ΜΟΡΙΑΚΗ ΤΥΠΟΠΟΙΗΣΗ ΕΡΥΘΡΟΚΥΤΤΑΡΙΚΩΝ ΑΝΤΙΓΟΝΩΝ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΑΙΜΟΣΦΑΙΡΙΝΟΠΑΘΕΙΕΣ

Transcript

1 ΜΟΡΙΑΚΗ ΤΥΠΟΠΟΙΗΣΗ ΕΡΥΘΡΟΚΥΤΤΑΡΙΚΩΝ ΑΝΤΙΓΟΝΩΝ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΑΙΜΟΣΦΑΙΡΙΝΟΠΑΘΕΙΕΣ Καλτσούνης Γ. 1, Χαϊκάλη Α. 2, Παντελίδου Δ. 3, Παπαδοπούλου Δ. 3, Χαλκιά Π. 4, Παπέ Μ. 1, Μπακαλούδη Β. 1, Γκιρτοβίτης Φ. 1, Χατζηκύρκου Μ. 1, Ντινοπούλου Ε. 1, Κωνσταντινίδου Α. 1, Βουλγαρίδου Β. 1, Χατζηλεοντιάδου Σ. 1, Ζαλουφλή Α. 3, Φλωρίδης Κ. 1, Χασαποπούλου-Ματάμη Ε. 1 1 Κέντρο Αίματος Π.Γ.Ν.Θ. ΑΧΕΠΑ 2 Εθνικό Κέντρο Αιμοδοσίας 3 Μονάδα Μεσογειακής Αναιμίας Π.Γ.Ν.Θ. ΑΧΕΠΑ 4 ΝΥΑ Π.Γ.Ν.Θ. Ιπποκράτειο Καλτσούνης Γεώργιος Ιατρός Βιοπαθολόγος, Επιμελητής Β Κέντρο Αίματος ΑΧΕΠΑ

2 Εισαγωγή Στην Ελλάδα υπάρχουν περίπου 4000 ασθενείς με αιμοσφαιρινοπάθειες Β-θαλασσαιμία (TM) Ενδιάμεση θαλασσαιμία (TI) Αιμοσφαιρινοπάθεια H (HH) Δρεπανοκυτταρική νόσο & μικροδρεπανοκυτταρική αναιμία (SCA & S/β thal) Η πλειοψηφία των ασθενών ανήκει στις ηλικιακές ομάδες ετών Voskaridou E, Kattamis A, Fragodimitri C, et al. National registry of hemoglobinopathies in Greece: updated demographics, current trends in affected births, and causes of mortality. Ann Hematol. 2018

3 Ορολογική και Μοριακή τυποποίηση ερυθροκυτταρικών αντιγόνων Ιστορικά τυποποίηση ερυθροκυτταρικών αντιγόνων (Rhesus, Kell, κτλ) με ορολογικές μεθόδους Περιορισμένη χρησιμότητα σε πολυμεταγγιζόμενους ασθενείς Εικόνα μεικτού πληθυσμού Καταστολή ενδογενούς αιμοποίησης τυποποίηση μεταγγισμένων ερυθρών Μοριακή τυποποίηση: εξέταση των γονιδίων που σχετίζονται με τα ερυθροκυτταρικά αντιγόνα Γονότυπος πρόβλεψη φαινοτύπου Γνωστά SNPs DNA από τα λευκά αιμοσφαίρια Διαθέσιμη τα τελευταία χρόνια Εργαστήριο ανοσοαιματολογίας ΕΚΕΑ (BioArray HEA BeadChip )

