Τι είναι το doping; (I) Προέλευση του όρου. «Doop» (Ολλανδικός όρος) (18ος αιώνας): Νοτιοαφρικάνικο ποτό

Transcript

1 1 Τι είναι το doping; (I) Προέλευση του όρου «Doop» (Ολλανδικός όρος) (18ος αιώνας): Νοτιοαφρικάνικο ποτό «Ντόουπ» αναφέρεται για πρώτη φορά σε ένα Αγγλικό λεξικό «doping» (ντοπάρισµα) ( ιεθνής όρος) L

2 2 Τι είναι το doping; (II) Doping (ντοπάρισµα) «Ντοπάρω-ντοπάροµαι» Χρήση απαγορευµένων ουσιών ή/και µεθόδων Για την ενίσχυση της αθλητικής απόδοσης L

3 3 Τί είναι το doping; (III) Ψυχαγωγικός αθλητισµός Ανταγωνιστικός αθλητισµός Κατάχρηση φαρµακευτικών ουσιών Doping (ντοπάρισµα) Ηκατάχρησηφαρµακευτικώνουσιώνδεναποτελείπρόβληµα µόνο για τον χώρο του αθλητισµού αλλά και για το κοινωνικό σύνολο! L

4 Ορισµοί του doping 4 Ευρωπαϊκή Ένωση: ( Doping στον χώρο του αθλητισµού ορίζεται η χρήση ουσιών ή/και κάθε διαθέσιµη µέθοδος τεχνητής ενίσχυσης της αθλητικής απόδοσης κατά τη διάρκεια ενός αγώνα, ή κατά την προετοιµασία για αυτόν, κατά τρόπο τέτοιο που να παραβιάζει τα αθλητικά ήθη και να βλάπτει τη σωµατική και ψυχική υγεία του αθλητή ή του παίκτη. WADA: ( Το doping ορίζεται ως η χρήση τεχνάσµατος, είτε πρόκειται για ουσία είτε για µέθοδο, που είναι δυνατόν να βλάψει την υγεία των αθλητών ή/και µπορεί να ενισχύσει την απόδοσή τους, ή η ανίχνευση στο σώµα του αθλητή µιας ουσίας ή η διαπίστωση της χρήσης µιας µεθόδου από εκείνες που αναφέρονται στη λίστα που επισυνάπτεται στον Κώδικα κατά του Doping. Πρακτικός ορισµός: Doping θεωρείται ότι εµπεριέχεται στην Λίστα doping. L

5 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΚΑΤΑΧΡΗΣΗΣ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΩΝ ΟΥΣΙΩΝ 5 Οι φαρµακευτικές ουσίες µπορούν να σώσουν ζωές όταν χρησιµοποιούνται για θεραπευτικούς σκοπούς Ηκατάχρησηφαρµακευτικώνουσιώνστον αθλητισµό είναι ανήθικη και ενδεχοµένως επικίνδυνη για την υγεία του αθλητή Πιθανή βλάβη Καρδιά Νεφροί Αθλητής Ηπαρ Σεξουαλική λειτουργία Μηχανισµός κίνησης L

6 6 1886: Θάνατος του βρεττανού ποδηλάτη Linton ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ DOPING I (Ρώµη) : Θάνατος του Knut Enemark Jensen κατά τη διάρκεια των Ολυµπιακών Αγώνων ιεγερτικά ραστηριότητες αντι-doping 1964: IOC ορισµός φαρµακοδιέγερσης 1967: ιεγερτικά Nαρκωτικά κ.α. IOC Ιατρική Επιτροπή: Πρώτη λίστα απαγορευµένων ουσιών Αθλητισµός: Χρήση Αναβολικών έλεγχοι doping 1972: Μόναχο 2079 έλεγχοι 0 doping L

7 7 εκαετίες του 70 και 80 ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ DOPING II Γερµανική ηµοκρατία : Εθνική κατάταξη doping 1988: Ολυµπιακός χάρτης 1984: Νέα µέθοδος ανάλυσης doping για την ανίχνευση χρήσης αναβολικών στεροειδών Λόγω της χρήσης τους στον αθλητισµό : 1. Παγκόσµιο Συνέδριο κατά του doping στην Οττάβα 1985: Απαγόρευση της χρήσης β-αποκλειστών 1986: Απαγόρευση της χρήσης διουρητικών 1987: Απαγόρευση χρήσης παραγόντων κάλυψης L

8 (Σεούλ): Ανανεωµένη λίστα doping για τους Ολυµπιακούς Αγώνες ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ DOPING III εκαετία 80: Αύξηση του doping αίµατος και της κατάχρησης Ερυθροποιητίνης (EPO) στα αγωνίσµατα αντοχής 1988:Η Πρώην υτική Γερµανία ξεκίνησε «εξω-αγωνιστικούς ελέγχους» 1993: Προσθήκη στη λίστα «και συναφείς ουσίες» εκαετία 80: Έναρξη κατάχρησης αυξητικής ορµόνης (GH) GH Επέκταση της λίστας doping της IOC για τους Ολυµπιακούς Αγώνες του 1992 (Βαρκελώνη) ACTH, EPO, GH 2 L

9 9 ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ DOPING IV εκαετία του 90: Αύξηση της κατάχρησης φαρµακευτικών ουσιών στα γυµναστήρια 1998:Ένα µεγάλο σκάνδαλο doping ξέσπασε κατά τη διάρκεια του Γύρου της Γαλλίας ραστηριότητες αντι-doping 3 L

