Εναλλακτικός και Ήπιος Τουρισμός Υπαίθρου

Transcript

1 Εναλλακτικός και Ήπιος Τουρισμός Υπαίθρου

2 Περιεχόμενα Κεφάλαιο 1 Ορισμός, περιεχόμενο και γενικά χαρακτηριστικά του όρου τουρισμός Γενικές έννοιες και συστατικά στοιχεία του όρου τουρισμός Μορφές και κατηγορίες τουρισμού Οι συνέπειες της τουριστικής ανάπτυξης στην οικονομία, στην κοινωνία, στον πολιτισμό και το περιβάλλον Οι συνέπειες της τουριστικής ανάπτυξης στην οικονομία. Οι συνέπειες της τουριστικής ανάπτυξης στην κοινωνία και τον πολιτισμό. Οι συνέπειες της τουριστικής ανάπτυξης στο περιβάλλον. Ο τουριστικός τομέας στην Ευρώπη και την Ελλάδα

3 Κεφάλαιο 2 Νέες τάσεις και πρότυπα τουρισμού Γενικά Λόγοι ανάπτυξης των ειδικών και εναλλακτικών μορφών τουρισμού Εναλλακτικός τουρισμός: έννοια, χαρακτηριστικά και βασικές αρχές Εναλλακτικοί τουρίστες Ενδογενής τοπική ανάπτυξη και εναλλακτικός τουρισμός Παγκόσμιες και διεθνείς πολιτικές για τη βιωσιμότητα του τουρισμού

4 Κεφάλαιο 3 Ο τουρισμός στον αγροτικό χώρο και η σχέση τουρισμού και γεωργίας Κεφάλαιο 4 Αγροτουρισμός Γενικά Τα συστατικά στοιχεία; Και οι στόχοι του αγροτουρισμού Το προφίλ του αγροτουρίστα Προϋποθέσεις της αγροτουριστικής ανάπτυξης Επιπτώσεις του αγροτουρισμού στην ανάπτυξη της υπαίθρου και της ελληνικής οικογένειας Αγροτουρισμός και μαζικός τουρισμός: διαφορές στον τρόπο ανάπτυξης Αγροτουρισμός και τοπική ανάπτυξη Αγροτουρισμός και αγροτική οικογένεια Αγροτουρισμός και τοπικός πολιτισμός Μορφές αγροτουρισμού στην Ευρώπη και την Αμερική Ο αγροτουρισμός στην Ελλάδα

5 Οι αναπτυξιακοί στόχοι του ελληνικού αγροτουρισμού Οι αγροτουριστικοί συνεταιρισμοί ως φορείς τοπικής ανάπτυξης του αγροτικού τομέα Ο ρόλος των αγροτουριστικών και αγροβιοτεχνικών - αγροοικοτεχνικών συνεταιρισμών στην τοπική κοινωνία Ευρωπαϊκή ένωση και αγροτουρισμός Έκθεση Κοντογιώργη Κοινοτική πολιτική και αγροτουρισμός Αγροτουριστική πολιτική σε εθνικό επίπεδο Αγροτουριστικές εφαρμογές στην Ελλάδα Κοινοτικές πρωτοβουλίες και αγροτουρισμός Μοντέλα οργάνωσης του αγροτουρισμού Φορείς αγροτουριστικής πολιτικής και ανάπτυξης Προοπτικές του αγροτουρισμού στην Ελλάδα

6 Κεφάλαιο 5 Οικοτουρισμός Γενικά Εννοιολογική προσέγγιση- Βασικά στοιχεία και αρχές Το προφίλ του οικοτουρίστα Δυνατότητες και προοπτικές του οικοτουρισμού

7 Κεφάλαιο 6 Οικο- αγροτουρισμός Γενικά Το Ευρωπαϊκό Κέντρο Οικο-αγροτουρισμού (ECEAT) ECEAT και Οικο- αγροτουρισμός στην Ελλάδα Η περίπτωση του οικο-αγροτουρισμού στην περιοχή της λίμνης Ν. Πλαστήρα Φυσικό περιβάλλον και πολιτισμικά στοιχεία στην περιοχή της λίμνης Προγράμματα LIFE και ΕΠΠΕΡ στη λίμνη Ν.Πλαστήρα

8 Κεφάλαιο 7 Πολιτισμικός τουρισμός Γενικά Η έννοια της πολιτισμικής κληρονομιάς Εννοιολογική προσέγγιση του πολιτισμικού τουρισμού Μορφές του πολιτισμικού τουρισμού Το προφίλ του πολιτισμικού τουρίστα Η συμβολή του πολιτισμικού τουρισμού στην προαγωγή της βιώσιμης τοπικής ανάπτυξης Ο πολιτισμικός τουρισμός στον διεθνή και τον ευρωπαϊκό χώρο Ο πολιτισμικός τουρισμός στον διεθνή χώρο Ο πολιτισμικός τουρισμός στον ευρωπαϊκό χώρο Ο ελληνικός πολιτισμικός τουρισμός Κοινοτικά προγράμματα και πρωτοβουλίες για τον πολιτισμικό τουρισμό

9 Κεφάλαιο 8 Λοιπές ειδικές και εναλλακτικές μορφές τουρισμού

10 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ο Ορισμός περιεχόμενα & γενικά χαρακτηριστικά του όρου τουρισμός

11 Ορισμός περιεχόμενα & γενικά χαρακτηριστικά του όρου τουρισμός Ένας κλασικός ορισμός του όρου τουρισμός έχει δοθεί από τη σχολή Βέρνης, σύμφωνα με τον οποίο: «Τουρισμός είναι οι σχέσεις και τα φαινόμενα που προκαλούνται από τη διαμονή των ξένων σε μια περιοχή, σε κύρια, μόνιμη ή προσωρινή βάση, από τη στιγμή που δεν υπάρχει πρόθεση διαμονής για κερδοφόρες δραστηριότητες» ( Hunziker and Krarfe, 1942, στον Λογοθέτη,, 1988). Σύμφωνα με τον Λογοθέτη (1988),τουρισμός, ορίζεται ως «μία προσωρινή κίνηση ανθρώπων από το μέρος της μόνιμης διαμονής τους σε ένα άλλο μέρος για την ικανοποίηση των προσωπικών αναγκών τους και ως η οργανωμένη προσπάθεια για την προσέλκυση, υποδοχή και φιλοξενία αυτών των ανθρώπων».

12 Στο «Διεθνές Συνέδριο Στατιστικής για τα Ταξίδια και τον Τουρισμό», που οργάνωσε το 1991 ο Παγκόσμιος Οργανισμός Τουρισμού (Π.Ο.Τ.).) στο Καναδά, διατυπώθηκαν ορισμένες ουσιαστικές προτάσεις για τους ορισμούς του τουρισμού, του ταξιδιού, των τουριστών και της διασκέδασης, και για πρώτη φορά εισήχθη η έννοια σύνηθες περιβάλλον, που αναφέρεται σε πολλαπλές δραστηριότητες και αποκλείει άλλες καθημερινές, όπως τις καθημερινές αγορές, μετάβαση προς την εργασία, την επιστροφή από αυτήν κ.λπ. Η Στατιστική Επιτροπή των Ηνωμένων Εθνών έλαβε υπόψη της αυτούς τους ορισμούς, οι οποίοι έχουν ως εξής:

13 Τουρισμός είναι το σύνολο των δραστηριοτήτων των ατόμων που ταξιδεύουν και διαμένουν σε μέρη έξω από το σύνηθες περιβάλλον τους για διάστημα περίπου ενός έτους, για ξεκούραση, επαγγελματικούς ή άλλους λόγους. Ταξίδι είναι το σύνολο των δραστηριοτήτων των ατόμων κατά τη μετακίνησή τους από περιοχή σε περιοχή για οποιονδήποτε λόγο, εκτός από την καθημερινή μετακίνηση προς και από την εργασία τους.

14 Τουρίστας είναι ο προσωρινός επισκέπτης που διαμένει τουλάχιστον 24 ώρες σε συλλογικό ή ιδιωτικό κατάλυμα στη χώρα που επισκέπτεται, και σκοποί της επίσκεψής του μπορεί να είναι: α. η αναψυχή και οι διακοπές (ψυχαγωγικές και πολιτισμικές δραστηριότητες, ερασιτεχνική άθληση, υγεία- φυσική ζωή, επισκέψεις σε συγγενείς ή φίλους κ.α.),.), β. η επαγγελματική και η επιχειρηματική δραστηριότητα ( αποστολές, συναντήσεις, συνέδρια, εμπορικές δοσοληψίες κ.ά.).) γ. άλλες δραστηριότητες (σπουδές, εξασφάλιση θεραπευτικής αγωγής, θρησκευτική λόγοι κ.ά.).)

