Το Σάββαηο ηοσ Λαδάροσ

Transcript

1 Η ΜΔΓΑΛΗ ΔΒΓΟΜΑΓΑ Το Σάββαηο ηοσ Λαδάροσ Τν Σάββαην ηνπ Λαδάξνπ είλαη απηφ πξηλ ηελ Κπξηαθή ησλ Βαΐσλ. Δίλαη αθηεξσκέλν ζηελ λεθξαλάζηαζε ηνπ Λαδάξνπ, ην ζαχκα πνπ έθαλε ν Ιεζνχο ιίγν πξηλ αλαζηεζεί ν ίδηνο εθ λεθξψλ. Ο ιαφο καο, βαζηά ζπγθηλεκέλνο απφ ηελ εκέξα απηή, έρεη ζπλζέζεη θάιαληα θαη άιια ζηηρνπξγήκαηα. Σε πνιιά κέξε αθνινπζνχζε ε πεξηθνξά ηνπ νκνηψκαηνο ηνπ, (ηα Λαδαξνχδηα) ή (Λαδαξφληα) ή (Λαδαξάθηα). Απηά ήηαλ κηθξά νκνηψκαηα Λαδάξνπ πιαζκέλα κε δπκάξη θαη ηα έβαδαλ νη λνηθνθπξέο ζηα ζπίηηα ηνπο. Κσριακή ηων Βαΐων Τελ Κπξηαθή ησλ Βαΐσλ, γηνξηάδνπκε ηελ ζξηακβεπηηθή είζνδν ηνπ Χξηζηνχ ζηα Ιεξνζφιπκα, «κεηά Βαΐσλ θαη θιάδσλ». Τελ ηαπεηλφηεηα ηνπ Χξηζηνχ ζπκβνιίδεη ε είζνδφο ηνπ πάλσ ζε έλα γατδνπξάθη, ελψ ηα παηδηά θαη νη απινί άλζξσπνη πνπ δεησθξαπγάδνπλ αληηθαζηζηνχλ ηνπο άξρνληεο πνπ ζα πξνυπαληνχζαλ έλαλ εγθφζκην βαζηιηά. Έζηκν ηεο εκέξαο είλαη ν ζηνιηζκφο ησλ εθθιεζηψλ κε βάγηα, ελψ κεηά ηε ιεηηνπξγία ν παπάο επινγεί θαη δίλεη ζηνπο πηζηνχο ζηαπξνχο απφ βάγηα. Τελ Κπξηαθή ησλ Βαΐσλ είλαη έζηκν, αλ θαη είλαη αθφκα Σαξαθνζηή, λα ηξψκε ςάξη. Μεγάλε Γεσηέρα Τε Μεγάλε Γεσηέρα ε εθθιεζία ζπκάηαη ηνλ Ισζήθ πνπ ηα αδέιθηα ηνπ ηνλ πνπιάλε δνχιν θαη βξίζθεηαη ζηελ Αίγππην, εξκελεχεη ηα φλεηξα ηνπ Φαξαψ θαη γίλεηαη εγεηηθή κνξθή ζηελ Αίγππην. Τν ήζνο ηνπ Ισζήθ παξαιιειίδεηαη κε απηφ ηνπ Ιεζνχ. Καη θάηη άιιν φκσο καο ππελζπκίδνπλ νη χκλνη ηεο Μεγάιεο Γεπηέξαο: ην πφζν επηθίλδπλε κπνξεί λα γίλεη ε νκνξθηά, αλ δελ ηαπηίδεηαη κε ηελ αγάπε. Μαζαίλνπκε ινηπφλ, πσο ν Ιεζνχο, βαδίδνληαο κε ηνπο καζεηέο Τνπ ζηελ Ιεξνπζαιήκ, πείλαζε θαη είδε έλα δένηρο, μία ζσκιά ιδιαίηερα όμορθε και πλούζια ζε θύλλωμα, τωρίς όμως καρπούς. Η νκνξθηά ηεο δελ σθειεί θαη γηα απηφ ν Ιεζνχο ηελ μεξαίλεη. Δπίζεο, ηελ εκέξα