10 ΛΙΣΤΑ ΑΝΤΙ-DOPING (Ιατρική Επιτροπή των IOC και WADA; ) 10 ΟΥΣΙΕΣ ΜΕΘΟ ΟΙ Απαγορευµένες κατηγορίες ουσιών Κατηγορίες ουσιών που είναι απαγορευµένες υπό ορισµένες συνθήκες Απαγορευµένες µέθοδοι Ιδιαιτερότητες Λίγες ουσίες έχουν όρια συγκεντρώσεως Λίγες ουσίες επιτρέπονται µε ιατρική συνταγή και επισήµανση L

11 ΑΠΑΓΟΡΕΥΜΕΝΕΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΟΥΣΙΩΝ (Ιατρική Επιτροπή των IOC και WADA; ) 11 Α. ιεγερτικά (π.χ.): Αµφεταµίνη Εφεδρίνη Καφεϊνη Κοκαϊνη και συναφείς ουσίες B. Ναρκωτικά (π.χ.): Ηρωίνη Μορφίνη και συναφείς ουσίες Γ. Αναβολικοί Παράγοντες: 1. Αναβολικά ανδρογόνα στεροειδή (π.χ. νανδρολόνη, στανοζολόλη) 2. β 2 διεγέρτες (π.χ.κλεµπουτερόλη) και συναφείς ουσίες. ιουρητικά (π.χ.): Φουροσεµίδη και συναφείς ουσίες Ε. Πεπτιδικές Ορµόνες, µιµητικές και ανάλογα: Ινσουλίνη, hcg, LH, ACTH, hgh, IGF-I, EPO και συναφείς ουσίες L

12 ΑΠΑΓΟΡΕΥΜΕΝΕΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΟΥΣΙΩΝ: 12 Συχνά χρησιµοποιούνται παράνοµα από αυτούς που κάνουν κατάχρηση φαρµακευτικών ουσιών σε πολλές Ευρωπαικές χώρες Ιστορία ΙΕΓΕΡΤΙΚΑ Αµφεταµίνες Εφεδρίνη Κοκαίνη εύτερος Παγκόσµιος Πόλεµος Κατάχρηση της κόκας από τους αρχαίους Ινκας για τη µείωση της κόπωσης Καφείνη και συναφείς ουσίες Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 60: Ποδηλάτες πέθαναν µετά από κατάχρηση διεγερτικών Συχνά χρησιµοποιούµενη: Γκουαράνα(καφείνη) Οριο στη συγκέντρωση στα ούρα για τους αθλητές (12µg/ml) L

13 ΑΠΑΓΟΡΕΥΜΕΝΕΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΟΥΣΙΩΝ: ΙΕΓΕΡΤΙΚΑ 13 ΙΕΓΕΡΤΙΚΑ Κεντρικό νευρικό σύστηµα Σκοπός της κατάχρησης: Ευφορία Ρύθµιση συναισθηµάτων και συµπεριφοράς Καταστολή: Άγχους Πανικού Ορέξεως Καθυστέρηση κοπώσεως ιέγερση δραστηριότητας ορισµένων περιοχών του κεντρικού νευρικού συστήµατος Λόγω της πρόκλησης αισθήµατος ευεξίας, τα διεγερτικά χρησιµοποιούνται συχνά τόσο στο χώρο του αθλητισµού, όσο και έξω από αυτόν. L

14 ΑΠΑΓΟΡΕΥΜΕΝΕΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΟΥΣΙΩΝ: ΙΕΓΕΡΤΙΚΑ 14 ΚΑΤΑΧΡΗΣΗ ΑΜΦΕΤΑΜΙΝΗΣ Ή ΚΟΚΑΙΝΗΣ Συχνότερα Οξείες παρενέργειες Σπανιότερα Ταχυκαρδία Καρδιακές διαταραχές Υψηλή αρτηριακή πίεση Εφίδρωση ή αίσθηµα ψύχους ιαστολή της κόρης των οφθαλµών

15 ΑΠΑΓΟΡΕΥΜΕΝΕΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΟΥΣΙΩΝ: ΙΕΓΕΡΤΙΚΑ 15 ΚΑΤΑΧΡΗΣΗ ΑΜΦΕΤΑΜΙΝΗΣ Η ΚΟΚΑΙΝΗΣ Συχνότερα Χρόνιες παρενέργειες Σπανιότερα Ταχυκαρδία Καρδιακές διαταραχές Υψηλή αρτηριακή πίεση Εφίδρωση ή αίσθηµα ψύχους Καταστολή όρεξης Απώλεια βάρους ιαστολή της κόρης των οφθαλµών Αντιδράσεις του κεντρικού νευρικού συτήµατος

16 ΑΠΑΓΟΡΕΥΜΕΝΕΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΟΥΣΙΩΝ: ΙΕΓΕΡΤΙΚΑ 16 Καρδιαγγειακές παρενέργειες Γαστρεντερικές παρενέργειες 50 kg Αναπνευστικές παρενέργειες ΚΑΤΑΧΡΗΣΗ ΑΜΦΕΤΑΜΙΝΗΣ Η ΚΟΚΑΙΝΗΣ Παρενέργειες του κεντρικού νευρικού συτήµατος Φαρµακευτική δηλητηρίαση Γενικευµένες, µυοσκελετικές και δερµατικές παρενέργειες L

17 ΑΠΑΓΟΡΕΥΜΕΝΕΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΟΥΣΙΩΝ: ΙΕΓΕΡΤΙΚΑ 17 ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΩΝ ΙΕΓΕΡΤΙΚΩΝ Απλή κατάχρηση/ υπερβολική δόση Μακροχρόνια κατάχρηση Πιθανή αίσθηση ενισχυµένης ενέργειας και ζωτικότητας Οξείες παρενέργειες: Ευερεθιστότητα Επιθετικότητα Αυτοκτονία; Χρόνιες παρενέργειες στην υγεία: Ευερεθιστότητα Επιθετικότητα σε συνδυασµό µε βία ιαταραχές του ύπνου Σοβαρή κατάθλιψη που µπορεί να οδηγήσει σε αυτοκτονία Αγχωτικές διαταραχές Παρανοϊκές ιδέες Παρανοϊκή ψύχωση που περιλαµβάνει καταναγκαστική συµπεριφορά και ψευδαισθήσεις Ανορεξία Εθισµός