15 Διασκέδαση είναι οι δραστηριότητες που πραγματοποιούν τα άτομα κατά τον ελεύθερο χρόνο τους ευχάριστα και εποικοδομητικά. Η ευχαρίστηση μπορεί να περιλαμβάνει την ενεργητική ή παθητική παρακολούθηση αθλημάτων, θεαματικών ή ταξιδιών. Τουριστικό προϊόν ορίζεται << το προϊόν που συνδυάζει όλα τα στοιχεία που συνθέτουν την τουριστική έλξη μιας περιοχής ή ενός αξιοθέατου, συμπεριλαμβανομένης ολόκληρης της κλίμακας των εγκαταστάσεων και των υπηρεσιών που ο τουρίστας μπορεί να χρησιμοποιήσει στη διάρκεια της διαμονής του.>>(.>>(jansen-verbeke 1990, Αποστολόπουλος & Γιάγκου,2005)

16 Ο τουριστικός τομέας περιλαμβάνει αγαθά και υπηρεσίες από διάφορους τομείς. Τα συστατικά στοιχεία (επιχειρήσεις, οργανισμοί, ανθρώπινο δυναμικό) του τομέα αυτού διακρίνεται σε δύο ομάδες: αυτά συνδέονται άμεσα με αυτόν που ασχολούνται σχεδόν αποκλειστικά με τον τουρισμό και έμμεσα με αυτόν και βελτιώνουν αισθητά τα κέρδη τους λόγω του τουρισμού ( Τσάρτας,1989),1989):

17 Άμεσα στοιχεία Ξενοδοχεία, ενοικιαζόμενα δωμάτια, ξενώνες κάμπινγκ κ.ά. Τουριστικά γραφεία, ταξιδιωτικοί πράκτορες, ξεναγοί κ.ά. Εστιατόρια, κέντρα διασκέδασης που λειτουργούν αποκλειστικά κατά την τουριστική περίοδο. Επιχειρήσεις μεταφορών και ενοικίασης μεταφορικών μέσων που λειτουργούν κατά την τουριστική περίοδο (εταιρείες τσάρτερ, αυτοκινήτων, μοτοποδηλάτων, κανό, κλπ) Βιομηχανίες και βιοτεχνίες που παρα γουν είδη αποκλειστικά για τουρίστες (σουβανίρ, κλπ) Κρατικοί οργανισμοί που ασχολούνται αποκλειστικά με τον τουρισμό (Ε.Ο.Τ.,., Τουριστική Αστυνομία).

18 Έμμεσα στοιχεία Επιχειρήσεις εγκατεστημένες σε τουριστικές περιοχές οι οποίες κατά την τουριστική περίοδο αυξάνουν σημαντικά τα κέρδη τους όπως εστιατόρια, κλπ. Οι εργαζόμενοι στη γεωργοκτηνοτροφία, στην αλιεία και στις κατασκευές τουριστικών περιοχών, καθώς και οι πάσης φύσεως έμποροι. Οι κρατικές και οι ιδιωτικές επιχειρήσεις μεταφορών (αεροπορικές εταιρείες, λεωφορεία κλπ). Κλάδοι της οικονομίας που κερδίζουν από τον τουρισμό (κλάδος ποτών & τροφίμων).

19 Μορφές Τουρισμού Οι εννοιολογικές οριοθετήσεις των διαφόρων μορφών τουρισμού καθορίζονται από 4 βασικούς παράγοντες ( Tsartas,1997 στο Λαγός,2005),2005): Το βασικό κίνητρο ή το σύνολο των κινήτρων που οδηγούν τον τουρίστα στο ταξίδι Το τύπο και τα χαρακτηριστικά του ταξιδιού Τη χρονική περίοδο πραγματοποίησης της κάθε μορφής ταξιδιού Τις συνέπειες κάθε μορφής τουρισμού στην τοπική ανάπτυξη

20 Σύμφωνα με τον Λαγό (2005) οι γενικές μορφές τουρισμού είναι: Ο μαζικός τουρισμός (mass tourism):είναι η παραδοσιακή αγορά διακοπών, που περιλαμβάνει και το μεγαλύτερο τμήμα τουριστών, οι οποίοι αναζητούν στο ταξίδι τους κυρίως την ξεκούραση και τη διασκέδαση, σε προορισμούς με έντονη ηλιοφάνεια. Ο τουρισμός ειδικών ενδιαφερόντων (special internet tourism): Αυτή η μορφή τουρισμού χαρακτηρίζεται επίσης από την ύπαρξη ενός ειδικού και κυρίαρχου κινήτρου στη ζήτηση (π.χ. συνέδρια, οικολογία, πολιτισμός) και συνοδεύεται από την ανάπτυξη μιας αντίστοιχης ειδικής υποδομής στις τουριστικές περιοχές, η οποία αποσκοπεί στην εξυπηρέτηση των τουριστών κάθε ειδικής μορφής. Ο εναλλακτικός τουρισμός (alternative tourism): Αποτελεί τμήμα των ειδικών μορφών τουρισμού και χαρακτηρίζεται επίσης από την ύπαρξη ενός κυρίαρχου ειδικού κινήτρου στη ζήτηση, το οποίο συνδέεται με συγκεκριμένα θέματα, όπως είναι η φυσιολατρία, τα ταξίδια περιπέτειας, ο αθλητισμός κλπ.

21 Μορφές Τουρισμού Ο τουρισμός τρίτης ηλικίας, με βάση τον συντελεστή του χρόνου (πότε) Ο πολιτισμικός τουρισμός ή ο επαγγελματικός τουρισμός, με βάση τις ανάγκες και τα κίνητρα του τουρίστα (γιατί) Ο αγροτουρισμός, με βάση τα πρόσωπα που συμμετέχουν στην τουριστική δραστηριότητα (ποιοι) Ο θαλάσσιος τουρισμός, ο περιηγητικός τουρισμός κλπ, με βάση τις δραστηριότητες στις οποίες επιδίδονται οι τουρίστες κατά τη διάρκεια των διακοπών τους (τι) Ο οργανωμένος μαζικός τουρισμός, με βάση τον τρόπο μετακίνησης των τουριστών στον τόπο φιλοξενίας (πως) Ο ορεινός τουρισμός ή ο τουρισμός υπαίθρου κλπ, με βάση τον χώρο όπου βρίσκονται οι εγκαταστάσεις του τουρισμού, η ειδική τουριστική υποδομή και ανωδομή κλπ (πού)

22 Στον Μεσαίωνα επικράτησαν δύο είδη τουρισμού: Ο πανεπιστημιακός τουρισμός: ήταν ιδιαίτερα αναπτυγμένος γύρω από τα ευρωπαϊκά επιστημονικά κέντρα, όπως το Παρίσι, την Οξφόρδη και το Κέμπριτζ. Ο τουρισμός των σημαντικών θρησκευτικών εορτών και γεγονότων

23 Παράγοντες που οδήγησαν στην προσέγγιση του τουρισμού από ευρύτερα κοινωνικά στρώματα ήταν: Η ανάπτυξη των τεχνολογιών πληροφόρησης. Ο πολλαπλασιασμός των τουριστικών οργανώσεων. Η δημιουργία τουριστικής νομοθεσίας Η βελτίωση των όρων εργασίας και της αμοιβής των εργαζομένων καθώς και η αύξηση του ελεύθερου χρόνου. Η ποικιλία και το πλήθος των τουριστικών προϊόντων. Η ανάπτυξη και η ευρεία διάδοση του σιδηροδρομικού δικτύου. Η ανάπτυξη της αυτοκινητοβιομηχανίας και οι πτήσεις των τσάρτερ συνέβαλαν στη μείωση του κόστους μεταφοράς και στην ελαχιστοποίηση του παράγοντα διάρκεια- απόσταση του ταξιδιού. Η βελτίωση των υπηρεσιών υποδοχής των τουριστών με την δημιουργία τουριστικών καταλυμάτων κλπ και υπηρεσιών ιατροφαρμακευτικής περίθαλψής. Οι διευκολύνσεις στα σύνορα μέσω μιας σειράς αστυνομικών, φορολογικών και συναλλαγματικών ελέγχων. Η δημιουργία μεγάλων ταξιδιωτικών οργανισμών (Tour Operators) και η εμφάνιση ταξιδιωτικών πρακτόρων. Η κατάσταση διαρκούς ειρήνης.

24 Οι συνέπειες της τουριστικής ανάπτυξης στην οικονομία Οι συνέπειες του τουρισμού στην οικονομία αφορούν στις θέσεις απασχόλησης που δημιουργεί καθώς και στη διαμόρφωση μιας αγοράς διακοπών από τουρίστες που προέρχονται συνήθως από ανεπτυγμένες χώρες, οι οποίες διαθέτουν υψηλό κατά κεφαλήν εισόδημα. Τα κυριότερα αποτελέσματα του τουρισμού στην οικονομία εξετάζονται στη συνέχεια: Απασχόληση Πολλαπλασιαστικές επιδράσεις στην τοπική οικονομία. Διαρροές και ισοζύγιο πληρωμών. Φορολογικά έσοδα για το κράτος. Πληθωρισμός και αύξηση των τιμών της γης σε τοπικό επίπεδο.

25 Οι συνέπειες της τουριστικής ανάπτυξης στην κοινωνία και τον πολιτισμό. Σε περιοχές όπου η είσοδο των τουριστών είναι μεγάλου μεγέθους, η αντίδραση του τοπικού πληθυσμού, κυρίως του μόνιμου, μπορεί να λάβει διττή μορφή: είτε απόρριψη των τουριστών είτε υιοθέτηση της συμπεριφοράς τους, με την αντιγραφή της εμφάνισης και των συνηθειών τους, που οδηγεί στη δημιουργία ενός << φαινόμενου κοινωνικής επίδειξης>>. Κοινωνική δομή Επαγγελματική και κοινωνική κινητικότητα Σχέσεις επικοινωνίας τοπικού πληθυσμού και τουριστών. Αλλαγές στις κοινωνικές σχέσεις, στα ήθη και τα έθιμα. Εμπορευματοποίηση πολιτιστικών δραστηριοτήτων και προϊόντων.

26 Οι συνέπειες της τουριστικής ανάπτυξης στο περιβάλλον. Ο τουρισμός μπορεί να επιφέρει τόσο θετικά όσο και αρνητικά αποτελέσματα στο περιβάλλον, είτε αυτό είναι φυσικό είτε δομημένο. Αν ο τουρισμός έχει θετικές ή αρνητικές συνέπειες σε μια περιοχή υποδοχής εξαρτάται από τον σχεδιασμό και τον έλεγχο της τουριστικής ανάπτυξης με βάση τη φέρουσα ικανότητα. Φέρουσα ικανότητα νοούνται οι δυνατότητες της συγκεκριμένης περιοχής να δεχθεί και να αφομοιώσει συγκεκριμένο όγκο υποδομών και αριθμό τουριστών, χωρίς επιπτώσεις στο φυσικό, κοινωνικό και οικονομικό περιβάλλον της.

