Ιατρικές επιπτώσεις του ντόπινγκ!

Transcript

1 Ιατρικές επιπτώσεις του ντόπινγκ! Υψηλό-Επίπεδο

2 Ο Παγκόσμιος Κώδικας Αντι-Ντόπινγκ Καθορισμός των κανονισμών αντιντόπινγκ Πλαίσιο για εναρμόνιση των αντιντόπινγκ τακτικών, κανόνων και διατάξεων Εναρμόνιση των ελέγχων, εργαστηρίων, κατ εξαίρεση χρήσεων για θεραπευτικούς σκοπούς (ΕΧΘΣ) και του Καταλόγου των Απαγορευμένων Ουσιών και Μεθόδων 2

3 Παραβάσεις κανονισμών αντι-ντόπινγκ σύμφωνα με τον κώδικα Οι αθλητές ή άλλα άτομα είναιυπεύθυνα να γνωρίζουν τι αφορά μια παράβαση κανονισμού αντι-ντόπινγκ καθώς και τις ουσίες και μεθόδους που έχουν συμπεριληφθεί στον Κατάλογο Απαγορευμένων Ουσιών και Μεθόδων. 2.1 Η παρουσία μιας Απαγορευμένης Ουσίας. 2.2 Ηχρήσηή προσπάθεια για χρήση μιας Απαγορευμένης Ουσίας ή Μεθόδου. 2.3 Άρνησηήαποτυχία για συλλογή δείγματος. 2.4 Παραβιάσεις για Έλεγχο εκτός αγώνων. 2.5 Αλλοίωση, σε οποιοδήποτε τμήμα του Ελέγχου Ντόπινγκ. 2.6 Κατοχή Απαγορευμένων Ουσιών. 2.7 Διακίνηση οποιασδήποτε Απαγορευμένης Ουσίας. 2.8 Χορήγηση μιας Απαγορευμένης Ουσίας. 3

4 Ο Απαγορευμένος Κατάλογος (2008) Απαγορευμένες Ουσίες εντός και εκτός αγώνων Αναβολικοί παράγοντες, ορμόνες, β-2 αγωνιστές, ορμονικοί ανταγωνιστές και τροποποιητές, διουρητικά και άλλοι παράγοντες συγκάλυψης Απαγορευμένοι Μέθοδοι εντός και εκτός αγώνων Ενίσχυση της μεταφοράς οξυγόνου, χημικός και φυσικός χειρισμός, γενετικό ντόπινγκ Απαγορευμένες Ουσίες εντός αγώνων Διεγερτικά, ναρκωτικά, κανναβινοειδή, γλυκοκορτικοστεροειδή Απαγορευμένες Ουσίες σε συγκεκριμένα αθλήματα αλκοόλ., β-αναστολείς 4

5 Διαδικασία ελέγχου Εντός-αγώνων Εκτός-αγώνων Έλεγχος με γνωστοποίηση εναντίον Έλεγχος χωρίς προηγούμενη γνωστοποίηση Διεθνείς αθλητικές ομοσπονδίες: Κατάλογος ελεγχομένων αθλητών διεθνούς επιπέδου Εθνικός οργανισμός αντι-ντόπινγκ: Κατάλογος ελεγχομένων αθλητών εθνικού επιπέδου 5

6 Διαδικασία ελέγχου ντόπινγκ Δείγματα ούρων Δείγματα αίματος Έλεγχος ούρων για απαγορευμένες ουσίες Αιματολογικός έλεγχος για την υγεία των αθλητών (π.χ. αυξημένος αιματοκρίτης) Αιματολογικός έλεγχος για απαγορευμένες ουσίες (επιπρόσθετος του δείγματος ούρων) 6

