0 508,5 452,6 512, , ,0 421, ,7 531,7 247,6 363,9 437,2 432,7 493,8 362,4 540,4 477,4 531, , ,5 431, ,8 545,5 248,5 374,4 454,1 439,8 514,4 374,5 559,2 476,2 547, , ,7 433, ,2 571,9 244,2 380,4 471,1 429,4 529,0 393,1 568,2 473,8 529, , ,4 431, ,0 585,9 242,6 384,7 491,4 418,7 529,3 399,8 563,1 467,1 513, , ,8 406, ,6 550,8 227,8 362,5 444,5 393,5 479,0 390,0 544,4 469,2 495, , ,0 411, ,4 569,1 230,1 373,2 461,5 386,3 473,8 414,7 562,7 495,9 503, , ,9 427, ,8 587,6 234,9 394,6 463,8 399,4 492,9 419,5 602,4 527,9 507, , ,4 411, ,1 548,7 225,3 380,2 450,3 368,7 476,6 400,6 623,8 554,7 500, , ,1 Κοινή ωφέλεια Βιοµηχανία Τεχνολογία Τηλεπικοινωνίες Υπηρεσίες υγείας ΗΠΑ Standard & Poor s 500 Ιαπωνία Nikkei Ε υ ρ ύ ς δ ε ί κ τ η ς D o w J o n e s E U R O S T O X X, δ ε ί κ τ η ς S t a n d a r d & P o o r s κ α ι δ ε ί κ τ η ς N i k k e i (Ιανουάριος 1994=100, µηνιαίοι µέσοι όροι) Πηγή:. 1) Τα στοιχεία αναφέρονται στην εκάστοτε σύνθεση της ζώνης του ευρώ. Περισσότερες πληροφορίες βλ. στις Γενικές Παρατηρήσεις. Σ 46 εκέµβριος 2007

155 5 Τ Ι Μ Ε Σ, Π Α Ρ Α Γ Ω Γ Η, Ζ Η Τ Η Σ Η Κ Α Ι Α Γ Ο Ρ Ε Σ Ε Ρ Γ Α Σ Ι Α Σ 5. 1 Ε ν Τ Κ, λ ο ι π έ ς τ ι µ έ ς κ α ι κ ό σ τ ο ς (ετήσιες εκατοστιαίες µεταβολές, εκτός εάν αναφέρεται διαφορετικά) 1. Εναρµονισµένος Δείκτης Τιµών Καταναλωτή 1) γ τρ. δ τρ. γ τρ Ιούν. Ιούλ. Αύγ. Σεπτ. Οκτ. Νοέµ. 4) =100 % του συνόλου 3) 100,0 100,0 (ε.δ., εκατοστιαία µεταβολή έναντι προηγούµενης περιόδου) Υποµνηµατικό στοιχείο: Διοικητικά Αγαθά Υπηρεσίες Υπηρεσίες καθοριζόµενες τιµές 2) πλην µη επεξεργ. ειδών διατροφής & ενέργειας 82,8 59,2 40,8 100,0 Επεξεργασµένα είδη διατροφής 11,9 Μη επεξεργασµένα είδη διατροφής ,8 2,1 2,0 1,8 2, ,0 2,2 97,9 2,1 2,1 1,8 2, ,0 3,2 100,0 2,2 1,5 2,1 2, ,1 2,8 102,2 2,2 1,5 2,3 2, ,1 3,0 102,5 2,1 1,5 2,3 2,0 0,5 0,4 1,8 0,2 0,6 0,6 2,0 3,1 102,8 1,8 1,6 1,6 2,1 0,1 0,8 0,7 0,3-4,2 0,6 1,6 2,9 102,9 1,9 1,9 1,6 2,4 0,5 0,4 0,0 0,3 1,0 0,7 1,7 2,8 104,4 1,9 1,9 1,5 2,6 0,8 0,4 0,8 0,2 3,3 0,7 1,8 2,4 104,4 1,9 2,0 1,5 2,5 0,5 1,0 0,9 0,2 0,7 0,6 1,8 2,1 104,5 1,9 1,9 1,5 2,6 0,2 0,2 0,3 0,1 0,5 0,2 1,8 2,3 104,3 1,8 1,9 1,2 2,6 0,2 0,1 0,4 0,0 0,5 0,2 1,7 2,1 104,3 1,7 2,0 1,2 2,6 0,1 0,7 0,4 0,1-0,9 0,1 1,7 2,1 104,7 2,1 2,0 1,9 2,5 0,2 0,7 0,2 0,1 0,6 0,1 2,1 2,1 105,2 2,6 2,1 2,6 2,5 0,4 1,2 0,9 0,2 0,6 0,2 2,6 2,2. 3, ,6 Βιοµηχανικά αγαθά πλην ενέργειας 30,0 Ενέργεια (µη ε.δ.) 9,6 40,8 Συνολικός ΕνΔΤΚ πλην διοικητικά καθοριζόµενων τιµών 86,2 Διοικητικά καθοριζό- µενες τιµές 13,8 % του συνόλου 2) γ τρ. δ τρ. γ τρ Μάιος Ιούν. Ιούλ. Αύγ. Σεπτ. Οκτ. Είδη διατροφής (συµπεριλ. αλκοολούχα ποτά και καπνός) 19,6 Πηγές: Eurostat και υπολογισµοί της. 1) Τα στοιχεία αναφέρονται στην εκάστοτε σύνθεση της ζώνης του ευρώ. Περισσότερες πληροφορίες βλ. στις Γενικές Παρατηρήσεις. 2) Eκτιµήσεις της βάσει στοιχείων της Eurostat. Αυτά τα πειραµατικά στοιχεία παρέχουν µόνο ένα κατά προσέγγιση µέτρο του διοικητικού καθορισµού των τιµών, καθώς οι µεταβολές των διοικητικά καθοριζόµενων τιµών δεν µπορούν να αποµονωθούν πλήρως από τις λοιπές επιδράσεις. Βλ. σηµείωση που εξηγεί τη µεθοδολογία που χρησιµοποιείται για την κατάρτιση αυτού του δείκτη στην ηλεκτρονική διεύθυνση 3) Οι συντελεστές στάθµισης αφορούν το ) Eκτίµηση µε βάση τις πρώτες δηµοσιεύσεις εθνικών στοιχείων, που συνήθως καλύπτουν το 95% της ζώνης του ευρώ, καθώς και µε βάση αρχικές πληροφορίες για τις τιµές της ενέργειας. Επεξεργασµένα είδη διατροφής 11,9 Μη επεξεργασµένα είδη διατροφής 7,6 Αγαθά 39,6 Βιοµηχανικά αγαθά πλην ενέργειας 30,0 Ενέργεια 9,6 Στέγαση Υπηρεσίες Διάφορες ,8 3,3 2,1 1,2 0,8 3,0 2,4 2,0 2,9-0,6 2,7 3,4 2,3 3,4 0,6 1,6 0,8 4,5 2,4 1,9 2,8-2,0 2,4 5,1 1,6 2,0 0,8 2,4 0,3 10,1 2,6 2,0 2,7-2,2 2,3 3,1 2,4 2,1 2,8 2,3 0,6 7,7 2,5 2,1 2,5-3,3 2,3 2,3 2,8 2,1 3,9 2,0 0,7 6,3 2,5 2,1 2,6-3,6 2,4 2,3 2,9 2,2 4,1 1,0 0,8 1,5 2,5 2,1 2,3-2,5 2,4 2,4 2,5 2,1 3,1 1,1 1,1 1,1 2,6 2,0 2,9-2,1 2,8 2,5 2,5 2,0 3,3 1,0 1,0 0,5 2,7 2,0 2,6-1,9 2,9 3,6 2,5 2,5 2,4 0,9 1,0 0,7 2,7 2,0 2,4-1,5 3,0 3,4 2,4 1,9 3,1 0,9 1,0 0,3 2,8 2,0 2,8-1,8 2,9 3,6 2,4 2,0 3,0 1,0 1,0 0,9 2,8 2,0 2,4-1,8 3,0 3,5 2,3 1,9 2,8 0,7 0,9 0,0 2,7 1,9 2,5-1,7 3,0 3,5 2,5 2,5 2,4 0,6 1,0-0,9 2,7 2,0 2,4-1,1 3,0 3,4 2,7 3,1 2,1 1,5 1,0 3,0 2,7 2,0 2,4-1,6 2,9 3,2 3,5 3,8 3,1 2,1 1,1 5,5 2,7 2,0 2,5-2,1 2,9 3,2 10,2 Μισθώσεις 6,2 Μεταφορές 6,4 Επικοινωνίες 3,1 Αναψυχή και προσωπικές υπηρεσίες 14,4 6,7 εκέµβριος 2007 Σ 47

156 5. 1 Ε ν Τ Κ, λ ο ι π έ ς τ ι µ έ ς κ α ι κ ό σ τ ο ς (ετήσιες εκατοστιαίες µεταβολές, εκτός εάν αναφέρεται διαφορετικά) 2. Τιµές βιοµηχανίας, κατασκευών, κατοικιών και βασικών εµπορευµάτων (2000=100) Τιµές παραγωγού βιοµηχανικών αγαθών πλην κατασκευών Βιοµηχανία πλην κατασκευών και ενέργειας Μεταποίηση Ενδιά- µεσα αγαθά Κεφαλαιακά αγαθά Καταναλωτικά αγαθά Διαρκή Μη διαρκή Ενέργεια Κατασκευές 1) Τιµές κατοικιών 2) Τιµές πρώτων υλών στην παγκόσµια αγορά 3) πλην ενέργειας Τιµές πετρελαίου 4) (ευρώ ανά βαρέλι) % του συνόλου 5) 100,0 100,0 89,5 82,4 31,6 21,2 29,6 4,0 25,6 17,6 100,0 32, γ τρ. δ τρ. γ τρ Ιούν. Ιούλ. Αύγ. Σεπτ. Οκτ. Νοέµ ,4 1,4 0,9 0,8 0,8 0,2 1,1 0,6 1,2 3,7 2,4 7,0-4,0-4,5 25,1 105,7 2,3 2,5 2,0 3,5 0,7 1,3 0,7 1,4 3,9 4,1 7,4 18,4 10,8 30,5 110,1 4,1 3,2 1,8 2,9 1,4 1,1 1,3 1,1 13,4 3,1 7,9 28,5 9,4 44,6 115,8 5,1 3,4 2,8 4,8 1,4 1,7 1,6 1,7 13,2 4,1 6,5 19,7 24,8 52,9 116,9 5,4 3,7 3,6 6,3 1,6 1,9 1,8 1,9 11,7 4,6-13,4 26,6 55,7 116,6 4,1 2,8 3,5 6,2 1,8 1,6 1,7 1,6 6,1 4,6 6,0 6) 3,9 23,0 47,3 117,3 2,9 2,5 3,4 6,0 2,0 1,5 1,9 1,5 1,3 4,4 - -5,5 15,7 44,8 118,5 2,4 2,6 3,2 5,5 2,0 1,7 1,8 1,6-0,4 4,5. -3,1 13,8 51,0 119,3 2,1 2,7 3,0 4,3 1,6 2,4 1,8 2,5-0,8. - 2,0 6,7 54,2 118,8 2,3 2,6 3,1 5,1 1,9 1,7 1,8 1,6-0, ,3 14,2 52,6 119,1 1,8 2,3 2,9 4,6 1,7 1,9 1,7 1,9-1, ,7 7,8 55,2 119,2 1,8 2,3 3,0 4,3 1,7 2,4 1,8 2,5-2, ,4 5,4 52,4 119,6 2,7 3,4 3,1 4,1 1,6 2,9 1,9 3,0 1, ,1 6,9 55,2 120,4 3,3 3,9 3,1 4,0 1,5 3,3 1,8 3,5 4, ,5 3,5 57, ,9-0,1 62,8 3. Ωριαίο κόστος εργασίας 7) (ε.δ., 2000=100) Κατά συνιστώσα Μισθοί και ηµεροµίσθια Εργοδοτικές εισφορές κοινωνικής ασφάλισης Κατά επιλεγµένο κλάδο οικονοµικής δραστηριότητας Ορυχεία, µεταποίηση και ενέργεια Κατασκευές Υπηρεσίες Δείκτης µισθών βάσει συλλογικών διαπραγµατεύσεων 8) % του συνόλου 5) 100,0 100,0 73,1 26,9 34,6 9,1 56, γ τρ. δ τρ. γ τρ ,8 3,2 2,9 4,0 3,3 4,0 3,0 2,4 113,5 2,4 2,3 2,7 2,8 2,8 2,1 2,1 116,5 2,7 2,7 2,7 2,6 2,5 2,8 2,1 119,6 2,6 2,7 2,3 3,4 2,1 2,2 2,3 119,9 2,6 2,7 2,4 3,7 1,9 2,0 2,1 120,6 2,4 2,4 2,1 2,8 2,2 2,2 2,5 121,3 2,3 2,3 1,9 2,3 2,0 2,2 2,0 122,1 2,5 2,5 1,8 2,7 3,2 2,2 2, ,2 Πηγές: Eurostat, HWWΙ (στήλες 13 και 14 στον Πίνακα 2 της Ενότητας 5.1), υπολογισµοί της βάσει στοιχείων της Thomson Financial Datastream (στήλη 15 στον Πίνακα 2 της Ενότητας 5.1), υπολογισµοί της βάσει στοιχείων της Eurostat (στήλη 6 στον Πίνακα 2 της Ενότητας 5.1 και στήλη 7 στον Πίνακα 3 της Ενότητας 5.1) και υπολογισµοί της (στήλη 12 στον Πίνακα 2 της Ενότητας 5.1 και στήλη 8 στον Πίνακα 3 της Ενότητας 5.1). 1) Τιµές εισροών για κατοικίες. 2) Πειραµατικά στοιχεία βάσει µη εναρµονισµένων εθνικών πηγών (περαιτέρω λεπτοµέρειες βλ. στο δικτυακό τόπο της ). 3) Αφορά τις τιµές σε ευρώ. 4) Αργό εµπλουτισµένο Brent (παράδοση µετά από ένα µήνα). 5) Το ) Τα τριµηνιαία στοιχεία για το δεύτερο (τέταρτο) τρίµηνο αφορούν εξαµηνιαίους µέσους όρους του πρώτου (δεύτερου) εξαµήνου του έτους, αντίστοιχα. Δεδοµένου ότι κάποια εθνικά στοιχεία είναι διαθέσιµα σε ετήσια συχνότητα µόνο, η εξαµηνιαία εκτίµηση βασίζεται εν µέρει σε ετήσια αποτελέσµατα, συνεπώς η ακρίβεια των εξαµηνιαίων στοιχείων είναι µικρότερη από ό,τι η ακρίβεια των ετήσιων στοιχείων. 7) Ωριαίο κόστος εργασίας για το σύνολο της οικονοµίας. Εξαιρούνται οι κλάδοι της γεωργίας, της δηµόσιας διοίκησης, της εκπαίδευσης, της υγείας και των "λοιπών υπηρεσιών". Λόγω διαφορών ως προς την κάλυψη, το άθροισµα των συνιστωσών ενδέχεται να µην συµφωνεί µε το σύνολο. 8) Πειραµατικά στοιχεία (περαιτέρω λεπτοµέρειες βλ. στο δικτυακό τόπο της ). Σ 48 εκέµβριος 2007

157 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤOΙΧΕIΑ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤOΥ ΕΥΡΩ Τιµές, παραγωγή, ζήτηση και αγορές εργασίας 5. 1 Ε ν Τ Κ, λ ο ι π έ ς τ ι µ έ ς κ α ι κ ό σ τ ο ς (ετήσιες εκατοστιαίες µεταβολές, εκτός εάν αναφέρεται διαφορετικά) 4. Κόστος εργασίας ανά µονάδα προϊόντος, µισθολογική δαπάνη ανά µισθωτό και παραγωγικότητα της εργασίας (εποχικώς διορθωµένα στοιχεία) γ τρ. δ τρ γ τρ. δ τρ γ τρ. δ τρ. (2000=100) Γεωργία, θήρα, εκµετάλλευση δασών και αλιεία Ορυχεία, µεταποίηση και ενέργεια Κατά κλάδο οικονοµικής δραστηριότητας Κατασκευές Εµπόριο, επισκευές, ξενοδοχεία και εστιατόρια, µεταφορές και επικοινωνίες Χρηµατοοικονο- µικά, ακίνητα, µισθώσεις και επιχειρηµατικές υπηρεσίες Δηµόσια διοίκηση, εκπαίδευση, υγεία και λοιπές υπηρεσίες Κόστος εργασίας ανά µονάδα προϊόντος 1) 106,7 1,9 6,2 0,4 3,4 2,1 1,8 3,1 108,0 1,3-7,9-0,2 3,7 0,6 2,6 2,3 109,1 1,0 6,8-0,6 3,5 0,7 1,6 1,9 110,0 0,8 1,7-1,0 1,5 0,1 2,0 2,5 110,2 1,2 1,4-0,8 0,5 0,7 1,5 3,6 110,0 1,1 3,3-0,8 1,6-0,2 2,5 2,8 110,0 0,1-0,2-1,6 2,4-0,5 2,2 0,9 110,7 0,8 0,2-1,4 1,8-0,6 3,4 1,8 111,4 1,1 0,6 0,0 6,3-0,1 3,1 0,6 Μισθολογική δαπάνη ανά µισθωτό 107,7 2,3 2,5 2,2 2,9 2,0 2,5 2,5 110,1 2,2 2,5 2,7 2,9 1,5 2,0 2,3 112,0 1,8 1,7 1,5 2,4 1,7 2,0 1,9 114,5 2,2 1,3 3,2 3,4 1,6 1,5 2,1 114,5 2,4 0,2 3,1 3,2 1,8 1,2 3,0 114,6 2,4 2,5 3,4 3,4 1,2 1,6 2,5 115,1 1,8 2,4 3,0 3,6 1,8 1,7 0,6 116,1 2,1 2,9 2,3 3,4 1,4 2,8 1,9 116,5 1,8 3,4 3,2 3,3 1,4 2,0 0,6 Παραγωγικότητα της εργασίας 2) 101,0 0,4-3,4 1,8-0,5-0,1 0,7-0,6 101,9 0,9 11,2 2,9-0,8 0,9-0,7 0,0 102,6 0,7-4,8 2,2-1,0 1,0 0,3 0,1 104,0 1,4-0,4 4,3 1,9 1,5-0,5-0,4 103,8 1,3-1,2 4,0 2,7 1,0-0,3-0,5 104,2 1,2-0,7 4,3 1,8 1,4-0,8-0,2 104,7 1,7 2,6 4,7 1,2 2,2-0,5-0,4 104,9 1,4 2,7 3,7 1,7 1,9-0,6 0,1 104,6 0,8 2,8 3,3-2,8 1,5-1,1 0,1 5. Αποπληθωριστές του ΑΕΠ γ τρ. δ τρ. (ε.δ., 2000=100) Εγχώρια ζήτηση Ιδιωτική κατανάλωση Δηµόσια κατανάλωση Ακαθάριστες επενδύσεις πάγιου κεφαλαίου Εξαγωγές 3) Εισαγωγές 3) ,4 2,2 2,0 2,1 2,4 1,2-1,2-1,7 109,5 2,0 2,2 2,1 2,3 2,5 1,1 1,6 111,6 1,9 2,3 2,1 2,6 2,4 2,6 3,8 113,7 1,9 2,4 2,2 2,1 2,7 2,7 4,0 114,0 2,0 2,4 2,1 2,2 2,8 2,7 3,6 114,5 1,7 1,7 1,8 0,6 2,7 2,0 2,0 115,3 2,2 1,8 1,7 1,5 3,2 1,7 0,8 116,1 2,3 1,9 1,7 0,7 3,2 1,9 0,9 116,6 2,2 1,9 1,8 1,3 2,8 1,6 0,8 Πηγές: Υπολογισµοί της βάσει στοιχείων της Eurostat. 1) Μισθολογική δαπάνη (σε τρέχουσες τιµές) ανά µισθωτό προς προστιθέµενη αξία (όγκος) ανά απασχολούµενο. 2) Προστιθέµενη αξία (όγκος) ανά απασχολούµενο. 3) Οι αποπληθωριστές των εξαγωγών και των εισαγωγών αφορούν τα αγαθά και τις υπηρεσίες και συµπεριλαµβάνουν το διασυνοριακό εµπόριο εντός της ζώνης του ευρώ. εκέµβριος 2007 Σ 49

158 5. 2 Π α ρ α γ ω γ ή κ α ι ζ ή τ η σ η 1. ΑΕΠ και συνιστώσες της δαπάνης ΑΕΠ γ τρ. δ τρ. γ τρ. γ τρ. δ τρ. γ τρ γ τρ. δ τρ. γ τρ. γ τρ. δ τρ. γ τρ γ τρ. δ τρ. γ τρ. Ιδιωτική κατανάλωση Εγχώρια ζήτηση Δηµόσια κατανάλωση Ακαθάριστες επενδύσεις πάγιου κεφαλαίου Μεταβολές αποθεµάτων 2) Ισοζύγιο εξωτερικών συναλλαγών 1) Τρέχουσες τιµές (δισεκ. ευρώ, εποχικά διορθωµένες) 7.489, , , , ,6 0,7 156, , , , , , , ,8 4,7 160, , , , , , , ,7 12,4 118, , , , , , , ,4 27,5 102, , , , , ,9 431,3 452,3 12,3 20,1 852,0 831, , , ,3 432,9 462,4 0,0 38,8 879,1 840, , , ,3 439,7 475,7 11,4 33,5 890,5 857, , , ,1 441,4 479,0 4,3 42,3 905,1 862, , , ,3 446,1 485,3 8,8 40,2 929,4 889,1 ποσοστό % του ΑΕΠ 100,0 98,8 56,9 20,4 21,2 0,3 1,2 - - Αλυσωτοί δείκτες όγκου (τιµές προηγούµενου έτους, εποχικώς διορθωµένα στοιχεία 3) ) τριµηνιαίες εκατοστιαίες µεταβολές 0,6 0,8 0,5 0,5 0, ,0 1,7 0,8 0,3 0,5 0,4 1, ,0 1,7 0,8 1,0 0,0 0,9 1, ,9 1,4 0,3 0,0 0,6 0,2 0, ,8 0,1 0,7 0,8 0,5 0,6 0, ,5 2,7 ετήσιες εκατοστιαίες µεταβολές 0,8 1,5 1,2 1,8 1, ,1 3,1 2,0 1,8 1,6 1,3 2, ,0 6,7 1,5 1,7 1,5 1,4 2, ,5 5,2 2,8 2,6 1,8 1,9 4, ,8 7,6 2,9 3,0 1,7 1,9 5, ,6 7,2 3,3 2,5 2,1 2,1 5, ,9 6,9 3,2 2,9 1,4 2,0 7, ,6 6,1 2,5 2,1 1,5 2,0 4, ,9 4,9 2,7 2,1 1,6 2,0 4, ,4 6,0 συµβολή στην τριµηνιαία εκατοστιαία µεταβολή του ΑΕΠ σε εκατοστιαίες µονάδες 0,6 0,8 0,3 0,1 0,2 0,3-0, ,8 0,3 0,3 0,1 0,3-0,4 0, ,8 0,9 0,0 0,2 0,4 0,4-0, ,3 0,0 0,3 0,0 0,0-0,4 0, ,7 0,8 0,3 0,1 0,2 0,2-0,1 - - συµβολή στην ετήσια εκατοστιαία µεταβολή του ΑΕΠ σε εκατοστιαίες µονάδες 0,8 1,4 0,7 0,4 0,3 0,1-0, ,0 1,8 0,9 0,3 0,4 0,2 0, ,5 1,7 0,9 0,3 0,5 0,0-0, ,8 2,6 1,0 0,4 1,0 0,1 0, ,9 3,0 1,0 0,4 1,0 0,6-0, ,3 2,5 1,2 0,4 1,2-0,4 0, ,2 2,9 0,8 0,4 1,5 0,2 0, ,5 2,1 0,9 0,4 0,9-0,1 0, ,7 2,0 0,9 0,4 0,9-0,2 0,6 - - Εξαγωγές 1) Εισαγωγές 1) Πηγές: Eurostat και υπολογισµοί της. 1) Οι εξαγωγές και οι εισαγωγές καλύπτουν τα αγαθά και τις υπηρεσίες και συµπεριλαµβάνουν το διασυνοριακό εµπόριο εντός της ζώνης του ευρώ. Τα στοιχεία δεν συµφωνούν πλήρως µε τους Πίνακες και ) Συµπεριλαµβάνεται η κτήση µείον η διάθεση τιµαλφών. 3) Τα ετήσια στοιχεία δεν είναι διορθωµένα ως προς τις διαφοροποιήσεις του αριθµού των εργάσιµων ηµερών. Σ 50 εκέµβριος 2007

