Comparison of clinical dementia rating scale and clock drawing test in elderly without dementia

Transcript

1 Journal of Gerontology (joge) Vol 1, No 3, Winter 2017 DOI: /acadpub.joge Comparison of clinical dementia rating scale and clock drawing test in elderly without dementia Shamsollah A 1, *Farhadinasab A 2, Noorbakhsh S 3 1- MD. Psychiatry Resident, Shahid Beheshti University of Medical Sciences, Tehran, Iran. 2- MD. Assistant Professor of Shahid Beheshti University of Medical Sciences, Tehran, Iran (Corresponding Author) farhadinasab@yahoo.com 3- MSc. Behavioral Sciences Research Center, Shahid Beheshti University of Medical Sciences, Tehran, Iran. Abstract Introduction: Many instruments had been designed to screen dementia that their utilities are faced with some limitations. In addition, there is modicum of studies comparing the clinical dementia rating scale and clock drawing test on normal people without diagnosed dementia. The goal of the present study was comparing clinical dementia rating scale and clock drawing test among Iranian people, older than 65. Method: In this analytical cross-sectional study, 80 over-65 year-old subjects were enrolled by convenient sampling. Demographic and clinical features including; age, sex, education level, medication, and diseases were collected. Then clinical dementia rating scale and clock drawing test were performed for each subject. To test the relationship between variables, independent t-test, Chi2 and exact Fisher test were used and were analyzed with SPSS ver.20. Results: The age showed a positive correlation with clinical dementia rating score (P=0.00, r=0.36) and a negative correlation with clock drawing test score (P=0.00, r=0.46). But there was no relationship between gender and prevalence of dementia based on neither the clock drawing test nor the clinical dementia rating system. The mean clock drawing test score showed a significant difference between healthy people and those with blood pressure (P=0.02), psychosis (P=0.01) and manic-depression (P=0.03) disorders. Also, the mean clinical dementia rating score revealed a significant difference a between healthy subjects and those suffering from blood pressure (P=0.00), IHD (P=0.00), and COPD (P=0.04) diseases. In subjects suffering from at least one disease, the rate of dementia diagnosis by clock drawing test and clinical dementia rating systems did not significantly differed. However, in people without any disease, the prevalence of dementia diagnosed with clock drawing test was significantly higher than that diagnosed with clinical dementia rating (P=0.00). Conclusion: based on findings of the present study, the education level as well as suffering from a disease can affect the clock drawing test results. Therefore, it seems that the clock drawing test system in people over 65 years, compared with the conventional clinical dementia rating system, might not be an appropriate diagnostic approach for dementia. However, more studies are needed to be done in future. Key words: Neuropsychological tests, Elderly, Dementia. Received: 22/6/2016 Accepted: 21/2/2017 Access this article online Website: DOI: /acadpub.joge

2 DOI: /acadpub.joge مقایسهی نتایج مقیاس طبقهبندی دمانس و آزمون ترسیم ساعت در سالمندان بدون دمانس 3 عمید شمس اله 1 *عبداله فرهادی نسب 2 سیما سادات نوربخش 1- متخصص روانپزشكي دانشگاه علوم پزشكي شهيد بهشتی تهران ايران. 2- متخصص روانپزشكي دانشيار دانشگاه علوم پزشكي شهيد بهشتي بيمارستان طالقاني تهران ايران )نویسنده مسئول( پست الکترونیکی: farhadinasab@yahoo.com 3 -کارشناس ارشد روانشناسی مرکز تحقیقات علوم رفتاری دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی تهران ایران. نشریه سالمندشناسی شماره 1 دوره 3 زمستان چکیده مقدمه: ابزارهاي زیادي براي غربالگري دمانس طراحیگردیده است که قابلیت کاربرد آنها در گروههای سالمند با برخی محدودیتها همراه است. به عالوه مطالعات اندکی به بررسی و مقایسه نتایج مقیاس طبقهبندی دمانس و آزمون ترسیم ساعت در افراد بدون دمانس پرداخته اند. هدف از انجام این مطالعه مقایسه نتایج مقیاس بالینی طبقهبندی دمانس و آزمون ترسیم ساعت در افراد باالی 65 سال ایرانی می باشد. روش: در این مطالعه مقطعی تحلیلی تعداد 80 سالمند باالی 65 سال مقیم خانه های سالمندان در شهر تهران با نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. پس از ثبت متغیرهای دموگرافیک و بالینی افراد )سن جنس سطح تحصیالت داروهای دریافتی و بیماریهای زمینهای( برای هر یک از شرکت کنندگان مقیاس بالینی طبقهبندی دمانس و آزمون ترسیم ساعت تکمیل شد. برای بررسی ارتباط بین متغیرها از آزمونهای آماری