7 Κατ Εξαίρεση Χρήσεις για Θεραπευτικούς Σκοπούς έγκριση για λήψη απαγορευμένων ουσιών κάτω από καλά καθορισμένες και συγκεκριμένες συνθήκες. Σημαντική βλάβη της υγείας Καμία επιπρόσθετη ενίσχυση της απόδοσης Καμία εναλλακτική θεραπευτική αντιμετώπιση Αναγκαιότητα για χρήση 7

8 Ο διπλός χαρακτήρας των φαρμάκων/ουσιών ντόπινγκ Φάρμακα Ιατρικός λόγος Κατάχρηση φαρμάκων Θεραπευτικές δόσεις Υπερδοσολογία Ιατρικές επιπτώσεις Προσωρινή (οξεία βλάβη) Αναστρέψιμη/μη αναστρέψιμη Μακροπρόθεσμη (όψιμη βλάβη) 8

9 Κύρια όργανα που επηρεάζονται από τις ιατρικές επιπτώσεις Καρδιαγγειακό σύστημα Ήπαρ Αίμα και αγγειακό σύστημα Ενδοκρινικό σύστημα Κατάχρηση φαρμάκων Μυοσκελετικό σύστημα Sobotta: Atlas der Anatomie des Menschen Elsevier GmbH, Urban & Fischer Verlag München Γονίδια Ανοσοποιητικό σύστημα Κεντρικό Νευρικό Σύστημα 9

10 Ιατρικές παρενέργειες από χρήση ουσιών ντόπινγκ στο καρδιαγγειακό σύστημα Παρενέργειες στην καρδιά που προκαλούνται από Αναβολικά ανδρογόνα στεροειδή Κοκαΐνη, Εφεδρίνη Αμφεταμίνη, Αλκοόλ Αυξητική ορμόνη (hgh) Β-2 αγωνιστές Κανναβινοειδή Γλυκοκορτικοστεροειδή Ερυθροποιητίνη Διουρητικά Περισσότερες επιδράσεις Λιγότερες επιδράσεις Παρενέργειες Αιφνίδιος καρδιακός θάνατος Αρρυθμίες Έμφραγμα τουμυοκαρδίου Καρδιακή ανεπάρκεια Υπέρταση Στεφανιαία νόσος Υπερτροφία της αριστερής κοιλίας Ναρκωτικά Deligiannis et al. (2006); Eur J Cardiovasc Prev Rehabil, Sobotta: Atlas der Anatomie des Menschen Elsevier GmbH, Urban & Fischer Verlag München 10

11 Ιατρικές παρενέργειες από τα αναβολικά-ανδρογόνα στεροειδή στο καρδιαγγειακό σύστημα Μηχανισμοί Αθηρογένεσης Ηπατική λιπάση τριγλυκεριδίων HDL-χοληστερόλη ορού LDL-χοληστερόλη ορού υπερτροφική στεφανιαία αρτηρία 32 ετών bodybuilder έμφραγμα 32 ετών bodybuilder Αθηροσκληρωτικές μεταβολές στα αγγεία του αίματος Tischer et al. (2003): Z Kardiol, p Hartgens & Kuipers (2004): Sports Med, p

12 Ιατρικές παρενέργειες από τα αναβολικά-ανδρογόνα στεροειδή στο καρδιαγγειακό σύστημα Μηχανισμός θρόμβωσης Συσσώρευση αιμοπεταλίων & ινωδολυτική δραστηριότητα Ανάπτυξη θρόμβων αίματος Καρδιαγγειακός κίνδυνος Θρόμβος αριστερής στεφανιαίας αρτηρίας σε 32 ετών bodybuilder Tischer et al. (2003): Z Kardiol, p Hartgens & Kuipers (2004): Sports Med, p

13 Ιατρικές παρενέργειες από τα αναβολικά-ανδρογόνα στεροειδή στο καρδιαγγειακό σύστημα Μηχανισμός αγγειόσπασμου των στεφανιαίων αγγείων Οξείδιο του αζώτου (NO) ενδοθηλιακός παράγοντας χάλασης στους λείους μύες των αρτηριών Αγγειοδιαστολή αγγειόσπασμος / αγγειοσυστολή από τοοξείδιοτουαζώτου Hartgens & Kuipers (2004): Sports Med, p Συστολή λείου μυός NO Χάλαση λείου μυός AAS x x x x x x x x x Συστολή λείου μυός Müller-Esterl: Biochemie, 2004 Spektrum Akademischer Verlag, Heidelberg 13

14 Ιατρικές παρενέργειες από τααναβολικά-ανδρογόνα στεροειδή στο καρδιαγγειακό σύστημα Μηχανισμός Άμεσου Κυτταρικού Θανάτου Αναβολικά ανδρογόνα στεροειδή Υπερτροφία των κυττάρων του μυοκαρδίου Βλάβη των κυττάρων του μυοκαρδίου Νέκρωση των κυττάρων του μυοκαρδίου Ίνωση Κοιλιακή αρρυθμία Αιφνίδιος καρδιακός θάνατος Hartgens & Kuipers (2004): Sports Med, p

15 Ιατρικές παρενέργειες από τα αναβολικά-ανδρογόνα στεροειδή στο καρδιαγγειακό σύστημα Εκφυλιστικές αλλαγές Εκφύλιση των συμπαθητικών νευρώνων που οδηγούν σε αρρυθμίες Hartgens & Kuipers (2004): Sports Med, p Müller-Esterl: Biochemie, 2004 Spektrum Akademischer Verlag, Heidelberg 15

16 Ιατρικές παρενέργειες από τη χρήση ουσιών ντόπινγκ στο αίμα & το αγγειακό σύστημα Παρενέργειες στα αγγεία που προκαλούνται από Ερυθροποιητίνη και μιμητικά της ερυθροποιητίνης Με μεγαλύτερη επίδραση παρενέργειες Εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση Πνευμονική εμβολή Στεφανιαία ή εγκεφαλική θρόμβωση μεταγγίσεις Λοιμώδη νοσήματα Με μικρότερη επίδραση Elliott (2008): Br J Pharmacol, p Sobotta: Atlas der Anatomie des Menschen Elsevier GmbH, Urban & Fischer Verlag München 16

17 Ιατρικές παρενέργειες από την ερυθροποιητίνη στο αίμα & το αγγειακό σύστημα Κατάχρηση EPO ερυθροκυττάρωση Εγκεφαλική θρόμβωση Στεφανιαία θρόμβωση Πνευμονική εμβολή Γλοιότητα αίματος θρομβογένεση Κίνδυνος για: Εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση Πνευμονική εμβολή Στεφανιαία ή εγκεφαλική θρόμβωση Εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση Fisher (2003) Exp Biol Med, 1-14 Sobotta: Atlas der Anatomie des Menschen Elsevier GmbH, Urban & Fischer Verlag München 17

18 Ιατρικές παρενέργειες από τη χρήση ουσιών ντόπινγκ στο αίμα & το αγγειακό σύστημα Παράμετροι που προσδιορίζουν την ικανότητα αντοχής Μέγιστη καρδιακή συχνότητα Μέγιστος όγκος παλμού Συγγένεια O 2 του αίματος Πυκνότητα των τριχοειδών και οξειδωτικά ένζυμα μέσα στο μυ Μέγιστη καρδιακή απόδοση ανά λεπτό Μέγιστη απόδοση O 2 Απόδοση αντοχής (αερόβια) Χειρισμός με ντόπινγκ! Συγκέντρωση αιμοσφαιρίνης στο αίμα = Χωρητικότητα του αίματος σε O 2 18