159 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤOΙΧΕIΑ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤOΥ ΕΥΡΩ Τιµές, παραγωγή, ζήτηση και αγορές εργασίας 5. 2 Π α ρ α γ ω γ ή κ α ι ζ ή τ η σ η 2. Προστιθέµενη αξία κατά κλάδο οικονοµικής δραστηριότητας γ τρ. δ τρ. γ τρ. γ τρ. δ τρ. γ τρ γ τρ. δ τρ. γ τρ. γ τρ. δ τρ. γ τρ γ τρ. δ τρ. γ τρ. Γεωργία, θήρα, εκ- µετάλλευση δασών και αλιεία Ορυχεία, µεταποίηση και ενέργεια Ακαθάριστη προστιθέµενη αξία (βασικές τιµές) Κατασκευές Εµπόριο, επισκευές, ξενοδοχεία και εστιατόρια, µεταφορές και επικοινωνίες Χρηµατοοικονοµικά, ακίνητα, µισθώσεις και επιχειρηµατικές δραστηριότητες Δηµόσια διοίκηση, εκπαίδευση, υγεία και λοιπές υπηρεσίες Φόροι µείον επιδοτήσεις προϊόντων Τρέχουσες τιµές (δισεκ. ευρώ, εποχικά διορθωµένες) 6.728,9 150, ,6 390, , , ,5 761, ,7 153, ,3 412, , , ,3 795, ,2 142, ,0 438, , , ,4 838, ,5 138, ,9 481, , , ,8 903, ,5 34,9 383,1 122,2 396,5 530,0 431,9 224, ,6 35,3 387,3 124,8 400,1 535,7 433,3 232, ,5 35,6 395,0 128,8 403,1 541,7 438,3 238, ,7 35,9 399,9 129,5 407,0 549,9 441,5 238, ,4 37,9 405,7 131,3 411,6 559,0 445,8 236,2 ποσοστό % της προστιθέµενης αξίας 100,0 1,8 20,2 6,4 20,9 27,9 22,8 - Αλυσωτοί δείκτες όγκου (τιµές προηγούµενου έτους, εποχικώς διορθωµένα στοιχεία 1) ) τριµηνιαίες εκατοστιαίες µεταβολές 0,6-0,4 0,8 0,9 0,8 0,5 0,2 0,5 0,7 0,5 0,9 1,2 0,7 0,7 0,3 2,0 0,9 1,4 1,2 2,1 0,7 0,8 0,6-0,2 0,4-1,1 0,5-1,3 0,7 0,7 0,2-0,6 0,7-0,7 1,3 0,0 0,9 0,7 0,3 0,7 ετήσιες εκατοστιαίες µεταβολές 0,7-6,0 0,4 0,1 0,6 1,5 0,9 1,6 2,1 10,5 2,4 0,8 2,4 1,7 1,4 1,6 1,5-5,9 0,6 1,4 1,6 2,7 1,4 1,6 2,7-1,7 3,8 4,4 2,8 3,0 1,2 3,4 2,9-2,4 4,2 4,8 3,2 3,1 1,2 2,5 3,2 0,2 4,6 5,2 3,7 3,3 1,2 3,8 3,2 1,7 4,0 7,4 3,4 3,3 1,4 2,7 2,6 0,5 3,6 3,0 2,9 2,8 1,3 1,6 2,7 0,1 4,0 2,1 3,0 3,0 1,4 1,8 συµβολή στην τριµηνιαία εκατοστιαία µεταβολή της προστιθέµενης αξίας σε εκατοστιαίες µονάδες 0,6 0,0 0,2 0,1 0,2 0,1 0,1-0,7 0,0 0,2 0,1 0,1 0,2 0,1-0,9 0,0 0,2 0,1 0,1 0,2 0,1-0,4 0,0 0,1-0,1 0,2 0,2 0,1-0,7 0,0 0,3 0,0 0,2 0,2 0,1 - συµβολή στην ετήσια εκατοστιαία µεταβολή της προστιθέµενης αξίας σε εκατοστιαίες µονάδες 0,7-0,1 0,1 0,0 0,1 0,4 0,2-2,1 0,2 0,5 0,0 0,5 0,4 0,3-1,5-0,1 0,1 0,1 0,3 0,7 0,3-2,7 0,0 0,8 0,3 0,6 0,8 0,3-2,9 0,0 0,8 0,3 0,7 0,9 0,3-3,2 0,0 0,9 0,3 0,8 0,9 0,3-3,2 0,0 0,8 0,5 0,7 0,9 0,3-2,6 0,0 0,7 0,2 0,6 0,8 0,3-2,7 0,0 0,8 0,1 0,6 0,9 0,3 - Πηγές: Eurostat και υπολογισµοί της. 1) Τα ετήσια στοιχεία δεν είναι διορθωµένα ως προς τις διαφοροποιήσεις του αριθµού των εργάσιµων ηµερών. εκέµβριος 2007 Σ 51

160 5. 2 Π α ρ α γ ω γ ή κ α ι ζ ή τ η σ η (ετήσιες εκατοστιαίες µεταβολές, εκτός εάν αναφέρεται διαφορετικά) 3. Βιοµηχανική παραγωγή % του συνόλου 1) 2004 δ τρ. γ τρ Απρ. Μάιος Ιούν. Ιούλ. Αύγ. Σεπτ Απρ. Μάιος Ιούν. Ιούλ. Αύγ. Σεπτ. 100,0 (ε.δ., 2000=100) 82,9 82,9 Μεταποίηση 75,0 Βιοµηχανία πλην κατασκευών 74,0 Βιοµηχανία πλην κατασκευών και ενέργειας Ενδιάµεσα αγαθά 30,0 Κεφαλαιακά αγαθά Καταναλωτικά αγαθά Κατασκευές ,1 102,5 2,2 2,2 2,1 2,4 3,4 0,6 0,1 0,7 2,2-0,5 1,2 103,9 1,3 1,3 1,1 0,9 2,8 0,4-1,0 0,7 1,4-0,2 3,8 108,0 4,0 4,3 4,4 4,9 5,9 2,4 4,2 2,1 0,9 4,1 4,2 109,4 4,0 4,9 4,9 5,4 6,7 3,2 5,5 2,8-3,2 7,0 4,7 110,5 3,9 5,9 6,0 6,6 7,0 4,0 4,2 4,0-7,6 10,9 3,0 111,0 2,7 3,2 3,2 3,1 4,6 2,1 1,3 2,3-0,5 2,6 3,7 112,6 3,9 4,1 4,1 3,2 6,5 3,1 2,0 3,3 1,4 1,6 3,0 110,2 2,9 3,9 4,1 3,9 5,2 2,7 1,5 2,9-3,2 3,7 2,6 111,3 2,7 2,9 2,9 2,6 3,9 2,1 0,4 2,4 2,0 2,8 3,3 111,3 2,5 2,8 2,7 2,7 4,6 1,6 2,1 1,5-0,3 1,4 3,8 112,1 4,0 4,7 4,8 4,0 7,1 2,9 1,7 3,1-1,0 1,5 4,2 113,4 4,4 4,7 4,8 3,2 7,1 5,1 4,6 5,1 1,6 2,5 3,2 112,5 3,3 3,1 3,0 2,5 5,5 1,7 0,9 1,8 3,8 1,0 µηνιαίες εκατοστιαίες µεταβολές (ε.δ.) -1,8 - -0,8-1,0-1,5-1,5-0,9-1,1-1,8-0,9 0,9-1,2 1,0-1,0 0,8 1,0 0,8 1,1 0,8 1,6 0,6 2,8 0,2 0,6-0,0 0,0 0,1 0,2 0,3-0,3 0,1-0,4 1,0 0,0 0,4-0,7 0,8 0,7 0,5 1,5 0,3-0,2 0,4-0,2 0,2 1,1-1,2 1,2 1,3 1,2 1,4 1,8 3,9 1,4 0,7 0,3-0,9 - -0,8-1,2-1,3-1,5-1,0-1,6-3,7-1,3 0,8-0,1 22,4 21,5 Διαρκή 3,6 Μη διαρκή 17,9 Ενέργεια 8,9 17,1 4. Νέες παραγγελίες και κύκλος εργασιών βιοµηχανικών κλάδων, λιανικές πωλήσεις και επιβατικά αυτοκίνητα για πρώτη φορά σε κυκλοφορία Νέες παραγγελίες Μεταποίηση 2) (τρέχουσες τιµές) Κύκλος εργασιών Μεταποίηση (τρέχουσες τιµές) Τρέχουσες τιµές Λιανικές πωλήσεις Σταθερές τιµές Επιβατικά αυτοκίνητα για πρώτη φορά σε κυκλοφορία % του συνόλου 1) 2004 δ τρ. γ τρ Μάιος Ιούν. Ιούλ. Αύγ. Σεπτ. Οκτ Μάιος Ιούν. Ιούλ. Αύγ. Σεπτ. Οκτ. (ε.δ., 2000=100) 100,0 100,0 (ε.δ., 2000=100) 100,0 100,0 100,0 (ε.δ., 2000=100) 100,0 100,0 Είδη διατροφής, ποτά, καπνός ,0 7,3 106,3 5,1 2,3 105,3 1,6 1,2 1,7 1,9 3, ,0 109,2 3,9 110,8 3,6 2,2 106,7 1,3 0,6 1,7 2,3 1, ,6 119,2 9,2 118,9 7,3 3,4 108,9 2,1 0,7 2,7 2,9 4, ,1 122,9 7,3 121,9 7,6 3,4 109,8 2,3-0,2 3,5 3,1 7, ,7 124,9 7,9 124,5 7,6 2,6 109,6 1,6 0,4 2,4 4,2 4, ,8 128,6 10,4 126,0 6,4 2,1 109,8 0,9-0,2 1,7 3,0 2, ,9 128,3 6,3 127,4 6,2 2,4 110,5 1,2-0,7 2,4 5,1 2, ,7 127,3 7,3 126,3 5,0 1,0 109,3 0,0-0,4 0,0-1,9 0, ,8 132,7 13,5 127,7 5,2 2,4 110,0 1,1-0,7 2,8 4,1 3, ,7 128,4 12,0 127,5 10,3 2,4 110,4 1,4-1,8 3,5 5,6 4, ,9 129,4 5,3 128,3 6,3 2,0 110,4 0,8 0,2 1,2 0,9 1, ,7 127,2 1,8 126,3 2,4 2,7 110,6 1,5-0,4 2,5 8,7 0, , ,7 109,8 0,2 0,6 0, ,3 µηνιαίες εκατοστιαίες µεταβολές (ε.δ.) - 1,2-1,9-0,6 - -0,7-0,8-0,8-3,5-0,4-5,4-4,2-1,1 0,8-0,6-0,1 1,2 3,0 1,3-0,4 - -3,2 - -0,2 0,5-0,4 0,1 0,4 1,0 0,5 - -2,2-0,7-0,6 0,1-0,0 0,2-0,2-0,3 0,5-1,0 - -1,7 - -1,6 0,5-0,2 0,2 0,2 1,9-1,2-1, ,3 - -0,7-0,2-1, ,1 43,7 Λοιπά, πλην ειδών διατροφής 56,3 Υφαντουργία, ένδυση, υπόδηση 10,6 Οικιακός εξοπλισµός 14,8 (ε.δ.) χιλιάδες 3) Πηγές: Eurostat, εκτός από τις στήλες 12 και 13 του Πίνακα 4 της Ενότητας 5.2 (υπολογισµοί της βάσει στοιχείων της Ευρωπαϊκής Ένωσης Κατασκευαστών Αυτοκινήτων). 1) Το ) Συµπεριλαµβάνονται µεταποιητικοί κλάδοι που λειτουργούν κυρίως βάσει παραγγελιών, οι οποίοι αντιπροσώπευαν το 62,6% της συνολικής µεταποίησης το ) Τα ετήσια και τα τριµηνιαία στοιχεία αποτελούν το µέσο όρο των µηνιαίων στοιχείων για την περίοδο αναφοράς. Σ 52 εκέµβριος 2007

161 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤOΙΧΕIΑ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤOΥ ΕΥΡΩ Τιµές, παραγωγή, ζήτηση και αγορές εργασίας 5. 2 Π α ρ α γ ω γ ή κ α ι ζ ή τ η σ η (διαφορές ποσοστών θετικών και αρνητικών απαντήσεων, 1) εκτός εάν αναφέρεται διαφορετικά, εποχικώς διορθωµένα στοιχεία) 5. Έρευνες για τις Επιχειρήσεις και τους Καταναλωτές Δείκτης οικονοµικού κλίµατος 2) (µακροπρόθεσµος µέσος όρος =100) Δείκτης επιχειρηµατικών προσδοκιών στη βιοµηχανία 5) Παραγγελίες Μεταποίηση Δείκτης εµπιστοσύνης καταναλωτών 3) Αποθέµατα έτοιµων προϊόντων Προσδοκίες παραγωγής Χρησιµοποίηση εργοστασιακού δυναµικού 4) (ποσοστά %) 5) Χρηµατοοικονοµική κατάσταση το επόµενο 12µηνο Οικονοµική κατάσταση το επόµενο 12µηνο Ανεργία το επόµενο 12µηνο Αποτα- µιεύσεις το επόµενο 12µηνο γ τρ. δ τρ. γ τρ Ιούν. Ιούλ. Αύγ. Σεπτ. Οκτ. Νοέµ , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , Δείκτης επιχειρηµατικών προσδοκιών στις κατασκευές Δείκτης επιχειρηµατικών προσδοκιών στο λιανικό εµπόριο Δείκτης επιχειρηµατικών προσδοκιών στις υπηρεσίες 5) Παραγγελίες Προσδοκίες απασχόλησης 5) Παρούσα κατάσταση Όγκος αποθεµάτων Αναµενόµενη κατάσταση 5) Επιχειρηµατικό κλίµα Ζήτηση τελευταίων µηνών Ζήτηση τους ερχόµενους µήνες γ τρ. δ τρ. γ τρ Ιούν. Ιούλ. Αύγ. Σεπτ. Οκτ. Νοέµ Πηγή: Ευρωπαϊκή Επιτροπή (ΓΔ Οικονοµικών και Χρηµατοπιστωτικών Υποθέσεων). 1) Διαφορές µεταξύ του ποσοστού των ερωτηθέντων που απάντησαν θετικά και του ποσοστού των ερωτηθέντων που απάντησαν αρνητικά. 2) Ο δείκτης του οικονοµικού κλίµατος αποτελείται από το δείκτη επιχειρηµατικών προσδοκιών στη βιοµηχανία, τις υπηρεσίες, τις κατασκευές και το λιανικό εµπόριο και από το δείκτη εµπιστοσύνης των καταναλωτών. Ο δείκτης επιχειρηµατικών προσδοκιών στη βιοµηχανία έχει συντελεστή στάθµισης 40%, στις υπηρεσίες 30%, στις κατασκευές 5% και στο λιανικό εµπόριο 5%, και ο δείκτης εµπιστοσύνης των καταναλωτών 20%. Τιµές δείκτη οικονοµικού κλίµατος άνω (κάτω) του 100 υποδηλώνουν οικονοµικό κλίµα άνω (κάτω) του µέσου όρου, όπως υπολογίζεται για την περίοδο από το 1990 έως το. 3) Λόγω των µεταβολών του γαλλικού ερωτηµατολογίου, τα αποτελέσµατα για τη ζώνη του ευρώ από τον Ιανουάριο του 2004 δεν είναι πλήρως συγκρίσιµα µε εκείνα προηγούµενων ερευνών. 4) Τα στοιχεία συλλέγονται κάθε Ιανουάριο, Απρίλιο, Ιούλιο και Οκτώβριο. Τα τριµηνιαία στοιχεία είναι µέσοι όροι δύο διαδοχικών ερευνών. Τα ετήσια στοιχεία συνάγονται από τους τρι- µηνιαίους µέσους όρους. 5) Οι δείκτες επιχειρηµατικών προσδοκιών στους διάφορους τοµείς και ο δείκτης εµπιστοσύνης των καταναλωτών υπολογίζονται ως απλοί µέσοι όροι των συνιστωσών. Οι εκτιµήσεις για τα αποθέµατα (στήλες 4 και 17) και την ανεργία (στήλη 10) χρησιµοποιούνται µε αντίθετο πρόσηµο για τον υπολογισµό των δεικτών επιχειρηµατικών προσδοκιών και εµπιστοσύνης των καταναλωτών. εκέµβριος 2007 Σ 53

162 5. 3 Α γ ο ρ έ ς ε ρ γ α σ ί α ς 1 ) (ετήσιες εκατοστιαίες µεταβολές, εκτός εάν αναφέρεται διαφορετικά) 1. Απασχόληση % του συνόλου 2) 100,0 100, γ τρ. δ τρ. γ τρ. δ τρ. οικονοµίας Κατά εργασιακό καθεστώς Κατά κλάδο οικονοµικής δραστηριότητας Εκατοµµύρια (ε.δ.) 2. Ανεργία (εποχικώς διορθωµένα στοιχεία) Μισθωτοί 84,6 15,4 Γεωργία, θήρα, εκµετάλλευση δασών και αλιεία 4,2 Ορυχεία, µεταποίηση και ενέργεια ,153 0,4 0,4 0,8-2,6-1,4 0,5 0,8 0,9 1,6 137,368 0,9 0,7 1,8-0,8-1,1 1,5 1,3 2,2 1,3 138,546 0,9 1,0 0,0-1,1-1,3 2,5 0,7 2,4 1,4 140,639 1,5 1,7 0,7-1,2-0,2 2,6 1,5 3,6 1,6 140,542 1,7 1,8 1,0-0,1-0,1 1,9 1,9 3,6 1,8 140,893 1,6 1,7 0,6-1,6 0,0 2,8 1,6 3,9 1,4 141,399 1,5 1,7 0,7-2,5-0,2 4,0 1,3 3,8 1,6 142,210 1,8 2,1-0,1-1,0 0,3 5,8 1,3 3,8 1,4 142,983 1,7 2,1-0,2-2,2 0,4 5,8 1,1 4,0 1,3 εκατοστιαίες µεταβολές τριµήνου (ε.δ.) 0,822 0,6 0,6 0,5 0,6 0,1 1,3 0,7 0,9 0,5 0,351 0,3 0,4-0,6-1,4 0,0 0,8 0,2 1,0 0,1 0,506 0,4 0,4 0,0-0,6 0,0 1,6 0,0 1,0 0,4 0,811 0,6 0,6 0,4 0,4 0,2 1,9 0,5 0,9 0,4 0,773 0,5 0,5 0,5-0,6 0,1 1,6 0,6 1,0 0,4 17,6 Κατασκευές 7,6 Εµπόριο, επισκευές, ξενοδοχεία και εστιατόρια, µεταφορές και επικοινωνίες Κατά ηλικία 3) Κατά φύλο 4) 25,1 Αυτοαπασχολούµενοι Χρηµατοοικονοµικά, ακίνητα, µισθώσεις και επιχειρηµατικές υπηρεσίες 15,5 Δηµόσια διοίκηση, εκπαίδευση, υγεία και λοιπές υπηρεσίες 30,1 % του συνόλου 2) γ τρ. δ τρ. γ τρ Μάιος Ιούν. Ιούλ. Αύγ. Σεπτ. Οκτ. Εκατοµµύρια 100,0 % εργατικού δυναµικού Εκατοµµύρια Ενήλικες Νέοι Άνδρες Γυναίκες 78,2 % εργατικού δυναµικού Εκατοµµύρια 21,8 % εργατικού δυναµικού Εκατοµµύρια ,638 8,6 9,852 7,6 2,786 16,3 6,307 7,7 6,331 9,8 13,038 8,8 10,120 7,7 2,918 17,0 6,521 7,9 6,517 9,9 13,268 8,9 10,332 7,8 2,935 17,2 6,684 8,0 6,583 9,9 12,468 8,2 9,751 7,3 2,717 16,1 6,187 7,4 6,280 9,3 12,243 8,1 9,605 7,1 2,639 15,7 6,056 7,2 6,187 9,2 11,953 7,9 9,308 6,9 2,646 15,7 5,900 7,0 6,053 9,0 11,574 7,6 9,065 6,7 2,509 15,1 5,644 6,7 5,930 8,7 11,366 7,5 8,914 6,6 2,452 14,7 5,560 6,6 5,806 8,5 11,225 7,3 8,806 6,5 2,418 14,5 5,522 6,5 5,703 8,3 11,374 7,5 8,920 6,6 2,454 14,7 5,566 6,6 5,808 8,5 11,323 7,4 8,873 6,5 2,451 14,7 5,550 6,6 5,774 8,5 11,276 7,4 8,847 6,5 2,429 14,6 5,538 6,6 5,738 8,4 11,239 7,4 8,817 6,5 2,422 14,5 5,529 6,6 5,710 8,3 11,159 7,3 8,755 6,4 2,404 14,4 5,498 6,5 5,661 8,3 11,077 7,2 8,706 6,4 2,371 14,3 5,475 6,5 5,601 8,2 49,6 % εργατικού δυναµικού Εκατοµµύρια 50,4 % εργατικού δυναµικού Πηγή: Eurostat. 1) Τα στοιχεία για την απασχόληση αναφέρονται σε αριθµό ατόµων και βασίζονται στο ΕΣΛ 95. Τα στοιχεία για την ανεργία αναφέρονται σε αριθµό ατόµων και ακολουθούν τις συστάσεις της ΔΟΕ. 2) Το. 3) Ενήλικες: άτοµα 25 ετών και άνω, νέοι: άτοµα κάτω των 25 ετών. Ως ποσοστά του εργατικού δυναµικού για την αντίστοιχη ηλικιακή οµάδα. 4) Ως ποσοστά του εργατικού δυναµικού για το αντίστοιχο φύλο. Σ 54 εκέµβριος 2007

163 Η Μ Ο Σ Ι Α Ο Ι Κ Ο Ν Ο Μ Ι Κ Α Έ σ ο δ α, δ α π ά ν ε ς κ α ι έ λ λ ε ι µ µ α / π λ ε ό ν α σ µ α 1 ) (ως ποσοστό % του ΑΕΠ) 1. Ζώνη του ευρώ έσοδα Άµεσοι φόροι 3 Νοικοκυριών 4 Εταιριών 5 Τρέχοντα έσοδα Έµµεσοι φόροι 6 Υπέρ οργάνων της ΕΕ 7 Εισφορές κοινωνικής ασφάλισης 8 Έσοδα κεφαλαίου 46,6 46,3 12,2 9,2 2,7 13,9 0,6 16,1 8,3 4,9 2,3 0,3 0,3 42,5 47,0 46,7 12,5 9,3 2,9 14,2 0,6 16,1 8,3 4,9 2,3 0,3 0,3 43,0 46,6 46,4 12,7 9,5 2,9 13,9 0,6 15,9 8,2 4,8 2,2 0,3 0,3 42,7 45,8 45,6 12,3 9,3 2,7 13,6 0,6 15,7 8,2 4,7 2,2 0,2 0,3 41,8 45,3 45,0 11,8 9,1 2,5 13,5 0,4 15,7 8,2 4,6 2,1 0,3 0,3 41,3 45,0 44,4 11,4 8,9 2,3 13,5 0,4 15,8 8,2 4,7 2,1 0,6 0,5 41,2 44,6 44,1 11,3 8,6 2,5 13,5 0,3 15,6 8,1 4,5 2,1 0,5 0,4 40,8 45,0 44,5 11,6 8,6 2,6 13,7 0,3 15,5 8,1 4,5 2,2 0,5 0,3 41,1 45,6 45,3 12,2 8,8 3,0 13,9 0,3 15,5 8,1 4,5 2,1 0,3 0,3 41,8 9 Εργοδοτών Εργαζο- µένων 10 Πωλήσεις Κεφαλαιακοί φόροι 13 Δηµοσιονοµική επιβάρυνση 2) Ζώνη του ευρώ δαπάνες Μισθολογική δαπάνη Ενδιάµεση κατανάλωση Τρέχουσες δαπάνες Τόκοι Τρέχουσες µεταβιβάσεις Κοινωνικές παροχές Εκ µέρους οργάνων της ΕΕ 9 10 Κεφαλαιακές δαπάνες Εκ µέρους οργάνων της ΕΕ Επιδοτήσεις Επενδύσεις Κεφαλαιακές µεταβιβάσεις Πρωτογενής δαπάνη 3) ,9 45,1 10,6 4,7 4,6 25,2 22,2 2,1 0,5 3,8 2,4 1,4 0,1 44,3 48,4 44,5 10,6 4,8 4,1 25,1 22,1 2,1 0,5 3,9 2,5 1,4 0,1 44,4 47,7 43,9 10,4 4,8 3,9 24,8 21,7 2,0 0,5 3,8 2,5 1,3 0,0 43,7 47,7 43,8 10,3 4,8 3,8 24,8 21,8 1,9 0,5 3,9 2,5 1,4 0,0 43,9 47,9 44,0 10,4 4,9 3,5 25,2 22,3 1,9 0,5 3,8 2,4 1,4 0,0 44,4 48,1 44,2 10,5 4,9 3,3 25,4 22,6 1,9 0,5 4,0 2,5 1,4 0,1 44,8 47,4 43,6 10,4 5,0 3,1 25,1 22,4 1,7 0,5 3,8 2,4 1,4 0,0 44,3 47,5 43,6 10,4 5,1 3,0 25,2 22,4 1,7 0,5 3,9 2,5 1,4 0,0 44,5 47,2 43,1 10,2 5,0 2,9 25,0 22,2 1,7 0,5 4,1 2,5 1,6 0,0 44,3 3. Ζώνη του ευρώ έλλειµµα/πλεόνασµα, πρωτογενές έλλειµµα/πλεόνασµα και δηµόσια κατανάλωση Έλλειµµα (-)/πλεόνασµα (+) Πρωτογενές Δηµόσια κατανάλωση 4) Κεντρική Τοπική Οργανισµοί έλλειµ- κυβέρνηση αυτοδιοίκησνωνικής κοι- µα(-)/ πλεόνασµα Μισθολογική Ενδιάµεση κατανάλωση ασφάλισης (+) δαπάνη 2 Κυβερνήσεις κρατιδίων οµοσπονδιακών κρατών ,3-2,3-0,2 0,1 0,1 2,3 19,8 10,6 4,7 4,8 1,8 2,3 8,2 11,6-1,4-1,7-0,1 0,1 0,4 2,7 19,9 10,6 4,8 4,8 1,8 2,3 8,3 11,6-1,0-1,4-0,1 0,1 0,5 2,9 19,8 10,4 4,8 4,9 1,8 2,2 8,2 11,6-1,9-1,7-0,4-0,1 0,3 1,9 19,9 10,3 4,8 5,0 1,8 2,2 8,1 11,7-2,6-2,1-0,5-0,2 0,2 0,9 20,3 10,4 4,9 5,1 1,8 2,1 8,2 12,0-3,1-2,4-0,5-0,2 0,0 0,2 20,5 10,5 4,9 5,2 1,9 2,1 8,3 12,2-2,8-2,4-0,4-0,3 0,1 0,3 20,4 10,4 5,0 5,1 1,9 2,1 8,3 12,1-2,6-2,2-0,3-0,2 0,2 0,4 20,5 10,4 5,1 5,2 1,9 2,2 8,2 12,3-1,6-1,6-0,1-0,2 0,3 1,3 20,4 10,2 5,0 5,2 1,9 2,1 8,0 12,3 8 9 Μεταβιβάσεις σε είδος µέσω παραγωγών της αγοράς 10 Ανάλωση πάγιου κεφαλαίου 11 Πωλήσεις (µείον) 12 Συλλογική κατανάλωση 13 Ατοµική κατανάλωση Χώρες της ζώνης του ευρώ έλλειµµα (-)/πλεόνασµα (+) 5) ΒΕΛ ΓΕΡ ΙΡΛ ΕΛΛ ΙΣΠ ΓΑΛ ΙΤΑ ΛΟΥ ΟΛΛ ΑΥΣ ΠΟΡ ΣΛΝ ΦΙΝ ,0-4,0 0,4-5,6-0,2-4,1-3,5 0,5-3,1-1,6-2,9-2,7 2,5 0,0-3,8 1,3-7,3-0,3-3,6-3,5-1,2-1,7-1,2-3,4-2,3 2,3-2,3-3,4 1,2-5,1 1,0-2,9-4,2-0,1-0,3-1,6-6,1-1,5 2,7 0,4-1,6 2,9-2,5 1,8-2,5-4,4 0,7 0,6-1,4-3,9-1,2 3,8 Πηγές: για τα συγκεντρωτικά στοιχεία της ζώνης του ευρώ, Ευρωπαϊκή Επιτροπή για στοιχεία που αφορούν το έλλειµµα/πλεόνασµα των επιµέρους χωρών. 1) Τα στοιχεία αφορούν τη ζώνη του ευρώ-13. Έσοδα, δαπάνες και έλλειµµα/πλεόνασµα βάσει του ΕΣΛ 95. Στα στοιχεία δεν περιλαµβάνονται τα έσοδα από τις πωλήσεις αδειών UMTS το 2000 (εάν συνυπολογιστούν αυτά τα έσοδα, το έλλειµµα/πλεόνασµα της ζώνης του ευρώ ανέρχεται σε 0,0% του ΑΕΠ). Συµπεριλαµβάνονται σε ενοποιηµένη βάση οι συναλλαγές που αφορούν τον προϋπολογισµό της ΕΕ. Οι συναλλαγές µεταξύ των κυβερνήσεων των κρατών-µελών δεν είναι σε ενοποιηµένη βάση. 2) Η δηµοσιονοµική επιβάρυνση περιλαµβάνει τους φόρους και τις εισφορές κοινωνικής ασφάλισης. 3) Περιλαµβάνει τις συνολικές δαπάνες µείον τις δαπάνες για τόκους. 4) Αντιστοιχεί στην τελική καταναλωτική δαπάνη (Ρ.3) της γενικής κυβέρνησης βάσει του ΕΣΛ 95. 5) Συµπεριλαµβάνονται τα έσοδα από τις πωλήσεις αδειών UMTS, καθώς και πράξεις διακανονισµού συµβάσεων ανταλλαγής επιτοκίων και προθεσµιακών επιτοκίων. εκέµβριος 2007 Σ 55