مانند t مستقل کای اسکور و دقیق فیشر استفاده شد و داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه 20 تحلیل گردیدند. یافتهها: سن افراد با نمره مقیاس طبقهبندی دمانس همبستگی مثبت )0/00=P 0/36=r( و با نمره آزمون ترسیم ساعت همبستگی معکوس )0/00=P 0/46-=r( نشان داد. ارتباطی بین جنسیت و توزیع فراوانی شیوع دمانس بر اساس مقیاس طبقهبندی دمانس و آزمون ترسیم ساعت یافت نشد. میانگین نمره آزمون ترسیم ساعت بین افراد سالم و افراد با بیماریهای فشارخون )0/02=P( سایکوز )0/01=P( و دوقطبی ) P=0/03 ( و میانگین نمره مقیاس طبقهبندی دمانس بین افراد سالم و افراد مبتال به بیماریهای فشارخون )0/00=P( ایسکمیک قلب )0/00=P( و بیماری مزمن انسداد ریه )0/04=P( اختالف معنیداری نشان داد. در افراد مبتال به بیماریهای زمینهای ازنظر میزان تشخیص دمانس بین مقیاس طبقهبندی دمانس و آزمون ترسیم ساعت تفاوت آماری معنیداری وجود نداشت. حالآنکه در افرادی که هیچ بیماری زمینهای نداشتند فراوانی تشخیص دمانس با آزمون ترسیم ساعت بیشتر از مقیاس طبقهبندی دمانس بود )0/00=P(. نتیجهگیری: ازآنجاییکه نمرات آزمون ترسیم ساعت تحت تأثیر سطح تحصیالت و بیماری زمینهای افراد قرار به نظر میرسد این آزمون در افراد باالی 65 سال ابزار مناسبی در مقایسه با سیستم رایج مقیاس طبقهبندی دمانس جهت تشخیص دمانس در افراد نرمال نباشد. با اینحال بهتر است در آینده مطالعات بیشتری در این زمینه انجام شود. کلیدواژهها: آزمون های عصب-روانشناسی سالمند دمانس. تاریخ دریافت: 1395/4/2 تاریخ پذیرش: 1395/12/3 Access this article online Website: DOI: /acadpub.joge

3 ... و دمانس طبقهبندی مقیاس نتایج مقایسهی همکاران و اله شمس عمید مقدمه کارکردهای رونده پیش تخریب از است عبارت دمانس بسته دلیریوم وجود )بدون کامل هشیاری از زمینهای در که شناختی صورت به و بیماری عالئم از دمانس میکند. بروز آن( عامل نوع به حافظه در اختالالتی شامل بالینی عملکردیهای از مجموعهای شدن مختل و روانپزشکی و روانشناختی تغییرات زبان اختالل تأثیر تحت که عملکردهایی )1(. مییابد تظاهر روزمره فعالیتهای مشکلگشایی زبان هوش از عبارتند میگیرند قرار اختالل این و تمرکز قضاوت توجه ادراک موقعیتسنجی یادگیری حافظه عالئم از یکی حافظه رفتن دست از اینکه با اجتماعی. تواناییهای )2(. نیست دمانس بر دلیل بهتنهایی موضوع این اما است دمانس تکلم توانایی حافظه مانند مغز عملکرد چند یا دو درصورتیکه دست از بدون قضاوت قدرت مانند ادراکی تواناییهای یا ادراک شود اختالل دچار برجستهای و معنیدار بهطور هوشیاری دادن دمانس خطر عوامل میدهند. تشخیص عقلی زوال یا دمانس را آن قدرتمندترين سن اما هستند متعدد و...( هايپرتانسيون )جنسيت )3(. ميباشد دمانس براي خطر عامل روزمره فعالیتهای انجام در فیزیکی توانمندي افت میزان بقاء میزان و میباشد پیشرونده و سریع بسیار دمانس بیماری در از مراقبت )4 5(. است سال 9-3 حدود قطعی تشخیص از بعد آنها ایجاد سبب که است زیادي هزینه و وقت صرف نیازمند بیماران این است حالی در این میگردد وي خانواده و بیمار براي عدیده مشكالت کند با میتواند اولیه مراحل در بیماري این درمان و تشخیص که اختالل کاهش انداختن تعویق به بیماري پیشرفت سرعت نمودن بار و فشار کاهش باعث درمان هزینههای کاهش فردي عملکرد زمان انداختن تا خیر به منجر درنهایت و اطرافیان روي بر بیماري )6(. شود سالمندي سراهاي در پذیرش دمانس به مبتال جهان در نفر میلیون 24 حدود 2006 سال در که میشود افزوده تعداد این به نفر میلیون 4/6 ساله هر که بودند جهانی سازمان )7(. هستند درحالتوسعه کشورهای در آنان بیشتر عقل زوال به مبتال بیماران شمار که کرد پیشبینی )۲۰۱۵( آلزایمر )8(. باشد کنونی تعداد برابر سه ۲۰۵۰ سال تا جهان در دمانس یا متولدین درصد ۳۲ تقریبی بهطور که کردند اظهار انگلیسی محققان بیماری به زندگیشان از مراحلی در انگلیس در میالدی جاری سال بروز و شیوع از کلی آمار )9(. شد خواهند مبتال برنده تحلیل ذهنی یک انجام با همکاران و محمودی. وجود ایران در دمانس گروههای در سالمندان در را دمانس شیوع میزان بویراحمد در مطالعه نیز دمانس بروز )10(. کردهاند گزارش 5/7 تا 4/8 بین مختلف سنی دمانس بروز میزان بهطوریکه مستقیمی ارتباط سن افزایش با )11(. میشود برابر دو سال 5 هر سالگی 90 تا سالگی 65 سن از دمانس زودهنگام تشخیص برای راهها بهترین از یکی دمانس غربالگري براي زیادي ابزارهاي )12(. است غربالگري اب سالمند گروههای در آنها کاربرد قابلیت که است طراحیگردیده ابزارهاي که داشت توجه بایستی )13(. است همراه محدودیتها برخی در اجرایی قابلیت بر عالوه باید دمانس غربالگری براي مورداستفاده بالینی مقیاس باشند. باال دقت و حساسیت داراي سالمندان عموم )Clinical Dementia Rating Scale( دمانس طبقهبندی ارزیابی برای متخصصین توسط گستردهای بهطور که است مقیاسی شناختی عملکرد ارزیابی به مقیاس این )14(. میرود کار به دمانس قضاوت یابی جهت حافظه پردازد: می حیطه شش در فرد عملی و در شخصی. مراقبت و سرگرمی و خانه جامعه امور مسئله حل و هدف با )2005( همکاران و Macedo Montano مطالعه عامل تنها CDR از استفاده با دمانس پیشبینی توانایی بررسی بوده CDR از حاصل نمره دمانس وقوع کننده پیشبینی مستقل دمانس میزان )2007( همکاران و Chaves مطالعه در )15(. است مییابد افزایش