ΠΑΝΕΠΙΣΗΜΙΟ ΠΑΣΡΩΝ ΦΟΛΗ ΘΕΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΗΜΩΝ ΣΜΗΜΑ ΓΕΩΛΟΓΙΑ ΣΟΜΕΑ ΕΥΑΡΜΟΜΕΝΗ ΓΕΩΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΓΕΩΥΤΙΚΗ ΠΣΤΦΙΑΚΗ ΕΡΓΑΙΑ

Transcript

1 ΠΑΝΕΠΙΣΗΜΙΟ ΠΑΣΡΩΝ ΦΟΛΗ ΘΕΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΗΜΩΝ ΣΜΗΜΑ ΓΕΩΛΟΓΙΑ ΣΟΜΕΑ ΕΥΑΡΜΟΜΕΝΗ ΓΕΩΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΓΕΩΥΤΙΚΗ ΠΣΤΦΙΑΚΗ ΕΡΓΑΙΑ ΔΙΕΡΕΤΝΗΗ ΣΗ ΚΑΣΟΛΙΘΗΗ ΣΟΝ ΟΙΚΙΜΟ ΛΑΜΠΙΡΙΟΤ ΔΗΜΟΤ ΖΗΡΙΑ ΝΟΜΟΤ ΑΦΑΪΑ ΦΑΣΖΑΚΗ ΗΛΕΚΣΡΑ ΕΠΙΒΛΕΠΟΝΤΕΣ ΚΑΘΗΓΗΤΕΣ: κ. Γεώργιοσ Κοφκησ, Καθηγητήσ Παν. Πατρών κ. Νικόλαοσ Σαμπατακάκησ, Αν. Καθηγητήσ Παν. Πατρών ΠΑΤΡΑ 2010

2 Περιεχόμενα 1. ΕΙΑΓΩΓΗ KΑΣΟΛΙΘΗΣΙΚΕ ΚΙΝΗΕΙ ΣΟΝ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΧΏΡΟ Γενικά Παράγοντεσ που ςυμβάλλουν ςτην εκδήλωςη κατολιςθήςεων Σαξινόμηςη κατολιςθήςεων Κατά Zaruba-Mencl Κατά Varnes Μζθοδοι ζρευνασ κατολιςθήςεων Μζτρα προςταςίασ και ςταθεροποίηςησ Ειςαγωγή Μζτρα προςταςίασ ςε εδαφικά πρανή Μείωςη των δυνάμεων που προκαλοφν τη μετακίνηςη Αφξηςη των δυνάμεων που αντιδροφν ςτη μετακίνηςη Μζτρα προςταςίασ ςε βραχώδη πρανή Μζτρα ςταθεροποίηςησ Προληπτικά μζτρα ΚΑΣΟΛΙΘΗΗ ΟΙΚΙΜΟΤ ΛΑΜΠΙΡΙΟΤ ΤΦΙΣΑΜΕΝΗ ΚΑΣΑΣΑΗ ΓΕΩΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΕ ΤΝΘΗΚΕ ΣΕΧΝΙΚΟΓΕΩΛΟΓΙΚΕ ΤΝΘΗΚΕ ΕΙΜΙΚΟΣΗΣΑ ΠΕΡΙΟΧΗ ΑΠΟΣΕΛΕΜΑΣΑ ΓΕΩΣΕΧΝΙΚΗ ΕΡΕΤΝΑ

3 3.5.1 ΕΚΣΕΛΕΗ ΔΕΙΓΜΑΣΟΛΗΠΣΙΚΗ ΓΕΩΣΡΗΗ ΚΑΙ ΕΠΙ ΣΟΠΟΤ ΔΟΚΙΜΕ ΕΡΓΑΣΗΡΙΑΚΕ ΔΟΚΙΜΕ Δοκιμζσ που εκτελζςθηκαν Αποτελζςματα εργαςτηριακών δοκιμών ΧΕΔΙΑΜΟ ΜΕΣΡΩΝ ΠΡΟΣΑΚΑ ΤΜΠΕΡΑΜΑΣΑ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

4 1. ΕΙΑΓΩΓΗ ηελ εξγαζία απηή γίλεηαη ε πεξηγξαθή, ησλ θαηνιηζζεηηθψλ θαηλνκέλσλ πνπ ιακβάλνπλ ρψξα ζηνλ ειιαδηθφ ρψξν. Έκθαζε δίλεηαη θπξίσο ζηε δπηηθή Διιάδα φπνπ παξαηεξνχληαη νη ζεκαληηθφηεξεο θαηνιηζζήζεηο ζηε ρψξα καο πνπ αθνξνχλ θαηά βάζε νιηζζήζεηο εδαθψλ θαη καιαθψλ βξάρσλ. Πξνθχπηνπλ ηφζν ιφγσ ηεο θχζεο ησλ γεσινγηθψλ ζρεκαηηζκψλ ηεο πεξηνρήο, φζν θαη ησλ ηεθηνληθψλ δηεξγαζηψλ. Δπίζεο, παξνπζηάδεηαη ε κειέηε πνπ πξαγκαηνπνηήζεθε ζηελ πεξηνρή ηνπ Λακπηξίνπ Αραΐαο. Μηα πεξηνρή φπνπ παξαηεξνχληαη νιηζζήζεηο εδαθψλ (άκκνη, ςακκίηεο, θξνθθαινπαγή) θαη έρνπλ νδεγήζεη ζε αζηνρία ηελ παιαηά εζληθή νδφ. ηελ εξγαζία απηή παξνπζηάδνληαη ηα γεσηερληθά πξνβιήκαηα ηεο ζπγθεθξηκέλεο νιίζζεζεο. Δπίζεο παξνπζηάδνληαη νη εξγαζίεο πνπ έγηλαλ γηα ηε ζχληαμε ηεο γεσηερληθήο κειέηεο γηα ηελ επίιπζε ηνπ πξνβιήκαηνο, ηφζν ζην πεδίν (δεηγκαηνιεπηηθή γεψηξεζε, επί ηφπνπ δνθηκέο), φζν θαη ζην εξγαζηήξην (δνθηκέο θπζηθψλ-κεραληθψλ ηδηνηήησλ). Σέινο, ζηελ εξγαζία απηή παξνπζηάδνληαη ηα αλαγθαία κέηξα γηα ηελ πξνζηαζία θαη ηελ εμπγίαλζε ηεο πεξηνρήο ηεο κειέηεο. Σα κέηξα απηά έρνπλ πξνηαζεί ήδε θαη αλακέλεηαη ε εθηέιεζε ησλ εξγαζηψλ. 4

5 2. KΑΣΟΛΙΘΗΣΙΚΕ ΚΙΝΗΕΙ ΣΟΝ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΦΏΡΟ 2.1 Γενικά Με ηελ γεληθή έλλνηα ηνπ φξνπ, θαηνιίζζεζε είλαη θάζε αιιαγή, κεγάιε ή κηθξή ηεο επηθάλεηαο κηαο θιηηχνο, ζπλνδεπφκελε απφ κεηαθίλεζε πιηθνχ, κε ξήμε ή φρη ηεο ζπλέρεηαο, αξγή ή μαθληθή πνπ πξνέξρεηαη απφ δπλάκεηο βαξχηεηαο θαη νθείιεηαη ζε θπζηθά ή ηερλεηά αίηηα. Ζ θαηνιίζζεζε εθθξάδεη ην απνηέιεζκα αλαδήηεζεο κηαο λέαο θαηάζηαζεο ηζνξξνπίαο ηνπ εδάθνπο θαη είλαη δπλαηή ε αλζξψπηλε επέκβαζε γηα ηελ πιήξε παχζε ή ηελ επηβξάδπλζε ηνπ θαηλνκέλνπ. Οη κεηαθηλήζεηο ηνπ εδάθνπο κπνξνχλ ελ γέλεη λα πιήμνπλ: o Οξεηλά ή πεδηλά ρσξηά έσο θαη κεγάιεο αζηηθέο πεξηνρέο o ηνέο κεηαιιείσλ o Οδνπνηία θαη ζήξαγγεο o Φξάγκαηα αλ ε θαηνιίζζεζε ζπκβεί ζηα αληεξείζκαηα ή ζηνλ ηακηεπηήξα ηνπ θξάγκαηνο o Γίθηπα θνηλήο σθέιεηαο θαη ππνζαιάζζηεο θαηαζθεπέο. Ο φξνο θαηνιίζζεζε απνηειεί ηελ απφδνζε ηνπ αληίζηνηρνπ αγγιηθνχ φξνπ landslide ν νπνίνο εηπκνινγηθά δελ αληαπνθξίλεηαη κε αθξίβεηα ζην γεληθφηεξν θαηλφκελν, θαζφζνλ εθηφο ηεο νιίζζεζεο (slide) κπνξεί λα γίλεη φρη κφλν ζηε μεξά αιιά θαη κέζα ζε ιίκλεο, ηακηεπηήξεο θαη ζάιαζζεο. Ο Terzaghi νξίδεη ηελ θαηνιίζζεζε ζαλ κηα γξήγνξε θίλεζε κάδαο πεηξψκαηνο, ππνιεηκκαηηθνχ εδάθνπο ή ηδήκαηνο ελφο πξαλνχο, ηεο νπνίαο ην θέληξν βάξνπο κεηαθηλείηαη πξνο ηα θάησ θαη πξνο ηα έμσ. Οη Zaruba and Mencl νξίδνπλ ηελ θαηνιίζζεζε ζαλ κηα γξήγνξε θίλεζε πεηξσκάησλ πνπ νθείιεηαη ζηελ νιίζζεζε ελφο ηκήκαηνο πξαλνχο πνπ δηαρσξίδεηαη απφ ην ππφινηπν ζηαζεξφ ηκήκα κε κηα θαιά θαζνξηζκέλε επηθάλεηα. Ο Varnes ρξεζηκνπνηεί ηνλ φξν «κεηαθίλεζε καδψλ» αληί ηνπ φξνπ «θαηνιίζζεζε» θαη κε απηφλ πεξηιακβάλεη θάζε κεηαθίλεζε ηκήκαηνο πξαλνχο πνπ νθείιεηαη ζε νιίζζεζε, θαηάπησζε, αλαηξνπή, ξνή θαη εξππζκφ. Με ηελ έλλνηα απηή δελ πεξηιακβάλνληαη ζηηο θαηνιηζζήζεηο θαηλφκελα φπσο νη θαζηδήζεηο ή νη 5

6 ρηνλνζηηβάδεο θαη νη κεηαθηλήζεηο ηνπ πάγνπ. (Γεψξγηνο Κνχθεο - Νηθφιανο ακπαηαθάθεο) Ζ ρψξα καο, κε ηελ πνιπζχλζεηε γεσινγηθή θαηαζθεπή, απφ ζρεκαηηζκνχο πνπ θαιχπηνπλ φιε ηελ παιαηνληνινγηθή θιίκαθα θαη ηελ έληνλε ηεθηνληθή θαηαπφλεζε, έρεη δνθηκάζεη, ζηα πιαίζηα ησλ θαηαζηξνθηθψλ θαηλνκέλσλ θαη ηηο επηπηψζεηο απφ ηελ εθδήισζε θαηνιηζζεηηθψλ θηλήζεσλ. Οη πεξηζζφηεξεο θαη κεγαιχηεξεο θαηνιηζζήζεηο πνπ έρνπλ εθδεισζεί ζηνλ Διιεληθφ ρψξν απνηεινχλ, θαηά θχξην ιφγν, δψλεο παιαηφηεξεο ελεξγνπνίεζεο θαη νθείινληαη θπξίσο ζηηο γεσινγηθέο θαη θιηκαηηθέο δηεξγαζίεο, πνπ έιαβαλ ρψξα θαηά ην παξειζφλ θαη ζπλερίδνληαη κέρξη ζήκεξα. Οη πξφζθαηεο θαηνιηζζεηηθέο θηλήζεηο πξνθαινχληαη θπξίσο απφ αλζξψπηλεο δξαζηεξηφηεηεο ζηα πιαίζηα δηαξθψο απμαλφκελεο αζηηθνπνίεζεο, ρσξίο λα ιακβάλεηαη ππφςε ην ηερληθνγεσινγηθφ πεξηβάιινλ. Ηδηαίηεξα ζηελ Γπηηθή Διιάδα, δηάθνξνη παξάγνληεο φπσο ε ιηζνινγηθή ζχζηαζε ησλ ζρεκαηηζκψλ, ε λεαξή ειηθία απηψλ, ε δξάζε ησλ ηεθηνληθψλ-λενηεθηνληθψλ δπλάκεσλ, ε γεσκνξθνινγηθή εμέιημε θαη νη πςειέο βξνρνπηψζεηο, έρνπλ δεκηνπξγήζεη ζπλζήθεο θαηάιιειεο γηα ηελ εθδήισζε θαηνιηζζεηηθψλ θαηλνκέλσλ, ζε επξεία θιίκαθα θαη κεγάιε ζπρλφηεηα ψζηε λα δεκηνπξγνχλ ζνβαξφ πξφβιεκα. Οη φςεηο ηνπ πξνβιήκαηνο είλαη πνιιέο, φπσο νη ηερληθέο, νηθνλνκηθέο, θνηλσληθέο, θαζψο αλαθέξνληαη ζηε ζπρλή θαηαζηξνθή ηνπ νδηθνχ δηθηχνπ ηεο ρψξαο θαη ζηε κε βησζηκφηεηα, ιφγσ επηζθαιψλ ζπλζεθψλ ζεκειίσζεο, νιφθιεξσλ νηθηζκψλ. ηελ νδνπνηία, ζεκαληηθφ ξφιν ζηελ επζηάζεηα ησλ πξαλψλ παίδεη θαη ε παξέκβαζε ηνπ αλζξψπνπ κε ηε δεκηνπξγία νξπγκάησλ, επηρσκάησλ θ.ι.π. (Γεψξγηνο Κνχθεο,1980) 2.2 Παράγοντεσ που ςυμβάλλουν ςτην εκδήλωςη κατολιςθήςεων Ο κεραληζκφο εθδήισζεο κηαο θαηνιίζζεζεο πεξηιακβάλεη γεληθά κηα αιιεινπρία γεγνλφησλ πνπ αξρίδνπλ κε ηελ επίδξαζε δηάθνξσλ αηηίσλ, πνπ επεξεάδνπλ ηηο 6