164 6. 2 Χ ρ έ ο ς 1 ) (ως ποσοστό % του ΑΕΠ) 1. Ζώνη του ευρώ κατά χρηµατοδοτικό µέσο και τοµέα πιστωτών Νόµισµα και καταθέσεις Χρηµατοδοτικό µέσο Δάνεια Βραχυπρόθεσµοι τίτλοι Μακροπρόθεσµοι τίτλοι Εγχώριοι 2) Πιστωτές ,1 2,8 16,2 6,4 48,8 55,6 28,4 13,6 13,7 18,4 72,8 2,7 15,2 5,3 49,6 52,4 26,5 14,5 11,4 20,4 72,0 2,9 14,4 4,2 50,5 48,8 25,3 13,8 9,6 23,2 69,4 2,7 13,2 3,7 49,8 44,3 22,0 12,5 9,8 25,1 68,3 2,8 12,4 4,0 49,2 42,1 20,6 11,2 10,3 26,3 68,1 2,7 11,8 4,5 49,1 40,2 19,3 10,7 10,1 28,0 69,1 2,0 12,3 5,0 49,7 39,4 19,4 11,2 8,8 29,8 69,5 2,2 11,9 5,0 50,5 37,5 18,4 10,8 8,4 32,0 70,3 2,4 11,8 4,7 51,4 35,5 17,3 10,9 7,2 34,8 68,6 2,5 11,4 4,1 50,7 32,9 17,6 8,4 6,9 35,7 ΝΧΙ Λοιπές χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις Λοιποί τοµείς Λοιποί 3) 2. Ζώνη του ευρώ κατά εκδότη, διάρκεια και νόµισµα Κεντρική κυβέρνηση Κυβερνήσεις κρατιδίων οµοσπονδιακών κρατών Εκδότης 4) Αρχική διάρκεια Εναποµένουσα διάρκεια Νόµισµα Τοπική αυτοδιοίκηση Οργανισµοί κοινωνικής ασφάλισης Έως 1 έτος Άνω του έτους Κυµαινό- µενου επιτοκίου ,1 62,1 6,0 5,4 0,6 9,4 64,7 8,4 18,1 25,3 30,7 72,1 2,0 72,8 61,1 6,1 5,3 0,4 8,1 64,6 7,5 15,4 26,4 30,9 70,9 1,8 72,0 60,4 6,0 5,1 0,4 7,3 64,7 6,6 13,6 27,9 30,5 69,8 2,1 69,4 58,2 5,9 4,9 0,4 6,5 62,9 5,8 13,4 27,9 28,1 67,5 1,9 68,3 57,1 6,1 4,8 0,4 7,0 61,4 4,9 13,7 26,6 28,0 66,7 1,7 68,1 56,7 6,3 4,8 0,4 7,6 60,5 4,9 15,3 25,0 27,8 66,7 1,5 69,1 56,9 6,5 5,1 0,6 7,8 61,4 4,8 14,7 25,8 28,6 68,0 1,1 69,5 57,3 6,6 5,1 0,4 7,8 61,7 4,6 14,7 26,2 28,7 68,5 1,1 70,3 57,8 6,7 5,3 0,5 7,9 62,4 4,6 14,9 25,7 29,7 69,1 1,2 68,6 56,1 6,6 5,4 0,6 7,5 61,2 4,5 14,4 24,8 29,5 67,7 0,9 Έως 1 έτος Άνω του ενός και έως 5 έτη Άνω των 5 ετών Ευρώ ή συµ- µετέχον νόµισµα 5) Λοιπά νοµίσµατα 3. Χώρες της ζώνης του ευρώ ΒΕΛ ΓΕΡ ΙΡΛ ΕΛΛ ΙΣΠ ΓΑΛ ΙΤΑ ,6 63,8 31,1 97,9 48,7 62,9 104,3 6,3 52,0 64,6 56,9 27,9 44,3 94,2 65,6 29,5 98,6 46,2 64,9 103,8 6,4 52,4 63,8 58,3 27,6 44,1 92,2 67,8 27,4 98,0 43,0 66,7 106,2 6,2 52,3 63,4 63,7 27,4 41,4 88,2 67,5 25,1 95,3 39,7 64,2 106,8 6,6 47,9 61,7 64,8 27,1 39,2 ΛΟΥ ΟΛΛ ΑΥΣ ΠΟΡ ΣΛΝ ΦΙΝ Πηγές: για τα συγκεντρωτικά στοιχεία της ζώνης του ευρώ, Ευρωπαϊκή Επιτροπή για τα στοιχεία που αφορούν το χρέος των επιµέρους χωρών. 1) Τα στοιχεία αφορούν τη ζώνη του ευρώ 13. Ακαθάριστο χρέος της γενικής κυβέρνησης σε ονοµαστικές αξίες, ενοποιηµένο µεταξύ των υποτοµέων του Δηµοσίου. Δεν έχει γίνει ενοποίηση προκειµένου για τίτλους που κατέχει το Δηµόσιο χωρών εκτός της ζώνης του ευρώ. Τα στοιχεία αποτελούν εν µέρει εκτιµήσεις. 2) Πιστωτές που κατοικούν στη χώρα που έχει εκδώσει τα χρεόγραφα. 3) Συµπεριλαµβάνονται κάτοικοι χωρών της ζώνης του ευρώ πλην της χώρας που έχει εκδώσει τα χρεόγραφα. 4) Εξαιρούνται τα χρεόγραφα που κατέχει η γενική κυβέρνηση της χώρας που τα εξέδωσε. 5) Πριν από το 1999 περιλαµβάνονται χρεόγραφα σε ECU, σε εγχώριο νόµισµα και στα νοµίσµατα των άλλων κρατών-µελών που έχουν υιοθετήσει το ευρώ. Σ 56 εκέµβριος 2007

165 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤOΙΧΕIΑ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤOΥ ΕΥΡΩ ηµόσια οικονοµικά 6. 3 Μ ε τ α β ο λ ή χ ρ έ ο υ ς 1 ) (ως ποσοστό % του ΑΕΠ) 1. Ζώνη του ευρώ κατά αιτία, χρηµατοδοτικό µέσο και τοµέα πιστωτών Δανειακές ανάγκες 2) Αιτία µεταβολής Χρηµατοδοτικό µέσο Πιστωτές Διαφορές αποτίµησης 3) Λοιπές µεταβολές όγκου 4) Διαφορές συγκεντρωτικού υπολογισµού 5) Νόµισµα και καταθέσεις Δάνεια Βραχυπρόθεσµοι τίτλοι Μακροπρόθεσµοι τίτλοι Εγχώριοι 6) ,8 2,2-0,3 0,0-0,1 0,1-0,3-0,8 2,8-0,9-0,7 1,5 2,7 2,0 1,6 0,4 0,0 0,0 0,2-0,2-0,9 2,8-1,6-0,2-0,2 3,6 1,0 1,1 0,0 0,0-0,1 0,0-0,5-0,3 1,9-2,1-2,0-0,6 3,1 1,9 1,9-0,1 0,1 0,0 0,2-0,2 0,4 1,4-0,3-0,5-0,8 2,2 2,1 2,7-0,5 0,0 0,0 0,0-0,2 0,7 1,6-0,5-0,5-0,1 2,6 3,1 3,3-0,2 0,0 0,0-0,6 0,9 0,6 2,1 0,4 0,6 0,8 2,7 3,1 3,2-0,1 0,0 0,0 0,2 0,1 0,1 2,7-0,3-0,3 0,1 3,4 3,1 3,1 0,1-0,1 0,0 0,3 0,2-0,1 2,6-0,7-0,4 0,5 3,8 1,5 1,4 0,1 0,0 0,0 0,2 0,1-0,4 1,6-1,0 1,0-2,1 2,5 NXI Λοιποί 7) 2. Ζώνη του ευρώ προσαρµογή ελλείµµατος-χρέους Λοιπές χρη- µατοπιστωτικές επιχειρήσεις Μεταβολή χρέους Έλλειµµα (-) / πλεόνασµα (+) 8) Προσαρµογή ελλείµµατος-χρέους 9) Συναλλαγές επί των κυριότερων χρηµατοοικονοµικών περιουσιακών στοιχείων της γενικής κυβέρνησης Νόµισµα και καταθέσεις Δάνεια Τίτλοι 11) Μετοχές και λοιπές συµµετοχές Ιδιωτικοποιήσεις Συµµετοχή στο κεφάλαιο επιχειρήσεων Διαφορές αποτίµησης Συναλλαγ- µατικές διαφορές Λοιπές µεταβολές όγκου ,8-2,3-0,5-0,2 0,2 0,0 0,1-0,4-0,7 0,2-0,3 0,0 0,0 0,0 2,0-1,4 0,6 0,0 0,5 0,1 0,0-0,5-0,7 0,1 0,4 0,2 0,0 0,2 1,0 0,0 1,0 1,0 0,7 0,2 0,2 0,0-0,4 0,2 0,0 0,1 0,0 0,0 1,9-1,8 0,0-0,5-0,6 0,1 0,1-0,1-0,3 0,1-0,1 0,0 0,1 0,6 2,1-2,6-0,5 0,1 0,1 0,0 0,0 0,0-0,3 0,1-0,5-0,1 0,0 0,0 3,1-3,1 0,0 0,1 0,0 0,0 0,0 0,1-0,2 0,1-0,2-0,1 0,0 0,1 3,1-2,8 0,2 0,3 0,2 0,0 0,1 0,0-0,5 0,2-0,1-0,1 0,0 0,1 3,1-2,6 0,5 0,7 0,4 0,1 0,2 0,1-0,3 0,2 0,1 0,1-0,1-0,2 1,5-1,6-0,1 0,3 0,4-0,1 0,2-0,1-0,4 0,1 0,1 0,0 0,0-0,5 Λοιπά 10) Πηγή:. 1) Τα στοιχεία αφορούν τη ζώνη του ευρώ 13 και αποτελούν εν µέρει εκτιµήσεις. Ετήσια µεταβολή του ακαθάριστου ονοµαστικού ενοποιηµένου χρέους ως ποσοστό % του ΑΕΠ, δηλ. [χρέος(t) χρέος (t-1)] / ΑΕΠ(t). 2) Οι δανειακές ανάγκες ισούνται εξ ορισµού µε τις συναλλαγές σε κρατικά χρεόγραφα. 3) Συµπεριλαµβάνουν, εκτός από την επίπτωση των µεταβολών των συναλλαγµατικών ισοτιµιών, διαφορές λόγω µέτρησης στην ονοµαστική αξία (π.χ. έκδοση χρεογράφων υπέρ ή υπό το άρτιο). 4) Συµπεριλαµβάνουν, ιδίως, την επίδραση των σφαλµάτων ταξινόµησης φορέων του Δηµοσίου, καθώς και την επίδραση ορισµένων µορφών ανάληψης χρέους. 5) Διαφορά µεταξύ των µεταβολών του συγκεντρωτικού χρέους, το οποίο προκύπτει από το συγκεντρωτικό άθροισµα του χρέους των επιµέρους χωρών, και του συγκεντρωτικού αθροίσµατος της µεταβολής του χρέους των χωρών, οφειλόµενη στις διακυµάνσεις των συναλλαγµατικών ισοτιµιών οι οποίες χρησιµοποιούνταν για την παρουσίαση σε συγκεντρωτική βάση πριν από το ) Πιστωτές που κατοικούν στη χώρα που έχει εκδώσει τα χρεόγραφα. 7) Συµπεριλαµβάνονται κάτοικοι χωρών της ζώνης του ευρώ εκτός εκείνων που κατοικούν στη χώρα που έχει εκδώσει τα χρεόγραφα. 8) Συµπεριλαµβάνονται τα έσοδα από τις πωλήσεις αδειών UMTS. 9) Διαφορά µεταξύ της ετήσιας µεταβολής του ακαθάριστου ονοµαστικού ενοποιηµένου χρέους και του ελλείµµατος ως ποσοστό του ΑΕΠ. 10) Περιλαµβάνονται κυρίως οι συναλλαγές επί των λοιπών στοιχείων του ενεργητικού και του παθητικού (εµπορικές πιστώσεις, λοιπές απαιτήσεις και υποχρεώσεις και χρηµατοπιστωτικά παράγωγα). 11) Δεν περιλαµβάνονται τα χρηµατοπιστωτικά παράγωγα. εκέµβριος 2007 Σ 57

166 6. 4 Τ ρ ι µ η ν ι α ί α σ τ ο ι χ ε ί α γ ι α τ α έ σ ο δ α, τ ι ς δ α π ά ν ε ς κ α ι τ ο έ λ λ ε ι µ µ α / π λ ε ό ν α σ µ α 1 ) (ως ποσοστό % του ΑΕΠ) 1. Ζώνη του ευρώ τριµηνιαία έσοδα Άµεσοι φόροι Τρέχοντα έσοδα Έµµεσοι Εισφορές κοινωνικής φόροι ασφάλισης Πωλήσεις Πρόσοδοι περιουσίας Κεφαλαιακά έσοδα Φόροι κεφαλαίου Δηµοσιονοµική επιβάρυνση 2) 2001 γ τρ. δ τρ α τρ. γ τρ. δ τρ α τρ. γ τρ. δ τρ α τρ. γ τρ. δ τρ. α τρ. γ τρ. δ τρ. α τρ. γ τρ. δ τρ ,9 46,5 13,4 13,0 15,6 2,0 1,6 0,4 0,2 42,3 43,5 43,1 11,6 12,4 15,5 1,9 0,9 0,4 0,3 39,7 49,1 48,7 13,5 13,9 16,3 2,9 1,1 0,5 0,3 44,0 41,9 41,5 10,1 12,7 15,4 1,7 0,8 0,4 0,2 38,5 45,6 45,2 12,6 12,7 15,5 2,0 1,6 0,5 0,3 41,1 43,5 43,1 11,2 12,8 15,5 1,9 0,8 0,4 0,3 39,6 49,2 48,6 13,4 14,1 16,3 3,0 0,9 0,6 0,3 44,1 41,9 41,4 9,7 12,8 15,5 1,7 0,7 0,5 0,2 38,3 45,9 44,4 12,0 12,7 15,7 2,0 1,3 1,5 1,2 41,6 42,8 42,3 10,8 12,7 15,5 1,9 0,7 0,5 0,2 39,2 49,2 48,2 13,1 14,2 16,2 2,9 0,8 1,0 0,3 43,8 41,3 40,9 9,5 12,8 15,3 1,7 0,7 0,4 0,3 37,9 45,0 44,2 12,1 13,0 15,3 2,0 0,9 0,8 0,6 41,1 42,6 42,1 10,6 12,7 15,4 1,9 0,7 0,5 0,3 38,9 49,3 48,3 13,0 14,4 16,2 2,9 0,8 1,0 0,4 44,0 42,0 41,5 9,9 12,9 15,3 1,7 0,6 0,5 0,3 38,4 44,8 44,1 11,9 13,3 15,2 2,0 1,0 0,6 0,3 40,7 43,3 42,6 11,0 12,9 15,2 1,9 0,8 0,7 0,3 39,5 49,4 48,7 13,4 14,3 16,2 3,0 0,9 0,8 0,3 44,2 42,5 42,1 10,2 13,3 15,2 1,7 0,8 0,5 0,3 39,0 45,9 45,4 12,6 13,6 15,3 2,0 1,2 0,5 0,3 41,8 43,6 43,1 11,4 12,9 15,3 1,9 0,8 0,5 0,3 39,9 49,9 49,3 14,2 14,4 16,0 2,9 0,9 0,7 0,3 44,9 42,4 41,9 10,4 13,4 14,9 1,7 0,9 0,5 0,3 38,9 46,4 45,8 13,1 13,7 15,1 1,9 1,2 0,5 0,3 42,2 2. Ζώνη του ευρώ τριµηνιαία στοιχεία για τις δαπάνες και το έλλειµµα/πλεόνασµα Μισθολογική δαπάνη Ενδιάµεση κατανάλωση Τρέχουσες δαπάνες Τόκοι Κοινωνικές παροχές Κεφαλαιακές δαπάνες Επενδύσεις Έλλειµµα(-)/ πλεόνασµα(+) Τρέχουσες µεταβιβάσεις Επιδοτήσεις Κεφαλαιακές µεταβιβάσεις Πρωτογενές έλλειµµα(-)/ πλεόνασµα(+) 2001 γ τρ. δ τρ α τρ. γ τρ. δ τρ α τρ. γ τρ. δ τρ α τρ. γ τρ. δ τρ. α τρ. γ τρ. δ τρ. α τρ. γ τρ. δ τρ ,3 42,8 10,2 4,6 3,9 24,1 20,8 1,3 3,5 2,4 1,1 0,7 4,5 46,1 42,4 10,0 4,6 3,8 24,1 20,8 1,4 3,7 2,5 1,2-2,7 1,2 51,2 46,3 11,0 5,7 3,6 25,9 22,1 1,7 4,9 3,2 1,8-2,1 1,5 46,2 42,8 10,3 4,3 3,7 24,5 21,2 1,3 3,5 2,0 1,5-4,3-0,7 46,7 43,2 10,3 4,9 3,6 24,4 21,2 1,3 3,4 2,3 1,1-1,0 2,5 46,9 43,2 10,0 4,7 3,5 24,9 21,5 1,4 3,7 2,5 1,2-3,3 0,2 50,9 46,5 11,1 5,7 3,3 26,4 22,7 1,6 4,4 2,8 1,6-1,7 1,6 46,8 43,3 10,3 4,5 3,5 25,0 21,5 1,3 3,5 1,9 1,6-5,0-1,5 47,3 43,7 10,4 4,8 3,4 25,2 21,7 1,3 3,6 2,3 1,2-1,4 2,0 47,0 43,3 10,2 4,8 3,3 25,0 21,6 1,3 3,7 2,5 1,2-4,2-0,9 51,2 46,3 11,0 5,7 3,1 26,5 22,9 1,5 4,8 3,3 1,6-1,9 1,2 46,4 43,0 10,3 4,6 3,2 24,9 21,4 1,2 3,4 1,9 1,5-5,1-1,9 46,5 43,2 10,4 4,9 3,1 24,8 21,5 1,2 3,3 2,3 1,0-1,5 1,6 46,1 42,7 9,9 4,7 3,2 24,9 21,5 1,3 3,4 2,5 1,0-3,4-0,3 50,7 45,8 11,0 5,7 3,0 26,2 22,7 1,4 4,9 3,1 1,8-1,5 1,5 46,9 43,2 10,2 4,7 3,1 25,2 21,4 1,2 3,7 1,9 1,9-4,9-1,8 46,4 43,0 10,2 5,0 3,2 24,6 21,4 1,1 3,4 2,4 1,1-1,7 1,5 45,8 42,4 9,9 4,8 2,9 24,7 21,4 1,2 3,5 2,5 1,0-2,5 0,4 50,7 45,9 11,1 5,8 2,8 26,2 22,7 1,4 4,8 3,1 1,7-1,3 1,5 45,5 42,4 10,1 4,5 2,9 24,9 21,3 1,2 3,1 1,9 1,2-3,0 0,0 46,0 42,6 10,3 4,9 3,1 24,3 21,3 1,1 3,3 2,4 1,0-0,1 3,0 46,2 42,0 9,8 4,7 2,9 24,6 21,2 1,2 4,2 2,5 1,8-2,6 0,3 50,7 45,3 10,7 5,9 2,7 26,0 22,4 1,4 5,4 3,2 2,2-0,8 1,9 44,6 41,3 9,9 4,5 2,9 24,0 20,6 1,1 3,3 2,0 1,3-2,2 0,7 45,2 41,8 10,0 4,9 3,1 23,8 20,8 1,1 3,4 2,4 1,0 1,2 4,4 Πηγή: Υπολογισµοί της µε βάση στοιχεία της Eurostat και εθνικά στοιχεία. 1) Τα στοιχεία αφορούν τη ζώνη του ευρώ 13. Τα έσοδα, οι δαπάνες και το έλλειµµα/πλεόνασµα υπολογίζονται βάσει του ΕΣΛ 95. Δεν περιλαµβάνονται οι συναλλαγές που καταγράφονται στον προϋπολογισµό της ΕΕ και αφορούν φορείς εκτός του τοµέα της κυβέρνησης. Διαφορετικά, και εξαιρουµένων των στοιχείων που υποβάλλονται µε διαφορετικές προθεσµίες, τα τριµηνιαία στοιχεία είναι συνεπή µε τα ετήσια. Τα στοιχεία δεν είναι εποχικώς διορθωµένα. 2) Η δηµοσιονοµική επιβάρυνση περιλαµβάνει τους φόρους και τις εισφορές κοινωνικής ασφάλισης. Σ 58 εκέµβριος 2007

167 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤOΙΧΕIΑ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤOΥ ΕΥΡΩ ηµόσια οικονοµικά 6. 5 Χ ρ έ ο ς κ α ι µ ε τ α β ο λ ή τ ο υ χ ρ έ ο υ ς σ ε τ ρ ι µ η ν ι α ί α β ά σ η (ως ποσοστό % του ΑΕΠ) 1. Ζώνη ευρώ χρέος (σύµφωνα µε τον ορισµό της Συνθήκης του Μάαστριχτ) κατά χρηµατοδοτικό µέσο 1) Χρηµατοδοτικά µέσα 2004 γ τρ. δ τρ. α τρ. γ τρ. δ τρ. α τρ. γ τρ. δ τρ. Νόµισµα και καταθέσεις Δάνεια Βραχυπρόθεσµοι τίτλοι Μακροπρόθεσµοι τίτλοι ,0 2,3 12,1 5,5 51,2 69,5 2,2 11,9 5,0 50,5 70,9 2,2 11,9 5,2 51,5 71,6 2,3 11,7 5,2 52,4 71,1 2,4 11,8 5,2 51,8 70,3 2,4 11,8 4,7 51,4 70,7 2,5 11,7 4,9 51,5 70,8 2,5 11,6 4,9 51,8 70,3 2,5 11,6 4,7 51,4 68,6 2,5 11,4 4,1 50,7 68,9 2,4 11,4 4,8 50,3 69,1 2,2 11,1 5,1 50,7 2. Ζώνη του ευρώ προσαρµογή ελλείµµατος-χρέους 2004 γ τρ. δ τρ. α τρ. γ τρ. δ τρ. α τρ. γ τρ. δ τρ. Μεταβολή Έλλειµµα(-) / χρέους πλεόνασµα(+) Προσαρµογή ελλείµµατος-χρέους Συναλλαγές επί βασικών χρηµατοοικονοµικών στοιχείων της γενικής κυβέρνησης Νόµισµα και καταθέσεις Δάνεια ,8-3,4-1,6-1,1-1,4 0,0 0,2 0,1-0,3-0,2 2,1-3,0-1,5-4,5-3,3-2,6 0,1-0,2-0,6 0,0-1,2-3,0 7,2-4,9 2,4 2,4 1,3 0,3 0,3 0,5 0,0 0,0 7,3 5,4-1,7 3,7 3,3 2,5 0,0 0,3 0,5 0,1 0,3 5,3 0,6-2,5-2,0-2,4-2,3 0,0 0,3-0,4 0,0 0,4 0,5-0,6-1,3-1,9-0,4 0,0 0,0-0,3-0,1-0,1-1,4-0,5 4,8-3,0 1,9 1,3 1,0 0,1 0,6-0,5-0,3 0,9 5,1 3,3-0,1 3,2 3,2 2,5 0,1 0,4 0,2 0,7-0,6 2,6 1,2-2,6-1,4-0,9-0,7-0,1 0,0-0,1 0,1-0,7 1,0-3,0-0,8-3,8-2,1-1,2-0,6-0,1-0,2-0,1-1,6-2,9 4,8-2,2 2,6 1,8 1,0 0,2 0,6 0,0-0,4 1,2 5,2 3,8 1,2 5,0 4,8 4,1 0,0 0,5 0,1 0,1 0,1 3,7 Τίτλοι Μετοχές και λοιπές συµ- µετοχές Επιδράσεις αποτίµησης και άλλες µεταβολές του όγκου Λοιπά Υπόµνηση: Δανειακές ανάγκες 28 Έλλειµµα, δανειακές ανάγκες και µεταβολή χρέους (κινητό άθροισµα τεσσάρων τριµήνων ως ποσοστό % του ΑΕΠ) 29 Χρέος σύµφωνα µε τον ορισµό της Συνθήκης του Μάαστριχτ (ετήσια µεταβολή του λόγου χρέους/αεπ και βασικοί παράγοντες) Πηγή: Υπολογισµοί της µε βάση στοιχεία της Eurostat και εθνικά στοιχεία. 1) Τα στοιχεία για τα αποθέµατα σε ένα τρίµηνο t υπολογίζονται ως ποσοστό % του συνόλου του ΑΕΠ για το τρίµηνο t και τα προηγούµενα τρία τρίµηνα. εκέµβριος 2007 Σ 59

