ΑΞΟΝΑΣ: ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΘΕΜΑ: ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΚΕΙΜΕΝΟ:ΑΜΕΤΟΧΟΣ ΑΛΛΑ ΚΑΙ «ΑΧΡΗΣΤΟΣ»; ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ. Κατανόηση κειμένου

Transcript

1 ΑΞΟΝΑΣ: ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΘΕΜΑ: ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΚΕΙΜΕΝΟ:ΑΜΕΤΟΧΟΣ ΑΛΛΑ ΚΑΙ «ΑΧΡΗΣΤΟΣ»; ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ Κατανόηση κειμένου Δραστηριότητα: Ποια απάντηση δίνει τελικά ο συγγραφέας στο ερώτημα που θέτει στον τίτλο του δοκιμίου του; Να επιλέξετε από τις παρακάτω απαντήσεις εκείνη που θεωρείτε ορθότερη, λαμβάνοντας υπόψη το περιεχόμενο του δοκιμίου, και να αιτιολογήσετε την επιλογή σας με αναφορές στο κείμενο. Α. Ο σύγχρονος πολίτης που δε μετέχει στα κοινά σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να θεωρηθεί «άχρηστος», εφόσον στην εποχή μας συντρέχουν σοβαροί λόγοι που τον αποτρέπουν από μια ενεργό συμμετοχή στα δημόσια πράγματα. Β. Ο χαρακτηρισμός «άχρηστος», που προσάπτει ο Θουκυδίδης στον αμέτοχο πολίτη, έχει διαχρονική ισχύ, εφόσον δεν υπάρχουν ελαφρυντικά που απαλλάσσουν τον σύγχρονο πολίτη από την ευθύνη της συμμετοχής του στα κοινά. Γ. Μολονότι ο αμέτοχος πολίτης του σήμερα έχει κάποια σοβαρά ελαφρυντικά για την αδράνεια και παθητικότητά του, κινδυνεύει να χαρακτηριστεί «άχρηστος», εφόσον τα δημόσια προβλήματα επηρεάζουν και την προσωπική του ζωή. Οδηγία Για να επιλέξουμε την ορθότερη, σύμφωνα με το περιεχόμενο του δοκιμίου, απάντηση, θα πρέπει να παρατηρήσουμε τον τρόπο με τον οποίο ο δοκιμιογράφος οργανώνει την επιχειρηματολογία του. Να προσέξουμε, δηλαδή, ότι οργανώνει το δοκίμιό του στη βάση μιας αντιπαράθεσης: εξετάζει αρχικά (στις παραγράφους [2], [3] και [4]) τους παράγοντες που αποθαρρύνουν ή και αποτρέπουν τον πολίτη μιας σύγχρονης δημοκρατίας από την ενεργό συμμετοχή του στα κοινά και στη συνέχεια (στις παραγράφους [5] και, κυρίως, [6]) τους παράγοντες που δεν τον απαλλάσσουν τελικά 1

2 από την ευθύνη της συμμετοχής. Αντιπαραθέτοντας τα «ελαφρυντικά» με τα «επιβαρυντικά στοιχεία» σε ποιο συμπέρασμα καταλήγει; Ενδεικτική απάντηση Γ. Μολονότι ο αμέτοχος πολίτης του σήμερα έχει κάποια σοβαρά ελαφρυντικά για την αδράνεια και παθητικότητά του, κινδυνεύει να χαρακτηριστεί «άχρηστος», εφόσον τα δημόσια προβλήματα επηρεάζουν και την προσωπική του ζωή. Αν εξετάσουμε προσεκτικά τον τρόπο με τον οποίο ο δοκιμιογράφος οργανώνει την επιχειρηματολογία του, θα παρατηρήσουμε ότι: Στις παραγράφους [2], [3] και [4] αναφέρεται στους παράγοντες οι οποίοι αποθαρρύνουν ή και αποτρέπουν τον πολίτη μιας σύγχρονης δημοκρατίας από την ενεργό συμμετοχή του στα κοινά. Τέτοιοι παράγοντες είναι: η αντιπροσωπευτική μορφή της σύγχρονης δημοκρατίας [2], ο ρόλος των εξωκοινοβουλευτικών θεσμών στην εκπροσώπηση των πολιτών, λ.χ., ο ρόλος του τύπου [2], ο απρόσωπος, ατομικιστικός και καταναλωτικός χαρακτήρας της εποχής με τη συνακόλουθη έλλειψη χρόνου [3], ο έντονος κομματισμός [4], η ιδιοτέλεια των πολιτικών προσώπων και η απαξίωση, δικαιολογημένη ή αδικαιολόγητη, με την οποία αυτά περιβάλλονται [4]. Ωστόσο, στην παράγραφο [5] κάνει λόγο και για «επιβαρυντικά στοιχεία», γεγονός που μας προετοιμάζει για τη μερική ή συνολική αναθεώρηση των παραπάνω «ελαφρυντικών» παραγόντων. Πράγματι, στην παράγραφο [6] εξετάζει τα επιβαρυντικά στοιχεία, τα οποία προανήγγειλε στην προηγούμενη, για να καταλήξει στο συμπέρασμα ότι, παρά τα όποια ελαφρυντικά, ο αμέτοχος πολίτης του σήμερα δεν απαλλάσσεται τελικά από την ευθύνη της συμμετοχής. Τα δισεπίλυτα εθνικά και παγκόσμια προβλήματα, για τα οποία έχει διαρκή και ποικίλη ενημέρωση, δεν επιτρέπουν την αδράνεια και τον κομφορμισμό (με την πρόφαση της έλλειψης χρόνου), εφόσον θα επηρεάσουν, αργά ή γρήγορα, και την προσωπική του ζωή. 2

