Ζητήματα λειτουργίας των Τμημάτων Κοινωνικής Εργασίας στο Δημόσιο Νοσοκομείο. Η σημερινή κατάσταση.

Transcript

1 Ζητήματα λειτουργίας των Τμημάτων Κοινωνικής Εργασίας στο Δημόσιο Νοσοκομείο. Η σημερινή κατάσταση. Περικλής Τζιάρας, Κοινωνικός Λειτουργός Γ.Ν.Ελευσίνας "Θριάσιο", Μέλος ΔΣ ΣΚΛΕ

2 Κοινωνική Εργασία και Νοσοκομεία - Η αρχή Το επάγγελμα του κοινωνικού λειτουργού γεννήθηκε στα Νοσοκομεία όταν στην Αγγλία τη δεκαετία του 1890 ζητήθηκε από μία «ελεοδότη» (Almoner) να αξιολογεί ποιοι από τους απευθυνόμενους στο Νοσοκομείο θα λάμβαναν δωρεάν φροντίδα Το Massachusetts General Hospital ήταν ο πρώτος φορέας που προσέλαβε κοινωνική λειτουργό ποτέ. Το ίδιο Νοσοκομείο ηταν το πρώτο που δημιούργησε Τμήμα Κοινωνικών Υπηρεσιών το 1905.

3 Τμήματα Κοινωνικής Εργασίας (ΤΚΕ) στο Ελληνικό Νοσοκομείο Τα Τμήματα Κοινωνικής Εργασίας στα Δημόσια Νοσοκομεία καθιερώθηκαν στην Ελλάδα ταυτόχρονα με το Εθνικό Σύστημα Υγείας το Νομοθετικό Διάταγμα 4018 του 1959, τα Νοσοκομεία αναφέρονται για πρώτη φορά ως πεδίο άσκησης του επαγγέλματος τα Νοσηλευτικά Ιδρύματα Προεδρικό Διάταγμα 891/1978 στο άρθρο 3, καθορίζονται οι αρμοδιότητες των κοινωνικών λειτουργών στον τομέα της Υγείας. περιγράφεται ο ρόλος του κοινωνικού λειτουργού ως ενημερωτικός, συμβουλευτικός και επιβοηθητικός προς τον ασθενή και το περιβάλλον του και τίθεται ως σκοπός η «ομαλή επανένταξη του ασθενή στο κοινωνικό περιβάλλον». Προβλέπεται δε η ύπαρξη οργανωμένων τμημάτων «κοινωνικής υπηρεσίας» μέσα στους οργανισμούς υγείας, ως προϋπόθεση «ανάπτυξης των δραστηριοτήτων των κοινωνικών λειτουργών». Στο Ν1397/1983, ΕΣΥ για πρώτη φορά, αναφέρεται ο όρος «παροχή υπηρεσιών κοινωνικής φροντίδας» μέσα στο σύστημα υγείας. το Π.Δ. 87 του 1986 «Ενιαίο Πλαίσιο Οργάνωσης Νοσοκομείων προβλέπει τη δημιουργία τμημάτων «Κοινωνικής Υπηρεσίας» που υπάγονται στη Διοικητική Υπηρεσία του Νοσοκομείου Ν 2889/01 (αρ.6 παρ.6): Ένταξη των Tμημάτων Κοινωνικής Εργασίας των Νοσοκομείων στην Ιατρική Υπηρεσία.

4 Ο ρόλος του Τμήματος Κοινωνικής Εργασίας (Οργανισμός Γενικού Νοσοκομείου Ελευσίνας «ΘΡΙΑΣΙΟ», Αριθμ.Υ4α/οικ.25218, ΦΕΚ 736/2013 Τεύχος Β ) : «3. Αρμοδιότητες του Τμήματος Κοινωνικής Εργασίας Η ευθύνη και η συμπαράσταση των νοσηλευομένων του νοσοκομείου σε κάθε κοινωνικό πρόβλημα. Η αναζήτηση και διερεύνηση των αιτίων που προκαλούν τα προβλήματα αυτά κατά περίπτωση και γενικά η φροντίδα και η ψυχολογική υποστήριξη για την αντιμετώπιση των κοινωνικών προβλημάτων των ασθενών στο πλαίσιο της γενικότερης κοινωνικής πολιτικής της πολιτείας.»