168 7 Ε Ξ Ω Τ Ε Ρ Ι Κ Ε Σ Σ Υ Ν Α Λ Λ Α Γ Ε Σ Κ Α Ι Θ Ε Σ Ε Ι Σ 7. 1 Ι σ ο ζ ύ γ ι ο π λ η ρ ω µ ώ ν (δισεκ. ευρώ, καθαρή κίνηση) 1. Συνοπτικό ισοζύγιο πληρωµών 2004 γ τρ. δ τρ. γ τρ. Σεπτ. Οκτ. Νοέµ. Δεκ Ιαν. Φεβρ. Μάρτ. Απρ. Μάιος Ιούν. Ιούλ. Αύγ. Σεπτ Σεπτ. Ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών Αγαθά Υπηρεσίες Εισοδή- µατα Τρέχουσες µεταβιβάσεις Ισοζύγιο κεφαλαιακών µεταβιβάσεων Καθαρές χορηγήσεις/δανεισµός προς/από τις λοιπές χώρες (στήλες 1+6) Ισοζύγιο χρηµατοοικονοµικών συναλλαγών ,0 102,9 28,7-9,7-59,9 16,4 78,4-16,8-66,8 72,1-8,3-26,2 12,5-61,7 8,5 47,9 31,6 1,9-72,9 11,3 19,9 24,2-208,8 141,3-16,4 90,1 18,0-44,1-12,9 23,0 35,1 6,1-77,1 9,1-3,7 118,0-136,4 276,4 2,5-23,2-1,3-114,3-6,1 6,7 10,2 1,3-24,3 2,2-3,9 41,3-41,5 21,1 12,6 52,2-3,2-37,5 16,4 16,9 7,6 7,3-15,4 4,6 21,0-42,2-52,5 116,9-2,7-101,4-2,4 21,2-0,2 8,6 7,8 4,7-21,2 5,0 4,8 4,7-14,6 129,8-16,4-92,5-1,6-9,5-1,4 20,3 14,4-19,5-16,6 2,6 1,2 23,2-69,1 69,5-14,1 41,0-4,2-24,4 10,7 19,5 12,9 1,7-23,4 1,1 11,9 107,2-29,7 98,3-32,1 74,9-4,2-119,1 0,7 5,4 3,5 0,4-8,6 0,1 0,8 36,3-27,3 38,4 10,4 15,9-1,0-37,1 0,5 5,2 2,4 1,1-8,2 0,5 1,0 1,3-14,2 34,9 5,7-25,2 0,1-2,3 1,4 6,9 1,6 0,3-7,4 0,7 2,2-10,6-13,7 57,6-2,9-51,0-0,6 8,4 14,5 4,8 3,5 5,9 0,2 3,3 17,8-32,9-24,6 24,3-5,5-25,3-1,9 15,1-3,7-4,2 1,1 1,1-1,7 2,2-1,4 42,7-13,8 42,7-4,2 20,9-3,0-41,2-3,6 2,6 2,9 3,0-12,1 1,1-2,4 2,0-3,2 22,9-7,9-9,3-0,5 0,5 7,1 10,1 3,8 0,6-7,4 1,6 8,7-39,9 2,4 64,2-4,3-104,1 1,9 31,2-3,6 4,5 3,5-4,0-7,6 0,6-3,0 40,8-7,4-3,6-3,6 56,9-1,5-37,8-11,6 4,4 4,0-14,9-5,1 1,9-9,7 2,0-24,2 2,5-0,8 25,2-0,7 7,8 13,8 11,3 6,9-0,6-3,8 0,1 13,9-19,5-37,4 70,6-9,7-41,1-1,9 5,6 4,8 9,4 4,6-1,8-7,4 0,9 5,7 47,1 0,1 30,2-10,8 30,8-3,2-52,8 1,5 4,5 3,5 1,3-7,8 0,2 1,7 63,8-7,2 21,9-11,9 59,6 1,3-65,5 4,4 5,6 4,8 2,2-8,2 0,1 4,5-3,7-22,6 46,2-9,4-15,6-2,3-0,8 σωρευτικές συναλλαγές 12µήνου 25,5 65,3 42,7-5,8-76,6 13,3 38,8 93,0-165,9 414,5-65,2-78,0-12,4-131,8 Άµεσες επενδύσεις Επενδύσεις χαρτοφυλακίου Χρηµατοπιστωτικά παράγωγα Λοιπές επενδύσεις Συναλλαγ- µατικά διαθέσιµα Τακτοποιητέα στοιχεία 30 Ι σ ο ζ ύ γ ι ο τ ρ ε χ ο υ σ ώ ν σ υ ν α λ λ α γ ώ ν (δισεκ. ευρώ) 31 Ά µ ε σ ε ς ε π ε ν δ ύ σ ε ι ς κ α ι ε π ε ν δ ύ σ ε ι ς χ α ρ τ ο φ υ - λ α κ ί ο υ ( κ α θ α ρ έ ς ) (δισεκ. ευρώ) Πηγή:. Σ 60 εκέµβριος 2007

169 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤOΙΧΕIΑ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤOΥ ΕΥΡΩ Εξωτερικές συναλλαγές και θέσεις 7. 1 Ι σ ο ζ ύ γ ι ο π λ η ρ ω µ ώ ν (δισεκ. ευρώ, κίνηση) 2. Τρέχουσες συναλλαγές και κεφαλαιακές µεταβιβάσεις 2004 γ τρ. δ τρ. γ τρ Ιούλ. Αύγ. Σεπτ. γ τρ. δ τρ Ιαν. Φεβρ. Μάρτ. Απρ. Μάιος Ιούν. Ιούλ. Αύγ. Σεπτ. Εισπράξεις Πληρωµές Υπόλοιπο Εισπράξεις Πληρωµές Τρέχουσες συναλλαγές Αγαθά Υπηρεσίες Εισοδήµατα Τρέχουσες µεταβιβάσεις Εισπράξεις Πληρωµές Εισπράξεις Πληρωµές Εισπράξεις Πληρωµές Κεφαλαιακές µεταβιβάσεις Εισπράξεις Πληρωµές , ,7 62, , ,7 363,9 335,2 291,3 301,0 81,9 141,7 24,4 8, , ,6 8, , ,2 399,7 368,2 364,2 362,3 85,1 158,0 24,1 12, , ,7-12, , ,0 426,1 391,0 463,9 457,8 86,9 164,0 23,7 14,5 586,2 592,3-6,1 343,3 336,6 114,0 103,8 113,1 111,8 15,8 40,1 4,5 2,3 639,7 623,3 16,4 374,8 357,9 109,3 101,6 127,6 120,3 28,1 43,5 8,8 4,2 615,8 616,0-0,2 361,3 352,8 105,3 97,5 122,4 117,7 26,7 48,0 7,8 2,8 647,0 648,4-1,4 373,2 353,0 116,7 102,3 138,6 158,1 18,5 35,0 4,9 2,4 646,7 635,9 10,7 375,7 356,1 125,3 112,4 129,2 127,5 16,5 39,9 3,7 2,6 220,3 215,4 4,8 129,7 120,3 42,8 38,1 42,4 44,2 5,4 12,8 1,8 0,9 210,5 209,0 1,5 120,0 115,5 42,2 38,7 42,2 40,9 6,2 14,0 1,1 0,9 215,8 211,5 4,4 126,0 120,4 40,4 35,6 44,6 42,4 4,9 13,1 0,9 0,8 εποχικώς διορθωµένα στοιχεία 598,1 607,4-9,3 351,3 347,9 106,4 98,1 119,4 119,7 21,0 41, ,9 619,6 2,3 367,3 351,8 108,8 100,1 123,5 123,9 22,2 43, ,4 622,5 7,9 366,7 351,6 114,5 102,7 126,6 128,1 22,6 40, ,8 635,4 7,5 371,9 354,7 117,1 105,8 131,7 134,9 22,2 40, ,4 650,4 8,9 384,0 366,8 116,8 106,0 136,5 136,3 22,1 41, ,3 202,4 1,9 120,2 116,5 37,1 34,1 41,3 41,2 5,7 10, ,3 212,8 1,5 122,7 119,5 38,3 34,2 42,5 42,3 10,7 16, ,8 207,2 4,5 123,8 115,6 39,1 34,3 42,8 44,7 6,1 12, ,4 210,7-0,3 123,5 117,9 39,1 35,2 41,1 43,0 6,7 14, ,9 212,0 0,9 121,7 117,4 38,5 35,4 44,7 45,9 8,0 13, ,5 212,7 6,9 126,7 119,3 39,5 35,3 45,9 45,9 7,5 12, ,6 213,8 3,8 126,5 120,7 38,0 34,7 45,3 44,6 7,8 13, ,3 216,7 4,5 129,4 121,6 39,4 35,3 45,0 45,4 7,5 14, ,5 219,9 0,6 128,1 124,4 39,4 36,0 46,1 46,2 6,9 13, Ι σ ο ζ ύ γ ι ο α γ α θ ώ ν (δισεκ. ευρώ, εποχικώς διορθωµένα στοιχεία, κινητός µέσος τριών µηνών) 33 Ι σ ο ζ ύ γ ι ο υ π η ρ ε σ ι ώ ν (δισεκ. ευρώ, εποχικώς διορθωµένα στοιχεία, κινητός µέσος τριών µηνών) Πηγή:. εκέµβριος 2007 Σ 61

170 7. 1 Ι σ ο ζ ύ γ ι ο π λ η ρ ω µ ώ ν (δισεκ. ευρώ) 3. Ισοζύγιο εισοδηµάτων (συναλλαγές) Μισθολογική δαπάνη Εισόδηµα από επενδύσεις Άµεσες επενδύσεις Επενδύσεις χαρτοφυλακίου Λοιπές επενδύσεις Μετοχές Χρεόγραφα Μετοχές Χρεόγραφα Εισπράξεις Πληρωµές Εισπράξεις Πληρωµές Εισπράξεις Πληρωµές Εισπράξεις Πληρωµές Εισπράξεις Πληρωµές Εισπράξεις Πληρωµές Εισπράξεις Πληρωµές 2004 γ τρ. δ τρ ,3 7,6 275,9 293,4 99,6 78,4 12,8 12,6 23,8 54,2 72,6 75,6 67,2 72,6 15,4 9,2 348,8 353,1 127,0 89,1 14,2 13,6 31,7 69,6 82,1 80,4 93,9 100,4 16,0 9,9 447,8 447,9 151,4 94,2 18,5 16,7 39,0 99,0 101,5 87,2 137,4 150,9 4,0 2,5 114,1 128,1 38,5 21,6 4,5 4,0 13,7 42,6 24,4 23,1 33,0 36,7 4,0 3,0 109,2 108,8 34,9 23,4 4,6 4,2 8,7 21,5 26,3 21,2 34,8 38,6 4,2 2,6 123,4 117,8 42,5 26,2 5,2 5,0 8,2 19,1 27,9 23,4 39,6 44,1 4,0 1,9 118,5 115,8 34,4 22,5 5,1 4,9 9,6 18,2 27,8 25,4 41,6 44,8 4,0 2,5 134,6 155,6 38,8 22,8 5,7 4,9 16,0 52,8 28,6 28,1 45,4 47,1 4. Άµεσες επενδύσεις (καθαρές συναλλαγές) Από κατοίκους της ζώνης του ευρώ στο εξωτερικό Από µη κατοίκους της ζώνης του ευρώ στη ζώνη του ευρώ Μετοχικό κεφάλαιο και επανεπενδυθέντα κέρδη Λοιπά κεφάλαια (κυρίως δάνεια µεταξύ εταιριών) Μετοχικό κεφάλαιο και επανεπενδυθέντα κέρδη Λοιπά κεφάλαια (κυρίως δάνεια µεταξύ εταιριών) ΝΧΙ πλην του Ευρωσυστήµατος Λοιποί το- µείς εκτός των ΝΧΙ ΝΧΙ πλην του Ευρωσυστήµατος Λοιποί το- µείς εκτός των ΝΧΙ ΝΧΙ πλην του Ευρωσυστήµατος Λοιποί το- µείς εκτός των ΝΧΙ ΝΧΙ πλην του Ευρωσυστήµατος Λοιποί το- µείς εκτός των ΝΧΙ 2004 γ τρ. δ τρ. γ τρ. Σεπτ. Οκτ. Νοέµ. Δεκ Ιαν. Φεβρ. Μάρτ. Απρ. Μάιος Ιούν. Ιούλ. Αύγ. Σεπτ ,1-171,1-21,4-149,7 8,0 0,1 7,9 96,3 97,1 0,7 96,5-0,9 0,6-1,5-355,4-296,6-12,1-284,5-58,8-0,2-58,6 146,7 116,8 1,0 115,9 29,9-0,3 30,2-334,3-265,2-35,4-229,8-69,1 0,0-69,0 197,9 172,3 4,9 167,5 25,6 0,1 25,5-77,2-67,9-10,7-57,2-9,3 0,9-10,2 35,8 31,0 1,7 29,2 4,8-0,7 5,5-74,0-50,9-15,9-35,1-23,1-0,6-22,5 21,5 16,6 0,9 15,8 4,9-0,1 4,9-92,0-59,6-4,7-54,9-32,4 2,1-34,5 77,4 48,3 0,9 47,4 29,1-0,8 29,9-109,4-83,5-6,1-77,4-25,9-1,5-24,5 40,3 42,4-1,0 43,5-2,1 0,7-2,9-77,9-48,2-14,6-33,6-29,7 0,0-29,6 48,1 25,1 0,2 24,8 23,1 0,7 22,4-54,3-45,0-5,4-39,7-9,3 0,3-9,6 27,0 19,2 0,6 18,6 7,8-0,2 8,0-23,3-14,5-5,9-8,6-8,8 0,2-9,0 9,1 3,7 1,1 2,6 5,4 1,5 3,8-13,3-16,4-2,0-14,4 3,1-0,2 3,3-0,4 0,0-0,2 0,2-0,4-1,7 1,3-37,4-20,0-8,0-12,0-17,4-0,6-16,8 12,8 12,9-0,1 13,0-0,1 0,0-0,1-25,7-24,1-2,3-21,8-1,6 2,3-3,9 11,9 5,8 0,3 5,6 6,0-1,0 7,0-36,7-15,4 5,6-21,0-21,3-0,3-21,0 33,5 25,7 4,2 21,5 7,8 0,2 7,5-29,6-20,1-8,0-12,1-9,5 0,1-9,6 32,0 16,7-3,6 20,4 15,3-0,1 15,4-25,3-16,9-1,6-15,4-8,4-0,4-7,9 17,9 13,5-0,6 14,2 4,4 0,4 4,0-41,3-37,1-3,4-33,7-4,2 0,1-4,3 17,1 23,4 0,1 23,3-6,3 0,4-6,7-42,8-29,4-1,1-28,3-13,4-1,2-12,2 5,3 5,5-0,5 5,9-0,2 0,0-0,1-12,9-8,6-0,7-7,9-4,3 0,0-4,3 13,0 4,3 0,0 4,3 8,7-0,2 8,9-26,1-19,3-3,2-16,1-6,8 0,7-7,6 18,9 6,6-0,1 6,7 12,4-0,2 12,6-38,9-20,3-10,8-9,6-18,5-0,8-17,8 16,3 14,2 0,3 13,9 2,1 1,1 0,9 Πηγή:. Σ 62 εκέµβριος 2007

171 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤOΙΧΕIΑ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤOΥ ΕΥΡΩ Εξωτερικές συναλλαγές και θέσεις 7. 1 Ι σ ο ζ ύ γ ι ο π λ η ρ ω µ ώ ν (δισεκ. ευρώ, συναλλαγές) 5. Επενδύσεις χαρτοφυλακίου κατά χρηµατοδοτικό µέσο και τοµέα επενδυτή Μετοχές Χρεόγραφα 2004 γ τρ. δ τρ. γ τρ. Σεπτ. Οκτ. Νοέµ. Δεκ Ιαν. Φεβρ. Μάρτ. Απρ. Μάιος Ιούν. Ιούλ. Αύγ. Σεπτ. Ευρωσύστηµα Εισπράξεις ΝΧΙ πλην του Ευρωσυστήµατος Λοιποί τοµείς εκτός των ΝΧΙ Γενική κυβέρνηση Πληρω- µές Εισπράξεις Ευρωσύστηµα Οµόλογα και γραµµάτια Εισπράξεις ΝΧΙ πλην του Ευρωσυστήµατος Λοιποί τοµείς εκτός των ΝΧΙ Γενική κυβέρνηση Πληρω- µές Ευρωσύστηµα Τίτλοι αγοράς χρήµατος Εισπράξεις ΝΧΙ πλην του Ευρωσυστήµατος Λοιποί τοµείς εκτός των ΝΧΙ Γενική κυβέρνηση Πληρω- µές ,0-22,4-84,1-3,7 129,7 0,4-81,9-98,8-2,1 270,8 0,0-43,1-14,8 0,1 16,2-0,1-14,2-119,9-3,5 263,0-0,7-116,5-143,2-0,8 237,1 0,1-14,5-2,9 0,1 53,3 0,0-18,1-138,2-6,2 309,2-2,6-169,1-137,8-1,1 500,1-8,0-48,6-12,6 0,1 2,1 0,0 0,8-32,6-0,9 60,1-0,4-52,3-19,5-0,2 87,1-0,1-24,9-0,8 3,1 3,9 0,0-14,6-17,8-1,8 83,9-2,9-39,6-46,7-0,8 186,1-1,4-18,5-4,1 4,0-7,5 0,0-19,0 1,4-0,8 113,5-0,7-50,4-42,6-1,2 141,8 0,7-23,3-13,4-5,5 21,9 0,0-4,9-5,3-1,5 71,5-0,3-65,7-50,9-0,5 110,9-0,1-13,4-9,2-4,5 36,9 0,0 4,0 5,7-45,3-0,5-24,5-26,4-43,6 0,0 22,6 14,9-13,7 0,0-1,4-7,9-24,8-0,6-30,0-6,0-61,3-0,2-7,0-0,2-5,8 0,0-5,7-5,3-24,3-1,8-15,2-21,1-58,0-0,3-5,8-6,2-14,2 0,0-0,7-10,2-27,9-0,5-25,6-11,4-69,6-0,4-9,6 4,3-14,0 0,0-8,2-2,2-31,7-0,6 1,1-14,2-58,4-0,8-3,1-2, ,7 0,0-3,8 1,4-49,9-0,1-31,9-9,9-34,4 0,5-7,8-7,9-17,8 0,0-19,0-10,6-36,5-0,1-16,2-9,2-39,8 0,1-5,2-2,2-9,0 0,0 3,8 10,5-27,1-0,6-2,2-23,5-67,6 0,2-10,4-3,3 - -5,0 0,0 1,5-13, ,7 0,0-24,2-9,1-35,1 0,0-2,6 1,4-19,5 0,0-9,0 6,8-12,2-0,1-28,0-23,3-36,4 0,0-6,5-3,7-17,7 0,0 2,6 1,3-71,0-0,2-13,4-18,5-39,4-0,1-4,3-6,9 - -0,3 0,0-1,7-0,5-49,8-0,5-23,3-11,5-14,6 0,0-1,9 4,2-0,9 0,0 9,5-2, ,0 0,0-0,6-10,3-21,5 0,1 10,2 13,0-2,0 0,0-3,8 8,5-16,5 0,1-0,6-4,6-7,5-0,1 14,3-2,3-10,8 6. Λοιπές επενδύσεις κατά τοµέα 2004 γ τρ. δ τρ. γ τρ. Σεπτ. Οκτ. Νοέµ. Δεκ Ιαν. Φεβρ. Μάρτ. Απρ. Μάιος Ιούν. Ιούλ. Αύγ. Σεπτ. Εισπράξεις Πληρω- µές Ευρωσύστηµα Εισπράξεις Πληρω- µές Γενική κυβέρνηση Εισπράξεις Νόµισµα και καταθέσεις 6 Πληρω- µές ΝΧΙ (πλην του Ευρωσυστήµατος) Εισπράξεις Πληρω- µές Μακροπρόθεσµες επενδύσεις Εισπράξεις Πληρω- µές Βραχυπρόθεσµες επενδύσεις Εισπράξεις Πληρω- µές Λοιποί τοµείς Νόµισµα και καταθέσεις 15 Πληρω- µές ,7 284,5 0,4 7,8-1,6-2,0-3,8-260,1 245,7 6,2-17,0-266,3 262,7-49,3-9,1 34,8-566,8 656,9-0,9 6,7 4,6-2,4-2,2-395,2 483,3-97,0 55,1-298,2 428,1-175,3-3,9 169,2-721,5 698,3-2,9 18,5 1,8-3,1 1,4-524,1 495,7-134,2 82,6-389,9 413,1-196,2-26,4 182,6-139,9 192,1 0,5 4,9 12,0 8,5 6,3-119,8 160,7-32,8 21,3-87,0 139,4-32,6 6,8 20,2-268,6 167,2-1,1 4,7-5,5-3,2-3,2-210,8 98,9-73,0 26,6-137,7 72,2-51,3 5,9 66,8-373,0 280,5-5,3 5,4 7,2 5,2 1,6-290,4 266,7-76,5 29,7-213,9 237,0-84,6-39,2 6,9-191,1 232,1-3,5 10,9-17,5-17,4-0,2-131,7 178,7-39,3 46,1-92,4 132,7-38,4 3,9 42,7-229,0 303,9-1,6-1,3 18,2 14,1 3,2-81,9 134,1-61,7 10,5-20,1 123,7-163,7-21,7 167,8-92,9 108,8 0,5 2,6 4,3 1,4 4,8-79,4 79,4-15,2 6,1-64,3 73,3-18,2 1,2 22,1-105,3 80,1-0,5-1,1-2,4-4,1-2,1-78,4 63,8-41,9 5,0-36,5 58,8-24,0-3,0 19,5-142,8 91,8 0,5 3,2-3,8-4,3 1,6-106,5 71,6-10,6 27,3-95,9 44,2-33,0-8,3 15,5-20,5-4,7-1,1 2,6 0,7 5,2-2,6-25,9-36,5-20,6-5,7-5,3-30,8 5,7 17,2 31,8-140,9 161,9-1,4 3,8 4,5 1,3-5,0-100,6 154,6-31,9 10,3-68,7 144,2-43,4-33,4 8,4-117,9 108,6-3,6-0,4 0,1 1,5 4,8-90,0 81,5-7,9 8,6-82,1 72,9-24,5-7,6 22,8-114,2 10,0-0,3 2,0 2,6 2,4 1,7-99,8 30,6-36,7 10,8-63,1 19,8-16,8 1,8-24,4-136,5 193,4 0,6 2,9 0,5-2,9 0,5-127,0 165,9-9,9 12,3-117,1 153,7-10,6-3,9 24,0-51,9 77,2-2,5-0,8-5,8-6,1-0,3-27,1 76,2-6,0 24,8-21,1 51,4-16,5 2,2 2,1-2,6-38,4-1,5 8,8-12,1-8,4-0,4 22,3-63,3-23,4 9,0 45,7-72,4-11,3 5,6 16,6-6,2 37,1 0,5-6,7 18,0 14,1-1,9-38,0 48,4-13,7 12,1-24,3 36,3 13,3 5,5-2,7-26,1 85,7-2,6 4,3 0,6 0,9 4,0-10,9 56,9-23,3 0,5 12,3 56,3-13,2-5,0 20,6-196,7 181,1 0,5 1,2-0,4-0,8 1,1-32,9 28,9-24,7-2,2-8,2 31,1-163,8-22,2 150,0 Πηγή:. εκέµβριος 2007 Σ 63

172 7. 1 Ι σ ο ζ ύ γ ι ο π λ η ρ ω µ ώ ν (δισεκ. ευρώ, συναλλαγές) 7. Λοιπές επενδύσεις κατά τοµέα και χρηµατοδοτικό µέσο 2004 γ τρ. δ τρ γ τρ. δ τρ. Εισπράξεις Δάνεια/ νόµισµα και καταθέσεις Δάνεια/ νόµισµα και καταθέσεις Ευρωσύστηµα Λοιπές εισπράξεις Πληρωµές Δάνεια/ νόµισµα και καταθέσεις Λοιπές πληρωµές Εµπορικές πιστώσεις Εισπράξεις Δάνεια/νόµισµα και καταθέσεις ,6-0,3 7,8 0,0 0,0-0,4 1,7-2,0-1,3 0,0-3,7-0,2-0,9 0,0 6,7 0,0 0,0 5,8 8,2-2,4-1,2 0,0-1,9-0,3-2,9 0,0 18,5 0,0 0,0 2,6 5,7-3,1-0,8 0,0 1,5-0,1 0,9 0,0 2,1 0,0 0,0-11,4 0,8-12,2-0,3 0,0 0,3 0,1 0,5 0,0 4,9 0,0 0,0 11,9 3,5 8,5 0,1 0,0 6,2 0,1-1,1 0,0 4,7 0,0 0,0-5,0-1,9-3,2-0,5 0,0-3,2 0,0-5,3 0,0 5,3 0,1 0,0 7,4 2,2 5,2-0,2 0,0 1,7-0,1-3,5 0,0 10,9-0,1 0,0-17,1 0,3-17,4-0,3 0,0-0,3 0,1 ΝΧΙ πλην του Ευρωσυστήµατος Εισπράξεις Λοιπές εισπράξεις Πληρωµές Δάνεια/ νόµισµα και καταθέσεις Λοιπές πληρωµές Εµπορικές πιστώσεις Δάνεια Εισπράξεις Γενική κυβέρνηση Νόµισµα και καταθέσεις Δάνεια/νόµισµα και καταθέσεις Λοιπές εισπράξεις Εµπορικές πιστώσεις Πληρωµές Δάνεια Λοιπές πληρωµές ,2-4,0 242,8 2,9-6,2-39,0-30,0-9,1-4,1 9,5 23,8 1,6-392,1-3,1 481,7 1,6-9,0-149,4-145,4-3,9-17,0 13,5 149,2 6,5-520,0-4,1 492,5 3,2-5,4-178,6-152,1-26,4-12,3 11,9 159,7 11,0-58,0 0,5 14,1-5,6-3,3-32,6-25,6-7,0 2,6 2,9 54,2-4,3-118,8-1,0 158,5 2,3 2,9-30,9-37,6 6,8-4,7 2,9 12,7 4,6-211,1 0,4 98,2 0,6-2,0-48,9-54,8 5,9-0,4 3,2 60,9 2,8-282,1-8,3 264,7 1,9-2,2-74,3-35,0-39,2-8,1-2,1 3,6 5,4-127,1-4,6 177,7 1,1-2,7-29,6-33,5 3,9-6,1 5,0 37,1 0,5 Δάνεια Λοιποί τοµείς Νόµισµα και καταθέσεις Λοιπές εισπράξεις Εµπορικές πιστώσεις Πληρωµές Δάνεια Λοιπές πληρωµές 8. Συναλλαγµατικά διαθέσιµα 2004 γ τρ. δ τρ. Νοµισµατικός χρυσός Ειδικά τραβηκτικά δικαιώµατα Συναλλαγ- µατική θέση στο ΔΝΤ Νόµισµα και καταθέσεις Σε νοµισµατικές αρχές και στην ΤΔΔ Σε τράπεζες Συνάλλαγµα Μετοχές Οµόλογα και γραµµάτια Τίτλοι αγοράς χρήµατος Χρηµατοπιστωτικά παράγωγα Λοιπές απαιτήσεις ,5 1,2 0,5 4,0 6,8-2,9 3,3 0,5 18,3-12,2-0,1 0,0 18,0 3,9-0,2 8,6 5,7 0,2 7,2 0,0-4,8 3,2 0,0 0,0-1,3 4,2-0,5 5,2-10,2 6,1-2,7 0,0-19,4 5,7 0,0 0,0-1,6 1,4 0,0-0,5-2,5 0,9 3,0 0,0-7,2 0,7 0,0 0,0-3,2 0,9-0,3 0,8-4,5 1,0-2,9 0,0-4,1 1,4 0,0 0,0-2,4 1,1-0,2 1,6-4,9-2,0 2,5 0,0-4,0-1,3 0,0 0,0-1,6 0,4 0,0 0,8-2,9 1,4-5,0 0,4-5,8 6,1 0,0 0,0-4,2 0,7-0,1-0,5-4,2-0,8-0,3-0,1-2,3-0,7 0,0 0,0 Τίτλοι Πηγή:. Σ 64 εκέµβριος 2007