7 ζπλζήθεο ηζνξξνπίαο ηνπ πξαλνχο θαη πξνθαινχλ ηε δηαηάξαμε ηνπ κε ηειηθφ απνηέιεζκα ηε ζξαχζε θαη ηε κεηαθίλεζε απηνχ. πάληα κπνξεί λα απνδνζεί κηα θαηνιίζζεζε ζε έλα θαη κνλαδηθφ αίηην. Ζ δηαδηθαζία πνπ νδεγεί ζηελ αλάπηπμε κηαο κεηαθίλεζεο πξαλνχο αξρίδεη ζεσξεηηθά κε ην ζρεκαηηζκφ ηνπ ίδηνπ ηνπ γεσινγηθνχ πιηθνχ απφ ην νπνίν απνηειείηαη ην πξαλέο, φηαλ θαζνξίδνληαη νη βαζηθέο θπζηθέο ηνπ ηδηφηεηεο θαη πεξηιακβάλεη φια ηα επαθφινπζα γεγνλφηα ησλ κεηαθηλήζεσλ ηνπ θινηνχ, ηεο δηάβξσζεο θαη ηεο απνζάζξσζεο. Σειηθά, θάπνηα ζπγθεθξηκέλε δξάζε, ίζσο αζήκαληε, πξνθαιεί ηελ έλαξμε ηεο κεηαθίλεζεο ηνπ γεσινγηθνχ πιηθνχ πξνο ηα θαηάληε. Ζ δξάζε απηή φκσο, δελ κπνξεί λα ζεσξεζεί ζαλ ε θχξηα αηηία, έζησ θαη αλ ήηαλ αλαγθαία κέζα ζηελ αιπζίδα ησλ γεγνλφησλ. Δηθφλα 1 : Καηνιίζζεζε ε νπνία παξεκπνδίδεη ηελ θπθινθνξία Ζ γλψζε ησλ παξαγφλησλ πνπ δεκηνπξγνχλ ζπλζήθεο νξηαθέο γηα ηελ θαηάζηαζε ηζνξξνπίαο ζε έλα πξαλέο θαη απηψλ πνπ πξνθαινχλ ην έλαπζκα ηεο θίλεζεο είλαη πξσηαξρηθήο ζεκαζίαο. Ζ αθξηβήο εθηίκεζε ησλ παξαγφλησλ απηψλ πξνζδηνξίδεη ην κέγεζνο ηνπ θηλδχλνπ θαη θαζηζηά δπλαηή ηελ ιήςε απνηειεζκαηηθψλ κέηξσλ. Οη παξάγνληεο πνπ επεξεάδνπλ ηελ επζηάζεηα ησλ πξαλψλ κπνξνχλ λα αλαιπζνχλ ζηνπο εμήο παξαθάησ: 1) ύζηαζη και δομή ηυν ζσημαηιζμών ηνπο δηάθνξνπο ζρεκαηηζκνχο, πνιιέο ηδηφηεηεο είλαη κεγάινπ ελδηαθέξνληνο φπσο ε ζπλεθηηθφηεηα, ην πάρνο θαη ε δνκή ησλ ιηζνινγηθψλ ζπζηαηηθψλ, ε δηεχζπλζε, ε 7

8 θιίζε, ην κέγεζνο, ν ηχπνο θαη ε θαηαλνκή ησλ ηεθηνληθψλ ζηνηρείσλ φπσο ξήγκαηα, δηαξξήμεηο, ζρηζηφηεηα, ζηξψζε θ.ι.π. 2) Γευμεηπικά ζηοισεία ηος ππανούρ και ηηρ πεπιοσήρ αςηού Απηά, φπσο ην γεληθφ ηνπνγξαθηθφ αλάγιπθν θαη ε θιίζε ηνπ πξαλνχο, είλαη απνθαζηζηηθήο ζεκαζίαο γηα ην κέγεζνο θαη ηελ επηθηλδπλφηεηα ησλ θαηνιηζζήζεσλ. Δπηπιένλ, ν ραξαθηήξαο ηεο βιάζηεζεο, νη θιηκαηηθνί παξάγνληεο θαη νη πδξνινγηθέο ζπλζήθεο, κπνξνχλ λα είλαη θαζνξηζηηθνί παξάγνληεο γηα ηελ επζηάζεηα ησλ πξαλψλ. 3) Ανεξάπηηηοι εξυηεπικοί παπάγονηερ Απηνί ζπλήζσο απνθαινχληαη κεραληζκνί ελαχζεσο θαη δίλνπλ ηελ άκεζε ηάζε πνπ δεκηνπξγεί αξρηθή θίλεζε ηεο κάδαο. Σξείο απφ ηνπο πιένλ ζεκαληηθνχο θαηνιηζζεηηθνχο παξάγνληεο είλαη ε απμεκέλε θαηείζδπζε, νη ζεηζκνί θαη νη αλζξψπηλεο δξαζηεξηφηεηεο. Οη θπξηφηεξεο ινηπφλ αηηίεο πνπ ζπλδένληαη κε ηελ εθδήισζε ησλ θαηνιηζζήζεσλ είλαη νη παξαθάησ : α) Ζ κεηαβνιή ζηελ θιίζε ηνπ πξαλνχο. Πξνθαιείηαη απφ θπζηθά ή ηερλεηά αίηηα φπσο ε ππνζθαθή ηνπ πφδα, ιφγσ δηάβξσζεο ή εθζθαθήο, κε απνηέιεζκα ηε δηαηάξαμε ησλ ζπλζεθψλ ηζνξξνπίαο δειαδή ηε κείσζε δηαηκεηηθήο αληνρήο.παληφηεξα, ηεθηνληθέο δηαδηθαζίεο απμάλνπλ ηελ θιίζε ηνπ πξαλνχο. Δπίζεο ε κεηαιιεπηηθή δξαζηεξηφηεηα ηνπ αλζξψπνπ κπνξεί λα πξνθαιέζεη αζηάζεηα πξαλψλ. β) Αχμεζε ηνπ θνξηίνπ κε επηρψκαηα θαη ηελ θαηαζθεπή δηαθφξσλ ηερληθψλ έξγσλ. Σν γεγνλφο απηφ δεκηνπξγεί αχμεζε ηεο δηαηκεηηθήο ηάζεο θαη ηεο πίεζεο ησλ πφξσλ ζε αξγηιηθά εδάθε θαη αληίζηνηρε κείσζε ηεο δηαηκεηηθήο αληνρήο. Πιένλ επηθίλδπλε είλαη ε απφηνκε θφξηηζε. γ) Γνλήζεηο - κηθξνδνλήζεηο. Πξνθαινχληαη απφ ζεηζκνχο, εθξήμεηο, βαξηά κεραλήκαηα θαη είλαη δπλαηφλ λα δηαηαξάμνπλ ηελ ηζνξξνπία ησλ πξαλψλ κε ηελ πξνζσξηλή κεηαβνιή ησλ ηάζεσλ. ηα ραιαξά θνθθψδε πιηθά, είλαη δπλαηή ε κείσζε ηεο ζπλνρήο, νη δε ιεπηνκεξείο θεθνξεζκέλνη άκκνη θαη επαίζζεηεο άξγηινη, κπνξεί λα νδεγεζνχλ ζηε ξεπζηνπνίεζε. Οη θαηνιηζζήζεηο απφ ζεηζκνχο είλαη νη πιένλ θαηαζηξνθηθέο. 8

9 δ) Μεηαβνιή ζην πεξηερφκελν ηνπ λεξνχ. i) Ζ δηαπίζησζε φηη ε ζπρλφηεηα ησλ θαηνιηζζεηηθψλ θαηλνκέλσλ είλαη ε κεγάιε ζε πεξηφδνπο απμεκέλσλ βξνρνπηψζεσλ θαη παξαηεηακέλσλ ρηνλνπηψζεσλ, δηθαηνινγείηαη κε ηε δεκηνπξγία πδξνζηαηηθψλ πηέζεσλ ζην πέηξσκα, απφ ην θαηεξρφκελν δηα ησλ ξσγκψλ λεξφ θαη ηελ αχμεζε ζηα εδάθε ηεο πίεζεο ησλ πφξσλ θαη επνκέλσο κείσζε ηεο δηαηκεηηθήο αληνρήο.ii)ζ κεηαβνιή ζηε θαηάζηαζε θνξεζκνχ ησλ αξγηιηθψλ εδαθψλ (καθξέο πεξίνδνη μεξαζίαο) δηεπθνιχλεη ηελ θαηείζδπζε ηνπ λεξνχ, κε απνηέιεζκα ηελ ειάηησζε ηεο ζπλνρήο. ε) Δπηδξάζεηο ηνπ ππφγεηνπ λεξνχ. i) Απφηνκεο κεηαβνιέο ηεο ζηάζκεο ηνπ ππφγεηνπ λεξνχ π.ρ. ζε ηακηεπηήξεο, απμάλεη ηελ πίεζε ησλ πφξσλ ζηα πξαλή θαη απηφ κπνξεί λα νδεγήζεη ζηελ πγξνπνίεζε ακκσδψλ εδαθψλ. ii) ηηο ιεπηνκεξείο άκκνπο θαη ηιχεο, ε ξνή ηνπ ππφγεηνπ λεξνχ απνπιέλεη ην ζπγθνιιεηηθφ πιηθφ θαη ην ζπκπαξαζχξεη. Ζ δεκηνπξγία θελψλ κε ηε δηαδηθαζία απηή θαη ε ειάηησζε ηεο ζπλνρήο, δηεπθνιχλεη ηελ ραιάξσζε ηνπ πιηθνχ θαη κεηψλεη ηελ επζηάζεηα ηνπ πξαλνχο. iii) Αξηεζηαλνί νξίδνληεο ή απνκνλσκέλνη θαθνί χδαηνο εμαζθνχλ πηέζεηο ζηα ππεξθείκελα ζηξψκαηα. ζη ) Δπηδξάζεηο παγεηνχ. Ζ δεκηνπξγία πάγνπ θαη ε κεηαβνιή απηνχ ζε λεξφ ζηηο ξσγκέο ησλ βξάρσλ, νη νπνίνη ιφγσ ηεο δηαξξήμεσο παξνπζηάδνπλ ειαηησκέλε ζπλνρή, πξνθαιεί πεξηνδηθά ηελ άζθεζε ζιηπηηθψλ θαη εθειθπζηηθψλ ηάζεσλ κε απνηέιεζκα ηελ ραιάξσζε ηνπ πεηξψκαηνο. ηηο αξγίινπο θαη αξγηινακκψδε εδάθε, ε ηήμε ησλ πάγσλ δεκηνπξγεί αχμεζε ηνπ λεξνχ ζηελ επηθάλεηα, ε πήμε ηνπ νπνίνπ εκπνδίδεη ηελ απνζηξάγγηζε ηνπ πξαλνχο έηζη ψζηε λα έρνπκε αλχςσζε ηνπ ππφγεηνπ πδξνθφξνπ νξίδνληα θαη ε ηζνξξνπία ηειηθά δηαηαξάζζεηαη. δ) Απνζάζξσζε. Οη δηαδηθαζίεο απνζαζξψζεσο, κεραληθέο θαη ρεκηθέο, πξννδεπηηθά δηαηαξάζζνπλ ηε ζπλνρή ηνπ πεηξψκαηνο. ε πνιιέο θαηνιηζζήζεηο, ρεκηθέο κεηαβνιέο φπσο ελπδάησζε, αληαιιαγή ηφλησλ ζε αξγίινπο, θαίλεηαη φηη ζπκβάιινπλ ζηε δεκηνπξγία θαηνιηζζεηηθψλ ηάζεσλ. ε) Δπίδξαζε ηεο βιάζηεζεο. Δίλαη γλσζηφ φηη ε κεραληθή δξάζε ηνπ ξηδηθφπ ζπζηήκαηνο ησλ δέληξσλ, δηαηεξεί ηελ επζηάζεηα ησλ πξαλψλ. Σν ζχζηεκα απηφ ζπκβάιιεη ζηελ απνζηξάγγηζε κέξνπο ηνπ λεξνχ. Ζ απνγχκλσζε ηνπ πξαλνχο επηδξά αξλεηηθά ζηε δίαηηα ηνπ ππφγεηνπ λεξνχ. ε κεξηθέο φκσο πεξηπηψζεηο, φπσο ζηηο άθξεο πνιχ απφηνκσλ πξαλψλ απφ εκηζπλεθηηθά πεηξψκαηα ή ζπλεθηηθά, αιιά κε 9