3 Οργάνωση του λόγου Δραστηριότητα: Ποιος από τους παρακάτω χαρακτηρισμούς θεωρείτε ότι ανταποκρίνεται περισσότερο στο δοκίμιο που επεξεργαζόμαστε: 1. δοκίμιο αποδεικτικού χαρακτήρα ή 2. δοκίμιο συνειρμικού χαρακτήρα; Να αιτιολογήσετε τον χαρακτηρισμό, εξετάζοντας: α) τον τρόπο με τον οποίο ο δοκιμιογράφος οργανώνει το κείμενό του και β) τους τρόπους και τα μέσα πειθούς που αξιοποιεί. Οδηγία: α) Ως προς την οργάνωση του δοκιμίου, θα πρέπει να προσέξουμε: τη χαρακτηρίζει η λογική και η αυστηρότητα στην παράθεση των σκέψεων ή ακολουθείται μια πιο ελεύθερη και περισσότερο συνειρμική πορεία; διακρίνεται ένα σαφές σχέδιο στην ανάπτυξη της επιχειρηματολογίας ή οι επιμέρους ιδέες συνδέονται με το κεντρικό θέμα περισσότερο χαλαρά και συνειρμικά; Περισσότερα για την οργάνωση του δοκιμίου, μπορείτε να αναζητήσετε στις παραπομπές. β) Ως προς τα μέσα και τους τρόπους πειθούς, εξετάζουμε αν στο παρόν δοκίμιο κυριαρχεί η επίκληση στη λογική. Σ αυτή την περίπτωση ο δοκιμιογράφος προσεγγίζει το θέμα του, εκθέτει, διασαφηνίζει και υποστηρίζει τις ιδέες του, χρησιμοποιώντας επιχειρήματα και τεκμήρια/παραδείγματα. Περισσότερα για την πειθώ στο δοκίμιο, μπορείτε να αναζητήσετε στις παραπομπές. Ενδεικτική απάντηση α) Εξετάζοντας την οργάνωση του συγκεκριμένου δοκιμίου, διακρίνουμε ένα σαφές και λογικό σχέδιο στην ανάπτυξη της επιχειρηματολογίας του. Ειδικότερα: Στον πρόλογο (παράγραφος [1]) παρουσιάζεται το θέμα/κατευθυντήρια ιδέα, με στόχο την πρόκληση του αναγνωστικού ενδιαφέροντος μέσω ενός ερωτήματος: θα έγραφε και σήμερα ο Θουκυδίδης πως «τον πολίτη που δεν ασχολείται με τα κοινά δεν τον θεωρούμε φιλήσυχο αλλά άχρηστο»; Για να αποσαφηνιστεί περαιτέρω η κατευθυντήρια ιδέα, οργανώνεται το αποδεικτικό υλικό σε δύο αντιπαρατιθέμενα μέρη: α) τους παράγοντες που 3