18 ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΑΠΑΓΟΡΕΥΜΕΝΩΝ ΟΥΣΙΩΝ: 18 ΝΑΡΚΩΤΙΚΑ Σκοπός της κατάχρησης: Μείωση πόνου Ναρκωτικά Αναλγησία Ευφορία Ανάλογα µε το είδος των ναρκωτικών Αναλγησία Αναισθησία L M

19 ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΑΠΑΓΟΡΕΥΜΕΝΩΝ ΟΥΣΙΩΝ: ΝΑΡΚΩΤΙΚΑ 19 ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ Συστολή της κόρης των οφθαλµών Ζάλη Εθισµός Κνησµός Ίλιγγος Αλλαγή διάθεσης Αίσθηµα αδιαθεσίας Ναυτία L M

20 ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΑΠΑΓΟΡΕΥΜΕΝΩΝ ΟΥΣΙΩΝ: 20 ΑΝΑΒΟΛΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ 1. Αναβολικά ανδρογόνα στεροειδή (AAΣ) (π.χ.νανδρολόνη, τεστοστερόνη) 2. β 2 - διεγέρτες (π.χ.κλενµπουτερόλη, φενοτερόλη) Αναβολικά Πυρήνας µυϊκού κυττάρου Αύξηση πρωτεινοσύνθεσης Αύξηση µυικής µάζας ΒΙΟΙΑΤΡΙΚΕΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ L

21 ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΑΠΑΓΟΡΕΥΜΕΝΩΝ ΟΥΣΙΩΝ: ΑΝΑΒΟΛΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ 21 ΑΝΑΒΟΛΙΚΑ: ΟΙ ΠΙΟ ΣΥΧΝΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΜΕΝΕΣ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΕΣ ΟΥΣΙΕΣ ΑΠΟ ΑΘΛΗΤΕΣ ΚΑΙ ΣΤΑ ΓΥΜΝΑΣΤΗΡΙΑ Στατιστικές της IOC: απαγορευµένες ουσίες βρέθηκαν σε δείγµατα σε όλο τον κόσµο ( ) Ναδρονολόνη OH Από αυτές τις ουσίες: O 38 % ήταν αναβολικοί παράγοντες 19-Νορτεστοστερόνη

22 ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΑΠΑΓΟΡΕΥΜΕΝΩΝ ΟΥΣΙΩΝ: ΑΝΑΒΟΛΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ 22 Σκοπός της κατάχρησης: Αύξηση της µυικής µάζας Αύξηση της µυικής δύναµης Βελτίωση της απόδοσης Αύξηση του κίνητρου για προπόνηση Κίνδυνος σοβαρών βιοιατρικών παρενεργειών µε τη χρήση υψηλών δόσεων

23 ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΑΠΑΓΟΡΕΥΜΕΝΩΝ ΟΥΣΙΩΝ: ΑΝΑΒΟΛΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ 23 ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ Γυναικοµαστία Άρρεν: Συρρίκνωση των όρχεων Βλάβη του καρδιαγγειακού συτήµατος Βλάβη του ήπατος Θήλυ: Βράγχος φωνής Αρκετές ορµονικές µεταβολές Αυξηµένη ακµή Βλάβη σκελετικού συστήµατος Υπερτρίχωση Αναστολή σπερµατογένεσης Πιθανή µεγέθυνση του προστάτη Αύξηση σωµατικού βάρους Αλλαγές της ψυχολογικής συµπεριφοράς Αρρενοποίηση Ανώµαλοι καταµήνιοι κύκλοι που οδηγούν στην στειρότητα L

24 ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΑΠΑΓΟΡΕΥΜΕΝΩΝ ΟΥΣΙΩΝ: ΑΝΑΒΟΛΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ 24 ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΟΥ ΚΑΡ ΙΑΓΓΕΙΑΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ Καρδιακή δυσλειτουργία Μυοκαρδιοπάθεια Μυοκαρδίτις Αρτηριακή υπέρταση Στεφανιαία αθηροσκλήρωση Καρδιακές αρρυθµίες Έµφραγµα τουµυοκαρδίου Αφνίδιος Καρδιακός Θάνατος

25 ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΑΠΑΓΟΡΕΥΜΕΝΩΝ ΟΥΣΙΩΝ: ΑΝΑΒΟΛΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ 25 ΑΙΦΝΙ ΙΟΣ ΚΑΡ ΙΑΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ ΣΕ ΑΥΤΟΥΣ ΠΟΥ ΚΑΝΟΥΝ ΚΑΤΑΧΡΗΣΗ AAΣ άχρηση Αναβολικών Στεροειδών και Αφνίδιος Καρδιακός Θάνατος: Κατ Αιφνίδιος Καρδιακός Θάνατος σε έναν 20-χρονο Body Builder που έκανε χρήση Αναβολικών Στεροειδών Παθολογική Μελέτη Dickerman et al. Fineschi et al. Cardiology 1995;86:172 Αφνίδιος Καρδιακός Θάνατος Κατά τη ιάρκεια Άσκησης ενός Αρσιβαρίστα που Έκανε Χρήση Ανδρογόνων Στεροειδών Luke et al. Arch Pathol Lab Med 2001;125:253 Κατάχρηση Αναβολικών Στεροειδών και Καρδιακός Θάνατος orensic Sci 1991;35:1441 Kennedy et al. J F Med J Aust 1993;158:346 L