CDR باالتر امتیاز و مرد جنس سن افزایش با.)16( یک )Clock Drawing Test( ساعت ترسیم آزمون گذشته دهه چند طول در که )17( میباشد نوروسیکولوژیکی آزمون )18(. است قرارگرفته مورداستفاده متعددی فرهنگهای و زبانها در از آلزایمر بیماری اوایل در آسیبدیده شناختی حیطههای آزمون این برنامهریزی انتزاعی تفکر فضایی دانش حافظه کلمات درک قبیل بیماران بر پژوهشي در )19(. میدهد قرار بررسی مورد را تمرکز و ترسيم شرايط همه در نرمال افراد و دمانس مزمن اسكيزوفرني استثنا به كردند عمل كنترل گروه از ضعيفتر بيمار گروه دو ساعت عملکرد ازنظر آلزايمر دچار بيماران وضع ترسيم پيش حالت در اينكه )1999( همکاران و Cahn-Weiner پژوهش )20(. بود بدتر تكليفهاي ساير به نسبت ساعت ترسيم آزمون كه دادهاست نشان بسياري عملي مزاياي شناختي غربالگري و -ساختاري ديداري )21(. است حساس نیز راست آهیانه آسیب به نسبت و استفاده مورد آزمون دومین ساعت ترسیم آزمون چه اگر حساسیت لحاظ از اما میباشد دمانس غربالگری برای جهان در برخی میان در دمانس تشخیص در آن تفسیر و نرمافزار ویژگی آزمون دو هر از استفاده علیرغم است. بحث مورد هنوز دانشمندان مختلف مطالعات در دمانس طبقهبندی بالینی مقیاس و ساعت ترسیم 1395 زمستان 3 شماره 1 دوره 58 سالمندشناسی

4 ... و دمانس طبقهبندی مقیاس نتایج مقایسهی همکاران و اله شمس عمید در تاکنون... و اسکیزوفرنی آلزایمر همچون بیماریهایی در و عادی افراد در آزمون دو این مقایسه و بررسی به اندکی مطالعات جمعیت اینکه به توجه با است. پرداخته شناختهشده دمانس بدون و تشخیص و شناسایی میرود پیش شدن سالمند سمت به کشور اهمیت از موقع به درمان شروع و گروه این در شناختی اختالالت مناسب تشخیصی آزمون انتخاب راستا این در و بوده برخوردار خاصی این لذا است. اهمیت واجد باال دقت و انجام زمان کوتاهی ازنظر و دمانس بندی طبقه بالینی آزمون نتایج مقایسه هدف با مطالعه رسید. انجام به ایرانی سال 65 باالی نرمال افراد در ساعت ترسیم مطالعه روش بهمنماه از که است تحلیلی مقطعی نوع از حاضر مطالعه از نفر 80 تعداد شد. انجام تهران شهر در 1394 آذرماه تا 1393 با داشته اقامت سالمندان خانههای در که سال 65 از باالتر افراد از یک هر برای شدند. مطالعه وارد دسترس در نمونهگیری روش درباره اطالعات ارایه و کتبی آگاهانه رضایتنامه اخذ از پس افراد سطح جنس سن متغیرهای شامل که چکلیستی مطالعه اهداف است بوده زمینهای بیماریهای و دریافتی داروهای تحصیالت آزمون و دمانس طبقهبندی بالینی مقیاس دو سپس شد. تکمیل روانپزشکی چهارم سال رزیدنت نفر یک توسط ساعت ترسیم شد. تکمیل دارا سال 65 از باالتر سن از: بودند عبارت ورود معیارهای و سالمندان نگهداری مراکز ساکن نوشتن و خواندن سواد بودن بودند: موارد این شامل نیز خروج معیارهای سؤاالت. به پاسخ توانایی آگنوزیا آپراکسیا ذهنی عقبماندگی حاد افسردگی سایکوز به ابتال گویی پاسخ در اختالل ایجاد دلیل )به شنوایی و بینایی اختالل آفازیا روند در خروج معیارهای بررسی برای ها(. پرسشنامه سواالت به عنوان به گردید. استفاده متعددی تشخیصی ابزارهای از نمونهگیری مصاحبه از ذهنی عقبماندگی و سایکوز به ابتال تشخیص برای مثال از افسردگی برای و TR-4-DSM مطابق ساختاریافته نیمه Geriatric( سالمندان در افسردگی ارزیابی مخصوص ابزار و آفازیا آپراکسیا شد. گرفته کار به )Depression Scale TR-4-DSM تشخیصی دستورالعملهای توسط نیز آگنوزیا گرفت. انجام سالمندان از نگهداری شبانهروزی مرکز دو به نمونهگیری برای بهزیستی پوشش تحت مراکز این دوی هر شد. مراجعه تهران شهر در تعداد دوم مرکز از و سالمند 54 تعداد مرکز اولین از داشتند. قرار فرایند طی در شدند. نمونهگیری دسترس در روش به سالمند 68 خارج مطالعه از خروج معیارهای داشتن دلیل به نفر 42 گیری نمونه نفر 80 درمجموع خروج و ورود معیارهاي گرفتن نظر در گردیدند. روی بر نهایت در مطالعه موردنظر بررسیهای و شدند مطالعه وارد گرفت. انجام سال 65 باالی مذکر و مونث سالمند 80 این اعداد و میانگین دو مقایسه فرمول از استفاده با نمونه حجم آمد. دست به نفر 80 معادل پیشین مطالعات از بهدستآمده n = 2( z1 a /2 + z1 B ) σ d یعنی %95 اطمینان ضریب معادل 2/a-Z1 فرمول این در از برآوردی σ 84/. یعنی %80 آزمون توان ضریب :B-Z1 1/96 میانگین اختالف حداقل d و آزمون دو از هريك نمره معیار انحراف میباشد. آزمون دو میان بررسی مورد متغیرهای نمره بود: ذیل موارد شامل اطالعات جمعآوري روش و ابزار بالینی/دموگرافیک ویژگیهای چکلیست 1( داروهای تحصیالت سطح جنس سن متغیرهای شامل بود. زمینهای بیماریهای دریافتی )CDT( ساعت ترسیم آزمون 2( Goodglass &Kaplan توسط ساعت ترسيم آزمون آزمون اين )22(. شد گنجانيده Boston Aphasia مجموعه در عملكرد ساختاري آپراكسي شناختي اختالالت شناسايي براي آسيبهاي از ديگر برخي و دمانس انواع شناسايي نيز و اجرايي و Schramm بار نخستین براي است. شده بهکاربرده نورولوژيكي دمانس غربالگری شاخصي بهعنوان را آزمون این )2002( همکاران متعددي مطالعات ازآنپس )23(. کردند معرفي بالینی جمعیت در ترسيم آزمون مختلف ابعاد به كه شد نمايان پژوهشي ادبيات در )23( همکاران و Schramm مطالعه در )18(. میپرداخت ساعت برای آزمون این انجام قابلیت بررسی باهدف که 2002 سال در گزاری نمره روشهای همه گرفت صورت شناختی آسیبهای و Cangoz 0/94(. تا )0/82 دادند نشان را باالیی درونی اعتبار بزرگساالن روي بر را ساعت ترسيم آزمون نیز )2008( همكاران باز پايايي كردند. بررسی آلزايمر بيماري دچار سالخوردگان و سالم برابر نمرهگذاری شيوه به پایایی و 0/88 برابر آزمون اين آزمایی براي چهارنقطهاي شده نظر تجدید فرم يك و شد شناسايي 0/74 در ابزار این )24(. آمد دست به سالخورده جمعيت در آزمون اين ویژگیهای لحاظ به )2011( همکاران و هومن توسط نیز ایران اعتبار دهنده نشان نتایج که است قرارگرفته ارزیابی مورد روانسنجی ضريب که صورت بدین بودند. شناختی ارزیابیهای در خوب پایایی و 1395 زمستان 3 شماره 1 دوره 59 سالمندشناسی

