Εφαρµογές Σταθερής Επιδοµής από σκυρόδεµα σε σήραγγες σιδηροδροµικής γραµµής

Transcript

1 Εφαρµογές Σταθερής Επιδοµής από σκυρόδεµα σε σήραγγες σιδηροδροµικής γραµµής Σ. Γ. ΤΣΟΥΚΑΝΤΑΣ ρ. Πολιτικός Μηχανικός, Επ. Καθηγητής Ε.Μ.Π. Κ. Σ. ΓΙΑΝΝΑΚΟΣ ρ. Πολιτικός Μηχανικός, Πρόεδρος & /νων Σύµβουλος Ο.Σ.Ε. Α.Ε. Χ.. ΤΣΙΤΟΥΡΑΣ ρ. Mηχανολόγος Μηχανικός, Γεν. /ντής & /νων Σύµβουλος ΕΡΓΑΟΣΕ Α.Ε. Λέξεις Κλειδιά : Σταθερή Επιδοµή (x), σκυρόδεµα, σήραγγα, περιτύπωµα κυκλοφορίας. ΠΕΡΙΛΗΨΗ : Στα πλαίσια της επικρατούσας τάσης στη Ευρώπη (αλλά και παγκοσµίως) για την ανάπτυξη των µεταφορών µέσω σιδηροδρόµων, για την κατασκευή της σιδηροδροµικής επιδοµής αναπτύσσεται αλµατωδώς η τεχνολογία της «σταθερής επιδοµής», µε βάση το σκυρόδεµα. Στην εργασία αυτή, καταγράφονται τα ειδικά θέµατα που πρέπει να αντιµετωπισθούν κατά την εφαρµογή της Σταθερής Επιδοµής σε σήραγγες, προσδιορίζονται τα δεδοµένα για τις διατοµές σηράγγων που σχεδιάζονται για να δεχτούν σταθερή επιδοµή και δίδονται οδηγίες για την κατασκευαστική διαµόρφωση των επιµέρους στρώσεων που συνθέτουν το σώµα της σταθερής επιδοµής ανάλογα µε την µορφή της διατοµής της σήραγγας (ανοιχτή ή κλειστή). Γίνεται επίσης αναφορά στα προβλήµατα που προκύπτουν σε υπάρχουσες σήραγγες οι οποίες δεν είχαν αρχικά σχεδιαστεί για υποδοχή σταθερής επιδοµής. 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Παρά την αλµατώδη πρόοδο σε εφαρµογές Σταθερής Επιδοµής (Σ.Ε.) (µετά τις πρώτες εφαρµογές στην Ευρώπη κατά την δεκαετία του 70) και την ανάπτυξη διαφόρων συστηµάτων Σ.Ε. (κυρίως στην Γερµανία), πρώτο σχέδιο προδιαγραφών για την εφαρµογή Σ.Ε. εκδόθηκε κατά παραγγελία των Γερµανικών Σιδηροδρόµων και κυκλοφόρησε στην Γερµανία το Το σχέδιο αυτό επανεκδόθηκε αναθεωρηµένο δύο φορές (1995, 1997) και από την εφαρµόζεται η τέταρτη έκδοσή-του. Έχει τίτλο Κατάλογος Απαιτήσεων για την κατασκευή Σταθερής Επιδοµής - [Κ.Α.Σ.Ε.] και αναφέρεται σε γενικότερα και ειδικότερα θέµατα Σ.Ε. Ειδικότερη αναφορά σε σήραγγες γίνεται στην 4 της 4 ης έκδοσης του Σε αυτά που ακολουθούν γίνεται µία προσπάθεια καταγραφής των ενδεχόµενων ειδικών θεµάτων που πρέπει να αντιµετωπισθούν κατά την εφαρµογή Σ.Ε. σε σήραγγες (µε βάση αυτά που αναφέρονται στις (x) Ο όρος «Σταθερή Επιδοµή» αποδίδει στα Ελληνικά τον όρο slab track στην Αγγλική, feste fahrbahn στην Γερµανική, voies sur dalles στην Γαλλική γλώσσα.

