Δ Ι Μ Η Ν Ι Α Ι Α Ε Κ Δ Ο Σ Η Ι Ε Ρ Α Σ Μ Η Τ Ρ Ο Π Ο Λ Ε Ω Σ Ι Ε Ρ Α Π Υ Τ Ν Η Σ Κ Α Ι Σ Η Τ Ε Ι Α Σ

Transcript

1 Δ Ι Μ Η Ν Ι Α Ι Α Ε Κ Δ Ο Σ Η Ι Ε Ρ Α Σ Μ Η Τ Ρ Ο Π Ο Λ Ε Ω Σ Ι Ε Ρ Α Π Υ Τ Ν Η Σ Κ Α Ι Σ Η Τ Ε Ι Α Σ Ἄγκυρα Ἐλπίδος Π Ε Ρ Ι Ο Δ Ο Σ Β Τ Ε Υ Χ Ο Σ 4 5 Ι Ο Υ Λ Ι Ο Σ Α Υ Γ Ο Υ Σ Τ Ο Σ

2 Περιεχόμενα Μήνυμα Α.Θ.Π. τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου κ.κ. Βαρθολομαίου ἐπί τῇ ἑορτῇ τῆς Ἰνδίκτου καί τῇ ἡμέρᾳ προστασίας τοῦ Περιβάλλοντος Ποιμαντορική Ἐγκύκλιος ἐπί τῇ ἑορτῇ τῆς Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου Ἀβιμέλεχ ὁ Μικραγιαννανίτης, Ἀντωνίου Στιβακτάκη Τῆς σωτηρίας ἡμῶν ἐργαστήριον, Ἀποστόλου Μπουρνέλη Ἡ ἀποστέρηση τοῦ μισθοῦ στά κείμενα τῆς ἐκκλησιαστικῆς γραμματείας, Ἐμμανουήλ Κ. ουνδουλάκη Προσευχή: ἱερό ὄχημα ἐλευθερίας, Πρωτ. Γερασίμου Ζαμπέλη Ἡ ἐπαναστατική δράση τοῦ ὁπλαρχηγοῦ Ζερβονικόλα στήν Ἱεράπετρα τό 1821, Ἐμμανουήλ Ἰωάν. Φαρσάρη Συμβολή στήν «περιβαλλοντική ἀγωγή» τῶν παιδιῶν μας, Θεοδώρου Ψαριώτη Ἀπό τή ζωή τῆς Μητέρας Ἐκκλησίας Κωνσταντινουπόλεως, Ἀπό τή ζωή τῆς Τοπικῆς Ἐκκλησίας, Νέα ἔκδοση τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Ἱεραπύτνης καί Σητείας, «Ἡ θρησκευτική παράδοση στήν Ἀνατολή Ἱεράπετρας» Ἄγκυρα Ἐλπίδος ιμηνιαῖο Ὀρθόδοξο Περιοδικό τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Ἱεραπύτνης καί Σητείας. Περιόδος Β, Τεῦχος 45, Ἰούλιος - Αὔγουστος Ἰδιοκτήτης: Ἱερά Μητρόπολις Ἱεραπύτνης καί Σητείας. Ἐκδότης- ιευθυντής, Ὑπεύθυνος κατά νόμο: Ὁ Σεβ. Μητροπολίτης Ἱεραπύτνης καί Σητείας κ. Εὐγένιος. Ἠλεκτρονική στοιχειοθεσία: Σταῦρος Κακοδειπνάκης, Γραμματεύς Ἱ. Μητροπόλεως. Ἐπιμέλεια ὕλης, ἠλεκτρονική σελιδοποίηση, προετοιμασία ἐκτύπωσης: Ἀρχιμ. Κύριλλος ιαμαντάκης, Πρωτοσύγκελλος Ἱ. Μητροπόλεως Ἱεραπύτνης καί Σητείας. ιεύθυνση: Φιλοθέου Α 8, Ἱεράπετρα. Τηλέφωνο: /22786, FAX: / Web Site: / angira@acn.gr Κωδικός Ταχυδρομείου: Ἐκτύπωση: Γραφικές Τέχνες «ΤΥΠΟΚΡΕΤΑ», Ἡράκλειο. Τό περιοδικό ἀποστέλλεται δωρεάν. Προαιρετικές εἰσφορές καί ἐμβάσματα. Ἐξώφυλλο: Ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Πρόδρομος μέ σκηνές ἀπό τόν βίο του. Ἔργο Φραγγιᾶ Καβερτζᾶ. Πρῶτο ἥμισυ 17ου αἰ, 112Χ87 ἑκ. Ἱερά Μονή Τοπλοῦ. Ὀπισθόφυλλο: Ἡ ἀποτομή τῆς Τιμίας Κεφαλῆς τοῦ Προδρόμου (Λεπτομέρεια τῆς εἰκόνος). σελ.

3 Μήνυμα τῆς Α.Θ.Π. τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου κ.κ. ΒΑΡΘΟΛΟΜΑΙΟΥ ἐπί τῇ ἑορτῇ τῆς Ἰνδίκτου καί τῇ ἡμέρᾳ προσευχῆς ὑπέρ τοῦ φυσικοῦ περιβάλλοντος Β Α Ρ Θ Ο Λ Ο Μ Α Ι Ο Σ ΕΛΕῼ ΘΕΟΥ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΩΣ, ΝΕΑΣ ΡΩΜΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΣ ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ ΠΑΝΤΙ Τῼ ΠΛΗΡΩΜΑΤΙ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΧΑΡΙΝ ΚΑΙ ΕΙΡΗΝΗΝ ΠΑΡΑ ΤΟΥ ΗΜΙΟΥΡΓΟΥ ΠΑΣΗΣ ΤΗΣ ΚΤΙΣΕΩΣ ΚΥΡΙΟΥ ΚΑΙ ΘΕΟΥ ΚΑΙ ΣΩΤΗΡΟΣ ΗΜΩΝ ΙΗΣΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ * * * «τῇ γάρ ματαιότητι ἡ κτίσις ὑπετάγη, οὐχ ἑκοῦσα, ἀλλά διά τόν ὑποτάξαντα, [...] οἴδαμεν γάρ ὅτι πᾶσα ἡ κτίσις συστενάζει καί συνωδίνει ἄχρι τοῦ νῦν» (Ρωμ. η 20,22) Ἀδελφοί καί τέκνα ἐν Κυρίῳ ἀγαπητά, Διά μίαν εἰσέτι φοράν, εἰς τήν ἀρχήν τοῦ νέου ἐκκλησιαστικοῦ ἔτους, καλούμεθα νά ἀναλογισθῶμεν, μετά καινῶν ἐν Χριστῷ πνευματικῶν δυνάμεων καί ἰδιαιτέρας εὐαισθησίας, τήν κατάστασιν τοῦ εὐφόρου πλανήτου ἡμῶν καί νά ἀναπέμψωμεν ἰδιαιτέρας προσευχάς διά τήν προστασίαν τοῦ σύμπαντος κόσμου. Πολλά ἔχουν ἀλλάξει, ἀφ ἧς στιγμῆς ὁ ἀοίδιμος προκάτοχος ἡμῶν Πατριάρχης ημήτριος ἀπεφάσισε, πρό δύο καί πλέον δεκαετιῶν, νά καθιερωθῇ ἡ 1η Σεπτεμβρίου ὡς ἡμέρα προσευχῆς ὑπέρ τῆς διατηρήσεως τῆς καλῶς ποιηθείσης ὑπό τοῦ Θεοῦ κτίσεως. ιά τῆς ἀναλήψεως τῆς πρωτοβουλίας ἐκείνης ὁ ἀείμνηστος προκάτοχος ἡμῶν ἀπεσκόπει εἰς τήν ἀποστολήν προειδοποιητικοῦ μηνύματος περί τῶν ὀλεθρίων συνεπειῶν ἐκ τῆς κακῆς χρήσεως τοῦ περιβάλλοντος. Ἐπεσήμαινεν ὅτι, ἐν ἀντιθέσει πρός τάς πλείονας τῶν λοιπῶν μορφῶν τῆς ἀνθρωπίνης κατά χρῆσιν παραβατικῆς συμπεριφορᾶς, ἡ ρύπανσις τοῦ φυσικοῦ περιβάλλοντος δύναται νά προκαλέσῃ τεραστίαν καί μή ἀναστρέψιμον ζημίαν, διά τῆς καταστροφῆς ἁπασῶν σχεδόν τῶν μορφῶν ζωῆς ἐπί τοῦ πλανήτου. Τήν ἐποχήν βεβαίως ἐκείνην, ἡ προειδοποίησις αὕτη ἴσως νά ἤχησεν ὡς ὑπερβολική εἰς τά ὦτα ὡρισμένων σκεπτικιστῶν, ἀλλά ὑπό τό φῶς τῶν ὅσων σήμερον διαπιστώνομεν, καθίσταται πλέον φανερόν ὅτι οἱ λόγοι του ἦσαν προφητικοί. Σήμερον, οἱ ἐπιστήμονες, οἱ ἀσχολούμενοι μέ τό φυσικόν περιβάλλον, ἀπεριφράστως τονίζουν ὅτι ἡ παρατηρουμένη κλιματική ἀλλαγή δύναται νά διαταράξῃ καί νά καταστρέψῃ ὁλόκληρον τό οἰκολογικόν σύστημα, τό ὁποῖον συντηρεῖ οὐχί μόνον τό ἀνθρώπινον εἶδος ἀλλά καί ἅπαντα τόν θαυμαστόν, ἀλληλοεξαρτώμενον ὑπό μορφήν ἁλύσεως, κόσμον τῶν ζώων καί τῶν φυτῶν. Αἱ ἐπιλογαί καί αἱ ἐνέργειαι τοῦ κατά τά ἄλλα πεπολιτισμένου συγχρόνου ἀνθρώπου ἔχουν ὁδηγήσει εἰς τήν θλιβεράν ταύτην κατάστασιν ἥτις συνιστᾷ οὐσιαστικῶς ἠθικόν καί πνευματικόν πρόβλημα, τό ὁποῖον γλαφυρῶς εἶχε προεκθέσει, ἐξάρας τήν ὀντολογικήν κυρίως διάστασίν του, ὁ οὐρανοβάμων Ἀπόστολος Παῦλος εἰς τήν πρός Ρωμαίους ἐπιστολήν, δεκαεννέα αἰῶνας πρίν, εἰπών «τῇ γάρ ματαιότητι ἡ κτίσις ὑπετάγη, οὐχ ἑκοῦσα, ἀλλά διά τόν ὑποτάξαντα, [...] οἴδαμεν γάρ ὅτι πᾶσα ἡ κτίσις συστενάζει καί συνωδίνει ἄχρι τοῦ νῦν» (Ρωμ. η 20,22). Εἰς τό σημεῖον ὅμως τοῦτο, ὀφείλομεν νά εἴπωμεν ὅτι ἡ σήμερον προβαλλομένη πνευματική καί ἠθική διάστασις τοῦ οἰκολογικοῦ προβλήματος, συνιστᾷ, εἴπερ ποτε καί ἄλλοτε, κοινήν συνείδησιν πάντων τῶν ἀνθρώπων, ἰδιαιτέρως τῶν νέων, οἱ ὁποῖοι, σύν τοῖς ἄλλοις, συνειδητοποιοῦν ὅτι σύμπασα ἡ ἀνθρωπότης ἔχει κοινήν μοῖραν. Ὁλονέν μεγαλύτερος ἀριθμός ἀνθρώπων κατανοεῖ ὅτι ἡ καταναλωτική των συμπεριφορά, ἡ προσωπική ἑκάστου συμβολή εἰς τήν παραγωγήν

4 συγκεκριμένων προϊόντων ἤ ἡ ἀπόρριψις ἑτέρων ἅπτεται εὐρυτέρων παραμέτρων ἐχουσῶν οὐ μόνον ἠθικήν ἀλλά καί ἐσχατολογικήν διάστασιν. Ὁλονέν μεγαλύτερος ἀριθμός ἀνθρώπων ἀντιλαμβάνεται ὅτι ἡ ἀλόγιστος χρῆσις τῶν φυσικῶν πόρων, ἡ ἄμετρος κατανάλωσις ἐνεργείας, συμβάλλει εἰς τήν κλιματικήν ἀλλαγήν, ἐπίπτωσιν ἔχουσαν εἰς τήν ζωήν καί τήν ὕπαρξιν τοῦ συνανθρώπου, τοῦ πλησίον, τῆς εἰκόνος τοῦ Θεοῦ, καί ὡς ἐκ τούτου ἀποτελεῖ ἁμάρτημα. Ὁλονέν καί περισσότεροι ἄνθρωποι χαρακτηρίζουν ὡς ἐναρέτους ἤ φαύλους αὐτούς οἱ ὁποῖοι ἀντιστοίχως χειρίζονται εὐλόγως ἤ παραλόγως τά πράγματα τῆς κτίσεως. Ἀντιστρόφως, ὅμως, ἀνάλογος πρός τήν εὐαισθητοποίησιν τῶν ἀνθρώπων ἐπί τοῦ οἰκολογικοῦ προβλήματος τυγχάνει, δυστυχῶς, ἡ εἰκών τήν ὁποίαν ἐμφανίζει σήμερον ὁ πλανήτης μας. Ἰδιαιτέρως ἀνησυχητικόν εἶναι τό γεγονός ὅτι τά πτωχότερα καί πλέον εὐάλωτα μέλη τῆς ἀνθρωπίνης κοινωνίας ὑφίστανται τάς συνεπείας περιβαλλοντικῶν προβλημάτων τά ὁποῖα αὐτά δέν ἐδημιούργησαν. Ἀπό τῆς Αὐστραλίας μέχρι τοῦ Κέρατος τῆς Ἀφρικῆς καταφθάνουν πληροφορίαι περί παρατεταμένης ἀνομβρίας, ἡ ὁποία ἔχει ὡς ἀποτέλεσμα τήν ἐρημοποίησιν εὐκράτων καί παραγωγικῶν ἄλλοτε περιοχῶν καί τήν ἐξ αὐτῆς ἀπειλήν τῶν ἐκεῖσε κατοικούντων πληθυσμῶν ἐκ τοῦ φάσματος τῆς πείνης καί τῆς δίψης. Ἀπό τῆς Λατινικῆς Ἀμερικῆς μέχρι τῆς καρδίας τῆς Εὐρασίας λαμβάνομεν ἀναφοράς περί τῆς τήξεως τῶν παγετώνων ἀπό τούς ὁποίους ἑκατομμύρια ἀνθρώπων ἐξαρτῶνται διά τήν προμήθειαν ὕδατος. Ἡ καθ ἡμᾶς Ἁγία τοῦ Χριστοῦ Μεγάλη Ἐκκλησία, στοιχοῦσα τῷ παραδείγματι τοῦ ἀειμνήστου προκατόχου ἡμῶν Πατριάρχου ημητρίου, ἐργάζεται ἀόκνως ὑπέρ τῆς εὐαισθητοποιήσεως ὄχι μόνον τῆς κοινῆς γνώμης ἀλλά καί τῶν καταστάντων ἄρχειν ἐπί τῆς γῆς, διοργανοῦσα Οἰκολογικά Συμπόσια, ἀσχολούμενα κυρίως μέ τήν κλιματικήν ἀλλαγήν καί τήν διαχείρισιν τῶν ὑδατίνων πόρων. Ἀπώτερος σκοπός τῆς προσπαθείας ταύτης τυγχάνει ἡ μελέτη τῆς σχέσεως τῶν οἰκοσυστημάτων τῆς γῆς καί τοῦ τρόπου ἐκδηλώσεως τοῦ φαινομένου τῆς ὑπερθερμάνσεως τοῦ πλανήτου καί τοῦ ἀνθρωπογενοῦς ἀντικτύπου. ιά τῶν ἐπιστημονικῶν τούτων συναθροίσεων, εἰς τάς ὁποίας συμμετέχουν ἐκπρόσωποι διαφόρων χριστιανικῶν ἐκκλησιῶν καί θρησκειῶν ὡς καί διαφόρων κλάδων τοῦ ἀνθρωπίνου ἐπιστητοῦ, τό Οἰκουμενικόν Πατριαρχεῖον ἐπιθυμεῖ νά πήξῃ μίαν στερράν πρωτοποριακήν συμμαχίαν μεταξύ θρησκείας καί ἐπιστήμης, ἐρειδομένην ἐπί τῆς θεμελιώδους ἀρχῆς ὅτι διά νά ἐπιτευχθῇ ὁ στόχος - ἡ διάσωσις τοῦ φυσικοῦ περιβάλλοντος- ἀμφότεραι αἱ πλευραί ὀφείλουν νά ἐπιδείξουν διάθεσιν ἀλληλοσεβασμοῦ καί συνεργασίας. ιά τῆς συνεργασίας θρησκείας καί ἐπιστήμης εἰς Συμπόσια διοργανωθέντα εἰς διαφόρους περιοχάς τοῦ κόσμου, ἐπιθυμεῖ νά συμβάλῃ εἰς τήν ἀνάπτυξιν μιᾶς περιβαλλοντικῆς ἠθικῆς, ἡ ὁποία θά πρέπει νά καταδείξῃ ὅτι ἡ χρῆσις τοῦ κόσμου καί ἡ ἀπόλαυσις τῶν ὑλικῶν ἀγαθῶν πρέπει νά εἶναι εὐχαριστιακή, νά συνοδεύεται μέ δοξολογίαν πρός τόν Θεόν, ἐνῷ ἡ κατάχρησις τοῦ κόσμου καί ἡ δίχα ἀναφορᾶς εἰς τόν ημιουργόν μετοχή εἰς αὐτόν τυγχάνει ἐφάμαρτος, ἐφάμαρτος ἐνώπιον τοῦ Ποιητοῦ καί Θεοῦ ἀλλά καί ἐνώπιον τοῦ ποιήματος καί συνανθρώπου. Ἀδελφοί καί τέκνα ἐν Κυρίῳ ἀγαπητά, Γνωρίζομεν ὅτι ἡ κτίσις, ὡς συμπεσοῦσα μετά τοῦ πεπτωκότος ἐκ τοῦ ἀρχαίου κάλλους ἀνθρώπου, συνωδίνει καί συστενάζει γνωρίζομεν, ἐπί πλέον, ὅτι ἡ κατά χρῆσιν, ἡ κατά παρέκκλισιν, ἡ παραβατική καί ἐγωϊστική συμπεριφορά τοῦ ἀνθρώπου συμβάλλει εἰς τήν καταστροφήν τῆς συμπασχούσης καί συνυποκειμένης εἰς τήν φθοράν τοῦ κτιστοῦ φύσεως γνωρίζομεν ὅτι ἡ καταστροφή αὕτη συνιστᾷ ἐν τῇ πράξει αὐτοκαταστροφήν, διό καί καλοῦμεν πάντα ἄνθρωπον, οἱασδήτινος ἰδιότητος, νά μένῃ εἰς τήν κατά φύσιν χρῆσιν ὅλων τῶν κτισμάτων τῆς δημιουργίας «εὐχαριστῶν τῷ ποιήσαντι καί δεδωκότι αὐτῷ τά πάντα Θεῷ», ᾯ ἡ δόξα καί τό κράτος εἰς τούς αἰῶνας τῶν αἰώνων. ˏβη Σεπτεμβρίου α Ὁ Κωνσταντινουπόλεως ΒΑΡΘΟΛΟΜΑΙΟΣ Ἀγαπητός ἐν Χριστῷ ἀδελφός καί διάπυρος πρός Θεόν εὐχέτης

5 Ποιμαντορική Ἐγκύκλιος ἐπί τῇ ἑορτῇ τῆς Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου ΕΥΓΕΝΙΟΣ Ἐλέῳ Θεοῦ Μητροπολίτης Ἱεραπύτνης καί Σητείας Πρός τόν Ἱερό Κλῆρο, τίς Μοναχικές Ἀδελφότητες καί τόν εὐσεβῆ λαό τῆς Θεοσώστου Ἱερᾶς Μητροπόλεως Ἱεραπύτνης καί Σητείας. «Ἡ πανάμωμος νύμφη, καὶ Μήτηρ τῆς εὐδοκίας τοῦ Πατρός, ἡ Θεῷ προορισθεῖσα εἰς ἑαυτοῦ κατοίκησιν, τῆς ἀσυγχύτου ἑνώσεως, σήμερον τὴν ἄχραντον ψυχήν, τῷ Ποιητῇ καὶ Θεῷ παρατίθεται, ἣν Ἀσωμάτων δυνάμεις, θεοπρεπῶς ὑποδέχονται, καὶ πρὸς ζωὴν μετατίθεται, ἡ ὄντως μήτηρ τῆς ζωῆς, ἡ λαμπὰς τοῦ ἀπροσίτου φωτός, ἡ σωτηρία τῶν πιστῶν, καὶ ἐλπὶς τῶν ψυχῶν ἡμῶν» (τροπάριον τῆς Λιτῆς τῆς Ἀκολουθίας τῆς Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου). Μέ τούς λόγους αὐτούς ἐξιστορεῖ ὁ ἱερός ὑμνογράφος τό μεγάλο γεγονός τῆς Κοιμήσεως τῆς Παναγίας μας καί τήν ὀνομάζει «ὄντως μητέρα τῆς ζωῆς». Ἡ Παναγία εἶναι ἡ σωτηρία μας, εἶναι ἡ ἐλπίς τῶν ψυχῶν ἡμῶν, εἶναι ἡ Κιβωτός τῆς σωτηρίας, ὅπως ἡ Κιβωτός τοῦ Νῶε τῆς Παλαιᾶς ιαθήκης πού ἔσωσε τόν ἄνθρωπο καί κάθε εἶδος ζωῆς ἀπό τόν κατακλυσμό, ἔτσι ἡ Κιβωτός τῆς Νέας ιαθήκης, ἡ Παναγία μας, σώζει ὅλους πού καταφεύγουν σ Αὐτή ἀπό τόν κατακλυσμό τῆς ἁμαρτίας, τῆς ἀπογνώσεως καί τῆς αὐτοκαταστροφῆς. Γιατί ὑπάρχει ἀνωτέρα πάντων, δηλαδή πάνω κι ἀπό ὅλους τούς ἁγίους, καθώς μαρτυρεῖ καί τό ὄνομά της, Παν-αγία. Καί τοῦτο γιατί, ὅπως γράφει ὁ ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης βασιζόμενος στή διδασκαλία τῶν Οἰκουμενικῶν Συνόδων περί ἑνώσεως κτιστοῦ καί ἀκτίστου, ὅτι τά κτίσματα τοῦ ὁρατοῦ καί ἀοράτου κόσμου, πού δημιούργησε ὁ Θεός μετεῖχαν μόνον τῆς δημιουργικῆς ἐνεργείας καί δυνάμεως τοῦ Θεοῦ. Ἡ Θεοτόκος ὅμως διά τῆς Ἐνανθρωπήσεως τοῦ Υἱοῦ καί Λόγου τοῦ Θεοῦ «ἔλαβεν σχέσιν κοινωνίας καθ ὑπόστασιν μετά τοῦ Θεοῦ καί γι αὐτό καί τό σῶμα της κατέστη ζωαρχικόν, ἀφοῦ δέχθηκε τό πλήρωμα τῆς ζωαρχικῆς θεότητος». Ὁ ἄναρχος καί αἰώνιος Θεός δανείστηκε τό ἀνθρώπινο σῶμα ἀπ τήν Παναγία καί γεννήθηκε ὁ Ἰησοῦς Χριστός καί ἀπό τότε μέχρι καί σήμερα ὀνομάζεται Θεοτόκος ὡς ἔχουσα οὐσιαστική ὑποστατική ἕνωση μέ τόν Θεό. Αὐτή τήν ἕνωση τοῦ ἀνθρώπου μέ τόν Θεό πέτυχαν στή ζωή τους καί οἱ ἅγιοι ὄχι ὑποστατικῶς, ἀλλά χαρισματικῶς, δηλ. μέ τή χάρη τοῦ Θεοῦ, πού χαρίζει τόν ἁγιασμό καί τή λύτρωση στούς ἀνθρώπους. Ἡ Παναγία κατά τόν ἅγ. Νικόδημο «ἀφοῦ σάν δάνειο ἔχει δώσει τό ἱερό σῶμα της στόν Υἱό της Χριστό, ἀπαιτεῖ χρεωστικῶς, οὕτως εἰπεῖν, νά τήν ἀκούει καί νά ἐκπληρώνει ὁ,τιδήποτε τοῦ ζητήσει». Ἀπ αὐτή τή δογματική διδασκαλία τῶν ἁγίων Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας μας ἀπορρέει ἡ βαθειά ἀγάπη, ὁ πολύς σεβασμός καί ἡ ἀπόλυτη ἐμπιστοσύνη στό ἱερό πρόσωπο τῆς Παναγίας καί στίς ἀδιάκοπες μητρικές πρεσβεῖες της. «Οὐδείς προστρέχων ἐπί Σοί, κατησχυμένος ἀπό Σοῦ ἐκπορεύεται, ἁγνή Παρθένε Θεοτόκε, ἀλλ αἰτεῖται τήν χάριν καί λαμβάνει τό δώρημα πρός τό συμφέρον τῆς αἰτήσεως». Πάντα τό συμφέρον τῆς ψυχῆς μας ἐνεργεῖ ἡ Θεοτόκος καί ἀκούει τά αἰτήματά μας ἀκόμη καί σήμερα. Οὔτε ὁ θάνατος -ἡ ἱερή κοίμησή της- δέν ἔγινε ἐμπόδιο, γιατί «τάφος καί νέκρωσις οὐκ ἐκράτησεν ὡς γάρ ζωῆς μητέρα πρός τήν ζωήν μετέστησεν ὁ μήτραν οἰκήσας ἀειπάρθενον».

6 Κι ἐκεῖ στήν ἀτελείωτη καί αἰώνια δόξα καί βασιλεία τοῦ Θεοῦ μᾶς περιμένει ὅλους γιά νά ζήσουμε μέ τόν Θεό Πατέρα, τόν Ἰησοῦ Χριστό καί Υἱό της, μέ ὅλους τούς Ἀγγέλους καί τούς Ἁγίους τῆς πίστεώς μας. Ὁ Φώτης Κόντογλου γράφοντας γιά τήν Παναγία καί τήν Κοίμησή της λέει τά ἑξῆς: «Ὁ θρῆνος γίνεται ὕμνος πλημμυρισμένος ἀπό ἁγιασμένη χαρά, τό ἐξόδι γίνεται πανηγύρι. Οἱ πιστοί, πού ψέλνουνε μαζί μέ τόν Ὑμνῳδό στήν ἀρχή ἀπορροῦν, πῶς ἡ πηγή τῆς ζωῆς σέ μνημεῖο τίθεται, ἀλλά ἀμέσως ἐνθουσιάζονται καί παρηγοροῦνται γιατί νιώθουνε πώς κηδεύουνε τήν Ἀθάνατη Παναγία. Τί θαυμαστό πρᾶγμα εἶναι αὐτή ἡ μεταστροφή τοῦ πόνου σέ χαρά, τῆς θλίψης σέ ἀγαλλίαση!». Εἶναι μεγάλη τιμή καί προνόμιο ξεχωριστό ἐμεῖς οἱ Ὀρθόδοξοι νά μποροῦμε νά καταφεύγομε στήν Παναγία, στήν Κιβωτό τῆς σωτηρίας μας, στή μητρική της ἀγκαλιά. Καί αὐτό γιατί γνωρίζουμε, ὅτι ὄχι μόνο ἡ θλίψη καί ὁ πόνος μεταβάλλονται μέ τή χάρη της, ἀλλά καί Ἐκείνη θά μείνει σταθερά κοντά μας καί δέν θά μᾶς προδώσει ποτέ. Μέ συγκίνηση καί μέ ἐλπίδα βλέπουμε νέους ἀνθρώπους καί παιδιά νά ὁδοιποροῦν ὧρες, νά κουράζονται, νά προσπαθοῦν νά φέρουν τό κερί καί τούς ἄρτους πάνω στούς ὥμους τους γιά νά ἐκπληρώσουν τό τάξιμό τους καί νά εὐχαριστήσουν τήν Παναγία μας γιά τήν ἄμεση καί γρήγορη βοήθειά της. Ἰδιαίτερα οἱ νέοι καί οἱ νέες πού εὔκολα ἐνθουσιάζονται καί εὔκολα ἀπογοητεύονται πρέπει νά πιστέψουν ὅτι ἡ Παναγία θά παρηγορήσει καί θά φωτίσει κάθε ἀδιέξοδο στή ζωή τους, ἀρκεῖ νά τῆς χαρίσουν τή γνησιότητα καί τόν αὐθορμητισμό τῆς ψυχῆς τους στήν ἑλκυστική καί οὐράνια αὐθεντικότητα καί καθαρότητά της. Βιώνοντας τόν καθοριστικό καί λυτρωτικό ρόλο τῆς Παναγίας μέσα στή ζωή τῆς Ἐκκλησίας πιστεύουμε καί εὐελπιστοῦμε, ὅτι τόν ἴδιο καθοριστικό καί λυτρωτικό ρόλο θά παίξει καί στή ζωή μας, στά προβλήματα καί τίς δοκιμασίες μας, γι αὐτό τήν καλοῦμε συνειδητά ἤ ἀσυνείδητα, τήν παρακαλοῦμε, τήν περιμένουμε. Ἔτσι ἑρμηνεύονται τά πάμπολλα ὀνόματα καί προσωνύμια, πού ἀποδίδουμε σ Αὐτήν καί στίς τόσες Ἐκκλησίες καί ἱερές Μονές πού ἀφιερώνονται στό ἱερό ὄνομά της. Ἀγαπητοί μου ἀδελφοί, Οἱ χαρές καί οἱ λύπες τῆς παρούσης ζωῆς εἶναι γιά ὅλους, ἀκόμα καί ὁ θάνατος εἶναι κοινός καί ἀναπόφευκτος. Ἀξιοποιεῖται ὅμως καί ἐκτιμᾶται, ὅπως καί στήν Παναγία μας ἀπό τή βιωματική, προσευχητική καί ὀντολογική σχέση πού ἔχομε μέ τήν «ὄντως μητέρα τῆς ζωῆς», τήν Παναγία μας, καί μέ τόν Ἀρχηγό τῆς ζωῆς καί σωτηρίας μας, τόν Κύριο Ἰησοῦ Χριστό. Σέ μιά ἐποχή διαφθορᾶς, σκανδάλων, ἀποϊεροποιήσεως καί ὑποτίμησης τοῦ ἀνθρωπίνου προσώπου, τό πρότυπο εἶναι ἡ Παναγία. Εἶναι ὅ,τι πιό ἅγιο, πιό ἱερό, πιό εὐγενές καί τέλειο ἔχει νά παρουσιάσει ἡ ἀνθρώπινη φύση καί ὁ κόσμος ὁλόκληρος. Αὐτό νά διδάξομε στά παιδιά μας καί νά συνειδητοποιήσουμε καί ἐμεῖς οἱ μεγαλύτεροι καί ὑπεύθυνοι τό λυτρωτικό ἔργο καί τήν ἀνεπανάληπτη εὐεργεσία τῆς Παναγίας γιά τήν πνευματική ἀναγέννηση καί ἀνακαίνιση τοῦ ἑαυτοῦ μας. Σ αὐτό συμβάλλει καί ἡ διδασκαλία τοῦ μαθήματος τῶν Θρησκευτικῶν, ἔστω καί ὀλιγόωρο καί περιορισμένο, ὅπως εἶναι σήμερα, διότι μπορεῖ νά διδάξει γιά τό ἱερό αὐτό πρότυπο, τήν Παναγία, νά βοηθήσει στήν ἀναβάθμιση τῆς ἀνθρωπιστικῆς παιδείας καί νά γίνει μέσο ἠθικοποίησης καί κοινωνικοποίησης τῶν παιδιῶν μας. Νά διδάξει ἀξίες καί ἀρχές, γιά μιά κοινωνία μέ δημοκρατικό καί ἐλεύθερο πνεῦμα, μέ παραδοσιακό ἦθος, μέ πρότυπα ἀπ τήν ἀρχαία ἐποχή, τήν Ἱστορία καί τόν Πολιτισμό μας, καί νά μᾶς μιλήσει γιά τόν ἀνθρωπισμό, τήν ἀλληλεγγύη, τόν ἀλτρουϊσμό καί τήν αὐτοθυσία. Ὅλοι ἐμεῖς ὀφείλουμε νά στηρίζουμε τήν ἱστορική μας συνείδηση, νά διαφυλάξομε τήν Ἐκκλησιαστική μας κληρονομιά καί τήν οἰκογενειακή καί πολιτισμική μας παράδοση. Τότε καί οἱ πρεσβεῖες τῆς Θεοτόκου θά εἶναι σωστικές καί σωτήριες καί θά μᾶς λυτρώσει ἀπό τό βέβαιο θάνατο τῆς ἄγνοιας, τῆς αὐτοκαταστροφῆς καί τοῦ ἀποχρωματισμοῦ τῆς παραδόσεώς μας. Ἔτσι θά συνεχίσουμε νά ὑπάρχουμε ὡς ὀντότητες καί ὡς ἔθνος μέ συνέπεια ἱστορική καί συνέχεια ἁγιοπνευματική. Τότε θά σώζει πάντοτε, συνεχῶς καί ἀδιαλείπτως τήν κληρονομία της, ἐμᾶς τά πιστά παιδιά της, ἡ Παναγία Μητέρα μας. Αὐτό εὐχόμαστε πατρικῶς: «Σώζεις, ἀεί Θεοτόκε, τήν κληρονομίαν Σου»!!!. Ἀμήν. Ἱεράπετρα, Ἑορτή τῆς Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου 2008 Ὁ Ἱεραπύτνης καί Σητείας ΕΥΓΕΝΙΟΣ, τῆς Ὑπεράγνου Μητρός ὑπέρ πάντων ὑμῶν δεόμενος

7 Ἀβιμέλεχ ὁ Μικραγιαννανίτης Ἀντωνίου Ἐμμ. Στιβακτάκη, Ἐκπαιδευτικοῦ - Συγγραφέα Μπό τότε πού γιά πρώτη φορά διάβασα σέ κάποιο βιβλίο τῆς «ἁγιορείτικης βιβλιογραφίας» μερικά λόγια γιά τό Γέροντα Ἀβιμέλεχ τόν Μικραγιαννανίτη μέ μαγνήτισε ἡ ἀσκητική καί ἁγία μορφή του. Ἦταν ὃσα σύντομα ἀλλά πολύ περιεκτικά, συμπυκνωμένα καί μεστά ἒγραψε γι αὐτόν ὁ μακαριστός Ἀρχιμανδρίτης Χερουβείμ Καράμπελας, ἱδρυτής τῆς Κοινοβιακῆς Μονῆς Παρακλήτου στόν Ὠρωπό Ἀττικῆς στό ὡραῖο βιβλίο του «Νοσταλγικές Ἀναμνήσεις ἀπό τό Περιβόλι τῆς Παναγίας» 1. Ἒκτοτε καί κατά καιρούς ὃλο καί κάτι, πάντα σύντομο, ἐπιγραμματικό, σάν μήνυμα, θά ἒλεγα πνευματικό, ἒπεφτε στήν ἀντίληψή μου γιά τό Γέροντα Ἀβιμέλεχ, καθώς ξεφύλλιζα πάντα μέ μεγάλο ἐνδιαφέρον, σεβασμό καί κατάνυξη βιβλία πού ἀναφέρονται στό Ἃγιον Ὂρος καί στόν ἁγιορείτικο μοναχισμό. Μέ τόν καιρό μοῦ δημιουργήθηκε ἒντονη ἡ ἐπιθυμία νά διερευνήσω καί νά μάθω περισσότερα πράγματα γιά τόν Γέροντα Ἀβιμέλεχ, γι αὐτήν τήν ἡρωική μορφή τοῦ ἀθωνικοῦ μοναχισμοῦ. Ἡ ἒρευνα αὐτή εἶχε θετικά ἀποτελέσματα, ἀπέδωσε γλυκούς πνευματικούς καρπούς τούς ὁποίους παρουσιάζουμε στή συνέχεια. Ὁ Γέροντας Ἀβιμέλεχ γεννήθηκε στό χωριό Ἐμπρόσνερος τῆς Ἐπαρχίας Ἀποκορώνου τοῦ Νομοῦ Χανίων περί τό 1870, πιθανότατα τό ἒτος , καί τό κοσμικό του ὂνομα ἦταν Γεράσιμος Μπονάκης. Ἦταν γιός τοῦ ὁπλαρχηγοῦ Ἰωάννου Μπονάκη ἀπό τό Βαφέ καί τῆς έσποινας Ντουκάκη ἀπό τό Ἐμπρόσνερος, οἱ ὁποῖοι εἶχαν καί μία κόρη πού τήν ἒλεγαν Χρυσή. Σέ μικρή ἡλικία ἒμεινε ὀρφανός, γιατί ὁ πατέρας τους κοιμήθηκε πρόωρα τό ἒτος 1875, ἐξαιτίας τοῦ σοβαροῦ τραυματισμοῦ του στή Μάχη τοῦ Βαφέ (Ὀκτώβριος 1866) καί τῶν ἐν συνεχείᾳ κακουχιῶν τοῦ πολέμου 3. Τά πρῶτα χρόνια τῆς ζωῆς του τά ἒζησε στό Ἐμπρόσνερος, ὃπου ἒμαθε καί τά πρῶτα γράμματα, καί στή συνέχεια ἒζησε κοντά στό θεῖο του Ἀναγνώστη Ντουκάκη, διδάσκαλο, ὁ ὁποῖος ζοῦσε στόν κοντινό Βάμο, πρωτεύουσα τῆς Ἐπαρχίας Ἀποκορώνου. Ἐκεῖ ὁ Γεράσιμος τελείωσε καί τό ἐλληνικό σχολεῖο-σχολαρχεῖο τῆς ἐποχῆς, ἀποκτώντας σημαντική γιά τήν ἐποχή του μόρφωση 4. Ἀπό μικρός ξεχώριζε γιά τή μεγάλη του πίστη στόν Θεό καί γιά τίς πνευματικές του ἀναζητήσεις. Ἀντί γιά παιχνίδια τοῦ ἂρεσε νά χτίζει μέ πέτρες καί πηλό μικρά ἐκκλησάκια, τά ὁποῖα ἀφιέρωνε σέ Ἁγίους πού ἰδιαίτερα ἀγαποῦσε. Ἀκόμη πήγαινε συχνά σέ ἀπόμερα μέρη, ὓψωνε τά χέρια του στόν οὐρανό καί προσευχόταν «ἐκ βαθέων» στόν Θεό 5. Ὃταν ἦταν ὀκτώ χρονῶν, τήν ἡμέρα πού γιόρταζε ὁ Προφήτης Ἠλίας στίς 20 Ἰουλίου, ὁ μικρός Γεράσιμος ἦταν στήν αὐλή τοῦ σπιτιοῦ τῆς γιαγιᾶς του στό Μπρόσνερος. Κάποια στιγμή εἶδε κάτι στόν οὐρανό καί ἒβαλε τίς φωνές: -Γιαγιά μου, γιαγιά μου!! Ἓνας ἂνθρωπος στόν οὐρανό! Μαζεύτηκε γύρω του ὃλη ἡ γειτονιά. -Ποῦ εἶναι, παιδί μου, αὐτός ὁ ἂνθρωπος; Ποιός εἶναι; -Νά τονε ψηλά πού πάει στά νέφη 6!! Εἶναι φανερό ὃτι ὁ Προφήτης Ἠλίας θέλησε τήν ἡμέρα τῆς γιορτῆς του νά παρουσιαστεῖ ὁλοζώντανος σ αὐτό τό παιδί

8 πού δέν ἒμοιαζε μέ τά ἂλλα παιδιά τῆς ἡλικίας του, πού τοῦ ἂρεσε νά φτιάχνει ἐκκλησάκια στήν ἐξοχή καί ἀντί νά ξεφωνίζει στούς δρόμους καί στίς ἀλάνες νά ἀποσύρεται στά δώματα τῶν σπιτιῶν πίσω ἀπό τίς καμινάδες καί νά προσεύχεται. Σ αὐτό τό παιδί πού ἒμελλε νά ὑπηρετήσει μέ αὐταπάρνηση τόν Θεό καί νά φτάσει στήν ἁγιότητα! Σέ ἡλικία 17 ἐτῶν ἀναχώρησε κρυφά ἀπό τό σπίτι του, ἐγκατέλειψε τά ἐγκόσμια καί μαζί μ ἓνα φίλο του ἀπό τό Ρέθυμνο, τόν μετέπειτα μοναχό Χερουβείμ Ἁγιοβασιλειάτη, ἒφθασαν τόν Ἰανουάριο τοῦ 1890 στόν Ἱερό Ἂθωνα στίς εὐλογημένες αὐλές τοῦ Κυρίου 7. Μοναχός ἒγινε στίς 18 Σεπτεμβρίου τοῦ 1891 στό κελλί τοῦ Τιμίου Σταυροῦ, πού βρίσκεται στήν ἒρημο τοῦ Ἁγίου Ὂρους, μεταξύ τῆς Κερασιᾶς καί τῶν Καυσοκαλυβίων, καί ὑποτάχθηκε στόν αὐστηρό Γέροντα Παχώμιο, ὁ ὁποῖος ἦταν γραικοβούλγαρος στήν καταγωγή 8. Στη συνέχεια μόνασε γιά δώδεκα χρόνια στό αὐστηρό Κοινόβιο τοῦ Καρακάλλου, ὃπου ἀντέγραψε πολλούς ἀπό τούς πολύτιμους κώδικες της Μονῆς. Περί τό ἒτος 1915 ἀσκήτεψε στήν παραλία τῆς Σκήτης τῆς Ἁγίας Ἂννας σ ἓνα σπήλαιο, ὃπου ἒκτισε ναό πρός τιμή τῶν 99 Ὁσίων τῶν ἐν Κρήτῃ καί κυρίως τοῦ ἑνός ἐξ αὐτῶν Ὁσίου Ἰωάννου τοῦ Ἐρημίτη 9. Ἀναζητώντας περισσότερη ἡσυχία γιά ἂσκηση καί προσευχή ἀνέβηκε στήν πιό ἐρημική Σκήτη τοῦ Ἁγίου Βασιλείου στά ἐνδότερα τῆς ἀθωνικῆς ἐρήμου, ὃπου ὑπῆρξε συνασκητής μεγάλων ἀσκητικῶν μορφῶν τοῦ ἁγιορείτικου μοναχισμοῦ. Ἐδῶ ὁ Γέροντας Ἀβιμέλεχ ἒχτισε ναό πρός τιμή τῶν Ἁγίων Μακαρίων στό τέμπλο τοῦ ὁποίου σώζεται ὡραία εἰκόνα πού εἰκονίζει τούς Ἁγίους Μακάριο τόν Ρωμαῖο καί Μακάριο τόν Κορίνθου νά στέκονται ὂρθιοι σέ ἐρημικό τοπίο. Στό κάτω μέρος τῆς εἰκόνας ὑπάρχει ἡ ἐπιγραφή: «έησις τοῦ δούλου τοῦ θεοῦ ἐλαχίστου Ἀβιμέλεχ Μ.» 10. Στή συνέχεια ὁ Γέροντας Ἀβιμέλεχ κατέληξε μόνιμα πιά περί τό ἒτος 1935 στή Μικρή Ἁγία Ἂννα, ὃπου ἐγκαταστάθηκε στήν Καλύβη τῆς Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου, πού βρίσκεται ἀκριβῶς ἀπάνω ἀπό τό σπήλαιο τῶν Ἁγίων ιονυσίου και Μητροφάνους τῶν Στουδιτῶν. Παράλληλα χρησιμοποιοῦσε συχνά ὡς κελλί κι ἓνα παρακείμενο σπήλαιο, τό ὁποῖο χρησιμοποιοῦσαν οἱ Μικραγιαννανίτες Πατέρες ὡς φυσικό ψυγεῖο 11. Ζητώντας πνευματική ὠφέλεια καί «ἒχοντας μεγάλο πόθο νά πηγαίνει σέ διάφορα προσκυνήματα», περιόδευσε σέ πολλά μοναστήρια τῆς ὀρθόδοξης χριστιανικῆς ἀνατολῆς. Ἑπτά φορές πῆγε ὡς ταπεινός προσκυνητής στούς Ἁγίους Τόπους 12. Ἐπισκέφθηκε ἐπίσης μονές τῆς Κωνσταντινουπόλεως, τῶν νησιῶν τοῦ Αἰγαίου Πελάγους, τῆς ἠπειρωτικῆς Ἑλλάδος καί τῆς Μικρᾶς Ἀσίας. Πῆγε στήν Καππαδοκία, στή Μονή τοῦ Τιμίου Προδρόμου Βαζελῶνος καί στό περίφημο μοναστήρι τῆς Παναγίας Σουμελᾶ στόν Πόντο, ὃπου ἒλαβε καί ἒδωσε μεγάλη πνευματική ὠφέλεια. Ὁ Γέροντας Ἀβιμέλεχ ὑπῆρξε καί «ἁλιεύς ψυχῶν» ὡς γνήσιος μαθητής τοῦ «Μεγάλου Ψαρᾶ», ὁ ὁποῖος διάλεξε στίς ὂχθες τῆς Γεννησαρέτ τούς ἁπλούς ψαράδες καί τούς ἒκαμε «ἁλιεῖς ἀνθρώπων». Αὐτός ὁ εὐλογημένος Ἀθωνίτης ἀσκητής «γύρισε πολύ κόσμο στόν ἲσιο δρόμο μέ τή διδασκαλία του» καί τήν ἁγία ζωή του, «πολλοί στά περίχωρα καί στό χωριό ἂφησαν τά ἐγκόσμια καί ἒγιναν μοναχοί καί μιά κόρη τῆς ἀδελφῆς του ἒκανε μοναχή καί στήν Τῆνο ἒστειλε καλόγριες καί στό Ἃγιον Ὂρος μοναχούς καί σέ διάφορες μονές τῆς Ἀθήνας» 13. Ὃλοι αὐτοί οἱ ἂνθρωποι πλησίασαν τόν Γέροντα, ἂκουσαν τίς ἐμπειρίες του καί τούς λόγους του, ἀκολούθησαν τίς συμβουλές του καί πάνω ἀπ ὃλα ἐπηρεάστηκαν ἀπό τήν ἁγία ζωή του καί αἰσθάνθηκαν μέσα στήν καρδιά τους «τήν ἀλλοίωσιν τῆς δεξιᾶς τοῦ Κυρίου».

9 Μεταξύ τῶν ὑποτακτικῶν τοῦ Γέροντος ἦταν οἱ μοναχοί Ἀντώνιος καί Νήφων, ὁ Ἱερομόναχος Κοσμᾶς Καράμπελλας, ὁ ὁποῖος ὑπῆρξε ἱδρυτής καί πνευματικός τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Ἁγίας Φιλοθέης Ἑκάλης Ἀττικῆς, ὁ μοναχός Μητροφάνης ὁ Κρητικός καί ὁ Ἱερομόναχος ιονύσιος ὁ πνευματικός, ὁ ὁποῖος τόν διαδέχθηκε καί ὑπῆρξε ἓως καί τῆς Κοιμήσεώς του (13/16 Μαΐου 1998) Γέροντας τῆς μικραγιαννανίτικης Καλύβης τῆς Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου, τῆς λεγομένης καί τῶν Γερασιμαίων, ἀπό τό ὂνομα τοῦ μακαριστοῦ Γέροντος Γερασίμου Μικραγιαννανίτου τοῦ ὑμνογράφου, ὁ ὁποῖος ὑπῆρξε ἐκλεκτό μέλλος τῆς Ἀδελφότητος 14. Καθοριστική ἦταν ἡ συμμετοχή τοῦ Γέροντος Ἀβιμέλεχ στήν ἀπόφαση τοῦ συγχωριανοῦ του Γέροντος Γρηγορίου τοῦ Ξενοφωντινοῦ νά γίνει μοναχός στόν Ἂθωνα, ὃπου ἒζησε ἀσκητικά, καλογερικά καί κοιμήθηκε αἰωνόβιος τῶν ὓπνο τῶν δικαίων. Σημαντική ἦταν καί η συνεισφορά του στήν ὁριστική ἀπόφαση τοῦ μοναχοῦ Γεράσιμου Μενάγια νά ἐγκαταλείψει τήν ἐγκόσμια ἀναγνώριση καί δόξα πού εἶχε, νά ἀποσυρθεῖ στήν ἒρημο τοῦ Ἂθω καί νά ἀκολουθήσει τή σκληρή ζωή τοῦ ἐρημίτη κοντά στο μεγάλο νηπτικό Πατέρα τοῦ Ἂθω γέροντα Καλλίνικο τόν Ἡσυχαστή 15. Ὁ Γέροντας Ἀβιμέλεχ ἒπαιξε ἐπίσης σημαντικό ρόλο στήν ἀπόφαση τοῦ νηπτικοῦ Γέροντος Ἰωσήφ τοῦ Σπηλαιώτου νά ἀκολουθήσει τή δύσκολη ζωή τοῦ Ἀθωνίτη ἀσκητῆ. Οἱ δύο ἂνδρες εἶχαν γνωριστεῖ ἀρχικά στήν Πάρο στόν τόπο καταγωγῆς τοῦ Γέροντος Ἰωσήφ, ὃταν ὁ Φραγκίσκος (μετέπειτα Γέροντας ὁ Ἰωσήφ) ἦταν ἀκόμη παιδί. Στήν Πάρο ἒμεινε ὁ Γέροντας Ἀβιμέλεχ τρία ἒτη ( ) στό Μοναστήρι τοῦ Ἁγίου Ἀντωνίου Μαρπήσσης. Ἐκεῖ «πήγαινε τόν μικρό Φραγκίσκο ἡ μητέρα του. Καί ὁ γερο-ἀβιμέλεχ σταύρωνε τά χέρια τοῦ μικροῦ καί προφήτευε στή μητέρα τοῦ ὃτι θά γίνει σπουδαῖος ἂνθρωπος, ἂνθρωπος τοῦ Θεοῦ» 16. Ὁ Γέροντας Ἀβιμέλεχ ὑπῆρξε μεγάλη ἀσκητική μορφή τῆς ἀθωνικῆς πολιτείας. Ἓνας αὐστηρός καί ἀσκητικός Ἀθωνίτης μοναχός ἒλεγε ὃτι «μέ τό γερο-ἀβιμέλεχ ἒκλεισε ὁ κύκλος τῶν ἀββάδων στό Ἃγιον Ὂρος» 17. Ἦταν ὑπόδειγμα ἀληθινοῦ μοναχοῦ. Πολλά γνώριζε καί λίγα ἒλεγε. Ἦταν σκληρός γιά τόν ἑαυτό του ἀσκητής, ταπεινός ἀναχωρητής, ἁπλός, πρᾶος, ἡσύχιος, ἀνεξίκακος, ἀκτήμων, ἐγκρατής, ἀκμαῖος περί τά πνευματικά, τόν χαρακτήριζε ἡ πρός τόν πλησίον ἀγάπη, τό ἀκατάκριτον, ἡ ὡριμότητα τῆς σκέψεως, ἡ λογιότητα, ἡ διάκριση, ἡ προορατικότητα, ἡ κατάνυξη, ἡ βοῶσα σιωπή, ἡ βαθύτατη πνευματικότητα. Ὃμως ἡ πιό χαρακτηριστική ἀπό τίς μοναχικές ἀρετές τοῦ Γέροντος Ἀβιμέλεχ ἦταν ἡ συνεχής καί ἀδιάκοπη ἂσκηση βίας κατά τοῦ ἑαυτοῦ του, κατά τοῦ χοϊκοῦ ἀνθρώπου, κατά τῶν ἀδυναμιῶν του, βία κατά τοῦ ἰδίου θελήματος 18. Γνώριζε ὁ εὐλογημένος Γέροντας ὃτι, ὃσοι θέλουν νά ἀνεβοῦν στόν οὐρανό μέ τό σῶμα τους καί νά κατακτήσουν τήν αἰώνια βασιλεία τοῦ Θεοῦ, πρέπει νά ἀσκήσουν βία στόν ἑαυτόν τους καί νά εἶχαν συνεχεῖς ὀδύνες. Αὐτό ἐξάλλου διακηρύττει καί τό Εὐαγγέλιο, ὃταν ἀναφέρει ὃτι «ἡ βασιλεία τοῦ Θεοῦ βιάζεται καί βιασταί ἁρπάζουσιν αὐτήν» 19. Μέ συγκίνηση καί βαθυτάτη κατάνυξη γράφει γιά τόν Γέροντα Ἀβιμέλεχ ὁ ἀοίδιμος Ἀρχιεπίσκοπος Κρήτης Τιμόθεος Β Πα- Ὁ μακαριστός Γέρων Ἀβιμέλεχ.

10 πουτσάκης, ὁ ὁποῖος συνδεόταν στενά μαζί του καί τόν τιμοῦσε πολύ: «Ἦταν βαθειά πνευματικός ἂνθρωπος, ἒζησε σεμνά, εἰλικρινά καί μέ ὃλες τίς συνέπειες τήν μοναχική ζωή, καλλιεργώντας τήν ψυχή του στήν ἀρετή, μέ τήν ἀδιάκοπη ἀφοσίωση, τήν προσευχή, τήν μελέτη καί τούς μυστικούς στεναγμούς μιᾶς καρδιᾶς πλημμυρισμένης ἀπό τή θεία χάρι καί τήν ὑπερκόσμια χαρά Βρεθήκαμε σ ἓνα φιλικό σπίτι μέ τόν ἀείμνηστο στόν Πειραιᾶ. Σοβαρός σάν προφήτης, γλυκύς σάν Ἀπόστολος, ὑψηλός ὁ λιπόσαρκος ἀσκητής, ἐθύμιζε μέ τήν παρουσία του τούς μεγάλους Πατέρες τῆς Ἐρήμου, σάν κατέβαιναν φορτωμένοι μέ τήν θεία χάρι καί τή βαθειά συναίσθηση τοῦ χρέους ἀπέναντι τῶν ἀδελφῶν στήν κοινωνία καί τῆς ὑπηρεσίας στόν ἀγῶνα τῆς Ἐκκλησίας. Λιγομίλητος, σκεπτικός, μέ τό κομπόσχοινο στά σκελετωμένα δάκτυλα ἒκανε τή νοερά προσευχή του σάν μεταρσιωμένος καί τά στεγνά χείλη του μόλις ἀθόρυβα ἐψέλιζαν τήν ὠδή τοῦ ἀγαπητοῦ τῶν ἀσκητῶν Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ. Ἡ βραδυά ἐκείνη ἦταν ἀφιερωμένη σέ μιά ὁλονυχτία καί σέ λίγο εἶδα τό καταπληκτικό φαινόμενο. Ὁ Γέροντας ἐπῆρε μιά καρέκλα, τήν ἒβαλε μπροστά του γιά νά ἀκουμποῦν ἐπάνω της τά χέρια του, ἒκλεισε τά μάτια καί μέσα στό ἀμυδρό φῶς τοῦ κανδηλιοῦ ἂρχισε νά ἀπαγγέλει τίς ἀκολουθίες, χωρίς βιβλία καί διαβάσματα. Ὃλα ἀπό μνήμης, χωρίς δυσκολία. Ἐθαύμαζα τῆς ἀρετῆς του τό μεγαλεῖο. Τώρα μέ ἀνάγκασε νά ξεσταθῶ μπροστά στῆς πνευματικῆς του θεωρίας τήν τελειότητα. Ἡ φωνή του γλυκειά καί μελωδική ἒπαιρνε ἀπό τό εἰλητάριο τῆς μνήμης του προσευχές, τροπάρια, ὓμνους, Μεσονυχτικά, Ψαλτήρια, Παρακλητικές, Μηναῖα, κανόνες τῆς ἡμέρας, ὃλα ἀπ ἒξω, ἀπό στήθους, χωρίς καμιά δυσκολία. Κάτω ἀπό τό ἀμυδρό φῶς τοῦ κανδηλιοῦ ἐμεῖς οἱ ἂλλοι ἡττημένοι ἀπό τήν ἀπειρία μας στά πνευματικά ἀκουμπήσαμε στόν καναπέ καί γλυκύς ὓπνος ἒκλεισε γιά λίγο τά βλέφαρά μας. Ὁ ἃγιος γέροντας ὃμως ὂρθιος ἂκαμπτος, παρά τό βάρος ἑνός αἰῶνος ἐπάνω του, ἒμεινε στήν ἲδια θέσι ὡς τό πρωί. Εὐλογημένη βραδυά πού μᾶς ἒδωσε τό ὡραιότερο μάθημα τῆς ζωῆς μας. έν παρέλειπε εὐκαιρία πού νά μή μᾶς γράφῃ ἀπό τήν σκήτη του καί οἱ ἐπιστολές του γεμᾶτες σοφές συμβουλές, εὐγένεια, ἀγάπη καί ἁγνότητα ἀποτελοῦν ἱερά κειμήλια στό πενιχρό μου ἀρχεῖο, γιά νά διδάσκομαι τή διάκρισι σάν καθῆκον τῆς ἀγάπης χωρίς φανατισμούς καί ἀκρότητες. Ὃταν τελευταῖα μέ τούς ἱερεῖς μας φιλοξενουμένους τῆς Ἐθνικῆς Ἑστίας εἲχαμε τή χαρούμενη εὐκαιρία νά ἐπισκεφτοῦμε τό Ἃγιον Ὂρος, δέν ἦταν εὒκολο νά τόν συναντήσω στό κελλί του, ψηλά στήν Μικρά Ἁγία Ἂννα, γιατί δέν ὑπῆρχε ὁ ἀπαιτούμενος χρόνος. Ὑπελόγιζα ὃμως σέ μιά ἂλλη εὐκαιρία νά βρεθῶ κοντά του, στό ἱερό αὐτό πανεπιστήμιο τῆς ψυχῆς. Ὁ σεβαστός Πατέρας ἐπληροφορήθηκε τό πέρασμά μας καί σέ λίγες ἡμέρες ἒλαβα μιά ἐπιστολή του: έν ἦλθες νά μέ δῇς. Ποτέ πιά δέν θά μέ συναντήσῃς σέ τοῦτο τόν κόσμο. Εἶχε προβλέψει τό τέλος τῆς ὣριμης ζωῆς του, πού δέν ἂργησε νά ἒρθῃ Ὃμως πιστεύουμε πώς ἡ εὐχή του εἶναι κοντά μας, τό παράδειγμά του καί ἡ ἁγία ζωή του θά μᾶς ἐνισχύουν καί ἐμεῖς θά τόν παρακαλοῦμε στήν προσευχή μας νά μή μᾶς στερήσει τή δική του ἐπίσκεψη καί τήν βοήθειά του Ὁ Γέρων Ἀβιμέλεχ σέ βαθύ γῆρας μπροστά στήν εἴσοδο τοῦ ἐρημητηρίου του στή Μικρά Ἁγία Ἄννα.

11 στόν ἀγῶνα μας» 20. Ἦταν τόσο ταπεινός ὁ Γέροντας πού ἒλεγε νά μή δώσουν τό ὂνομα του σέ κανένα, γιατί, ὃπως ἒλεγε «δέν τό τίμησε ὃσο ἂξιζε»!! Κι ὃμως γνωρίζουμε καλά ὃτι τό ὂνομά του καί τό τίμησε καί τό ἁγίασε. Στόν ὑποτακτικό του Γέροντα ιανύσιο Μικραγιαννανίτη τόν Πνευματικό ἒδωσε ἐντολή ὑπακοῆς νά μή δώσει σέ κανένα «στοιχεῖα βιογραφικά, πνευματικά, ὂνομα εἰς Μοναχόν καί χρυσόν εἰς τό βαλάντιόν του» 21. «Τόν ἀσκητικότατον καί σεβάσμιον Γέροντα Ἀβιμέλεχ», γράφει ὁ μοναχός Γεράσιμος Μικραγιαννανίτης, ὁ κορυφαῖος σύγχρονος ὑμνωδός τῆς ἐκκλησίας μας, «τόν ἐχαρακτήριζεν ἡ πρός τόν πλησίον ἀγάπη καί ἡ φιλοξενία καί ἡ ἐπίδοσις πρός τήν πρακτικήν ἀρετήν. Ἀφῆκεν ἐντολήν μετά θάνατον νά μήν ἀναφέρουν τί περί αὐτοῦ, ἒχων ὑπ ὂψιν τό εὐαγγελικόν, νά προσέξωμεν νά μήν περισσεύσῃ τό ὂνομα ἡμῶν πλεῖον τῶν ἒργων, διότι μετά θάνατον τό κενόν δοξάριον εἶναι λίαν ἐπικίνδυνον» 22. Ὁ Γέροντας Ἀβιμέλεχ ἦταν γνωστός τοῦ Ἁγίου Νεκταρίου μέ τόν ὁποῖο συνδεόταν μέ στενή πνευματική φιλία καί ἦταν ὁ πρῶτος πού ἒγραψε καί τύπωσε στό Βόλο τό βίο τοῦ Μεγάλου Ἁγίου τοῦ αἰώνα μας, ἓνα ἒτος μετά τήν ὁσιακή κοίμησή του τό ἒτος Τύπωσε ἐπίσης καί ἂλλα ψυχωφελῆ βιβλία καί ὑπῆρξε συγχρόνως καί καλός ὑμνογράφος. Γνώριζε ἐπίσης ὁ Γέροντας Ἀβιμέλεχ καί εἶχε στενή πνευματική φιλία μέ τό Γέροντα τῆς Πάρου π. Φιλόθεο Ζερβάκο, τό Γέροντα τῆς Πάτμου π. Ἀμφιλόχιο Μακρῆ, τόν Ἃγιο παπα-νικόλαο Πλανᾶ, τόν Ἀλέξανδρο Μωραϊτίδη, τόν Ἀλέξανδρο Παπαδιαμάντη καί πολλούς ἂλλους ἐκλεκτούς πνευματικούς ἄνδρες τῆς ἐποχῆς του 23. Τό Γέροντα τιμοῦσαν καί εὐλαβοῦνταν πολλοί Ἀρχιερεῖς τῆς Ἐκκλησίας μεταξύ τῶν ὁποίων ἀναφέρουμε τούς μακαριστούς Ἀρχιεπίσκοπο Κρήτης Τιμόθεο Β, Μητροπολίτη Θεσσαλονίκης Παντελεήμονα Α Παπαγεωργίου, Μητροπολίτες Χαλκίδος Γρηγόριο καί Νικόλαο Σελέντη, Μητροπολίτη Κυδωνίας καί Ἀποκορώνου Νικηφόρο. Ἐπίσης τόν Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη πρώην Κισάμου καί Σελίνου κ. Εἰρηναῖο καί τόν Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Παροναξίας κ. Ἀμβρόσιο 24. Ὁ Ἀρχιμανδρίτης Γαβριήλ ιονυσιάτης σέ κάποιο κείμενό του γιά τή Μικρή Ἁγία Ἄννα καί τούς Μικραγιαννανίτες Πατέρες ἔγραψε γιά τό Γέροντα Ἀβιμέλεχ: «ἐν αὐτῇ -δηλαδή τήν Μικρή Ἁγία Ἄννα- ἀσκεῖται ὁ γέρων Ἀβιμέλεχ, λόγιος καί εὐλαβής Μοναχός, 80ντούτης ἤδη, ἀλλ ἀκμαῖος περί τε τά πνευματικά καί τήν σκληράν βιοπάλην τῶν χρειωδῶν, πεζῆ κατερχόμενος καί ἀνερχόμενος τήν ἀπότομον ἀτραπόν καί τάς τοιαύτας πρός τάς γειτονικάς μονάς. Τύπος ταπεινοῦ ἀναχωρητοῦ, πολλά γινώσκων ἐκ τῆς πολυχρονίου μελέτης καί πρακτικῆς ἀσκήσεως, ἀλλ ὀλίγα φθεγγόμενος ὡς εἴθισται τοῖς τοιούτοις εἶναι ζῶν παράδειγμα πραότητος, ἀκτημοσύνης καί ἐγκρατείας» 25. Θά παραθέσουμε ἐπίσης τήν περιγραφή μιᾶς συναντήσεως πού εἶχε μέ τό Γέροντα Ἀβιμέλεχ ὁ Ἀρχιμανδρίτης Χερουβείμ Καράμπελας, ἱδρυτής τῆς κοινοβιακῆς Μονῆς Παρακλήτου στόν Ὠρωπό Ἀττικῆς. Ἡ συνάντηση αὐτή ἔγινε, ὅταν ὁ π. Χερουβείμ βρισκόταν στό Ἅγιον Ὄρος, μεταξύ τῶν ἐτῶν , κι ἔκανε τά πρῶτα ἀσκητικά του βήματα στήν Καλύβη Γενέσιον τῆς Θεοτόκου στή Σκήτη τῆς Ἁγίας Ἄννας. Αὐτά τά λόγια του π. Χερουβείμ φανερώνουν τήν πνευματική γοητεία καί παιδαγωγία πού ἄσκησε καί ἀσκεῖ ὁ Γέροντας Ἀβιμέλεχ στούς συγχρόνους του ἀλλά καί στούς νεότερους Ἀθωνίτες Μοναχούς. Γράφει ὁ Ἀρχιμανδρίτης Χερουβείμ: «Λίγο χαμηλότερα ἀπό τήν καλύβη τοῦ π. Γερασίμου ζοῦσε, σέ βαθύτατο γήρας, ὁ εὐλογημένος γέρων Ἀβιμέλεχ. Εὐγενέστατος καί γλυκομίλητος, μέ ὑποδέχθηκε καί μέ ὁδήγησε στήν καλύβη του. Εἶχα ἀκούσει πολλά γι αὐτόν τόν ἄνθρωπο καί τώρα ἦλθε ἡ ὥρα νά τά ἐπαληθεύσω μέ τή γνωριμία μας. Καθήσαμε κι ἐκεῖνος χωρίς νά μέ κοιτάξει, ἄρχισε νά μοῦ ὁμιλεῖ γιά τή μοναχική ζωή, σάν νά τόν

12 ἔσπρωχνε μία ἐσωτερική ἀνάγκη. Ἡ ὡριμότητα τῆς σκέψεως καί ἡ πνευματικότης του ἦσαν καταφανεῖς. Ἐνθυμοῦμαι ὅτι στήν ἀξέχαστη αὐτή συνάντηση, ὁ λόγος στρεφόταν γύρω ἀπό τήν «καθαρότητα τοῦ νοός». Ἐπρόκειτο πράγματι περί νηπτικοῦ πατρός, μέ συνεχῆ ἀγώνα ἐσωτερικῆς καθάρσεως. Ἐμακάρισα τόν π. Μελχισεδέκ, φίλο μου ἀπό τόν Πειραιά, πού εἶχε κοινοβιάσει κοντά σ ἕνα τέτοιον ἄνδρα. Ὁ γέρων Ἀβιμέλεχ ἦταν γνωστός καί συνεργάτης πολλῶν πνευματικῶν προσωπικοτήτων τῆς ἐποχῆς του, ὅπως τοῦ Ἁγίου Νεκταρίου, τοῦ Παπαδιαμάντη, τοῦ Μωραϊτίδη καί ἄλλων. Ὅλοι οἱ ἀρχάριοι μοναχοί, ὅταν συναντούσαμε τόν γέροντα Ἀβιμέλεχ ἐνοιώθαμε κρυφή ἐπιθυμία νά φθάσουμε κάποτε στά ὕψη τῆς ἀσκητικῆς του πολιτείας καί τῆς νοερᾶς τοῦ προσευχῆς. Μά ἔπρεπε νά βαδίσουμε ὥς ἐκεῖ ἕνα δρόμο μακρύ, ματωμένο, γεμάτο ἀγκάθια. Σέ κάποια ἄλλη συνάντησή μας τόν ἐρώτησα: Πῶς εἶσθε, γέροντα;. Κι ἐκεῖνος, μέ πατρική στοργή, μοῦ ἀπάντησε μέ δύο λέξεις, πού ἔκλειναν μέσα τους ὁλόκληρη βιβλιοθήκη νηπτικῆς φιλοσοφίας: Ἡμεῖς παιδί μου, «νοῦν τηροῦμεν». Πρόσεχε κι ἐσύ νά κρατᾶς καθαρό τό νοῦ σου. Ἀσπάσθηκα μέ σεβασμό τό χέρι του καί ἐνθουσιασμένος συνέχισα τήν πορεία μου» 26. Ἀλλά γιά νά φανεῖ ἀκόμη περισσότερο ἡ σημαντική πνευματική ἐπιρροή τήν ὁποία ἄσκησε καί ἀσκεῖ ὁ εὐλογημένος Κρητικός Ἁγιορείτης ἀσκητής Γέρων Ἀβιμέλεχ καί στούς σύγχρονους μοναχούς καί πόσο θά ἤθελαν νά τοῦ μοιάσουν, σύμφωνα μέ τό «καλόν τό ζηλοῦσθαι ἐπ ἀγαθῷ», παραθέτουμε τή σύντομη σχετική «ὁμολογία» τοῦ Ἱερομονάχου Γέροντος Ἰωαννικίου: «Μίαν φοράν τόν εἶδα, γράφει ὁ π. Ἰωαννίκιος, καί μοῦ μένει νωπή ἡ πραεῖα καί ἡσύχιος μορφή τοῦ Γέροντος Ἀβιμέλεχ, τοῦ αἰωνόβιου, τοῦ σύγχρόνου τοῦ ἁγίου Νεκταρίου, τοῦ συνασκητοῦ τοῦ γ. Ἰωσήφ τοῦ Σπηλαιώτη. Ἠσκήτευσεν εἰς τήν ἔρημόν τοῦ Ἁγίου Βασιλείου, ἄνωθεν τῶν Κατουνακίων καί εἰς τήν Μικράν Ἁγίαν Ἄνναν εἰς μίαν σπηλιάν ἡ ὁποία χρησιμοποιεῖται ὡς ψυγεῖον-κρυολόγος. Ἔλεγεν νά μήν δοθῇ τό ὄνομα τοῦ εἰς κανένα, διότι δέν τό ἐτίμησεν. Χάριν ὠφελείας ἐπεσκέψατο καί περιόδευε ἱερᾶς μονάς τῆς Κωνσταντινουπόλεως, τοῦ Πόντου, τῶν Ἱεροσολύμων, τῆς ἠπειρωτικῆς Ἑλλάδος. Συνήθιζε πάντα, ὅταν τόν ἠρώτα κάποιος, τί κάνει, νά ἀπαντᾶ: Νοῦν τηροῦμεν, ὑποδηλῶν δι αὐτοῦ τήν διαρκῶς νηπτικήν ἐργασίαν του» 27. Γνώριζε, ζοῦσε καί βίωνε ὁ εὐλογημένος αὐτό πού εἶχε πεῖ ὁ Μέγας Ἀντώνιος, «ὁ καθηγητής τῆς ἐρήμου, τό κλέος μοναζόντων καί ὁσίων ἡ λαμπρότης», ὅταν ρωτήθηκε νά διευκρινήσει τί σημαίνει μοναχός καί ἀπάντησε «μοναχός ἐστίν ὁ νοῦν τηρῶν». Ὁ ἴδιος ἀποκαλεῖ τόν Γέροντα Ἀβιμέλεχ «διαμάντι τῆς ἐρήμου» καί «ἕνα ἀξέχαστο γεροντάκι κάτω νεύων τήν κεφαλήν πάντοτε προσευχόμενος» 28. Ὁ Ἅγιος Γέροντας τῆς Πάτμου Ἀμφιλόχιος Μακρῆς ἔλεγε: «Εὐχή ἀπό τόν Γέροντα Ἀβιμέλεχ πῆρες; Εὐχή ἀπό μεγάλο Ἅγιο πῆρες» 29. Ὁ λογιώτατος μοναχός Μωυσῆς, πρώην Ἀρχιγραμματέας τῆς Ἱερᾶς Κοινότητος τοῦ Ἁγίου Ὄρους, ἀναφερόμενος στό Γέροντα Ἀβιμέλεχ γράφει ὅτι: «ὑπῆρξε αὐστηρός ἀσκητής ταπεινός ἀναχωρητής, πολλά γνώριζε καί λίγα ἔλεγε, τύπος ἀληθινοῦ μοναχοῦ Ξεχώριζε ἀπό τούς συνασκητές του γιά τήν ἐγκράτεια καί τήν ἀκτημοσύνη του παρά τά γηρατειά του διατηροῦσε καθαρότητα νοῦ εἶχε ταπείνωση καί πραότητα» 30. Ὁ Ἱερομόναχος Κοσμᾶς Καράμπελας, Γέροντας τῆς Κοινοβιακῆς Μονῆς τῆς Ἁγίας Φιλοθέης Ἑκάλης, ὑπῆρξε ὑποτακτικός τοῦ Γέροντος Ἀβιμέλεχ καί λέγει γι αὐτόν, μεταξύ ἄλλων, καί τά ἑξῆς: «Στό Ἅγιον Ὄρος ἦρθα τήν περίοδο τοῦ μεσοπολέμου, τό Εἶμαι γεννηθείς τό Ὅμως τήν ζωή μου τήν ὑπολογίζω ἀφ ὅτου προσῆλθα στό Ἅγιον Ὄρος. Ἄρα γεννήθηκα τό 1937! Ὑπετάγην στόν ἐκ Κρήτης ὁρμώμενον Γέροντα Ἀβιμέλεχ, ὀνομαστόν Ἁγιορείτην. Προτοῦ ἀνεβεῖ -πιό σωστά, σκαρφαλώσει- στά βράχια της Μικρῆς Ἁγίας Ἄννης, ὁ Γέροντάς μου ἀσκήτευε κάτω στήν θάλασσα. Ζοῦσε μέσα σέ μικρόν σπήλαιον, ὅπου ἀνήγειρε ναΐδριον ἐπί τῇ μνήμῃ τῶν ἐνενήκοντα ἐννέα ὁσίων

13 συμπατριωτῶν του. Παροιμιώδεις εἶναι οἱ ἀσκητικοί ἀγῶνες του. Ποταμούς εὐλογημένων ἱδρώτων καί εὐκατανύκτων δακρύων ἔχυσε, τῷ Κυρίῳ εὐαρεστῶν. Μετά τήν παραλία τῆς Ἁγίας Ἄννης, ὁ Γέροντας ἀνηφόρησε στόν Ἅγιο Βασίλειο, ψηλά, ὅπου ἐπιδόθηκε σέ αὐστηρότερη ἄσκηση. Ὅμως τό προκεχωρημένον τῆς ἡλικίας καί ἡ ἐξ αὐτοῦ φυσική ἀδυναμία τοῦ σώματος, τόν ὁδήγησαν ἐν τέλει εἰς τήν Μικράν Ἁγίαν Ἄνναν στήν Καλύβη μας πρός τιμήν τῆς Κοιμήσεως τῆς Ὑπεραγίας εσποίνης ἡμῶν Θεοτόκου καί Ἀειπαρθένου Μαρίας. Ἡ Καλύβη βρίσκεται πάνω ἀπό τό ὀνομαστό σπήλαιο τῶν Ἁγίων ιονυσίου καί Μητροφάνους. Στόν ἱερόν αὐτόν χῶρον ἠσκήθη ὑπερανθρώπως, σῶμα πρός σῶμα παλαιῶν μέ τόν ἀρχέκακον διάβολον Ἦταν πατήρ ἱερομονάχων, μοναχῶν καί κοσμικῶν πνευματικῶν τέκνων Ἁγιορείτης αὐστηρότατος. Νά, ὅπως διαβάζουμε στά Γεροντικά γιά παλαιούς Γεροντάδες τῆς ἐρήμου. Εἶχε ἀκραία γραμμή στήν σωτηρία τῶν ψυχῶν» 31. Ὁ Θεοφιλέστατος Ἐπίσκοπος Ροδοστόλου Χρυσόστομος Λαυριώτης ἀποκαλεῖ τό Γέροντα Ἀβιμέλεχ «ξακουστό ἡσυχαστή» καί ἀναφέρει ἐπιπροσθέτως τά ἑξῆς: «Ὁ ὑπεραιωνόβιος καί ἐνάρετος ἡσυχαστής Ἀβιμέλεχ -εἶχα τήν εὐτυχία νά τόν συναντήσω καί ἀπολαύσω τῶν εὐχῶν καί νουθεσιῶν του- ὑπῆρξε ἀγαπητός καί ἐπιστήθιος τοῦ Μητροπολίτου Πενταπόλεως Ἁγίου Νεκταρίου, μέ τόν ὁποῖο διατηροῦσε ἀλληλογραφία καί ἀπό τόν ὁποῖο προσκαλούμενος τόν ἐπεσκέπτετο στήν Αἴγινα καί μέ τήν προτροπή του ὡμίλει νουθετικῶς στίς μονάζουσες τῆς Μονῆς, πού εἶχε ἐκεῖ ἱδρύσει. Στούς δισταγμούς καί τίς ἐκ ταπεινοφροσύνης ἀντιρρήσεις του, Σύ ὁ φωτισμένος καί πεπειραμένος ἱεράρχης καί διδάσκαλος προτρέπεις ἐμέ τόν οὐτιδανόν νά παραινέσω καί νουθετήσω τάς μοναχάς;. Ὁ ἅγιος Νεκτάριος ἀντέτεινε ἐξ ἴσου ταπεινοφρόνως: Ἐγώ ὁμιλῶ καί διδάσκω ἐκ μελετῶν καί θεωρίας, σύ ἐξ ἁγιορειτικῆς πείρας καί πράξεως» 32. Ὁ λόγιος πρεσβύτερος Κωνσταντῖνος Ν. Καλλιανός ἀποκαλεῖ τόν Γέροντα Ἀβιμέλεχ «ἀϊτό τῆς μικρογιαννανίτικης εὐώδους πλαγιᾶς» καί ἕναν ἀπό τούς Ἁγιορεῖτες Πατέρες «πού ἀναπαύουν δεκάδες καί ἑκατοντάδες ψυχῶν» 33. Πολύ εὐλαβεῖται τό Γέροντα Ἀβιμέλεχ ὁ διακεκριμένος Καθηγητής Πανεπιστημίου καί σημαντικός λογοτέχνης Π. Β. Πάσχος. Μάλιστα «ἡ παρουσία του (τοῦ Γέροντα) στή ζωή τοῦ ποιητῆ (Π. Πάσχου) ὑπῆρξε ὁ μυστικός ἐκεῖνος κρίκος πού τόν ἔνωσε μέ τίς σεπτές ψυχές τῆς ὀρθόδοξης λαογραφίας, δηλαδή τούς Γέροντες τῆς Σκιάθου (Ἀλ. Μωραϊτίδη-Ἀλ. Παπαδιαμάντη)» 34. Ὁ Π. Β. Πάσχος ἐμπνεύστηκε κι ἕνα θαυμάσιο ποίημά του ἀπό τόν Γέροντα Ἀβιμέλεχ, τό ὁποῖο περιλαμβάνεται στήν ποιητική συλλογή «Αἰχμαλωσία Ὕψους- Πνευματικά Γυμνάσματα» καί κρίνουμε σκόπιμο νά τό παραθέσουμε στή συνέχεια: «Πάντιμη πέτρα, σκαλισμένη ἀπό χέρια ἀσκητικά, ξεγυμνωμέν ἀπό τή σάρκα ὡς σπάθες σπηλιά πού ἃγιασες ἀπ τίς ἀγρύπνιες τοῦ ἐρημίτη πλάκα πού σοῦ ἄνοιξαν πληγές τά λεπτά γόνατα στίς ἀτελείωτες μετάνοιες μέ τό κομποσκοίνι του λιωμένο μές στ ἀφανισμένα δάκτυλα ἄγριο μονοπάτι, πού σ ἀνέβαινε σάν ἔφηβος κι ἄς εἶχε μές στό γιδοσάκι τοῦ αἰῶνα ὁλάκερο πλαγιά εὐώδης μι- Ὁ ἀείμνηστος Γέρων Ἀβιμέλεχ μέ τόν μακαριστό π. Φιλόθεο Ζερβάκο στήν Πάρο τό.

14 κραγιαννανίτικη, πού ἐκράτεις ἕναν ἀϊτό μές στά βαθιά σπλάχνα τῶν βράχων σου ξερά χορτάρια, πού σᾶς ἄγγιξε τ ἀλαφροπέρασμά του φτωχό λιθάρι, ὅπου μάτωσε τόσες φορές τά πόδια σου δεντράκια πού σᾶς χάϊδεψαν τά χέρια του κι ἀκούμπησε, ὡς διάβαινε, τό τίμιο ράσο ἐπάνω σας καημένη γῆ, πού μέ τή φτώχεια σου θυμίζεις τό γεροντ Ἀβιμέλεχ - ὅλα, ὅλα, ἐσεῖς πού τ ἁγιασμένο βλέμμα του ἀναπαύτηκε στήν ὄψη σας, κάτι ἀπ τούς μέσα στεναγμούς, παρακαλῶ σας, κρατῆστε κι ἀπ τά μυστικά του ὁράματα. Κι ὅταν, προσκυνητές ἐμεῖς ἤ μοναχοί, περνοῦμε δίπλ ἀπ τόν τόπο πού ἔζησε καί πού ἐκοιμήθη ἐκεῖνος, δῶστε μας πάλι τή λαχτάρα καί τό θεῖο ρῖγος πού ζούσαμε φιλώντας τ ἅγιο χέρι του» 35. Ὁ Γέροντας Ἀβιμέλεχ ὁ Μικραγιαννανίτης, ὁ κορυφαῖος ἀσκητής τοῦ Ἄθω, ὑπῆρξε αὐστηρός ἀσκητής ὥς τά βαθειά του γεράματα καί διατήρησε διαύγεια πνεύματος καί καθαρότητα νοός ἕως τίς τελευταῖες στιγμές τῆς ἐπίγειας ζωῆς του τήν ὁποία διῆλθε μέ σκληρές ὑλικές κακουχίες ἀλλά καί μέ ὑψηλές πνευματικές ἀπολαυές. Ὅπως ἀναφέρει ὁ πνευματικός του ἐγγονός μοναχός Σπυρίδων Μικραγιαννανίτης, σημερινός Γέροντας τῆς Καλύβης τῆς Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου, «τό πέρασμά του ἀπό τή γῆ ἦταν πέρασμα μεγάλης πνευματικῆς ὠφέλειας» 36. Ὁ Γέροντας κίνησε μακάριος γιά τίς ἄνω μονές καί κοιμήθηκε στίς 18 Ὀκτωβρίου 1965 σέ βαθύτατο γῆρας ἀφήνοντας μνήμη ἀγαθοῦ καί ἁγίου Γέροντος καί πάνω ἀπ ὅλα τό ζωντανό προσωπικό του παράδειγμα, τήν ἁγία ζωή του πού μέχρι καί στίς μέρες μας ἐξακολουθεῖ νά μένει χαραγμένη ἀνεξίτηλα στίς καρδιές αὐτῶν πού τόν ἔζησαν, ἐξακολουθεῖ νά γοητεύει πνευματικά καί νά παιδαγωγεῖ «εἰς Χριστόν» ὅλους ὅσοι γίνονται κοινωνοί τῆς σκληρῆς ἀλλά πνευματικά καρποφόρας ἀσκητικῆς του πορείας 37. Κοιμήθηκε τόν ὕπνο τῶν δικαίων στό χωριό Σάρτη Σιθωνίας, ἀπέναντι ἀκριβῶς ἀπό τό Ἅγιον Ὄρος, ὅπου τόν εἶχαν πάει, στό σπίτι κάποιας φιλικῆς τους οἰκογένειας, ὁ ὑποτακτικός του Ἱερομόναχος ιονύσιος καί ὁ Γέροντας Γεράσιμος ὁ Ὑμνογράφος. Οἱ δύο τους ἔπρεπε νά λείψουν ὁπωσδήποτε γιά ἀρκετές ἡμέρες ἀπό τό Ἅγιον Ὄρος καί δέν μποροῦσαν νά ἀφήσουν μόνο τοῦ τόν αἰωνόβιο κι ἀνήμπορο Γέροντα τους 38. Ὅμως ἐκεῖνες τίς ἡμέρες ἡ ψυχή τοῦ αἰωνόβιου Ἀθωνίτη Ἀσκητῆ ἔσπασε τά γήινα δεσμά καί πέταξε στήν ἀπεραντοσύνη τῆς Βασιλείας τῶν Οὐρανῶν, στήν Ἄνω Ἱερουσαλήμ, ἡ ὁποία «ἐλευθέρα ἐστιν, καί μήτηρ πάντων ἡμῶν» 39. Ὁ Γέρων Ἀβιμέλεχ μέ τόν μακαριστό π. Γεράσιμο τόν Ὑμνογράφο καί τόν π. Κων/νο Βαστάκη τόν Ἰούλιο τοῦ στή Μικρά Ἁγία Ἄννα. Ἀπό τή Σάρτη φτερούγισε ἀπέναντι, στήν κορυφή τοῦ Ἄθωνος, καί κατετάγη στό πλῆθος τῶν Ὁσίων πού ἀσκήθηκαν, ἀγωνίστηκαν καί ἄνθισαν πνευματικά στό πάντερπνο καί πανεύοσμο Περιβόλι τῆς Παναγίας. Ἡ κοίμηση τοῦ ἦταν ὁσιακή. Σύμφωνα μέ τήν ἀφήγηση τοῦ Γέροντος Σπυρίδωνος Μικραγιαννανίτου «τελείωσε ἥσυχα καί εἰρηνικά. Τό πρωί πῆγε στήν ἐκκλησία στό χωριό Σάρτη, κοινώνησε καί ἐπέστρεψε στό σπίτι πού τόν φιλοξενοῦσαν. Τοῦ λέει ἡ οἰκοδέσποινα: Γέροντα, τί θέλεις νά σοῦ ἑτοιμάσουμε» (γιά φαγητό) ; Ὅ,τι θέλετε, παιδάκι μου. Πάει νά

15 ἑτοιμάσει κάτι στό Γέροντα, ἐπιστρέφει καί τόν βρίσκει ἐν εἰρήνῃ κεκοιμημένο» 40. Ἀμέσως εἰδοποιήθηκαν ὁ Γέροντας Γεράσιμος καί ὁ Ἱερομόναχος ιονύσιος καί ἦρθαν στή Σάρτη, ὅπου ἐνταφίασαν τό Γέροντα, γιατί δέν μπόρεσαν νά τόν μεταφέρουν στή Μικρά Ἁγία Ἄννα, ἐξαιτίας τῆς κακοκαιρίας καί τῆς φουρτούνας πού ἐπικρατοῦσε στή θάλασσα τοῦ Σιγγιτικοῦ. Ἀργότερα μετέφεραν τά ἀσκητικά λείψανά του στή Μικρή Ἁγία Ἄννα, ὅπου ἀναπαύονται σήμερα, περιμένοντας τή ευτέρα Παρουσία τοῦ Κυρίου κατά τήν ὁποία, σύμφωνα μέ τό Προφητικόν, «καί τά ὀστᾶ αὐτῶν ὡς βοτάνη ἀνατελεῖ» 41. Στόν Οὐρανό, ὅπου τώρα βρίσκεται, προγεύεται ἤδη τῆς αἰωνίου μακαριότητος κοντά στόν ἀγαπημένο τοῦ Κύριο στόν ὁποῖο ἀφιέρωσε ὁλόκληρη τή μακρόχρονη ζωή του. Γιατί ὁλόκληρη ἡ ζωή τοῦ Γέροντος, ἀπό τά πρῶτα παιδικά του χρόνια ἕως καί τό τέλος τῆς παρουσίας του πάνω στή γῆ, ὑπῆρξε μία ζωντανή μαρτυρία τοῦ ζῶντος Ἰησοῦ Χριστοῦ. Ἦταν μία προσευχή ἀέναος κι ἕνας ἔρωτας ἀνέκφραστος πρός τόν Θεό. Ὁ Γέροντας Ἀβιμέλεχ ὑπῆρξε σκληρός ἀσκητής, ἀνδρεῖος ἀγωνιστής ὥς τήν τελευταία πνοή τῆς ἐπίγειας ζωῆς του, τήν ὁποία διῆλθε μέ κακουχίες καί ὑλικές στερήσεις ἀλλά καί μέ ὑψηλές πνευματικές ἀπολαβές. Ἦταν ἕνας ἀπό ἐκείνους περί τῶν ὁποίων λέγει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος ὅτι «περιῆλθον ἐν μηλωταῖς, ἐν αἰγείοις δέρμασιν, ὑστερούμενοι, θλιβόμενοι, κακουχούμενοι, ὧν οὐκ ἦν ἄξιος ὁ κόσμος, ἐν ἐρημίαις πλανώμενοι καί ὄρεσιν καί σπηλαίοις καί ταῖς ὀπαῖς τῆς γῆς» 42. Ποιός ξέρει πόσες φορές ἀντίκρυσε τόν ἴδιο τόν Κύριο καί πόσα θαυμαστά εἶδε πού μόνον αὐτός καί ὁ Θεός γνωρίζουν! Ὑπῆρξε μέχρις αἵματος, μέχρις ἐσχάτης ἀναπνοῆς ἀφοσιωμένος στή σκληρή ἀσκητική ζωή, στό ὀρθόδοξο μοναχικός ἰδεῶδες καί ἀπεδείχθη καλός ἐργάτης καί σπορέας τοῦ Ἀμπελῶνος τοῦ Κυρίου καί καλός οἰκονόμος τῆς Χάριτος. Ὁ Γέροντας Ἀβιμέλεχ νίκησε μέ τή βοήθεια τοῦ Θεοῦ τόν κόσμο, νίκησε τίς καταχθόνιες δυνάμεις πού ἀπεργάζονται τό κακό καί τόν ὄλεθρο τοῦ ἀνθρώπου. Νίκησε τούς πειρασμούς τῆς ἁμαρτίας, τό χοϊκό ἄνθρωπο, τήν ἀνθρώπινη φύση, «ἀρνήθηκε τήν φύσιν, γιά νά ἐπιτύχη τά ὑπέρ φύσιν». Νίκησε τόν ἴδιο του τόν ἑαυτό καί νικητής ἀνέβηκε στόν Οὐρανό. Ἐκεῖ βλέπει καί προγεύεται «ἅ ὀφθαλμός οὐκ εἶδε, οὖς οὐκ ἤκουσεν καί ἐπί καρδίαν ἀνθρώπου οὐκ ἀνέβη, ἅ ἠτοίμασεν ὁ Θεός τοῖς ἀγαπῶσιν Αὐτόν» 43. Στήν Μικρή Ἁγία Ἄννα στήν Καλύβη τῆς Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου μόναζε ὥς τόν Μάϊο τοῦ 1998, πού κοιμήθηκε καί μετέβη «ἐν χώρᾳ ζώντων», ὁ μακαριστός Ἱερομόναχος ιονύσιος ὁ Πνευματικός, ὑποτακτικός τοῦ Γέροντος Ἀβιμέλεχ, καί ἡ Συνοδεία του, πού μέ πολύ κόπο καί μεγάλες θυσίες κατόρθωσαν νά κτίσουν περίλαμπρο ναό στό σπήλαιο τῶν Ἁγίων Πατέρων ιονυσίου καί Μητροφάνους τῶν Στουδιτῶν, τόν ὁποῖο ἐγκαινίασε τό ἔτος 1986 ὁ Ἐπίσκοπος Ροδοστόλου καί τότε Σχολάρχης τῆς Ἀθωνιάδος Σχολῆς Χρυσόστομος Λαυριώτης 44. Σήμερα, μετά τήν κοίμηση τοῦ Ἱερομονάχου ιονυσίου, μονάζουν ἐκεῖ οἱ ἐκλεκτοί ὑποτακτικοί του, οἱ ὁποῖοι μέ Γέροντα τόν Μοναχό Σπυρίδωνα, καλλίφωνο βυζαντινό ἱεροψάλτη, συνεχίζουν ὥς τίς ἡμέρες μας τήν πνευματική ἀσκητική παράδοση τοῦ πνευματικοῦ τους παπποῦ Γέροντος Ἀβιμέλεχ, ὁ ὁποῖος ἀναμφίβολα ὑπῆρξε φυσιογνωμία λαμπρή, ἁγία καί Ὁ μακαριστός Γέρων Ἀβιμέλεχ.

16 ἀποστολική. Ἄς ἔχουμε τήν εὐχή καί τήν εὐλογία του! Σημειώσεις 1. Χερουβείμ Ἀρχιμ., Ἀπό τό Περιβόλι τῆς Παναγίας (Νοσταλγικές Ἀναμνήσεις), Ἀθήνα α. Στιβακτάκης Ἀντ., Γέρων Ἀβιμέλεχ Μοναχός (Ἕνα διαμάντι τῆς Ἀθωνικῆς Ἐρήμου), Θεσσαλονίκη 2000, σελ. 21. β. Σ αὐτό τό συμπέρασμα κατέληξα ὕστερα ἀπό ἐνδελεχή ἔρευνα καί συνεκτιμώντας διάφορα στοιχεῖα, τά ὁποῖα ἀναφέρονται λεπτομερῶς στό βιβλίο «Γέρων Ἀβιμέλεχ Μοναχός». 3. Στιβακτάκης Ἀντ., ὃ.π., σελ α. Στιβακτάκης Ἀντ., ὃ.π., σελ. 23. β. Τίς περισσότερες πληροφορίες γιά τά παιδικά χρόνια του Γέροντα ἀντλήσαμε ἀπό ἕνα χειρόγραφό τῆς κατά σάρκα πρώτης ἐξαδέλφης τοῦ Γέροντα Χρυσῆς Λογιάκη (Ἐπισκοπή Ρεθύμνου), τό ὁποῖο εὐγενῶς μᾶς παρέδωσε ἡ ἐπίσης κατά σάρκα συγγενής του Ἑλένη Βαλσαμάκη - ιαμαντῆ (Ἀθήνα). 5. Στιβακτάκης Ἀντ., ὃ.π., σελ α. Στιβακτάκης Ἀντ., ὃ.π., σελ. 24. β. Ἀφήγηση Χρυσῆς Λογιάκη. 7. Στιβακτάκης Ἀντ., ὃ.π., σελ α. Στιβακτάκης Ἀντ., ὃ.π., σελ. 28. β. Ἡ πληροφορία προέρχεται ἀπό τόν Γέροντα Σπυρίδωνα Μικραγιαννανίτη. 9. Στιβακτάκης Ἀντ., ὃ.π., σελ Πατάπιος μοναχός Ἁγιορείτης, «Ἅγιος Μακάριος Κορίνθου ἀκλινής καί ἀμετακίνητος στήν πίστη καί στήν παράδοση», περ. Πεμπτουσία, , 19, σελ Στιβακτάκης Ἀντ., ὃ.π., σελ Μαρτυρία Γέροντος Σπυρίδωνος Μικραγιαννανίτου. 13. α. Στιβακτάκης Ἀντ., ὃ.π., σελ. 67. β. Μαρτυρία Χρυσῆς Λιογάκη. 14. Ἀφήγηση Γέροντος Σπυρίδωνος Μικραγιαννανίτου. 15. Στιβακτάκης Ἀντ., ὃ.π., σελ Ἀλιπράντης Ν., Γέρων Ἰωσήφ ὁ Ἡσυχαστής, Ἀθήνα, 2006, σελ Μαρτυρία Γέροντος Σπυρίδωνος Μικραγιαννανίτου. 18. Στιβακτάκης Ἀντ., ὃ.π., σελ Ματθ. ια, Τιμοθέου Μητροπολίτου Γορτύνης καί Ἀρκαδίας (μετέπειτα Ἀρχιεπισκόπου Κρήτης), «Μοναχός Ἀβιμέλεχ Μπονάκης», περ. Ἀναγέννησις, 1968, 66, σελ Ἐπιστολή Γέροντος ιονυσίου Μικραγιαννανίτου τοῦ Πνευματικοῦ (28/10 Νοεμβρίου 1966). 22. Γεράσιμος Μικραγιαννανίτης Μοναχός, «Πνευματική καρποφορία τῆς ἀθωνικῆς ἐρήμου», περ. Πρωτᾶτον, 1989, 15, σελ Στιβακτάκης Ἀντ., ὃ.π., σελ α. Στιβακτάκης Ἀντ., ὃ.π., σελ β. Μαρτυρία Γέροντος Σπυρίδωνος Μικραγιαννανίτου. 25. Γαβριήλ ιονυσιάτης Ἀρχιμ., Λαυσαϊκόν τοῦ Ἁγίου Ὄρους, Ἐν Βόλῳ, 1976, σελ Χερουβείμ Ἀρχιμ., ὃ.π., σελ Ἰωαννίκιος Ἀρχιμ., Ἀθωνικόν Γεροντικόν, Θεσσαλονίκης, 1991, σελ Ἰωαννίκιος Ἀρχιμ., ὃ.π., σελ Μαρτυρία Μαρίας Κουφάκη (Χανιά). 30. α. Μωυσῆς μοναχός, Ἁγιορείτικες ιηγήσεις Γέροντος Ἰωακείμ, Θεσσαλονίκη, 1989, σελ. 51. β. Μ. Σ. μ., «Ἅγιος Νεκτάριος καί Ἁγιορεῖτες», περ. Ὁ Ὅσιος Γρηγόριος, 1982, Μελινός Μανώλης, Ἐπίγειοι ἄγγελοι οἱ Ἁγιορεῖται, Ἀθήνα, χ.χ., σελ Χρυσοστόμου Ἐπίσκοπος Ροδοστόλου, Ὠδή στά ἀμάραντα, στόν Ἄθωνα, Ἅγιον Ὄρος, 2004, σελ Καλλιανός Κωνσταντῖνος Πρεσβ., «Μικρό Ἀθωνικό ποιητικό ὁδοιπορικό», περ. Ἀθωνίτης, 2003, 46, σελ Καλλιανός Κωνσταντῖνος Πρεσβ., ὃ.π., σελ Πάσχος Β. Π., «Γέρων Ἀβιμέλεχ» (ἀπό τήν ποιητική συλλογή «Αἰχμαλωσία Ὕψους-Πνευματικά Γυμνάσματα»), Ἀθήνα, 1975), περ. Ἀθωνίτης, 2003, 43, σελ Ἀφήγηση Γέροντος Σπυρίδωνος Μικραγιαννανίτου. 37. Στιβακτάκης Ἀντ., ὃ.π., σελ Στιβακτάκης Ἀντ., ὃ.π., σελ Γαλ. 4, Ἀφήγηση Γέροντος Σπυρίδωνος Μικραγιαννανίτου. 41. Ἡσ. 60, 5, Ἑβρ. 11, Α Κορ., 2, Στιβακτάκης Ἀντ., «Γέρων Ἀβιμέλεχ ὁ Μικραγιαννανίτης», περ. Μαρτυρία, 2001, 209, σελ

17 Τῆς σωτηρίας ἡμῶν ἐργαστήριον Ἀποστόλου Μπουρνέλη, Ἀν. Καθηγητῆ Ἀνωτάτης Ἐκκλησιαστικῆς Ἀκαδημίας Κρήτης Ηφράση αὐτή τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου αμασκηνοῦ, εἰλημμένη ἀπό τήν πρώτη ὁμιλία του εἰς τήν κοίμησιν τῆς Θεοτόκου, ἀρκεῖ γιά νά μᾶς εὐαισθητοποιήσει τήν περίοδο τοῦ θέρους, τήν ὁποία χάριτι Θεοῦ, διερχόμεθα. Ἡ Παναγία εἶναι τῆς σωτηρίας μας τό ἐργαστήριο, ὁ ἄνθρωπος ἐκεῖνος πού εὐαρέστησε τόν κτίστη τοῦ σύμπαντος κόσμου, ἡ θυγατέρα τοῦ Ἰωακείμ καί τῆς Ἄννης, πού εὐχαρίστησε τό Θεό μέ τή βιοτή της. Ἔχοντας ὡς χειραγωγούς, τούς θείους Πατέρες καί δή τόν Ἰωάννη αμασκηνό, θά καταθέσουμε κάποιες σκέψεις ἤ καλύτερα, ἀποσπάσματα ἀπό τόν Πατερικό λόγο σέ μετάφραση, γιά νά εὐαισθητοποιηθοῦμε ὅλοι ἀνεξαιρέτως. Ὁ Μέγας Ἰωάννης αμασκηνός, θεωρεῖ ὅτι: «οὐκ ἀνθρωπίνη γλῶττα, οὐκ ἀγγέλων νοῦς ὑπερκοσμίων κατ ἀξίαν, εὐφημῆσαι δύναται» τή Θεοτόκο. Ὁ ἴδιος ὅμως ἀμέσως ἐρωτᾶ: «Τί θά κάνουμε λοιπόν; Θά σωπάσομε τάχα, ἀφοῦ δέν μποροῦμε νά τήν ἐπαινέσομε ἐπάξια, συστελλόμενοι ἀπό φόβο; Καθόλου... Ἀντίθετα, ἀφοῦ ἀναμίξομε τόν φόβο μέ τόν πόθο καί πλέξομε ἕνα στεφάνι ἀποτελούμενο κι ἀπό τά δύο, μέ ἅγια εὐλάβεια, μέ χέρι πού τρέμει καί ψυχή ὅλη πόθο, ἄς προσφέρομε μέ εὐγνωμοσύνη τοῦ νοῦ μας, τό ταπεινό χειροτέχνημα στή βασίλισσα μητέρα, τήν εὐεργέτιδα κάθε φύσεως, σάν κάτι πού τό ὀφείλομε» 1. Καί στήν τρίτη ὁμιλία του μέ ἀφορμή τήν κοίμησιν τῆς Πανάγνου, ἐξωτερικεύει τό σεβασμό, τήν τιμή, τόν πόθο νά κοινωνήσει μέ τήν Θεομήτορα λέγοντας: «Εἶναι γλυκό στ ἀλήθεια, γλυκό ποτό τό κρασί καί νόστιμο στό φάγωμα τό ψωμί. Γιατί τό ἕνα εὐφραίνει καί τό ἄλλο στηρίζει τήν καρδιά τοῦ ἀνθρώπου. Ἀλλά ὅμως τί εἶναι τό πιό γλυκό ἀπό τή Μητέρα τοῦ Θεοῦ; Αὐτή πῆρε αἰχμάλωτο τό νοῦ μου, αὐτή μοῦ καταλήστεψε τή γλώσσα, αὐτήν φαντάζομαι ὅταν βρίσκομαι σέ ἐγρήγορση καί στόν ὕπνο μου. Αὐτή εἶναι τοῦ Λόγου Μητέρα κι ἔγινε καί τοῦ λόγου χορηγός, ἡ κόρη τῆς στείρας πού κάνει καρποφόρες τίς στεῖρες ψυχές» 2. Γιά τό ἔργο τῆς Ἀειπαρθένου, ὁμιλεῖ καί ὁ σύγχρονος Γέροντας Σιλουανός τοῦ Ἄθω, προσπαθώντας νά προσεγγίσει τό μυστήριο Υἱοῦ-Χριστοῦ καί Μητέρας-Θεοτόκου. Μέ λόγο μεστό, θέτει ἐξαρχῆς ἐρωτήματα γιά νά ὁμολογήσει ἐν συνεχείᾳ τό ἀκατανόητο τοῦ μυστηρίου: «Ἄσπιλε, Παρθένε Θεοτόκε, πές σ ἐμᾶς, τά παιδιά σου, πῶς ἀγαποῦσες τόν Υἱό σου καί Θεό, ὅταν ζοῦσες στή γῆ; Πῶς χαιρόταν τό πνεῦμα σου γιά τό Θεό καί Σωτήρα σου; Πῶς ἀντίκρυζες τήν ὀμορφιά τοῦ προσώπου Του; Πῶς σκεφτόσουν πώς Αὐτός εἶναι Ἐκεῖνος, πού Τόν διακονοῦν μέ φόβο καί ἀγάπη ὅλες οἱ δυνάμεις τῶν οὐρανῶν; Πές μας, τί ἔνιωθε ἡ ψυχή σου, ὅταν κρατοῦσες στά χέρια σου τό θαυμάσιο νήπιο; Πῶς τό ἀνέτρεφες; Πῶς πονοