Εννοιολογικοί Χάρτες. Στην Εκπαίδευση για την Βιώσιμη Ανάπτυξη με την χρήση ΤΠΕ

Transcript

1 Εννοιολογικοί Χάρτες Στην Εκπαίδευση για την Βιώσιμη Ανάπτυξη με την χρήση ΤΠΕ

2 ΧΑΡΤΗΣ ΕΝΝΟΙΩΝ ΟΡΙΣΜΟΣ: σχηματική αναπαράσταση συνδέσεων μεταξύ εννοιών σε μορφή προτάσεων ΣΥΣΤΑΤΙΚΑ: οι κόμβοι (concepts), οι σύνδεσμοι (links), τα στιγμιότυπα (instances)concepts), οι σύνδεσμοι (links), τα στιγμιότυπα (instances)), οι σύνδεσμοι (concepts), οι σύνδεσμοι (links), τα στιγμιότυπα (instances)links), οι σύνδεσμοι (links), τα στιγμιότυπα (instances)), τα στιγμιότυπα (concepts), οι σύνδεσμοι (links), τα στιγμιότυπα (instances)ins), οι σύνδεσμοι (links), τα στιγμιότυπα (instances)tances), οι σύνδεσμοι (links), τα στιγμιότυπα (instances))

3 ΧΑΡΤΗΣ ΕΝΝΟΙΩΝ Ένας εννοιολογικός χάρτης είναι ένα διάγραμμα που απεικονίζει γραφικά τη συσχέτιση μεταξύ διαφόρων εννοιών. Οι εννοιολογικοί χάρτες είναι ένας τρόπος αναπαράστασης της ανθρώπινης σκέψης Ο εννοιολογικός χάρτης είναι μια διδακτική τεχνική και μια εκπαιδευτική στρατηγική που έχει ως σκοπό να ενισχύσει την ουσιαστική μάθηση (concepts), οι σύνδεσμοι (links), τα στιγμιότυπα (instances)meaningful learning). Η διαδικασία κατασκευής ενός εννοιολογικού χάρτη καλείται εννοιολογική χαρτογράφηση (concepts), οι σύνδεσμοι (links), τα στιγμιότυπα (instances)concept mapping), η οποία συνδέει τη δυνατότητα να εκφράζονται οι έννοιες με τη χρήση εικόνων, σχημάτων και πολλών άλλων λέξεων καθώς και τη δυνατότητα να υπάρχει η σύνδεση ανάμεσα στις έννοιες που χρησιμοποιούνται. Ο Εννοιολογικός Χάρτης είναι ένα εργαλείο αναπαράστασης, οργάνωσης και αναδιοργάνωσης ενός ορισμένου γνωστικού αντικειμένου.

4

5 για διδασκαλία διαφόρων γνωστικών αντικειμένων, ως μαθησιακό εργαλείο, Χρήσεις της εννοιολογικής χαρτογράφησης για αξιολόγηση (concepts), οι σύνδεσμοι (links), τα στιγμιότυπα (instances)μέσω σύγκρισης δύο ή περισσότερων εννοιολογικών χαρτών), για ανάδυση και καταγραφή των αναπαραστάσεων (concepts), οι σύνδεσμοι (links), τα στιγμιότυπα (instances)νοητικοί χάρτες), για ανταλλαγή και επικοινωνία ιδεών, για σχεδίαση εφαρμογών υπερμέσων και γενικότερα συστημάτων πλοήγησης.