19 Ιατρικές παρενέργειες της ερυθροποιητίνης στο αίμα & το αγγειακό σύστημα Σύστημα νεφρός YY Epo Μυελός των οστών ερυθροκύτταρα μύες Διέγερση σύνθεσης eepo (ενδογενής EPO) ESAs (διεγερτικοί παράγοντες ερυθροποίησης) ESA ευαισθητοποίηση (διεγερτικοί παράγοντες ερυθροποίησης) μετάγγιση απόδοση O 2 Μέθοδοι άσκηση υποξία Μιμητικά υποξίας rhuepo + παράγωγα Μιμητικά EPO αυτόλογος ομόλογος τεχνητοί O 2 μεταφορείς RBC (ερυθρά κύτταρα αίματος) συνθετικοί μεταφορείς O 2 μιμητικά 2,3-DPG Elliott (2008): Br J Pharmacol, p

20 Ιατρικές παρενέργειες από τη χρήση ουσιών ντόπινγκ στο δέρμα Παρενέργειες στο δέρμα που προκαλούνται από Αναβολικά ανδρογόνα στεροειδή Γλυκοκορτικοστεροειδή Διεγερτικά Ναρκωτικά Κορτικοτροπίνη & ερυθροποιητίνη Αλκοόλ Περισσότερες επιδράσεις Λιγότερες επιδράσεις Παρενέργειες Δερματικές ραβδώσεις, ακμή, ανδρογενής αλωπεκία & υπερτρίχωση Ατροφία των ιστών, παρεμπόδιση επούλωσης πληγών & αδυναμία δέρματος αφυδάτωση Κνίδωση, ερύθημα & κνησμός Αλλεργικές αντιδράσεις Πρόωρη γήρανση του δέρματος From: 3DScience.com, Zygote Media group Inc. 20

21 Ιατρικές παρενέργειες των αναβολικών ανδρογόνων στεροειδών στο δέρμα Η πρόσληψη Αναβολικών ανδρογόνων στεροειδών Διόγκωση ραβδώσεων από έντονη άρση βαρών* Διόγκωση ραβδώσεων που αναπτύσσεται σε περιοχές όπου το δέρμα διατείνεται έντονα (π.χ. ώμος, άνω άκρα, στήθος ή πλάτη) *Karamfilov & Elsner (2002): Hautarzt, p Wollina et al. (2007): Acta Dermatoven APA, p Διόγκωση ραβδώσεων σε bodybuilder 21

22 Ιατρικές παρενέργειες των αναβολικών ανδρογόνων στεροειδών στο δέρμα Αναβολικά ανδρογόνα στεροειδή (AAS) Υπερτροφία των σμηγματογόνων αδένων Ακμή από χρήση AAS Έκκριση σμήγματος Λιπίδια στην επιφάνεια του δέρματος Προπιονικό βακτηρίδιο ακμής Melnik, Jansen & Grabbe (2007): Abuse of anabolic-androgenic steroids and bodybuilding acne: an underestimated health problem. J Dtsch Dermatol Ges. 5 (2): by courtesy of Wiley-Blackwell 22

23 Ιατρικές παρενέργειες από τη χρήση ουσιών ντόπινγκ στο ήπαρ Παρενέργειες που προκαλούνται στο ήπαρ από Αναβολικά ανδρογόνα στεροειδή Ορμόνες και σχετιζόμενες ουσίες Διεγερτικά Ναρκωτικά Αλκοόλ Β-αναστολείς Περισσότερες επιδράσεις Λιγότερες επιδράσεις Παρενέργειες Απόφραξη χοληφόρων, χολόσταση, πελίωση του ήπατος, ηπάτωμα & διαταραχές των λιποπρωτεϊνών Γενική ανάπτυξη των οργάνων & λειτουργικές διαταραχές Οξεία ανεπάρκεια του ήπατος & ηπατίτιδα Αρκετά μη ειδικάσυμπτώματα διαταραχών της άνω κοιλιακής χώρας Λιπώδες ήπαρ (στεάτωση ήπατος) & κίρρωση Ήπιες ηπατικές βλάβες Sobotta: Atlas der Anatomie des Menschen Elsevier GmbH, Urban & Fischer Verlag München 23