26 ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΑΠΑΓΟΡΕΥΜΕΝΩΝ ΟΥΣΙΩΝ: ΑΝΑΒΟΛΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ 26 ΑΝΑΒΟΛΙΚΑ ΚΑΙ ΣΟΒΑΡΕΣ ΒΛΑΒΕΣ ΤΟΥ ΗΠΑΤΟΣ ΚΥΤΤΑΡΙΚΗ ΒΛΑΒΗ ΤΟΥ ΗΠΑΤΟΣ/ ΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΥΠΕΡΠΛΑΣΙΑ ΜΕΤΑΛΛΑΚΤΙΚΟΤΗΤΑ ΗΠΑΤΙΤΙ Α ΛΙΠΩ ΕΣ ΗΠΑΡ ΚΥΣΤΕΣ ΗΠΑΤΟΣ ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΤΟΥ ΗΠΑΤΟΣ

27 ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΑΠΑΓΟΡΕΥΜΕΝΩΝ ΟΥΣΙΩΝ: ΑΝΑΒΟΛΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ 27 ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΑΝΑΒΟΛΙΚΩΝ ΠΑΡΑΓΟΝΤΩΝ ΣΤΟ ΓΥΝΑΙΚΕΙΟ ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Ωοθήκη/Μήτρα ιαταραχές του καταµήνιου κύκλου που οδηγεί σε στειρότητα Συρρίκνωση στήθους Αρρενοποίηση 4 ιαταραχές της libido 5 6

28 ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΑΠΑΓΟΡΕΥΜΕΝΩΝ ΟΥΣΙΩΝ: ΑΝΑΒΟΛΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ 28 ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΩΝ ΑΝΑΒΟΛΙΚΩΝ ΠΑΡΑΓΟΝΤΩΝ ΣΤΟ ΑΝ ΡΙΚΟ ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Υπερτροφία του προστάτη; ιαταραχές της libido Συρρίκνωση όρχεων 7 Χαµηλήπαραγωγήσπέρµατος Απουσία σπερµατοζωαρίων στο σπέρµα

29 ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΑΠΑΓΟΡΕΥΜΕΝΩΝ ΟΥΣΙΩΝ: ΑΝΑΒΟΛΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ 29 ΑΛΛΕΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ Ακµή 9 Γυναικοµαστία Αλλωπεκία 8 Βράγχος φωνής Υπερτρίχωση (Ανάπτυξη τριχοφυίας: στο πρόσωπο, χέρια και τον κορµό)

30 ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΑΠΑΓΟΡΕΥΜΕΝΩΝ ΟΥΣΙΩΝ: ΑΝΑΒΟΛΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ 30 ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΕΣ ΑΝΤΙ ΡΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΚΑΤΑΧΡΗΣΗΣ ΑΝΑΒΟΛΙΚΩΝ ΣΤΕΡΟΕΙ ΩΝ Αίσθηση ακαταµάχητης δύναµης και ανωτερότητας Ανεξέλεγχτα ξεσπάσµατα θυµού Επιθετικότητα/ βία Κίνητρο για υπερβολική προπόνηση Καταθλιπτικές φάσεις/ψύχωση;

31 ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΜΕΝΕΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΟΥΣΙΩΝ: 31 ΙΟΥΡΗΤΙΚΑ Τόπος δράσης Νεφρά Βεβιασµένη διούρηση Απώλεια ύδατος Απώλεια ηλεκτρολυτών

32 ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΜΕΝΕΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΟΥΣΙΩΝ: 32 ΙΟΥΡΗΤΙΚΑ Σκοποί της κατάχρησης: Απώλεια σωµατικού βάρους Βελτίωση µυικής εικόνας Κάλυψητηςχρήσηςάλλων ουσιών doping Αυτές οι επιδράσεις ενέχουν κινδύνους για την υγεία L

33 ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΜΕΝΕΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΟΥΣΙΩΝ: ΙΟΥΡΗΤΙΚΑ 33 ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ Αφυδάτωση ιαταραχές ηλεκτρολυτών Αδυναµία Υπνηλία Κόπωση Αυξηµένος κίνδυνος θρόµβωσης 2 Μυικές κράµπες Καρδιακές αρρυθµίες (προκληθείσες από υποκαλιαιµία) L

34 ΑΠΑΓΟΡΕΥΜΕΝΕΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΟΥΣΙΩΝ: 34 ΠΕΠΤΙ ΙΚΕΣ ΟΡΜΟΝΕΣ Ορµόνες: ουσίες «αγγελιοφόροι» µε ιδιαίτερη βιολογική επιρροή στο σώµα, τη συµπεριφορά και τις αισθήσεις hcg LH ACTH hgh IGF-I EPO Ινσουλίνη Ανθρώπινη Χοριακή Γοναδοτροπίνη: ρυθµίζει την παραγωγή στεροειδών ορµονών κατά την διάρκεια της εγκυµοσύνης Ωχρινοτρόπος Ορµόνη: ρυθµίζει την παραγωγή των ορµονών του φύλου Φλοιοεπινεφριδιοτρόπος ορµόνη: διεγείρει τη σύνθεση των γλυκοκορτικοειδών από τον φλοιό των επινεφριδίων Aνθρώπινη Αυξητική Ορµόνη: διεγείρει την σύνθεση των πρωτεινών Ινσουλινόµορφος Παράγοντας -1: Μεσολαβητικός Παράγοντας της δράσης της Αυξητικής Ορµόνης: διεγείρει τη σύνθεση πρωτεινών Ερυθροποιητίνη: ιεγείρει την παραγωγή ερυθρών αισµοσφαιρίων από τον µυελό των οστών µειώνει την γλυκόζη του αίµατος