απηή αθνχκε ζηελ εθθιεζία ην «νπαί θαη αινίκνλν Φαξηζαίνη ππνθξηηαί» θαη ην «ν Νπκθίνο έξρεηαη ελ ηψ κέζσ ηήο λπθηφο». Τελ Μεγάιε Γεπηέξα αθνχκε θαη ηελ παξαβνιή ησλ δέθα παξζέλσλ. Η εθθιεζία ηελ εκέξα απηή καο ππελζπκίδεη ηελ παξαβνιή ησλ ηαιάλησλ πνπ είπε ν Ιεζνχο θαη πνπ ζθνπφ έρεη λα καο δείμεη φηη ν θάζε έλαο απφ εκάο πξέπεη λα ζπλεηδεηνπνηήζεη πσο φηη μερσξηζηφ έρεη, ηνπ δφζεθε απφ ηνλ Θεφ γηα λα ην θαιιηεξγήζεη πξνο φθεινο δηθφ ηνπ, αιιά θπξίσο, πξνο φθεινο ησλ άιισλ. Απφ ηελ εκέξα απηή μεθηλά ε απζηεξή λεζηεία.

2 Mεγάλε ΤρΙηε Τν ηξνπάξην ηεο Καζζηαλήο δεζπφδεη ζηελ αθνινπζία ηεο Μ. Τξίηεο. "Κχξηε, ε ελ πνιιαίο ακαξηίαηο πεξηπεζνχζα γπλή,... κπξνθφξνπ αλαιαβνχζα ηάμηλ, νδπξνκέλε κχξα ζνη πξν ηνπ εληαθηαζκνχ θνκίδεη». Μηα γπλαίθα ακαξησιή, αλαιακβάλεη ην ξφιν ηεο Μπξνθφξνπ, θαη θέξλεη ζην Χξηζηφ κχξα. Με κηα ζπγθινληζηηθή ρεηξνλνκία αγάπεο, αιείθεη κε κχξν ηα πφδηα ηνπ Κπξίνπ, θαη ηα ζθνππίδεη κε ηα δάθξπα θαη ηα καιιηά ηεο, δείρλνληαο κ' απηφ ηνλ ηξφπν ηελ κεηάλνηά ηεο, ηελ νπνία ν Κχξηνο θάλεη απνδεθηή. Σε φιε ηελ Διιάδα, ηελ εκέξα απηή, νη λνηθνθπξέο ζπλεζίδνπλ λα θηηάρλνπλ ηα παζραιηάηηθα θνπινπξάθηα ηνπο. Μεγάλε Τεηάρηε Τελ Μεγάιε Τεηάξηε ην πξσί γίλεηαη ε Πξνεγηαζκέλε Θεία Λεηηνπξγία, θαη ην απφγεπκα ή βξάδπ γίλεηαη ην Μπζηήξην ηνπ Αγίνπ Δπρειαίνπ. Σην Δπρέιαην ν παπάο δηαβάδεη εθηά επαγγέιηα, θη εθηά επρέο γηα λα επινγήζεη ιάδη πνπ ην ρξεζηκνπνηνχκε γηα ηελ ζεξαπεία ςπρηθψλ θαη ζσκαηηθψλ αζζελεηψλ. Μεηά ηελ αθνινπζία ηνπ Δπρειαίνπ ν ηεξέαο ζηαπξψλεη ηνπο πηζηνχο κε ιάδη ζην κέησπν, ηα κάγνπια, ην πξφζσπν θαη ηα ρέξηα, γηαηί ζεσξείηαη φηη έρεη ηακαηηθέο ηδηφηεηεο. Σε κεξηθνχο ηφπνπο, ην επρέιαην γηλφηαλ θαη ζην ζπίηη. Η Μεγάιε Τεηάξηε είλαη ε εκέξα πξνδνζίαο ηνπ Ινχδα. Μεγάλε Πέμπηε Η Μεγάιε Πέκπηε, είλαη ε κέξα πνπ ζηελ εθθιεζία γίλεηαη ε καθξά αθνινπζία ησλ Παζψλ, δηαβάδνληαη ηα δψδεθα Δπαγγέιηα θαη γίλεηαη ε ηειεηή ηεο Σηαχξσζεο ηνπ Χξηζηνχ. Οη πηζηνί ζπγθηλνχληαη αθνχγνληαο ην «ζήκεξνλ θξεκάηαη επί μχινπ» κέζα ζηελ ζθνηεηλή εθθιεζία. Ο Δζηαπξσκέλνο απφ ην ηεξφ κεηαθέξεηαη ζην κέζνλ ηνχ λανχ, γηα λα ζηαζεί εθεί κέρξη ηελ Απνθαζήισζε. Όιεο νη νηθνγέλεηεο θέξλνπλ ζηεθάληα θαη ινπινχδηα γηα ηνλ Δζηαπξσκέλν, ηα νπνία ζα ρξεζηκνπνηεζνχλ θαη γηα ηνλ ζηνιηζκφ ηνπ Δπηηαθίνπ. Μεηά ηα Γψδεθα Δπαγγέιηα, νη θνπέιεο αξρίδνπλ λα ζηνιίδνπλ ηνλ Δπηηάθην, έηζη ψζηε ηελ Μεγάιε Παξαζθεπή ην πξσί είλαη έηνηκνο γηα λα δερζεί ην «ζψκα ηνπ Χξηζηνχ» θαηά ηελ Απνθαζήισζε. Ο ςάιηεο κπξνζηά ζηνλ Δζηαπξσκέλν ςάιιεη ηνλ χκλν «Σήκεξνλ θξεκάηαη επί μχινπ...», ελψ ακέζσο κεηά ςάιιεηε απφ ηε ρνξσδία ή ηνπο ςάιηεο ν Ψαικφο «Ιλα ηη εθξχαμαλ έζλε...» Τε Μ. Πέκπηε νη λνηθνθπξέο βάθνπλ ηα αβγά κε θφθθηλε κπνγηά, ελψ ηα παιαηφηεξα ρξφληα ε βαθή ησλ αβγψλ γίλνληαλ κε κπνγηά πνπ παξάγνληαλ απφ δηάθνξα ρφξηα ή κπαραξηθά. Γηα ην θφθθηλν ρξψκα ησλ αβγψλ, ε ιατθή παξάδνζε έρεη λα παξνπζηάζεη ελδηαθέξνληεο κχζνπο. Σχκθσλα κε ηελ παξάδνζε, φηαλ δηαδφζεθε φηη ν Χξηζηφο αλαζηήζεθε, πνιινί δελ ην πίζηεςαλ, κηα γπλαίθα πνπ θξαηνχζε αβγά ζε

3 έλα θαιάζη, ακθηζβήηεζε φηη ζα κπνξνχζε λα ζπκβεί θάηη ηέηνην ιέγνληαο φηη απηφ είλαη ηφζν αδχλαην λα γίλεη φζν θαη λα βαθηνχλ ηα απγά πνπ θξαηνχζε θφθθηλα. Τφηε, σο εθ ζαχκαηνο, ηα αβγά ηεο λνηθνθπξάο άιιαμαλ ρξψκα. Γηα άιινπο ην θφθθηλν ρξψκα είλαη έθθξαζε ραξάο γηα ην επηπρηζκέλν γεγνλφο ηεο Αλάζηαζεο ηνπ Κπξίνπ. Σηελ Πάηκν αλαβηψλεη έλα άιιν εληππσζηαθφ έζηκν: ε ηειεηή ηνπ Νηπηήξα, κηα αλαπαξάζηαζε ηνπ Νηπηήξα πνπ ηέιεζε ν Ιεζνχο ζηνπο καζεηέο ηνπ κεηά ην Μπζηηθφ Γείπλν. Γίλεηαη θάζε κεγάιε Πέκπηε κεζεκέξη, ζηε πιαηεία Ξάλζνπ, κπξνζηά ζην Γεκαξρείν