10 έληνλε θαη δπζκελή δηάξξεμε, δηεπθνιχλεηαη ε απνιέπηζε απηψλ κε ηε δεκηνπξγία εθειθπζηηθψλ ηάζεσλ ηνπ ξηδηθνχ ζπζηήκαηνο θαηά κήθνο ησλ επηθαλεηψλ αζπλέρεηαο. (Καηνιηζζεηηθά θαηλφκελα ζηνλ Διιεληθφ ρψξν θαη ε ζεκαζία ηνπο ζηελ νδνπνηία, Γεψξγηνο Κνχθεο, θεθ 2) 2.3 Σαξινόμηςη κατολιςθήςεων Κατά Zaruba-Mencl 1) Mεηακινήζειρ επιθανειακών αποθέζευν Πξφθεηηαη γηα κεηαθηλήζεηο απνζαζξσκάησλ θαη πξντφλησλ δηάβξσζεο νη νπνίεο πξνθαινχληαη θπξίσο απφ ηνπο αηκνζθαηξηθνχο παξάγνληεο θαη ειέγρνληαη απφ ην ραξαθηήξα ησλ απνζαζξσκάησλ θαη ηε κνξθνινγία ησλ πξαλψλ. α) Εππςζμόρ κοπημάηυν και κάμτη ηηρ κεθαλήρ ηυν ζηπυμάηυν Ο εξππζκφο ησλ θνξεκάησλ είλαη απνηέιεζκα ηεο ελαιιαγήο θαηά ην ρεηκψλα θαη ηελ άλνημε ηεο ρακειφηεξεο θαη πςειφηεξεο ζεξκνθξαζίαο, πνπ πξνθαιεί αληίζηνηρα δηφγθσζε θαη ζπξξίθλσζε ησλ αξγηιηθψλ ραιαξψλ πιηθψλ. Σν πάγσκα θαη ην ιηψζηκν ηνπ λεξνχ θαη ηνπ πάγνπ αληίζηνηρα ζηα επηθαλεηαθά ζηξψκαηα πξνθαινχλ ηε ραιάξσζε ησλ πιηθψλ θαη ηε κεηαθίλεζε ηνπο θάησ απφ ηελ επίδξαζε ηεο βαξχηεηαο. Σν πάρνο ηνπ κεηαθηλνχκελνπ πιηθνχ δελ μεπεξλά ην βάζνο ηεο επνρηθήο κεηαβνιήο ηεο ζεξκνθξαζίαο θαη ηεο πγξαζίαο ελψ νη κεηαθηλήζεηο είλαη γεληθά ηεο ηάμεσο ηνπ cm/έηνο, αιιά κπνξεί πξνθαιέζνπλ απφθιηζε απφ ηελ θαηαθφξπθν ησλ ηειεθσληθψλ θαη ειεθηξηθψλ ζηειψλ θαζψο θαη βιάβεο ζηνπο ηνίρνπο αληηζηήξημεο, ζηηο νηθνδνκέο θαη ηηο ππφγεηεο γξακκέο θαη αγσγνχο. Δηθφλα 2 Δξππζκφο 10

11 Ο εξππζκφο ησλ απνζαζξσκάησλ κπνξεί λα νδεγήζεη βαζκηαία ζηελ ηειηθή θάκςε ησλ ππνθείκελσλ ζηξσκάησλ (αλ παξνπζηάδνπλ ηζρπξή θιίζε), ιφγσ ηξηβήο αλάκεζα ζην επηθαλεηαθφ ζηξψκα θαη ζηελ επηθάλεηα ησλ ζηξσκάησλ ηνπ ππνβάζξνπ, κε απνηέιεζκα νη εθζθαθέο ζηα επηθαλεηαθά ηκήκαηα ησλ ζηξσκάησλ κπνξεί λα είλαη αζηαζείο ελψ νη κεηξήζεηο ηεο θιίζεο ησλ ζηξσκάησλ ζε απηά λα δίλνπλ αλαιεζείο πιεξνθνξίεο. β) Ολιζθήζειρ κοπημάηυν και μανδύα αποζάθπυζηρ Οη νιηζζήζεηο απηέο ζπλήζσο βξίζθνληαη ζε εξεκία ηε μεξή πεξίνδν θαη ε θίλεζε ελεξγνπνηείηαη κεηά απφ έληνλε βξνρφπησζε θαζψο θαη θαηά ηελ ηήμε ηνπ παγσκέλνπ λεξνχ ζην επηθαλεηαθφ ηκήκα ηνπ καλδχα. Όηαλ ην ζηξψκα ηνπ πάγνπ ιηψζεη πξνθαιεί ραιάξσζε ηνπ επηθαλεηαθνχ ζηξψκαηνο. Οιηζζήζεηο ηνπ καλδχα είλαη πνιχ ζπλεζηζκέλεο ζηα αξγηιηθά ηδήκαηα θαη ζηνλ Διιεληθφ ρψξν αθζνλνχλ ζηα λενγελή, ην θιχζρε θαη ηε κνιάζζα. γ) Ροέρ γαιών Οη νιηζζήζεηο ηνπ καλδχα απνζάζξσζεο θαζψο θαη νη νιηζζήζεηο θαηά κήθνο θπιηλδξηθψλ επηθαλεηψλ νιίζζεζεο κπνξεί λα κεηαπέζνπλ ζε ξνέο γαηψλ, φηαλ ηα θαηνιηζζεκέλα πιηθά ζπγθεληξψλνληαη ζε κηα δηαβξσζηγελή ραξάδξα θαη θνξεζηνχλ κε λεξφ (εηθφλα 2). Αλάινγα κε ηε θχζε ησλ πιηθψλ θαη ηε ζπλεθηηθφηεηα ηνπο, νη ξνέο κπνξνχλ λα δηαθνξνπνηεζνχλ ζε ξνέο θνξεκάησλ θαη γαηψλ ή ιάζπεο. Δηθφλα 3 Ρνή γαηψλ 2) Μεηακινήζειρ ζηα απγιλικά εδάθη και πεηπώμαηα α) Ολιζθήζειρ καηά μήκορ κςλινδπικών επιθανειών ολίζθηζηρ Όηαλ μεπεξαζηεί ε δηαηκεηηθή αληνρή ησλ ζπλεθηηθψλ αξγηιηθψλ εδαθψλ, δεκηνπξγνχληαη νιηζζήζεηο πνπ θηάλνπλ ζε ζεκαληηθφ βάζνο νη νπνίεο εμειίζζνληαη γεληθά πάλσ ζε θακπχιεο επηθάλεηεο. ε νκνγελή αξγηιηθά γεσινγηθά πιηθά ην ζρήκα ηεο επηθάλεηαο νιίζζεζεο κπνξεί λα ζεσξεζεί σο θπιηλδξηθφ. ηηο νιηζζήζεηο 11

12 απηέο ε θίλεζε είλαη πεξηζηξνθηθή ελψ ε κάδα πνπ νιηζζαίλεη θιίλεη θαηά θαλφλα πξνο ην κέξνο ηνπ πξαλνχο. β) Ολιζθήζειρ καηά μήκορ ζύνθεηυν επιθανειών ολίζθηζηρ Οη κεγάιεο κεηαθηλήζεηο καδψλ ζε αξγηιηθά πεηξψκαηα γεληθά πξνθαινχλ δηαδνρηθέο θακπχιεο επηθάλεηεο νιίζζεζεο ζην αλψηεξν αιιά θαη ζην θαηψηεξν ηκήκα ηνπο. Οη επηθάλεηεο απηέο δηέξρνληαη απφ ζηξψκαηα κηθξφηεξεο αληνρήο ηα νπνία βξίζθνληαη ζηξσκαηνγξαθηθά ζε επλντθή θαη θαηάιιειε ζέζε γηα ηε εθδήισζε αζηάζεηαο. Οη κεηαθηλήζεηο είλαη κεηαβαηηθέο πξνο ηηο νιηζζήζεηο θαηά κήθνο πξνθαζνξηζκέλσλ επηθαλεηψλ θαη είλαη ζπρλέο ζηα λενγελή, ηδηαίηεξα φηαλ ππάξρνπλ ελαιιαγέο καξγψλ θαη ηιχσλ κε εχζξππηνπο ςακκίηεο θαη θξνθαινπαγή. γ) Μεηακίνηζη ππανών από ζύνθλιτη μαλακών πεηπυμάηυν ηελ θαηεγνξία απηή αλήθνπλ νη νιηζζήζεηο ηεκαρψλ θαη νη παξακνξθψζεηο πξαλψλ πνπ πξνθαινχληαη απφ ζχλζιηςε «καιαθψλ» αξγηιηθψλ πεηξσκάησλ ζε δηαβξσζηγελείο ραξάδξεο θαζψο θαη νη ζξαχζεηο ζε επηρψκαηα πνπ έρνπλ εδξαζηεί πάλσ ζε ζρεκαηηζκνχο πνπ έρνπλ κηθξή θέξνπζα ηθαλφηεηα. Ζ ηαρχηεηα εμέιημεο ηνπ θαηλνκέλνπ είλαη πνιχ κηθξή θαη γηα ηνλ ιφγν απηφ γίλεηαη αληηιεπηφ κεηά απφ αξθεηφ ρξνληθφ δηάζηεκα απφ ηελ έλαξμή ηνπ, φηαλ δειαδή νη παξακνξθψζεηο παίξλνπλ ηηκέο κεηξήζηκεο. 3) Μεηακινήζειρ ζςμπαγών πεηπυμάηυν α) Ολιζθήζειρ βπάσυν καηά μήκορ πποκαθοπιζμένυν επιθανειών Σα επίπεδα ζηξψζεο, ζρηζηφηεηαο, ξσγκάησζεο ή δηάξξεμεο πξνθαινχλ νιηζζήζεηο βξαρσδψλ ηεκαρψλ, φηαλ έρνπλ θιίζε νκφξξνπε πξνο ην πξαλέο θαη φηαλ ε ζπλέρεηα ησλ ηειεπηαίσλ δηαηαξαρηεί ζηε βάζε ηνπ πξαλνχο. ηα ζηξσζηγελή πεηξψκαηα κε επίπεδα ζηξψζεο νκνηφκνξθα θαη ζρεηηθά ιεία, ε θιίζε ησλ ζηξσκάησλ είλαη ζπλήζσο ε κέγηζηε θιίζε θάησ απφ ηελ νπνία είλαη ζηαζεξφ έλα πξαλέο. Αλ ηα ζηξψκαηα ππνζθάπηνληαη ιφγσ δηάβξσζεο δηαηεξνχλ ηε ζέζε ηνπο ιφγσ θπξίσο ηεο ηξηβήο. 12

13 β) Ολιζθήζειρ βαπύηηηαρ Ζ κεηαθίλεζε ζηε θαηεγνξία απηή είλαη πνιχ αξγή θαη κπνξεί λα ραξαθηεξηζηεί ζαλ εξππζκφο. πλαληάηαη ζε πξαλή πεηξσκάησλ πνπ είλαη επηδεθηηθά ζε πιαζηηθή παξακφξθσζε δειαδή ζε πεηξψκαηα πνπ κπνξεί λα παξακνξθσζνχλ απφ δηαθνξηθέο θηλήζεηο νη νπνίεο πξνθαινχληαη απφ ηηο ζπληζηψζεο ηεο βαξχηεηαο, πνπ επηδξνχλ παξάιιεια πξνο επίπεδα ζηξψζεο, ζρηζηφηεηαο ή ξσγκψλ ρσξίο ηε δεκηνπξγία κηαο ζπλερνχο επηθάλεηαο νιίζζεζεο. Ζ δεκηνπξγία ησλ νιηζζήζεσλ απηψλ νθείιεηαη ζπρλά ζηε βαζκηαία δηεχξπλζε ησλ ξσγκψλ θαη δηαθιάζεσλ ιφγσ θιηκαηηθψλ παξαγφλησλ ή φηαλ ε παξακέλνπζα ηάζε ειεπζεξψλεηαη ζαλ ζπλέπεηα εθβάζπλζεο ηεο ραξάδξαο. γ) Πηώζειρ βπάσυν (εηθφλα 4) Πξφθεηηαη γηα απφηνκεο κεηαθηλήζεηο ραιαξσκέλσλ βξάρσλ ζπκπαγψλ πεηξσκάησλ πνπ απνζπψληαη απφ ηα απφηνκα πξαλή. Ζ ηαρχηεηα κεηαθίλεζεο είλαη πνιχ κεγάιε θαζφζνλ πξφθεηηαη γηα ειεχζεξε πηψζε. Οη δηαζηάζεηο ηνπο πνηθίινπλ απφ κεκνλσκέλνπο ιίζνπο κέρξη ηεξάζηηεο κάδεο πεηξσκάησλ, ηα πιηθά δε απηά δεκηνπξγνχλ θψλνπο θνξεκάησλ ή πιεπξηθά θνξήκαηα. Οη πηψζεηο βξάρσλ αθζνλνχλ ζηηο βξαρψδεηο αθηέο ιηκλψλ θαη ζαιαζζψλ θαζψο θαη ζηηο πιεπξέο βαζηψλ ραξαδξψζεσλ πνπ έρνπλ κεγάιεο ή αθφκα αξλεηηθέο θιίζεηο. Δηθφλα 4 Καηάπησζε βξάρσλ 13

14 4) Ειδικοί ηύποι μεηακίνηζηρ α) Εδαθική ποή λόγυ παγεηού Δίλαη κηα ζχλζεηε ξνή θαη νιίζζεζε πνπ ζεκεηψλεηαη ζηα επηθαλεηαθά ζηξψκαηα (κέρξη βάζνο 0,5 m) πνπ βξίζθνληαη πάλσ ζε παγσκέλν ππφζηξσκα. β) Ροή απγίλυν Πξφθεηηαη γηα αξγίινπο κε πςειή επαηζζεζία ζαιάζζηαο πξνέιεπζεο πνπ απνηέζεθαλ κεηά ηελ απφζπξζε ηεο ζάιαζζαο. Ζ δηαηκεηηθή ηνπο αληνρή κεηψλεηαη πξννδεπηηθά, ιφγσ κείσζεο ηεο πεξηεθηηθφηεηαο ηφλησλ Νa θαη K ζην λεξφ ησλ πφξσλ, ην νπνίν απνκαθξχλεηαη κε ηε δηαδηθαζία ηεο απφπιπζεο. Ζ κείσζε ησλ ζηνηρείσλ απηψλ πξνθαιεί ραιάξσζε ησλ δεζκψλ αλάκεζα απφ ηα ζσκαηίδηα ηεο αξγίινπ πνπ ζπκπεξηθέξεηαη ζαλ ημψδεο ξεπζηφ. Ζ ξνή ηέηνησλ αξγίισλ πξνθαιείηαη θπξίσο απφ ζεηζκνχο θαη δνλήζεηο. γ) Τποθαλάζζιερ ολιζθήζειρ (εηθφλα 5) Πξφθεηηαη γηα νιίζζεζε ραιαξψλ ηδεκάησλ ζε θεθιηκέλν ππζκέλα. Σα ηδήκαηα κπνξεί λα είλαη αξγηινχρα, ηιπνχρα θαη αζβεζηνχρεο ιάζπεο. Δίλαη ζπλεζηζκέλεο ζηα δέιηα ησλ πνηακψλ, ελψ ε κεηαθίλεζε κπνξεί λα πξνθιεζεί απφ ζεηζκηθέο ή άιιεο δνλήζεηο. Οη νιηζζήζεηο απηέο κπνξεί λα δεκηνπξγήζνπλ ηνπξβηδηηηθά ξεχκαηα, θάηη πνπ αλαγλσξίδεηαη εχθνια ζηνπο ζρεκαηηζκνχο ηνπ θιχζρε, πνπ πνιιέο θνξέο πξνθαινχλ δεκηέο ζε ππνβξχρηα θαιψδηα. εκαληηθά θαηνιηζζεηηθά θαηλφκελα αλαθέξνληαη ζηνλ ππνζαιάζζην ρψξν ηνπ Κνξηλζηαθνχ θφιπνπ, πνπ ζπληζηνχλ θπξίσο πεξηζηξνθηθέο νιηζζήζεηο, εδαθηθέο ξνέο θαη ξνέο θνξεκάησλ, κε ζπρλφηεηα πεξίπνπ αλά 2 έηε κε απνηέιεζκα ηηο ζπλερέο βιάβεο ζηα ππφγεηα θαιψδηα. Δηθφλα 5 Τπνζαιάζζηα θαηνιίζζεζε 14