5 مقایسهی نتایج مقیاس طبقهبندی دمانس و... عمید شمس اله و همکاران اعتبار آزمون ترسيم ساعت با آلفاي کرونباخ برابر 0/756 است. اعتبار ارزيابي و اعتبار بازآزمايي آزمون به ترتيب برابر با 0/95 و 0/90 محاسبه شد )25(. 3( مقیاس بالینی طبقهبندی دمانس )CDR( این آزمون از رایجترین ابزارهایی است که اولین بار در دانشکده پزشکی واشنگتن در سال 1982 توسط Hughes و همکاران انتشار یافت )26( و در ابتدا در افراد مبتال به زوال عقل از نوع آلزایمر مورداستفاده قرار گرفت. در سال 1993 توسط Morris تجدیدنظر و اصالح گردید )27(. این ابزار داراي 75 گویه در 6 حیطه حافظه جهتیابی زمانی و مکانی قضاوت و حل مسئله امور اجتماعی خانه و تفریحات و امور شخصی است نمره هر حیطه بر اساس پاسخگویی به تعدادي سو ال تعیین میشود. در این ابزار براي سالمندان بستري در آسایشگاهها و سراهاي سالمندان در هر حیطه تعدادي سو ال اختصاصی مشخصشده است و در کل به هر حیطه نمرههاي جداگانه در دامنه صفرتا 3 تعلق میگیرد هرچه نمره باالتر باشد نشاندهنده بدتر بودن وضعیت شناختی فرد است. پنج نمره معیار طبقهبندی دمانس را میتوان به این صورت تعریف کرد که در آن نمره صفر CDR نشانه عدم اختالل شناختی است و پس از آن چهار نمره باقیمانده برای مراحل مختلف دمانس از خفیف تا شدید هستند. بدین صورت که نمره 0/5 نشانه دمانس بسیار خفیف نمره 1 نشانه دمانس خفیف و نمره 2 متوسط و نمره 3 نشانه دمانس شدید است. الزم به ذکر است که آزمون CDR به بررسی حافظه کوتاهمدت و بلندمدت نیز میپردازد و قابلیت استفاده در سالمندان باسواد و بیسواد را )26(. در ارتباط با نمره دهی کل ابزار CDR دو سبک نمره دهی پیشنهاد شده است. در سبک اول میانگین نمرات شش حیطه محاسبه شده و بر اساس میانگین محاسبه شده در ارتباط با وضعیت و شدت دمانس فرد تصمیمگیری میشود. در سبک دوم که در سال 2008 توسط O'Bryant و همکاران مورد استفاده قرارگرفته است به جای استفاده از میانگین نمرات حیطهها از مجموع نمرات آنها استفاده میشود. وي معتقد است استفاده از مجموع نمرات بهجای میانگین نمرات به دلیل محاسبه راحتتر و کاهش احتمال خطا در محاسبه گسترده بودن طیف نمرات و امکان استفاده از بازههای بیشتر براي تفسیر دادهها و امکان بهتر درجه بندی شدت دمانس کاربردیتر از نمره دهی بهصورت میانگین نمرات است. وی ارزش تشخیصی CDR را در نقطه برش 2/5 با سبک نمره دهی مجموع نمرات حیطهها در دو مطالعه جداگانه )2008 و 2010( بررسی کرده که حساسیت ویژگی و دقت کلی تشخیصی ابزار CDR در مطالعه اول به ترتیب %71 %81 و %83 و در مطالعه دوم %74 %81 و %76/9 بوده است )28 29(. در ایران نیز توسط صادقی و همکاران )2012( بررسیشده است )30(. نتایج مطالعه آنان نشان داد که این مقیاس دارای اعتبار و پایایی قابل قبولی است )به ترتیب %73 و %89(. دادهها با استفاده از نسخه 20 نرم افزار SPSS بر اساس شاخصهای آماری مرکزی و پراکندگی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. برای بررسی ارتباط بین متغیرها از آزمون t مستقل کای اسکوئر و آزمون دقیق فیشر استفاده شد. همچنین برای بررسی همبستگی بین متغیرهای از همبستگی پیرسون استفاده شد. سطح معنی داری 0/05 در نظر گرفته شده است. نمونهگیری بر اساس مفاد معاهده هلسینکی )نسخه 2008( و پس از کسب مجوز از شوراي پژوهشی معاونت بهداشتی و کمیته اخالق دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی )کد 55845( انجام شد. نمونهها در ارتباط با مطالعه و اهداف آن امکان خروج از مطالعه و محرمانه باقی ماندن اطالعات آنها توجیه و از آنها رضایتنامه کتبی آگاهانه اخذ شد. شایان ذکر است روشهاي تشخیصی مورداستفاده در این مطالعه تهاجمی نبوده و هیچگونه عارضه جانبی براي سالمندان موردبررسی نداشت. همچنین این مطالعه هیچ هزینه اضافی به بیماران تحمیل نکرده است. بیمارانی که در مورد آنان تشخیص دمانس داده شد به متخصص مربوطه ارجاع شدند. یافتهها در مجموع 80 نفر با دامنه سنی سال و میانگین سنی ± 7/05 74/13 سال در مطالعه حاضر شرکت کردند که شامل 35 زن )43/8 درصد( با دامنه سنی سال و میانگین سنی 74/97 ± 8/155 سال و 45 مرد )56/3 درصد( با دامنه سنی سال و میانگین سنی ± 6/08 73/47 سال بودند. بر اساس نتایج t test مستقل ازنظر آماری اختالف معنیداری بین میانگین سنی زنان و مردان وجود نداشت )0/36=P(. در این مطالعه 51/2 درصد افراد شرکتکننده تحصیالت ابتدایی را گذرانیده بودند که این تعداد افراد بیشترین فراوانی را به خود اختصاص دادند 37/5 درصد تحصیالت سیکل و 10 درصد مدرک تحصیلی دیپلم داشتند. دوره فوقلیسانس با فراوانی یک نفر کمترین فراوانی را به خود اختصاص داد. از بین شرکتکنندگان در مطالعه 20 نفر )%25( به هیچ بیماری مبتال نبودند و 60 نفر )%75( حداقل به یک بیماری دیابت فشارخون باال دمانس چربی خون باال اختالل سایکوتیک کمکاری تیروئید آسم سکته مغزی دوقطبی بیماری ایسکمیک قلب Ischemic( chronic heart( نارسایی مزمن قلب )heart disease Chronic obstructive( بیماری مزمن انسداد ریه )failure )pulmonary disease مبتال بودند. تمامی افراد شرکت کننده در مطالعه در حال مصرف دارو بودهاند که برحسب مورد و با توجه به شرایط فعلی آنها تجویز شده بود. 60 دوره 1 شماره 3 زمستان 1395 سالمندشناسی