173 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤOΙΧΕIΑ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤOΥ ΕΥΡΩ Εξωτερικές συναλλαγές και θέσεις 7. 2 Ν ο µ ι σ µ α τ ι κ ή π α ρ ο υ σ ί α σ η τ ο υ ι σ ο ζ υ γ ί ο υ π λ η ρ ω µ ώ ν 1 ) (δισεκ. ευρώ, συναλλαγές) 2004 γ τρ. δ τρ. γ τρ. Σεπτ. Οκτ. Νοέµ. Δεκ Ιαν. Φεβρ. Μάρτ. Απρ. Μάιος Ιούν. Ιούλ. Αύγ. Σεπτ Σεπτ. Ισοζύγια τρεχουσών συναλλαγών και κεφαλαιακών µεταβιβάσεων Κατοίκων της ζώνης του ευρώ στο εξωτερικό (πλην των ΝΧΙ) Συναλλαγές που αντικρύζουν µεταβολές του εξωτερικού παράγοντα µεταβολής του Μ3 Άµεσες επενδύσεις Επενδύσεις χαρτοφυλακίου Λοιπές επενδύσεις Μη κατοίκων της ζώνης του ευρώ στη ζώνη του ευρώ Εισπράξεις Λοιποί το- µείς εκτός των ΝΧΙ Πληρωµές Μετοχές 2) Χρεόγραφα 3) Εισπράξεις Λοιποί το- µείς εκτός των ΝΧΙ Πληρωµές Λοιποί το- µείς εκτός των ΝΧΙ Χρηµατοπιστωτικά παράγωγα Τακτοποιητέα στοιχεία στηλών 1 έως ,3-141,8 95,5-197,3 119,9 267,5-51,0 30,6-8,3-61,2 134,1 161,2 21,5-343,2 147,1-265,6 220,0 266,7-170,7 167,0-16,4-43,9-17,7 0,0-1,6-298,8 197,8-288,1 248,3 446,4-194,2 183,7 2,5-115,0 181,1 200,1-3,2-67,4 36,3-52,9 26,8 81,4-20,5 26,4 12,6-37,4 2,1 2,1 21,6-57,4 21,6-68,4 67,8 159,2-56,8 63,5-2,7 21,2 169,6 176,0 4,8-89,5 78,3-54,6 94,8 150,8-77,4 8,4-16,4-9,5 89,7 101,9 1,2-101,8 39,6-65,4 60,7 117,5-55,8 42,5-14,1-24,4-0,1-8,2 11,9-63,2 47,5-5,8 35,4 39,3-145,6 171,1-32,1-119,1-60,7-67,0 1,1-49,3 27,2-14,1 4,6 61,4-13,8 26,8 10,4-37,0 17,2 17,2 1,1-17,5 7,5-32,7 13,8 55,8-26,4 17,3 5,7-2,8 21,9 25,8 2,3-11,0 1,3-17,2 32,5 78,6-36,8 17,0-2,9 8,3 72,0 69,2 18,1-28,9 12,8-18,5 21,6 24,9 6,4 29,2-5,5 15,7 75,7 81,0-1,4-25,7 12,9-16,3 39,9 45,7-38,9 3,5-4,2-41,2-25,8-22,9-2,4-42,0 33,3-22,0 41,1 44,3-24,3 27,6-7,9 0,5 48,0 40,5 8,7-21,7 32,1-16,3 13,7 60,7-14,1-22,6-4,3 31,2 67,5 84,3-3,0-23,3 17,5-21,1-14,3 33,5-10,1 24,5-3,6-37,8-37,7-40,1-9,7-38,0 16,7-20,2 10,9 40,3-22,4 1,8-0,8 7,8-13,5-15,1 13,9-40,5 5,4-24,1 64,1 43,6-23,4 16,1-9,7 5,6 51,1 47,0 5,7-12,2 13,2-7,7 35,2 11,4 31,3-4,6-10,8-52,8 8,6 5,8 1,7-23,7 19,1 0,3-11,1 26,5-12,6 24,6-11,9-65,5-52,6-51,4 4,5-27,3 15,1 1,6 11,3 1,4-164,2 151,1-9,4-0,8-16,7-21,4 σωρευτικές συναλλαγές 12µήνου 39,4-311,9 186,9-194,2 258,6 466,7-335,6 285,4-65,2-131,8 198,4 202,7 34 Κ ύ ρ ι ε ς σ υ ν α λ λ α γ έ ς τ ο υ ι σ ο ζ υ γ ί ο υ π λ η ρ ω µ ώ ν π ο υ π ρ ο κ α λ ο ύ ν µ ε τ α β ο λ έ ς τ ω ν κ α θ α ρ ώ ν α π α ι τ ή σ ε ω ν τ ω ν Ν Χ Ι έ ν α ν τ ι τ ο υ ε ξ ω τ ε ρ ι κ ο ύ 1 ) (δισεκ. ευρώ, σωρευτικές συναλλαγές 12µήνου) Συναλλαγές που αφορούν τον εξωτερικό παράγοντα µεταβολής του Μ3 Πηγή:. 1) Τα στοιχεία αναφέρονται στην εκάστοτε σύνθεση της ζώνης του ευρώ. Περισσότερες πληροφορίες βλ. στις Γενικές Παρατηρήσεις. 2) Δεν περιλαµβάνονται τα µερίδια των αµοιβαίων κεφαλαίων της αγοράς χρήµατος. 3) Δεν περιλαµβάνονται χρεόγραφα διάρκειας έως δύο ετών που έχουν εκδοθεί από ΝΧΙ της ζώνης του ευρώ. εκέµβριος 2007 Σ 65

174 7. 3 Γ ε ω γ ρ α φ ι κ ή κ α τ α ν ο µ ή ι σ ο ζ υ γ ί ο υ π λ η ρ ω µ ώ ν κ α ι δ ι ε θ ν ο ύ ς ε π ε ν δ υ τ ι κ ή ς θ έ σ η ς (δισεκ. ευρώ) 1. Ισοζύγιο πληρωµών: τρέχουσες συναλλαγές και κεφαλαιακές µεταβιβάσεις (σωρευτικές συναλλαγές) γ τρ. έως β τρ Τρέχουσες συναλλαγές Αγαθά Υπηρεσίες Εισοδήµατα από τα οποία: εισοδήµατα από επενδύσεις Τρέχουσες µεταβιβάσεις Κεφαλαιακές µεταβιβάσεις Τρέχουσες συναλλαγές Αγαθά Υπηρεσίες Εισοδήµατα από τα οποία: εισοδήµατα από επενδύσεις Τρέχουσες µεταβιβάσεις Κεφαλαιακές µεταβιβάσεις Τρέχουσες συναλλαγές Αγαθά Υπηρεσίες Εισοδήµατα από τα οποία: εισοδήµατα από επενδύσεις Τρέχουσες µεταβιβάσεις Κεφαλαιακές µεταβιβάσεις Ευρωπαϊκή Ένωση 27 (εκτός της ζώνης του ευρώ) Δανία Σουηδία Ηνωµένο Βασίλειο Λοιπές χώρες της ΕΕ Όργανα της ΕΕ Καναδάς Ιαπωνία Ελβετία Απαιτήσεις 2.488,7 947,2 52,1 80,2 486,9 267,2 60,7 33,1 56,0 159,2 398,3 894, ,6 528,3 33,0 53,2 229,7 212,2 0,1 17,9 34,8 82,8 197,9 591,0 445,2 160,3 9,1 12,0 106,3 27,1 5,8 6,6 10,5 43,0 79,6 145,2 501,7 193,7 9,5 14,4 138,2 25,3 6,4 8,0 10,5 27,6 112,9 149,1 485,6 188,3 9,4 14,3 136,5 25,1 3,1 7,9 10,4 21,1 111,4 146,4 89,1 64,9 0,5 0,6 12,7 2,6 48,5 0,6 0,3 5,8 7,9 9,5 26,1 20,6 0,0 0,0 0,9 0,1 19,5 0,0 0,4 0,4 0,9 3,7 Υποχρεώσεις 2.480,0 818,6 41,3 75,9 395,1 209,0 97,3 26,1 91,1 154,9 360, , ,2 413,5 28,0 49,0 170,7 165,8 0,0 12,0 54,7 71,9 134,2 713,8 405,2 131,2 7,5 9,8 84,6 29,1 0,1 5,9 7,6 31,8 86,2 142,5 508,0 169,9 5,4 16,1 130,1 10,3 8,0 6,3 28,4 45,7 132,8 124,8 498,0 164,1 5,3 16,1 128,8 6,0 8,0 6,2 28,3 45,2 131,9 122,3 166,6 104,0 0,4 0,8 9,7 3,8 89,2 1,8 0,4 5,4 7,0 47,9 11,7 1,5 0,0 0,1 0,8 0,3 0,2 0,1 0,1 0,5 1,6 7,9 Καθαρά υπόλοιπα 8,7 128,5 10,8 4,4 91,8 58,2-36,6 7,0-35,1 4,3 38,1-134,2 52,4 114,7 5,0 4,2 59,0 46,5 0,1 5,9-19,9 10,9 63,7-122,8 40,0 29,1 1,6 2,2 21,7-2,0 5,7 0,7 2,9 11,2-6,6 2,7-6,2 23,8 4,1-1,8 8,1 15,0-1,6 1,7-17,9-18,1-20,0 24,3-12,4 24,2 4,1-1,8 7,7 19,1-4,9 1,7-17,8-24,1-20,5 24,2-77,5-39,1 0,1-0,2 3,0-1,2-40,8-1,2-0,2 0,4 0,9-38,4 14,3 19,1 0,0 0,0 0,1-0,2 19,3-0,1 0,4-0,1-0,7-4,2 ΗΠΑ Λοιπά 2. Ισοζύγιο πληρωµών: άµεσες επενδύσεις (σωρευτικές συναλλαγές) γ τρ. έως β τρ Άµεσες επενδύσεις Στο εξωτερικό Μετοχές/ επανεπένδυση κερδών Άλλα κεφάλαια Στη ζώνη του ευρώ Μετοχές/ επανεπένδυση κερδών Άλλα κεφάλαια Ευρωπαϊκή Ένωση 27 (εκτός της ζώνης του ευρώ) Δανία Σουηδία Ηνωµένο Βασίλειο Λοιπές χώρες της ΕΕ Όργανα της ΕΕ Καναδάς Ιαπωνία Ελβετία ,6-34,8 4,4 0,0-11,2-28,1 0,1-18,3 1,5-25,5 7,4-23,9-84,1-352,6-108,5-1,1-6,8-68,1-32,6 0,0-25,3-5,7-31,5-66,7-34,4-80,5-261,9-82,9-1,6-3,6-44,8-32,8 0,0-17,8-4,5-19,2-54,3-21,3-61,9-90,7-25,7 0,5-3,1-23,2 0,2 0,0-7,5-1,2-12,3-12,3-13,2-18,6 175,0 73,7 5,5 6,8 56,8 4,5 0,1 7,0 7,2 6,0 74,1 10,5-3,6 138,4 58,4 7,0 4,5 44,9 1,9 0,1-0,1 2,9 4,6 64,1 2,9 5,4 36,6 15,3-1,5 2,3 11,9 2,6 0,0 7,0 4,3 1,4 10,0 7,6-9,0 ΗΠΑ Υπεράκτια χρη- µατοπιστωτικά κέντρα Λοιπά Πηγή:. Σ 66 εκέµβριος 2007

175 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤOΙΧΕIΑ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤOΥ ΕΥΡΩ Εξωτερικές συναλλαγές και θέσεις 7. 3 Γ ε ω γ ρ α φ ι κ ή κ α τ α ν ο µ ή ι σ ο ζ υ γ ί ο υ π λ η ρ ω µ ώ ν κ α ι δ ι ε θ ν ο ύ ς ε π ε ν δ υ τ ι κ ή ς θ έ σ η ς (δισεκ. ευρώ) 3. Ισοζύγιο πληρωµών: εισπράξεις επενδύσεων χαρτοφυλακίου κατά χρηµατοδοτικό µέσο (σωρευτικές συναλλαγές) γ τρ. έως β τρ Εισπράξεις επενδύσεων χαρτοφυλακίου Μετοχές Χρεόγραφα Οµόλογα και γραµµάτια Χρηµατοδοτικά µέσα της αγοράς χρήµατος 1 Ευρωπαϊκή Ένωση 27 (εκτός της ζώνης του ευρώ) 2 Δανία 3 Σουηδία 4 Ηνωµένο Βασίλειο 5 Λοιπές χώρες της ΕΕ 6 Όργανα της ΕΕ -572,7-168,9-15,1-17,3-122,7-8,8-5,0-5,3 7,1-11,0-229,9-98,1-66,5-92,1-10,2-3,2-2,4-3,2-1,1-0,1 2,7-2,4-8,2-38,6-38,0 2,6-480,6-158,7-11,9-14,9-119,5-7,6-4,8-8,0 9,5-2,8-191,4-60,1-69,1-372,1-122,7-11,8-15,4-86,8-4,5-4,2-6,9-4,5-1,6-146,0-33,8-56,6-108,5-36,0-0,1 0,5-32,7-3,1-0,6-1,1 14,0-1,2-45,4-26,3-12,6 7 Καναδάς 8 Ιαπωνία 9 Ελβετία 10 ΗΠΑ 11 Υπεράκτια χρη- µατοπιστωτικά κέντρα 12 Λοιπά Ισοζύγιο πληρωµών: λοιπές επενδύσεις κατά τοµέα (σωρευτικές συναλλαγές) γ τρ. έως β τρ Λοιπές επενδύσεις Εισπράξεις Γενική κυβέρνηση ΝΧΙ Λοιποί τοµείς Πληρωµές Γενική κυβέρνηση ΝΧΙ Λοιποί τοµείς Ευρωπαϊκή Ένωση 27 (εκτός της ζώνης του ευρώ) Δανία Σουηδία Ηνωµένο Βασίλειο Λοιπές χώρες της ΕΕ Όργανα της ΕΕ ,7-194,8-16,0 5,4-183,1-15,4 14,3-0,4 45,0 16,8 50,3-0,2 8,2-25,5-972,6-653,2-17,5-3,0-589,0-40,8-2,8-1,0 16,6-52,9-141,4-50,0-8,0-82,9-3,7-9,9-1,5 0,8-9,1 0,1-0,2-0,1-0,4 0,0 0,1 0,1-1,0 7,5-762,1-500,5-13,7-5,4-442,2-39,0-0,2 2,6 9,1-50,9-109,5-37,8-7,1-68,0-206,9-142,7-2,3 1,6-137,6-2,0-2,4-3,6 7,9-2,0-32,0-12,2 0,1-22,4 872,0 458,4 1,5 8,4 405,8 25,5 17,1 0,6 28,4 69,6 191,7 49,7 16,2 57,4 4,5 4,5-0,1 0,0-1,1 0,0 5,7 0,0-0,3-0,3 0,0 0,1 2,7-2,2 730,9 376,4 1,4 5,7 341,9 22,4 5,1-1,6 26,9 53,8 138,8 45,6 13,4 77,5 136,6 77,4 0,3 2,7 65,1 3,1 6,2 2,2 1,8 16,2 52,8 4,0 0,0-17,9 Ιαπωνία Ελβετία ΗΠΑ Καναδάς Υπεράκτια χρηµατοπιστωτικά κέντρα 12 Λοιπά 5. Διεθνής επενδυτική θέση (υπόλοιπα τέλους περιόδου) Άµεσες επενδύσεις Στο εξωτερικό Μετοχές/ επανεπένδυση κερδών Άλλα κεφάλαια Στη ζώνη του ευρώ Μετοχές/ επανεπένδυση κερδών Άλλα κεφάλαια Εισπράξεις επενδύσεων χαρτοφυλακίου Μετοχές Χρεόγραφα Οµόλογα και γραµµάτια Χρηµατοδοτικά µέσα της αγοράς χρήµατος Λοιπές επενδύσεις Εισπράξεις Γενική κυβέρνηση ΝΧΙ Λοιποί τοµείς Πληρωµές Γενική κυβέρνηση ΝΧΙ Λοιποί τοµείς 1 Ευρωπαϊκή Ένωση 27 (εκτός της ζώνης του ευρώ) 2 Δανία 3 Σουηδία 4 Ηνωµένο Βασίλειο 5 Λοιπές χώρες της ΕΕ 6 Όργανα της ΕΕ 7 417,1-47,3-7,2-21,0-218,6 199,8-0,3 37,3-6,2 78,1-24,5-5,6-0,2 385, , ,6 35,1 83,4 803,8 225,2 0,0 90,2 68,2 300,0 608,0 329,1 0,0 532, ,5 934,2 32,0 58,1 644,5 199,5 0,0 71,0 63,5 250,1 453,1 306,8 0,0 431,7 565,4 213,4 3,1 25,3 159,3 25,7 0,0 19,2 4,7 49,9 154,9 22,2 0,0 101, , ,9 42,3 104, ,5 25,4 0,3 52,8 74,4 221,8 632,5 334,7 0,3 147, ,8 958,9 36,8 86,2 825,4 10,2 0,2 47,0 60,7 163,9 477,0 208,9 0,0 123,4 619,0 236,0 5,5 18,2 197,1 15,2 0,1 5,8 13,7 57,9 155,5 125,8 0,3 24, , ,2 65,5 140, ,5 97,9 68,6 84,5 262,7 141, ,6 527,7 32,1 565, ,0 487,1 12,3 58,0 393,0 23,6 0,1 22,6 181,0 128,6 670,9 216,5 1,4 303, ,3 888,1 53,2 82,8 609,5 74,2 68,4 61,9 81,7 12,5 781,7 311,2 30,7 261, ,5 730,9 48,4 70,9 471,2 72,3 68,2 59,7 62,2 8,4 657,6 271,9 29,7 231,1 377,8 157,2 4,8 11,9 138,3 2,0 0,2 2,2 19,6 4,0 124,1 39,4 1,0 30,3-200,0 103,9 86,3 13,3 121,7 31,3-148,7-1,4-37,5-49,3-5,4-212,8-20,0 22, , ,6 111,2 69, ,6 130,4 9,4 19,4 73,6 263,1 585,9 438,3 45,7 659,4 117,1 25,2 2,1 0,1 14,2 1,5 7,4 0,0 0,2 0,1 3,1 1,4 38,5 48, , ,6 95,5 47, ,5 97,2 0,6 11,0 38,8 162,3 344,0 274,4 6,6 379, ,9 550,9 13,6 21,2 482,9 31,7 1,4 8,4 34,7 100,7 238,8 162,5 0,6 231, , ,8 25,0 55, ,9 99,1 158,1 20,8 111,2 312,4 591,4 651,1 65,6 636,8 47,8 24,1 0,0 0,3 2,4 0,0 21,4 0,0 0,7 0,0 6,2 0,2 2,7 13, , ,0 19,4 35, ,5 77,1 97,0 13,9 60,2 252,4 416,2 580,4 60,4 522,0 976,8 516,7 5,5 20,4 429,0 22,0 39,8 6,8 50,3 59,9 169,0 70,5 2,6 101,0 8 Ιαπωνία 9 Ελβετία 10 ΗΠΑ 11 Διεθνείς οργανισµοί Καναδάς Υπεράκτια χρηµατοπιστωτικά κέντρα 12 Διεθνείς οργανισµοί 13 Λοιπά 14 Πηγή:. εκέµβριος 2007 Σ 67

176 7. 4 ι ε θ ν ή ς ε π ε ν δ υ τ ι κ ή θ έ σ η ( π ε ρ ι λ α µ β ά ν ο ν τ α ι κ α ι τ α δ ι ε θ ν ή δ ι α θ έ σ ι µ α ) (δισεκ. ευρώ, εκτός εάν σηµειώνεται διαφορετικά, υπόλοιπα τέλους περιόδου) 1. Συνοπτική διεθνής επενδυτική θέση ως ποσοστό % του ΑΕΠ Άµεσες επενδύσεις Επενδύσεις χαρτοφυλακίου Χρηµατοπιστωτικά παράγωγα Λοιπές επενδύσεις Συναλλαγµατικά διαθέσιµα Καθαρή διεθνής επενδυτική θέση -790,7-10,6 85,1-930,5-19,8-232,3 306,7-888,7-11,4 78, ,7-37,3-165,8 281,0-837,7-10,4 361, ,9-46,1-239,6 320, ,4-12,1 417, ,9-43,5-200,0 325, ,5-12,1 407, ,2-23,9-182,6 331, ,7-13,6 494, ,8-19,9-272,2 325,3 Εισπράξεις 7.989,5 106, , ,4 152, ,1 306, ,2 113, , ,5 157, ,7 281, ,0 136, , ,6 222, ,1 320, ,5 148, , ,3 283, ,0 325, ,6 153, , ,6 328, ,8 331, ,9 157, , ,5 384, ,1 325,3 Πληρωµές 8.780,2 117, , ,9 171, , ,9 124, , ,3 195, , ,7 146, , ,5 269, , ,9 160, , ,2 326, , ,0 165, , ,7 352, , ,6 171, , ,3 404, ,3-2. Άµεσες επενδύσεις Από κατοίκους της ζώνης του ευρώ στο εξωτερικό Μετοχικό κεφάλαιο και επανεπενδυθέντα κέρδη ΝΧΙ πλην του Ευρωσυστήµατος Λοιποί το- µείς εκτός των ΝΧΙ Λοιπά κεφάλαια (κυρίως δάνεια µεταξύ εταιριών) ΝΧΙ πλην του Ευρωσυστήµατος Λοιποί το- µείς εκτός των ΝΧΙ Από µη κατοίκους της ζώνης του ευρώ στη ζώνη του ευρώ Μετοχικό κεφάλαιο και επανεπενδυθέντα κέρδη Λοιπά κεφάλαια (κυρίως δάνεια µεταξύ εταιριών) ,8 124, ,2 442,5 2,1 440, ,1 46, ,9 574,1 3,2 570, ,0 149, ,8 428,2 4,3 423, ,7 51, ,7 573,3 8,4 564, ,8 178, ,8 518,6 4,2 514, ,2 55, ,0 606,5 8,4 598, ,5 211, ,3 565,4 3,6 561, ,8 59, ,1 619,0 7,8 611, ,5 219, ,8 593,9 4,3 589, ,0 55, ,2 671,8 10,1 661, ,1 228, ,7 622,6 5,8 616, ,0 57, ,7 658,9 10,5 648,4 ΝΧΙ πλην του Ευρωσυστήµατος Λοιποί το- µείς εκτός των ΝΧΙ ΝΧΙ πλην του Ευρωσυστήµατος Λοιποί το- µείς εκτός των ΝΧΙ 3. Εισπράξεις επενδύσεων χαρτοφυλακίου κατά χρηµατοδοτικό µέσο και τοµέα επενδυτή Μετοχές Χρεόγραφα Ευρωσύστηµα Εισπράξεις ΝΧΙ πλην του Ευρωσυστήµατος Λοιποί τοµείς εκτός των ΝΧΙ Λοιποί τοµείς Γενική κυβέρνηση Πληρω- µές Ευρωσύστηµα Οµόλογα και γραµµάτια Εισπράξεις ΝΧΙ πλην του Ευρωσυστήµατος Λοιποί τοµείς εκτός των ΝΧΙ Τίτλοι αγοράς χρήµατος ,7 53,5 11, , ,4 9,3 460,2 8,0 845, ,4 1,1 191,5 0,6 48,2 240,0 2,1 73,8 16, , ,2 8,1 541,8 9,7 940, ,1 0,9 231,4 0,4 54,3 226,0 3,0 99,5 27, , ,4 8,6 692,5 11, , ,1 0,8 262,1 0,4 52,8 304,9 2,8 119,4 37, , ,5 10,8 818,7 13, , ,8 8,7 301,8 0,3 67,0 293,9 2,8 138,4 37, , ,8 10,9 859,2 14, , ,4 8,0 325,5 5,8 71,6 309,5 3,0 148,6 41, , ,6 11,2 912,3 14, , ,5 8,1 341,8 10,4 77,5 343,1 Λοιποί τοµείς Γενική κυβέρνηση Πληρω- µές Ευρωσύστηµα Εισπράξεις ΝΧΙ πλην του Ευρωσυστήµατος Λοιποί τοµείς εκτός των ΝΧΙ Λοιποί τοµείς Γενική κυβέρνηση Πληρω- µές Πηγή:. Σ 68 εκέµβριος 2007