2 Γερµανικές προδιαγραφές). Γίνεται αναφορά σε γενικότερα και ειδικότερα δεδοµένα για διατοµές σηράγγων και δίδονται οδηγίες για την κατασκευαστική διαµόρφωση των επιµέρους στρώσεων που συνθέτουν την Σ.Ε. (σε σήραγγες). Ελπίζεται ότι µε βάση την εργασία αυτή και την εµπειρία που εν τω µεταξύ θα αποκτηθεί από την πρώτη εφαρµογή Σ.Ε. στην σήραγγα των Τεµπών, θα καταστεί δυνατόν, µε τον χρόνο, να συνταχθούν προδιαγραφές που να αφορούν στην εφαρµογή Σταθερής Επιδοµής υπό τις Ελληνικές συνθήκες (εδαφών και σεισµικότητας). Αυτά που αναφέρονται εδώ αφορούν κυρίως νέες σήραγγες µε εφαρµογή Σ.Ε., για διπλή γραµµή και ταχύτητες V 160km/h. 2. Ε ΟΜΕΝΑ ΓΙΑ ΤΟ ΠΕΡΙΤΥΠΩΜΑ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ ΤΥΠΙΚΕΣ ΙΑΤΟΜΕΣ ΣΙ ΗΡΟ ΡΟΜΙΚΩΝ ΣΗΡΑΓΓΩΝ α) Στα Σχήµατα Σχ. 1, Σχ. 2, παρουσιάζονται προτάσεις από το σχετικό επιτελείο της ΕΡΓΑ-ΟΣΕ που αφορούν τυπικές διατοµές σηράγγων µε βάση το περιτύπωµα κυκλοφορίας ηλεκτροκίνησης του ΟΣΕ ( ΜΚ-3200), για επιδοµή µε σκύρα ή Σταθερή Επιδοµή και ταχύτητες >160km/h, για διπλή γραµµή σε ευθυγραµµία (U = 0.0m) και σε καµπύλη για «κανονική» περιοχή Ηλ. Αγωγών και «επισφαλή» (επικίνδυνη) περιοχή εκ 3.00m. Τα σχήµατα αυτά συνοδεύονται και από διευκρινιστικές σηµειώσεις. (βλ. και υποπαράγραφο β που ακολουθεί). Από το ως άνω επιτελείο της ΕΡΓΑ-ΟΣΕ, διατίθενται επίσης προτάσεις διατοµών σηράγγων (ως άνω) για περιοχές υπερκάλυψης Ηλ. Αγωγών, καθώς και για επισφαλή περιοχή εκ 2.5m. Επίσης (για όλες τις περιπτώσεις) διατίθενται προτάσεις για ταχύτητες V<160 km/h, και 160<V<200km/h. Όλες οι παραπάνω προτάσεις έχουν προκύψει από τον συνδυασµό των απαιτήσεων των Γερµανικών Σιδηροδρόµων (DS , DS , DS 853), το περιτύπωµα κυκλοφορίας και ηλεκτροκίνησης του ΟΣΕ, την υιοθέτηση 20cm πρόσθετου µελλοντικού χώρου και 5cm ανοχής της µόνιµης επένδυσης.

3 Σχήµα 1. Περιτύπωµα σε ευθυγραµµία (Εντός σηράγγων Κανονική Περιοχή Αγωγών) (βλ. και σηµειώσεις 2.β)

4 Σχήµα 2. Περιτύπωµα σε καµπύλη (Εντός σηράγγων Κανονική Περιοχή Αγωγών) (βλ. και σηµειώσεις 2.β)