6 ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ Έχουν συνοπτικό χαρακτήρα Βοηθούν στη δόμηση και συσχέτιση των εννοιών Παρέχουν μια παρατηρήσιμη καταγραφή της κατανόησης των εννοιών Μπορούν πολύ εύκολα να διαβαστούν σαν επανάληψη Αποτελούν ένα εργαλείο που απαιτεί την ενεργό εμπλοκή του μαθητή Προσφέρουν και πληροφορίες μεταγνωστικού χαρακτήρα

7 Μερικές Επισημάνσεις. Στη διερεύνηση των δυνατοτήτων των εννοιολογικών χαρτών μέσω της δημιουργίας, της χρήσης και της ανταλλαγής τους από μαθητές/τριες του δημοτικού σχολείου, προκειμένου να δημιουργήσουν γνωστικές αναπαραστάσεις καθώς και της σύνδεσης των δυνατοτήτων αυτών των γνωστικών εργαλείων με τις τεχνολογίες του διαδικτύου, συντελεί η αξιοποίηση των Τ.Π.Ε. στην τάξη (concepts), οι σύνδεσμοι (links), τα στιγμιότυπα (instances)jonas), οι σύνδεσμοι (links), τα στιγμιότυπα (instances)s), οι σύνδεσμοι (links), τα στιγμιότυπα (instances)en & Reeves), οι σύνδεσμοι (links), τα στιγμιότυπα (instances) 1996). ). Οι εννοιολογικοί χάρτες έχουν αξιοποιηθεί επιτυχώς ως παιδαγωγικό εργαλείο (concepts), οι σύνδεσμοι (links), τα στιγμιότυπα (instances)coleman 1998) καθώς και ως αξιολογικό εργαλείο (McClure 1999). ) καθώς και ως αξιολογικό εργαλείο (concepts), οι σύνδεσμοι (links), τα στιγμιότυπα (instances)mcclure 1999). Ο χάρτης εννοιών αποτελεί βασικό γνωστικό εργαλείο, το οποίο παρέχει τη δυνατότητα στον/στην εκπαιδευόμενο/η να αναπαριστά τις γνωστικές δομές και να οικοδομεί την γνώση συνδέοντας με ιεραρχικό τρόπο τις έννοιες που σχετίζονται μ ένα πρόβλημα (concepts), οι σύνδεσμοι (links), τα στιγμιότυπα (instances)novak & Gowin 198) καθώς και ως αξιολογικό εργαλείο (McClure 1999). 4).). Οι εννοιολογικοί χάρτες αποτελούν πολύτιμα εργαλεία στην εκπαιδευτική διαδικασία για την ενίσχυση της ουσιαστικής μάθησης. Η ουσιαστική μάθηση στηρίζεται στη σχετική προηγούμενη γνώση, που πρέπει ο/η εκπαιδευτικός να συσχετίσει με τη νέα γνώση, στο ουσιαστικό υλικό και στον/στην εκπαιδευόμενο/η, που πρέπει να επιλέξει να μαθαίνει ουσιαστικά (concepts), οι σύνδεσμοι (links), τα στιγμιότυπα (instances)novak 1998) καθώς και ως αξιολογικό εργαλείο (McClure 1999). ).

8 Ιστορική Αναδρομή Ο Gordon Pas), οι σύνδεσμοι (links), τα στιγμιότυπα (instances)k (concepts), οι σύνδεσμοι (links), τα στιγμιότυπα (instances)1977 στο Fis), οι σύνδεσμοι (links), τα στιγμιότυπα (instances)her, Warders), οι σύνδεσμοι (links), τα στιγμιότυπα (instances)ee et al. 2000) από τη Μεγάλη Βρετανία φαίνεται να είναι αυτός, ο οποίος ξεκίνησε την πρόσφατη ιστορία της Εννοιολογικής Χαρτογράφησης στις δεκαετίες του 1950 και 1970, εστιάζοντας στην αναπαράσταση των ιδεών, που αναδύονται από τις συζητήσεις των μαθητών και που δείχνουν τις συνδέσεις μεταξύ τους. Στην δεκαετία του 1980, ο Wanders), οι σύνδεσμοι (links), τα στιγμιότυπα (instances)ee (concepts), οι σύνδεσμοι (links), τα στιγμιότυπα (instances)198) καθώς και ως αξιολογικό εργαλείο (McClure 1999). 7 στο Fis), οι σύνδεσμοι (links), τα στιγμιότυπα (instances)her, Warders), οι σύνδεσμοι (links), τα στιγμιότυπα (instances)ee et al. 2000) ανέπτυξε τα εννοιολογικά κυκλικά διαγράμματα, που είχαν σκοπό να βοηθήσουν τους μαθητές να κατηγοριοποιήσουν τις σκέψεις τους για περιεκτικές - αποκλειστικές σχέσεις. Στις αρχές της δεκαετίας του 1990, στην Μεγάλη Βρετανία, έβαλαν την γνωσιακή χαρτογράφηση μέσα στον κόσμο των επιχειρήσεων. Ο Buzan το 1995 ενδιαφέρθηκε για την χαρτογράφηση, ως μέσο για την προώθηση της δημιουργικότητας και της αποκλίνουσας σκέψης και ανέπτυξε το λογισμικό MindMan