177 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤOΙΧΕIΑ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤOΥ ΕΥΡΩ Εξωτερικές συναλλαγές και θέσεις 7. 4 ι ε θ ν ή ς ε π ε ν δ υ τ ι κ ή θ έ σ η ( π ε ρ ι λ α µ β ά ν ο ν τ α ι κ α ι τ α δ ι ε θ ν ή δ ι α θ έ σ ι µ α ) (δισεκ. ευρώ, εκτός εάν σηµειώνεται διαφορετικά, υπόλοιπα τέλους περιόδου) 4. Λοιπές επενδύσεις κατά χρηµατοδοτικό µέσον Δάνεια/ νόµισµα και καταθέσεις Δάνεια/ νόµισµα και καταθέσεις Ευρωσύστηµα Εισπράξεις Πληρωµές Εισπράξεις Λοιπές εισπράξεις Δάνεια/ νόµισµα και καταθέσεις Λοιπές πληρωµές Εµπορικές πιστώσεις Δάνεια/νόµισµα και καταθέσεις Γενική κυβέρνηση Πληρωµές ,2 0,7 66,0 0,2 24,0 61,1 55,3 5,8 42,4 0,0 42,3 3,8 4,7 0,3 74,5 0,2 23,5 64,4 56,2 8,3 42,6 0,0 42,3 3,5 5,4 0,4 82,1 0,2 19,7 60,8 49,0 11,8 47,1 0,0 40,5 3,8 8,4 0,4 99,9 0,2 14,1 57,8 42,4 15,4 45,1 0,0 43,9 3,8 13,6 0,3 105,1 0,3 14,0 50,2 39,9 10,2 44,8 0,0 46,6 3,7 17,5 0,3 115,8 0,3 13,7 67,1 39,6 27,5 45,0 0,0 46,2 4,3 ΝΧΙ (πλην του Ευρωσυστήµατος) Δάνεια Εισπράξεις Πληρωµές Εισπράξεις Λοιπές εισπράξεις Δάνεια/ νόµισµα και καταθέσεις Λοιπές πληρωµές Εµπορικές πιστώσεις Νόµισµα και καταθέσεις Δάνεια/νόµισµα και καταθέσεις Λοιποί τοµείς Λοιπές εισπράξεις Εµπορικές πιστώσεις Δάνεια Πληρωµές Λοιπές πληρωµές ,6 38, ,9 31,3 164,9 550,0 221,7 328,3 84,8 110,8 396,3 45, ,8 45, ,3 42,1 170,1 607,0 277,1 329,9 93,8 115,3 417,5 49, ,5 56, ,8 52,3 189,5 800,8 455,2 345,6 130,7 133,1 580,8 70, ,1 59, ,5 53,8 187,7 988,7 613,5 375,2 151,5 144,5 744,5 87, ,4 70, ,9 57,3 196, ,5 588,3 443,2 153,3 141,0 786,0 100, ,4 71, ,4 62,7 198, ,1 621,8 421,4 159,6 147,1 843,6 109,8 Δάνεια Νόµισµα και καταθέσεις Λοιπές εισπράξεις Εµπορικές πιστώσεις Δάνεια Λοιπές πληρωµές 5. Διεθνή διαθέσιµα Συναλλαγµατικά διαθέσιµα Υπόµνηση Εισπράξεις Πληρω- µές Αύγ. Σεπτ. Οκτ Αύγ. Σεπτ. Οκτ. Νοµισµατικός χρυσός Σε δισεκ. ευρώ Σε ουγγίες καθαρού χρυσού (εκατ.) Ειδικά τραβηκτικά δικαιώ- µατα Συναλλαγµατική θέση στο ΔΝΤ Νόµισµα και καταθέσεις Σε νοµισµατικές αρχές και την ΤΔΔ Σε τράπεζες Συνάλλαγµα Ευρωσύστηµα 306,7 130,0 393,543 4,4 23,3 149,0 10,0 30,4 107,9 1,0 80,5 26,5 0,7 0,0 20,3-16,3 281,0 125,4 389,998 3,9 18,6 133,0 12,5 25,5 94,7 0,5 56,6 37,6 0,4 0,0 19,1-12,8 320,1 163,4 375,861 4,3 10,6 141,7 12,6 21,4 107,9 0,6 69,4 38,0-0,2 0,0 25,6-17,9 325,8 176,3 365,213 4,6 5,2 139,7 6,3 22,5 110,7 0,5 79,3 30,8 0,3 0,0 24,6-21,5 331,5 180,4 363,109 4,6 4,3 142,2 4,9 27,6 109,4 0,1 84,6 24,7 0,3 0,0 25,1-22,6 325,3 172,8 358,768 4,7 4,3 143,5 5,7 27,7 110,1 0,2 84,5 25,5 0,0 0,0 26,6-24,6 330,4 175,2 357,219 4,8 4,0 146,5 6,2 28,5 111, ,2 0,0 28,5-27,6 340,5 187,0 356,925 4,7 3,8 144,9 7,5 27,5 109, ,4 0,0 26,2-26,8 346,6 194,4 355,749 4,6 3,7 143,9 6,7 26,6 110, ,5 0,0 26,1-26,4 εκ των οποίων διακρατεί η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα 36,9 8,1 24,656 0,2 0,0 28,6 1,4 5,0 22,2 0,0 14,9 7,3 0,0 0,0 2,8-1,5 35,1 7,9 24,656 0,2 0,0 27,0 2,7 3,3 21,1 0,0 7,8 13,2 0,0 0,0 2,6-1,3 41,5 10,1 23,145 0,2 0,0 31,2 5,1 2,5 23,6 0,0 10,4 13,2 0,0 0,0 2,9-0,9 39,9 9,9 20,572 0,4 0,0 29,6 1,6 1,5 26,5 0,0 19,1 7,4 0,0 0,0 2,8-0,3 40,5 10,3 20,632 0,4 0,0 29,9 1,4 3,3 25,2 0,0 19,5 5,8 0,0 0,0 3,0-0,6 40,5 9,4 19,442 0,4 0,0 30,7 1,2 3,0 26,5 0,0 20,7 5,8 0,0 0,0 3,2-1,6 40,4 9,5 19,442 0,5 0,0 30,4 1,2 2,4 26, ,0 0,0 3,4-1,0 40,1 10,2 19,442 0,5 0,0 29,4 1,3 2,2 26, ,0 0,0 3,1-0,7 39,9 10,6 19,442 0,5 0,0 28,8 0,9 2,4 25, ,0 0,0 3,4-0,8 Μετοχές Τίτλοι Οµόλογα και γραµµάτια Τίτλοι αγοράς χρήµατος Χρηµατοπιστωτικά παράγωγα Λοιπές απαιτήσεις Απαιτήσεις σε θορι- Προκα- συνάλλαγµα βραχυσµένα έναντι πρόθεσµα κατοίκων ελλείµ- καθαρά ζώνης µατα σε ευρώ συνάλλαγµα Πηγή:. εκέµβριος 2007 Σ 69

178 7. 5 Ε µ π ό ρ ι ο α γ α θ ώ ν (εποχικώς διορθωµένα στοιχεία, εκτός εάν σηµειώνεται διαφορετικά) 1. Αξία, όγκος και µοναδιαία αξία κατά κατηγορία προϊόντων α τρ. γ τρ. δ τρ Μάρτ. Απρ. Μάιος Ιούν. Ιούλ. Αύγ α τρ. γ τρ. δ τρ Μάρτ. Απρ. Μάιος Ιούν. Ιούλ. Αύγ α τρ. γ τρ. δ τρ Μάρτ. Απρ. Μάιος Ιούν. Ιούλ. Αύγ. (µη ε.δ.) Εξαγωγές Εισαγωγές Ενδιάµεσα Εξαγωγές (f.o.b.) Κεφαλαιακά Καταναλωτικά Ενδιάµεσα Υπόµνηση: Είδη µεταποίησης Κεφαλαιακά Καταναλωτικά Είδη µεταποίησης Αξία (δισεκ. ευρώ, ετήσιες εκατοστιαίες µεταβολές για τις στήλες 1 και 2) -2,3 0, ,0 500,9 221,7 299,8 916,9 986,9 553,0 165,0 240,5 708,4 109,0 8,9 9, ,0 544,9 247,2 314,9 995, ,4 603,6 184,3 256,2 767,8 128,9 7,8 13, ,5 590,9 270,1 335, , ,7 704,8 208,1 276,5 842,9 186,2 12,1 14, ,9 675,1 295,1 372, , ,3 835,8 219,7 307,4 952,8 224,4 17,1 23,4 337,0 161,4 73,2 91,2 287,2 340,9 201,3 55,6 75,1 228,3 54,9 10,2 16,1 341,5 165,1 73,0 91,6 292,4 349,3 207,4 56,0 76,3 236,1 57,3 8,8 11,3 349,6 170,8 72,5 92,7 299,8 355,2 213,8 53,9 76,9 240,3 59,9 12,8 8,6 366,8 177,8 76,5 96,9 314,8 358,8 213,3 54,2 79,1 248,1 52,2 8,8 4,8 370,4 177,8 78,1 97,5 318,0 360,6 213,7 53,6 79,6 254,4 47,3 8,7 2,8 369,6 178,0 78,3 98,4 316,1 359,3 217,1 50,8 79,0 248,0 52,6 6,4 0,2 123,4 59,4 26,1 32,5 105,9 117,8 69,8 16,7 26,5 83,5 15,3 10,7 5,3 121,1 58,7 26,2 32,3 104,3 119,3 71,9 16,8 26,2 81,7 17,2 6,1 0,6 122,3 58,7 26,0 32,7 104,0 119,0 72,3 16,8 26,0 81,9 17,6 9,3 2,8 126,2 60,6 26,2 33,4 107,8 121,0 73,0 17,2 26,7 84,4 17,9 13,6 9,1 124,6 60,3 25,7 33,3 107,2 124,1 74,5 17,6 27,0 86,0 19,2 11,3 4,3 128,9 61,9 27,0 33,6 110,5 124,4 74,0 17,5 27,6 86,9 18,9 Δείκτες όγκου (2000=100, ετήσιες εκατοστιαίες µεταβολές για τις στήλες 1 και 2) 1,0 3,6 108,5 106,3 106,9 113,2 108,4 102,1 100,3 97,3 109,8 100,2 103,0 9,0 6,5 117,6 115,4 120,1 118,5 118,1 108,1 104,1 109,4 117,7 108,3 104,9 4,9 5,1 123,8 120,3 129,6 123,6 124,3 114,3 107,6 124,2 123,7 116,4 109,6 8,3 6,8 134,5 131,9 139,0 133,3 135,1 122,1 115,4 131,0 132,9 127,3 109,5 11,7 9,5 130,3 127,1 137,4 131,0 130,3 118,4 111,5 129,9 129,2 122,2 104,7 5,9 5,4 132,3 130,0 137,9 130,8 133,1 121,2 113,8 133,5 133,0 127,1 107,5 5,8 5,4 134,8 132,9 137,4 132,8 135,8 122,9 117,1 129,7 132,7 127,8 116,8 10,1 7,0 140,5 137,4 143,3 138,6 141,2 126,0 119,0 130,9 136,7 131,9 108,9 7,1 5,8 141,0 135,7 145,8 138,3 141,7 126,3 118,5 130,6 137,3 134,4 101,5 5,7 2,4 139,2 134,4 145,3 138,8 139,8 124,3 118,2 125,2 135,5 131,1 106,0 4,6 1,2 140,6 135,9 144,7 138,3 141,2 123,6 115,9 123,0 137,0 132,7 97,2 7,9 5,7 137,3 133,5 145,9 137,1 138,8 124,3 118,2 123,9 134,5 129,4 105,3 3,0 1,4 138,2 133,0 144,6 137,9 137,9 124,1 118,8 124,8 134,3 130,1 106,9 6,1 0,5 142,2 136,7 145,5 141,4 142,7 124,4 117,6 126,8 137,7 133,6 105,7 10,3 7,5 140,4 136,2 142,2 140,2 141,9 127,7 119,8 130,3 138,4 135,9 112,6 9,0 4,9 146,0 140,1 150,2 142,7 146,9 129,0 120,4 130,5 141,8 138,6 113,8 Δείκτες µοναδιαίας αξίας (2000=100, ετήσιες εκατοστιαίες µεταβολές για τις στήλες 1 και 2) -3,2-3,0 97,6 96,2 96,3 101,1 97,4 94,8 93,6 92,3 99,5 96,0 86,4-0,1 2,6 97,5 96,4 95,7 101,3 97,1 97,3 98,4 91,8 98,9 96,3 99,6 2,8 7,9 100,2 100,2 96,8 103,4 99,1 105,0 111,2 91,2 101,5 98,3 137,6 3,5 7,3 103,7 104,5 98,6 106,6 101,8 112,7 123,1 91,3 105,1 101,7 166,7 4,9 12,8 103,4 103,7 99,0 106,2 101,6 113,0 122,7 93,3 105,6 101,6 170,6 4,0 10,1 103,3 103,7 98,3 106,9 101,2 113,0 123,8 91,5 104,2 101,0 173,5 2,8 5,6 103,8 104,9 98,1 106,6 101,7 113,3 124,0 90,5 105,3 102,2 166,6 2,5 1,5 104,5 105,6 99,2 106,7 102,7 111,6 121,8 90,1 105,1 102,2 156,1 1,6-1,0 105,1 107,0 99,5 107,6 103,4 112,0 122,6 89,5 105,4 102,8 151,6 2,8 0,4 106,2 108,1 100,2 108,2 104,2 113,4 124,8 88,4 105,9 102,9 161,4 1,7-1,0 105,4 107,1 100,4 107,4 103,7 112,1 122,7 88,9 105,4 102,6 153,2 2,5-0,4 105,8 107,7 100,2 107,8 103,9 113,0 123,9 88,5 106,4 102,9 159,1 3,0-0,8 106,3 108,1 100,1 108,5 104,2 112,8 124,1 88,1 105,6 102,6 160,2 3,0 2,2 106,5 108,6 100,3 108,2 104,4 114,5 126,5 88,5 105,8 103,0 165,1 3,0 1,5 106,5 108,5 100,7 108,8 104,4 114,4 126,8 88,4 106,5 103,1 166,4 2,1-0,6 106,0 108,3 100,1 107,7 104,0 113,4 125,3 87,9 106,0 102,3 162,2 Εισαγωγές (c.i.f.) Υπόµνηση Πετρέλαιο Πηγές: Eurostat και υπολογισµοί της βάσει στοιχείων της Eurostat (για τους δείκτες του όγκου και την εποχική διόρθωση των δεικτών µοναδιαίας αξίας). Σ 70 εκέµβριος 2007

179 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤOΙΧΕIΑ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤOΥ ΕΥΡΩ Εξωτερικές συναλλαγές και θέσεις 7. 5 Ε µ π ό ρ ι ο α γ α θ ώ ν (δισεκ. ευρώ, εκτός εάν σηµειώνεται διαφορετικά, εποχικώς διορθωµένα στοιχεία) 2. Γεωγραφική κατανοµή γ τρ. δ τρ. γ τρ Απρ. Μάιος Ιούν. Ιούλ. Αύγ. Σεπτ γ τρ. δ τρ. γ τρ Απρ. Μάιος Ιούν. Ιούλ. Αύγ. Σεπτ γ τρ. δ τρ. γ τρ Απρ. Μάιος Ιούν. Ιούλ. Αύγ. Σεπτ. ΕΕ-27 (εκτός της ζώνης του ευρώ) Δανία Σουηδία Ηνωµένο Βασίλειο Λοιπές χώρες ΕΕ Ρωσία Ελβετία Τουρκία Εξαγωγές (f.o.b.) 1.059,0 24,9 38,6 194,6 125,2 29,2 62,9 24,8 167,0 35,1 31,3 134,7 59,4 37,8 93, ,0 25,8 42,1 204,3 138,7 35,9 66,6 31,9 172,6 40,4 33,3 151,6 64,5 40,6 97, ,5 29,0 45,2 202,9 158,4 43,7 70,8 34,7 185,1 43,3 34,0 166,4 73,3 46,9 106, ,9 31,7 49,8 216,6 195,5 55,2 77,7 38,9 201,0 53,9 34,5 184,9 77,9 54,8 122,3 341,5 7,9 12,2 53,9 48,1 12,9 18,6 9,9 49,7 12,7 8,4 45,0 19,2 13,5 29,6 349,6 7,9 12,7 54,7 49,7 14,2 19,6 9,7 49,9 13,7 8,7 46,0 19,3 13,7 29,8 366,8 8,1 13,1 54,7 52,3 15,6 21,0 9,7 51,1 14,7 8,6 49,1 20,1 14,3 34,4 370,4 8,3 13,5 56,6 54,1 15,8 20,5 10,3 49,9 14,4 8,8 49,1 21,4 14,9 32,9 369,6 8,4 13,9 56,0 55,4 16,7 20,0 9,9 48,5 14,9 8,9 49,0 21,4 15,4 31,4 381, ,0 20,6 10,2 49,1 15,3 8,3 50,7 22,1 15,6. 121,1 2,8 4,5 18,5 18,2 5,4 6,6 3,3 16,5 4,8 2,9 16,2 7,1 5,3 9,2 122,3 2,8 4,7 18,3 18,4 5,6 6,7 3,3 15,4 5,1 2,9 16,2 7,1 5,0 10,9 126,2 2,8 4,8 19,2 18,8 5,7 6,7 3,3 16,6 5,0 3,1 16,6 7,3 5,1 11,3 124,6 2,9 4,8 19,4 19,1 5,7 6,7 3,3 16,3 5,0 2,8 17,0 7,3 5,2 9,1 128,9 2,9 4,8 20,1 19,5 5,7 6,9 3,5 16,4 5,1 2,9 17,0 7,4 5,4 11,2 128, ,6 6,9 3,5 16,3 5,2 2,6 16,8 7,3 5,1. % του συνόλου των εξαγωγών 100,0 2,3 3,6 15,5 14,0 4,0 5,6 2,8 14,4 3,9 2,5 13,3 5,6 3,9 8,8 Εισαγωγές (c.i.f.) 986,9 23,7 36,9 138,6 109,0 47,4 50,5 19,4 110,5 74,4 52,1 142,8 68,8 39,9 72, ,4 25,4 39,8 144,4 116,8 56,6 53,3 23,2 113,3 92,3 54,0 162,3 72,8 45,1 74, ,7 26,3 42,2 152,4 129,4 76,2 58,0 25,5 119,9 117,9 53,0 191,3 95,9 53,7 83, ,3 28,4 47,7 166,6 154,5 95,6 62,4 29,5 131,0 144,4 56,9 217,6 110,6 66,2 93,0 349,3 7,0 11,6 42,9 37,7 25,5 15,4 7,5 32,3 35,5 14,2 54,9 27,3 16,3 21,4 355,2 7,2 12,1 41,4 39,5 24,1 16,1 7,5 32,8 35,9 14,3 54,8 28,1 16,8 24,7 358,8 7,1 12,6 40,8 41,6 22,2 15,9 7,6 33,5 39,5 14,3 54,1 27,9 17,4 24,4 360,6 7,0 12,9 40,8 42,4 22,6 16,9 7,9 33,6 42,1 14,9 53,8 26,5 17,9 21,4 359,3 7,1 12,8 41,5 43,4 23,7 16,5 7,9 32,1 39,8 14,0 53,0 26,9 18,3 22,4 373, ,6 17,2 8,1 32,9 44,6 14,4 53,6 27,6 18,7. 119,3 2,4 4,3 13,9 14,1 8,0 5,7 2,6 10,6 13,0 4,5 17,4 8,4 6,0 8,4 119,0 2,2 4,3 13,5 14,3 7,8 5,1 2,6 10,9 13,1 4,8 17,7 8,9 6,1 7,7 121,0 2,4 4,2 14,1 15,0 7,9 5,6 2,7 10,6 13,7 4,8 17,9 9,6 6,2 6,2 124,1 2,5 4,2 14,4 14,7 8,2 5,7 2,7 10,9 14,8 4,7 18,4 9,4 6,1 7,5 124,4 2,4 4,4 14,5 15,2 7,8 5,8 2,7 10,8 15,0 5,0 18,1 9,1 6,2 7,4 124, ,6 5,7 2,7 11,2 14,8 4,7 17,2 9,2 6,4. % του συνόλου των εισαγωγών 100,0 2,0 3,4 11,9 11,0 6,8 4,4 2,1 9,3 10,3 4,1 15,5 7,9 4,7 6,6 Διαφορά εξαγωγών-εισαγωγών 72,1 1,1 1,7 56,0 16,2-18,2 12,4 5,4 56,5-39,3-20,8-8,1-9,4-2,1 20,6 72,6 0,4 2,3 59,9 21,9-20,7 13,3 8,6 59,3-51,9-20,7-10,7-8,3-4,5 23,5 14,8 2,6 3,0 50,5 29,1-32,5 12,8 9,2 65,1-74,6-19,0-24,9-22,7-6,8 23,0-9,4 3,3 2,1 50,0 41,0-40,4 15,3 9,4 70,1-90,4-22,3-32,7-32,7-11,5 29,4-7,8 0,9 0,7 11,0 10,4-12,6 3,2 2,5 17,4-22,8-5,8-9,9-8,2-2,8 8,2-5,7 0,7 0,7 13,3 10,3-9,8 3,5 2,2 17,1-22,2-5,7-8,7-8,9-3,2 5,1 8,0 1,1 0,5 13,9 10,7-6,5 5,0 2,1 17,7-24,8-5,7-5,1-7,8-3,2 10,0 9,8 1,3 0,5 15,9 11,8-6,9 3,6 2,4 16,3-27,8-6,1-4,7-5,1-3,0 11,5 10,3 1,3 1,1 14,5 11,9-7,0 3,5 2,0 16,4-24,9-5,2-4,0-5,5-2,9 9,0 8, ,6 3,4 2,2 16,2-29,3-6,1-2,9-5,6-3,1. 1,7 0,4 0,2 4,6 4,1-2,6 0,9 0,7 5,9-8,2-1,6-1,2-1,4-0,8 0,7 3,4 0,6 0,4 4,8 4,1-2,2 1,5 0,7 4,6-8,0-1,9-1,5-1,8-1,1 3,2 5,2 0,4 0,5 5,1 3,8-2,3 1,0 0,6 5,9-8,7-1,6-1,2-2,3-1,1 5,1 0,5 0,4 0,6 5,0 4,4-2,5 1,1 0,6 5,4-9,8-1,9-1,4-2,0-1,0 1,7 4,5 0,5 0,4 5,7 4,3-2,1 1,1 0,8 5,6-9,8-2,1-1,1-1,7-0,9 3,8 3, ,0 1,2 0,8 5,2-9,6-2,1-0,4-1,9-1,3. ΗΠΑ Κίνα Ασία Ιαπωνία Λοιπές χώρες Ασίας Αφρική Λατινική Αµερική Λοιπές χώρες Πηγές: Eurostat και υπολογισµοί της βάσει στοιχείων της Eurostat (για τη διαφορά εξαγωγών-εισαγωγών και τις στήλες 5, 12 και 15). εκέµβριος 2007 Σ 71

180 8 Σ Υ Ν Α Λ Λ Α Γ Μ Α Τ Ι Κ Ε Σ Ι Σ Ο Τ Ι Μ Ι Ε Σ 8. 1 Σ τ α θ µ ι σ µ έ ν ε ς σ υ ν α λ λ α γ µ α τ ι κ έ ς ι σ ο τ ι µ ί ε ς 1 ) (µέσοι όροι περιόδου, α τρ =100) 2004 γ τρ. δ τρ α τρ γ τρ. Νοέµ. Δεκ Ιαν. Φεβρ. Μάρτ. Απρ. Μάιος Ιούν. Ιούλ. Αύγ. Σεπτ. Οκτ. Νοέµ Νοέµ Νοέµ. Ονοµαστική Πραγµατική (ΔΤΚ) ΣΣΙ-24 Πραγµατική (ΔΤΠ) Πραγµατική (αποπληθωριστής του ΑΕΠ) Πραγµατική (ΚΕα- ΜΠΜ) Πραγµατική (ΚΕα- ΜΠΣΟ) Ονοµαστική ,3 105,1 104,2 103,5 101,0 103,7 111,2 105,6 103,3 104,2 102,5 102,3 99,4 102,1 109,7 103,7 103,6 104,5 102,9 102,3 99,8 101,7 110,0 103,4 104,5 105,4 103,7 103,0 101,2 102,7 111,2 104,5 104,6 105,4 104,1 103,2 99,7 101,0 111,3 104,3 105,5 106,1 104,5 104,0 99,8 102,2 112,0 104,8 107,1 107,7 104,6 105,4 101,1 103,2 113,5 106,0 107,6 108,2 104,9,,, 114,1 106,4 104,5 105,3 103, ,1 104,2 105,5 106,1 104, ,3 105,0 104,9 105,6 104, ,5 104,3 105,4 106,1 104, ,9 104,6 106,1 106,7 104, ,7 105,4 107,1 107,8 105, ,7 106,3 107,3 107,9 104, ,6 106,1 106,9 107,4 104, ,1 105,6 107,6 108,1 104, ,9 106,3 107,1 107,7 104, ,7 106,0 108,2 108,8 105, ,7 107,0 109,4 110,0 106, ,7 107,9 111,0 111,6 107, ,6 109,6 µεταβολή (%) έναντι του προηγούµενου µηνός 1,4 1,5 1, ,6 1,6 µεταβολή (%) έναντι του προηγούµενου έτους 6,2 6,0 3, ,8 5,2 ΣΣΙ-44 Πραγµατική (ΔΤΚ) 35 Σ τ α θ µ ι σ µ έ ν ε ς σ υ ν α λ λ α γ µ α τ ι κ έ ς ι σ ο τ ι µ ί ε ς (µηνιαίοι µέσοι όροι, α τρ. 1999=100) 36 ι µ ε ρ ε ί ς σ υ ν α λ λ α γ µ α τ ι κ έ ς ι σ ο τ ι µ ί ε ς (µηνιαίοι µέσοι όροι, α τρ. 1999=100) Πηγή:. 1) Περισσότερες λεπτοµέρειες και ορισµό των οµάδων των εµπορικών εταίρων βλ. στις Γενικές Παρατηρήσεις. Σ 72 εκέµβριος 2007