6 مقایسهی نتایج مقیاس طبقهبندی دمانس و... عمید شمس اله و همکاران مقایسه شیوع دمانس بر اساس سیستمهای CDR و CDT نمودار 1: فراوانی تشخیص دمانس در سالمندان ساکن اسایشگاههای سالمندان شهر تهران بر اساس نمره CDT در سیستم CDT نمره 5 نرمال نمره 4 نقص دمانس خفیف نمره 3 نقص دمانس متوسط و نمره مساوی یا کمتر از 2 با نقص دمانس شدید همراه میباشد. بر این اساس از 80 فرد موردبررسی تنها سه نفر )%3/75( وضعیت نرمال داشتند و 10 نفر )%12/5( در گروه دمانس خفیف 12 نفر )%15( در گروه دمانس متوسط و 55 نفر )%68/8( در گروه دمانس شدید قرار گرفتند )نمودار.)1 نمودار 2 : توزیع فراوانی درجه دمانس در سالمندان ساکن اسایشگاههای سالمندان شهر تهران بر اساس نمره CDR 61 دوره 1 شماره 3 زمستان 1395 سالمندشناسی

7 مقایسهی نتایج مقیاس طبقهبندی دمانس و... عمید شمس اله و همکاران در سیستم CDR نمره صفر نرمال )سالم( نمره 0/5 دمانس خیلی خفیف )خفیف( نمره 1 دمانس خفیف نمره 2 دمانس متوسط و نمره 3 دمانس شدید در نظر گرفته میشود. بر همین اساس از 80 فرد مورد بررسی 15 نفر )%18/75( در گروه نرمال و 65 نفر )%81/25( در گروه دمانس قرار گرفتند که 14 نفر )%17/5( دمانس خیلی خفیف 23 نفر )%28/75( دمانس خفیف 23 نفر )%28/75( دمانس متوسط و 5 نفر )%6/25( دمانس شدید شناسایی شد )نمودار 2(. مقایسه شیوع دمانس بر اساس سیستمهای CDR و CDT به تفکیک سن جنسیت تحصیالت و بیماری زمینهای نتایج آزمون همبستگی پیرسون نشان داد که بین سن افراد و نمره CDT همبستگی معکوس معنیداری وجود )0/00=P 0/46-=r(. بهطوریکه با افزایش سن نمره CDT کاهش مییابد. ازنظر توزیع فراوانی شیوع دمانس بر اساس بر اساس سیستم CDT و در سنین مختلف تفاوت آماری معنیداری مشاهده نشد )0/98=P(. بین سن افراد و نمره CDR همبستگی مستقیم معنیداری وجود )0/00=P 0/36=r(. بهطوریکه با افزایش سن نمره CDR نیز افزایش مییابد داد با افزایش سن از فراوانی درجه دمانس خیلی خفیف و خفیف کاسته شده و فراوانی درجات متوسط و شدید دمانس افزایش مییابد. با اینحال نتایج آزمون کای اسکور نشان داد که ازنظر توزیع فراوانی درجه دمانس بر اساس نمره CDR در سنین مختلف تفاوت آماری معنیداری وجود نداشت )0/66=P(. بر اساس نتایج آزمون t test مستقل بین جنسیت افراد و نمره CDT ارتباط معنیداری وجود )0/71=P(. نتایج آزمون دقیق فیشر نشان داد که ازنظر توزیع فراوانی شیوع دمانس بر اساس سیستم CDT بین زنان و مردان تفاوت آماری معنیداری وجود )0/80=P(. بر اساس نتایج t test مستقل بین جنسیت افراد و نمره CDR ارتباط معنیداری وجود )0/94=P(. بر اساس سیستم CDR دمانس خفیف بیشترین فراوانی را در بین زنان و دمانس متوسط بیشترین فراوانی را در بین مردان داشتند. با این حال نتایج آزمون کای اسکور نشان داد که ازنظر توزیع فراوانی درجه دمانس بر اساس نمره CDR بین زنان و مردان تفاوت آماری معنیداری وجود نداشت )0/66=P(. بر اساس سیستم CDT در بین افراد با سطح تحصیالت پایین در مقایسه با افراد با سطح سواد باالتر فراوانی شیوع و شدت نیز دمانس بیشتر است به طوری که بر اساس نتایج آزمون کای اسکوئر این اختالف ازنظر آماری معنیدار میباشد )0/01=P(. عالوه بر این نتایج آزمون همبستگی اسپیرمن نیز نشان داد که بین سطح تحصیالت و نمره CDT همبستگی آماری معنیداری وجود )0/00=P 0/33=r(. بر اساس سیستم CDR در بین افراد با سطح تحصیالت پایین در مقایسه با افراد با سطح سواد باالتر فراوانی شیوع دمانس بیشتر است به طوریکه با افزایش میزان تحصیالت از وخامت دمانس نیز کاسته میشود. بر اساس نتایج آزمون کای اسکوئر این اختالف ازنظر آماری معنیدار میباشد )0/04=P(. عالوه بر این نتایج آزمون همبستگی اسپیرمن نیز نشان داد که بین سطح تحصیالت و نمره CDR همبستگی معکوس معنیداری وجود.)r=-0/18 P=0/09( در مورد بیماریهای زمینهای نمره CDT با فشارخون باال )0/02=P( سایکوتیک )0/01=P( دو قطبی )0/03=P( ارتباط معنیداری و با دیابت COPD چربی خون باال کمکاری تیروئید CVA IHD CHF و آسم ارتباط معنیداری.)P=0/05( بر اساس سیستم CDT فقط بین شیوع درجات مختلف دمانس و ابتال به اختالل سایکوتیک ارتباط آماری معنیداری وجود داشت )0/00=P(. ولی بین شیوع درجات مختلف دمانس و ابتال به سایر بیماریها ارتباط آماری معنیداری مشاهده نشد )0/05=P(. نمره CDR با فشارخون باال )0/00=P( و بیماری مزمن انسداد ریه )0/04=P( و ایسکمیک قلب )0/00=P( ارتباط معنیداری. با دیابت چربی خون باال کم کاری تیروئید CVA CHF و آسم ارتباط معنیداری. بر اساس سیستم CDR بین شیوع درجات مختلف دمانس و ابتال به بیماری فشارخون و CVA ارتباط آماری معنیداری وجود داشت )به ترتیب 0/01=P و 0/00=P(. ولی بین شیوع درجات مختلف دمانس و ابتال به