5 Ο ρόλος του Τμήματος Κοινωνικής Εργασίας Μερικές από τις πιο βασικές λειτουργίες του ΤΚΕ στο Νοσοκομείο: διάγνωση ψυχοκοινωνικών προβλημάτων των ασθενών. Εξασφάλιση προσβασιμότητας στο Σύστημα Υγείας. Διασύνδεση του ασθενή με πόρους του υγειονομικού και ασφαλιστικού συστήματος, Συντονισμός της διαδικασίας εξόδου /εξιτήριο και μετανοσοκομειακή φροντίδα Συνεργασία με τις Αρχές Διαπολιτισμική μεσολάβηση. Εκπαίδευση των ασθενών Ψυχοκοινωνική στήριξη Συνηγορία Εκπαίδευση και ευαισθητοποίηση του προσωπικού Οι κοινωνικοί λειτουργοί των νοσοκομείων ασκούν πολλούς παράλληλους ρόλους: Κλινικός ρόλος Διαχειριστής περιπτώσεων Συνήγορος Διοικητικός Υπάλληλος

6 Προϋποθέσεις για την επαρκή λειτουργία των ΤΚΕ στα Νοσοκομεία Θέσεις του Συνδέσμου Κοινωνικών Λειτουργών Ελλάδος για τις προϋποθέσεις λειτουργίας των Τμημάτων Κοινωνικής Εργασίας στα Νοσοκομεία : Σεβασμός στις αξίες της κοινωνικής εργασίας, το απόρρητο, την ανθρώπινη αξιοπρέπεια, την συνηγορία υπέρ των δικαιωμάτων του ασθενή και την ταύτιση περισσότερο με τα συμφέροντα του ασθενή Επαρκής υλικοτεχνική υποδομή για την άσκηση του επαγγέλματος Γραφεία Χώρος Συνεντεύξεων Αρχείο Η/Υ και Λογισμικό Σεβασμός στα επαγγελματικά δικαιώματα όπως προβλέπονται από την Νομοθεσία. ΠΔ 23/92 και ΠΔ 50 /89 «Οι κοινωνικοί λειτουργοί δεν είναι ανειδίκευτοι εργάτες αλλά καταρτισμένοι επιστήμονες»

7 Προϋποθέσεις για την επαρκή λειτουργία των ΤΚΕ στα Νοσοκομεία Θέσεις του Συνδέσμου Κοινωνικών Λειτουργών Ελλάδος για τις προϋποθέσεις λειτουργίας των Τμημάτων Κοινωνικής Εργασίας στα Νοσοκομεία : Επάρκεια Προσωπικού σύμφωνα με διεθνείς καλές πρακτικές. 1 Κοινωνικός/η Λειτουργός / 50 κλίνες 1 Κοινωνικός/η Λειτουργός / 25 κλίνες σε ειδικά Νοσοκομεία Οργανωτική Επάρκεια Οργάνωση σε Τμήμα Προϊστάμενος Κοινωνικός Λειτουργός Υπαγωγή του Τμήματος στην Ιατρική Υπηρεσία Διοίκηση του Τμήματος από το Επιστημονικό Συμβούλιο Κατανομή της εργασίας και τοποθέτηση των υπαλλήλων από το Τμήμα και τον Προϊστάμενο

8 Σήμερα: Υλικοτεχνική Υποδομή Μόνο 13 από τα 85 Νοσοκομεία έχουν ειδικό λογισμικό για χρήση από το ΤΚΕ Τα ¾ των ΤΚΕ Νοσοκομείων δεν έχουν πρόσβαση στο λογισμικό του Νοσοκομείο ακόμα και για να πάρουν βασικές πληροφορίες για τον ασθενή Τα 2/3 των ΤΚΕ των Νοσοκομείων δεν έχουν δικό τους fax Το 1/3 δεν εχει διεύθυνση ηλεκτρονικής αλληλογραφίας 12% των Νοσοκομειακών ΤΚΕ δεν έχει ούτε έναν υπολογιστή και Internet στο Γραφείο Σύνδεση στο Internet Ηλεκτρονικ ός Υπολογιστ ής; Πρόσβαση σε ηλεκτρονικ ές πληροφορί ες Συσκευή Fax Πρόσβαση στον Ηλεκτρονικ ό φάκελο του Ασθενή Ειδικό λογισμικό για το ΤΚΕ Σειρά Υλικοτεχνική υποδομή /πρόσβαση σε νέες τεχνολογίες που διαθέτουν τα Τ.Κ.Ε 85 νοσοκομείων (Τζανετή Τζιάρας 2014)