15 2.3.2 Σαξινόμηςη κατά Varnes 1 ) Καηαπηώζειρ (falls) ηηο θαηαπηψζεηο, κηα κάδα (θπξίσο πεηξψκαηνο αιιά θαη ζπλεθηηθνχ εδάθνπο) νπνηνπδήπνηε κεγέζνπο, απνζπάηαη απφ έλα απφηνκν εδαθηθφ ή βξαρψδεο πξαλέο, θαηά κήθνο κηαο επηθάλεηαο, ρσξίο ή ειάρηζηε δηαηκεηηθή κεηαηφπηζε θαη ε πηψζε γίλεηαη θπξίσο ειεχζεξα, κε αλαπήδεζε ή θχιηζε ζηελ επηθάλεηα ηνπ πξαλνχο (εηθφλα 6). Ζ κεηαθίλεζε απηή είλαη πνιχ γξήγνξε. Αλάινγα κε ηνλ ηχπν ηνπ κεηαθηλνχκελνπ πιηθνχ ρσξίδνληαη ζε θαηαπηψζεηο βξάρσλ, θαηαπηψζεηο θνξεκάησλ θαη θαηαπηψζεηο γαηψλ (αξθεηά ζπάλην θαηλφκελν). α) β) Δηθφλα 6 α) ηππηθή θαηάπησζε βξάρσλ β) θαηάπησζε ιφγσ δηαθνξηθήο δηάβξσζεο απφ θχκαηα ή ιφγσ ξσγκψλ. 2) Αναηποπέρ (topples) ηηο αλαηξνπέο (εηθφλα 7) ε θίλεζε είλαη κηα πξνο ηα έμσ πεξηζηξνθή ηεο απνζπψκελεο κάδαο απφ έλα βξαρψδεο θπξίσο πξαλέο, γχξσ απφ ην ζεκείν ή άμνλα πεξηζηξνθήο πνπ βξίζθεηαη ρακειφηεξα απφ ην θέληξν βάξνπο ηεο κεηαθηλνχκελεο κάδαο. Πξνθαιείηαη θπξίσο απφ ηε βαξχηεηα θαη απφ ηηο δπλάκεηο πνπ αζθνχληαη απφ ηα γεηηνληθά ηεκάρε ή απφ ηε επίδξαζε ηνπ λεξνχ (πδξνζηαηηθέο πηέζεηο, παγεηφο) πνπ γεκίδεη ηηο αζπλέρεηεο θαη ξσγκέο. Ζ αλαηξνπή εμειίζζεηαη ζπλήζσο ζε πηψζε ή νιίζζεζε, αλάινγα κε ηε γεσκεηξία ηνπ πξαλνχο θαη ηεο κεηαθηλνχκελεο κάδαο, 15

16 θαζψο θαη ηεο επηθάλεηαο απνθφιιεζεο. (αλαηξνπέο βξάρσλ, αλαηξνπέο θνξεκάησλ θαη γαηψλ).οη αλαηξνπέο βξάρσλ ηαμηλνκνχληαη ζηνπο παξαθάησ ηχπνπο: Αλαηξνπή ιφγσ θάκςεο, αλαηξνπή ηεκαρψλ, αλαηξνπή ηεκαρψλ ιφγσ θάκςεο θαη ζηηο δεπηεξνγελείο αλαηξνπέο (αλαηξνπή ηνπ πφδα ιφγσ νιίζζεζεο ησλ αλσηέξσλ ζηξσκάησλ, αλαηξνπή ηεο βάζεο ιφγσ νιίζζεζεο, αλαηξνπή ησλ αλσηέξσλ ζηξσκάησλ ιφγσ νιίζζεζεο, αλαηξνπή ιφγσ ηεο παξνπζίαο εθειθπζηηθψλ ξσγκψλ, θπθινεηδήο θαη αλαηξνπή, αλαηξνπή εδαθηθψλ πιηθψλ) (εηθφλα 6).ηελ αλαηξνπή θνξεκάησλ θαη γαηψλ εληάζζνληαη θπξίσο δεπηεξνγελείο αλαηξνπέο ιφγσ εθειθπζηηθψλ ξσγκψλ. α) β) γ) δ) ε) ζη) δ) ε) ζ) α)αλ Δηθφλα 7 αλαηξνπή ιφγσ θάκςεο β)αλαηξνπή ηεκαρψλ γ)αλαηξνπή ηεκαρψλ ιφγσ θάκςεο δ)αλαηξνπή ηνπ πφδα ιφγσ νιίζζεζεο ησλ αλσηέξσλ ζηξσκάησλ ε)αλαηξνπή ηεο βάζεο ιφγσ νιίζζεζεο ζη)αλαηξνπή ησλ αλσηέξσλ ζηξσκάησλ ιφγσ νιίζζεζεο δ)αλαηξνπή ιφγσ ηεο παξνπζίαο εθειθπζηηθψλ ξσγκψλ ε)θπθινεηδήο νιίζζεζε θαη αλαηξνπή ζ)αλαηξνπή εδαθηθψλ πιηθψλ 16

17 3) Ολιζθήζειρ (slides) ηηο νιηζζήζεηο, ε κεηαθίλεζε πξνππνζέηεη θπξίσο δηαηκεηηθή παξακφξθσζε θαη κεηαηφπηζε-ζξαχζε ηνπ πιηθνχ θαηά κήθνο κηαο ή πεξηζζφηεξσλ επηθαλεηψλ, πνπ κπνξεί λα είλαη νξαηέο ή φρη θαη λα εθδειψλνληαη κέζα ζε κηα ζρεηηθή ζηελή δψλε. Ζ κεηαθίλεζε κπνξεί λα είλαη πξννδεπηηθή, δειαδή ε δηαηκεηηθή ζξαχζε λα κελ ζπκβαίλεη ηαπηφρξνλα ζε φιε ηελ επηθάλεηα πνπ ζα απνηειέζεη ηειηθά ηελ επηθάλεηα ζξαχζεο. Ζ κάδα πνπ κεηαηνπίδεηαη κπνξεί λα νιηζζήζεη πξνο ηα θαηάληε απνκαθξπλφκελε απφ ηελ αξρηθή επηθάλεηα ζξαχζεο. ηνπο βξαρψδεηο γεσινγηθνχο ζρεκαηηζκνχο ε νιίζζεζε κπνξεί λα ζπλίζηαηαη απφ κεηαηφπηζε-κεηαθίλεζε επάλσ ζε θαιά δηακνξθσκέλεο επηθάλεηεο αζπλερεηψλ (ζηξψζε, δηάθιαζε, ζρηζηφηεηα θιπ),ρσξίο λα παξαηεξείηαη πξσηνγελήο ζξαχζε ηνπ πιηθνχ νπφηε θαη ε επηθάλεηα νιίζζεζεο λα είλαη ζαθψο θαζνξηζκέλε. Ζ κεηαθηλνχκελε κάδα κπνξεί λα παξακείλεη εληαία θαηά ηελ νιίζζεζε ή λα δηαρσξηζηεί ζε κηθξφηεξεο αλεμάξηεηα θηλνχκελεο κάδεο. Οη νιηζζήζεηο, αλάινγα κε ηε κνξθή ηεο επηθάλεηαο νιίζζεζεο θαζψο θαη ην κεραληζκφ κεηαθίλεζεο δηαθξίλνληαη ζε 2 βαζηθέο θαηεγνξίεο: α)ζηηο πεξηζηξνθηθέο θαη β)ζηηο κεηαζεηηθέο. α) Πεπιζηποθικέρ ολιζθήζειρ (rotational slides) Οη πεξηζηξνθηθέο νιηζζήζεηο (εηθφλα 8) γίλνληαη ζπλήζσο θαηά κήθνο θνίισλ πξνο ηα πάλσ επηθαλεηψλ κε κηθξή παξακφξθσζε ζην εζσηεξηθφ ηεο κεηαθηλνχκελεο κάδαο. Σν αλψηεξν ηκήκα ηεο κεηαθηλνχκελεο κάδαο θηλείηαη ζρεδφλ θαηαθφξπθα πξνο ηα θάησ κε κηα κηθξή θάκςε πξνο ηα πίζσ, ιφγσ ηεο πεξηζηξνθηθήο θίλεζεο, ελψ ζηε βάζε ηεο κεηαθηλνχκελεο κάδαο παξαηεξείηαη αλχςσζε. Οη πεξηζηξνθηθέο νιηζζήζεηο εθδειψλνληαη θπξίσο ζε νκνγελή εδαθηθά πιηθά θαη ζπλήζσο ην κήθνο ηνπο είλαη 3-7 θνξέο ην βάζνο ηνπο. Δπίζεο κπνξνχλ λα εθδεισζνχλ ζε έληνλα αζπλερείο βξαρνκάδεο νη νπνίεο κπνξνχλ λα ζεσξεζνχλ ζαλ «ηζφηξνπεο». πλήζσο νη πξψηεο ελδείμεηο πξηλ ηελ εθδήισζε κηαο πεξηζηξνθηθήο νιίζζεζεο είλαη ε εκθάληζε ηνμνεηδψλ ξσγκψλ ζην έδαθνο, θαηά κήθνο ησλ νπνίσλ ζα αλαπηπρζεί ε θχξηα θαηαθξήκληζε κε ηε κέγηζηε θαηαθφξπθε κεηαθίλεζε ηεο νιίζζεζεο. 17

18 Εικόνα 8 ) Ηδεαηφ ζρέδην θαη νλνκαηνινγία κηαο πεξηζηξνθηθήο νιίζζεζεο. Main scrap (θχξηα θαηαθξήκληζε): Απφηνκν βχζηζκα ηεο επηθάλεηαο ηνπ θπζηθνχ εδάθνπο ζην αλψηεξν ηκήκα ηεο νιίζζεζεο (ζηέςε), πνπ πξνθιήζεθε απφ ηελ θίλεζε ηεο νιηζζαίλνπζαο κάδαο. Minor scarp (δεπηεξεχνπζα θαηαθξήκληζε): Γεπηεξεχνπζα επηθάλεηα ζξαχζεο ηεο κεηαθηλνχκελεο κάδαο πνπ έρεη πξνέιζεη απφ δηαθνξηθέο κεηαθηλήζεηο ηεο κάδαο απηήο. Surface of rupture (επηθάλεηα νιίζζεζεο): Ζ επηθάλεηα πνπ απνηειεί επέθηαζε ηεο θχξηαο θαηαθξήκληζεο θάησ απφ ηε κεηαθηλνχκελε κάδα ηεο θαηνιίζζεζεο, πάλσ ζηελ νπνία έγηλε ε νιίζζεζε. Toe (απφιεμε): Σν θαηψηεξν, ζπλήζσο θπξηφ φξην ηεο κεηαθηλνχκελεο κάδαο.απέρεη ηε κεγαιχηεξε απφζηαζε απφ ηελ θχξηα θαηαθξήκληζε. Transverse cracks (εγθάξζηεο ξσγκέο) Radial cracks (αθηηλσηέο ξσγκέο) 18