4 συνηγορούν (ελαφρυντικά στοιχεία) υπέρ της αποχής από τα κοινά (παράγραφοι [2], [3] και [4]) και β) τους παράγοντες που ενοχοποιούν τον πολίτη του σήμερα (επιβαρυντικά στοιχεία) ακριβώς γι αυτή την αποχή (παράγραφος [6]). Μολονότι τα ελαφρυντικά στοιχεία δεν είναι καθόλου αμελητέα και θα μπορούσαν να οδηγήσουν σ ένα βιαστικό και «αθωωτικό» συμπέρασμα (όπως φαίνεται στην παράγραφο [5]), το τελικό συμπέρασμα δεν αθωώνει τελικά τον αμέτοχο πολίτη του σήμερα (παράγραφος [6]). Η επανεκτίμηση των ελαφρυντικών στοιχείων, υπό το πρίσμα των επιβαρυντικών, αναιρεί τελικά την αρνητική απάντηση που θα μπορούσε να δώσει κάποιος στο ερώτημα που τέθηκε στον πρόλογο (αλλά και στον τίτλο του δοκιμίου). β) Ως προς τους τρόπους και τα μέσα πειθούς, παρατηρούμε ότι κυριαρχεί η επίκληση στη λογική. Ο δοκιμιογράφος προσεγγίζει το θέμα του, εκθέτει, διασαφηνίζει και υποστηρίζει τις ιδέες του, χρησιμοποιώντας επιχειρήματα και τεκμήρια/παραδείγματα. Στην παράγραφο [2], για παράδειγμα, προκειμένου να προσεγγίσει το ερώτημα που έθεσε στον πρόλογο, συγκρίνει τη δομή της κλασικής αθηναϊκής δημοκρατίας με αυτή του σήμερα και διαπιστώνει αλλαγές στον τρόπο συμμετοχής των πολιτών. Επίσης, το επιχείρημά του για την εκπροσώπηση των σύγχρονων πολιτών, όχι μόνο από κοινοβουλευτικούς αλλά και εξωκοινοβουλευτικούς φορείς, ενισχύεται από το παράδειγμα για τον ρόλο του τύπου, ο οποίος, εκτός από την ενημέρωση, μεταφέρει επιπλέον το κοινό αίσθημα και τις αντιδράσεις των πολιτών. Είναι μάλιστα ενδιαφέρον πώς το αποδεικτικό στοιχείο για τον ρόλο του τύπου στην εκπροσώπηση των πολιτών επανεξετάζεται στην παράγραφο [6]: ενώ στη μία περίπτωση (παράγραφος [2]) αποτελεί αποδεικτικό στοιχείο της αποστασιοποίησης των πολιτών από τα κοινά, στην άλλη (παράγραφος [6]), με την έμφαση στην ενημερωτική του λειτουργία, παρατίθεται ως αποδεικτικό στοιχείο της ευθύνης που φέρουν οι πολίτες απέναντι στα δημόσια ζητήματα. Το οργανωμένο και σαφές σχέδιο, καθώς και η επίκληση στη λογική, ως κυρίαρχος τρόπος πειθούς, μας οδηγούν στο συμπέρασμα ότι πρόκειται για δοκίμιο αποδεικτικού χαρακτήρα. 4

5 Σημασιολογικά στοιχεία Δραστηριότητα 1: Να ορίσετε σύντομα το περιεχόμενο των λέξεων που παρατίθενται στη συνέχεια με έντονη γραμματοσειρά: παράγραφος [2] παράγραφος [3] παράγραφος [4] παράγραφος [6] Η αντιπροσώπευση, μάλιστα, των πολιτών τείνει να υπερβεί τη θεσμική τάξη, αφού από τους βουλευτές ή τους δημάρχους έχει μεταπηδήσει στα κόμματα και από αυτά πλέον στα συγκροτήματα του γραπτού και κυρίως του ηλεκτρονικού Τύπου. Είναι όμως και απρόσωπες οι σχέσεις του με τους συμπολίτες, άρα δεν υπάρχει το κίνητρο της φιλαλληλίας και της προσφοράς προς μία, κατά συνθήκην και μόνο, κοινωνία. Ο έντονος κομματισμός, εξάλλου, που παρεισέφρησε σε κάθε πτυχή των δημοσίων [ ] διώχνει όλο και περισσότερους, μακριά από την πολιτική και τους «μαζικούς φορείς». Και δημιουργικός αποκλείεται να καθίσταται ο κομφορμιστής εκείνος τύπος εργαζόμενου επί ατελείωτες ώρες, είτε ως αφεντικό είτε ως μισθωτός, που εγκοιτώνει όλη του την ενεργητικότητα στο αυλάκι του κέρδους και αποστραγγίζει εκείνα που τον δικτυώνουν με την κοινότητα. Οδηγία Θυμόμαστε ότι για τους σύντομους ορισμούς, που είναι συνήθως οι ορισμοί των λεξικών και των σχολικών εγχειριδίων, είναι απαραίτητο να ορίσουμε προηγουμένως το γένος, τη γενικότερη δηλαδή έννοια που περιλαμβάνει την οριστέα, αλλά και την ειδοποιό διαφορά, δηλαδή τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα που τη διακρίνουν από άλλες έννοιες οι οποίες ανήκουν στο ίδιο γένος. Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τους ορισμούς μπορούμε να ανατρέξουμε εδώ. Μπορούμε, επίσης, να συμβουλευτούμε τις ερμηνείες που δίνει κάποιο λεξικό, αρκεί να λάβουμε υπόψη τα συμφραζόμενα στο πλαίσιο των οποίων αποκτά σημασία η αντίστοιχη 5