27 Μέτρο φέρουσας ικανότητας είναι ως μονάδα ο τουρίστας. Η φέρουσα ικανότητα δεν καθορίζεται μόνο από τον ίδιο τον φυσικό χώρο αλλά και από άλλους παράγοντες υποδομή, οδική πρόσβαση κλπ. ή από υποκειμενικούς παράγοντες όπως η οπτική ρύπανση και η ηχορύπανση. Έτσι δεν υπάρχει μόνο μία μέθοδο υπολογισμού της φέρουσας ικανότητας. Η επιλογή της καταλληλότερης μεθόδου πρέπει να γίνεται βάσει υποκειμενικών και αντικειμενικών εκτιμήσεων, καθώς και με γνώμονα την εμπειρία στον τουριστικό σχεδιασμό.

28 Ο σωστός σχεδιασμός και έλεγχος των τουριστικών δραστηριοτήτων μπορεί να βοηθήσει με ποικίλους τρόπους στη διατήρηση και βελτίωση του περιβάλλοντος, φυσικού και δομημένου. Φυσικό περιβάλλον (αυξημένη κατανάλωση νερού και ενέργειας κλπ) Δομημένο περιβάλλον.. (βελτίωση( αισθητικής εικόνας, οδικό δίκτυο, αεροδρόμια κλπ) Συγκρούσει για τους τρόπους αξιοποίησης της γης. (οικοπεδοποίηση)

29 Ο τουριστικός τομέας στην Ελλάδα Ο τουριστικός τομέας αποτελεί για την Ελλάδα μια από τις κυρίες πηγές του εθνικού της πλούτου. Δύο είναι τα χαρακτηριστικά του τουρισμού στον ελλαδικό χώρο: η μορφή του και ο περιφερειακός χαρακτήρας του. Ο οργανωμένος μαζικός τουρισμός που κυριαρχεί σήμερα στην Ελλάδα, παρά την ανάπτυξη και τα θετικά αποτελέσματα του, παρουσιάζει και σοβαρά μειονεκτήματα, που πηγάζουν από την ίδια την οργάνωση του διάρθρωση. Αυτά είναι: Ο έντονα εποχικός χαρακτήρας Η άνιση γεωγραφική κατανομή της τουριστικής δραστηριότητα και η υπερσυγκέντρωση της τουριστικής προσφοράς. Η χαμηλή ανταγωνιστικότητα.

30 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ο Νέες τάσεις και πρότυπα του τουρισμού

31 Λόγοι ανάπτυξης των ειδικών και εναλλακτικών μορφών τουρισμού Η ανάπτυξη των ειδικών και εναλλακτικών μορφών τουρισμού είναι αποτέλεσμα μιας σειράς σημαντικών εξελίξεων και αλλαγών που έχουν σημειωθεί τα τελευταία χρόνια σε διεθνές επίπεδο. Σύμφωνα με το Λαγό (2005), οι εξελίξεις αυτές είναι οι ακόλουθες: Αμφισβήτηση του μεταπολεμικού προτύπου τουριστικής ανάπτυξης. Αλλαγή στα κίνητρα για ταξίδι των σύγχρονών τουριστών. Αύξηση της μέσης κατά κεφαλήν τουριστικής δαπάνης. Αύξηση της διάρκειας των διακοπών. Στροφή στο περιβάλλον και στην υγιεινή ζωή. Αλλαγή στη χρήση τουριστικών καταλυμάτων. Αλλαγή στην τεχνολογία και στον τρόπο κράτησης καταλυμάτων παραθερισμού.

32 Εναλλακτικός τουρισμός: έννοια, χαρακτηριστικά και βασικές αρχές. Ο εναλλακτικός τουρισμός είναι μικρής κλίμακας, μη συμβατικής φύσης, μη μαζικής ειδίκευσης καθώς και κοινωνικά και περιβαλλοντικά ευαίσθητος και γεμάτος σεβασμό, σε αντίθεση με τον συμβατικό τύπο μαζικού τουρισμού σε μεγάλα θέρετρα. (Inskeep,1991) Εκτιμάται στην ΕΕ ο εναλλακτικός τουρισμός ενισχύει σε ετήσια βάση, το μερίδιο του στην ευρωπαϊκή τουριστική αγορά κατά 8%.

33 Ο εναλλακτικός τουρισμός συνδέεται με τις παρακάτω 6 βασικές αρχές, οι οποίες παράγουν τις ήπιες μορφές τουρισμού και αποτρέπουν τις αρνητικές συνέπειες του οργανωμένου μαζικού τουρισμού.( Αποστολόπουλος & Θεοδωροπούλου,2005) Η προαγωγή των μορφών αυτών τουρισμού θα πρέπει να έχει ως πρωταρχικό στόχο τις δραστηριότητες που συνδέονται άμεσα με τον τοπικό χαρακτήρα της περιοχής, με τη φυσική ομορφιά της,με την ιστορία και τον πολιτισμό της, καθώς και με τους φυσικούς πόρους. Ο εναλλακτικός και ήπιος θα πρέπει να προάγει τη διατήρηση, τη συντήρηση και την αναπαλαίωση των ιστορικών μνημείων και κτιρίων.

34 Ο προγραμματισμός,ο σχεδιασμός, η υλοποίηση και η διαχείριση των νέων τουριστικών εγκαταστάσεων θα πρέπει να βρίσκεται σε ισορροπία με το περιβάλλον και εφόσον αυτό είναι δυνατόν, μέσα από την υποδομή να αναδεικνύεται το φυσικό περιβάλλον ακόμη περισσότερο. Οι επενδύσεις στον τουρισμό θα πρέπει να ενισχύσουν την τοπική οικονομία, ενώ, παράλληλα, θα πρέπει να ενθαρρύνουν τη μεγαλύτερη γεωγραφική και περιφερειακή εξάπλωση ώστε να αποφεύγονται προβλήματα συνωστισμού και καταστροφής του περιβάλλοντος από υπερβολική χρήση. Όσοι ωφελούνται από τον τουρισμό θα πρέπει να συμβάλλουν στη διατήρηση και στην ανάδειξη της περιοχής. Η «τουριστική βιομηχανία» θα πρέπει να συμβάλλουν στη διατήρηση και στην ανάδειξη της περιοχής.

35 Ειδικές και εναλλακτικές μορφές τουρισμού Αγροτουρισμός Αθλητικός τουρισμός Αστικός τουρισμός Εκθεσιακός τουρισμός Εκπαιδευτικός τουρισμός Επαγγελματικός τουρισμός Θαλάσσιος τουρισμός Θρησκευτικός τουρισμός Ιαματικός τουρισμός Ορεινός τουρισμός Συνεδριακός τουρισμός Τουρισμός κινήτρων

36 Εναλλακτικοί τουρίστες Ο εναλλακτικός τουρίστας δεν μπορεί να θεωρηθεί ως «πελάτης» ή «καταναλωτής», εφόσον διαφέρει από τον καθιερωμένο τύπο του μαζικού τουρίστα. Ο τουρίστας που ακολουθεί αυτού του είδους τις διακοπές δεν αποδέχεται για τον εαυτό του τον όρο του τουρίστα, αλλά αυτοαποκαλείται συχνά ταξιώτης, ο οποίος ταξιδεύει με σκοπό την αναζήτηση του αυθεντικού. Η διαφορά μεταξύ τουρίστα και ταξιδιώτη είναι ότι ο πρώτος επισκέπτεται μια περιοχή με σκοπό να ψυχαγωγηθεί από εικόνες και εμπειρίες που δημιουργήθηκαν ειδικά για την τουριστική αγορά, ενώ ο δεύτερος επισκέπτεται μια περιοχή με σκοπό να έρθει σε επαφή και να γνωρίσει τον πολιτισμό και το περιβάλλον της, ακολουθώντας 6 βασικές αρχές: Προετοιμασία Επιλογή κατάλληλου τουριστικού πράκτορα Σεβασμός στις τοπικές συνήθειες, στον πολιτισμό και τον τρόπο ζωής Υπεύθυνη περιβαλλοντική, οικονομική και κοινωνική συμπεριφορά Ρεαλιστική αυτοπαρουσίαση Συνέχιση της εμπειρίας μετά το τέλος των διακοπών

37 Χαρακτηριστικά του εναλλακτικού τουρίστα σύμφωνα με τους Laarman & Durst(1987) Προσπαθεί να επισκέπτεται ανεξερεύνητες τοποθεσίες με πρωτόγονο πολιτισμό. Διεγείρεται από το αίσθημα της περιήγησης. Προσπαθεί να δημιουργήσει κανάλια επικοινωνίας με τον τοπικό πληθυσμό. Δεν επιζητεί την ύπαρξη τουριστικής υποδομής. Συλλέγει μόνος του ή σε ολιγομελείς ομάδες. Διαθέτει υψηλό μορφωτικό επίπεδο. Είναι αρκετά ευκατάστατος. Τείνει να παραμένει σε μια χώρα για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα από τον μέσο παραδοσιακό τουρίστα.

38 Ενδογενή τοπική ανάπτυξη και εναλλακτικός τουρισμός Σύμφωνα με την Barioulet (2001), ορισμένα ζητήματα που πρέπει να επιλύονται με βάση την αρχή της συνεργασίας στις τουριστικές περιοχές είναι: Ο έλεγχος της κατανάλωσης του νερού και των μη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, με σκοπό τον περιορισμό της μη ορθολογικής χρήσης τους. Η μείωση των απορριμμάτων και η εξασφάλιση της ανακύκλωσης τους. Ο έλεγχος και ο περιορισμός των προβλημάτων κυκλοφοριακής συμφόρησης και ρύπανσης, ιδιαίτερα σε περιοχές φυσικού πολιτισμικού κάλλους και η χρήση μέσων μεταφοράς φιλικών προς το περιβάλλον. Η οργάνωση και ο έλεγχος της πρόσβασης των τουριστών σε οικολογικά «ευαίσθητες» περιοχές. Η συγχρηματοδότηση προγραμμάτων περιβαλλοντικής προστασίας. Η χορήγηση κινήτρων και αρωγής στις τουριστικές επιχειρήσεις για την υιοθέτηση περιβαλλοντικών πολιτικών ανάπτυξης.