19 β) Μεηαθεηικέρ ολιζθήζειρ ( Translational slides) ηηο κεηαζεηηθέο νιηζζήζεηο ε κάδα πνπ απνζπάηαη απφ ην πξαλέο κεηαθηλείηαη πξνο ηα έμσ ή πξνο ηα θάησ θαη έμσ, θαηά κήθνο κηαο θαηά πξνζέγγηζε επίπεδεο ή νκαιήο-θπκαηνεηδνχο επηθάλεηαο, κε πνιχ κηθξή ή θαζφινπ πεξηζηξνθηθή θίλεζε ή θάκςε. πλήζσο ε κεηαθηλνχκελε κάδα νιηζζαίλεη θαη κεηαθηλείηαη παξάιιεια πάλσ ζηελ επηθάλεηα νιίζζεζεο.(εηθφλα 8) Ζ δηάθξηζε ηεο κεηαζεηηθήο απφ ηελ πεξηζηξνθηθή νιίζζεζε είλαη βαζηθήο ζεκαζίαο γηα ηελ αληηκεηψπηζε ηνπ πξνβιήκαηνο. ηελ πεξηζηξνθηθή νιίζζεζε, φπνπ ε επηθάλεηα νιίζζεζεο ζηελ πεξηνρή ηνπ θιίλεη πξνο ην πξαλέο, ππάξρεη ε «εγγελήο» ηάζε απνθαηάζηαζεο ηεο ηζνξξνπίαο ζηελ αζηαζή κάδα. Αληίζεηα ζε κηα κεηαζεηηθή νιίζζεζε κπνξεί ε κεηαθίλεζε λα πξνρσξάεη απεξηφξηζηα, φηαλ ε επηθάλεηα νιίζζεζεο έρεη ζεκαληηθή θιίζε θαη εθφζνλ ε δηαηκεηηθή αληίζηαζε θαηά κήθνο ηεο επηθάλεηαο απηήο παξακέλεη κηθξφηεξε απφ ηε ζηαζεξή δχλακε πνπ πξνθαιεί ηελ θίλεζε. Δηθφλα 9 ε πνιιέο κεηαζεηηθέο (εηθφλα 9) νιηζζήζεηο, ε νιηζζαίλνπζα κάδα παξακνξθψλεηαη έληνλα θαη δηαρσξίδεηαη ζε πνιιέο εκηαλεμάξηεηεο κνλάδεο. Καζψο ζπλερίδεηαη ε παξακφξθσζε θαη ε απνζχλζεζε θαη ηδηαίηεξα θαζψο απμάλεηαη ε πεξηεθηηθφηεηα ζε λεξφ, ε απνζπλζεκέλε πιένλ κάδα πνπ νιηζζαίλεη κπνξεί λα κεηαπέζεη ζε εδαθηθή ξνή. Οη κεηαζεηηθέο νιηζζήζεηο είλαη γεληθά πην αβαζείο απφ ηηο πεξηζηξνθηθέο θαη ζπλήζσο ην κήθνο ηνπο ππεξβαίλεη ην 10πιάζην ηνπ βάζνπο ηνπο, ελψ ε επηθάλεηα νιίζζεζεο έρεη κνξθή «δηεπξπκέλνπ ζε πιάηνο θαλαιηνχ». 19

20 ηηο κεηαζεηηθέο νιηζζήζεηο πνπ γίλνληαη ζηνπο εδαθηθνχο ζρεκαηηζκνχο,ε θίλεζε ζπλήζσο ειέγρεηαη απφ ηελ παξνπζία ππνθείκελσλ ππθλφηεξσλ ή κεγαιχηεξεο ζπλεθηηθφηεηαο εδαθηθψλ ζηξψζεσλ, απφ ηελ επαθή αλάκεζα ζην ππφβαζξν θαη ζηα ππεξθείκελα ηνπ απνζαζξψκαηα ή θνξήκαηα. Αληίζεηα ζηνπο βξαρψδεηο ζρεκαηηζκνχο θαζνξηζηηθήο ζεκαζίαο ζηε εθδήισζε ηνπο είλαη ε παξνπζία θαη ηα ραξαθηεξηζηηθά ησλ αζπλερεηψλ. 4) Πλεςπικέρ εξαπλώζειρ (lateral spreads) ηηο πιεπξηθέο εμαπιψζεηο ε θίλεζε πνπ επηθξαηεί είλαη ε πιεπξηθή δηάζηαζε ηνπ πιηθνχ πνπ δηεπθνιχλεηαη απφ δηαηκεηηθέο ή εθειθπζηηθέο ξσγκέο. (εηθφλα 10) Γηαθξίλνληαη νη παξαθάησ βαζηθνί ηχπνη πιεπξηθψλ εμαπιψζεσλ: Δηθφλα 10 α) Εξάπλυζη ηεμασών(block spreads) φπνπ βξαρψδεηο γεσινγηθνί ζρεκαηηζκνί πνπ ππέξθεηληαη άιισλ αζζελέζηεξσλ, δηαρσξίδνληαη κε θαηαθφξπθεο ξσγκέο ζε ηεκάρε. Σν ππνθείκελν πιηθφ ζπλζιίβεηαη θαη ζπρλά θαιχπηεη ηηο ξσγκέο πνπ δεκηνπξγνχληαη. Ζ κεηαηφπηζε θαηαλέκεηαη ζε φιε ηελ εθηεηλφκελε κάδα, ρσξίο φκσο θαιά θαζνξηζκέλε επηθάλεηα δηάηκεζεο ή θάπνηα δψλε πιαζηηθήο ξνήο πνπ λα ειέγρεη ηε κεηαθίλεζε, ε νπνία ηηο πεξηζζφηεξεο θνξέο είλαη εμαηξεηηθά αξγή αιιά ε επηθάλεηά ηεο θαηά θαλφλα πνιχ κεγάιε. β) Εξαπλώζειρ λόγυ πεςζηοποίηζηρ (liquefaction spreads) πνπ δεκηνπξγνχληαη θπξίσο ζε επαίζζεηεο αξγίινπο θαη ηιχεο, νη νπνίεο παξνπζηάδνπλ απψιεηα ηεο αληνρήο ηνπο φηαλ δηαηαξαρηνχλ θαη αιινησζεί ε αξρηθή ηνπο δνκή. Ζ ζξαχζε είλαη ζπλήζσο βαζκηαία, δειαδή μεθηλά ζε κηα πεξηνρή ζαλ ηνπηθφ θαηλφκελν θαη επεθηείλεηαη. πρλά, ε αξρηθή ζξαχζε είλαη κηα εθηεηακέλε θαζίδεζε θαη ε 20

21 πξννδεπηηθή επέθηαζή ηεο γίλεηαη αληίζηξνθα, δειαδή απφ ηελ αξρηθή ζξαχζε πξνο ηα πίζσ. Ζ θχξηα κεηαθίλεζε είλαη κεηαζεηηθή κάιινλ παξά πεξηζηξνθηθή. Αλ ε ππνθείκελε επθίλεηε δψλε είλαη ζεκαληηθνχ πάρνπο, ηα ππεξθείκελα ηεκάρε κπνξεί λα βπζηζηνχλ πξνο ηα θάησ ζαλ ηάθξνη, ρσξίο λα ππνζηνχλ πεξηζηξνθή ελψ κπνξεί λα ππάξρεη εμψζεζε θαη ξνή ηνπ πιηθνχ θπξίσο ζηε βάζε. Ζ θίλεζε γεληθά αξρίδεη αηθλίδηα, ρσξίο ζεκαληηθή πξνεηδνπνίεζε θαη εμειίζζεηαη κε κεγάιε κέρξη πνιχ κεγάιε ηαρχηεηα. γ) ύνθεηερ πλεςπικέρ εξαπλώζειρ (complex spreads) είλαη έληνλεο παξακνξθψζεηο ζε ζρεδφλ νξηδφληηα επηθαλεηαθά ζθιεξά θαη δηεξξεγκέλα πεηξψκαηα πνπ ππέξθεηληαη παρηψλ ζηξσκάησλ ζθιεξψλ ξσγκαησκέλσλ αξγίισλ ή καιαθψλ ζρηζηνιίζσλ ηα νπνία κε ηε ζεηξά ηνπο ππέξθεηληαη θάπνηνπ ζθιεξνχ βξαρψδνπο ππνβάζξνπ.(εηθφλα 11) Μηα θάκςε ηνπ επηθαλεηαθνχ ζθιεξνχ πεηξψκαηνο είρε απνηέιεζκα ηε θίλεζε ηεκαρψλ ηνπ, ηελ αλαηξνπή ηνπο θαη ηε βχζηζή πξνο ηελ θνηιάδα.(οη κεηαθηλήζεηο απηέο παξαηεξήζεθαλ ζε θνηιάδεο ηεο θεληξηθήο θαη ηεο βφξεηαο Αγγιίαο ). Σα θαηλφκελα απηά ζπλνδεχηεθαλ απφ έληνλεο παξακνξθψζεηο θαη αλχςσζε ηνπ ππζκέλα ηεο θνηιάδαο. Οη εμαπιψζεηο απηέο ζπκβαίλνπλ θαη ζην βξαρψδεο ππφβαζξν θαη ηδηαίηεξα ζηηο θνξπθέο ησλ πβσκάησλ. Δηθφλα 11 5) Ροέρ (flows) Οη ξνέο, πγξέο ή μεξέο, γξήγνξεο ή αξγέο εθδειψλνληαη θπξίσο ζε ραιαξά πιηθά. Αληίζεηα, ζην βξαρψδεο ππφβαζξν, νη αληίζηνηρεο κεηαθηλήζεηο πεξηιακβάλνπλ ηηο πνιχ αξγέο παξακνξθψζεηο πνπ θαηαλέκνληαη αλάκεζα ζε πνιιέο, θνληηλέο ξσγκέοδηαθιάζεηο θαη εθείλεο πνπ παξαηεξνχληαη κέζα ζηε κάδα ηνπ πεηξψκαηνο θαη πξνέξρνληαη απφ θάκςε, πηχρσζε ή δηφγθσζε. ε πνιιέο πεξηπηψζεηο ε θαηαλνκή 21

22 ησλ ηαρπηήησλ κεηαθίλεζεο πιεζηάδεη εθείλε ησλ ημσδψλ ξεπζηψλ θαη νη θηλήζεηο κπνξεί λα πεξηγξαθνχλ ζαλ κηα κνξθή ξνήο άζηθηνπ πεηξψκαηνο. Οη αξγέο ξνέο ηαμηλνκνχληαη απφ ηνλ Varnes θαη απφ πνιινχο εξεπλεηέο ζηνλ εξππζκφ(creep) πνπ είλαη κηα αξγή, φρη άκεζα νξαηή θίλεζε ηνπ επηθαλεηαθνχ καλδχα ηνπ εδάθνπο ή ηνπ ζαζξνχ θαιχκκαηνο ησλ πεηξσκάησλ. Μπνξεί λα ζεσξεζεί ζαλ κηα θπζηθή εμέιημε ηεο θιίζεο ηεο θιηηχνο πνπ νθείιεηαη ζε δηακνξηαθέο θαη φρη εμσηεξηθέο ηάζεηο θαη ππνβνεζείηαη απφ ηε βαξχηεηα. ηε κεραληθή, εξππζκφο είλαη ε παξακφξθσζε πνπ ζπλερίδεηαη θάησ απφ κηα ζηαζεξή ηάζε (εηθφλα 12). Μέξνο ηεο παξακφξθσζεο απηήο απνθαζηζηάηαη κεηά απφ θάπνην ρξφλν απφ ηελ άξζε ηεο ηάζεο, αιιά γεληθά ην κεγαιχηεξν κέξνο ηεο δελ απνθαζίζηαηαη. (εηθφλα 12) Ζ κεηαηφπηζε θαηά θαλφλα είλαη δπζδηάθξηηε ελψ ην θαηλφκελν ηνπ εξππζκνχ ζπληειείηαη ζηα παξαθάησ ηξία θχξηα ζηάδηα: Σν πξσηνγελέο (επηβξαδπλφκελε παξακφξθσζε) Σν δεπηεξνγελέο (ζηαζεξή παξακφξθσζε) Σν ηξηηνγελέο (επηηάρπλζε ηεο παξακφξθσζεο κέρξη ηε ζξαχζε) Ο φξνο εξππζκφο πξέπεη γεληθά λα ρξεζηκνπνηείηαη κε κεγάιε επηθχιαμε θαη λα πεξηνξίδεηαη ζηηο αξγέο θαη ζπλέρεηο ζην ρψξν παξακνξθψζεηο. Δίλαη γεληθά έλα επηθαλεηαθφ θαηλφκελν πνπ πξνζβάιιεη ξν ζχλνιν κηαο θιηηχνο, ε επηθάλεηα ηεο νπνίαο εκθαλίδεη κνξθνινγηθέο θπκαηψζεηο ελψ ζπλήζσο απνπζηάδνπλ ξσγκέο θαη απνθνιιήζεηο. Αλαγλσξίδεηαη απφ ηελ θιίζε ησλ δέληξσλ, ζηχισλ (εηθφλα 13) ή αθφκα απφ ηε ζρεηηθή ζέζε ησλ ζξαπζκάησλ θάπνηνπ ραξαθηεξηζηηθνχ γεσινγηθνχ νξίδνληα. 22

23 Δηθνλα 13 Δξππζκφο Ζ δηάθξηζε γεληθά κεηαμχ αξγψλ νιηζζήζεσλ θαη ξνψλ γίλεηαη κε ηελ χπαξμε θαιά θαζνξηζκέλσλ, ιείσλ επηθαλεηψλ νιίζζεζεο πνπ πνιιέο θνξέο θέξνπλ γξακκψζεηο ηξηβήο, ζηνηρεία πνπ δελ παξαηεξνχληαη ζηηο ξνέο, ελψ επηπξφζζεηα ζηηο ξνέο ε κεηαθηλνχκελε κάδα πθίζηαηαη έληνλεο παξακνξθψζεηο. α) Ροέρ βπασώδοςρ ςποβάθπος Πεξηιακβάλνπλ παξακνξθψζεηο ηεο βξαρνκάδαο πνπ θαηαλέκνληαη αλάκεζα ζε πνιιέο θαη κθξέο ή κεγάιεο ξσγκέο-δηαθιάζεηο ή αθφκα κηθξνξσγκέο, ρσξίο εληνπηζκφ ηεο κεηαηφπηζεο θαηά κήθνο κηαο ζπγθεθξηκέλεο επηθάλεηαο. Οη κεηαθηλήζεηο είλαη εμαηξεηηθά αξγέο θαη ιίγν πνιχ ζηαζεξέο ζην ρξφλν. Σέηνηεο κεηαθηλήζεηο πξνέξρνληαη απφ πηπρψζεηο, θάκςεηο, δηνγθψζεηο ή άιιεο εθδειψζεηο πιαζηηθήο παξακφξθσζεο. Παξαηεξνχληαη ζπρλφηεξα ζε πεξηνρέο κε έληνλν αλάγιπθν. β) Ροέρ κοπημάηυν ηα ραιαξά πιηθά νη ξνέο αλαγλσξίδνληαη αξθεηά εχθνια ζε ζρέζε κε εθείλεο ζην βξαρψδεο ππφβαζξν, θαζφζνλ νη κεηαηνπίζεηο είλαη ζεκαληηθά κεγαιχηεξεο θαη πνιχ πην επθξηλείο (εηθφλα 14). Δπηθάλεηεο νιίζζεζεο κέζα ζηε κεηαθηλνχκελε κάδα δελ 23

24 είλαη νξαηέο. Σν φξην αλάκεζα ζηε κεηαθηλνχκελε κάδα θαη ζην πιηθφ πνπ δελ παίξλεη κέξνο ζηε κεηαθίλεζε είλαη ζαθέο θαη εληνπίδεηαη ζρεηηθά εχθνια, ζηε ζέζε πνπ ε ζπλνρή θαη γεληθφηεξα ε δηαηκεηηθή αληνρή ησλ πιηθψλ γίλεηαη πνιχ κεγαιχηεξε. Μπνξεί λα είλαη κηα επηθάλεηα δηαθνξηθήο θίλεζεο ή κηα δψλε κε θαηαλεκεκέλε δηάηκεζε. Ζ εζσηεξηθή παξακφξθσζε ηνπ πιηθνχ πνπ ξέεη είλαη πνιχ κεγάιε ελψ ε εζσηεξηθή ηνπ δνκή δηαθνξεηηθή απφ απηή πνπ είρε ζηελ αξρηθή ηνπ ζέζε. Δηθφλα 14 Ρνή θνξεκάησλ γ) Ροέρ γαιών Απηέο δηαθξίλνληαη ζε ξνέο απνζαζξσκάησλ ζπρλά απνθαινχληαη ξνέο ιάζπεο θαη αλαθέξνληαη ζε γαηψδε πιηθά αξθεηά δηαβξεγκέλα πνπ ξένπλ ζρεηηθά γξήγνξα κε πεξηεθηηθφηεηα ηνπιάρηζηνλ 50% ζε άκκν, ηιχ θαη άξγηιν. πλήζσο δεκηνπξγνχληαη απφ αζπλήζηζηα ηζρπξή βξνρφπησζε ή απφ ιηψζηκν ρηνληνχ θαη επλννχληαη απφ ηελ παξνπζία εδάθνπο ζε απφηνκεο θιηηχεο απφ ηηο νπνίεο έρεη απνκαθξπλζεί ε θπηνθάιπςε ιφγσ ππξθαγηψλ ή αλζξψπηλεο δξαζηεξηφηεηαο. Ρνέο γαηψλ κεγάιεο ηαρχηεηαο ζπκβαίλνπλ επίζεο ζηηο ιεπηφθνθθεο ηιχεο, αξγίινπο θαη αξγηιηθέο άκκνπο. Πνιιέο απφ ηηο ξνέο απηέο παξνκνηάδνπλ κε πιεπξηθέο εμαπιψζεηο, φπνπ «ξεπζηνπνηείηαη» φρη κφλν ην ππνθείκελν πιηθφ αιιά νιφθιεξε ε νιηζζαίλνπζα κάδα. Μηα άιιε κνξθή ξνήο γαηψλ είλαη ε εδαθηθή ξνή, πνπ αλαθέξεηαη ζε κηα εηδηθή πεξίπησζε κεηαθίλεζεο θαη ξνήο ησλ επηθαλεηαθψλ ζηξσκάησλ πάλσ ζε επίπεδν πνπ θάησ απφ απηφ, ην έδαθνο είλαη παγσκέλν θαη παξαηεξείηαη θπξίσο θνληά ζηηο αξθεηέο ζηηο αξθηηθέο θαη ζηηο πςειέο νξεηλέο πεξηνρέο. Καηά ηε ρεηκεξηλή πεξίνδν ην λεξφ παγψλεη ζην καλδχα ζε αξθεηφ βάζνο. Καηά ηε δηάξθεηα ηνπ ζχληνκνπ θαινθαηξηνχ, ηήθεηαη ν πάγνο κφλν κέρξη κηθξφ βάζνο. Ζ ηήμε ηνπ πάγνπ θαη ην 24

25 αηκνζθαηξηθφ λεξφ θαζηζηνχλ θνξεζκέλν ην έδαθνο, ην νπνίν θηλείηαη ζαλ ππθλή ιάζπε, αθφκα θαη ζε πξαλή κε κηθξή θιίζε, πάλσ ζην παγσκέλν αθφκα ηκήκα ηνπ καλδχα. Ζ εδαθηθή ξνή κπνξεί λα εκθαληζηεί αθφκα θαη ζε ζεξκφηεξα θιίκαηα, ζε κεγάια πςφκεηξα, ηδηαίηεξα θαηά ηε κεηάβαζε ηνπ εδάθνπο απφ ην φξην πιαζηηθφηεηαο ζην φξην πδαξφηεηαο. Σν θαηλφκελν απηφ εμειίζζεηαη κέρξη βάζνπο 0,5 m θαη απνηέιεζε αξρηθά ηνλ νξηζκφ ηνπ θαηλνκέλνπ ηεο εδαθηθήο ξνήο. εηθφλα 15 Ρνή γαηψλ ηηο ξνέο ησλ ζρεηηθά ιεπηφθνθθσλ πιηθψλ, φπσο άκκνπ, ηιχνο θαη αξγίινπ ε κνξθή πνηθίιεη θαη θπκαίλεηαη απφ πιεπξάο πεξηεθηηθφηεηαο λεξνχ, απφ ππεξθνξεζκέλε κέρξη μεξά θαηάζηαζε θαη απφ πιεπξάο ηαρχηεηαο κεηαθίλεζεο απφ εμαηξεηηθά γξήγνξε κέρξη εμαηξεηηθά αξγή (εηθφλα 14). ηε κία άθξε ηεο θιίκαθαο βξίζθεηαη ε ξνή ιάζπεο πνπ είλαη ην πδαξφ κέινο ηεο νηθνγέλεηαο ησλ ξνψλ ιεπηφθνθθσλ γαηψλ θαη ζην άιιν άθξν νη μεξέο άκκνη. πλεζηζκέλεο είλαη νη μεξέο ξνέο άκκνπ ελψ αληίζεηα ζπάληεο είλαη νη ξνέο αηνιηθήο γεο. Οη ηειεπηαίεο θηλεηνπνηνχληαη θπξίσο απφ ζεηζκηθέο δνλήζεηο θαη είλαη απφ ηηο πιένλ θαηαζηξνθηθέο. 6) ύνθεηερ μεηακινήζειρ ππανών (composite slides) πλήζσο νη κεηαθηλήζεηο ησλ πξαλψλ είλαη έλαο ζπλδπαζκφο ησλ θχξησλ ηχπσλ κεηαθηλήζεσλ πνπ πεξηγξάθεθαλ κέρξη ηψξα, πνπ εθδειψλνληαη είηε ζηα δηάθνξα ηκήκαηα ηεο κεηαθηλνχκελεο κάδαο είηε ζηα δηάθνξα ζηάδηα ηεο εμέιημεο ηεο κεηαθίλεζεο. αλ ζχλζεηεο νιηζζήζεηο ηαμηλνκνχληαη απηέο ζηηο νπνίεο δηαθνξεηηθνχ ηχπνπ κεηαθηλήζεηο γίλνληαη ζε δηαθνξεηηθέο πεξηνρέο ηεο νιηζζαίλνπζαο κάδαο, κεξηθέο θνξέο ηαπηφρξνλα. 25

26 Ηδηαίηεξα επηθίλδπλεο είλαη νη εμαηξεηηθά γξήγνξεο πηψζεηο θαη νιηζζήζεηο βξάρσλξνέο θνξεκάησλ πνπ ζπρλά αλαθέξνληαη θαη ζαλ «ρηνλνζηηβάδα απφ θαηαπηψζεηο βξάρσλ». Οη κεηαθηλήζεηο ηνπ ηχπνπ νιίζζεζεο βξάρσλ-ξνήο θνξεκάησλ είλαη πνιχ ζπλεζηζκέλεο ζηηο αλψκαιεο νξεηλέο πεξηνρέο. (Γεψξγηνο Κνχθεο-Νηθφιανο ακπαηαθάθεο, θεθ 2.2) 26

27 ΣΑΞΙΝΟΜΗΗ ΚΑΣΟΛΙΘΗΕΩΝ (ΚΑΣΑ VARNES) 27

28 2.4 Μέθοδοι έρευνασ κατολιςθήςεων Υξεηάδεηαη απαξαίηεηα λα γίλεη εθηεηακέλε θαη νινθιεξσκέλε γεσινγηθή θαη γεσηερληθή έξεπλα γηα ηελ κειέηε κηαο θαηνιίζζεζεο. Πξέπεη λα κειεηεζεί ε γεσινγηθή δνκή ηεο πεξηνρήο, ηα πεηξνγξαθηθά θαη θπζηθά ραξαθηεξηζηηθά ησλ βξαρσδψλ ζρεκαηηζκψλ, θαζψο θαη νη ηνπηθά επηθξαηνχζεο πδξνγεσινγηθέο ζπλζήθεο. πγθεθξηκέλα ζχκθσλα κε ηνπο Εaruba and Mencl, απαηηείηαη λα γίλνπλ ηα αθφινπζα: Αξρηθή έξεπλα πξνθεηκέλνπ λα νξηνζεηεζεί ε πεξηνρή πνπ πξέπεη λα κειεηεζεί θαη ζηε ζπλέρεηα λα νξηζζνχλ νη ζέζεηο ησλ γεσηξήζεσλ, ησλ θξεάησλ, ν θάλλαβνο ησλ γεσθπζηθψλ κεηξήζεσλ, εθφζνλ απαηηεζεί θ.ι.π. Λεπηνκεξήο ηνπνγξαθηθή απνηχπσζε ηεο πεξηνρήο, ιεπηνκεξήο γεσινγηθή ραξηνγξάθεζε, αθφκα θαη κε ρξήζε αεξνθσηνγξαθηψλ. Σαπηφρξνλα ζην εξγαζηήξην γίλνληαη νη απαξαίηεηεο δνθηκέο εδαθνκεραληθήο θαη βξαρνκεραληθήο. Σν ζηάδην απηφ νινθιεξψλεηαη κε ηελ πιήξε γεσηερληθή κειέηε, θαζψο θαη κε ηα πξνηεηλφκελα κέηξα απνθαηάζηαζεο ηεο αζηνρίαο. Σν ηξίην ζηάδην αθνξά γεσινγηθφ έιεγρν ησλ πξνηεηλφκελσλ δηνξζσηηθψλ εξγαζηψλ ππαίζξνπ. Σν ηειεπηαίν ζηάδην αλαθέξεηαη ζε παξαθνινχζεζε κε κεηξήζεηο νξγάλσλ ηεο απνηειεζκαηηθφηεηαο ησλ κέηξσλ απνθαηάζηαζεο. Ζ ρξήζε ησλ αεξνθσηνγξαθηψλ έρεη άκεζε εθαξκνγή ζηε έξεπλα κηαο θαηνιηζζαίλνπζαο πεξηνρήο, θαζψο απνηππψλεη ηξηζδηάζηαηα ηελ πεξηνρή. Δπηπιένλ δίλεη ηε δπλαηφηεηα λα νξηζζνχλ αθξηβψο ηα φξηα ηεο θαηνιίζζεζεο (θξχδη, πξαλέο 28

29 κπξνζηά απφ ην θξχδη, πφδαο θαηνιίζζεζεο θ.ι.π). Δπηπιένλ ην κέγεζνο ηεο κεηαθίλεζεο κπνξεί λα κεηξεζεί απφ ηε κεηαηφπηζε γξακκηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ, φπσο νδηθφ ή ζηδεξνδξνκηθφ δίθηπν, επηθαλεηαθά ζηξαγγηζηήξηα θ.ι.π. Ζ ρξήζε ησλ δηαζέζηκσλ γεσινγηθψλ ραξηψλ είλαη απαξαίηεηε. πλήζσο φκσο νη ράξηεο απηνί έρνπλ κεγάιε θιίκαθα, δελ αθνξνχλ κφλν ηελ πεξηνρή ελδηαθέξνληνο θαη παξνπζηάδνπλ ηα εδαθηθά πιηθά πνπ ππέξθεηληαη ησλ βξαρσδψλ ζρεκαηηζκψλ. πλεπψο είλαη απαξαίηεην λα δεκηνπξγεζεί έλαο ηερληθνγεσινγηθφο ράξηεο ηεο πεξηνρήο φπνπ θαη ζα ζεκεηψλνληαη κε θαηάιιεινπο ζπκβνιηζκνχο φια ηα ζηνηρεία πνπ ππνδειψλνπλ ηε ζέζε θαη ηελ έθηαζε ηεο θαηνιηζζαίλνπζαο κάδαο, θαζψο θαη ζπγθεθξηκέλα θαηλφκελα ζηε επηθάλεηα ηνπ εδάθνπο ( π.ρ. κηθξέο ζπγθεληξψζεηο λεξνχ ζε πιάγηεο, ηζνυςείο κε ραξαθηεξηζηηθέο κνξθέο, βπζίζκαηα, εκθάληζε λεξνχ ππφ κνξθή πεγψλ πνπ είλαη ζπλήζσο βαζηθφο παξάγνληαο γηα ηελ αζηνρία ελφο πξαλνχο θ.ι.π.) Με ηελ νινθιήξσζε ησλ πξνηεηλφκελσλ δηνξζσηηθψλ εξγαζηψλ ππαίζξνπ ρξεηάδεηαη ζπζηεκαηηθή παξαθνινχζεζε ηνπο, κέζσ ηνπνγξαθηθψλ κεηξήζεσλ. πγθεθξηκέλα κε ηηο ζπκβαηηθέο γεσδαηηηθέο κεζφδνπο επηιέγνληαη ζεκεία κέζα ζηε κάδα πνπ είρε θαηνιηζζήζεη, θαζψο θαη ζεκεία εθηφο απηήο πνπ παξακέλνπλ ζηαζεξά θαη γίλνληαη κεηξήζεηο αλαθνξηθά κε ηε ζρεηηθή ηνπο κεηαθίλεζε. Οη κεηξήζεηο είλαη δπλαηφ λα γίλνπλ είηε ζε ηαθηά πξνθαζνξηζκέλα ρξνληθά δηαζηήκαηα, είηε ζε πεξηφδνπο πνπ επηθξαηνχλ έληνλα θαηλφκελα βξνρνπηψζεσλ, είηε κεηά απφ εθδήισζε ζεηζκνχ. Δίλαη πξνθαλέο φηη ηα ζεκεία πνπ ραξαθηεξίδνληαη ζηαζεξά πξέπεη ζαθψο λα βξίζθνληαη εθηφο θαηνιίζζεζεο θαη πάλσ ζε ζηαζεξφ γεσινγηθφ ππφβαζξν. Δπίζεο είλαη δπλαηή θαη ε ρξήζε ηεο κεζφδνπ ηεο θσηνγξακκεηξίαο, φπνπ ιακβάλεηαη δηαδνρηθή ζεηξά θσηνγξαθηψλ απφ δχν ή θαη πεξηζζφηεξα ζηαζεξά ζεκεία, πνπ επηθαιχπηνπλ ηελ πεξηνρή ελδηαθέξνληνο θαη κε απιή επίζεζε είλαη δπλαηφο ν πξνζδηνξηζκφο ηεο κεηαθίλεζεο. Σα επηθαλεηαθά ζεκάδηα εθδήισζεο κηαο θαηνιίζζεζεο είλαη ε πεξηνρή ηνπ θξπδηνχ θαη ε πεξηνρή ηνπ πφδα ηεο, ελψ ε κνξθή ηεο επηθάλεηαο νιίζζεζεο θαζνξίδεη ηελ έθηαζε ηεο ζε βάζνο. Όηαλ ε επηθάλεηα νιίζζεζεο βξίζθεηαη κέρξη θαη 2m θάησ απφ ηελ επηθάλεηα ηνπ εδάθνπο ηφηε ε θαηνιίζζεζε νλνκάδεηαη επηθαλεηαθή. Όηαλ ην βάζνο νιίζζεζεο δελ ππεξβαίλεη ηα 5m ηφηε νλνκάδεηαη κέζνπ βάζνπο, γηα βάζνο κέρξη θαη 20m νλνκάδεηαη βαζηά θαη ηέινο γηα βάζνο πάλσ απφ 20m νλνκάδεηαη πνιχ 29

30 βαζηά. Ζ νιίζζεζε κπνξεί λα ζπκβεί θαηά κήθνο ελφο κφλν επηπέδνπ, ή θαηά κήθνο πεξηζζφηεξσλ επηπέδσλ. Δηθφλα 16 Καηαζηξνθή νδνζηξψκαηνο απφ θαηνιίζζεζε Ο πξνζδηνξηζκφο ηνπ επηπέδνπ αζηνρίαο γίλεηαη ζπλήζσο κέζσ γεσηξήζεσλ. πγθεθξηκέλα φηαλ γίλεηαη δηάηξεζε ζε ελεξγή θαηνιίζζεζε θαη ηαπηφρξνλα γίλεηαη ζσιήλσζε ηεο γεψηξεζεο, ζην βάζνο φπνπ ε ζσιήλσζε αιιάδεη ζέζε βξίζθεηαη θαη ε επηθάλεηα αζηνρίαο. Όκσο ν ηξφπνο απηφο είλαη αξθεηά πξνζεγγηζηηθφο, εηδηθά ζηελ πεξίπησζε πνπ ε επηθάλεηα δελ βξίζθεηαη ζηελ έλσζε ησλ ζσιελψζεσλ, αιιά θάπνπ ελδηάκεζα. Γηα ηνλ αθξηβή πξνζδηνξηζκφ ηεο επηθάλεηαο νιίζζεζεο κπνξεί λα γίλεη ρξήζε δχν κεηαιιηθψλ ζσιήλσλ πνπ ζπλδένληαη κεηαμχ ηνπο κε ζπξκαηφζρνηλν. πγθεθξηκέλα αλνίγεηαη κηα γεψηξεζε, εηζάγεηαη έλαο πιαζηηθφο ζσιήλαο, κέρξη ηνλ ππζκέλα ηεο, πνπ έρεη κηθξφηεξε δηάκεηξν απφ ηε γεψηξεζε θαη ην ελδηάκεζν θελφ πιεξψλεηαη κε άκκν. ηε ζπλέρεηα εηζάγνληαη νη δχν κεηαιιηθνί ζσιήλεο ν έλαο αξθεηά ρακειά- θαη παξακέλνπλ ζηε ζέζε απηή κέρξη λα ελεξγνπνηεζεί πάιη ε θαηνιίζζεζε. Με ηελ ελεξγνπνίεζε ν πιαζηηθφο ζσιήλαο θάκπηεηαη αθξηβψο πάλσ ζην επίπεδν νιίζζεζεο, ρσξίο φκσο λα είλαη δπλαηφο ν πξνζδηνξηζκφο ηεο δηεχζπλζεο θάκςεο, θαη νη κεηαιιηθνί ζσιήλεο αδπλαηνχλ λα θαηέιζνπλ ζε κεγαιχηεξε βάζε. Έλαο επηπιένλ ηξφπνο πνπ απνδείρζεθε πνιχ απνηειεζκαηηθφο ζηνλ πξνζδηνξηζκφ ηνπ βάζνπο ηεο επηθάλεηαο αζηνρίαο θαζψο θαη ηνπ ξπζκνχ κεηαθίλεζεο ήηαλ κε ηε ρξήζε ηνπ θαηαγξαθηθνχ νξγάλνπ νξηδφληηνπ δηαηκεηηθνχ επηπέδνπ. Ο Rybar πνπ αλάπηπμε πξψηνο ηε ζπζθεπή απηή, εηζάγεη πνιινχο κεηαιιηθνχο ελσκέλνπο κε ζπξκαηφζρνηλα θαη θαιψδηα κέζα ζε κηα γεψηξεζε ζε δηάθνξα βάζε. Αλ ε κεηαθίλεζε ζπκβεί ζε βάζνο πνπ έρεη δηαηξήζεη ε 30

31 γεψηξεζε, ηφηε θάησ απφ ην βάζνο απηφ, ζα έρνπλ πνιχ κηθξφηεξε ηηκή, θαζψο παξαζχξνληαη απφ ηα πιηθά ηεο θαηνιίζζεζεο. 2.5 Μέτρα προςταςίασ και ςταθεροποίηςησ Ειςαγωγή Σα κέηξα πξνζηαζίαο (remedial measures) πεξηιακβάλνπλ γεληθά εξγαζίεο θαη θαηαζθεπέο ηερληθψλ έξγσλ πνπ έρνπλ ζαλ βαζηθφ ζθνπφ ηελ πξφιεςε ησλ θαηλνκέλσλ ή ηελ απνθαηάζηαζε θαη ζηαζεξνπνίεζε κηαο εδαθηθήο κεηαθίλεζεο. Ο ζρεδηαζκφο ησλ θαηάιιεισλ κέηξσλ απνηειεί ην δεηνχκελν απνηέιεζκα ηεο ζπλνιηθήο έξεπλαο ζε κηα θαηνιηζζαίλνπζα δψλε θαη πξνυπνζέηεη ππαίζξηεο έξεπλεο, εθηέιεζε επηηφπνπ θαη εξγαζηεξηαθψλ δνθηκψλ, αλαιχζεηο επζηάζεηαο θ.ι.π. Ζ ζπλεηζθνξά ησλ πξνηεηλφκελσλ κέηξσλ ζηε ζηαζεξνπνίεζε κηαο θαηνιίζζεζεο πξέπεη πάληα λα ειέγρεηαη Μέτρα προςταςίασ ςε εδαφικά πρανή Μείωςη των δυνάμεων που προκαλούν τη μετακίνηςη Δπεηδή νη δπλάκεηο πνπ ηείλνπλ λα πξνθαιέζνπλ ηε κεηαθίλεζε ησλ πξαλψλ (ελεξγεηηθέο δπλάκεηο) είλαη θαηά θχξην ιφγν νη δπλάκεηο βαξχηεηαο, πνπ νθείινληαη ζην βάξνο ηεο αζηαζνχο κάδαο θαη ηνπ λεξνχ πνπ πεξηέρεη, ν πην απιφο ηξφπνο κείσζεο ησλ δπλάκεσλ απηψλ είλαη ε κείσζε ηνπ βάξνπο ηεο αζηαζνχο κάδαο. Απηφ κπνξεί λα επηηεπρζεί κε: - Εκζκαθή-διαμόπθυζη ππανών ηελ πεξίπησζε απηή πεξηιακβάλνληαη εξγαζίεο δηακφξθσζεο ησλ πξαλψλ πνπ έρνπλ ζαλ απνηέιεζκα κεηαβνιέο ζηελ θιίζε ηνπο, απνκαθξχλζεηο νιηζζεκέλσλ πιηθψλ θ.ι.π. Δίλαη θαζαξά ρσκαηνπξγηθέο εξγαζίεο, ην εχξνο ησλ νπνίσλ θαζνξίδεηαη κε βάζε ηηο αλαιχζεηο επζηάζεηαο. Ζ κείσζε ηεο θιίζεο ησλ πξαλψλ, κπνξεί λα επηηεπρζεί εθηφο απφ ηελ δηακφξθσζε εληαίαο θιίζεο θαη κε ηελ δηακφξθσζε αλαβαζκψλ. Ζ απνκάθξπλζε πιηθψλ γίλεηαη θπξίσο απφ ηελ θεθαιή 31

32 αιιά θαη απφ ην θχξην ζψκα ηεο νιηζζαίλνπζαο κάδαο ή αθφκα θαη κε νιηθή αθαίξεζε ηεο θαηνιηζζαίλνπζαο κάδαο. - Αποζηπάγγιζη Δίλαη ην πην ζεκαληηθφ κέηξν πξνζηαζίαο (πξφιεςεο θαη απνθαηάζηαζεο) ην νπνίν έρεη θαη ηελ επξχηεξε ρξήζε. Ζ απνζηξάγγηζε ζπλεηζθέξεη ζηε κείσζε ηνπ βάξνπο ηεο εδαθηθήο κάδαο πνπ ηείλεη λα κεηαθηλεζεί θαη παξάιιεια απμάλεη ηε δηαηκεηηθή αληνρή ησλ εδαθηθψλ πιηθψλ ηνπ πξαλνχο, ιφγσ ηεο κείσζεο ηεο πίεζεο ηνπ λεξνχ ησλ πφξσλ. Μπνξεί λα δηαρσξηζηεί ζε δχν βαζηθέο θαηεγνξίεο θαη ζπγθεθξηκέλα ζηελ επηθαλεηαθή θαη ηελ ππφγεηα απνζηξάγγηζε α) Επιθανειακή αποζηπάγγιζη (surface drainage) Αλαθέξεηαη ζε λεξά πνπ πξνέξρνληαη απφ επηθαλεηαθή απνξξνή θαη απφ βξνρνπηψζεηο. Απαηηεί ιεπηνκεξή ζρεδηαζκφ, πξνζθέξεη άκεζε πξνζηαζία ζηα πξαλή θαη εληάζζεηαη γεληθά κεηαμχ ησλ πξψησλ κέηξσλ πνπ πξέπεη λα ιακβάλνληαη γηα ηελ αληηκεηψπηζε πηζαλψλ πξνβιεκάησλ αζηάζεηαο. Δπαξθήο επηθαλεηαθή απνζηξάγγηζε είλαη απαξαίηεηε ζε λέεο εθζθαθέο θαζψο θαη ζηε δηαηήξεζε ζηαζεξψλ πξαλψλ πνπ θαηαζθεπάζηεθαλ θαη ζηα νπνία ππάξρνπλ ελδείμεηο κηθξνκεηαθηλήζεσλ. Ο ζρεδηαζκφο ησλ πξαλψλ πξέπεη λα ιακβάλεη ππφςε ηνπ ην θπζηθφ πδξνγξαθηθφ δίθηπν θαη ηελ επίδξαζε πνπ ζα έρεη ζε απηφ ε δεκηνπξγία λένπ πξαλνχο. Γηα ηελ παξνρέηεπζε ησλ επηθαλεηαθψλ λεξψλ καθξηά απφ ην πξαλέο θαηαζθεπάδνληαη ηερληθά έξγα, ηα πην ζπλεζηζκέλα απφ ηα νπνία είλαη: i)σάθξνη παξνρέηεπζεο (diversion ditches) Καηαζθεπάδνληαη γηα ηελ ζπιινγή θαη παξνρέηεπζε ησλ επηθαλεηαθψλ λεξψλ θαη ζπλήζσο είλαη επελδεδπκέλεο, ψζηε λα εκπνδίδεηαη ε θαηείζδπζε ηνπ λεξνχ. Ζ επέλδπζε γίλεηαη απφ ζθπξφδεκα ή ελαιιαθηηθά, ζηελ πεξίπησζε πνπ επηβάιιεηαη απφ ηελ ηδηνκνξθία ηνπ πξαλνχο, ε ζηεγαλνπνίεζε ηεο ηάθξνπ κπνξεί λα γίλεη κε εδαθηθή ζηξψζε ζπλεθηηθνχ πιηθνχ ή θαη κε πιαζηηθή κεκβξάλε ζηεγαλνπνίεζεο, ε νπνία επηθαιχπηεηαη κε ιηζνξηπή. 32