6 οριστέα λέξη. Ενδεικτικά παραθέτουμε τις παρακάτω ερμηνείες από το: Μπαμπινιώτης, Γ. (1998) Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας. Αθήνα: Κέντρο Λεξικολογίας. Λήμμα αντιπροσώπευση φιλαλληλία Ερμηνείες, Συνώνυμα 1. η εξουσιοδοτημένη δράση για λογαριασμό άλλων (ειδικότ.) η εκτέλεση νομικών πράξεων δι αντιπροσώπου, με πρόσωπο εξουσιοδοτημένο (από άλλον) για τέτοιες πράξεις. 2. η διαδικασία που κατοχυρώνει και ρυθμίζει τη συμμετοχή αντιπροσώπων των πολιτών στη διακυβέρνηση της χώρας. η αγάπη και το ανιδιοτελές ενδιαφέρον για τον πλησίον, τον συνάνθρωπο. κομματισμός Από το ρήμα κομματίζομαι: είμαι ή γίνομαι ενεργό μέλος (ή οπαδός) πολιτικού κόμματος, υπηρετώ με αφοσίωση τα συμφέροντα του. κομφορμιστής Από το ουσιαστικό κομφορμισμός: η τάση του ατόμου να προσαρμόζει τη συμπεριφορά του στις αντιλήψεις, τις συνήθειες, τα έθιμα κ.λπ. της κοινωνίας στην οποία ανήκει (ακόμη και αν δεν τον εκφράζουν) (γενικότ.-μειωτ.) το να κάνει κανείς ό,τι κάνουν οι άλλοι. Ενδεικτική απάντηση Λέξη αντιπροσώπευση φιλαλληλία κομματισμός κομφορμιστής Ορισμός Η διαδικασία που ρυθμίζει την εκπροσώπηση των πολιτών στη διακυβέρνηση της χώρας. Η φιλάνθρωπη και ανιδιοτελής αντιμετώπιση των συνανθρώπων μας. Το φαινόμενο κατά το οποίο η στάση των πολιτών καθορίζεται με γνώμονα αποκλειστικά το συμφέρον κάποιου πολιτικού κόμματος. Το άτομο που προσαρμόζει τη συμπεριφορά του στις επικρατούσες αντιλήψεις, ακόμη κι αν αυτές δεν τον εκφράζουν. 6