39 Η Χάρτα για τον τουρισμό και τη βιώσιμή ανάπτυξη. Βασικές αρχές και στόχοι για μια προσέγγιση στον τουρισμό από τη σκοπιά της βιώσιμης ανάπτυξης είναι: Βιωσιμότητα στην τουριστική ανάπτυξη σημαίνει ότι θα πρέπει να είναι φιλική προς το περιβάλλον στο παρόν και στο μέλλον, καθώς και οικονομικά βιώσιμη και κοινωνικά δίκαιη για τις τοπικές κοινωνίες. Ο τουρισμός θα πρέπει να εναρμονίζεται με το φυσικό, πολιτιστικό και ανθρώπινο περιβάλλον. Ο τουρισμός θα πρέπει να μεριμνά για τις επιπτώσεις του στην πολιτιστική κληρονομιά και στην παράδοση της τοπικής κοινωνίας. Μια ενεργός συμμετοχή του τουρισμού στη βιώσιμη ανάπτυξη προϋποθέτει κοινές δράσεις και συμμετοχή σε αυτές όλων των φορέων του δημοσίου και του ιδιωτικού τομέα και αποτελεσματικούς μηχανισμούς συντονισμού σε όλα τα επίπεδα (τοπικό,εθνικό,περιφερειακό κλπ)

40 Πρωτεύοντες στόχοι στην τουριστική ανάπτυξη θα πρέπει να είναι η διατήρηση του τουριστικού προορισμού και η ικανότητα εξυπηρέτησης των τουριστών στο πλαίσιο μιας στρατηγικής για τη βιώσιμη ανάπτυξη. Ο τουρισμός θα πρέπει να βασίζεται στη διεύρυνση των ευκαιριών για τις τοπικές κοινωνίες συμβάλλοντας στο μέγιστο βαθμό στην τοπική οικονομία. Ο τουρισμός θα πρέπει να συμβάλει αποτελεσματικά στη βελτίωση της ποιότητας ζωής όλων και στον κοινωνικό- πολιτισμικό εμπλουτισμό του κάθε τόπου προορισμού. Η κεντρική διοίκηση και οι συναφείς φορείς με τη συμμετοχή της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και των Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων θα πρέπει να αναλάβουν δράσεις που να συμβάλλουν στον ολοκληρωμένο σχεδιασμό της τουριστικής ανάπτυξης.

41 Προτεραιότητα θα πρέπει να δίνεται στις δράσεις που συμβάλλουν στην προστασία και να ανάδειξη του περιβάλλοντος και στους μηχανισμούς ενσωμάτωσης του περιβαλλοντικού κόστους στις επενδύσεις και παρεμβάσεις για τον τουρισμό. Οι περιβαλλοντικά και πολιτιστικά ευαίσθητες περιοχές θα πρέπει να τύχουν ιδιαίτερης μέριμνας. Στην αναζήτηση εναλλακτικών μορφών τουρισμού προτεραιότητα θα πρέπει να δοθεί σε εκείνες που συμβάλλουν σε μια προοπτική βιώσιμης ανάπτυξης με σεβασμό στο φυσικό και το πολιτισμικό περιβάλλον. Ιδιαίτερη σημασία θα πρέπει να δοθεί στη διάδοση και ανταλλαγή εμπειριών και γνώσης για δράσεις και τεχνολογίες που ενσωματώνουν τον τουρισμό στη στρατηγική της βιώσιμης ανάπτυξης.

42 Η πολιτική βιώσιμης ανάπτυξης θα πρέπει να δοθεί στον ρόλο και τις επιπτώσεις στο περιβάλλον από τις μεταφορές, στην αξιοποίηση εναλλακτικών μορφών ενέργειας και στη διαχείριση των αποβλήτων. Η υιοθέτηση και εφαρμογή περιβαλλοντικών συστημάτων φιλικής δεοντολογίας είναι σημαντική για όλους τους δρώντες στον τουρισμό. Η ευαισθητοποίηση όλων είναι σημαντική για την εφαρμογή των παραπάνω αρχών και στόχων.

43 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ο Ο τουρισμός στον αγροτικό χώρο και η σχέση τουρισμού και γεωργίας. Ο τουρισμός του αγροτικού χώρου περιλαμβάνει έναν κύκλο δραστηριοτήτων, παροχής υπηρεσιών και ψυχαγωγικών ευκαιριών που προσφέρονται από τους αγρότες και γενικότερα,από από τους ανθρώπους της περιφέρειας με σκοπό την προσέλκυση τουριστών στις περιοχές τους, ώστε να βελτιώνεται το εισόδημα τους.(.(kloezw,1993)

44 Μια ομάδα ορισμών που προσπαθεί να δώσει, με σαφή τρόπο, τις διαφορές μεταξύ αυτών των όρων είναι εκείνη που δίνεται από τη Jansen- Verbeke(1990, στο Αποστολόπουλος & Γιάγκου,2005) και τον Keane(1992): Τουρισμός του αγροτικού χώρου (Rural tourism): όλες οι μορφές τουρισμού που διαμορφώνονται στον αγροτικό χώρο (μαζικός τουρισμός, ήπιος τουρισμός κλπ.) Αγροτουρισμός (Agritourism or Agrotourism): Όλες οι μορφές τουρισμού που σχετίζονται άμεσα με το αγροτικό περιβάλλον, τα αγροτικά προϊόντα και τη διαμονή στον αγροτικό χώρο. Οι προμηθευτές αυτού του τουριστικού προϊόντος είναι άμεσα συνδεδεμένοι με την αγροτική ζωή. Τουρισμός του αγροκτήματος (Farm tourism): Όλες οι μορφές τουρισμού που σχετίζονται άμεσα με την αγροτική εκμετάλλευση, είτε με τη διανομή και την παροχή γευμάτων είτε με την ψυχαγωγία και τις ημερήσιες περιηγήσεις σ αυτήν.

45 Αγροτουρισμός Τουρισμός Αγροκτήματος Αγροτικός Τουρισμός Αλληλεπιδράσεις μορφών τουρισμού στον αγροτικό τομέα (Bubendorf,1993)

46 Εκτός από τις θετικές αλληλεπιδράσεις υπάρχουν και αρνητικές, οι οποίες σχετίζονται με το γεγονός ότι μπορεί να υπάρξει: Εχθρική συμπεριφορά εκ μέρους των κατοίκων της περιοχής λόγω της συσσωρεμένης κούρασης από τον μαζικό τουρισμό. Έλλειψη ψυχαγωγικών δραστηριοτήτων. Ανεπαρκής φιλοξενία και ατελείς υπηρεσίες λόγω του μεγάλου όγκου επισκεπτών.

47 Οι Keane & Quinn(1990) διακρίνουν τις εξής πιθανές επιδράσεις (θετικές/αρνητικές) του τουρισμού στις αγροτικές περιοχές: Θετικές επιδράσεις Αρνητικές επιδράσεις Ενθάρρυνση καλύτερης χρήσης πόρων. Ενίσχυση του τοπικού εισοδήματος. Αύξηση συναλλαγματικών εσόδων. Ανάδειξη και διαφύλαξη της πολιτιστικής κληρονομιάς. Προστασία του αγροτικού περιβάλλοντος. Πρόκληση κοινωνικό-οικονομικών οικονομικών αλλαγών. Πρόκληση εχθρότητας του ντόπιου πληθυσμού έναντι των τουριστών. Αλλαγή στις τοπικές-πολιτιστικές πολιτιστικές αξίες. Παρακμή της τοπικής γλώσσας, των ιδιωματισμών και των εθίμων. Περιθωριοποίηση των τοπικών παραδοσιακών προϊόντων. Ζημιογόνες μεταβολές στο αγροτικό τοπίο. Ενίσχυση των κοινωνικών διαφορών.

48 Ορισμένες αλληλεπιδράσεις του τουρισμού και της γεωργίας είναι οι εξής: Πώληση αγροτικών προϊόντων Αγροτικές αγορές Επιχειρήσεις συγκομιδής Αγροτικές γιορτές και συναντήσεις Αγρο-τουριστικές επιχειρήσεις Προσφορές διακοπών Μερική απασχόληση

49 Η προσφορά θα μπορούσε να διαφοροποιηθεί σε δύο κατηγορίες κατά τον Glawson: A. Προσφορά προσανατολισμένη στους πόρους B. Προσφορά προσανατολισμένη περισσότερο στον καταναλωτή

50 Οι βασικοί τύποι τουριστικών προϊόντων είναι οι εξής: Προσφερόμενα τουριστικά προϊόντα στον αγροτικό χώρο με βάση τη μορφή του τουρισμού. χαρακτηριστικά Τουριστικός χώρος Προμηθευτές Βασικό προϊόν Τουρισμός του αγροτικού χώρου Αγροτικές περιοχές Φυσικά πάρκα Δάση Αγροτική κοινότητα Αγροτικό περιβάλλον Άσκηση-ψυχαγωγία Αγροτικές γιορτές αγροτουρισμός Αγροτική γη Αγρότες Προϊόντα αγροκτήματος Αγροτικός τρόπος ζωής Αγροτικές εκδηλώσεις Τουρισμός του αγροκτήματος Μέσα & γύρω από τους χώρους της αγροτικής εκμετάλλευσης Ιδιοκτήτες αγροτικής εκμετάλλευσης Ζωή στο αγρόκτημα (αγροτική εκμετάλλευση)

51 Δευτερεύοντα προϊόντα Χωριά για παραθερισμό Χρήση του αγροτικού χώρου Κάμπινγκ Γεύματα Διασκέδαση Καταστήματα Διανομή σε αγροτικές εκμεταλλεύσεις Χρήση του αγροτικού χώρου Κάμπινγκ Γεύματα Διασκέδαση Καταστήματα Διανομή σε αγροκτήματα Γεύματα ψυχαγωγία

52 Οι προμηθευτές του αγροτικού τουριστικού προϊόντος είναι οι ενδιαφερόμενες από την πλευρά της προσφοράς, όπως οι επιχειρηματίες τοτ τουριστικού ψυχαγωγικού τομέα, οι τοπικές αρχές, αγρότες κλπ Οι ομάδες στόχου ενός τουριστικού προϊόντος είναι τουρίστες και ταξιδιωτικοί πράκτορες που χρησιμοποιούν τις τουριστικές εγκαταστάσεις και τις ευκολίες μιας περιοχής.