5 β) Σηµειώσεις που συνοδεύουν το Σχήµα 1. Το περιτύπωµα του συρµού βασίζεται στο Περιτύπωµα κυκλοφορίας του ΟΣΕ Σ.Ε.Κ. ΜΚ Το περιτύπωµα Ηλεκτροκίνησης βασίζεται εν γένει στο DS Σχήµα 4 και 19 και εν µέρει στις προτάσεις του τµήµατος ηλεκτροκίνησης της ΕΡΓΟΣΕ σε ό,τι αφορά το κατασκευαστικό ύψος της αλυσοειδούς (1.10m) και την απόσταση µόνωσης (0.32m). Το Τελικό ύψος του Περιτυπώµατος θα προκύπτει λαµβάνοντας υπόψη την πραγµατική κατά µήκος κλίση (ζ) και το ύψος του αγωγού επαφής (α) που αντιστοιχεί είτε σε σταθερή επιδοµή είτε σε σκυρογραµµή. Εφαρµογή : Ισχύει για όλες τις νέες γραµµές και γραµµές υψηλών ταχυτήτων (Ve > 160 km/h) 1) Αύξηση για r 250m βλ. DS ) Ύψος αγωγού επαφής 5300 (ως προς το θεωρητικό ύψος της κεφαλής σιδ/χιάς) +425=5725 3) Χώρος για αποβάθρες και ενδεχοµένως για τµήµατα των σηµατοτεχνικών εξωτερικών εκγ/σεων. 4) Χώρος για εγκαταστάσεις εφόσον αυτές απαιτούνται για την υπηρεσιακή λειτουργία 5) Συνολικό ύψος περιτυπώµατος 6800mm α) ύψος αγωγού επαφής (5200 σταθερή επιδοµή). 5300mm β) ανύψωση κονσόλας 20mm γ) ανοχή αγωγού επαφής... 30mm δ) κατασκευαστικό ύψος αλυσοειδούς mm ε) απόσταση µόνωσης σε περιοχή ρύπανσης mm ζ) (κατά µήκος κλίση 1.5). 20mm 6) 1400mm=2 ( ) [βλ. DS σχήµα 19] 7) Κ.Σ.=Κεφαλή Σιδηροτροχιάς Σύνολο 6790mm 6800mm Το σχήµα της διατοµής είναι ενδεικτικό. Η διαµόρφωση των διατοµών σηράγγων θα προκύπτει από τον µελετητή λαµβάνοντας υπόψη όλες τις παραπάνω σταθερές και µεταβλητές παραµέτρους καθώς επίσης και την ποιότητα της βραχοµάζας. Σε κάθε περίπτωση η τελική διαµόρφωση θα επιβεβαιώνεται από τις Υπηρεσίες Ηλεκτροκίνησης και Η/Μ εγκαταστάσεων.

6 3. Ε ΟΜΕΝΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΣΙ ΗΡΟ ΡΟΜΙΚΩΝ ΣΗΡΑΓΓΩΝ α) Οι σήραγγες πρέπει να κατασκευάζονται µόνο στην απολύτως αναγκαία διατοµή και να είναι όσο γίνεται µικρού µήκους. Προς την κατεύθυνση αυτή, χρήση Σταθερής Επιδοµής ενδέχεται να µειώσει την διατοµή της σήραγγας, εφόσον πρόκειται για νέες σήραγγες και το επιτρέπουν και οι εδαφοτεχνικές συνθήκες. β) Η διατοµή σηράγγων καθορίζεται από : την οριοθέτηση του περιτυπώµατος κυκλοφορίας (βλ. 2), τον αριθµό των γραµµών, την απόσταση µεταξύ των αξόνων των γραµµών, την διατοµή της επιδοµής, τους χώρους που πρέπει να αφεθούν ελεύθεροι, τις αεροδυναµικές επιδράσεις, την κατασκευαστική προσαρµογή του εξοπλισµού χάραξης. Σε χαράξεις διπλών γραµµών, πρέπει κατά κανόνα να προτιµάται µία διατοµή σήραγγας διπλής γραµµής έναντι δύο διατοµών σηράγγων µονών γραµµών διότι : προσφέρεται καλύτερη δυνατότητα µετακίνησης σε εργασίες συντήρησης στην σήραγγα, είναι καλύτερες οι συνθήκες µετακίνησης σε επεµβάσεις βοήθειας και διάσωσης, είναι καλύτερες οι αεροδυναµικές συνθήκες ιδίως στις περιπτώσεις ταχείας κυκλοφορίας, είναι ευκολότερος ο κλιµατισµός κατά την διάρκεια της κατασκευής, απαιτούν γενικά µικρότερο κόστος κατασκευής. Σύµφωνα µε τις Γερµανικές προδιαγραφές σε νέες σήραγγες διπλής γραµµής για υψηλές ταχύτητες (για τις οποίες αναφερόµαστε) : η επισφαλής περιοχή (δηλαδή η απόσταση µεταξύ του εκάστοτε κατακόρυφου άξονα του περιτυπώµατος κυκλοφορίας και του πλησιέστερου διαδρόµου ασφαλείας προσωπικού, βλ. Σχ. 1), ορίζεται σε 3.00m. Έτσι σε σήραγγες διπλής γραµµής, διατίθενται και στα δύο άκρα της σήραγγας επισφαλείς περιοχές, ενώ και στα δύο άκρα πρέπει να διατίθεται και χώρος ασφαλείας (διάδροµος ασφαλείας) για το προσωπικό των σιδηροδρόµων καθώς και για έκτακτο προσωπικό συντήρησης που ενδεχοµένως µπορεί να απαιτείται να υπάρχει κατά την διέλευση των συρµών. Ο χώρος αυτός ασφαλείας, πρέπει να έχει ελάχιστες διαστάσεις 0.8m (πλάτος) και 2.2 m (ύψος). - Σε όλες τις περιπτώσεις πρέπει να διατίθεται και οδός διάσωσης (διάδροµος διαφυγής), µε ελάχιστο πλάτος 1.60m και ύψος 2.2m, η οποία πρέπει να ευρίσκεται στην πλευρά του χώρου ασφαλείας και πρέπει να έχει απόσταση τουλάχιστον 2.2m από το πλησιέστερο κατακόρυφο άξονα του περιτυπώµατος κυκλοφορίας. Η επιφάνεια του δαπέδου της οδού διάσωσης (καθώς και του διαδρόµου ασφαλείας) πρέπει να ευρίσκονται στο ύψος της Κ.Σ. Η οδός διάσωσης εξυπηρετεί στην αυτοδιάσωση και την διάσωση από τρίτους και προβλέπεται να χρησιµοποιείται µόνο όταν τα οχήµατα είναι ακίνητα. Έτσι οι περιοχές όπου τέµνεται το περιτύπωµα γραµµής µε την οδό διάσωσης (βλ. Σχ. 3) δεν έχει ιδιαίτερη σηµασία.