φπνπ έρεη ζηεζεί απφ λσξίο ην ζθεληθφ. Τνπο ξφινπο ησλ 12 Απνζηφισλ ππνδχνληαη κνλαρνί ή θιεξηθνί θαη ην ξφιν ηνπ Χξηζηνχ ν εγνχκελνο ηεο Μνλήο Θενιφγνπ, ελψ ην ξφιν ηνπ Δπαγγειηζηή έλαο θιεξηθφο. Η αλαπαξάζηαζε γίλεηαη κέζα ζε απζηεξά κνλαζηεξηαθφ θιίκα κε ηνλ Απφζηνιν Πέηξν θαη ηνλ Ινχδα σο «πξσηαγσληζηέο» κέρξη ηελ ψξα πνπ ν εγνχκελνο ζα ξαληίζεη ζπκβνιηθά ηα πφδηα ησλ κνλαρψλ κε λεξφ. Η πνκπή μεθηλάεη θαη επηζηξέθεη ζην Μνλαζηήξη. Μεγάλε Παραζκεσή Η Μεγάιε Παξαζθεπή είλαη ε κέξα ηεο θνξχθσζεο ηνπ Θείνπ Γξάκαηνο, αθνχ είλαη ε εκέξα ηεο Ταθήο ηνπ Χξηζηνχ θαη νη πηζηνί καδεχνληαη ζηηο εθθιεζίεο απφ ην πξσί γηα ηελ αθνινπζία ησλ Μεγάισλ Ωξψλ. θαη ηελ Αθνινπζία ηεο Απνθαζήισζεο φπνπ ν παπάο βγάδεη ην ζψκα ηνπ Χξηζηνχ απφ ηνλ Σηαπξφ θαη ηνλ ηνπνζεηεί κέζα ζηνλ Δπηηάθην. Μεηά ηελ Απνθαζήισζε φινη πξνζθπλνχλ ηνλ Δπηηάθην, θαη ηα παηδηά πεξλάλε θάησ απφ ηνλ Δπηηάθην ηξεηο θνξέο. Σηε ρψξα καο ζπλεζίδεηαη νη πηζηνί λα πεγαίλνπλ απφ εθθιεζία ζε εθθιεζία γηα λα πξνζθπλήζνπλ ηνπο δηάθνξνπο Δπηηάθηνπο. Δπίζεο, απηήλ ηελ εκέξα ζπλεζίδεηαη λα πεγαίλνπλ ζηα λεθξνηαθεία φζνη έρνπλ ράζεη δηθνχο ηνπο. Τν βξάδπ ζηηο εθθιεζίεο αθνχγεηαη ην «Ώ γιπθχ κνπ έαξ» θαη ην πέλζνο θνξπθψλεηαη. Οη πηζηνί θξαηνχλ αλακκέλα θεξηά θαη αθνινπζνχλ ηνλ ζηνιηζκέλν Δπηηάθην. Όηαλ ε πνκπή ηνπ Δπηηαθίνπ επηζηξέθεη κπξνζηά ζηελ είζνδν ηνπ λανχ γίλεηαη ε αλαπαξάζηαζε ηεο ζθελήο ησλ «θεθιεηζκέλσλ ζπξψλ». Ο ηεξέαο παξηζηάλεη ηνλ Χξηζηφ ελψπηνλ ησλ ππιψλ ηεο Κφιαζεο θαη ςέιλεη «Άξαηε πχιαο». Ο ςάιηεο απφ κέζα παξηζηάλεη ην δηάβνιν πξνζπαζεί λα εκπνδίζεη ηελ είζνδν, φκσο ηειηθά ν ηεξέαο ζπξψρλεη νξκεηηθά ηελ πφξηα ηνπ λανχ θαη κπαίλεη κέζα. Τε κέξα απηή, νη πηζηνί δελ ηξψλε ιάδη ή γιπθά, αθνχ ν Χξηζηφο ήπηε μχδη. Σε πνιιέο πεξηνρέο, δελ ηξψλε απνιχησο ηίπνηα, πίλνπλ κφλν λεξφ.

4 Μεγάλο Σάββαηο Τν Μεγάιν Σάββαην ην πξσί γίλεηαη ε Λεηηνπξγία ηνπ Μεγάινπ Βαζηιείνπ. Απηή είλαη ε πξναλαγγειία ηνπ κεγάινπ γεγνλφηνο ηεο Αλαζηάζεσο κε ηελ θξάζε ηνπ ηεξέα: «Αλάζηα ν Θεφο θξίλσλ ηελ γελ...». Τν βξάδπ γίλεηαη ζηελ εθθιεζία ε Αθνινπζία ηεο Αλαζηάζεσο. Λίγν πξηλ ηα κεζάλπρηα, φια ηα θψηα ηεο εθθιεζίαο ζβήλνπλ θαη κφιηο πάεη δψδεθα ε ψξα ν παπάο ςάιιεη ην «Γεχηε ιάβεηε θσο» θαη βγαίλεη κε ηελ ιακπάδα ηνπ αλακκέλε κέζα απφ ηελ Ωξαία Πχιε, θαη δίλεη ην θσο ζ' φινπο ηνπο εθθιεζηαδφκελνπο. Καηφπηλ, φινη βγαίλνπλ έμσ φπνπ ν παπάο δηαβάδεη ην Δπαγγέιην ηεο Αλαζηάζεσο θαη κφιηο ηειεηψζεη φινη ςάιινπλ: «Χξηζηφο Αλέζηε εθ λεθξψλ ζαλάησ ζάλαηνλ παηήζαο θαη ηνηο ελ ηνηο κλήκαζη, δσήλ ραξηζάκελνο». Τν Χξηζηφο Αλέζηε είλαη θαη ην ζχλζεκα γηα λα μεθηλήζνπλ νη πηζηνί ηνπο αζπαζκνχο. Απηφ ην θηιί ηεο αγάπεο, δίλεηαη ζε θίινπο θαη ερζξνχο, αθνχ ζπκβνιίδεη ηε ζπγρψξεζε. Σε φιε ηε ρψξα, ακέζσο κεηά ην Χξηζηφο Αλέζηε αξρίδνπλ ππξνηερλήκαηα, ζπρλά εθθσθαληηθά. Θεσξείηαη πσο κε ηνλ ζφξπβν ηα θαθά πλεχκαηα απνκαθξχλνληαη. Μεηά ηελ Αλάζηαζε νη πηζηνί θέξλνπλ ζηα ζπίηηα ηνπο ην Άγην Φσο θαη θάλνπλ ην ζρήκα ηνπ ζηαπξνχ κε ηνλ θαπλφ ηεο ιακπάδαο ζηελ είζνδν ηνπ ζπηηηνχ. Μεηά αλάβνπλ ην θαληήιη κε ην Άγην Φσο ην νπνίν πξνζπαζνχλ λα θξαηήζνπλ ηνπιάρηζηνλ ηξεηο κε ζαξάληα κέξεο. Αθνινπζεί ην Παζραιηλφ Γείπλν, πνπ είλαη ζπλήζσο ε καγεηξίηζα θαη ηζνπγθξίδνληαη ηα απγά. Κσριακή ηοσ Πάζτα Τν απφγεπκα ηεο Κπξηαθήο ηνπ Πάζρα γίλεηαη ε δεχηεξε Αλάζηαζε πνπ ιέγεηαη θαη Αγάπε. Σηελ Αλάζηαζε απηή δηαβάδεηαη ην Δπαγγέιην ζε δηάθνξεο γιψζζεο θαη δελ ππάξρνπλ βεγγαιηθά, γηαηί είλαη κηα εηξεληθή εθδήισζε. Όπσο θαη ζηελ Αλάζηαζε ηνπ Μεγάινπ Σαββάηνπ, φπνηνη έρνπλ ηζαθσζεί, δίλνπλ ηα ρέξηα θαη θηιηνχληαη. Τηο επφκελεο ζαξάληα εκέξεο νη Χξηζηηαλνί ραηξεηνχλ ν έλαο ηνλ άιινλ ιέγνληαο «Χξηζηφο Αλέζηε» θαη απαληψληαο «Αιεζψο Αλέζηε». Απηφ πνπ ζπλεζίδεηαη βέβαηα ζε φιε ηελ Διιάδα είλαη ην αξλί ζηε ζνχβια, καδί κε ην θνθνξέηζη. Τν αξλί πνπ ηξψγεηαη απφ πνιινχο ην Πάζρα ζπκβνιίδεη ηνλ Χξηζηφ πνπ ζπζηάζηεθε γηα ηνπο αλζξψπνπο.

5

6

7

8 Χριζηός Ανέζηε - Αναζηάζιμε Προζεστή Χξηζηφο Αλέζηε εθ λεθξψλ, ζαλάησ ζάλαηνλ παηήζαο θαη ηνηο ελ ηνηο κλήκαζηλ, δσήλ ραξηζάκελνο. Αλάζηαζηλ Χξηζηνχ ζεαζάκελνη, πξνζθπλήζνκελ Άγηνλ, Κχξηνλ, Ιεζνχλ ηνλ κφλνλ αλακάξηεηνλ. Τνλ Σηαπξφλ Σνπ Χξηζηέ πξνζθπλνχκελ θαη ηελ Αγίαλ ζνπ Αλάζηαζελ πκλνχκελ θαη δνμάδσκελ. Σπ γαξ εη ν Θεφο εκψλ, εθηφο Σνπ άιινλ νπθ νίδακελ, ην φλνκά Σνπ νλνκάδνκελ. Γεχηε, πάληεο νη πηζηνί, πξνζθπλήζσκελ ηελ ηνπ Χξηζηνχ Αγίαλ Αλάζηαζελ. Ιδνχ γαξ ήιζε δηα ηνπ Σηαπξνχ ραξά ελ φισ ησ θφζκσ. Γηα παληφο επινγνχληεο ηνλ Κχξηνλ, πκλνχκελ ηελ Αλάζηαζελ Απηνχ. Σηαπξφλ γαξ ππνκείλαο δη' εκάο, ζαλάησ, ζάλαηνλ ψιεζελ. Αλαζηάο ν Ιεζνχο απφ ηνπ ηάθνπ θαζψο πξνείπελ, Έδσθελ εκίλ ηελ αηψληνλ δσήλ θαη ην κέγα έιενο.

9 Η βδομάδα ηων Παθών (παραδοζιακό κεθαλλονίηικο) Μεγάλη Δεσηέρα, μεγάλη μέρα. Μεγάλη Τρίηη, μεγάλη κρίζη. Μεγάλη Τεηάρηη, μεγάλο ζκοηάδι. Μεγάλη Πέθηη, δάκρσο πέθηει. Μεγάλη Παραζκεσή, θλίυη πολλή. Μεγάλο Σαββάηο, ταρές γιομάηο. Μεγάλη Λαμπρή, αβγό κι αρνί. Τζουγκρίζμαηα Με ένα ασγό ζαν ηοσ ζποσργίηη κι είπα νικηηής θα βγφ ηζακ μοσ ηζάκιζες ηη μύηη. Μα, ζα γύριζες η ασγό, ηζακ, ζε ηζάκιζα κι εγώ Και Χριζηός Ανέζηη όλοι με θιλιά πολλά θιλιά υάλλαμε ζηο περιβόλι, όποσ ανθούζε η παζταλιά