9 Είδη Εννοιολογικών Χαρτών

13

14 Τι τύπος χάρτη εννοιών είναι;

18 Στάδια Χαρτογράφησης Προσδιορισμός του κομβικού ερωτήματος, που αντιστοιχεί στο γνωστικό τομέα, πρόβλημα ή ζήτημα που θα χαρτογραφηθεί. Το θέμα που μελετάται μπορεί να αναφέρεται σε μία διδακτική ενότητα σχολικού εγχειριδίου, σε ένα άρθρο επιστημονικού περιοδικού ή εφημερίδας ή ακόμα σε ένα κείμενο στο διαδίκτυο. Καθοδηγούμενοι από αυτό το ερώτημα, γίνεται προσδιορισμός εννοιών που σχετίζονται με αυτό. Γράφουμε τις έννοιες αυτές, που μπορεί να κυμαίνονται από 8) καθώς και ως αξιολογικό εργαλείο (McClure 1999). έως και 20, σε έναν κατάλογο. Κατάταξη των εννοιών, ξεκινώντας από την πιο γενική και προχωρώντας στις πιο ειδικές. Η έννοια, που είναι πιο γενική καθορίζεται από το βασικό ερώτημα. Μπορεί να γίνει επαναδιατύπωση του ερωτήματος ή να προστεθούν έννοιες για να βρεθεί η πιο γενική. Μπορεί να μην είναι μόνο μία αλλά δύο γενικές έννοιες. Τοποθέτηση της γενικότερης και της πιο περιεκτικής έννοιας στην κορυφή του χάρτη. Αυτή είναι η κεντρική έννοια. Αν οι έννοιες είναι δύο μπορεί να τοποθετηθούν η μία κάτω από την άλλη. Επιλογή 2,3 ή 4 εννοιών που ακολουθούν σε βαθμό γενίκευσης και τοποθέτησής τους κάτω από την κεντρική έννοια. Αποφεύγουμε να βάζουμε 6). ή 8) καθώς και ως αξιολογικό εργαλείο (McClure 1999). έννοιες κάτω από μία έννοια. Αν οι έννοιες που έχουν επιλεγεί είναι πολλές, γίνεται προσπάθεια να βρεθεί μια ενδιάμεση έν νοια, που ίσως έχει παραληφθεί. Έτσι, έχει δομηθεί ένα πρώτο ιεραρχικό επίπεδο. Συνεχίζουμε με πιο ειδικές έννοιες.