53 Η τουριστική δυνατότητα ενός αξιοθέατου ή μιας περιοχής είναι το αποτέλεσμα του συνδυασμού των παρακάτω κυρίως παραγόντων: Των τοπικών χαρακτηριστικών της τουριστικής προσφοράς Της γεωγραφικής θέσης καθώς και της δυνατότητας προσπέλασης Των χαρακτηριστικών των εμπλεκόμενων βιομηχανιών Της οργανωτικής ικανότητας, σε διοικητικό και οικονομικό επίπεδο, για την ανάπτυξη και την προώθηση ενός τουριστικού προϊόντος.

54 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 ο Αγροτουρισμός Αγροτουρισμός είναι: Εκείνη η τουριστική δραστηριότητα που αναπτύσσεται σε χώρο μη αστικό, από τους απασχολούμενους κυρίως στον πρωτογενή και δευτερογενή τομέα και ειδικότερα σε οικογενειακής ή συνεταιριστικής μορφής μικρές τουριστικές μονάδες παροχής αγαθών και υπηρεσιών και που στηρίζεται στην αξιοποίηση των φυσικών, πολιτισμικών και ανθρώπινων τοπικών πόρων, ικανοποιεί εξειδικευμένες προσωπικές ανάγκες του σύγχρονου ανθρώπου και αποβλέπει στη συγκράτηση και παλιννόστηση του γηγενούς πληθυσμού, στην ενίσχυση του αγροτικού εισοδήματος και της τοπικής οικονομίας και στην άνοδο του βιοτικού και πολιτισμικού του επιπέδου.. ( Λογοθέτης,1988, Βαφειάδης κ.α.,., 1992)

55 Στην Ευρώπη επικρατεί δυο βασικοί τύποι αγροτουρισμού: Οι διακοπές στην Αγροτική Εκμετάλλευση (Farm house Holiday) Διανυκτέρευση με πρωινό (Bed and breakfast)

56 Ανάλογα την περιοχή στην οποία αναπτύσσεται ο αγροτουρισμός μπορεί να γίνει η παρακάτω διάκριση: Αγροτουρισμός σε μεγάλες αγροτικές εκμεταλλεύσεις Αγροτουρισμός σε αγροτικές περιοχές Αγροτουρισμός σε παραλιακές ή νησιωτικές περιοχές Αγροτουρισμός σε παραδοσιακούς οικισμούς Αγροτουρισμός σε χωριά ιδιαίτερου κάλλους ή προστατευόμενους χώρους Αγροτουρισμός σε συνεταιριστικής μορφής συγκροτήματα

57 Τα συστατικά στοιχεία και οι στόχοι του αγροτουρισμού Τα κυριότερα στοιχεία του αγροτουρισμού είναι (Λογοθέτης,1988,Βαφειάδης κ.α.,1992).,1992): Το χωροταξικό Το περιβαλλοντικό

58 Πράσινος τουρισμός είναι ο αγροτουρισμός που σέβεται τον περιβάλλοντα χώρο, παραδοσιακά οικοδομικά υλικά (ξύλο) κ.α Το οικονομικό Το δημογραφικό Το κοινωνικό και πολιτιστικό Τα παραπάνω στοιχεία συνθέτουν τους γενικούς στόχους του αγροτουρισμού, οι οποίοι είναι: Η συμπλήρωση και βελτίωση του γεωργικού οικογενειακού εισοδήματος Η βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης και εργασίας του αγροτικού πληθυσμού Η συγκράτηση του αγροτικού πληθυσμού στον τόπο διανομής του Η βελτίωση και διάθεση των τοπικών αγροτικών και βιοτεχνικών προϊόντων Η διατήρηση, προβολή και αξιοποίηση της αρχιτεκτονικής και πολιτιστικής κληρονομιάς Η προστασία του περιβάλλοντος

59 Το προφίλ του αγροτουρίστα Τα κίνητρα κατά του Budendorf,1993,Ronningen,1997, Ronningen,1997,Οξούδη & Ιακωβίδου,2005 είναι: Επιθυμία επαφής με τη φύση Αναζήτηση φυσικής ψυχαγωγίας Χαλάρωση και ανάπαυση Υγιεινές δραστηριότητες Υγιεινή διατροφή Έξοδος από ένα μη καθαρό περιβάλλον

60 Αναζήτηση φυσικής αντιστάθμισης Έξοδος από την καθημερινή ρουτίνα Νέες δραστηριότητες Επιθυμία για διασκέδαση/ απασχόληση Ενεργές διακοπές Διασκέδαση Συμμετοχή στις αγροτικές δραστηριότητες Ελεύθερος χρόνος για χόμπι Αναζήτηση νέων εμπειριών Εξερεύνηση της περιοχής και του φυσικού τοπίου Νέες εντυπώσεις Επαφή με τη ζωή στις αγροτικές περιοχές Γνώση των διαφόρων γεωργικών εργασιών

61 Διακοπές με την οικογένεια Επιθυμία για κοινές διακοπές Ελευθερία για τα παιδιά Επαφή των παιδιών με τα φυτά και τα ζώα Επαφή των παιδιών με τη ζωή στην αγροτική εκμετάλλευση Οικονομική πλευρά Διακοπές χαμηλού κόστους Θέμα κοινωνικής θέσης και γοήτρου Προσωπική ανάπτυξη Οι διακοπές στις αγροτικές περιοχές είναι της «μόδας» Επιθυμία για αλλαγή και ενίσχυση της αυτοεκτίμησης

62 Προϋποθέσεις της αγροτουριστικής ανάπτυξης Ελκυστικός χώρος και φυσικό κάλλος του τοπίου. Επαρκώς δομημένη γη, καλά διατηρημένη από την οικογενειακής μορφής γεωργία. Γεωργία μεσαίας ή χαμηλής έντασης, μεικτή γεωργία με κτηνοτροφία δραστηριότητα. Το ελάχιστο απαιτούμενο της γενικής και τουριστικής υποδομής. Πλεονεκτική θέση της αγροτικής κατοικίας. Ευρύχωροι οικιακοί χώροι, ώστε να μπορούν να χρησιμοποιηθούν για σκοπούς του αγροτουρισμού, χωρίς να απαιτούνται νέες μεγάλες επενδύσεις. Πρόσθετος άνετος χώρος για τους φιλοξενούμενους: είτε ήδη υπάρχων, είτε με δυνατότητα κατασκευής του με μικρές μόνο επενδύσεις. Επαρκές οικογενειακό εργατικό δυναμικό.

63 Ελκυστικός ψυχαγωγικός εξοπλισμός, είτε στην αγροτική εκμετάλλευση είτε στην περιοχή. Τιμές αποδεκτές από τους τουρίστες, αλλά και σταθερές σε σχέση με την ποιότητα του αγροτουριστικού προϊόντος. Ευαισθησία και φιλοξενία από την αγροτική οικογένεια, αλλά και διατήρηση της ταυτότητας της. Επιχειρησιακή δυνατότητα στην κοινότητα και στην περιοχή. Αντοχή του επιχειρηματία-αγρότη αγρότη, αλλά της οικογένειας του. Γνώση εφαρμοσμένων μαθηματικών, πληροφορικής και λογιστικής.

64 Γνώση, ως έναν βαθμό, ορισμένων βασικών ξένων γλωσσών. Εξωτερικά ερεθίσματα και εμπνεύσεις. Ισχυρή συμφωνία του πληθυσμού, ώστε να υποστηρίζεται η αναπτυξιακή διαδικασία. Συνεργασία των αγροτών της περιοχής. Επαγγελματική παροχή συμβουλών από μια καλά οργανωμένη υπηρεσία marketing. Επαγγελματική διαχείριση, ικανή να υλοποιεί τα προγράμματα. Ύπαρξη μιας δυνατής τοπικής κεντρικής ομάδας, η οποία ενδιαφέρεται πραγματικά για την αγροτουριστικής ανάπτυξη της περιοχής. Ολοκληρωμένη αναπτυξιακή προσέγγιση. Προώθηση του αγροτουριστικού προϊόντος. Επαρκής υποστήριξη από τον δημόσιο τομέα.