24 Ιατρικές παρενέργειες των αναβολικών ανδρογόνων στεροειδών στο ήπαρ Αναβολικά ανδρογόνα στεροειδή 17-α-αλκυλιωμένα στεροειδή Απόφραξη χοληφόρων, χολόσταση, πελίωση ήπατος και ηπάτωμα Υψηλή-πυκνότητα λιποπρωτεΐνη Χαμηλή-πυκνότητα λιποπρωτεΐνης Συνήθως αναστρέψιμα μετά τη διακοπή Kistler (2006): Dissertation, LMU, München 24

25 Ιατρικές παρενέργειες από τη χρήση ουσιών ντόπινγκ στο μυοσκελετικό σύστημα Παρενέργειες στο μυοσκελετικό που προκαλούνται από Αναβολικά ανδρογόνα στεροειδή Ορμόνες και σχετικές ουσίες Β-2 αγωνιστές Γλυκοκορτικοστεροειδή Β-αναστολείς Περισσότερες επιδράσεις Λιγότερες επιδράσεις Παρενέργειες Κατάγματα οστών, παθήσεις τενόντων, ραβδομυόλυση & πρόωρη σύγκλιση των επιφύσεων Μεγαλακρία, διόγκωση των χεριών, των ποδιών, μύτης, πηγουνιού, αυτιών κ.α. Μεταβολικές και φυσιολογικές αλλαγές των μυών: οστική μάζα, οστική πυκνότητα, μυϊκός τρόμος & μυϊκές κράμπες οστεοπόρωση, κατάγματα, οστική επιδιόρθωση, μυϊκή θρέψη, κίνδυνος για μυϊκή ατροφία γλυκογονόλυση & HF Sobotta: Atlas der Anatomie des Menschen Elsevier GmbH, Urban & Fischer Verlag München 25

26 Ιατρικές παρενέργειες από αναβολικά ανδρογόνα στεροειδή μυοσκελετικό σύστημα Τα αναβολικά ανδρογόνα στεροειδή επηρεάζουν οστά: Οδηγούν σε κατάγματα, πρόωρη σύγκλιση των επιφύσεων που έχει ως αποτέλεσμα την καθυστέρηση της ανάπτυξης τένοντες: Οδηγούν σε ακαμψία και λιγότερη ελαστικότητα, Οι ταχείες προσαρμογές των σκελετικών μυών δε συνοδεύονται ταυτόχρονα και από τις βραδείες προσαρμογές των υπόλοιπων μαλακών μορίων, μειωμένη αγγείωση των τενόντων Ρήξη επιγονατιδικού τένοντα έπειτα από χρήσηααs Isenberg, Prokop & Skouras (2008): Διαδοχική ρήξη επιγονατιδικού και αχίλλειου τένοντα. Αναβολικά στεροειδή στα ανταγωνιστικά αθλήματα (εικόνα 1). Unfallchirurg 111: by courtesy of Springer Science and Business Media μύες: Ραβδομυόλυση ή οξεία σκελετική μυϊκή καταστροφή 26

27 Ιατρικές παρενέργειες από τη χρήση ουσιών ντόπινγκ στο ενδοκρινικό σύστημα Παρενέργειες στο ενδοκρινικό σύστημα που προκαλούνται από Αναβολικά ανδρογόνα στεροειδή Αυξητική ορμόνη (GH) και γοναδοτροπίνες ACTH και γλυκοκορτικοστεροειδή Περισσότερες επιδράσεις Λιγότερες επιδράσεις Παρενέργειες Γυναικείο & ανδρικό αναπαραγωγικό σύστημα Αντίσταση στην ινσουλίνη και ελάττωση της ανοχής στη γλυκόζη Λειτουργία του θυρεοειδούς Υπόφυση Επινεφριδικός φλοιός Sobotta: Atlas der Anatomie des Menschen Elsevier GmbH, Urban & Fischer Verlag München 27