7 Δραστηριότητα 2: Δίνεται η δεύτερη παράγραφος («Η πρώτη ελπίδες του»): Η πρώτη αντίδραση, η αντανακλαστική ας πούμε, σ αυτό το ερώτημα θα ήταν ενδεχομένως απορριπτική. Το «άχρηστος» εκτιμάται ως «βαριά κουβέντα» για έναν αμέτοχο σημερινό πολίτη, καθώς έχει αλλάξει, πρώτα-πρώτα, η ίδια η δομή του δημοκρατικού πολιτεύματος από άμεση και συμμετοχική σε αντιπροσωπευτική. Η αντιπροσώπευση, μάλιστα, των πολιτών τείνει να υπερβεί τη θεσμική τάξη, αφού από τους βουλευτές ή τους δημάρχους έχει μεταπηδήσει στα κόμματα και από αυτά πλέον στα συγκροτήματα του γραπτού και κυρίως του ηλεκτρονικού Τύπου. Αμήχανα μα και βολικά νιώθει το άτομο συνειδητοποιώντας ότι «δεν του πέφτει λόγος» σχεδόν για τίποτε γύρω του και ότι κάποιος ρεπόρτερ έχει αναλάβει με το απαραίτητο μοντάζ, τη σύγχρονη προκρούστεια τεχνική να τον ενημερώσει, αλλά και να μεταφέρει τη διαμαρτυρία του, τον πόνο του, τις ελπίδες του. Για κάθε λέξη της παραγράφου, που επισημαίνεται με έντονη γραμματοσειρά, δίνονται τρεις, από τις οποίες μία προσεγγίζει περισσότερο το νόημά της σύμφωνα και με τα συμφραζόμενα. Αφού την εντοπίσετε, να αντιστοιχίσετε κάθε αριθμό με το κατάλληλο γράμμα. 1. αντανακλαστική α. ασυναίσθητη β. βεβιασμένη γ. σπασμωδική 2. ενδεχομένως α. ασφαλώς β. ευλόγως γ. πιθανώς 3. άχρηστος α. αδύνατος β. ανεπαρκής γ. ανήμπορος 4. έχει αλλάξει α. έχει ανατραπεί β. έχει αλλοιωθεί γ. έχει μετατραπεί 5. βολικά α. καλοπροαίρετα β. ανενόχλητα γ. αναπαυτικά 6. διαμαρτυρία α. αποδοκιμασία β. αγανάκτηση γ. εξέγερση Οδηγία Για τις λέξεις της παραγράφου που επισημαίνονται με έντονη γραμματοσειρά ενδεικτικά παραθέτουμε, μεταξύ άλλων, και τις παρακάτω ερμηνείες από το: Μπαμπινιώτης, Γ. 7

8 (1998) Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας. Αθήνα: Κέντρο Λεξικολογίας. Θα πρέπει, ωστόσο, να λάβουμε υπόψη τα αντίστοιχα συμφραζόμενα, εντός των οποίων κάθε λέξη αποκτά την ιδιαίτερη σημασιολογική της απόχρωση, η οποία μπορεί να μην εμφανίζεται ακριβώς στα λεξικά. Λήμμα αντανακλαστικός ενδεχομένως άχρηστος αλλάζω βολικά διαμαρτυρία Ερμηνείες, Συνώνυμα 1.αυτός που προκαλεί αντανάκλαση, που σχετίζεται με την αντανάκλαση. 2. (φυσιολογία) το αντανακλαστικό: η αυτόματη και ακούσια αντίδραση ενός οργάνου σε εξωτερικό ερέθισμα. 3. που αναφέρεται στην παραπάνω αντίδραση. (λόγιο) ίσως, πιθανόν συχνά ως ελλειπτική απάντηση. 1.αυτός που δεν είναι χρήσιμος. 2. αυτός που έχει περιέλθει σε αχρησία. 3. αυτός που δεν είναι ικανός να εκτελέσει σωστά ένα έργο. μετβ. κ. αμετβ. 1. κάνω (κάτι) να είναι διαφορετικό από ό,τι ήταν. 2. αντικαθιστώ (κάτι με κάτι άλλο). 3. δίνω και παίρνω αμοιβαία. 4. (για χρήματα) ανταλλάσσω νόμισμα, παίρνω συνάλλαγμα. 5. (για πρόσ.) βοηθώ (κάποιον συνήθ. που δεν μπορεί να αυτοεξυπηρετηθεί) να φορέσει άλλα ρούχα. 6. μεταβαίνω, μετακινούμαι σε (άλλον χώρο, άλλη θέση). 7. γίνομαι διαφορετικός, υφίσταμαι μεταβολή. 8. αντικαθιστώ τα ρούχα που φορώ με άλλα. Από το επιθ. βολικός: 1. αυτός που προσφέρει άνεση. 2. αυτός που εξυπηρετεί. 3. αυτός που υποχωρεί εύκολα στις επιθυμίες των άλλων. 1.προφορική ή γραπτή έκφραση ενστάσεως, αποδοκιμασίας ή διαφωνίας ως αντίθεση σε ενέργεια. 2. η αντίρρηση, η γκρίνια. Ενδεικτική απάντηση 1. α. 2. γ. 8