33 ii)δγθάξζηα ζηξαγγηζηήξηα (interceptor drains) Σα ζηξαγγηζηήξηα είλαη κηθξνχ βάζνπο ηάθξνη, πιεξσκέλεο κε θνθθψδεο πιηθφ θίιηξνπ πνπ ζηε βάζε ηνπο ζπλήζσο θέξνπλ δηάηξεην ζσιήλα παξνρέηεπζεο ελψ κεηαμχ ησλ ηνηρσκάησλ ηεο ηάθξνπ θαη ηνπ θνθθψδνπο πιηθνχ ηνπνζεηείηαη θαηάιιειν γεσχθαζκα (εηθφλα 17). πλήζσο θαηαζθεπάδνληαη ζηελ αλάληε άθξε ηεο νδνχ θαη έρνπλ ζαλ ζθνπφ ηε ζπγθέληξσζε θαη απνκάθξπλζε ησλ κηθξνχ βάζνπο λεξψλ, ψζηε απηά λα κελ παξνρεηεχνληαη ζην ππφβαζξν ηνπ δξφκνπ (επίρσκα ή θπζηθφ έδαθνο). Δηθφλα 17 Δγθάξζην ζηξαγγηζηήξη iii)δπεκβάζεηο-επηθαιχςεηο Πεξηιακβάλνπλ πεξηνξηζκέλεο θιίκαθαο ρσκαηνπξγηθέο εξγαζίεο δηακφξθσζεο ηεο θαηνιηζζαίλνπζαο κάδαο ηνπ πξαλνχο, έηζη ψζηε λα εμνκαιπλζνχλ θαη λα ζθξαγηζηνχλ νη εδαθηθέο κάδεο πνπ παξνπζηάδνπλ ζξαχζεηο, ξσγκέο θαη βπζίζκαηα, νη νπνίεο ιεηηνπξγνχλ ζαλ ζπιιεθηήξηνη αγσγνί ησλ επηθαλεηαθψλ λεξψλ θαη απνθεχγεηαη έηζη ε ζπγθέληξσζε θαη θαηείζδπζή ηνπο. Τπάξρνπλ γεληθά πνιιέο δπλαηφηεηεο επέκβαζεο ζην κέησπν ηνπ πξαλνχο γηα λα βειηησζεί ε ηαρεία απνξξνή ησλ επηθαλεηαθψλ λεξψλ θαη λα απμεζεί έηζη ε επζηάζεηα ηνπ, φπσο είλαη ε επίζηξσζε κε αξγηιηθφ πιηθφ, ιηζνξηπή, εθηνμεπκέλν ζθπξφδεκα, ιηζφζηξσζε κε 33

34 ηζηκέλην ή αζθαιηηθφ πιηθφ, ηα νπνία ειέγρνπλ ή απνηξέπνπλ ηελ θαηείζδπζε ησλ επηθαλεηαθψλ λεξψλ. β) Τπόγεια αποζηπάγγιζη (subsurface drainage) Ο έιεγρνο ηνπ ππφγεηνπ λεξνχ είλαη πνιχ κεγάιεο ζεκαζίαο γηα ηελ ζηαζεξνπνίεζε ησλ πξαλψλ, αιιά ε ππφγεηα απνζηξάγγηζε είλαη δχζθνιε θαη δαπαλεξή ζε ζρέζε κε ηε επηθαλεηαθή. Όηαλ ε ηερληθνγεσινγηθή-γεσηερληθή έξεπλα εληνπίζεη παξνπζία πδξνθφξνπ νξίδνληα πάλσ απφ ηελ επηθάλεηα νιίζζεζεο, ζα πξέπεη ν ζρεδηαζκφο λα ζπκπεξηιάβεη θαη ηελ θαηαζθεπή κέηξσλ ππφγεηαο απνζηξάγγηζεο. Ζ ππφγεηα απνζηξάγγηζε είλαη εμίζνπ ζεκαληηθή ζε πξαλή θαη επηρψκαηα, ελψ έρεη ζηφρν ηνλ πεξηνξηζκφ ηεο δπλαηφηεηαο αλάπηπμεο πηέζεσλ πφξσλ ηθαλψλ λα κεηψζνπλ ζεκαληηθά ηε δηαηκεηηθή αληνρή ηνπ εδάθνπο. Σα πην ζπλεζηζκέλα έξγα ππφγεηαο απνζηξάγγηζεο είλαη ηα παξαθάησ: i)ηξαγγηζηηθέο ηάθξνη (drainage trenches) Κχξηνο ζθνπφο ησλ ζηξαγγηζηηθψλ ηάθξσλ είλαη ε ζπγθέληξσζε θαη απνκάθξπλζε θπξίσο ησλ κηθξνχ βάζνπο λεξψλ αιιά θαη ησλ επηθαλεηαθψλ, θαζψο επίζεο θαη ε «ελίζρπζε» ησλ εδαθηθψλ αζηαζψλ καδψλ. Ο ζρεδηαζκφο ηνπο, ν ηξφπνο θαηαζθεπήο ηνπο, αιιά θαη ην είδνο ησλ εδαθηθψλ πιηθψλ κέζα ζηα νπνία δηαλνίγνληαη, είλαη θαζνξηζηηθήο ζεκαζίαο γηα ηελ κεηέπεηηα ιεηηνπξγηθφηεηα ηνπο. Ζ δηάλνημή ηνπο γίλεηαη κε κεραληθφ εθζθαθέα, ην βάζνο ηνπο είλαη γεληθά ηεο ηάμεο ησλ 3-6 κέηξσλ θαη ην πιάηνο πεξίπνπ 1 κέηξν. Ακέζσο κεηά ηελ εθζθαθή γίλεηαη πιήξσζε ηεο ηάθξνπ κε πιηθφ ιηζνξξηπήο πνπ κπνξεί λα έρεη κέγηζηε δηάκεηξν θφθθνπ 15cm. Γηα ηελ απνηειεζκαηηθφηεξε ιεηηνπξγία ηεο ηάθξνπ ζα πξέπεη απηή λα πεξηβάιιεηαη κε γεσχθαζκα γηα λα δηεπθνιχλεηαη ε απνξξνή ησλ λεξψλ πνπ ζηξαγγίδνληαη. ii)ηξαγγηζηηθέο θνπβέξηεο (drainage blankets) Δίλαη έλαο καλδχαο θνθθψδνπο πιηθνχ πνπ ηνπνζεηείηαη ζηε βάζε επηρψκαηνο, ψζηε λα δηεπθνιχλεηαη ε απνζηξάγγηζε ζην έδαθνο ζεκειίσζεο, πάρνπο ηεο ηάμεσο ηνπ ελφο κέηξνπ ή θαη πεξηζζφηεξν. 34

35 iii)απνζηξαγγηζηηθά θξεάηηα (drainage wells) Υξεζηκνπνηνχληαη ζε αζηαζή πξαλή θαη ζηηο πεξηπηψζεηο πνπ ην απαηηνχκελν βάζνο απνζηξάγγηζεο ππεξβαίλεη απηφ πνπ δηαζθαιίδεηαη κε ηελ θαηαζθεπή ησλ ζηξαγγηζηηθψλ ηάθξσλ. Έρνπλ δηάκεηξν απφ 0.50 m κέρξη θαη 2 m, ελψ ην βάζνο ηνπο κπνξεί λα ππεξβαίλεη ηα 10 m. Ζ απνκάθξπλζε ησλ λεξψλ γίλεηαη κε άληιεζε ή κε κεηαθνξά ζε ππνθείκελνπο δηαπεξαηνχο ζρεκαηηζκνχο ζηελ πεξίπησζε πνπ νη γεσινγηθέο ζπλζήθεο ην επηηξέπνπλ. iv)ηξαγγηζηήξηα (drains) Δίλαη νπέο πνπ δηαλνίγνληαη νξηδφληηα ζην κέησπν ηνπ πξαλνχο ή ζηελ πξφζνςε ηνίρσλ αληηζηήξημεο ή κέζα απφ ζηξαγγηζηηθέο ζηνέο ή αθφκα απφ ηα απνζηξαγγηζηηθά θξεάηηα κεγάιεο δηακέηξνπ θαη θαηαθφξπθα ή ππνθαηαθφξπθα ζην κέησπν ηνπ πξαλνχο ή κέζα ζε απνζηξαγγηζηηθέο ζήξαγγεο. v)απνζηξαγγηζηηθέο ζηνέο ή ζήξαγγεο (drainage tunnels, adits or galleries) Όηαλ ην βάζνο ηνπ ππφγεηνπ λεξνχ είλαη αξθεηά κεγάιν, νπφηε νη ζηξαγγηζηηθέο ηάθξνη ή ηα θξέαηα δελ έρνπλ πξαθηηθφ απνηέιεζκα, θαηαζθεπάδνληαη απνζηξαγγηζηηθέο ζηνέο ή ζήξαγγεο. Οη απνζηξαγγηζηηθέο ζήξαγγεο θαηαζθεπάδνληαη θάησ απφ ηελ επηθάλεηα νιίζζεζεο θαη έρνπλ ζαλ θχξην ζθνπφ ηελ απνζηξάγγηζε ηεο επξχηεξεο δψλεο νιίζζεζεο θαη ηελ πηψζε ηεο ζηάζκεο ησλ ππφγεησλ λεξψλ θάησ απφ ηελ θξίζηκε επηθάλεηα αζηάζεηαο. Πξφθεηηαη βέβαηα γηα πνιχ δαπαλεξά έξγα ηα νπνία εθαξκφδνληαη θπξίσο ζε πεξηπηψζεηο κεγάισλ θαηνιηζζήζεσλ, ζε πεξηνρέο θξαγκάησλ θαη ζηα έξγα νδνπνηίαο. 35

36 Αύξηςη των δυνάμεων που αντιδρούν ςτη μετακίνηςη - Μέηπα ανηιζηήπιξηρ Πεξηιακβάλεη ηελ θαηαζθεπή δηάθνξσλ ηερληθψλ έξγσλ πνπ έρνπλ ζαλ ζθνπφ ηελ εθαξκνγή εμσηεξηθψλ δπλάκεσλ ζην πξαλέο, ψζηε λα απμεζεί ε αληίζηαζε ηνπ ζε κεηαθίλεζε θαη λα βειηησζεί ε επζηάζεηά ηνπ. Οη δπλάκεηο απηέο εθαξκφδνληαη ζπλήζσο ζηνλ πφδα ηεο επηθίλδπλεο πξνο κεηαθίλεζε εδαθηθήο κάδαο θαη πεξηιακβάλνπλ ηα παξαθάησ ηερληθά έξγα. Ο ζρεδηαζκφο ησλ έξγσλ απηψλ πξνυπνζέηεη πιήξε γεσηερληθή έξεπλα ψζηε λα αληαπνθξίλνληαη κε αζθάιεηα ζηηο απαηηήζεηο θαηαζθεπήο ηνπο. i)σνίρνη αληηζηήξημεο (retaining walls) Δίλαη ηνίρνη (εηθφλα 18) ζπλήζσο απφ νπιηζκέλν ζθπξφδεκα, νη πιένλ ζπλεζηζκέλνη ηχπνη ησλ νπνίσλ είλαη: νη ηνίρνη βαξχηεηαο, νη ηνίρνη κε πξφβνιν θαη ηα δηάθνξα πεηάζκαηα. Οη ηνίρνη πξέπεη λα ζεκειηψλνληαη ζε πγηέο ππφβαζξν, είλαη άθακπηνη θαη δελ έρνπλ πεξηζψξηα κεηαθηλήζεσλ. Φέξνπλ νπέο απνζηξάγγηζεο θαζψο επίζεο θαη ζηξαγγηζηηθφ ζσιήλα ζηε βάζε ηνπο. Δηθφλα 18 Σνίρνο αληηζηήξημεο 36

37 ii)πεηάζκαηα Καηαζθεπάδνληαη ζπλήζσο ζε πεξηπηψζεηο αληηζηήξημεο βαζηψλ εθζθαθψλ ζε αζηηθφ θπξίσο πεξηβάιινλ ρσξίο αγθπξψζεηο, κε κηα ζεηξά αγθπξψζεσλ ζηελ πεξηνρή ηεο θεθαιήο νπφηε κεηψλεηαη ην βάζνο πάθησζεο. iii)παζζαιφηνηρνη Καηαζθεπάδνληαη ζηηο πεξηπηψζεηο πνπ ε επηθάλεηα νιίζζεζεο εληνπίδνληαη ζε βάζνο νπφηε ππάξρεη πξφβιεκα ζεκειίσζεο ηνπ ηνίρνπ. Απνηεινχλ νκάδα παζζάισλ πνπ ην αλψηεξν ηκήκα ηνπο ζπλδέεηαη κε ηελ θαηαζθεπή ηνίρνπ αληηζηήξημεο. iv)πξκαηνθηβψηηα (gabions) Δίλαη ζπλήζσο νξζνχ ηεηξαγσληθνχ ζρήκαηνο «θινπβηά» θαηαζθεπαζκέλα απφ κεηαιιηθφ, εμαγσληθήο νπήο, πιέγκα θαη πιεξσκέλα κε βξαρψδε πιηθά (εηθφλα 19). Ζ δηαδνρηθή θαηά πιάηνο θαη θαηά χςνο ηνπνζέηεζε ησλ ζπξκαηνθηβσηίσλ νδεγεί ηειίθα ζηε δηακφξθσζε κηαο θαηαζθεπήο αληηζηήξημεο, ε νπνία παξνπζηάδεη ηα παξαθάησ θχξηα ραξαθηεξηζηηθά : - Δλίζρπζε - Δπθακςία - Γηαπεξαηφηεηα - Αλζεθηηθφηεηα - Δπεξγεηηθή-σθέιηκε επίπησζε ζην πεξηβάιινλ. Δίλαη νηθνινγηθή θαηαζθεπή αθνχ αθνκνηψλεηαη ζην θπζηθφ πεξηβάιινλ ελψ ε αλάπηπμε ζηξψκαηνο βιάζηεζεο ζην επάλσ κέξνο ηεο θαηαζθεπήο, απμάλεη ηελ αλζεθηηθφηεηα ηνπ. Απαξαίηεηε πξνυπφζεζε γηα ην ζσζηφ ζρεδηαζκφ θαη ηε ιεηηνπξγηθφηεηα ησλ θαηαζθεπψλ απηψλ είλαη ε ζεκειίσζε ηνπο ζην πγηέο έδαθνο. 37