9 Σήμερα: Υλικοτεχνική Υποδομή Στα μισά ΤΚΕ δεν υπάρχει χώρος αναμονής και σαφείς οδηγίες πρόσβασης των εξυπηρετούμενων. Τα 2/3 των ΤΚΕ δεν έχουν χώρο συνέντευξης. Καταγράφονται 9 (1 στα 10) ΤΚΕ στα οποία δεν είναι δυνατόν να έχει πρόσβαση άτομο που κινείται με αναπηρικό αμαξίδιο (μέσα στο Νοσοκομείο!!!) Ειδικός χώρος για συνέντευξη 54 Χώρος αναμονής 50 Σήμανση με οδηγίες πρόσβασης στο γραφείο ΤΚΕ Πρόσβαση με αναπηρικό αμαξίδιο μέσα στο γραφείο Υλικοτεχνική υποδομή /προσβασιμότητα εξυπηρετουμένων που διαθέτουν τα ΤΚΕ στα 85 νοσοκομεία. (Τζανετή Τζιάρας 2014)

10 Σήμερα: Προσωπικό Απογραφή ΣΚΛΕ Στα 116 Νοσοκομεία, τα 20 δεν έχουν κοινωνικό λειτουργό στο προσωπικό τους (ποσοστό 15,8%) Δύο νοσοκομεία, ένα του ΕΣΥ (Γενικό Νοσοκομείο Καλαβρύτων) και ένα που λειτουργεί σε ειδικό καθεστώς (ΩΝΑΣΕΙΟ) δεν έχει ούτε μία οργανική θέση κοινωνικής εργασίας. 16 Νοσοκομεία έχουν μόνο ένα κοινωνικό λειτουργό στο δυναμικό τους (δεν συστήνουν τμήμα κοινωνικής εργασίας (13,7%) Δεν έχουν ούτε έναν κοινωνικό λειτουργό 20 Εχουν ένα κοινωνικό λειτουργό 16 Έχουν παραπάνω από ένα κλ 80 Κατανομή Νοσοκομείων που διαθέτουν κοινωνικούς λειτουργούς

11 Σήμερα: Προσωπικό Απογραφή ΣΚΛΕ Σχεδόν το ένα τρίτο των οργανικών θέσεων κοινωνικών λειτουργών στα 101 Νοσοκομεία είναι κενές. Καταγράφονται 171 (εκτίμηση 221) κενές οργανικές θέσεις στο σύστημα υγείας Κατανομή Οργανικών Θέσεων και υπηρετούντων κοινωνικών λειτουργών σε 101 Νοσοκομεία. Θέσεις Υπηρετούντες Πληρότητα Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης ,56% Τεχνολογικής Εκπαίδευσης ,37% Σύνολο ,36% 59 υπηρετούν στα Νοσοκομεία με μετακίνηση/απόσπαση συνήθως από γειτονικό Κέντρο Υγείας ή σε προσωποπαγείς θέσεις και σύντομα θα αποχωρήσουν. Ο πραγματικός αριθμός των οργανικών θέσεων εκτιμάται σε 649 τουλάχιστον.(σε κάποια Νοσοκομεία δίνονταν ανεπαρκή στοιχεία ή καθόλου στοιχεία για τις οργανικές θέσεις παρόλο που υπηρετούσαν κοινωνικοί λειτουργοί)

12 Σήμερα: Προσωπικό Απογραφή ΣΚΛΕ Αναλογία κλινών ανά κοινωνικό λειτουργό λόγος κλ που υπηρετούν/κλινες οργ. Ιέσεις ανά κλινες Μέσος όρος κλινών που αντιστοιχούν ανά εργαζόμενο κοινωνικό λειτουργό : 105,05 (καλή πρακτική: 25-50).