19 Στάδια Χαρτογράφησης Σύνδεση των εννοιών ανά δύο με γραμμές. Πάνω σε κάθε γραμμή γράφουμε απλές και σύντομες συνδετικές λέξεις, ώστε να σχηματιστούν προτάσεις, που να έχουν νόημα. Οι συνδετικές λέξεις πρέπει να προσδιορίζουν τη σχέση μεταξύ των δύο εννοιών. Οι απλές αυτές συνδέσεις εκφράζουν το νόημα που δίνουμε στις έννοιες. Προκύπτει έτσι ένα σχηματικό διάγραμμα εννοιών και συνδέσεων με κάθετη οργάνωση από τη γενικότερη έννοια στις μερικότερες. Προσθέτουμε, μεταφέρουμε και αφαιρούμε έννοιες, επιλέγοντας πιο κατάλληλες συνδετικές λέξεις. Σύνδεση των εννοιών ανά δύο με γραμμές. Αυτές οι έννοιες μπορεί να βρίσκονται σε διαφορετικές περιοχές του χάρτη, στο ίδιο επίπεδο είτε σε άλλο είτε είναι υπο-έννοιες κάτω από διαφορετικές έννοιες. Οι σχέσεις αυτές εμφανίζονται στο σχήμα με οριζόντιες ή πλάγιες γραμμές. Ο Novak αποκαλεί τις συνδέσεις αυτές cros), οι σύνδεσμοι (links), τα στιγμιότυπα (instances)s), οι σύνδεσμοι (links), τα στιγμιότυπα (instances)-links), οι σύνδεσμοι (links), τα στιγμιότυπα (instances) και θεωρεί ότι αποτελούν έκφραση της συνθετικής και δημιουργικής σκέψης, εφόσον εκφράζουν την κατανόηση σχέσεων μεταξύ εννοιών ή συνόλων εννοιών όπως: απλές σχέσεις αιτιότητας, σύνθετες σχέσεις αιτιότητας, αλληλεπιδράσεις. Ολοκλήρωση του σχήματος. Αν θέλουμε, προσθέτουμε παραδείγματα κάτω από τις έννοιες.

20 Γιατί μπορούν να χρησιμοποιηθούν στην εκπαίδευση Ο ανθρώπινος εγκέφαλος αφομοιώνει καλύτερα εικόνες Ευκολότερη κατανόηση των σχέσεων μεταξύ των εννοιών. Ευκολότερη εξαγωγή συμπερασμάτων. Απουσία περιττής πληροφορίας Μέσω της εννοιολογικής χαρτογράφησης ο μαθητής: αποσαφηνίζει την σκέψη του ενισχύει την ικανότητά του να κατανοεί ενσωματώνει νέα γνώση εντοπίζει εσφαλμένες αντιλήψεις οργανώνει πληροφορίες κατανοεί καλύτερα έννοιες εκφράζει και να μοιράζεται τις σκέψεις του

21 Σενάρια Εκπαιδευτικής Χρήσης που βασίζονται σε εννοιολογικούς χάρτες Κατασκευή ενός χάρτη που αφορά σε μια κεντρική έννοια ή σε μια ερώτηση ή μετά από μελέτη σχετικού υλικού Διόρθωση ενός χάρτη (concepts), οι σύνδεσμοι (links), τα στιγμιότυπα (instances)π.χ. τροποποιήσεις, διαγραφές στις έννοιες που απεικονίζονται και στις μεταξύ τους συνδέσεις) Επέκταση ενός χάρτη, δηλαδή οι μαθητές καλούνται να προσθέσουν στο δοσμένο χάρτη νέες έννοιες/συνδέσμους Συμπλήρωση ενός χάρτη, δηλαδή οι μαθητές καλούνται να συμπληρώσουν ένα δομημένο και ημισυμπληρωμένοχάρτη με έννοιες ή/και με συνδέσμους Σχολιασμός ενός χάρτη από τους μαθητές ή απάντηση σε ερωτήσεις μετά από μελέτη σχετικού χάρτη

22 Συνεργατική Εννοιολογική Χαρτογράφηση Η εννοιολογική χαρτογράφηση μπορεί να ενσωματωθεί σε συνεργατικές μαθησιακές δραστηριότητες, στο πλαίσιο των οποίων μια ομάδα μαθητών κατασκευάζει συνεργατικά εννοιολογικούς χάρτες, αφού αρχικά προηγηθεί συζήτηση σχετικά με τις έννοιες ανάμεσα στα μέλη της ομάδας (concepts), οι σύνδεσμοι (links), τα στιγμιότυπα (instances)κhames), οι σύνδεσμοι (links), τα στιγμιότυπα (instances)an & Hammond, 2004).).