181 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤOΙΧΕIΑ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤOΥ ΕΥΡΩ Συναλλαγµατικές ισοτιµίες 8. 2 ι µ ε ρ ε ί ς ι σ ο τ ι µ ί ε ς τ ο υ ε υ ρ ώ (µέσοι όροι περιόδου, µονάδες εθνικού νοµίσµατος ανά ευρώ) α τρ γ τρ Μάιος Ιούν. Ιούλ. Αύγ. Σεπτ. Οκτ. Νοέµ Νοέµ Νοέµ α τρ γ τρ Μάιος Ιούν. Ιούλ. Αύγ. Σεπτ. Οκτ. Νοέµ Νοέµ Νοέµ. Κορώνα Δανίας Κορώνα Σουηδίας Λίρα Αγγλίας Δολάριο ΗΠΑ Γιεν Ιαπωνίας Φράγκο Ελβετίας Γουόν Ν. Κορέας Δολάριο Χονγκ- Κονγκ Δολάριο Σιγκαπούρης Δολάριο Καναδά Κορώνα Νορβηγίας Δολάριο Αυστραλίας ,4399 9,1243 0, , ,44 1, ,62 9,6881 2,1016 1,6167 8,3697 1,6905 7,4518 9,2822 0, , ,85 1, ,61 9,6768 2,0702 1,5087 8,0092 1,6320 7,4591 9,2544 0, , ,02 1, ,58 9,7545 1,9941 1,4237 8,0472 1,6668 7,4524 9,1894 0, , ,43 1, ,80 10,2334 2,0073 1,5357 8,1690 1,6670 7,4500 9,2573 0, , ,89 1, ,05 10,5372 2,0562 1,4791 8,1060 1,6214 7,4446 9,2639 0, , ,90 1, ,31 10,7250 2,0841 1,4374 7,9175 1,6229 7,4519 9,2061 0, , ,22 1, ,27 10,5642 2,0581 1,4796 8,1394 1,6378 7,4452 9,3290 0, , ,55 1, ,39 10,4854 2,0619 1,4293 8,0590 1,5930 7,4410 9,1842 0, , ,76 1, ,70 10,7247 2,0789 1,4417 7,9380 1,5809 7,4429 9,3231 0, , ,05 1, ,37 10,6469 2,0744 1,4420 7,9735 1,6442 7,4506 9,2835 0, , ,82 1, ,46 10,8151 2,1009 1,4273 7,8306 1,6445 7,4534 9,1735 0, , ,95 1, ,67 11,0327 2,0849 1,3891 7,6963 1,5837 7,4543 9,2889 0, , ,89 1, ,46 11,4211 2,1242 1,4163 7,9519 1,6373 µεταβολή (%) έναντι του προηγούµενου µηνός 0,0 1,3 1,8 3,2-1,2-1,3 3,6 3,5 1,9 2,0 3,3 3,4 µεταβολή (%) έναντι του προηγούµενου έτους 0,0 2,1 5,2 14,0 7,8 3,5 11,9 13,9 6,0-3,2-3,5-1,9 Κορώνα Τσεχίας Κορώνα Εσθονίας Λίρα Κύπρου Λατς Λεττονίας Λίτας Λιθουανίας Φιορίνι Ουγγαρίας Λίρα Μάλτας Ζλότυ Πολωνίας Κορώνα Σλοβακίας Λεβ Βουλγαρίας Νέο λέι Ρουµανίας 1) ,891 15,6466 0, ,6652 3, ,66 0,4280 4, ,022 1, ,782 15,6466 0, ,6962 3, ,05 0,4299 4, ,599 1,9558 3, ,342 15,6466 0, ,6962 3, ,26 0,4293 3, ,234 1,9558 3, ,037 15,6466 0, ,7023 3, ,32 0,4293 3, ,347 1,9558 3, ,272 15,6466 0, ,6986 3, ,31 0,4293 3, ,751 1,9558 3, ,941 15,6466 0, ,6988 3, ,82 0,4293 3, ,579 1,9558 3, ,231 15,6466 0, ,6965 3, ,42 0,4293 3, ,736 1,9558 3, ,546 15,6466 0, ,6963 3, ,29 0,4293 3, ,002 1,9558 3, ,359 15,6466 0, ,6969 3, ,90 0,4293 3, ,326 1,9558 3, ,860 15,6466 0, ,6978 3, ,20 0,4293 3, ,603 1,9558 3, ,573 15,6466 0, ,7021 3, ,33 0,4293 3, ,829 1,9558 3, ,335 15,6466 0, ,7030 3, ,02 0,4293 3, ,624 1,9558 3, ,733 15,6466 0, ,7005 3, ,50 0,4293 3, ,232 1,9558 3,4739 µεταβολή (%) έναντι του προηγούµενου µηνός -2,2 0,0 0,0-0,4 0,0 1,4 0,0-1,3-1,2 0,0 3,6 µεταβολή (%) έναντι του προηγούµενου έτους -4,6 0,0 1,1 0,5 0,0-1,7 0,0-4,4-7,4 0,0-0,6 Γιουάν Κίνας 2) Κούνα Κροατίας 2) Κορώνα Ισλανδίας Ρουπία Ινδονησίας 2) Ρίνγκιτ Μαλαισίας 2) Δολάριο Ν. Ζηλανδίας Πέσο Φιλιππίνων 2) Ρούβλι Ρωσίας 2) Ραντ Ν. Αφρικής Μπαχτ Ταϊλάνδης 2) Νέα λίρα Τουρκίας 3) α τρ γ τρ Μάιος Ιούν. Ιούλ. Αύγ. Σεπτ. Οκτ. Νοέµ Νοέµ Νοέµ ,2967 7, , ,34 4,7273 1, ,727 35,8192 8, , ,1955 7, , ,83 4,7119 1, ,494 35,1884 7, ,068 1, ,0096 7, , ,37 4,6044 1, ,379 34,1117 8, ,594 1, ,1688 7, , ,33 4,5842 1, ,609 34,4795 9, ,538 1, ,3476 7, , ,62 4,6204 1, ,134 34,8589 9, ,011 1, ,3834 7, , ,62 4,7608 1, ,035 35,0350 9, ,220 1, ,3689 7, , ,80 4,5962 1, ,136 34,8999 9, ,507 1, ,2415 7, , ,30 4,6237 1, ,968 34,7739 9, ,492 1, ,3899 7, , ,28 4,7184 1, ,418 35,0292 9, ,870 1, ,3162 7, , ,65 4,7457 1, ,862 34,9211 9, ,337 1, ,4533 7, , ,37 4,8249 1, ,911 35,1723 9, ,570 1, ,6741 7, , ,80 4,8005 1, ,894 35,4008 9, ,898 1, ,8957 7, , ,92 4,9279 1, ,271 35,9174 9, ,120 1,7498 µεταβολή (%) έναντι του προηγούµενου µηνός 2,1 0,1 3,5 5,1 2,7 2,6 0,6 1,5 2,3 2,7 2,4 µεταβολή (%) έναντι του προηγούµενου έτους 7,6-0,2 0,1 15,6 5,0-0,2-1,4 4,8 5,3-2,0-6,9 Πηγή:. 1) Τα στοιχεία πριν από τον Ιούλιο του αφορούν το λέι Ρουµανίας. 1 νέο λέι Ρουµανίας αντιστοιχεί σε (παλαιά) λέι Ρουµανίας. 2) Για τα νοµίσµατα αυτά η υπολογίζει και δηµοσιεύει ισοτιµίες αναφοράς έναντι του ευρώ από 1ης Απριλίου. Τα προηγούµενα στοιχεία είναι ενδεικτικά. 3) Τα στοιχεία πριν από τον Ιανουάριο του αφορούν τη λίρα Τουρκίας. 1 νέα λίρα Τουρκίας ισοδυναµεί µε (παλαιές) λίρες Τουρκίας. εκέµβριος 2007 Σ 73

182 9 Ε Ξ Ε Λ Ι Ξ Ε Ι Σ Ε Κ Τ Ο Σ Τ Η Σ Ζ Ω Ν Η Σ Τ Ο Υ Ε Υ Ρ Ω 9. 1 Σ ε ά λ λ α κ ρ ά τ η - µ έ λ η τ η ς Ε Ε (ετήσιες εκατοστιαίες µεταβολές, εκτός εάν σηµειώνεται διαφορετικά) 1. Οικονοµικές και χρηµατοπιστωτικές εξελίξεις γ τρ Ιούν. Ιούλ. Αύγ. Σεπτ. Οκτ Μάιος Ιούν. Ιούλ. Αύγ. Σεπτ. Οκτ Μάιος Ιούν. Ιούλ. Αύγ. Σεπτ. Οκτ. γ τρ. δ τρ. γ τρ. γ τρ Ιούν. Ιούλ. Αύγ. Σεπτ. Οκτ. Τσεχία Δανία Εσθονία Κύπρος Λεττονία Βουλγαρία Λιθουανία Ουγγαρία ΕνΔΤΚ 6,0 1,6 1,7 4,1 2,0 6,9 2,7 3,5 2,5 2,2 9,1 2,8 0,8 2,1 7,4 2,1 1,9 4,4 2,2 6,6 3,8 4,0 2,6 1,3 6,6 4,3 1,5 2,3 5,3 1,7 1,9 5,1 1,4 7,6 4,4 8,8 0,8 2,0 3,9 2,1 1,7 2,8 4,7 2,6 1,5 5,8 1,8 8,5 5,0 8,5-0,9 2,3 3,9 1,7 1,4 2,6 9,0 2,7 1,0 6,7 2,3 10,4 5,9 7,3 0,4 2,4 5,1 1,4 1,4 1,8 5,3 2,6 1,3 6,0 1,7 8,9 5,0 8,5-0,6 2,6 3,9 1,5 1,3 2,4 6,8 2,5 1,1 6,5 2,3 9,5 5,1 8,3-0,2 2,5 4,1 1,2 1,4 1,9 9,3 2,6 0,9 6,1 2,2 10,2 5,6 7,1 0,6 2,1 5,0 1,2 1,2 1,8 11,0 2,8 1,2 7,5 2,3 11,5 7,1 6,4 0,9 2,7 6,1 1,7 1,6 1,8 10,6 4,0 1,8 8,7 2,7 13,2 7,6 6,9 1,6 3,1 6,9 2,4 1,9 2,1 Έλλειµµα (-)/πλεόνασµα (+) της γενικής κυβέρνησης ως ποσοστό % του ΑΕΠ 2,3-3,0 1,9 1,8-4,1-1,0-1,5-6,5-4,9-5,7-1,5-2,4 0,8-3,4 2,0-3,5 4,6 1,9-2,4-0,4-0,5-7,8-3,1-4,3-1,4-2,8 2,4-3,3 3,2-2,9 4,6 3,6-1,2-0,3-0,6-9,2-2,5-3,8-1,9-3,7 2,5-2,7 Ακαθάριστο χρέος της γενικής κυβέρνησης ως ποσοστό % του ΑΕΠ 37,9 30,4 44,0 5,1 70,2 14,5 19,4 59,4 72,7 45,7 18,8 41,4 52,4 40,4 29,2 30,2 36,3 4,4 69,1 12,5 18,6 61,6 70,8 47,1 15,8 34,2 52,2 42,1 22,8 30,1 30,3 4,0 65,2 10,6 18,2 65,6 64,7 47,6 12,4 30,4 47,0 43,2 Αποδόσεις µακροπρόθεσµων οµολόγων του Δηµοσίου ως ποσοστά % ετησίως (µέσοι όροι περιόδου) 4,26 4,23 4,34-4,44 6,03 4,36 6,53 4,61 5,29 7,39 4,40 4,15 5,20 4,57 4,53 4,65-4,44 5,62 4,57 6,71 5,12 5,52 7,05 4,66 4,44 5,49 4,79 4,59 4,58-4,44 5,28 4,89 6,58 5,18 5,60 6,86 4,70 4,45 5,46 4,79 4,48 4,39-4,44 5,32 4,80 6,80 4,94 5,68 6,93 4,65 4,25 5,19 4,44 4,54 4,36-4,45 5,21 4,72 6,67 4,85 5,69 6,93 4,61 4,22 5,05 4,59 4,50 4,39-4,60 5,06 4,72 6,61 4,92 5,64 6,93 4,64 4,31 5,00 Επιτόκιο 3 µηνών ως ποσοστό % ετησίως, µέσοι όροι περιόδου 4,40 2,77 4,28 4,69 3,99 9,99 4,89-4,23 4,44 7,62 4,16 3,57 5,77 4,53 2,93 4,37 4,74 3,99 8,09 4,91 8,02 4,36 4,52 7,26 4,27 3,67 5,88 4,69 3,07 4,42 4,73 4,05 6,66 4,97 7,87 4,48 4,78 6,92 4,34 3,78 6,02 4,80 3,28 4,66 4,94 4,43 7,99 5,25 7,83 4,36 4,91 6,69 4,33 3,96 6,42 5,25 3,46 4,85 5,21 4,31 11,06 5,59 7,72 4,37 5,09 6,82 4,32 4,22 6,65 5,59 3,55 4,84 5,22 4,34 12,75 5,93 7,60 4,37 5,13 6,82 4,33 4,37 6,27 Πραγµατικό ΑΕΠ 6,2 6,5 3,1 10,2 3,9 10,6 7,9 4,1 3,1 3,6 4,2 6,6 3,3 1,8 6,1 6,4 3,5 11,2 3,8 11,9 7,7 3,9 3,2 6,2 7,7 8,5 4,1 2,8 6,2 6,2 2,9 10,1 4,0 11,2 7,6 2,6 3,5 6,7 6,0 8,3 3,2 3,1 6,6 6,0 0,5 7,6 3,8 11,0 7,6 1,6 3,7 6,6 5,6 9,3 2,9 3,1.. 1, ,6.. 5,8 5,7 9,4 2,6 3,2 Ισοζύγια τρεχουσών συναλλαγών και κεφαλαιακών µεταβιβάσεων ως ποσοστό % του ΑΕΠ -11,0-1,5 4,5-9,3-5,3-11,2-5,9-6,0-5,5-1,3-7,9-8,5 6,9-2,3-15,0-2,8 2,6-13,2-5,7-21,1-9,6-5,9-3,7-2,6-10,5-7,1 6,3-3,2-25,3-4,8 1,2-14,1-25,4-26,0-10,5-4,1-4,0-3,3-10,0-6,2 7,1-3,8-27,3 2,1-2,1-21,1-13,2-24,4-12,2-5,0-10,1-2,4-16,9 1,0 9,4-3,6-19,2-4,8 2,8-12,9-2,9-22,7-14,6-6,6-4,7-4,2-16,0-6,9 5,0-2,4 Κόστος εργασίας ανά µονάδα προϊόντος 2,4-0,7 0,9 2,6 1,4 15,2 5,9 3,1 0,3 0,3. 4,3 0,0 3,9 4,5 1,0 2,2 8,0-0,2 14,0 8,5. 0,5.. 1,7 0,4 2,5 14,6 3,1 4,4 16, ,6 - -0, ,5 4,1 0,5 13,2 2,6 6,3 20, ,7 - -0, ,4 3,7 2,5.. 3, ,3 2,8. Ποσοστό ανεργίας βάσει τυποποιηµένου ορισµού ως ποσοστό % του εργατικού δυναµικού (ε.δ.) 10,1 7,9 4,8 7,9 5,2 8,9 8,2 7,2 7,3 17,7 7,1 16,3 7,4 4,8 8,9 7,1 3,9 5,9 4,6 6,9 5,6 7,4 7,3 13,8 7,3 13,3 7,1 5,3 7,7 5,8 4,0 4,9 4,0 6,4 4,7 7,3 6,6 10,8 6,4 11,3 6,5 5,4 7,0 5,5 3,7 5,1 3,9 5,8 4,4 7,2 6,4 9,9 6,7 11,3 6,1 5,3 6,5 5,2 3,2 5,5 3,8 5,3 4,3 7,2 6,3 9,2 7,2 11,2 5,7. 6,8 5,4 3,7 5,2 3,8 5,6 4,2 7,2 6,4 9,6 6,8 11,3 5,8 5,2 6,7 5,3 3,3 5,4 3,9 5,5 4,4 7,2 6,3 9,5 7,1 11,2 5,6 5,2 6,5 5,2 3,3 5,5 3,8 5,3 4,2 7,3 6,3 9,2 7,2 11,2 5,8 5,2 6,3 5,1 3,2 5,6 3,7 5,2 4,2 7,2 6,3 8,9 7,3 11,2 5,9. 6,2 5,0 2,9 5,4 3,8 5,0 4,3 7,3 6,2 8,8 7,3 11,2 5,8. Μάλτα Πολωνία Ρουµανία Σλοβακία Σουηδία Ηνωµένο Βασίλειο Πηγές: Ευρωπαϊκή Επιτροπή (ΓΔ Οικονοµικών και Χρηµατοπιστωτικών Υποθέσεων και Eurostat), εθνικά στοιχεία, Reuters και υπολογισµοί της. Σ 74 εκέµβριος 2007

183 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤOΙΧΕIΑ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤOΥ ΕΥΡΩ Εξελίξεις εκτός της ζώνης του ευρώ 9. 2 Σ τ ι ς Η Π Α κ α ι τ η ν Ι α π ω ν ί α (ετήσιες εκατοστιαίες µεταβολές, εκτός εάν σηµειώνεται διαφορετικά) 1. Οικονοµικές και χρηµατοπιστωτικές εξελίξεις γ τρ. δ τρ. γ τρ Ιούλ. Αύγ. Σεπτ. Οκτ. Νοέµ γ τρ. δ τρ. γ τρ Ιούλ. Αύγ. Σεπτ. Οκτ. Νοέµ. Δείκτης τιµών καταναλωτή Κόστος εργασίας ανά µονάδα προϊόντος 1) (µεταποίηση) Πραγµατικό ΑΕΠ Δείκτης βιο- µηχανικής παραγωγής (µεταποίηση) Ποσοστό ανεργίας ως ποσοστό % του εργατικού δυνα- µικού (ε.δ.) Ποσότητα χρήµατος µε ευρεία έννοια 2) Επιτόκια διατραπεζικών καταθέσεων 3 µηνών 3) (% ετησίως) Απόδοση 10ετών οµολόγων του Δηµοσίου 3) (% ετησίως) Συναλλαγµατική ισοτιµία 4) : µονάδες εθνικού νοµίσµατος ανά ευρώ Δηµοσιονοµικό έλλειµµα(-)/ πλεόνασµα (+) ως ποσοστό % του ΑΕΠ Ακαθάριστο δηµόσιο χρέος 5) ως ποσοστό % του ΑΕΠ ΗΠΑ 2,3 0,8 2,5 1,3 6,0 7,0 1,22 4,00 1,1312-4,8 48,0 2,7-0,1 3,6 3,0 5,5 4,7 1,62 4,26 1,2439-4,4 48,9 3,4-0,5 3,1 4,0 5,1 4,4 3,56 4,28 1,2441-3,6 49,2 3,2-1,5 2,9 5,0 4,6 4,8 5,19 4,79 1,2556-2,6 48,7 3,3-3,9 2,4 6,1 4,7 4,6 5,43 4,90 1,2743-2,9 48,6 1,9 0,4 2,6 3,6 4,5 4,9 5,37 4,63 1,2887-2,1 48,7 2,4 0,9 1,5 2,3 4,5 5,4 5,36 4,68 1,3106-3,0 49,7 2,7 2,4 1,9 2,0 4,5 6,2 5,36 4,84 1,3481-2,6 48,7 2,4 2,8 2,8 1,9 4,6 6,4 5,45 4,74 1, , ,4 4,6 6,0 5,36 5,01 1, , ,6 4,6 6,6 5,48 4,68 1, , ,7 4,7 6,7 5,49 4,51 1, , ,4 4,7 6,3 5,15 4,52 1, ,96 4,16 1, Ιαπωνία -0,2-3,9 1,5 3,2 5,2 1,7 0,06 0,99 130,97-7,9 151,4 0,0-4,9 2,7 5,5 4,7 1,9 0,05 1,50 134,44-6,2 157,6-0,3-0,6 1,9 1,1 4,4 1,8 0,06 1,39 136,85-6,4 164,2 0,2-2,6 2,2 4,8 4,1 1,1 0,30 1,74 146,02.. 0,6-2,8 1,4 5,6 4,1 0,6 0,41 1,80 148,09.. 0,3-3,6 2,4 5,9 4,1 0,6 0,49 1,70 151, ,1-2,2 2,5 3,0 4,0 1,0 0,62 1,68 156, ,1. 1,5 2,4 3,8 1,5 0,69 1,74 162, ,1. 2,2 2,7 3,8 1,9 0,89 1,72 161,90.. 0,0. - 3,2 3,6 2,1 0,77 1,89 166, ,2. - 4,4 3,8 1,8 0,92 1,65 159, ,2. - 0,8 4,0 1,8 0,99 1,61 159, ,3. - 4,7 4,0 1,9 0,97 1,66 164, ,91 1,51 162, Π ρ α γ µ α τ ι κ ό Α Ε Π (ετήσιες εκατοστιαίες µεταβολές, τριµηνιαία στοιχεία) 38 ε ί κ τ ε ς τ ι µ ώ ν κ α τ α ν α λ ω τ ή (ετήσιες εκατοστιαίες µεταβολές, µηνιαία στοιχεία) Πηγές: Εθνικά στοιχεία (στήλες 1, 2 (ΗΠΑ), 3, 4, 5 (ΗΠΑ), 6, 9 και 10), ΟΟΣΑ (στήλη 2 (Ιαπωνία)), Eurostat (στήλη 5 (Ιαπωνία)), στοιχεία διαγραµµάτων για τη ζώνη του ευρώ), Reuters (στήλες 7 και 8), υπολογισµοί της (στήλη 11). 1) Τα στοιχεία για τις ΗΠΑ είναι εποχικώς διορθωµένα. 2) Μέσες τιµές περιόδου. Μ2 για τις ΗΠΑ, Μ2 συν πιστοποιητικά καταθέσεων για την Ιαπωνία. 3) Περισσότερες πληροφορίες βλ. στις Ενότητες 4.6 και ) Περισσότερες πληροφορίες βλ. στην Ενότητα ) Ακαθάριστο ενοποιηµένο χρέος γενικής κυβέρνησης (τέλος περιόδου). 6) Τα στοιχεία αναφέρονται στην εκάστοτε σύνθεση της ζώνης του ευρώ. Περισσότερες πληροφορίες βλ. στις Γενικές Παρατηρήσεις. εκέµβριος 2007 Σ 75

184 Κ Α Τ Α Λ Ο Γ Ο Σ Ι Α Γ Ρ Α Μ Μ Α Τ Ω Ν 1 Νοµισµατικά µεγέθη Σ12 2 Παράγοντες µεταβολής Σ12 3 Συνιστώσες των νοµισµατικών µεγεθών Σ13 4 Συνιστώσες των πιο µακροπρόθεσµων χρηµατοοικονοµικών υποχρεώσεων Σ13 5 άνεια προς φορείς χρηµατοπιστωτικής διαµεσολάβησης και µη χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις Σ14 6 άνεια προς νοικοκυριά Σ15 7 άνεια προς το ηµόσιο και µη κατοίκους της ζώνης του ευρώ Σ16 8 καταθέσεων κατά τοµέα (φορείς χρηµατοπιστωτικής διαµεσολάβησης) Σ17 9 καταθέσεων και καταθέσεις που περιλαµβάνονται στο Μ3 κατά τοµέα (φορείς χρηµατοπιστωτικής διαµεσολάβησης) Σ17 10 καταθέσεων κατά τοµέα (µη χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις και νοικοκυριά) Σ18 11 καταθέσεων και καταθέσεις που περιλαµβάνονται στο Μ3 κατά τοµέα (µη χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις και νοικοκυριά) Σ18 12 Καταθέσεις του ηµοσίου και µη κατοίκων της ζώνης του ευρώ Σ19 13 Τοποθετήσεις των ΝΧΙ σε τίτλους Σ20 14 ενεργητικού των αµοιβαίων κεφαλαίων επενδυτικού χαρακτήρα Σ24 15 ανεξόφλητων υπολοίπων και ακαθάριστων εκδόσεων τίτλων πλην µετοχών που έχουν εκδοθεί από κατοίκους της ζώνης του ευρώ Σ35 16 Καθαρές εκδόσεις τίτλων πλην µετοχών, µε και χωρίς εποχική διόρθωση Σ37 17 Ετήσιοι ρυθµοί αύξησης των µακροπρόθεσµων χρεογράφων κατά τοµέα εκδότη σε όλα τα νοµίσµατα (σύνολο) Σ38 18 Ετήσιοι ρυθµοί αύξησης των βραχυπρόθεσµων χρεογράφων κατά τοµέα εκδότη σε όλα τα νοµίσµατα (σύνολο) Σ39 19 Ετήσιοι ρυθµοί αύξησης των εισηγµένων µετοχών που έχουν εκδοθεί από κατοίκους της ζώνης του ευρώ Σ40 20 Ακαθάριστες εκδόσεις εισηγµένων µετοχών κατά τοµέα εκδότη Σ41 21 Νέες καταθέσεις µε συµφωνηµένη διάρκεια Σ43 22 Νέα δάνεια µε κυµαινόµενο επιτόκιο, καθώς και µε σταθερό επιτόκιο έως ένα έτος Σ43 23 Επιτόκια της αγοράς χρήµατος στη ζώνη του ευρώ Σ44 24 Τριµηνιαία επιτόκια αγοράς χρήµατος Σ44 25 Αποδόσεις οµολόγων ηµοσίου ζώνης ευρώ Σ45 26 Αποδόσεις 10ετών οµολόγων ηµοσίου Σ45 27 Ευρύς δείκτης Dow Jones EURO STOXX, δείκτης Standard & Poor s 500 και δείκτης Nikkei 225 Σ46 28 Έλλειµµα, δανειακές ανάγκες και µεταβολή χρέους Σ59 29 Χρέος σύµφωνα µε τον ορισµό της Συνθήκης του Μάαστριχτ Σ59 30 Ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών Σ60 31 Άµεσες επενδύσεις και επενδύσεις χαρτοφυλακίου (καθαρές) Σ60 32 Ισοζύγιο αγαθών Σ61 33 Ισοζύγιο υπηρεσιών Σ61 34 Κύριες συναλλαγές του ισοζυγίου πληρωµών που προκαλούν µεταβολές των καθαρών απαιτήσεων των ΝΧΙ έναντι του εξωτερικού Σ65 35 Σταθµισµένες συναλλαγµατικές ισοτιµίες Σ72 36 ιµερείς συναλλαγµατικές ισοτιµίες Σ72 37 Πραγµατικό ΑΕΠ Σ75 38 είκτες τιµών καταναλωτή Σ75 Σ 76 εκέµβριος 2007

185 T Ε Χ Ν Ι Κ Ε Σ Σ Η Μ Ε Ι Ω Σ Ε Ι Σ ΓΙΑ ΤΟ ΓΕΝΙΚΟ ΠΙΝΑΚΑ ΤΗΣ ΖΩΝΗΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΡΥΘΜΩΝ ΑΥΞΗΣΗΣ ΤΩΝ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΩΝ ΜΕΓΕΘΩΝ Ο µέσος ρυθµός αύξησης για το τρίµηνο που λήγει το µήνα t υπολογίζεται ως: α) όπου L t-3 είναι το υφιστάµενο υπόλοιπο στο τέλος του µηνός t-3 (το τέλος του προηγούµενου τριµήνου) και π.χ. C Q t είναι η διόρθωση λόγω σφαλµάτων ταξινόµησης το τρίµηνο που λήγει στο µήνα t. Όσον αφορά τις τριµηνιαίες σειρές για τις οποίες υπάρχουν πλέον διαθέσιµες µηνιαίες παρατηρήσεις (βλ. παρακάτω), οι τριµηνιαίες συναλλαγές µπορούν να υπολογιστούν ως το άθροισµα των µηνιαίων συναλλαγών κατά το εξεταζόµενο τρίµηνο. όπου I t είναι ο δείκτης των διορθωµένων υπολοίπων το µήνα t (βλ. και παρακάτω). Οµοίως, για το έτος που λήγει το µήνα t, ο µέσος ρυθµός αύξησης υπολογίζεται ως: β) ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΡΥΘΜΩΝ ΑΥΞΗΣΗΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΜΗΝΙΑΙΕΣ ΣΕΙΡΕΣ Οι ρυθµοί αύξησης µπορούν να υπολογιστούν µε βάση είτε τις συναλλαγές είτε το δείκτη των διορθωµένων υπολοίπων. Αν τα F Μ t και L t οριστούν όπως παραπάνω, ο δείκτης Ι t των διορθωµένων υπολοίπων για το µήνα t ορίζεται ως: ε) ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΝΟΤΗΤΕΣ 2.1 ΕΩΣ 2.6 ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΣΥΝΑΛΛΑΓΩΝ Οι µηνιαίες συναλλαγές υπολογίζονται µε βάση τις µηνιαίες διαφορές των επιπέδων, διορθω- µένες για σφάλµατα ταξινόµησης, λοιπές αναπροσαρµογές αξίας, διακυµάνσεις συναλλαγ- µατικών ισοτιµιών και άλλες µεταβολές που δεν οφείλονται σε συναλλαγές. Αν L t είναι το υφιστάµενο υπόλοιπο στο τέλος του µηνός t, C Μ t η διόρθωση λόγω σφαλµάτων ταξινόµησης το µήνα t, E Μ t η διόρθωση λόγω µεταβολής συναλλαγµατικών ισοτιµιών και V Μ t οι λοιπές αναπροσαρµογές αξίας, οι συναλλαγές F Μ t το µήνα t ορίζονται ως: γ) Οµοίως, οι τριµηνιαίες συναλλαγές F Q t για το τρίµηνο που λήγει το µήνα t ορίζονται ως εξής: δ) Ως βάση του δείκτη (της µη εποχικά διορθωµένης σειράς) λαµβάνεται: εκέµβριος =100. Οι χρονοσειρές του δείκτη των διορθωµένων υπολοίπων δηµοσιεύονται στην ενότητα "Statistics" (τµήµα "Money, banking and financial markets") του δικτυακού τόπου της ( Ο ετήσιος ρυθµός αύξησης a t για το µήνα t, δηλ. η µεταβολή κατά το δωδεκάµηνο που λήγει το µήνα t, µπορεί να υπολογιστεί µε έναν από τους εξής δύο τύπους: στ) ζ) Εκτός εάν σηµειώνεται διαφορετικά, οι ετήσιοι ρυθµοί αύξησης αφορούν το τέλος της αναφερόµενης περιόδου. Π.χ. η ετήσια εκατοστιαία µεταβολή για το έτος 2002 υπολογίζεται βάσει του τύπου ζ) διαιρώντας το δείκτη του εκεµβρίου του 2002 µε το δείκτη του εκεµβρίου του εκέµβριος 2007 Σ 77