9 3. β. 4. γ. 5. β. 6. α. 9

10 Μορφοσυντακτικές δομές Δραστηριότητα 1: Δίνεται η περίοδος από την έκτη παράγραφο («Θα πρέπει ανεξέλεγκτες»): Επίσης η πληροφόρηση, που δέχεται κανείς σήμερα, μπορεί να διοχετεύεται μέσα από τους κρουνούς που θίξαμε πιο πάνω, θα παραδεχτούμε ωστόσο ότι είναι πιο πλούσια και συνεχούς ροής, ώστε η πρόφαση της άγνοιας για όσα συγκλονιστικά συμβαίνουν γύρω του να μην ευσταθεί σε καμιά περίπτωση. α) Να εντοπίσετε τις αναφορικές προτάσεις της περιόδου και να τις διακρίνετε σε 1. επιθετικές (ή εξαρτημένες) και 2. ελεύθερες. β) Να διακρίνετε τις επιθετικές αναφορικές προτάσεις που εντοπίσατε σε 1. περιοριστικές/προσδιοριστικές και 2. μη προσδιοριστικές/προσθετικές, αιτιολογώντας αντίστοιχα. Οδηγία Τα σημεία της στίξης διακρίνονται ως προς τη λειτουργία τους σε: α) Εντοπίζουμε στην περίοδο τις αναφορικές αντωνυμίες που εισάγουν αντίστοιχες προτάσεις και στη συνέχεια εξετάζουμε αν οι αναφορικές αυτές προτάσεις αναφέρονται σε κάποιον όρο (συνήθως ουσιαστικό) της πρότασης από την οποία εξαρτώνται ή αποτελούν οι ίδιες όρο της πρότασης (από την οποία εξαρτώνται). Στην πρώτη περίπτωση μιλάμε για επιθετικές (ή εξαρτημένες) αναφορικές προτάσεις (εισάγονται με τις αναφορικές αντωνυμίες ο οποίος, η οποία, το οποίο και που), ενώ στη δεύτερη για ελεύθερες αναφορικές προτάσεις. β) Για να διακρίνουμε περαιτέρω τις επιθετικές (ή εξαρτημένες) αναφορικές προτάσεις σε 1. περιοριστικές (ή προσδιοριστικές) και 2. σε μη περιοριστικές (ή προσθετικές ή πλεοναστικές), θα πρέπει να εξετάσουμε τη σχέση τους με τον προσδιοριζόμενο όρο. Οι περιοριστικές εξειδικεύουν περισσότερο τον όρο αναφοράς, αφού περιέχουν μια πληροφορία απαραίτητη για τον ακριβή προσδιορισμό αυτού στο οποίο αναφέρονται, ενώ οι μη περιοριστικές δίνουν μια πρόσθετη πληροφορία στον όρο αναφοράς, η οποία δεν είναι απαραίτητη για τον ακριβή προσδιορισμό του. Ενδεικτικό, επίσης, των μη περιοριστικών είναι ότι μπαίνουν σε κόμματα, ενώ οι περιοριστικές όχι. 10

11 Οι σχετικές πληροφορίες παρατίθενται στην αντίστοιχη θεωρία για τις αναφορικές προτάσεις Ενδεικτική απάντηση Επίσης η πληροφόρηση, που δέχεται κανείς σήμερα, μπορεί να διοχετεύεται μέσα από τους κρουνούς που θίξαμε πιο πάνω, θα παραδεχτούμε ωστόσο ότι είναι πιο πλούσια και συνεχούς ροής, ώστε η πρόφαση της άγνοιας για όσα συγκλονιστικά συμβαίνουν γύρω του να μην ευσταθεί σε καμιά περίπτωση. α) 1. επιθετικές (ή εξαρτημένες) αναφορικές προτάσεις που δέχεται κανείς σήμερα που θίξαμε πιο πάνω 2. ελεύθερες αναφορικές προτάσεις για όσα συγκλονιστικά συμβαίνουν γύρω του β) 1. περιοριστικές/ προσδιοριστικές που θίξαμε πιο πάνω εξειδικεύει περαιτέρω τον όρο αναφοράς (κρουνούς) και περιέχει μια πληροφορία απαραίτητη για τον ακριβή προσδιορισμό του. Επίσης, δεν τοποθετείται σε κόμματα. 2. μη προσδιοριστικές/ προσθετικές που δέχεται κανείς σήμερα δίνει μια πρόσθετη πληροφορία στον όρο αναφοράς (πληροφόρηση), η οποία δεν είναι απαραίτητη για τον ακριβή προσδιορισμό του. Τοποθετείται, επίσης, σε κόμματα. Ημερομηνία τροποποίησης: 10/11/2017 Επιμέλεια: Παναγιώτα Σεφερλή Επιστημονικός έλεγχος: Βενετία Μπαλτά, Μαρία Νέζη 11