13 Σήμερα: Προσωπικό Απογραφή ΣΚΛΕ Αναλογία κλινών ανά κοινωνικό λειτουργό ΓΕΝΙΚΟ ΟΓΚΟΛΟΓΙΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΚΗΦΙΣΙΑΣ "ΟΙ ΑΓΙΟΙ ΓΕΝΙΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΗΜΑΘΙΑΣ ΜΟΝΑΔΑ ΒΕΡΟΙΑΣ ΓΕΝΙΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΑΜΑΛΙΑΔΑΣ ΓΕΝΙΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ "ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΓΕΝΙΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΚΕΡΚΥΡΑΣ ΓΕΝΙΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ "ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ" ΓΕΝΙΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΚΙΛΚΙΣ ΓΕΝΙΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΣΠΑΡΤΗΣ "ΙΩΑΝΝΟΥ & ΓΕΝΙΚΟ ΠΑΝΑΡΚΑΔΙΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΤΡΙΠΟΛΗΣ "Η ΓΕΝΙΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ "Ο ΑΓΙΟΣ ΓΕΝΙΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΑΘΗΝΩΝ "Η ΕΛΠΙΣ" ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΟ ΓΕΝΙΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΟ ΓΕΝΙΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ "ΑΤΤΙΚΟΝ" ΑΝΤΙΚΑΡΚΙΝΙΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΓΕΝΙΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΕΛΕΥΣΙΝΑΣ "ΘΡΙΑΣΙΟ" ΓΕΝΙΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΦΛΩΡΙΝΑΣ "ΕΛΕΝΗ Θ. ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ" ΓΕΝΙΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΑΡΤΑΣ ΓΕΝΙΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΠΡΕΒΕΖΑΣ ΓΕΝΙΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΣΑΜΟΥ "Ο ΑΓΙΟΣ ΠΑΝΤΕΛΕΗΜΩΝ"

14 Σήμερα: Οργανωτική Δομή ΤΚΕ Δεν ανήκουν όλοι οι κοινωνικοί λειτουργοί στο Τμήμα Κοινωνικής Εργασίας. Σε 37 Νοσοκομεία υπάρχουν κοινωνικοί λειτουργοί τοποθετημένοι σε τμήματα εκτός Κοινωνικής Υπηρεσίας 15 νοσοκομεία (ποσοστό 17,6%) στη Ψυχιατρική κλινική, 3 στο Γραφείο Υποστήριξης του Πολίτη, 2 σε Μονάδες Απεξάρτησης, 5 σε Μονάδα Φυσικής Ιατρικής Αποκατάστασης (ΚΕ.Φ.Ι.ΑΠ.), 7 σε Μονάδες Ψυχιατρικής Αποκατάστασης 5 σε άλλα διοικητικά τμήματα ασκώντας αλλότρια καθήκοντα 57 Κοινωνικοί Λειτουργοι (13% των υπηρετούντων στο ΕΣΥ) εκτός Τμήματος Κοινωνικής Εργασίας

15 Σήμερα: Οργανωτική Δομή ΤΚΕ 14 χρόνια μετά τον Ν 2889/01, ένα στα επτά Τμήματα Κοινωνικής Εργασίας ανήκει στη Διοικητική Υπηρεσία 90,00% 80,00% 70,00% 60,00% 50,00% 40,00% 30,00% 20,00% 10,00% 0,00% 84,70% 14,10% 1,20% Ιατρική Υπηρεσία Διοικητική Υπηρεσία Αλλού (Επιστημονικό-Μη Ιατρικό Προσωπικό) Γράφημα 8.6 Που ανήκει το Τμήμα Κοινωνικής Εργασίας (Τζανετή Τζιάρας 2014)

16 Σήμερα: Οργανωτική Δομή ΤΚΕ κοινωνικός λειτουργός με ανάθεση από τη Διοίκηση του Νοσοκομείου; 33,30% δεν ασκεί κανείς υπάλληλος του Τμήματος σας χρέη προϊσταμένου; 19,00% κοινωνικός λειτουργός που έχει κριθεί από Υπηρεσιακό Συμβούλιο; 47,60% Ποιος ασκεί καθήκοντα προϊσταμένου στο Τμήμα Κοινωνικής Εργασίας. (Τζανετή Τζιάρας 2014) Ένα στα πέντε τμήματα κοινωνικής εργασίας, στα οποία υπηρετούν παραπάνω από ένας κοινωνικός λειτουργός, δεν έχει προϊστάμενο. Τα μισά περίπου Τμήματα Κοινωνικής Εργασίας των νοσοκομείων είναι είτε ακέφαλα, είτε υπηρετούν προϊστάμενοι με ανάθεση των καθηκόντων τους από τη Διοίκηση του φορέα.

17 Σήμερα: Η Κοινωνική Λειτουργός που δουλεύει στο Νοσοκομείο Στα όρια της επαγγελματικής εξουθένωσης 3,1 σε 5βαθμια Likert 44,7 ετών μέσος όρος ηλικίας (2/3 > 41 ετών) Το 1/10 έχει λάβει εκπαίδευση παραπάνω από αυτή που απαιτεί η θέση Χαμηλή ικανοποίηση από τις αμοιβές 2,45 σε 5βαθμια Likert, που όμως δεν επηρεάζει την άσκηση του έργου τους 1,75 σε 5βαθμια Likert 17 έτη εμπειρίας στο επάγγελμα (13,5 στο χώρο του νοσοκομείου) 4,2 ημέρες επιμόρφωσης το προηγούμενο έτος (Σύμφωνα με έρευνα των Τζιάρα, Τζανετή 2014)

18 Προτάσεις Επένδυση στην αποδοτικότητα των Τμημάτων Κοινωνικής Εργασίας και των Κοινωνικών Υπηρεσιών στην κοινότητα Βελτίωση ποιότητας ζωής για τους εξυπηρετούμενους Με το υπάρχον σύστημα χρηματοδότησης των Νοσοκομείων, στην προσπάθεια να εξασφαλίσουν ασφαλιστική κάλυψη για τους εξυπηρετούμενους τους και πρόσβαση στο σύστημα υγείας, βοηθούν στην αύξηση των εσόδων του Νοσοκομείου Οι κοινωνικοί λειτουργοί στην προσπάθεια τους να εξασφαλίσουν μια αξιοπρεπή μετανοσοκομειακή φροντίδα, εξασφαλίζουν οικονομία στους πόρους του υγειονομικού συστήματος

19 Προτάσεις Σχεδιασμός στη στελέχωση σύμφωνα με καλές πρακτικές. Σχεδιασμένες παρεμβάσεις στην υλικοτεχνική υποδομή του Νοσοκομείου με γνώμονα την άρση αποκλεισμών Δημιουργία ευκαιριών και κινήτρων εκπαίδευσης / επιμόρφωσης/εποπτείας Κατασκευή και εφαρμογή επιστημονικών πρωτοκόλλων. Εισαγωγή της κοινωνικής εργασίας με βάση τα τεκμήρια Εισαγωγή τεχνολογίας και κουλτούρας μετρήσεων και αυτοαξιολόγησης Εξασφάλιση ενός δικτύου υπηρεσιών που μπορεί να ανταποκρίνεται άμεσα στις ανάγκες του πελάτη Διαμόρφωση ενός συστήματος κατευθυντήριων οδηγιών για την λειτουργία των Τμημάτων Κοινωνικής Εργασίας και την άσκηση της κοινωνικής Εργασίας στο Νοσοκομείο με γνώμονα τις αξίες της κοινωνικής εργασίας και των δικαιωμάτων των πελατών

20 Προτάσεις Το εργαλείο για την εξασφάλιση ενός κώδικα κατευθυντήριων οδηγιών για την ασκηση της κοινωνικής εργασίας στο Νοσοκομείο είμαστε εμείς ΣΚΛΕ Επιτροπή Υγείας

21 «σε ένα σύστημα που καταρρέουν τα πάντα, εμείς ακόμα αγωνιζόμαστε» Κ.Χ. Κοινωνική Λειτουργός Δημόσιου Νοσοκομείου Ευχαριστώ για την προσοχή σας!