65 Επιπτώσεις του αγροτουρισμού στην υπαίθρου και της ελληνικής οικογένειας Αγροτουρισμός και μαζικός τουρισμός διαφορές στον τρόπο ανάπτυξης. Οργανωμένος μαζικός τουρισμός Αγροτουρισμός Παθητικός τύπος διακοπών Ενεργητικός τύπος διακοπών Ο επισκέπτης είναι παρατηρητής στα δρώμενα της περιοχής Αρνητικές περιβαλλοντικές και κοινωνικές συνέπειες στην περιοχή υποδοχής Υψηλές, συνήθως, οι τιμές του τουριστικού προϊόντος Ο επισκέπτης συμμετέχει στα δρώμενα της περιοχής Σεβασμός στο περιβάλλον και τον τοπικό πολιτισμό Ικανοποιητικές οι τιμές του αγροτουριστικού προϊόντος

66 Αγροτουρισμός και τοπική ανάπτυξη Η στρατηγική ανάπτυξη αυτής της αγροτικής πολυδραστηριότητας οριοθετείται βασικά μέσα από δύο συνιστώσες ( Βαφειάδης κ.α.,1992): Είτε προκύπτει ως προϊόν εκπόνησης ειδικών προγραμμάτων Είτε είναι το έμμεσο αποτέλεσμα της μετακίνησης και, συνήθως, της επιτόπιας απασχόλησης ενός ή περισσότερων μελών του αγροτικού νοικοκυριού εκτός της αγροτικής εκμετάλλευσης σε εποχικές ή μονιμότερες θέσεις εργασίας.

67 Αγροτουρισμός και αγροτική οικογένεια Σύμφωνα με τη Giagou (1994), οι συνέπειες τις αγροτουριστικής ανάπτυξης στο παραγωγικό, καταναλωτικό και αποταμιευτικό σύστημα της οικογένειας είναι οι εξής: Καλύτερη οργάνωση της παραγωγικής δομής του αγροτικού νοικοκυριού, με σημαντική δυνατότητα εξωστρέφειας (άνοιγμα έξω από το οικιακό σύστημα) Βελτίωση του διατροφικού και, γενικότερα, του βιοτικού επιπέδου της οικογένειας (βελτίωση αγοραστικής δύναμης, διάθεση μέρους του συμπληρωματικού οικογενειακού εισοδήματος για την μόρφωση των παιδιών κ.α.),.), Θετική αλλαγή συμπεριφοράς των μελών της αγροτικής οικογένειας ως καταναλωτών (υπό την προϋπόθεση ότι δεν προκύπτει αλλοίωση των παραδοσιακών καταναλωτικών προτύπων), Βελτίωση της αποταμιευτικής συμπεριφοράς της αγροτικής οικογένειας.

68 Αγροτουρισμός και τοπικός πολιτισμός Ο αγροτουρισμός και ο τοπικός πολιτισμός αλληλεπιδρούν και αλληλοεπηρεάζονται. Αυτή η αμφίδρομη επίδραση συνίσταται στους εξής τομείς ( Αποστολόπουλος & Θεοδωροπούλου,2005),2005): Οικοτεχνία ΓλώσσαΓλώσσα Παραδόσεις Γαστρονομία ΤέχνηΤέχνη και μουσική Αρχιτεκτονική Θρησκεία Ενδυμασία και δραστηριότητες αναψυχής

69 Αναπτυξιακοί στόχοι του Ελληνικού Αγροτουρισμού Οι στόχοι της ανάπτυξης δίνονται συνοπτικά παρακάτω (Λογοθέτης,1988,Papageorgiou, Papageorgiou,1988, Παπακωνσταντινίδης,1989, Αποστολόπουλος,1995),1995): Εξασφάλιση συμπληρωματικού εισοδήματος στις αγροτικές οικογένειες και συγκράτηση του αγροτικού πληθυσμού στην περιφέρεια Διατήρηση της οικολογικής ισορροπίας και ενδυνάμωση της περιβαλλοντικής προστασίας Παροχή ευκαιριών σε περιοχές φυσικού κάλλους ή ιστορικού και πολιτισμικού ενδιαφέροντος, ώστε αυτού οι πόροι να αξιοποιούνται, διαφυλάσσοντας, παράλληλα, και αναδεικνύοντας την πολιτισμική τοπική και εθνική, κληρονομιά (παραδοσιακή αρχιτεκτονική, τοπική λαική τέχνη, αγροτικά προϊόντα, τοπικά έθιμα κ.α.. )

70 Βελτίωση του βιοτικού επιπέδου της περιφέρειας μέσω της απαρραίτητης τουριστικής υποδομής Τοποθέτηση της τουριστικής ανάπτυξης στον έλεγχο της ενδιαφερόμενης αγροτικής κοινότητας και εξασφάλιση μιας ισόρροπης ανάπτυξης του τουρισμού με πόρους της τοπικής οικονομίας. Ενίσχυση της ανθρώπινης επικοινωνίας και αρμονικών σχέσεων μεταξύ του επισκέπτη και του Έλληνα αγρότη, με αμοιβαία πολιτισμικά οφέλη. Αποκέντρωση του τουριστικού κυκλώματος και ανάδειξη νέων περιοχών με την παράλληλα ενθάρρυνση της ανάπτυξης ειδικών μορφών τουρισμού όπως του οικολογικού, ιστορικού ή και του εκπαιδευτικού τουρισμού. Ενεργοποίηση του αγροτουρισμού ως καταλύτη για την δραστηριοποίηση και άλλων τομέων της τοπικής οικονομίας (π.χ. βελτίωση αγροτικής κατοικίας, της διατροφής και της ψυχαγωγίας κ.α) Ενεργοποίηση των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης (ΟΤΑ) και των αγροτικών συνεταιριστικών οργανώσεων ως φορέα τοπικής ανάπτυξης.

71 Οι αγροτουριστικού συνεταιρισμοί ως φορείς τοπικής ανάπτυξης του αγροτικού τομέα Η πρωτοβουλία της Γ.Γ.Ι. για την προώθηση γυναικείων συνεταιρισμών στηρίχτηκε στις εξής διαπιστώσεις ( Ιακωβίδου,1992),1992): Η συμμετοχή των γυναικών της υπαίθρου στους θεσμούς της κοινωνικής οικονομίας (συνεταιρισμούς, συλλόγους κ.α.).) είναι περιορισμένη Η δημιουργία αμιγών γυναικείων συνεταιρισμών θεωρείτε ευκολότερα επιτεύξιμη, καθώς η συμμετοχή των γυναικών σε μικτούς συνεταιρισμούς είναι ελάχιστη και η ουσιαστική συμβολή τους σε αυτούς παραγνωρισμένη. ΟιΟι γυναίκες στερούνται προσωπικού εισοδήματος, παρά το γεγονός ότι συμμετέχουν σε μεγάλο βαθμό στις γεωργικές εργασίες.

72 Ο ρόλος των αγροτουριστικών και αγροβιοτεχνικών- αγροοικοτεχνικών συνεταιρισμών στην τοπική κοινωνία Η προσφορά των αγροτουριστικών και αγροβιοτεχνικών αγροοικοτεχνικών συνεταιρισμών σε ατομικό επίπεδο, σε επίπεδο νοικοκυριού και σε επίπεδο τοπικής κοινωνίας ( Γιαδαράκου,2007). Με βάση τα παραπάνω και σύμφωνα με τον Γαμβρούλη (2000), τα θετικά αποτελέσματα που παρουσιάζουν επιτυχημένοι συνεταιρισμοί είναι: Τόνωση της αυτοπεποίθησης και κοινωνική αναβάθμιση των γυναικών της υπαίθρου. Καλύτερος καταμερισμός εργασίας και αποτελεσματικότερη αξιοποίηση των δεξιοτήτων των μελών της συνεταιριστικής επιχείρησης, Καλύτερη οργάνωση σε επιχειρηματική βάση λόγω του μεγάλου μεγέθους της επιχειρήσεις. Μεγαλύτερη διαπραγματευτική ικανότητα Αποσόβηση του εξοντωτικού ανταγωνισμού Αποτελεσματική επενδυτική προσπάθεια σε εξοπλισμό δωματίων, εστιατορίων κλπ

73 Καλύτερη οργάνωση και προσφορά του τουριστικού προϊόντος της περιοχής Αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση των αρχικών αρνητικών αντιδράσεων του οικογενειακού και κοινωνικού περιγύρου στα πρώτα στάδια σχεδιασμού της αγροτουριστικής δραστηριότητας των γυναικών της υπαίθρου. Αρμονική συνεργασία με τους αγροτικούς συνεταιρισμούς και αγροτικούς συλλόγους για την εφαρμογή προγραμμάτων κοινού τοπικού ενδιαφέροντος όπως οι διάφορες κοινοτικές πρωτοβουλίες Leader,Equal κλπ Δημιουργία νέων θέσεων εργασίας Τόνωση ενδιαφέροντος Συμβολή στην βελτίωση της ποιότητας ζωής Ευκολότερη αποδοχή της φιλοσοφίας μιας αειφόρου τοπικής τουριστικής ανάπτυξης

74 Προβλήματα Γ.Α.Σ. Η περιορισμένη συμμετοχή νέων Η ελλιπής εκπαίδευση των μελών των αγροτουριστικών συνεταιρισμών Προβλήματα οργάνωσης και διαχείρισης Έλλειψη κεφαλαίων Αναποτελεσματική προώθηση των προϊόντων

75 Ευρωπαϊκή Ένωση & Αγροτουρισμός Έκθεση κοντογιώργη Η Ε.Ε δήλωνε ότι ο αγροτουρισμός θα βοηθήσει στην ανάπτυξη των μειονεκτικών περιοχών της Κοινότητας και ότι εγγυάται τη διάδοση τόσο της πολιτιστικής κληρονομιάς των περιοχών όσο και του φυσικού περιβάλλοντος, υιοθετώντας τους λόγους που περιέχονται στην «έκθεση του Κοντογιώργη». Οι λόγοι αυτοί είναι : Η διαφοροποίηση των απαιτήσεων των τουριστών για διακοπές. Η αναγκαιότητα προστασίας και ορθολογικής τουριστικής χρήσης των πόρων του περιβάλλοντος, η σωστή εκμετάλλευση των οποίων αποτελεί πηγή συμπληρωματικού εισοδήματος. Η αναγκαιότητα συμπλήρωσης δραστηριότητας συνδεδεμένης με το χώρο των αγροτικών εκμεταλλεύσεων.