4 Μοριακή τυποποίηση ασθενών ΜΜΑ ΑΧΕΠΑ Διενέργεια μοριακή τυποποίησης ερυθροκυτταρικών αντιγόνων σε ασθενείς της ΜΜΑ Σύγκριση ιστορικών αποτελεσμάτων ορολογικής τυποποίησης σε 98 ασθενείς Ανάδειξη διαφορών μεταξύ ορολογικής/μοριακής τυποποίησης Καθορισμός νέας στρατηγικής μεταγγίσεων (επιλογή φαινοτύπου χορηγούμενων ΜΣΕ) εφόσον κριθεί αναγκαίο Λαμβάνοντας υπόψιν status (αλλο/αυτο-) ανοσοποίησης Σύστημα Rhesus Kell Kidd Duffy MNS Lutheran Diego Colton Dombrock Landsteiner-Weiner Scianna μετάλλαξη HbS Αντιγόνα C,c,E,e K, k, Kp a, Kp b, Js a, Js b Jk a, Jk b Fy a, Fy b M, N, S, s Lu a, Lu b Di a, Di b Co a, Co b Do a, Do b, Jo a, Hy LW a, LW b Sc1, Sc2 HBB, GLU6VAL

5 Ασθενείς που εμφάνισαν διαφορές μεταξύ μοριακής και ορολογικής τυποποίησης % 90 90% 80 80% % 53% 50% 58% % 88% 50 ΌΧΙ 50% 40 ΝΑΙ 40% 30 30% % 47% 50% 42% Ομόζυγη β-θαλασσαιμία Ενδιάμεση θαλασσαιμία Δρεπανοκυτταρική Νόσος (SS & S/β thal) Σύνολο 10% 0% 13% Ομόζυγη β-θαλασσαιμία Ενδιάμεση θαλασσαιμία Δρεπανοκυτταρική Νόσος (SS & S/β thal) Σύνολο

6 Συχνότητα λανθασμένης τυποποίησης κατά αντιγόνο σε περιπτώσεις ασυμφωνίας ορολογικής/μοριακής τυποποίησης % 90% 20 80% 70% 15 60% 10 ΘΕΤΙΚΟ ΑΡΝΗΤΙΚΟ 50% 40% 30% 5 20% 10% 0 C c E e K M Fya s Kpa Jka 0% C c E e K M Fya s Kpa Jka

7 Συχνότητα λανθασμένης τυποποίησης ανά αντιγόνο στο σύνολο των ασθενών (n=98) 25,0% Συστήματα όπου εμφανίστηκαν διαφορές Διαφορές στο Rh Διαφορές εκτός Rh 20,0% 15% 15,0% 10,0% ΘΕΤΙΚΟ ΑΡΝΗΤΙΚΟ 5,0% 0,0% C c E e K M Fya s Kpa Jka 85%

8 Ασθενείς με διαφορές στα αντιγόνα του συστήματος Rhesus (C, c, E, e) Ασθενείς D+ (ορολογική τυποποίηση) Ασθενείς D- (ορολογική τυποποίηση) 17% 38% διαφορές στο φαινότυπο Rhesus χωρίς διαφορές στο φαινότυπο Rhesus 62% 83%

9 Σύγκριση μεταξύ μοριακής/ορολογικής τυποποίησης όσον αφορά τον φαινότυπο Rhesus Ασθενείς με φαινότυπο Rh Ccee (μοριακή τυποποίηση) Ασθενείς με φαινότυπο Rh CCee (μοριακή τυποποίηση) 8% Ορολογικά Ccee Ορολογικά CCee 48% Ορολογικά CCee Ορολογικά Ccee 52% 92%

10 Σύγκριση μεταξύ μοριακής/ορολογικής τυποποίησης όσον αφορά τον φαινότυπο Rhesus Ασθενείς με φαινότυπο Rh CcEe (μοριακή τυποποίηση) Ασθενείς με φαινότυπο Rh ccee (μοριακή τυποποίηση) 8% 9% 8% 36% 23% 61% Ορολογικά CcEe Ορολογικά Ccee Ορολογικά CCee Ορολογικά ccee Ορολογικά ccee Ορολογικά Ccee Ορολογικά CCee 55%

11 Σύγκριση μεταξύ μοριακής/ορολογικής τυποποίησης όσον αφορά τον φαινότυπο Rhesus Ασθενείς με φαινότυπο Rh ccee (μοριακή τυποποίηση) Ασθενείς με φαινότυπο Rh CCEe (μοριακή τυποποίηση) 33% 34% Ορολογικά ccee Ορολογικά CcEe Ορολογικά Ccee Ορολογικά CCEe Ορολογικά Ccee 50% 50% 33%

12 Σύγκριση μεταξύ ορολογικής/μοριακής τυποποίησης όσον αφορά τον φαινότυπο Rhesus Ασθενείς με φαινότυπο Rh Ccee (ορολογική τυποποίηση) 2% 2% 2% 12% Μοριακά Ccee 6% 46% Μοριακά CCee Μοριακά CcEe Μοριακά ccee Μοριακά cceε 30% Μοριακά ccee Μοριακά CCEe

13 Ανοσοποίηση έναντι ερυθροκυτταρικών αντιγόνων σε ασθενείς με ή χωρίς διαφορές μεταξύ μοριακής/ορολογικής τυποποίησης Ασθενείς με διαφορές Ασθενείς χωρίς διαφορές 32% 33% ΝΑΙ ΌΧΙ 68% 67%

14 Μέσος όρος ηλικίας ασθενών Ασθενείς με διαφορές Ασθενείς χωρίς διαφορές Average 0 Average

15 Αλλαγή στρατηγικής μεταγγίσεων Σε ασθενείς όπου αναδείχθηκαν διαφορές μεταξύ ορολογικής και μοριακής τυποποίησης άλλαξε η στρατηγική επιλογής μονάδων προς μετάγγιση: έναρξη χορήγησης μονάδων θετικών για ερυθροκυτταρικά αντιγόνα που λανθασμένα είχαν τυποποιηθεί ως αρνητικά με ορολογικές μεθόδους επί απουσίας αλλοανοσοποίησης, συνέχιση χορήγησης μονάδων θετικών για αντιγόνα που λανθασμένα είχαν τυποποιηθεί ως θετικά Σε 7 ασθενείς που άρχισαν να λαμβάνουν ΜΣΕ θετικές για αντιγόνα που δε λάμβαναν πριν, δεν παρατηρήθηκε σχηματισμός νέου αλλο- ή αυτο-αντισώματος εντός του χρόνου παρατήρησης Παραδείγματα Ασθενής που είχε τυποποιηθεί ορολογικά ως CCee και μοριακά ως ccee, και δεν εμφάνιζε αλλοανοσοποίηση Άρχισε να λαμβάνει ΜΣΕ θετικές για οποιοδήποτε από τα C, c, E, e Ασθενής που είχε τυποποιηθεί ορολογικά ως Ccee και μοριακά ως CCee, και δεν εμφάνιζε αλλοανοσοποίηση Συνέχισε να λαμβάνει ΜΣΕ με φαινότυπο Ccee

16 Συμπεράσματα Αναδείχθηκαν διαφορές σε σημαντικά ποσοστά μεταξύ ιστορικών αποτελέσματα ορολογικής τυποποίησης και μοριακής τυποποίησης ερυθροκυτταρικών αντιγόνων σε πολυμεταγγιζόμενους ασθενείς με αιμοσφαιρινοπάθειες Πλημμελής προσδιορισμός των αντίστοιχων αντιγόνων πριν την έναρξη του τακτικού προγράμματος μεταγγίσεων, τουλάχιστον 2-5 δεκαετίες πριν Δε φαίνεται να οδήγησε σημαντικά σε αλλοανοσοποίηση (επαγωγή ανοσολογικής ανοχής?) Η ορθή τυποποίηση του εκτεταμένου ερυθροκυτταρικού φαινοτύπου συμβάλει σημαντικά στον καθορισμό καλύτερης στρατηγικής μεταγγίσεων για κάθε ασθενή και τη βέλτιστη διαχείριση του διαθέσιμου αποθέματος μονάδων συμπυκνωμένων ερυθρών για την Υπηρεσία Αιμοδοσίας Πρόταση: να εφαρμόζεται καθολικά σε πολυμεταγγιζόμενους ασθενείς (ΜΜΑ)