35 ΑΠΑΓΟΡΕΥΜΕΝΕΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΟΥΣΙΩΝ: ΠΕΠΤΙ ΙΚΕΣ ΟΡΜΟΝΕΣ 35 ΑΥΞΗΤΙΚΗ ΟΡΜΟΝΗ Σκοποί της κατάχρησης: Αύξηση µυικής µάζας Μείωση σωµατικού λίπους Αύξηση σωµατικών διαστάσεων Βελτίωση απόδοσης Αύξηση κινήτρου προπόνησης Οξείες Λοίµωξη Παρακράτηση ύδατος Πονοκέφαλος Κόπωση/µυική αδυναµία Πόνοι των µυών και των συνδέσµων Αύξησητηςγλυκόζηςτουαίµατος ΒΙΟΙΑΤΡΙΚΕΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ Μεγαλακρία Χρόνιες Σαγχαρώδης διαβήτης Αρρυθµίες Όγκοι L

36 ΑΠΑΓΟΡΕΥΜΕΝΕΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΟΥΣΙΩΝ: ΠΕΠΤΙ ΙΚΕΣ ΟΡΜΟΝΕΣ 36 ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΗΣ ΑΝΤΟΧΗΣ Σωµατική άσκηση DOPING Αεροβική προπόνηση 13 Προπόνηση σε υψόµετρο Μετάγγιση αίµατος (=doping αίµατος) Χρήση Ερυθροποιητίνης (EPO) L

37 ΑΠΑΓΟΡΕΥΜΕΝΕΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΟΥΣΙΩΝ: ΠΕΠΤΙ ΙΚΕΣ ΟΡΜΟΝΕΣ 37 Η ΕΡΥΘΡΟΠΟΙΗΤΙΝΗ (EPO) ΑΥΞΑΝΕΙ ΤΟΝ ΑΡΙΘΜΟ ΤΩΝ ΕΡΥΘΡΩΝ ΑΙΜΟΣΦΑΙΡΙΩΝ ΣΕ ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΤΗΣ ΥΠΟΞΙΑΣ ΤΩΝ ΙΣΤΩΝ Αριθµός ερυθρών αιµοσφαιρίων Υπόξια των ιστών EPO Βιοµηχανική παραγωγή της EPO Ανασυνδυασµένη ανθρώπινη EPO (rhu-epo)

38 ΑΠΑΓΟΡΕΥΜΕΝΕΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΟΥΣΙΩΝ: ΠΕΠΤΙ ΙΚΕΣ ΟΡΜΟΝΕΣ 38 ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΚΑΤΑΧΡΗΣΗΣ ΤΗΣ rhu-epo ΚΑΤΑΧΡΗΣΗ ΤΗΣ EPO Αυξηµένη αιµοσφαιρίνη Απώλεια υγρών κατά τη διάρκεια της άθλησης (π.χ. εφίδρωση) Γλοιότητα αίµατος και στάση του αίµατος στα µικροαγγεία Καρδιακό µεταφορτίο Καρδιακή ανεπάρκεια Έµφραγµα µυοκαρδίου Πνευµονική εµβολή Εγκεφαλικό επεισόδιο Αρτηριακή Θροµβοεµβολικά υπέρταση επεισόδια

39 ΑΠΑΓΟΡΕΥΜΕΝΕΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΟΥΣΙΩΝ: ΠΕΠΤΙ ΙΚΕΣ ΟΡΜΟΝΕΣ ιεθνής Ποδηλατική Ένωση (UCI) ιεθνής Οµοσπονδία Χιονοδροµίας (FIS) 15 Καθορισµός των ορίων του αιµατοκρίτη και της αιµοσφαιρίνης Οι αθλητές στους οποίους διαπιστώνονται τιµές ανώτερες από αυτές που επιτρέπονται κρίνονται ακατάλληλοι για συµµετοχή σε αγώνες, λόγω του 14 αυξηµένου κινδύνου για την υγεία τους.

40 ΑΠΑΓΟΡΕΥΜΕΝΕΣ ΜΕΘΟ ΟΙ: 40 Doping αίµατος Φαρµακευτικός, χηµικός και φυσικός επηρρεασµός του δείγµατος Ενίσχυση της µεταφοράς οξυγόνου Χορήγηση τεχνητών φορέων οξυγόνου 16 L

41 ΑΠΑΓΟΡΕΥΜΕΝΕΣ ΜΕΘΟ ΟΙ: ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΗΣ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ ΟΞΥΓΟΝΟΥ 41 DOPING ΑΙΜΑΤΟΣ Αυξηµένος αιµατοκρίτης και αιµοσφαιρίνη Αθλητής αντοχής Πιθανές βιοιατρικές παρενέργειες: Λοιµώξεις Ίκτερος Θρόµβοι Κυκλοφορική υπερφόρτωση Κνησµός Αναπνευστική παύλα Αναφυλακτική αντίδραση L

42 ΑΠΑΓΟΡΕΥΜΕΝΕΣ ΜΕΘΟ ΟΙ: ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΗΣ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ ΟΞΥΓΟΝΟΥ 42 ΚΑΤΑΧΡΗΣΗ ΤΕΧΝΗΤΩΝ ΦΟΡΕΩΝ ΟΞΥΓΟΝΟΥ Πιθανές βιοιατρικές παρενέργειες: Λοιµώξεις Ίκτερος Θρόµβοι Κυκλοφορική υπερφόρτωση 17 Κνησµός Αναπνευστική παύλα Αναφυλακτική αντίδραση L