سایر بیماریها ارتباط آماری معنیداری مشاهده نشد )0/05=P(. مقایسه سیستم CDR و CDT به تفکیک نوع بیماری فراوانی شیوع دمانس بر اساس سیستمهای CDR و CDT در )جدول 1( مقایسه شده است. همان طور که دیده میشود نتایج آزمون نسبیتی نشان داد که در افراد مبتال به بیماریهای زمینهای از نظر میزان تشخیص دمانس بین سیستمهای CDR و CDT تفاوت آماری معنیداری وجود )0/05=P(. حالآن که در افرادی که هیچ بیماری زمینهای ندارند فراوانی تشخیص دمانس با سیستم CDT به طوری معنیداری بیشتر از سیستم CDR میباشد )0/00=P(. در واقع به نظر میرسد ابتال به حداقل یک بیماری زمینهای میتواند قابلیت استفاده از هر یک از این دو سیستم تشخیصی را به طور قابلتوجهی تحت تأثیر قرار دهد. 62 دوره 1 شماره 3 زمستان 1395 سالمندشناسی

8 ... و دمانس طبقهبندی مقیاس نتایج مقایسهی همکاران و اله شمس عمید بیماری نوع تفکیک به CDR و CDT سیستمهای اساس بر تهران شهر سالمندان اسایشگاههای ساکن سالمندان در دمانس تشخیص مقایسه 1: جدول P value متغیر بیماران تعداد اساس بر دمانس تشخیص CDR بر دمانس تشخیص CDT اساس 0/142 0/008** )100%( 14 )96%( 63 )86%( 12 )80%( دیابت 0/150 0/006** )100%( 29 )94%( 48 )93%( 27 )75%( باال فشارخون 0/02* )100%( 16 )95%( 61 )100%( 16 )77%( دمانس 0/03* )100%( 4 )96%( 73 )100%( 4 )80%( COPD 0/309 0/04* )100%( 15 )95%( 62 )93%( 14 )79%( باال خون چربی --- 0/01* )0%( 0 )98%( 77 )100%( 1 )81%( سایکوتیک اختالل 0/03* )100%( 5 )96%( 72 )100%( 5 )80%( تیروئید کمکاری 0/03* )100%( 4 )96%( 73 )100%( 4 )80%( CVA 0/114 0/008** )100%( 5 )96%( 72 )60%( 3 )83%( دوقطبی 0/003** )100%( 2 )96%( 75 )100%( 2 )81%( IHD --- 0/05* )100%( 1 )96%( 76 )0%( 0 )82%( آسم 0/03* )100%( 1 )96%( 76 )100%( 1 )81%( CHF بحث طبقهبندی بالینی مقیاس نتایج مقایسه هدف با حاضر مطالعه انجام به ایرانی سال 65 باالی افراد در ساعت ترسیم آزمون و دمانس افزایش CDR نمره افراد سن افزایش با که داد نشان نتایج رسید. از سن افزایش با CDR اساس بر مییابد. کاهش CDT نمره و فراوانی و شده کاسته خفیف و خفیف خیلی دمانس درجه فراوانی توزیع بین حال این با مییابد. افزایش شدید و متوسط درجات مختلف سنین در CDT و CDR سیستم اساس بر دمانس فراوانی و CDR نمره میانگین همچنین نشد. یافت معنیداری تفاوت بین ارتباطی و نداشتند معنیداری تفاوت مردان و زنان بین CDT CDT و CDR اساس بر دمانس شیوع فراوانی توزیع و جنسیت هر زمینهای بیماری یک حداقل به ابتال گرفتن نظر در با نشد. یافت دمانس به مبتال افراد با سالم افراد بین CDT و CDR نمره دو داشتند. نشان معنیداری تفاوت باال فشارخون به مبتال افراد نیز و *P>0.05, ** P< 0.01 قطبی دو و سایکوتیک بیماری به ابتال با CDT نمره این بر عالوه ارتباط IHD بیماری و COPD بیماری به ابتال با CDR نمره و داشت. معنیداری آزمون دو این نمرات همبستگی با رابطه در حاضر مطالعه نتایج بوده سازگار پیش مطالعات از برخی نتایج با دموگرافیک ویژگیهای با همکاران و Fuzikawa نمیکند. حمایت دیگر برخی نتایج از و دمانس تشخیص در که کردند اعالم کنونی نتایج با همراستا )2007( جنس سن گرفتن نظر در با معنیداری تفاوت CDR سیستم با ارتباط که داد نشان حاضر مطالعه نتایج )31(. وجود تحصیل و حال وجود افراد تحصیالت سطح و CDT نمره بین معنیداری تحصیالت میزان از مستقل CDR سیستم میرسد نظر به که آن. همخوانی پیشین مطالعات یافتههای با یافتهها این باشد. افراد ترسیم آزمون در عملکرد توصیف هدف با مطالعهای عنوانمثال به نتایج شد. انجام سالمندان کلینیک یک در مسن افراد در ساعت 1395 زمستان 3 شماره 1 دوره 63 سالمندشناسی

9 ... و دمانس طبقهبندی مقیاس نتایج مقایسهی همکاران و اله شمس عمید سطح با مسن افراد برای CDT آزمون که داد نشان مطالعه این اختالل تشخیص برای خوبی معیار عنوان به نمیتواند باال تحصیالت CDT سیستم که باورند این بر برخی )32(. رود کار به شناختی پایینتری ارزش و تشخیص قابلیت CDR سیستم با مقایسه در قابل بهطور CDT سیستم این که چرا. دمانس تشخیص در سطح و زمینهای بیماری مثل فاکتورهایی تأثیر تحت مالحظهای Manos و )1993( همکاران و Ainslie. قرار افراد سواد عصب- ارزیابیهای در که میکنند تأکید )1994( همکاران و گرفته نظر در افسردگی بیماری و سن سواد سطح باید روانپزشکی تحت را بیمار ارزیابی نهایی نتایج میتوانند فاکتورها این که چرا شود 34(. )33 دهند قرار تأثیر و سالم فرد %18/75 CDR اساس بر حاضر مطالعه در اساس بر که آن حال شدند. شناسایی دمانس به مبتال %81/25 گرفتند. قرار دمانس گروه در %96/25 و سالم %3/75 تنها CDT CDT سیستم توسط دمانس تشخیص زمینهای بیماری یک به ابتال تشخیص نظر از سالم افراد در بهطوریکه میدهد قرار تأثیر تحت را حداقل داشتن که حالآن وجود سیستم دو بین تفاوتی دمانس باال خون چربی باال فشارخون دیابت قبیل از زمینهای بیماری یک آسم دوقطبی CVA IHC تیروئید کمکاری سایکوز COPD شاید یا و CDT نمره در مالحظهای قابل کاهش باعث HF و کاذب( مثبت هم )شاید دمانس تشخیص افزایش باعث عبارتی به اختصاصیت و حساسیت CDT آزمون که است شده پیشنهاد میشود. ناهمگن جمعیت در مطالعهای )35(. دمانس تشخیص به باالیی تستهای با همزمان بهصورت میتواند CDT که میدهد نشان با سازگار )36(. بگیرد قرار استفاده مورد عقل