76 Κοινοτική πολιτική και αγροτουρισμός Η προσπάθεια υλοποίησης της Κοινοτικής Πολιτικής για την προώθηση του αγροτουρισμού έγινε: Νομοθετικά Οικονομικά

77 Αγροτουριστικές εφαρμογές στην Ελλάδα Την προώθηση των αγροτουριστικών προγραμμάτων ανέλαβαν το Υπουργείο Γεωργία, η Αγροτική τράπεζα και ο Ελληνικός Οργανισμός Τουρισμού (Ε.Ο.Τ.) θεσπίζοντας τα κριτήρια ένταξης των δικαιούχων στο πρόγραμμα καθώς και τις οικονομικές ενισχύσεις ( Μυλωνάς,1987, Μανώλογλου,1993) : Οι δικαιούχοι που επιλέγονται έπρεπε να είναι οικονομικά ενεργοί αγρότες Να είναι ιδιοκτήτες κατοικίας η οποία να επαρκεί για την κάλυψη των οικογενειακών αναγκών και να περισσεύουν δωμάτια για την λειτουργία τους ως τουριστικά καταλύματα να είναι ιδιοκτήτες συνεχόμενης οικοδομήσιμων οικοπέδων κατά πλήρη κυριότητα Οι ενδιαφερόμενοι δήμοι, κοινότητες, συνεταιρισμοί εντάσσονταν στον πρόγραμμα για κατασκευή ξενώνων μέχρι 15 δεματίων ή για αξιοποίηση παραδοσιακών κτιρίων Οι συνταξιούχοι που επιθυμούν να επιστρέψουν στις κοινότητες καταγωγής τους.

78 Τύποι αγροτουριστικών έργων Ορεινά χωριά και χωριά ψαράδων Παραδοσιακοί οικισμοί Αγροτικές εκμεταλλεύσεις, αγροτουριστικά καταλύματα Αγροτουριστικοί συνεταιρισμοί Παραδοσιακοί ξενώνες

79 Κοινοτικές πρωτοβουλίες και αγροτουρισμός Τα στοιχεία που χαρακτήριζαν τις κοινοτικές πρωτοβουλίες και συνέβαλαν στην προστιθέμενη αξία του σε σχέση με τις υπόλοιπες δράσεις που χρηματοδοτούνταν από τα διαρθρωτικά ταμεία είναι: Η υποστήριξη της ανάπτυξης μέσω της συνεργασίας σε διακρατικό, διασυνοριακό και διαπεριφερειακό επίπεδο Η μέθοδος προσέγγισης «από την βάση προς τα πάνω» Η ολοκληρωμένη και καινοτόμος στρατηγική Η διαφάνεια των επιτόπιων ενεργειών Ο συνδυασμός δραστηριοτήτων διαφορετικών οικονομικών τομέων ή δημοσίων και ιδιωτικών δραστηριοτήτων σε ένα έργο και η στρατηγική συνεργασία μεταξύ των κρατών-μελών της Ε.Ε. για το σκοπό από κοινού σχεδιασμό, παραγωγή και εμπορία αγαθών και υπηρεσιών Η αποκεντρωμένη διαχείριση και χρηματοδότηση

80 Σημαντικές καινοτόμες ενέργειες της πρωτοβουλίας ήταν: Η χρήση νέων τεχνολογιών πληροφόρησης και επικοινωνίας στον αγροτικό χώρο Ο σχεδιασμός υπηρεσιών και η εμπορία νέων προϊόντων και υπηρεσιών Η παροχή υπηρεσιών προσαρμοσμένων κατάλληλα, ώστε να ανταποκρίνονται στη χαμηλή πυκνότητα του πληθυσμού Η δημιουργία θέσεων απασχόλησης στον αγροτικό χώρο Η ανάληψη πολιτισμικών δράσεων στον αγροτικό χώρο με σκοπό την ενίσχυση της τοπικής-πολιτισμικής ταυτότητας και την ανάπτυξη του τουρισμού.

81 Μοντέλα οργάνωσης του αγροτουρισμού Το μοντέλο της συγκέντρωσης αρμοδιοτήτων Το μοντέλο της διάσπασης αρμοδιοτήτων

82 Φορείς αγροτουριστικής πολιτικής και ανάπτυξης Σε τοπικό επίπεδο, κυρίως ως προς την φάση της υλοποίησης των προγραμμάτων αγροτουρισμού, ενεργοποιούνται οι εξής φορείς: ΗΝομαρχία Οι Δημοτικές και Κοινοτικές Αρχές Οι τοπικοί πολιτιστικοί σύλλογοι κ.α.

83 Οι κύριοι φορείς, σε επίπεδο κεντρικού σχεδιασμού, που είναι υπεύθυνοι για την ανάπτυξη του αγροτουρισμού στην Ελλάδα είναι: Το Υπουργείο Τουριστικής Ανάπτυξης Το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων Ο Ελληνικός Οργανισμός Τουρισμού (Ε.Ο.Τ.) Η Πανελλήνια Συνομοσπονδία Ενώσεων Γεωργικών Συνεταιρισμών (ΠΑ.Σ.Ε.ΓΕ.Σ.) Η Γενική Γραμματεία Ισότητας (Γ.Γ.Ι.)

84 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 ο ΟΙΚΟΤΟΥΡΙΣΜΟΣ Οικοτουρισμός σύμφωνα με τον Fennell (1999) είναι : «μια βιώσιμη μορφή φυσικού τουρισμού, που επικεντρώνεται κατά κύριο λόγο στην εμπειρία και την επιμόρφωση σχετικά με τη φύση και η οποία λαμβάνει μια τέτοια δεοντολογική μορφή διαχείρισης, ώστε να έχει μικρές περιβαλλοντικές επιπτώσεις, να μην είναι καταναλωτική και να προσανατολίζεται στην τοπική κοινότητα (έλεγχος, οφέλη και κλίμακα). Τέλος, ο οικοτουρισμός λαμβάνει χώρα σε φυσικές περιοχές και θα πρέπει να συμβάλλει στην προστασία των περιοχών αυτών.»

85 Κύριοι λόγοι ανάπτυξης είναι (Καραμέρη,2002): Να αναδείξει και να προστατεύσει τον πλούτο και την αυθεντικότητα των περιοχών Να ικανοποιήσει ανάγκες και επιθυμίες ειδικών ομάδων ή κατηγοριών επισκεπτών Να ενισχύσει το εισόδημα των κατοίκων των αγροτικών και ορεινών περιοχών Να αυξήσει τα συναλλαγματικά αποθέματα της χώρας μέσω του εισαγόμενου τουρισμού Να μειώσει την εκροή συναλλάγματος με τη συγκράτηση στον εγχώριο τουρισμό των ημεδαπών τουριστών

86 Να συμβάλει στη διατήρηση της δομής και του αριθμού του τοπικού πληθυσμού Να αποτελέσει μοχλό καταπολέμησης της ανεργίας Να αναδείξει, να αξιοποιήσει και να διαδώσει την πολιτισμική κληρονομιά και παράδοση Να δώσει τη δυνατότητα περιβαλλοντικής και πολιτισμικής ευαισθητοποίησης των τουριστών Να επιτρέψει την ανάπτυξη των αγροτικών περιοχών της χώρας Να προάγει τη συμμετοχή του γηγενούς πληθυσμού στις αποφάσεις και στις δράσεις που αφορούν στο μέλλον των περιφερειών της χώρας

87 Βασικές αρχές και τα κύρια χαρακτηριστικά του οικοτουρισμού Διατήρηση της οικολογικής ισορροπίας στην περιοχή και την προστασία των σπάνιων ειδών του ζωικού και φυτικού βασιλείου Αναζωογόνησητηςοικονομίαςτηςτοπικήςκοινωνίας Ευαισθητοποίηση των ίδιων των τουριστών στους ρυθμούς ζωής της τοπικής κοινωνίας

88 ΟΚαραμέρης(2002) συμπεραίνει ότι : Βασίζεται στη φύση και σε περιοχές με σχετικά ανόθευτα στοιχεία φυσικής ομορφιάς και πολιτισμικής κληρονομιάς. Έχει φυσιοκεντρικό χαρακτήρα και έντονο το στοιχείο της προστασίας του περιβάλλοντος. Ενισχύει την τοπική πολιτισμική ταυτότητα, προϋποθέτει την ενεργό συμμετοχή της τοπικής κοινωνίας στη διαδικασία της τουριστικής ανάπτυξης. Απαιτεί την περιβαλλοντική ευαισθησία όλων των εμπλεκομένων στο τουριστικό «κύκλωμα».

89 Προϋποθέσεις που προβάλουν τον οικοτουριστικό προϊόν είναι : Η επιχείρηση να οργανώνει ταξίδια αναψυχής, ξενάγησης και ψυχαγωγίας σε περιοχές φυσικού κάλλους. Να λαμβάνει μέρος στην προστασία μη ανανεώσιμων πόρων και άλλων πηγών του περιβάλλοντος. Να προσφέρει περιβαλλοντική γνώση. Να προσφέρει άμεσα πλεονεκτήματα για τη συντήρηση παραδοσιακών τόπων και άλλων περιοχών. Να προσφέρει πλεονεκτήματα για την ενδυνάμωση του γηγενούς πληθυσμού. Να σέβεται την τοπική κουλτούρα. Να στηρίζει τα ανθρώπινα δικαιώματα. Να συνεισφέρει στην επαφή και γνωριμία του επισκέπτη με την τοπική κουλτούρα, ήθη, έθιμα και λοιπές τοπικές συνήθειες. Να προωθεί τη φιλοσοφία για «επιστροφή στη φύση» και τα μοναδικά χαρακτηριστικά.