43 ΑΠΑΓΟΡΕΥΜΕΝΕΣ ΜΕΘΟ ΟΙ: ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΟΣ, ΧΗΜΙΚΟΣ ΚΑΙ ΦΥΣΙΚΟΣ ΕΠΗΡΡΕΑΣΜΟΣ ΤΟΥ ΕΙΓΜΑΤΟΣ 43 ΑΥΞΗΣΗ ΟΓΚΟΥ ΠΛΑΣΜΑΤΟΣ Αυξηµένος αιµατοκρίτης και αιµοσφαιρίνη Κάλυψη doping 18 Λόγω της προσωρινότητας της κάλυψης οι βιοιατρικές παρενέργειες είναι παρόµοιες µε αυτέςτουdoping αίµατος L

44 ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΟΥΣΙΩΝ ΠΟΥ ΑΠΑΓΟΡΕΥΟΝΤΑΙ ΥΠΟ ΟΡΙΣΜΕΝΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ: 44 ΑΛΚΟΟΛ Β-ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΕΣ ΚΑΝΝΑΒΙΝΟΕΙ Η π.χ. Χασίς, Μαριχουάνα ΤΟΠΙΚΑ ΑΝΑΙΣΘΗΤΙΚΑ ΓΛΥΚΟΚΟΡΤΙΚΟΣΤΕΡΟΕΙ Η υπάρχουν διαφορές για κάθε άθληµα L

45 ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΟΥΣΙΩΝ ΠΟΥ ΑΠΑΓΟΡΕΥΟΝΤΑΙ ΥΠΟ ΟΡΙΣΜΕΝΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ: ΑΛΚΟΟΛ 45 Σκοπός της κατάχρησης: Μείωση άγχους Μείωση τρόµου Χαλάρωση ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ Οξείες Χρόνιες Έµετοι/ Ναυτία Υπεραερισµός Κατάσταση µέθης Αλκοολική δηλητηρίαση Αλκοολική ηπατίτιδα Περιορισµένη συνείδηση Αλκοολική δηλητηρίαση Ζάλη Πονοκέφαλος ιάρροια Κατάσταση υπερδιέγερσης Περιοριµένη συνείδηση Κίνδυνος έµετου και εισρόφησης Κώµα Νεφρικές παρενέργειες Κίρρωση ήπατος Κίνδυνος άπνοιας και καρδιακής ανακοπής Λιπώδες ήπαρ Νευρολογικές παρενέργειες

46 ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΟΥΣΙΩΝ ΠΟΥ ΑΠΑΓΟΡΕΥΟΝΤΑΙ ΥΠΟ ΟΡΙΣΜΕΝΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ: ΚΑΝΝΑΒΙΝΟΕΙ Η 46 Σκοπός της κατάχρησης Χαλάρωση ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ Οξείες Χρόνιες Αναισθησία Κατάσταση µέθης Ταχυκαρδία Έµφραγµα Μυοκαρδίου υσρυθµίες Ψυχωτικές αντιδράσεις και άλλες διαταραχές της διάθεσης 19

47 ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΟΥΣΙΩΝ ΠΟΥ ΑΠΑΓΟΡΕΥΟΝΤΑΙ ΥΠΟ ΟΡΙΣΜΕΝΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ: ΤΟΠΙΚΑ ΑΝΑΙΣΘΗΤΙΚΑ 47 Σκοπός της κατάχρησης: Μείωση πόνου Έλλειψη πόνου ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ Οξείες Έµµεσες Τρόπος δράσης: Αναστρέψιµη καιτοπική καταστολή της αγωγής του νευρικού ερεθίσµατος Αγγειοσυσπαστικοί παράγοντες µπορούν να χρησιµοποιηθούν σε συνδυασµό µε τοπικά αναισθητικά Υπεραερισµός (επιτάχυνση της αναπνοής) Πυρετός Σε συνδυασµό µε άσκηση αυξηµένο κίνδυνο τραυµατισµού Μπορούν να χορηγηθούν µόνο τοπικές ή ενδοαρθρικές ενέσεις Μόνο όταν απαιτούνται για ιατρικούς λόγους

48 ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΟΥΣΙΩΝ ΠΟΥ ΑΠΑΓΟΡΕΥΟΝΤΑΙ ΥΠΟ ΟΡΙΣΜΕΝΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ: ΓΛΥΚΟΚΟΡΤΙΚΟΣΤΕΡΟΕΙ Η 48 Σκοπός της κατάχρησης: Μείωση πόνου Μείωση φλεγµονής Πρόληψη άσθµατος και άλλων αλλεργικών αντιδράσεων Αθλήµατα Μόνο όταν απαιτείται για ιατρικούς σκοπούς Οξείες ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ Χρόνιες Ηστοµατική, πρωκτική, ενδοφλέφια ή ενδοµυική συστηµατική χρήση απαγορεύεται Αυξηµένη κατακράτηση ύδατος Αυξηµένος καταβολισµός πρωτεινών Μειωµένη ανοσοποιητική απάντηση Υπέρταση Μειωµένη ρύθµιση γλυκόζης Οστεοκλασία

49 ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΟΥΣΙΩΝ ΠΟΥ ΑΠΑΓΟΡΕΥΟΝΤΑΙ ΥΠΟ ΟΡΙΣΜΕΝΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ: Β-ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΕΣ 49 Σκοπός της κατάχρησης: Μείωση καρδιακής συχνότητας Μείωση τρόµου Μείωση άγχους Βραδυκαρδία Καρδιακές διαταραχές Υπόταση Βρογχόσπασµος Μειωµένη libido Κόπωση MH

50 50 ΑΘΛΗΤΕΣ ΜΕ ΠΑΘΗΣΕΙΣ Οξεία λοίµωξη Προσοχή: κάποια ευρέως χρησιµοποιούµενα φάρµακα κατά του βήχα και του κρυολογήµατος περιέχουν Εφεδρίνη Άσθµα ύσπνοια; Προσοχή: Μερικά φάρµακα για το άσθµα περιέχουν β 2 - διεγέρτες Πόνος Έκζεµα Προσοχή: Ορισµένα αναλγητικά περιέχουν εξαρτησιογόνες ουσίες Προσοχή: Ορισµένες κρέµες και αλοιφές για τη θεραπεία δερµατοπαθειών περιέχουν κορτιζόνη