7 Σχ. 3.Θέση της οδού διάσωσης σε κατασκευασµένη σήραγγα κλειστής διατοµής Στις προτάσεις της ΕΡΓΑ-ΟΣΕ (βλ. 2) προβλέπονται λύσεις για επισφαλή περιοχή τόσο των 3.0m όσο και των 2.50m. Στην πρώτη περίπτωση εξασφαλίζεται πλάτος διαδρόµου διαφυγής 1.60m και προϋποθέτει µείωση ταχύτητας σε 200km/h. Στην δεύτερη περίπτωση (δηλαδή επισφαλής περιοχή 2.5m) εξασφαλίζεται πλάτος διαδρόµου διαφυγής 1.20 m και η ταχύτητα πρέπει να µειώνεται σε 160km/h. Οι ως άνω µειωµένες ταχύτητες έχουν σχέση µε την δυνατότητα ή µη ταυτόχρονης (µε την κίνηση του συρµού) παρουσία προσωπικού υπηρεσίας στα πεζοδρόµια. 4. ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΣΤΑΘΕΡΗΣ ΕΠΙ ΟΜΗΣ ΣΕ ΣΗΡΑΓΓΕΣ ΙΠΛΗΣ ΓΡΑΜΜΗΣ 4.1. Σε ανοιχτή γραµµή Κατά την εφαρµογή Σταθερής Επιδοµής σε ανοιχτή γραµµή, η διατοµή της Σταθερής Επιδοµής διαµορφώνεται όπως ενδεικτικά παρουσιάζεται στο Σχ. 4 στο οποίο η Σ.Ε. είναι τύπου Rheda Σε σήραγγες Σε σήραγγες, η διαµόρφωση του σώµατος της Σ.Ε. θα εξαρτηθεί από τον τύπο της σήραγγας δηλ. αν πρόκειται περί σήραγγας κλειστής διατοµής µε σταθερό δάπεδο από οπλισµένο σκυρόδεµα ή για σήραγγα ανοιχτής διατοµής όπου το δάπεδο διαµορφώνεται από το φυσικό (βραχώδες) υπέδαφος.