90 Οι 10 εντολές του «οικοτουρισμου» Σεβαστείτε την ευπάθεια της γης. Συνειδητοποιήστε ότι όλοι πρέπει να έχουν τη θέληση να βοηθήσουν στην προστασία μοναδικών και όμορφων προορισμών, για τους απολαύσουν οι επόμενες γενιές. Αφήστε μόνο χνάρια. Τραβήξτε μόνο φωτογραφίες. Όχι γκράφιτι, όχι σκουπίδια. Μην παίρνετε ενθύμια κα αναμνηστικά από τόπους ιστορικής αξίας και περιοχές φυσικού κάλλους. Για να κάνετε το ταξίδια σας πιο ενδιαφέρον, μάθετε γεωγραφία, τα ήθη και τα έθιμα τους τρόπους και την κουλτούρα των περιοχών που επισκέπτεστε.

91 Σεβαστείτε την ησυχία και την αξιοπρέπεια των άλλων. Μην αγοράζετε προϊόντα που προέρχονται υπό εξαφάνιση φυτά και ζώα. Ακολουθείτε πάντα προεπιλεγμένες διαδρομές. Μην ενοχλείτε τα ζώα, φυτά ή το φυσικό τους περιβάλλον. Προσπαθείτε να περπατάτε ή να χρησιμοποιείτε περιβαλλοντικές μεθόδους μεταφοράς. Δείξτε κατανόηση σε αυτούς που συντελούν στη βελτίωση της ενεργειακής και περιβαλλοντικής συντήρησης και οι οποίοι καταρτίζονται από ειδικευόμενο εκπαιδευτικό προσωπικό. Ενθαρρύνετε τους διάφορους οργανισμούς να γίνονται μέλη σε περιβαλοντικές οργανώσεις.

92 Σύμφωνα με τους Wallace &Pierce(στον Fennell,1999), ο οικοτουρισμός μπορεί να θεωρηθεί αυθεντικός, εφόσον καλύπτει τις εξής αρχές: Αφορά σε ένα τύπο χρήσης που ελαχιστοποιεί τις αρνητικές συνέπειες για το περιβάλλον και τους ντόπιους κατοίκους. Προάγει την ενημέρωση και την κατανόηση για τα φυσικά και πολιτισμικά συστήματα μιας περιοχής. Συμβάλλει στην προστασία και τη διαχείριση των νομικά προστατευόμενων και άλλων φυσικών περιοχών. Μεγιστοποιεί την αρχική κα μακροπρόθεσμη συμμετοχή των ντόπιων κατοίκων στη διαδικασία λήψης αποφάσεων αναφορικά με τον τύπο και τον όγκο του τουριστικού ρεύματος που θα φιλοξενήσει. Κατευθύνει τα οικονομικά και άλλα οφέλη προς τους ντόπιους κατοίκους. Προσφέρει ειδικές ευκαιρίες στους ντόπιους κατοίκους και στους ανθρώπουςπου ασχολούνται με τον αγροτουρισμό να επισκέπτονται φυσικές περιοχές και να μαθαίνουν περισσότερα για τα θαύματα της φύσης που επιθυμούν να δουν οι επισκέπτες.

93 Τύπο οικοτουρίστα Δραστήριοι ή τραχείς : επιδιώκουν δραστηριότητες άθλησης Ήπιοι/ήρεμοι: ενδιαφέρονται για την παρατήρηση και την απόλαυση της φύσης ή για οργανωμένα ταξίδια και διαδρομές. Ειδικοί: ταξιδεύουν τόσο για επιστημονικούς λογούς όσο και χόμπι.

94 Χαρακτηριστικά οικοτουρίστα Να διακατέχονται από περιβαλλοντική ηθική. Να προθυμοποιούνται και να ενεργοποιούνται για την προστασία των περιβαλλοντολογικών λόγων. Να δραστηριοποιούνται και να συμπεριφέρονται με εσωτερικά πάρα με εξωγενή κίνητρα. Να χαρακτηρίζονται από βιοκεντρικό πάρα από ανθρωποκεντρικό προσανατολισμό και από υψηλές γνωστικές και συναισθηματικές λειτουργίες. Να επιδιώκουν να προστατεύουν και να ωφελούν την άγρια ζωή στο περιβάλλον στο οποίο αυτή εντάσσεται. Να αποκτούν προσωπικές εμπειρίες, μέσω της άμεσης επαφής με το φυσικό περιβάλλον. Να επιθυμούν κατά να επιδιώκουν την καλύτερη πληροφόρηση για το τόπο που επισκέπτονται.

95 Δυνατότητες και προοπτικές του οικοτουρισμού Η χώρα μας διαθέτει ένα ευρύ φάσμα αξιόλογων οικοτουριστικών προορισμών που μπορούν να ικανοποιήσουν τα ποικίλα ενδιαφέροντα των οικοτουριστών. Για να ευοδωθεί, όμως, μια τέτοια προσπάθεια, είναι αναγκαία η λήψη ορισμένων μέτρων τα οποία, σύμφωνα με τον Καραμέρη (2002), είναι τα εξής: 1. Εφαρμογή μιας οικοτουριστικής πολιτικής, με σεβασμό στη φυσική και την πολιτισμική κληρονομιά, η οποία να ενισχύει τη βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη. 2. Συμμετοχή στη διαμόρφωση πολιτικής, στον σχεδιασμό και την υλοποίηση οικοτουριστικών προτάσεων όλων των εμπλεκόμενων φορέων. 3. Καταγραφή και ταξινόμηση του οικοτουριστικού προϊόντος κατ αντικείμενο, βαθμό ευαισθησίας και φυσική χωρητικότητα. 4. Ιεράρχηση των οικοτουριστικών προορισμών και περιβαλλοντικός χωροταξικός σχεδιασμός των δράσεων. 5. Σύνταξη αυστηρών προδιαγραφών σχετικά με τα έργα υποδομής. 6. Παροχή κινήτρων για τη δραστηριοποίηση των τοπικών κοινωνιών. 7. Συγκρότηση επιτροπής, με εξειδικευμένα στελέχη παρακολούθησης και ελέγχου της εκτέλεσης των έργων και μετέπειτα της τουριστικής χρήσης των περιοχών.

96 8. Ενεργοποίηση και ευαισθητοποίηση των επιχειρηματιών και των τοπικών κοινωνιών σε θέματα προστασίας του περιβάλλοντος και γενικότερα, οικοτουριστικής συμπεριφοράς. 9. Ενεργοποίηση στα θέματα του οικοτουρισμού των αρμόδιων περιφερειών και νομαρχιακών δημοσίων υπηρεσιών, οι οποίες διαθέτουν εξειδικευμένο προσωπικό και πολυετή εμπειρία. 10. Ετήσιος απολογισμός της συνολικής πορείας του οικοτουρισμού, με σκοπό την αποτύπωση μιας σαφούς εικόνας της εξέλιξης, την προώθηση ενδεχόμενων βελτιώσεων ή απαραίτητων διορθώσεων.

97 Ο οικοτουρισμός παρουσιάζει και μειονεκτήματα από την πλευρά της οικονομικής το απόδοσης και της ανταγωνιστικότητας του. Και αυτό διότι (Ζήσης,2003,σσ ) 231): i. Η αγορά σε ευρεία κλίμακα δεν έχει εξοικειωθεί με τέτοιου είδους τουριστικούς προορισμούς. ii. Δεν έχει αναπτυχθεί ολοκληρωμένα συστήματα τουριστικής διαχείρισης τέτοιων προορισμών. iii. Υπάρχει μια δυσχέρεια ανάδειξης των προορισμών αυτών στο κοινό από τους τουριστικούς πράκτορες. iv. Η αναγνώριση τέτοιων προορισμών ως βιώσιμων οικονομικά είναι δυσχερής, ακόμη και από εκείνους που διαμορφώνουν τους τουριστικούς προορισμούς. v. Ο βιώσιμος τουρισμός, στον οποίο εντάσσεται ο οικοτουρισμός, είναι τουρισμός υψηλού διαχείρισης και παραγωγής προϊόντων και υπηρεσιών.

98 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 ο Οικο- αγροτουρισμός Ο οικο-αγροτουρισμός είναι η μορφή τουρισμού που συνδυάζει τον αγροτουρισμό με τον οικοτουρισμό.

99 Το Ευρωπαίκό Κέντρο Οικο-αγρο αγρο-τουρισμού (ECEAT) Ο συνδυασμός της αναψυχής και της διαβίωσης στο φυσικό περιβάλλον ενσωματώθηκε στον όρο οικοτουρισμός. Ο συνυπολογισμός των δυσμενών επιπτώσεων του τουρισμού στο φυσικό περιβάλλον οδήγησε στην ανάπτυξη της έννοιας του βιώσιμου τουρισμού (sustainable tourism). Ο βιώσιμος τουρισμός ευνοεί την κατάληξη σε ένα βιώσιμο ( αειφορικό) μοντέλο αγροτικής ανάπτυξης.

100 Τα κριτήρια ένταξης των καταλυμάτων πρέπει να : Διακρίνονται για την εγγύτητα τους σε προστατευόμενες περιοχές, υγροτόπους, τοπία ιδιαίτερου φυσικού κάλλους, δασικές εκτάσεις, υδάτινους πόρους κ.α. Να συνδέονται με παραδοσιακές δυνατότητες καλλιέργειες ή αγροτικές δραστηριότητες βιώσιμου χαρακτήρα Να παρέχουν τη δυνατότητα συμμετοχής σε δραστηριότητες που σχετίζονται με τη φύση και τις οποίες μπορούν να επιδοθούν οι οικοτουρίστες και οι αγροτουρίστες Να προσφέρουν τη δυνατότητα διαμονής των αγροτουριστών- οικοτουριστών είτε σε κάμπινγκ είτε σε οικήματα που βρίσκονται εντός ή πλησίον των επιλεγμένων αγροτιών εκμεταλλεύσεων.