28 Ιατρικές παρενέργειες των αναβολικών ανδρογόνων στεροειδών στο ενδοκρινικό σύστημα Κατάχρηση αναβολικών ανδρογόνων στεροειδών Φυσιολογικός όρχις (α) vs ατροφικός όρχις (δ) Γοναδοτροπίνη Σύνθεση της τεστοστερόνης Ατροφία όρχεων Kistler (2006): Dissertation, LMU, München 28

29 Ιατρικές παρενέργειες των αναβολικών ανδρογόνων στεροειδών στο ενδοκρινικό σύστημα Κατάχρηση αναβολικών ανδρογόνων στεροειδών Αλλαγές στο μεταβολισμό της γλυκόζης στο αίμα Περιφερειακή αντίσταση στην ινσουλίνη Υπερινσουλιναιμία Υπεργλυκαιμία Ευαισθησία γλουκαγόνου Sobotta: Atlas der Anatomie des Menschen Elsevier GmbH, Urban & Fischer Verlag München 29

30 Ιατρικές παρενέργειες των αναβολικών ανδρογόνων στεροειδών στο ενδοκρινικό σύστημα Κατάχρηση αναβολικών ανδρογόνων στεροειδών *30 ετών ερασιτέχνης bodybuilder Ανισορροπία ανάμεσα στις δράσεις των ελεύθερων οιστρογόνων και των ελεύθερων ανδρογόνων στο μαστικό ιστό Γυναικομαστία *Babigian & Silverman (2001): Plast Reconstr Surg, p Braunstein (2007): N Engl J Med, p *25 ετών επαγγελματίας bodybuilder 30

31 Ιατρικές παρενέργειες των αναβολικών ανδρογόνων στεροειδών στο ενδοκρινικό σύστημα Κατάχρηση αναβολικών ανδρογόνων στεροειδών Αυξημένα επίπεδα τεστοστερόνης ορού b Μεγέθυνση κλειτορίδας, ατροφία του στήθους, μη φυσιολογική ανάπτυξη τριχοφυΐας a Αρρενοποίηση, Υπερτρίχωση και Αμηνόρροια (a,b) Prof. Dr. Friedhelm Beuker, Düsseldorf/Germany (c) Dr. Abadjieva, Department of Dermatology, Medical University of Plovdiv c 31

32 Ιατρικές παρενέργειες των ουσιών ντόπινγκ στο Κεντρικό Νευρικό Σύστημα Παρενέργειες στο Νευρικό Σύστημα που προκαλούνται από Αναβολικά ανδρογόνα στεροειδή Β-2 αγωνιστές Ναρκωτικά Διεγερτικά Περισσότερες επιδράσεις Λιγότερες επιδράσεις Παρενέργειες Αυξημένα επίπεδα ευερεθιστότητας, επιθετικότητα, διαταραχές προσωπικότητας και ψυχιατρική διάγνωση Η δραστηριότητα του Συμπαθητικού Νευρικού Συστήματος σχετίζεται με απελευθέρωση αδρεναλίνης και νοραδρεναλίνης Ανακούφιση από τον πόνο και ευρεία αλλαγή διάθεσης από τον ύπνο και την πλήρη ακινητοποίηση του σώματος μέχρι την ευφορία και την υπερδιέγερση Τα διεγερτικά είναι τα φάρμακα που ενεργοποιούν το Νευρικό Σύστημα με τη δράση των κατεχολαμινών (αδρεναλίνη και νοραδρεναλίνη) Sobotta: Atlas der Anatomie des Menschen Elsevier GmbH, Urban & Fischer Verlag München 32