8 Νέες σήραγγες οι οποίες σχεδιάσθηκαν για να δεχθούν Σ.Ε. α) Σήραγγες κλειστής διατοµής Στην περίπτωση αυτή : σύµφωνα µε τις Γερµανικές προδιαγραφές, η φέρουσα στρώση της Σ.Ε. µπορεί να εδρασθεί απευθείας στο εξ οπλισµένου σκυροδέµατος δάπεδο της σήραγγας. ηλ. η διατοµή στο δάπεδο σήραγγας και στην φέρουσα στρώση Σ.Ε. θα µπορούσε να διαµορφωθεί όπως φαίνεται στο ενδεικτικό Σχ. 5. Με δεδοµένο ότι η κεφαλή της σιδηροτροχιάς προβλέπεται να ευρίσκεται στο επίπεδο του δαπέδου των οδών διαφυγής, και λαµβάνοντας υπόψη τις δεσµεύσεις ως προς την ελάχιστη ακτίνα καµπυλότητας [η ελάχιστη ακτίνα καµπυλότητας υπαγορεύεται κυρίως από την συσσώρευση υψηλών εντάσεων στην περιοχή εκείνη],στην περιοχή της αλλαγής από το κυκλικό τµήµα της διατοµής της σήραγγας στην περιοχή του δαπέδου-της, διαφαίνεται ότι σε πολύ λίγες µόνο περιπτώσεις (ανάλογα µε την ποιότητα του υπεδάφους) θα είναι δυνατόν να διατίθεται η φέρουσα πλάκα δαπέδου της σήραγγας στην κατάλληλη ως άνω θέση ώστε να δεχθεί απ ευθείας επ αυτής την φέρουσα στρώση της Σ.Ε. όπως στο Σχ. 5. Σχ. 4. Τυπική διαµόρφωση Σ.Ε. τύπου Rheda σε ανοιχτή γραµµή Σχ. 5. Έδραση Σ.Ε. τύπου Rheda σε νέες σήραγγες κλειστής διατοµής [Απ ευθείας έδραση της Σ.Ε. επί του εξ Ο.Σ. δαπέδου της σήραγγας]

9 στην περίπτωση, που εκ των υπολογιστικών-κατασκευαστικών δεσµεύσεων, η φέρουσα πλάκα του δαπέδου της σήραγγας ευρίσκεται χαµηλότερα, τότε η περιοχή µεταξύ πλάκας δαπέδου σήραγγας και κάτω πέλµατος της φέρουσας στρώσης της Σ.Ε. θα πρέπει να πληρούται µε κατάλληλο υλικό, που θα υπαγορεύεται από τεχνοοικονοµικά κριτήρια. Π.χ. εάν η µέση απόσταση µεταξύ της άνω επιφανείας του εκ σκυροδέµατος δαπέδου της σήραγγας και του κάτω πέλµατος της φέρουσας στρώσης της Σ.Ε. είναι της τάξεως των 20cm, τότε καλόν είναι η περιοχή αυτή να πληρούται µε σκυρόδεµα π.χ. C20/25 πως στο ενδεικτικό Σχ.6.α. Εάν η ως άνω µέση απόσταση είναι σηµαντικά µεγαλύτερη, η πλήρωση µπορεί να γίνει µε χρήση Κ.Θ.Α. Σχ.6.β. Σχ.6.Έδραση τύπου Rheda σε νέες σήραγγες κλειστής διατοµής [Έδραση µε ενδιάµεση στρώση µεταξύ φέρουσας πλάκας Σ.Ε. και εξ Ο.Σ. δαπέδου σήραγγας]

10 Βεβαίως σε όλες τις περιπτώσεις πρέπει να ακολουθηθούν µε αυστηρότητα όλοι οι κανόνες περί της κατάλληλης συνθέσεως των υλικών των στρώσεων αυτών, της συντήρησής-τους και της κατασκευαστικής διαδικασίας, και όλα αυτά και σε σχέση µε την τελική απόφαση που θα ληφθεί για τον τύπο της φέρουσας στρώσης της Σ.Ε. ηλ. αν πρόκειται περί αόπλου φέρουσας στρώσης από σκυρόδεµα οπότε ιδιαίτερη προσοχή θα πρέπει να δοθεί στην διαµόρφωση των ψευδαρµών, ή αν πρόκειτ αι περί συνεχώς σκυροδετούµενης και συνεχώς οπλιζόµενης πλάκας, οπότε ιδιαίτερη προσοχή θα δοθεί στην επιλογή του ποσοστού οπλισµού ο οποίος τίθεται στο µέσο επίπεδο της φέρουσας στρώσης της σταθερής επιδοµής. β) Σήραγγες ανοιχτής διατοµής Στις περιπτώσεις αυτές κατά κανόνα το υπέδαφος είναι υγιές και µπορεί να παραλάβει απ ευθείας την φόρτιση της γραµµής. Για την διαµόρφωση της διατοµής της Σταθερής Επιδοµής, γενικά ισχύουν οι κανόνες κατασκευής όπως και στην ανοιχτή γραµµή. Καλό είναι, επί του βραχώδους υπεδάφους να τοποθετείται στρώση από σκυρόδεµα ή στρώση από πορώδες διαπερατό σκυρόδεµα (δηλ. σκυρόδεµα µε µικρό ποσοστό λεπτών υλικών), µε ελάχιστο πάχος στρώσεως 15cm (και στις δύο περιπτώσεις), τοποθέτηση διαχωριστικής µεµβράνης επ αυτής της στρώσεως (προαιρετικά και ανάλογα µε τις συνθήκες) και έδραση της φέρουσας στρώσης της Σ.Ε. όπως ενδεικτικά φαίνεται στο Σχ. 7. Σχ. 7