23 Συνεργατική Εννοιολογική Χαρτογράφηση Ο κύκλος της βιωματικής μάθησης του Κolb και η συνεργατική εννοιολογική olb και η συνεργατική εννοιολογική χαρτογράφηση. Πηγές: Dixon (1999) & Regev κ. ά (2001).

24 Εννοιολογικοί Χάρτες & ΕΒΑ Μπορούν οι εννοιολογικοί χάρτες να βοηθήσουν;;;;;;;;;; στη διεπιστημονικότητα την επικοινωνία την εκπαιδευτική διαδικασία την ενεργό εμπλοκή των εκπαιδευόμενων στη μαθησιακή διαδικασία στην ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των μαθητών/τριών για τα τοπικά και παγκόσμια περιβαλλοντικά ζητήματα την προσπάθεια για ευαισθητοποίηση των μαθητών/τριών σε θέματα περιβάλλοντος (concepts), οι σύνδεσμοι (links), τα στιγμιότυπα (instances)σταμούλης, Γρίλλιας & Πήλιουρας, 2008) καθώς και ως αξιολογικό εργαλείο (McClure 1999). ) Κριτική σκέψη Ολιστική θεώρηση Συνεργατική μάθηση Eποικοδομητική προσέγγιση της γνώσηςποικοδομητική προσέγγιση της γνώσης Tη σύνδεση με τον «πραγματικό κόσμο»η σύνδεση με τον «πραγματικό κόσμο» Tη σύνδεση με τον «πραγματικό κόσμο»ην εμπειρική μάθηση

25 H εννοιολογική χαρτογράφηση και οι Τ.Π.Ε. Oι Τ.Π.Ε. έχουν βοηθήσει πολύ την ανάπτυξη της ι Τ.Π.Ε. έχουν βοηθήσει πολύ την ανάπτυξη της εννοιολογικής χαρτογράφησης με την ανάπτυξη εργαλείων εννοιολογικής χαρτογράφησης, τα οποία είναι επίσης γνωστά και ως εργαλεία σημασιολογικής δικτύωσης (concepts), οι σύνδεσμοι (links), τα στιγμιότυπα (instances)jonas), οι σύνδεσμοι (links), τα στιγμιότυπα (instances)s), οι σύνδεσμοι (links), τα στιγμιότυπα (instances)en et al., 1998) καθώς και ως αξιολογικό εργαλείο (McClure 1999). ). Σύμφωνα με τους Riley & Åhlberg (concepts), οι σύνδεσμοι (links), τα στιγμιότυπα (instances)2004).), η χρήση των Τ.Π.Ε βελτιστοποιεί τη χρήση της εννοιoλογικής χαρτογράφησηςλογικής χαρτογράφησης και προάγει παιδαγωγικά αξιοποιήσιμες δημιουργικές πρακτικές. Αυτό οφείλεται σε κάποια ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των Τ.Π.Ε. όπως η προσωρινότητα και η χωρητικότητα, τα οποία καθιστούν δυνατή τη δημιουργία τροποποίηση και αποθήκευση εννοιολογικών χαρτών.

26 H εννοιολογική χαρτογράφηση και οι Τ.Π.Ε. Τα ακόλουθα τρία κριτήρια δείχνουν τα πλεονεκτήματα που έχει ένα εργαλείο εννοιολογικής χαρτογράφησης, όταν βασίζεται σε ένα διαδικτυακό περιβάλλον. Δυνατότητα χρήσης του χάρτη στον Παγκόσμιο Ιστό με υπερσυνδέσεις. Δυνατότητα σε πραγματικό χρόνο ομαδικής συνεργασίας με διαφορετικούς ανθρώπους να συνδιασκέπτονται μέσω του Διαδικτύου την ίδια στιγμή και να δημιουργούν ή να αναθεωρούν χάρτες. Διαθεσιμότητα του χάρτη στο Διαδίκτυο σε οποιονδήποτε θέλει να τον δει.