33 Ιατρικές παρενέργειες των ουσιών ντόπινγκ στο Κεντρικό Νευρικό Σύστημα Η φυσική εξάρτηση εμφανίζεται όταν το σώμα στερείται τα φάρμακα. Τέτοια στέρηση οδηγεί σε φυσικά συμπτώματα που ποικίλλουν ανάλογα με το φάρμακο: - πόνος (οπιοειδή) - σοβαρός τρόμος (αλκοόλ) - Σπασμοί (βαρβιτουρικά και βενζοδιαζεπίνες) Η ψυχολογική εξάρτηση μπορεί να διαρκέσει πολύ περισσότερο από τη φυσική εξάρτηση. Βασίζεται περισσότερο στις ιδιαιτερότητες του ατόμου παρά στην ίδια την ουσία: - Συνήθειες - Συναισθηματική κατάσταση - Τρόπος ζωής 33

34 Ιατρικές παρενέργειες της γονιδιακής θεραπείας Γονιδιακή τεχνολογία Ειδικά αντισώματα προς διέγερση ήαναστολήτηςέκφρασηςτων γονιδίων Επιλεκτική τροποποίηση ενός κυττάρου, γονιδίου ή της ρύθμισης ενός υποδοχέα Συγκεκριμένη ρύθμιση της γονιδιακής έκφρασης μετά από μεταφορά γονιδίων 34

35 Ιατρικές παρενέργειες του γονιδιακού ντόπινγκ και οι επιπτώσεις στην υγεία του αθλητή Παρενέργειες που προκαλούνται από Παρενέργειες Γονιδιακή τεχνολογία και γονιδιακή θεραπεία Παράγοντες αντοχής: Ερυθροποιητίνη (EPO) Παράγοντες σχετιζόμενοι με τηνυποξία (HIF) Μετατρεπτικό ένζυμο της αγγειοτενσίνης (ACE) γονίδια σχετικά με τον αθλητισμό Παράγοντες ανάπτυξης: Μηχανικός αυξητικός παράγοντας (MGF) Ινσουλινικός αυξητικός παράγοντας-1 (IGF-1) Αυξητική ορμόνη (GH) Παράγοντας διαφοροποίησης ανάπτυξης/μυοστατίνης (GDF-8) Sobotta: Atlas der Anatomie des Menschen Elsevier GmbH, Urban & Fischer Verlag München 35

36 Πιθανές ιατρικές παρενέργειες των γονιδίων αντοχής Γονίδια αντοχής Μετατρεπτικό ένζυμο αγγειοτενσίνης (ACE): ως αγγειοσυστολέας ή αγγειοδιαστολέας Ερυθροποιητίνη (EPO): διεγείροντας την ερυθροποίηση Υποδοχέας δ Υπεροξειδιοσώματος (PPARδ): κωδικοποιώντας ένζυμα της οξείδωσης λιπαρών οξέων Παράγοντες που ενεργοποιούνται από την υποξία (HIF): για αλλαγές σε διαθέσιμο οξυγόνο ACE PPAR δ PPAR δ EPO HIF 36

37 Ιατρικές παρενέργειες των γονιδίων της δύναμης Γονίδια δύναμης MGF Μηχανικός αυξητικός παράγοντας (MGF), ινσουλινικός αυξητικός παράγοντας -1 (IGF- 1), ινσουλινικός αυξητικός παράγοντας δέσμευσης πρωτεΐνης (IGFBP): έλεγχος της μυϊκής ανάπτυξης IGF-1 GH IGFBP Μυϊκή ανάπτυξη Αυξητική ορμόνη (GH): ελέγχει τη μυϊκή μάζα Μυοστατίνη-μετάλλαξη-μωρό Παράγοντας διαφοροποίησης ανάπτυξης/μυοστατίνης (GDF-8) ή αυξητικός παράγοντας μετασχηματισμού β (TGF-β): αρνητικός ρυθμιστής της μυϊκής ανάπτυξης Schülke et al. (2004): N Engl J Med, p Copyright 2004 Massachusetts Medical Society. All rights reserved. 37