186 Οι ρυθµοί αύξησης που αφορούν περιόδους µικρότερες του έτους µπορούν να υπολογιστούν προσαρµόζοντας σχετικά τον τύπο ζ). Για παράδειγµα, ο µηνιαίος ρυθµός αύξησης a Μ t µπορεί να υπολογιστεί ως: η) Τέλος, ο κινητός (κεντρικός) µέσος όρος τριών µηνών για τον ετήσιο ρυθµό αύξησης του Μ3 υπολογίζεται ως (a t+1 + a t + a t-1 )/3, όπου το a t ορίζεται όπως στους τύπους στ) ή ζ) παραπάνω. ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΡΥΘΜΩΝ ΑΥΞΗΣΗΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΤΡΙΜΗΝΙΑΙΕΣ ΣΕΙΡΕΣ Αν τα F Q t και L t-3 ορίζονται όπως παραπάνω, ο δείκτης I t των διορθωµένων υπολοίπων για το τρίµηνο που λήγει το µήνα t ορίζεται ως: θ) Ο ετήσιος ρυθµός αύξησης τα τέσσερα τρίµηνα που λήγουν το µήνα t, δηλ. το a t, µπορεί να υπολογιστεί βάσει του τύπου ζ). ΕΠΟΧΙΚΗ ΙΟΡΘΩΣΗ ΤΩΝ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΩΝ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΤΗΣ ΖΩΝΗΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩ 1 Η προσέγγιση που χρησιµοποιείται βασίζεται σε πολλαπλασιαστική διάσπαση µέσω του προγράµ- µατος Χ-12-ARIMA. 2 Η εποχική διόρθωση µπορεί να περιλαµβάνει διόρθωση ως προς τον αριθµό των εργάσιµων ηµερών και για ορισµένες σειρές µπορεί να γίνεται έµµεσα, δηλ. µέσω γραµµικού συνδυασµού των συνιστωσών τους. Αυτό συµβαίνει ειδικότερα µε το Μ3, για τον υπολογισµό του οποίου αθροίζονται οι εποχικώς διορθωµένες στατιστικές σειρές του Μ1, του Μ2 µείον το Μ1, και του Μ3 µείον το Μ2. Εποχική διόρθωση γίνεται αρχικά στο δείκτη των διορθωµένων υπολοίπων. 3 Οι εκτιµήσεις που προκύπτουν για τους εποχικούς παράγοντες εφαρ- µόζονται κατόπιν στα υπόλοιπα και στις προσαρµογές που οφείλονται σε σφάλµατα ταξινό- µησης και αναπροσαρµογές αξίας και έτσι προκύπτουν οι εποχικά διορθωµένες ροές. Οι εποχικοί παράγοντες (και οι παράγοντες που σχετίζονται µε την ηµέρα συναλλαγής) αναθεωρούνται σε ετήσια βάση ή όποτε απαιτείται. ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΝΟΤΗΤΕΣ 3.1 ΕΩΣ 3.5 ΙΣΟΤΗΤΑ ΧΡΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΠΟΡΩΝ Στον Πίνακα 3.1 τα στοιχεία ακολουθούν µια βασική λογιστική ταυτότητα. Όσον αφορά τις µη χρηµατοοικονοµικές συναλλαγές, το σύνολο των χρήσεων ισούται µε το σύνολο των πόρων για κάθε κατηγορία συναλλαγών. Αυτή η λογιστική ταυτότητα αντανακλάται και στο λογαριασµό χρη- µατοοικονοµικών συναλλαγών, δηλ. για κάθε κατηγορία χρηµατοδοτικών µέσων, το σύνολο των συναλλαγών επί χρηµατοοικονοµικών στοιχείων ενεργητικού ισούται µε το σύνολο των συναλλαγών παθητικού. Στις κατηγορίες άλλες µεταβολές ενεργητικού και χρηµατοοικονοµικός ισολογισµός, το σύνολο των χρηµατοοικονοµικών στοιχείων ενεργητικού ισούται µε το σύνολο του παθητικού για κάθε κατηγορία χρηµατοδοτικών µέσων, µε εξαίρεση το νοµισµατικό χρυσό και τα ειδικά τραβηκτικά δικαιώµατα, τα οποία εξ ορισµού δεν αποτελούν υποχρέωση κανενός τοµέα. ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΕΞΙΣΩΤΙΚΩΝ ΜΕΓΕΘΩΝ Τα εξισωτικά µεγέθη στο τέλος κάθε λογαριασµού στους Πίνακες 3.1 και 3.2 υπολογίζονται ως εξής: 1 Λεπτοµέρειες βλ. στην έκδοση της "Seasonal adjustment of monetary aggregates and HICP for the euro area" (Αύγουστος 2000), καθώς και στην ενότητα Statistics (τµήµα Μοney, banking and financial markets ) του δικτυακού τόπου της ( 2 Λεπτοµέρειες βλ. στη µελέτη των Findley, D., Monsell, B., Bell, W., Otto, Μ. and Chen, B.C. (1998), "New Capabilities and Methods of the X-12-Arima Seasonal Adjustment Program", Journal of Business and Economic Statistics, 16, 2, σελ , ή στο "X-12-Arima Reference Manual", Times Series Staff, Bureau of the Census, Washington, D.C. Για εσωτερικoύς σκοπούς χρησιµοποιούνται επίσης πολλαπλασιαστικά υποδείγµατα TRAMO-SEATS. Λεπτοµέρειες για τα υποδείγµατα αυτά βλ. στη µελέτη των Gomez, V. and Maravall, A. (1996), "Programs TRAMO and SEATS: Instructions for the User", Bank of Spain, Working Paper No. 9628, Μαδρίτη. 3 Αυτό συνεπάγεται ότι, για τις εποχικά διορθωµένες στατιστικές σειρές, το επίπεδο του δείκτη για την περίοδο βάσης, δηλ. το εκέµβριο του 2001, διαφέρει γενικά από το 100, αντανακλώντας την εποχικότητα του µηνός αυτού. Σ 78 εκέµβριος 2007

187 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤΟΥ ΕΥΡΩ Τεχνικές σηµειώσεις Το εµπορικό ισοζύγιο ισούται µε τις εισαγωγές µείον τις εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών έναντι του υπόλοιπου κόσµου (πλην της ζώνης του ευρώ). Το καθαρό λειτουργικό πλεόνασµα και µικτό εισόδηµα ορίζεται µόνο για τους τοµείς-κατοίκους και υπολογίζεται ως η ακαθάριστη προστιθέµενη αξία (ακαθάριστο εγχώριο προϊόν σε τιµές αγοράς για τη ζώνη του ευρώ) µείον µισθολογική δαπάνη (χρήσεις) µείον λοιποί φόροι µείον επιδοτήσεις παραγωγής (χρήσεις) µείον ανάλωση πάγιου κεφαλαίου (χρήσεις). Το καθαρό εθνικό εισόδηµα ορίζεται µόνο για τους τοµείς-κατοίκους και υπολογίζεται ως το καθαρό λειτουργικό πλεόνασµα και µικτό εισόδηµα συν µισθολογική δαπάνη (πόροι) συν τους φόρους µείον επιδοτήσεις παραγωγής (πόροι) συν καθαρό εισόδηµα από περιουσία (πόροι µείον χρήσεις). Το καθαρό διαθέσιµο εισόδηµα ορίζεται επίσης µόνο για τους τοµείς-κατοίκους και ισούται µε το καθαρό εθνικό εισόδηµα συν καθαρούς τρέχοντες φόρους εισοδήµατος και περιουσίας (πόροι µείον χρήσεις) συν καθαρές κοινωνικές εισφορές (πόροι µείον χρήσεις) συν καθαρές κοινωνικές παροχές εξαιρουµένων των κοινωνικών µεταβιβάσεων σε είδος (πόροι µείον χρήσεις) συν καθαρές λοιπές τρέχουσες µεταβιβάσεις (πόροι µείον χρήσεις). Η καθαρή αποταµίευση ορίζεται για τους τοµείςκατοίκους και υπολογίζεται ως το καθαρό διαθέσιµο εισόδηµα συν καθαρή αναπροσαρµογή λόγω µεταβολής της καθαρής συµµετοχής των νοικοκυριών στα αποθεµατικά ταµείων συντάξεων (πόροι µείον χρήσεις) µείον τελική καταναλωτική δαπάνη (χρήσεις). Για τον υπόλοιπο κόσµο, ο λογαριασµός τρεχουσών εξωτερικών συναλλαγών υπολογίζεται ως το άθροισµα του εµπορικού ισοζυγίου και του συνόλου των λοιπών εισοδηµάτων (πόροι µείον χρήσεις). Η καθαρή παροχή/λήψη δανείων υπολογίζεται από το λογαριασµό κεφαλαίου ως καθαρή αποταµίευση συν καθαρές κεφαλαιακές µεταβιβάσεις (πόροι µείον χρήσεις) µείον ακαθάριστες επενδύσεις κεφαλαίου (χρήσεις) µείον καθαρή κτήση (αφού αφαιρεθεί η διάθεση) µη παραγό- µενων µη χρηµατοοικονοµικών στοιχείων ενεργητικού (χρήσεις) συν ανάλωση πάγιου κεφαλαίου (πόροι). Μπορεί να υπολογιστεί και στο λογαριασµό χρηµατοοικονοµικών συναλλαγών ως το σύνολο των συναλλαγών επί χρηµατοοικονοµικών στοιχείων ενεργητικού µείον συναλλαγές επί χηµατοοικονοµικών στοιχείων παθητικού (άλλως µεταβολές της καθαρής χρηµατοοικονοµικής αξίας (πλούτου) λόγω συναλλαγών). Για τους τοµείς των νοικοκυριών και των µη χρη- µατοπιστωτικών επιχειρήσεων, υπάρχει στατιστική διαφορά µεταξύ αυτών των εξισωτικών µεγεθών όταν υπολογίζονται αφενός από το λογαριασµό κεφαλαίου και αφετέρου από το λογαριασµό χρηµατοοικονοµικών συναλλαγών. Οι µεταβολές της καθαρής αξίας (πλούτου) υπολογίζονται ως µεταβολές της καθαρής αξίας (πλούτου) που οφείλονται σε αποταµίευση και κεφαλαιακές µεταβιβάσεις συν άλλες µεταβολές της καθαρής χρηµατοοικονοµικής αξίας (πλούτου). Προς το παρόν δεν περιλαµβάνουν τις άλλες µεταβολές µη χρηµατοοικονοµικών στοιχείων ενεργητικού, λόγω µη διαθεσιµότητας στοιχείων. Η καθαρή χρηµατοοικονοµική αξία (πλούτος) υπολογίζεται ως το σύνολο των χρηµατοοικονοµικών στοιχείων ενεργητικού µείον τα αντίστοιχα στοιχεία παθητικού, ενώ οι µεταβολές της καθαρής χρηµατοοικονοµικής αξίας (πλούτου) ισούνται µε το άθροισµα των µεταβολών της καθαρής χρηµατοοικονοµικής αξίας (πλούτου) λόγω συναλλαγών (παροχή/καθαρή λήψη δανείων από το λογαριασµό χρηµατοοικονοµικών συναλλαγών) και άλλων µεταβολών της καθαρής χρηµατοοικονοµικής αξίας (πλούτου). Τέλος, οι µεταβολές της καθαρής χρηµατοοικονοµικής αξίας (πλούτου) που οφείλονται σε συναλλαγές υπολογίζονται ως το σύνολο των συναλλαγών επί χρηµατοοικονοµικών στοιχείων ενεργητικού µείον το αντίστοιχο σύνολο επί στοιχείων του παθητικού και οι λοιπές µεταβολές της καθαρής χρηµατοοικονοµικής αξίας (πλούτου) υπολογίζονται ως το σύνολο των άλλων µεταβολών των χρηµατοοικονοµικών στοιχείων ενεργητικού µείον τις µεταβολές των αντίστοιχων στοιχείων παθητικού. εκέµβριος 2007 Σ 79

188 ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΝΟΤΗΤΕΣ 4.3 ΕΩΣ 4.4 ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΡΥΘΜΩΝ ΑΥΞΗΣΗΣ ΤΩΝ ΕΚ Ο- ΣΕΩΝ ΧΡΕΟΓΡΑΦΩΝ ΚΑΙ ΕΙΣΗΓΜΕΝΩΝ ΜΕΤΟΧΩΝ Οι ρυθµοί αύξησης υπολογίζονται µε βάση τις χρηµατοοικονοµικές συναλλαγές και γι αυτό δεν περιλαµβάνουν σφάλµατα ταξινόµησης, αναπροσαρµογές αξίας, διακυµάνσεις συναλλαγµατικών ισοτιµιών και άλλες µεταβολές που δεν οφείλονται σε συναλλαγές. Μπορούν να υπολογιστούν µε βάση είτε τις συναλλαγές είτε τα τε- µαρκτά αποθέµατα. Αν N Μ t είναι οι συναλλαγές (καθαρές εκδόσεις) κατά το µήνα t και L t το υφιστάµενο υπόλοιπο στο τέλος του µηνός t, ο δείκτης I t των τεκµαρτών αποθεµάτων κατά το µήνα t ορίζεται ως: ι) Ως βάση του δείκτη λαµβάνεται: εκέµβριος 2001=100. Ο ρυθµός αύξησης a t για το µήνα t, δηλ. η µεταβολή κατά το δωδεκάµηνο που λήγει το µήνα t, µπορεί να υπολογιστεί µε έναν από τους εξής δύο τύπους: ια) ιβ) Η µέθοδος υπολογισµού των ρυθµών αύξησης των εκδόσεων χρεογράφων πλην µετοχών είναι ίδια µε εκείνη που χρησιµοποιείται για τα νοµισµατικά µεγέθη, µε µόνη διαφορά ότι εδώ χρησιµοποιείται το σύµβολο N, αντί του F, προκειµένου να διαχωρίζονται οι διαφορετικοί τρόποι υπολογισµού των καθαρών εκδόσεων για τα στατιστικά στοιχεία των εκδόσεων χρεογράφων και των αντίστοιχων συναλλαγών που χρησιµοποιούνται για τα νοµισµατικά µεγέθη. Ο µέσος ρυθµός αύξησης για το τρίµηνο που λήγει το µήνα t υπολογίζεται ως εξής: ιγ) Σ 80 εκέµβριος 2007 όπου I t είναι ο δείκτης των τεµαρκτών αποθεµάτων κατά το µήνα t. Οµοίως, για το έτος που λήγει το µήνα t, ο µέσος ρυθµός αύξησης υπολογίζεται ως εξής: ιδ) Στην Ενότητα 4.4 χρησιµοποιείται ο τύπος βάσει του οποίου πραγµατοποιούνται οι υπολογισµοί στην Ενότητα 4.3, ο οποίος στηρίζεται στον τύπο υπολογισµού των νοµισµατικών µεγεθών. Στην Ενότητα 4.4 χρησιµοποιούνται τιµές της αγοράς και οι υπολογισµοί πραγµατοποιούνται βάσει των χρηµατοοικονοµικών συναλλαγών, άρα δεν περιλαµβάνονται σφάλµατα ταξινόµησης, αναπροσαρµογές αξίας και άλλες µεταβολές που δεν οφείλονται σε συναλλαγές. Επίσης δεν περιλαµβάνονται οι διακυµάνσεις των συναλλαγµατικών ισοτιµιών, καθώς η κάλυψη αφορά αποκλειστικά εισηγµένες µετοχές που εκφράζονται σε ευρώ. ΕΠΟΧΙΚΗ ΙΟΡΘΩΣΗ ΤΩΝ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΚ ΟΣΕΙΣ ΤΙΤΛΩΝ 4 Η προσέγγιση που χρησιµοποιείται βασίζεται σε πολλαπλασιαστική διάσπαση µέσω του προγράµµατος X-12-ARIMA. Η εποχική διόρθωση του συνόλου των εκδόσεων τίτλων γίνεται έµµεσα µε γραµµικό συνδυασµό των αναλυτικών στοιχείων για τους τοµείς και τις διάρκειες. Η εποχική διόρθωση εφαρµόζεται στο δείκτη τε- µαρκτών αποθεµάτων. Οι εποχικοί παράγοντες που υπολογίζονται κατ αυτό τον τρόπο εφαρµόζονται κατόπιν στα υπόλοιπα, από τα οποία εξάγονται οι εποχικά διορθωµένες καθαρές εκδόσεις. Οι εν λόγω εποχικοί παράγοντες αναθεωρούνται ετησίως ή όποτε κρίνεται σκόπιµο. Όπως και µε τους µαθηµατικούς τύπους ια) και ιβ), ο ρυθµός αύξησης a t για το µήνα t, δηλ. η µε- 4 Λεπτοµέρειες βλ. στην έκδοση της "Seasonal adjustment of monetary aggregates and HICP for the euro area" (Αύγουστος 2000), καθώς και στην ενότητα Statistics (τµήµα Μοney, banking and financial markets ) του δικτυακού τόπου της (

189 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤΟΥ ΕΥΡΩ Τεχνικές σηµειώσεις ταβολή κατά το εξάµηνο που λήγει το µήνα t, µπορεί να υπολογιστεί µε έναν από τους εξής δύο τύπους: ιε) ιστ) ΓΙΑ ΤΟΝ ΠΙΝΑΚΑ 1 ΤΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ 5.1 ΕΠΟΧΙΚΗ ΙΟΡΘΩΣΗ ΤΟΥ Εν ΤΚ 4 Η προσέγγιση που χρησιµοποιείται βασίζεται σε πολλαπλασιαστική διάσπαση µέσω του προγράµµατος X-12-ARIMA (βλ. υποσηµείωση 2 στη σελίδα Σ78). Η εποχική διόρθωση του γενικού Εν ΤΚ της ζώνης του ευρώ γίνεται έµ- µεσα µε άθροιση των εποχικά διορθωµένων στατιστικών σειρών για τη ζώνη του ευρώ που καλύπτουν τα επεξεργασµένα είδη διατροφής, τα µη επεξεργασµένα είδη διατροφής, τα βιο- µηχανικά αγαθά εκτός ενέργειας και τις υπηρεσίες. Οι τιµές της ενέργειας προστίθενται χωρίς προσαρµογές, καθώς δεν υπάρχουν στατιστικές ενδείξεις εποχικότητας. Οι εποχικοί παράγοντες αναθεωρούνται σε ετήσια βάση ή όποτε απαιτείται. του Πάσχα. Η εποχική διόρθωση για όλες τις παραπάνω κατηγορίες γίνεται µε τη χρήση αυτών των προδιορθωµένων στατιστικών σειρών. Η εποχική διόρθωση για το συνολικό ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών γίνεται µε άθροιση των εποχικά διορθωµένων στατιστικών σειρών για τη ζώνη του ευρώ που καλύπτουν τα αγαθά, τις υπηρεσίες, τα εισοδήµατα και τις τρέχουσες µεταβιβάσεις. Οι εποχικοί παράγοντες, καθώς και ο παράγοντας του αριθµού των εργάσιµων ηµερών αναθεωρούνται ανά εξάµηνο ή όποτε απαιτείται. 4 Λεπτοµέρειες βλ. στην έκδοση της "Seasonal adjustment of monetary aggregates and HICP for the euro area" (Αύγουστος 2000), καθώς και στην ενότητα Statistics (τµήµα Μοney, banking and financial markets ) του δικτυακού τόπου της ( ΓΙΑ ΤΟΝ ΠΙΝΑΚΑ 2 ΤΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ 7.1 ΕΠΟΧΙΚΗ ΙΟΡΘΩΣΗ ΤΟΥ ΙΣΟΖΥΓΙΟΥ ΤΡΕΧΟΥΣΩΝ ΣΥΝΑΛΛΑΓΩΝ Η προσέγγιση βασίζεται σε πολλαπλασιαστική διάσπαση µέσω του προγράµµατος Χ-12-ARIMA (βλ. υποσηµείωση 2 στη σελίδα Σ78). Προηγείται προδιόρθωση των µη επεξεργασµένων στοιχείων για τα αγαθά, τις υπηρεσίες και τις εισπράξεις από εισοδήµατα ως προς τον αριθµό των εργάσι- µων ηµερών. Συγκεκριµένα για τις κατηγορίες των αγαθών, των υπηρεσιών και των εισοδηµάτων, στον αριθµό των εργάσιµων ηµερών λαµβάνονται υπόψη οι εθνικές εορτές και αργίες. Όσον αφορά τα στοιχεία για τις εισπράξεις από αγαθά, γίνεται προδιόρθωση και ως προς τις ηµέρες αργίας εκέµβριος 2007 Σ 81

190

191 Γ Ε Ν Ι Κ Ε Σ Π Α Ρ Α Τ Η Ρ Η Σ Ε Ι Σ Το τµήµα Στατιστικά στοιχεία για τη ζώνη του ευρώ του Μηνιαίου ελτίου της επικεντρώνεται σε στατιστικά στοιχεία για ολόκληρη τη ζώνη του ευρώ. Λεπτοµερέστερες και πιο µακροχρόνιες σειρές στοιχείων, µε περισσότερες επεξηγήσεις, διατίθενται στην ενότητα Statistics του δικτυακού τόπου της ( Αυτό επιτρέπει φιλική για το χρήστη πρόσβαση σε στοιχεία µέσου του Statistical Data Warehouse της ( το οποίο παρέχει διευκολύνσεις αναζήτησης και download. Το τµήµα Data services της ενότητας διαθέτει και περαιτέρω υπηρεσίες, όπως τη συνδροµητική εγγραφή σε διάφορες οµάδες δεδοµένων, καθώς και αποθήκευση δεδοµένων σε συµπυκνωµένα αρχεία τύπου CSV (Comma Separated Value). Για περισσότερες πληροφορίες παρακαλούµε να επικοινωνήσετε µαζί µας στο: Κατά γενικό κανόνα, η τελευταία ηµεροµηνία που καλύπτουν τα στατιστικά στοιχεία του Μηνιαίου ελτίου της είναι η παραµονή της πρώτης συνεδρίασης του ιοικητικού Συµβουλίου της κατά τον αντίστοιχο µήνα. Για το παρόν τεύχος, η εν λόγω ηµεροµηνία ήταν η 5η εκεµβρίου Εκτός εάν σηµειώνεται διαφορετικά, όλες οι σειρές των στοιχείων που καλύπτουν παρατηρήσεις για το 2007 αφορούν τη ζώνη του ευρώ 13 (τη ζώνη του ευρώ συµπεριλαµβανοµένης της Σλοβενίας) για το σύνολο της χρονολογικής σειράς. Για τα επιτόκια, τα νοµισµατικά στατιστικά στοιχεία και τον Εν ΤΚ (και, για λόγους συνέπειας, τις συνιστώσες και τους παράγοντες µεταβολής του Μ3 και τις συνιστώσες του Εν ΤΚ), οι στατιστικές σειρές αφορούν την εκάστοτε σύνθεση της ζώνης του ευρώ. Αυτό υποδηλώνεται στους πίνακες µε υποσηµείωση. Στις περιπτώσεις αυτές, όπου είναι διαθέσιµα σχετικά στοιχεία, για τις απόλυτες και τις εκατοστιαίες µεταβολές για το 2001 και το 2007, που υπολογίζονται µε βάση το 2000 και το αντίστοιχα, χρησιµοποιείται στατιστική σειρά που λαµβάνει υπόψη την επίδραση της ένταξης της Ελλάδος και της Σλοβενίας, αντίστοιχα, στη ζώνη του ευρώ. Ιστορικά στοιχεία σχετικά µε τη ζώνη του ευρώ πριν από την ένταξη της Σλοβενίας διατίθενται στο δικτυακό τόπο της ( index.en.html). Οι στατιστικές σειρές που αναφέρονται στην εκάστοτε σύνθεση της ζώνης του ευρώ βασίζονται στη σύνθεση της ζώνης κατά τη χρονική περίοδο την οποία αφορούν τα στοιχεία. Έτσι, τα στοιχεία προ του 2001 αναφέρονται στη ζώνη ευρώ των 11, δηλ. στα ακόλουθα κράτη-µέλη: Βέλγιο, Γερµανία, Ιρλανδία, Ισπανία, Γαλλία, Ιταλία, Λουξεµβούργο, Ολλανδία, Αυστρία, Πορτογαλία, και Φινλανδία. Τα στοιχεία από το 2001 έως το ανφέρονται στη ζώνη ευρώ των 12, δηλ. τους 11 µαζί µε την Ελλάδα. Τα στοιχεία από το 2007 και µετά αναφέρονται στη ζώνη ευρώ των 13, δηλ. τους 12 µαζί µε τη Σλοβενία. Επειδή τα νοµίσµατα που συνθέτουν το ECU δεν συµπίπτουν µε τα νοµίσµατα των κρατών-µελών που έχουν υιοθετήσει το ενιαίο νόµισµα, τα προ του 1999 ποσά που µετατράπηκαν από τα νοµίσµατα των συµµετεχουσών χωρών σε ECU µε τις τρέχουσες συναλλαγµατικές ισοτιµίες έναντι του ECU επηρεάζονται από τις µεταβολές των συναλλαγµατικών ισοτιµιών των νοµισµάτων των κρατών-µελών που δεν έχουν υιοθετήσει το ευρώ. Προκειµένου να αποφευχθεί η επίδραση αυτή στα νοµισµατικά στατιστικά στοιχεία, για τα προ του 1999 δεδοµένα στις Ενότητες 2.1 έως και 2.8 έχει γίνει µετατροπή από τα εθνικά νο- µίσµατα µε βάση τις αµετάκλητες ισοτιµίες του ευρώ που ορίστηκαν στις 31 εκεµβρίου Εκτός εάν σηµειώνεται διαφορετικά, τα στατιστικά στοιχεία για τις τιµές και το κόστος πριν από το 1999 βασίζονται σε δεδοµένα που εκφράζονται στο αντίστοιχο εθνικό νόµισµα. Ανάλογα µε την περίπτωση, χρησιµοποιήθηκαν µέθοδοι συγκέντρωσης ή/και ενοποίησης (συµπεριλαµβανοµένης και της ενοποίησης µεταξύ χωρών). Σε πολλές περιπτώσεις, τα πρόσφατα στοιχεία είναι προσωρινά και ενδέχεται να αναθεωρηθούν. Τυχόν διαφορές µεταξύ των συνολικών και των επιµέρους ποσών οφείλονται σε στρογγυλοποιήσεις. Η οµάδα Λοιπά κράτη-µέλη της ΕΕ περιλαµβάνει τη Βουλγαρία, την Τσεχία, τη ανία, την Εσθονία, την Κύπρο, τη Λεττονία, τη Λιθουανία, την Ουγγαρία, τη Μάλτα, την Πολωνία, τη Ρουµανία, τη Σλοβακία, τη Σουηδία και το Ηνωµένο Βασίλειο. εκέµβριος 2007 Σ 83