51 51 ΕΘΙΣΜΟΣ ΣΤΑ ΝΑΡΚΩΤΙΚΑ Επαναλαµβανό µενη πρόσληψη Ενίσχυση δόσης Χρόνια κατάχρηση Ηδόσηκαιηδιάρκεια της χορήγησης, καθώς και οι τρόποι χρήσης εναι οι αποτελεσµατικοί παράγοντες για την ποσότητα και τη σοβαρότητα των παρενεργειών

52 ΨΥΧΑΓΩΓΙΚΗ ΑΣΚΗΣΗ: 52 ΓΥΜΝΑΣΤΗΡΙΑ ΣΕ ΑΡΙΘΜΟΥΣ Χώρα Κάτοικοι σε εκατοµµ. Πελάτες γυµναστηρίων Ποσοστό πληθυσµού (%) Αριθµός γυµναστηρίων Βέλγιο ,6 630 ανία ,4 270 Γερµανία Γαλλία ,3 3, Μεγάλη Βρετανία , Κάτω Χώρες ,5 1,500 Ιταλία , Αυστρία ,7 730 Σουηδία ,9 600 Ισπανία ΣΥΝΟΛΟ Η.Π.Α ,0 4,6 10, Παγκόσµια , Από τις 11/99 Γεγονότα γυµναστηρίων ενόψει της Νέας Χιλιετηρίδας

53 ΨΥΧΑΓΩΓΙΚΗ ΑΣΚΗΣΗ: 53 ΛΟΓΟΙ ΚΑΤΑΧΡΗΣΗΣ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΩΝ ΟΥΣΙΩΝ ΣΤΑ ΨΥΧΑΓΩΓΙΚΑ ΑΘΛΗΜΑΤΑ Απώλεια λίπους Ταχύτερη αποκατάσταση Άλλα Μυική ενδυνάµωση Σκληρότερη προπόνηση Αυξηµένη δύναµη Οµοφωνία βιβλιογραφίας

54 ΨΥΧΑΓΩΓΙΚΗ ΑΣΚΗΣΗ: 54 ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΑ ΙΑΤΡΟΦΗΣ Είναι καλύτερο να έχουµε µια καλά ισορροπηµένη διατροφή παρά να λαµβάνουµε συµπληρώµατα διατροφής. Τα περισσότερα συµπληρώµατα διατροφής (συµπεριλαµβανοµένων υγρών υδατανθράκων, κρεατίνης, πρωτεϊνών, αµνινοξέων, βιταµινών και µεταλλικών αλάτων) δεν απαγορεύονται. Ορισµένα συµπληρώµατα περιέχουν διάφορες ποσότητες ουσιών doping (πχ προορµόνες) που δεν δηλώνονται στην ετικέτα. Αυτέςοιουσίεςπροέρχονταιείτεαπό φυσικές πηγές ή από µολυσµένα εξαρτήµατα που χρησιµοποιούνται στη βιοµηχανία. Αυτά τα παρασκευάσµατα µπορεί να ενέχουν κινδυνους για την υγεία και µπορεί, χωρίς ο ίδιος να το γνωρίζει, να ενοχοποιήσουν έναν αθλητή. Υπερβολική πρόσληψη ορισµένων συµπληρωµάτων (ειδικά αµινοξέων, βιταµινών και µεταλλικών αλάτων) εγκυµονεί κινδύνους για την υγεία. Οι αθλητές θα πρέπει να είναι πολύ προσεκτικοί και να επιλέγουν συµπληρώµατα διατροφής µε γνωστή σύνθεση, που παράγονται από γνωστούς παρασκευαστές. L

55 ΑΝΑΛΥΣΗ DOPING I: είγµα συγκέντρωσης ούρων: «εντός αγώνα» ή «εκτός αγώνα» Αποχωρητήριο Κωδικοί αριθµοί είγµα ούρων υπό επίβλεψη Ακριβής ορατότητα Ειδικό µπουκάλι συγκέντρωσης A B A B ιαχωρισµός του δείγµατος ούρων Σφράγιση των µπουκαλιών A B Τα µπουκάλια τοποθετούνται σε ένα ειδικό κιβώτιο Σφράγιση του κιβωτίου Έλεγχος ούρων: Μέτρηση του ph και της πυκνότητας Σφραγισµένο κιβώτιο Εργαστήριο doping 20

56 ΑΝΑΛΥΣΗ DOPING II: 56 Eργαστήριο διαπιστευµένo από την IOC Ανάλυση δείγµατος ούρων Έλεγχος σφράγισης και πρωτόκολλο σφράγισης Ανάλυση δείγµατος Α Αποθήκευση δείγµατος Β Αρνητικό αποτέλεσµα Θετικό αποτέλεσµα Ανάλυση δείγµατος Β παρουσία του αθλητή Σε περίπτωση που τα δείγµατα Α και Β είναι θετικά: Κυρώσεις στον αθλητή Θετικό αποτέλεσµα Αρνητικό αποτέλεσµα 21

57 ΓΕΝΙΚΕΣ ΚΥΡΩΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ DOPING: 57 εν υπάρχουν ενιαίοι κανόνες κοινοί για όλες τις διεθνείς οµοσπονδίες. εναπόκειται σε κάθε διεθνή οµοσπονδία αθλητισµού να συµπεριλάβει κανονισµούς αντιdoping στο καταστατικό της, οι οποίοι µπορεί να συνοδεύονται από υφιστάµενα µέτρα και νοµικές διαδικασίες. Η ελάχιστη απαιτούµενη κύρωση (σύσταση) για τη χρήση ουσιών doping ή απαγορευµένων µεθόδων είναι ο αποκλεισµός τουαθλητήαπόόλατααθλητικάγεγονόταγιαµια περίοδο δύο ετών, σε περίπτωση που κατηγορείται για πρώτη φορά.