38 Πώς οι απαγορευμένες ουσίες μπορούν να επηρεάσουν την απόδοση και την ανάπτυξη όγκων Μυϊκή μάζα Απόδοση Ερυθροκύτταρα GH IGF-1 Y Y Epo AAS Y Y AAS Y Αναπαραγωγή κυττάρων, αντίσταση στην χημειο-ραδιοθεραπεία, αναστολή της απόπτωσης, μετάσταση, αγγειογένεση όγκου Y Ανάπτυξη όγκου Tentori & Graziani (2007) Pharmacol Res, p

39 Ιατρικές παρενέργειες από χρήση ουσιών ντόπινγκ στο ανοσοποιητικό σύστημα Παρενέργειες στο ανοσοποιητικό σύστημα που προκαλούνται από Παρενέργειες Αναβολικά ανδρογόνα στεροειδή Ορμόνες και σχετιζόμενες ουσίες Β-2 αγωνιστές Διεγερτικά Ναρκωτικά Κανναβινοειδή Γλυκοκορτικοστεροειδή Αλκοόλ Β-αναστολείς παραγωγή των προφλεγμονωδών κυτοκινών καταστολή του ανοσοποιητικού συστήματος Ευαισθησία στις μολύνσεις Ογκογένεση τροποποίηση ανοσοποιητικού συστήματος 39

40 Σχετικά με συμπληρώματα διατροφής Προκειμένου να αποδώσουν στην ένταση και στη διάρκεια των αθλημάτων τους μερικοί αθλητές ανταγωνιστικού επιπέδου χρειάζονται εξαιρετικά υψηλά επίπεδα θερμιδικής πρόσληψης που μερικές φορές δεν είναι δυνατόν να καλυφθούν από την καθημερινή φυσιολογική διατροφή Οι ουσίες που λείπουν μπορεί να είναι βιταμίνες του συμπλέγματος Β και μεταλλικά στοιχεία Αλλά: μια καλά ισορροπημένη διατροφή είναι πολύ καλύτερη από οποιοδήποτε διατροφικό συμπλήρωμα Αλλά: τα επίπεδα πρόσληψης πρέπει να λαμβάνονται υπ όψιν («υπερδοσολογία») 40

41 Ποιοι είναι οι κίνδυνοι για την υγεία από τα συμπληρώματα διατροφής Απροσδιόριστα συστατικά που μπορεί να είναι ουσίες ντόπινγκ Τα περισσότερα απροσδιόριστα συστατικά που ανιχνεύονται είναι στεροειδή IOC ανάλυση διατροφικών συμπληρωμάτων χώρα προϊόν απροσδιόριστες φαρμακευτικές ουσίες ποσοστά NL % UK % USA % I % D % Η Διεθνής Ολυμπιακή Επιτροπή ΙατρικήΕπιτροπή, Λωζάννη, Ελβετία (2002) Οι πιθανές παρενέργειες εξαρτώνται από τις«απροσδιόριστες» ουσίες 41

42 Περισσότερες λεπτομέρειες και διαδραστικές πληροφορίες είναι διαθέσιμες στο Εγχειρίδιο του Συνεδρίου: Ιατρικές Επιπτώσεις του Ντόπινγκ ή στοinternet: 42

43 Συνεργάτες του προγράμματος Πανεπιστήμιο Ιατρικής Πλόβντιβ, Βουλγαρία Καθηγήτρια Katerina Georgieva Τεχνικό Πανεπιστήμιο Μονάχου, Γερμανία Καθηγητής Horst Michna Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Ελλάδα Καθηγητής Asterios Deligiannis Ινστιτούτο των Σπορ, Βαρσοβία, Πολωνία Καθηγητής Ryszard Grucza Πανεπιστήμιο Εξτρεμαδούρα, Ισπανία Καθηγητής Eduardo Ortega Rincon 43