11 Υπάρχουσες σήραγγες οι οποίες δεν είχαν αρχικά σχεδιασθεί για υποδοχή Σ.Ε. Σε υπάρχουσες σήραγγες για τις οποίες δεν είχε προβλεφθεί εφαρµογή Σ.Ε., µπορεί άνετα εκ των υστέρων να εφαρµοσθεί Σ.Ε., οιουδήποτε συστήµατος, χωρίς ιδιαίτερα προβλήµατα. Επιπλέον δε οι µικρές διαφορές θερµοκρασίας µέσα στην σήραγγα και η έλλειψη υπέρυθρης ακτινοβολίας έχουν ευνοϊκή επίδραση. Εφαρµογή Σ.Ε. πρέπει να αποφεύγεται σε σήραγγες επί ευπαθών εδαφών σε καταπτώσεις (χοάνες) ή σε εδάφη που είναι δυνατόν να προκύψουν διογκούµενοι γεωτεχνικοί σχηµατισµοί. Κατά κανόνα, και ανάλογα µε την περίπτωση, η φέρουσα οπλισµένη πλάκα της υπάρχουσας σήραγγας (εφόσον πρόκειται περί κλειστής διατοµής) ή η διαµορφωµένη στάθµη του υπεδάφους (εφόσον πρόκειται για σήραγγα ανοιχτής διατοµής), έχουν απόσταση από την κεφαλή της σιδηροτροχιάς µεγαλύτερη απ αυτήν η οποία θα απαιτείτο αν η σήραγγα είχε απ αρχής σχεδιασθεί για να υποδεχθεί Σ.Ε. Έτσι, στις περιπτώσεις αυτές (σύµφωνα µε την Γερµανική οδηγία DS , εδάφιο 41), επιτρέπεται να κατέβει η στάθµη της σιδηροτροχιάς κατά την απαιτούµενη διάσταση. εν µπορεί όµως η κεφαλή της σιδηροτροχιάς (Κ.Σ.) να ευρίσκεται περισσότερο από 30cm κάτω από την στάθµη του δαπέδου των οδών διαφυγής (δηλ. από την προβλεπόµενη αρχική θέση της Κ.Σ.) Σε κάθε περίπτωση, θα πρέπει να αποδεικνύεται ότι η κατανοµή του φορτίου (κυκλοφορίας των συρµών) που εξελίσσεται κάτω από την φέρουσα πλάκα της Σ.Ε., µπορεί να αναληφθεί από το δάπεδο της σήραγγας. Ο έλεγχος δε αυτός είναι ιδιαιτέρως σηµαντικός σε σήραγγες που είναι κατασκευασµένες µε ανοιχτό τρόπο κατασκευής. 5. BIBΛΙΟΓΡΑΦΙΑ (που χρησιµοποιήθηκε) 1. ΤΣΟΥΚΑΝΤΑΣ, Σ.Γ Ερευνητικό έργο µε θέµα : «ιερεύνηση προβληµάτων που αφορούν στην εφαρµογή σταθερής επιδοµής στην Ελλάδα», 5 η φάση, ΕΡΓΑΟΣΕ Α.Ε. 2. AnforderungsKatalog zum Bau der Festen Fahrbahn. 4. Überarbeitete Auflage. stand u D.B. 3. DS DS Darr,E. Fiebig,W Feste Fahrbahn. Konstruktion, Bauarten, Systemvergleich Feste Fahrbahnschotteroberbau.Tezlaff Verlag GmbH. 6. Hans-Heinrich Burkhard. 4/98.Feste Fahrbahn für Bahntunnel. Eisenbahningenieur (49). 7. Προτάσεις ΕΡΓΑ-ΟΣΕ για ιατοµές Σηράγγων. (Εσωτερικά έγγραφα /νσης Κ ου Ξανθούλη)