27

28

29 Εφαρμογές web2.0 Εννοιολογικής χαρτογράφησης Slick Plan Εύκολο στη χρήση, μπορείτε να δημιουργήσετε όμορφα διαγράμματα ροής, και στη συνέχεια να τα ενσωματώσετε στο δικτυακό σας τόπο. Tη σύνδεση με τον «πραγματικό κόσμο»hinklinkr Συνεργατική ιστοσελίδα, σε πραγματικό χρόνο, όπου οι χρήστες μπορούν να δημιουργήσουν έναν νοητικό χάρτη αξιοποιώντας την τεχνική του καταιγισμού ιδεών. Webs), οι σύνδεσμοι (links), τα στιγμιότυπα (instances)piration Το γνωστό εργαλείο Ins), οι σύνδεσμοι (links), τα στιγμιότυπα (instances)piration διαδικτυακό με όλα τα θετικά και τα αρνητικά, δωρεάν. Imagination Cubed Ενδιαφέρον δικτυακός τόπος, έχει αρετές για να αξιοποιηθεί μαζί με τεχνολογία αφής (concepts), οι σύνδεσμοι (links), τα στιγμιότυπα (instances)π.χ. διαδραστικό πίνακα) ως εργαλείο για τη κατασκευή νοητικών χαρτών. Creately Εξαιρετικό εργαλείο, δημιουργείτε πολύ εύκολα διαγράμματα πάσης φύσεως, τα εξάγετε πανεύκολα, συνεργατικό και φιλικό με την τεχνολογία αφής. Eποικοδομητική προσέγγιση της γνώσηςdis), οι σύνδεσμοι (links), τα στιγμιότυπα (instances)torm Λογισμικό εννοιολογικής χαρτογράφησης σε πραγματικό χρόνο μαζί με pos), οι σύνδεσμοι (links), τα στιγμιότυπα (instances)t it!

30 Eφαρμογές web2.0 φαρμογές web2.0 Εννοιολογικής χαρτογράφησης Mind4).2 Άλλη μία συνεργατική εφαρμογή με μεγάλη ευκολία χρήσης. Mindmeis), οι σύνδεσμοι (links), τα στιγμιότυπα (instances)ter Ενδιαφέρουσα εφαρμογή γαι τη δημιουργία νοητικών χαρτών με τη δυνατότητα να τους ενσωματώσετε σε δικτυακούς τόπους blog κλπ ΑΛΛΑ και να τους έχετε στο iphone. (concepts), οι σύνδεσμοι (links), τα στιγμιότυπα (instances)θα με έσωζε την Κυριακή) Mindomo Εξαιρετικό πρόγραμμα αλλά η ελεύθερη έκδοση του έχει μερικούς περιορισμούς. Διαμοιρασμός και σχολιασμός ανήκουν στα προτερήματά του. Bubble.us), οι σύνδεσμοι (links), τα στιγμιότυπα (instances) Το πρώτο λογισμικό εννοιολογικής χαρτογράφησης που είχα βρει πριν 2 χρόνια βασισμένο στο web2.0. Πολλά προτερήματα, συνεργασία, διαμοιρασμός. Ενδιαφέρον. https), οι σύνδεσμοι (links), τα στιγμιότυπα (instances):// https), οι σύνδεσμοι (links), τα στιγμιότυπα (instances)://venngage.com/mind-map-maker https), οι σύνδεσμοι (links), τα στιγμιότυπα (instances):// οι σύνδεσμοι (links), τα στιγμιότυπα (instances)/ https), οι σύνδεσμοι (links), τα στιγμιότυπα (instances)://coggle.it/ https), οι σύνδεσμοι (links), τα στιγμιότυπα (instances):// οι σύνδεσμοι (links), τα στιγμιότυπα (instances)ter.com/content/collaboration