Η ΓΛΩΣΣΑ. Θέμα 20ο: Σάββατο 16 / Κυριακή 17 Μαρτίου 2019

Transcript

1 Θέμα 20ο: Σάββατο 16 / Κυριακή 17 Μαρτίου 2019 Η ΓΛΩΣΣΑ Εισαγωγή: Όλοι ξέρουμε τι είναι το φράγμα. Έχετε δει φράγμα; Ποιός είναι ο σκοπός του; Είναι, λοιπόν, ένας φραγμός. Γερός φραγμός, εκεί που υπάρχουν ορμητικά νερά. Κυρίως στα ποτάμια για να τα συγκρατούν. Όχι μόνο να αποφεύγονται οι πλημμύρες και οι καταστροφές, αλλά και να τα συγκεντρώνουν για έργα παραγωγικά. (Κινητήρια δύναμη σε εργοστάσια, παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος... κτλ) Υπάρχει όμως κι ένα άλλο φράγμα, μα δεν το βρίσκουμε στη γη αλλά... στο κεφάλι μας! Ποιό είναι λοιπόν; Τα δόντια και τα χείλη μας!... και ποιό ορμητικό ρεύμα ανακόπτουν; Τη γλώσσα! Ένα τόσο δα πραγματάκι, άψυχο κι αδύναμο, να έχει ανάγκη από φράγμα! Γιατί; Γιατί κάποιο ποτάμι τρέχει επάνω της, συχνά πολύ ορμητικό! Ποιό; Τα λόγια! Κι αν το ποτάμι αυτό έρχεται από καρδιά - πηγή καθάρια και δροσιστική, ήρεμο και γεμάτο παλμό, να ποτίσει και να ευεργετήσει στο πέρασμά του, πάει καλά. Αν, όμως, φέρνει μέσ στην ορμή του από καρδιά γεμάτη με θυμούς, πείσματα, ψευτιές, κακίες, πονηριές, τότε αλίμονο! και για κείνον που έχει τέτοια γλώσσα και για κείνους που την ακούνε. Πολλά καλά, αλλά και πολλά κακά έχουν συμβεί ανάμεσα στους ανθρώπους από αυτή τη «μικρή γλώσσα»! την τόσο χρήσιμη στον άνθρωπο, αλλά και τόσο επικίνδυνη! Γι' αυτό και τη φρούρησε με διπλό φράγμα ο Θεός! Μήπως, όμως, αφήνουμε τη γλώσσα μας κάποιες φορές να ξεπερνά το φράγμα; να ξεχύνεται ασταμάτητα και χωρίς έλεγχο έξω απ τα δόντια; Αλίμονο τι γίνεται τότε! Σκεφθείτε ένα ορμητικό ποτάμι να σπάσει ή να υπερβεί το φράγμα! Μεγάλες καταστροφές μπορεί να γίνουν! να πνιγούν φυτείες και κοπάδια, σπίτια και άνθρωποι!.. Γι' αυτό χρειάζεται να κάνουμε στη γλώσσα μας μερικά μαθήματα σωστής και καλής συμπεριφοράς. Να την εκπαιδεύσουμε, για τον όχι απλώς χρήσιμο, αλλά τον πολύτιμο ρόλο που έχει στη ζωή μας. Τον νού μας τον διδάσκουμε και τον μορφώνουμε! Το ίδιο χρειάζεται να κάνουμε και στη γλώσσα. Αυτό θα συζητήσουμε σήμερα. Διήγηση: Σε κάποιο σχολείο έγινε ένα απόγευμα μια «πολιτιστική εκδήλωση» αφιερωμένη, πού νομίζετε; στη γλώσσα! Μα, είχε τόσο ενδιαφέρον! Θα σας μεταφέρω μερικές σκηνές που θυμάμαι από τη γιορτή αυτή.

2 α) Οι τοίχοι ήταν γεμάτοι ζωγραφιές των παιδιών! Φανταστικές ζωγραφιές! Ο δάσκαλος είχε δώσει το θέμα, αφού πρώτα το συζήτησε με τα παιδιά: «με τι παρομοιάζεις τη γλώσσα»; Εκεί να βλέπατε φάτσες, τύπους και γλώσσες!... Εδώ μια γλώσσα ένα μέτρο έξω από το στόμα, να έχει τυλίξει και να σπάει ένα κόκκαλο! Τι ήθελε να πει; Εκεί, μια άλλη γλώσσα, να εκσφενδονίζει ένα σπίρτο αναμμένο και να έχει ανάψει γύρω πυρκαγιά! Πιο πέρα άλλη ξαπλωμένη φαρδιά - πλατιά σ ένα ανοιγμένο στόμα, να ξεκαρδίζεται στα γέλια, μάλλον κοροϊδευτικά! Άλλη, με ένα ανοιχτό ψαλίδι έτοιμο να την κόψει... β) Μα δεν ήταν μόνο οι ζωγραφιές στο πρόγραμμα. Σκέτς, διάλογοι, τύποι, στιγμιότυπα!... Αστεία και σοβαρά! Χαρακτηριστικό το σκετσάκι με το φλύαρο και πολύλογο μαθητή, τον Άρη! Νάτος! Πλησιάζει την παρέα, μπαίνει στη μέση, κι αρχίζει! Λέει - λέει!... Κι ούτε αυτός ο ίδιος ξέρει τι λέει! Πού να πάρει άλλος σειρά; Γκριμάτσες, χειρονομίες, φωνές! Και δόστου να καμαρώνει, νομίζοντας πως λέει σπουδαία πράγματα! Βέβαια, μέσα στα πολλά και στα απερίσκεπτα, να και τα άπρεπα λόγια! Προσβάλλει τον Γιώργο στενοχωριέται εκείνος και φεύγει... Κουτσομπολεύει τον Νικήτα το ακούει ο αδελφός του, φεύγει... Ειρωνείες, κολακείες, λόγια βρώμικα, δύο-τρία ψέματα, ε πια! Έφυγαν όλοι από κοντά του... Νά, άλλος τύπος τώρα. Ο «εξυπνάκιας»! Γλώσσα δε βάζει μέσα, στο μάθημα. Συνεχώς να πετάγεται σαν κόκορας! Κι αν πετύχαινε ένα στα δέκα σωστό, ζήτημα!... Ώρα των Μαθηματικών και λέει ο δάσκαλος: Ένα προβληματάκι, παιδιά! Εύκολο και στα γρήγορα! «Ποιό είναι το μισό του ενός τετάρτου των δύο τρίτων του δώδεκα»; Δεν πρόλαβαν να σκεφτούνε τα παιδιά, να αυτός πάλι! Κύριε... κύριε!... Σαράντα οχτώ! φωνάζει!... Χαμός στην τάξη από τα γέλια! Καταντροπιάστηκε! Ο δάσκαλος τότε τους είπε μία ιστορία: Κάποιος ρώτησε τον αρχαίο ρήτορα Δημοσθένη Γιατί ο άνθρωπος έχει δύο αυτιά και ένα στόμα; τι λέτε, παιδιά, πώς απάντησε; «Γιά να ακούει δυό φορές και να μιλάει μία»! Ολοι κατάλαβαν!... Χειροκροτήματα πάλι στην αίθουσα της εκδήλωσης! Οι γονείς ψιλοκουβεντιάζουν στη μικρή διακοπή Φοβερό πράγμα η απρόσεκτη γλώσσα! Πόσο μειώνει τον άνθρωπο!...

3 γ) Μα, να τώρα, το θέμα και οι παραστάσεις αλλάζουν! Ποιοί είναι αυτοί που περνούν; Είναι οι αρχαίοι Ελληνες σοφοί! Να, ο Ομηρος, ο Σωκράτης, ο Πλάτωνας, ο Πυθαγόρας! Ο δάσκαλος του Μεγαλέξανδρου, ο Αριστοτέλης! τι θέλουν;... Μιλάνε αρχαία Ελληνικά! και βέβαια, λένε σοφά λόγια για τη γλώσσα! Ένας μαθητής τα εξηγεί: Ο καλός ο χαρακτήρας, από τα λόγια του φαίνεται! Ανάλογα με το πώς ζεις, έτσι και θα μιλήσεις! Από τη γλώσσα και τα αυτιά, ο κίνδυνος μεγάλος! Πολλά είναι τα σφάλματα απ' την πολυλογία! Η σιωπή, ασφάλεια! Είπανε κι άλλα πολλά... δ) Και να που φθάνουνε παππούδες και γιαγιάδες τώρα! Από την Κρήτη, το Μοριά, τη Ρούμελη, την Ηπειρο, τη Θράκη, τα νησιά μας και τη Μακεδονία! Τι φέρνουνε;... Τις «Παροιμίες» κουβαλούν από τη μια γενιά στην άλλη! Βούτα τη γλώσσα στο μυαλό, παιδί μου, πριν μιλήσεις! Τα λίγα λόγια μάλαμα κι η σιωπή χρυσάφι! Ακριβό το μίλημα και χρυσό το σώπα! Όχι στη γλώσσα το μυαλό, μα στο μυαλό τη γλώσσα! Δεν έχει η γλώσσα κόκκαλα, μά κόκκαλα τσακίζει! Απ' τα πικρά πικρότερη, η γλώσσα είναι του φθόνου! Όπου λείπουνε μυαλά, να μια γλώσσα με ουρά! Δάσκαλος που δίδασκε και λόγο δεν τηρούσε!... Γλώσσα έξω από τα χείλη, περιμένει το ψαλίδι!... Ατέλειωτες οι παροιμίες του σοφού λαού μας!... ε) Μα τώρα, όλοι σιωπούν. Η αίθουσα λίγο σκοτεινιάζει, σαν γλυκό δειλινό! Μια απαλή μελωδία ξεχύνεται, σαν θείος ψαλμός! Ποιοί είναι αυτοί που περνούν στις ωραίες «διαφάνειες»; Οι Σοφοί της Βίβλου! Με πολύ θείο φωτισμό έχουν μιλήσει για τη γλώσσα! Να ο Βασιλιάς και ποιητής Δαβίδ! Μα τι γλώσσα χρυσή είχε αυτός ο Προφήτης! Ύμνος και δοξολόγημα στον Κύριο ήταν κάθε ψαλμός του! «Αινέσω τον Κύριον εν παντί καιρῷ! Διά παντός η αίνεσις αυτού εν τῷ στόματί μου»! Να και ο δωδεκάχρονος σοφός Βασιλιάς Σολομώντας! Το στόμα του εναρέτου σταλάζει σοφία! λέει. Λόγοι καλοί, γλυκαίνουνε ψυχές και τις γιατρεύουν! Ο σοφός Σειράχ! Παιδιά μου, λέει, ακούστε συμβουλές και όποιος τις φυλάξει, απ' το κακό ακυρίευτη κρατάει την καρδιά του!

4 Καλύτερο το γλίστρημα στα πόδια κι όχι στη γλώσσα! Ακούνε τον πολύλογο και τον αηδιάζουν! Κι όποιος το λόγο παίρνει μόνος του, μισιέται από τους άλλους! Τα μετρημένα και σοφά λόγια, την προκοπή σου φέρνουν!... Κι όποιος τη φλυαρία μισεί και την πολυλογία, την αμαρτία λιγόστεψε και την κακία ομοίως!... Οι Θεόπνευστοι Προφήτες! Μου έδωσε γλώσσα ο Κύριος, να την παιδαγωγώ κι όσα πρέπει να λέει ( Ησ. ν 4). Ο Αγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος! Η «φωνή βοώντος εν τῇ ερήμῳ, ετοιμάσατε την οδόν Κυρίου»! στ) Αναπνοή δεν ακούγεται μέσα στην αίθουσα της εκδήλωσης για τη γλώσσα! Στις ωραίες διαφάνειες, να τώρα τα πρόσωπα της Καινής Διαθήκης! Στην ατμόσφαιρα αυξάνει η ιεροπρέπεια! Οι λόγοι θεόπνευστοι! Πρώτη η εικόνα του Κυρίου Ιησού Χριστού! Είναι ο Ίδιος ο Υιός και Λόγος του Θεού, που ήρθε ανάμεσά μας, για να μας διδάξει τον Θείο λόγο! Να δώσει στη γλώσσα μας, που Εκείνος έπλασε με τόση σοφία, προορισμό! Η διδασκαλία Του ήταν πρωτάκουστη! «Εξεπλήσσοντο οι όχλοι επί τῇ διδαχῇ αυτού» (Ματθ. ζ 28). Τα λόγια Του ήρεμα, πειστικά, γεμάτα θεϊκό μεγαλείο! Αναγεννούσαν τις ψυχές! Όλοι «εθαύμαζαν επί τοίς λόγοις τηςχάριτος τοίς εκπορευομένοις εκ του στόματος αυτού»! (Λουκ. δ 22). Τι βγήκε από το Θεϊκό Του στόμα και δεν ήταν σοφία και φως και αλήθεια! Αυτά τα λόγια της Θείας Σοφίας, συνέχισαν να κηρύττουν οι Μαθητές και Απόστολοί Του. Αρκετά τα έγραψαν στα 27 θεόπνευστα Βιβλία της Κ. Διαθήκης! Ακούστε τον Απ. Παύλο! Διώξτε μακριά, κι από το στόμα σας μη βγει οργή, θυμός, κακία, βλαστήμια, αισχρολογία και ψέματα μη λέτε ο ένας στον άλλο!... Τον λόγο του Θεού, κάντε τον κτήμα σας, να σας πλουτίζει με σοφία ουράνια!... Να συζητάτε ό,τι είναι ωφέλιμο και χρήσιμο!... Ψέλνετε ύμνους και ωδές πνευματικές, υμνούντες τον Κύριο! Ό,τι λέτε, πολύ ν' αρέσει στον Κύριο που το ακούει! Χαριτωμένος να είναι πάντοτε ο λόγος σας (εν χάριτι)! και νόστιμος! αλατισμένος! Και προσοχή πολλή, τι θα αποκρίνεσθε και τι θα λέτε στον καθένα. Όχι λόγια επιπόλαια και βιαστικά!... Μα, τι θησαυροί είναι αυτοί! ψιθύριζε ο κόσμος καθισμένος στις καρέκλες του! Κι όλοι χάρηκαν σαν είδαν τις Εικόνες των Μεγάλων Πατέρων της Εκκλησίας μας. «Προσοχή! Μη μέσα στα γλυκόλογα (των ψεύτικων φίλων), πάρεις μαζί, μέλι και δηλητήριο! λέει ο Μ. Βασίλειος. Κι ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος προσθέτει:

5 Κάποια λόγια πληγώνουνε βαθύτερα από δίκοπο μαχαίρι! Τα λόγια είναι περιττά, όταν μιλούν τα έργα! λέει ο Θεολόγος Γρηγόριος. ζ) Η εκδήλωση για τη γλώσσα φτάνει στο τέλος της. Ο Διευθυντής του Σχολείου, αναλαμβάνει το «κλείσιμο»: Κυρίες και κύριοι. Ακούστε τι μας συμβουλεύει για τη γλώσσα και τα λόγια ο Άγιος Απόστολος Ιάκωβος ο Αδελφόθεος: Αδελφοί μου, μήν πολυκάνετε το δάσκαλο στους άλλους. Πιό αυστηρά θα κριθούν, το δάσκαλο όσοι κάνουν! Όλοι κάνουμε λάθη. Κι αν βρεθεί κανείς, που με το λόγο του δεν φταίει, αυτός είναι τέλειος άνθρωπος! Έχει τη δύναμη να συγκρατεί σε όλα τον εαυτό του! Αυτός, ξέρει να βάζει «χαλινάρι» στη γλώσσα του και να δαμάζει το αφηνιασμένο άλογο, τον εαυτό του. Τα καράβια τα τρανά που τα χτυπούν οι άνεμοι και χάνουν την πορεία τους, ένα μικρό «πηδάλιο» τα σώζει. Έτσι κι η γλώσσα, μικρή είναι μα όταν μένει ακυβέρνητη, μεγάλο κακό φέρνει! Η γλώσσα είναι σαν τη φωτιά, που ανάβει από μια σπίθα! Όλα τα θηρία της γης τα δάμασε ο άνθρωπος, όμως τη γλώσσα, λίγοι μπόρεσαν να τη δαμάσουν!... Είναι κακό ασυγκράτητο! Γεμάτη δηλητήριο θανατηφόρο! Επεξεργασία: Εμείς παιδιά δεν ήμασταν σε εκείνη την εκδήλωση. Ωστόσο, νομίζω ότι πέρασε και σε μας το δυνατό μήνυμά της. Ποιό; Προσοχή στη γλώσσα! Μόρφωση και καλή αγωγή στη γλώσσα! Όχι σαν εκείνα τα δύο παιδιά, που είδαμε στην αρχή! Πολύ επίκαιρη μας γίνεται σήμερα η προτροπή του Απ. Παύλου! «πᾶς λόγος σαπρὸς ἐκ τοῦ στόματος ὑμῶν μὴ ἐκπορευέσθω, ἀλλὰ εἴ τις ἀγαθὸς πρὸς οἰκοδομὴν τῆς χρείας, ἵνα δῷ χάριν τοῖς ἀκούουσιν» ( Εφ. δ 29). Τι λέει; Λόγος βρώμικος μή βγει από το στόμα σας. Να μιλάτε μόνο με λόγια καλά, που να ωφελούν και να δίνουν χάρη σε κείνους που τα ακούνε! Σύνθημα: Γλώσσα καθαρή. Χαριτωμένη. Ωφέλιμη. Παιχνίδι: Βρες το βότσαλο! Τα παιδιά σχηματίζουν κύκλο και έχουν τα χέρια πίσω από την πλάτη τους. Ένα παιδί κάθεται στο κέντρο. Τα παιδιά κυκλοφορούν ένα βότσαλο από χέρι σε χέρι προσπαθώντας να μην τα καταλάβει το παιδί του κέντρου. Μόλις ο Κατηχητής χτυπήσει παλαμάκια, τα παιδιά σταματουν να κυκλοφορούν το βότσαλο και το παιδί στο κέντρο προσπαθεί να βρει που είναι το βότσαλο.