58 ΝΟΜΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΓΙΑ DOPING ΣΕ ΧΩΡΕΣ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ: 58 Χώρα Νοµοθεσία κατά του Doping Γενική Νοµοθεσία Καµία Νοµοθεσία Σχόλιο Αυστρία X +γενική νοµοθεσία περί φαρµακευτικών ουσιών Βέλγιο X τµήµα οµιλούντων τη γαλλική και φλαµανδική ανία X Φινλανδία X Νόµος περί Φαρµάκων και Ποινικός Κώδικας Γαλλία X Γερµανία X Νόµος περί Φαρµακευτικών Προιόντων Ελλάδα X Ιρλανδία X Ιταλία X Λουξεµβούργο X Πρόληψη Εθισµού από τα Ναρκωτικά Κάτω Χώρες X Ποινικός Κώδικας, Νόµος για Oπιούχα, Νόµος περί φαρµάκων Πορτογαλία X Ισπανία X Σουηδία X Μ. Βρεττανία X Νόµος περί Κατάχρησης Φαρµακευτικών Ουσιών, Νόµος περί Φαρµακευτικών Ουσιών

59 ΕΛΛΑ Α 59 Το doping απαγορεύεται πριν ή κατά τη διάρκεια οποιουδήποτε αθλητικού γεγονότος. Αθλητής και προπονητής /διοικητικό µέλος που διαπιστώθηκε ότι διέπραξαν ένα από τα αδικήµατα του κώδικα αντι-doping θα τιµωρούνται από την Αθλητική Οµοσπονδία. Οι Κανονισµοί για το doping των Ελληνικών Αθλητικών Οµοσπονδιών συµφωνούν µε τους κανονισµούς της ιεθνούς Ολυµπιακής Επιτροπής, των ιεθνών Οµοσπονδιών και την "Ελληνική Νοµοθεσία περί Αθλητισµού του 2002". Το Κεντρικό Εργαστήριο Doping του Εθνικού Κέντρου Έρευνας Αθλητισµού (Αθήνα) είναι το διαπιστευµένο από την IOC εργαστήριο αντι-doping στην Ελλάδα.

60 ΑΓΩΝΑΣ ΚΑΤΑ ΤΟΥ DOPING: 60 ΟΜΗ Ηνωµένα Έθνη Εκπαιδευτικός, Επιστηµονικός και Πολιτιστικός Οργανισµός Ηνωµένων Εθνών Παγκόσµιο Συµβούλιο της Αθλητικής Επιστήµης Παγκόσµιος Οργανισµός Υγείας IOC: Ιατρική επιτροπή Συµβούλιο της Ευρώπης Ευρωπαϊκή Ένωση Εθνικός Οργανισµός Αθλητισµού Παγκόσµια Αντιπροσωπεία Αντι-Doping WADA Οµάδα εργασίας "Ήθη και Παιδεία Οµάδα εργασίας "Υγεία, Ιατρική και Έρευνα Οµάδα εργασίας "Νοµοθεσία Οµάδα εργασίας "Εναρµόνιση" Κώδικας Αντι-Doping

61 ΑΓΩΝΑΣ ΚΑΤΑ ΤΟΥ DOPING: ΟΜΗ ΚΑΙ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ 61 ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ ΚΑΙ ΙΣΤΟΣΕΛΙ ΕΣ Ευρωπαική Ένωση-Μονάδα Αντι- doping : Παγκόσµια Αντιπροσωπεία Αντι- doping : Ευρωπαικό Κέντρο Κέντρο Ελέγχου Φαρµάκων και Φαρµακευτικού Εθισµού: Γερµανία: Ελλάδα: Ιταλία: Ισπανία: Βέλγιο: Κάτω Χώρες: Γαλλία:

62 ΑΓΩΝΑΣ ΚΑΤΑ ΤΟΥ DOPING: ΟΜΗ ΚΑΙ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ 62 Μνεία

63 Θερµές ευχαριστίες-φωτογραφίες που µας πρόσφεραν: Dr. Achim Schmidt, Köln/Germany 2. Prof. Dr. Friedhelm Beuker, Düsseldorf/Germany 3. Dr. Achim Schmidt, Köln/Germany 4. Prof. Dr. Friedhelm Beuker, Düsseldorf/Germany 5. Prof. Dr. Friedhelm Beuker, Düsseldorf/Germany 6. Prof. Dr. Friedhelm Beuker, Düsseldorf/Germany 7. Prof. Dr. Friedhelm Beuker, Düsseldorf/Germany 8. Prof. Dr. Friedhelm Beuker, Düsseldorf/Germany 9. Prof. Dr. Friedhelm Beuker, Düsseldorf/Germany 10. Prof. Dr. Friedhelm Beuker, Düsseldorf/Germany 11. Prof. Dr. Friedhelm Beuker, Düsseldorf/Germany 12. Prof. Dr. Friedhelm Beuker, Düsseldorf/Germany 13. Fischer GmbH, Ried im Innkreis/Austria 14. Fischer GmbH, Ried im Innkreis/Austria 15. Dr. Achim Schmidt, Köln/Germany 16. Prof. Dr. Klaus Müller, Kreischa/Germany 17. Fischer GmbH, Ried im Innkreis/Austria 18. Dr. Achim Schmidt, Köln/Germany 19. Fischer GmbH, Ried im Innkreis/Austria 20. Prof. Dr. Klaus Müller, Kreischa/Germany 21. Prof. Dr. Klaus Müller, Kreischa/Germany M