زوال ارزیابی برای دیگر با دمانس تشخیص بین که شد مشاهده حاضر مطالعه در شواهد این وجود معنیداری ارتباط سایکوتیک بیماری به ابتال و CDT سیستم زمینهای بیماری هرگونه به ابتال عدم یا ابتال اینکه مهمتر و تشخیص است ممکن که میشود CDT نمره در اختالل باعث همکاران و Storey همچنین باشد داشته دنبال به را دمانس کاذب دمانس تشخیص کلیدی ابزار یک نمیتواند CDT که کردند اشاره )37(. شود گرفته نظر در نهایی نتیجهگیری CDT سیستم با دمانس تشخیص فراوانی اینکه وجود با سیستم دهی نمره ازآنجاییکه ولی میباشد CDR سیستم از بیشتر قرار افراد زمینهای بیماری و تحصیالت سطح تأثیر تحت CDT رویکرد سال 65 باالی افراد در سیستم این میرسد نظر به دمانس تشخیص جهت CDR رایج سیستم با مقایسه در مناسبی قطعی تشخیص جهت طالیی استا یک گرفتن نظر در با نباشد. دمانس تشخیص در CDT اختصاصیت و حساسیت میزان دمانس و حساسیت بررسی به بنابراین است. مانده نامعلوم حاضر مطالعه در ارزش تا است نیاز آتی مطالعات در CDT سیستم بودن اختصاصی گردد. روشنتر CDT تشخیصی ایران در مطالعه اولین حاضر مطالعه دانیم می که جایی تا افراد در را CDT و CDR نتایج که است مطالعاتی معدود جزو و محدودیتهای ازجمله است. کرده مقایسه یکدیگر با سال 65 باالی در است شده باعث که میباشد کم نمونه حجم حاضر مطالعه بیماری بخصوص بررسی مورد متغیرهای اساس بر افراد گروهبندی و گیرند قرار کمتری افراد گروهها از برخی در سواد سطح و زمینهای باشد. داده قرار تأثیر تحت را دستآمده به استنتایج ممکن امر این زا نگهداری شبانهروزی مراکز از مطالعه این در نمونهگیری بهعالوه جامعه از خوبی معرف نمونه اینکه دلیل به و گرفت انجام سالمندان سوگیری با را نتایج میتواند امر این است نبوده ایران سالمندان شرکتکننده افراد تعداد آتی مطالعات در میشود پیشنهاد کند. همراه کنار در نیز دیگر بالینی تستهای و کند پیدا افزایش مطالعه در پیشنهاد همچنین گیرد. قرار ارزیابی مورد CDT و CDR آزمون تشخیصی ارزش مناسب طالیی استا یک از استفاده با میشود منفی( اخباری ارزش و مثبت اخباری ارزش اختصاصیت )حساسیت گیرد. قرار بررسی مورد دمانس تشخیص در CDT سیستم References 1. APA. Diagnostic and statistical manual of mental disorders (DSM-5 ): American Psychiatric Pub; Cerejeira J, Lagarto L, Mukaetova-Ladinska EB. Behavioral and psychological symptoms of dementia. Frontiers in Neurology. 2012;3: /fneur.2012, Small GW, Rabins PV, Barry PP, Buckholtz NS, DeKosky ST, Ferris SH, et al. Diagnosis and treatment of Alzheimer disease and related disorders: consensus statement of the American Association for Geriatric Psychiatry, the Alzheimer's Association, and the American Geriatrics Society. JAMA. 1997;278(16): زمستان 3 شماره 1 دوره 64 سالمندشناسی

10 مقایسهی نتایج مقیاس طبقهبندی دمانس و... عمید شمس اله و همکاران 4. Fitzpatrick AL, Kuller LH, Lopez OL, Kawas CH, Jagust W. Survival following dementia onset: Alzheimer's disease and vascular dementia. Journal of the Neurological Sciences. 2005;22, Ahn IS, Kim J, Kim S, Chung JW, Kim H, Kang HS, et al. Impairment of instrumental activities of daily living in patients with mild cognitive impairment. Psychiatry Investigation. 2009;6(3): /pi Lambert M, Bickel H, Prince M, Fratiglioni L, Von Strauss E, Frydecka D, et al. Estimating the burden of early onset dementia; systematic review of disease prevalence. European Journal of Neurology. 2014;21(4): /ene Ferri CP, Prince M, Brayne C, Brodaty H, Fratiglioni L, Ganguli M, et al. Global prevalence of dementia: a Delphi consensus study. The Lancet. 2006;366(9503): /S (05) Prince M, Wimo A, Guerchet M, Ali G, Wu Y, Prina M. World Alzheimer Report The global impact of dementia. An analysis of prevalence, incidence, cost and trends. Alzheimer's Disease International, London Sadock BJ, Sadock VA. Kaplan & Sadock's concise textbook of clinical psychiatry: Lippincott Williams & Wilkins; Mohammadi A, Hashemi N, Aliabadi B, Momeninejad M, Ghaderi F, Ghaffarian H. Prevalence of dementia in Boyerahmad county of Iran. Life Science Journal. 2012;9(3): WHO. Dementia: a public health priority. Geneva: World Health Organization; Milne A. Dementia screening and early diagnosis: The case for and against. Health, Risk & Society. 2010;12(1): / Velayudhan L, Ryu S, Raczek M, Philpot M, Lindesay J, Critchfield M, et al. Review of brief cognitive tests for patients with suspected dementia. International Psychogeriatrics. 2014;26(08): /S Berg L. Clinical dementia rating (CDR). Psychopharmacology Bulletin. 1987;24(4): Macedo Montaño M, Ramos L. Validity of the Portuguese version of clinical dementia rating. Revista de Saúde Pública. 2005;39(6): /S Chaves M, Camozzato A, Godinho C, Kochhann R, Schuh A, De Almeida VL, et al. Validity of the clinical dementia rating scale for the detection and staging of dementia in Brazilian patients. Alzheimer Disease & Associated Disorders. 2007;21(3): Mainland BJ, Shulman KI. Clock drawing test. Cognitive Screening Instruments: Springer; p Pinto E, Peters R. Literature review of the Clock Drawing Test as a tool for cognitive screening. Dementia and Geriatric Cognitive Disorders. 2009;27(3): / Shulman KI. Clock-drawing: is it the ideal cognitive screening test? International Journal of Geriatric Psychiatry. 2000;15(6): / (200006)15:6< Bozikas VP, Kosmidis MH, Kourtis A, Gamvrula K, Melissidis P, Tsolaki M, et al. Clock drawing test in institutionalized patients with schizophrenia compared with Alzheimer's disease patients. Schizophrenia Research. 2003;59(2): /S (01) Cahn-Weiner DA, Sullivan EV, Shear PK, Fama R, Lim KO, Yesavage JA, et al. Brain structural and cognitive correlates of clock drawing performance in Alzheimer's disease. Journal of the International Neuropsychological Society. 1999;5(06): Goodglass H, Kaplan E, Barresi B. The assessment of aphasia and related disorders: Lippincott Williams & Wilkins; Schramm U, Berger G, Müller R, Kratzsch T, Peters J, Frölich L. Psychometric properties of Clock Drawing Test and MMSE or Short Performance Test (SKT) in dementia screening in 65 دوره 1 شماره 3 زمستان 1395 سالمندشناسی

11 مقایسهی نتایج مقیاس طبقهبندی دمانس و... عمید شمس اله و همکاران a memory clinic population. International Journal of Geriatric Psychiatry. 2002;17(3): /gps Cangoz B, Karakoc E, Selekler K. The norm determination and validity-reliability studies of clock drawing test on Turkish adults and elderly's (ages 50 and over). Turkish Journal of Geriatrics. 2006;9(3): Hooman HA, Ganji K, Farajolahi R. Study the possibility, reliability, validity and norm finding of clock drawing test (CDT) in elementary scool children in Tehran Hughes CP, Berg L, Danziger WL, Coben LA, Martin R. A new clinical scale for the staging of dementia. The British journal of psychiatry. 1982;140(6): /bjp Morris JC. The Clinical Dementia Rating (CDR): current version and scoring rules. Neurology. 1993;43(11): O Bryant SE, Lacritz LH, Hall J, Waring SC, Chan W, Khodr ZG, et al. Validation of the new interpretive guidelines for the clinical dementia rating scale sum of boxes score in the national Alzheimer's coordinating center database. Archives of Neurology. 2010;67(6): O Bryant SE, Waring SC, Cullum CM, Hall J, Lacritz LH, Massman PJ, et al. Staging dementia using Clinical Dementia Rating Scale Sum of Boxes scores: a Texas Alzheimer's research consortium study. Archives of Neurology. 2008;65(8): Sadeghi N, Noroozian M, Khalaji H, Mokhtari P. Validity and Reliability of Clinical Dementia Rating Scale among the Elderly in Iran. Zahedan Journal of Research in Medical Sciences. 2012;14(10): Fuzikawa C, Lima-Costa MF, Uchôa E, Shulman K. Correlation and agreement between the Mini-mental State Examination and the Clock Drawing Test in older adults with low levels of schooling: the Bambuí Health Aging Study (BHAS). International Psychogeriatrics. 2007;19(04): /S Cecato JF, Fiorese B, Bartholomeu D. Clock drawing test in elderly individuals with different education levels: correlation with clinical dementia rating. American Journal of Alzheimer's Disease and other Dementias. 2012: / Ainslie NK, Murden RA. Effect of Education on the Clock-Drawing Dementia Screen in Non- Demented Elderly Persons. Journal of the American Geriatrics Society. 1993;41(3): /j tb06701.x. 34. Manos PJ, Wu R. The ten point clock test: a quick screen and grading method for cognitive impairment in medical and surgical patients. The International Journal of Psychiatry in Medicine. 1994;24(3): /5A0F-936P-VG8N-0F5R. 35. Aprahamian I, Martinelli JE, Neri AL, Yassuda MS. The accuracy of the Clock Drawing Test compared to that of standard screening tests for Alzheimer's disease: results from a study of Brazilian elderly with heterogeneous educational backgrounds. International Psychogeriatrics. 2010;22(01): Heinik J, Solomesh I, Bleich A, Berkman P. Are the clock-drawing test and the MMSE combined interchangeable with CAMCOG as a dementia evaluation instrument in a specialized outpatient setting? Journal of Geriatric Psychiatry and Neurology. 2003;16(2): / Storey JE, Rowland JT, Basic D, Conforti DA. Accuracy of the clock drawing test for detecting dementia in a multicultural sample of elderly Australian patients. International Psychogeriatrics. 2002;14(03): /S دوره 1 شماره 3 زمستان 1395 سالمندشناسی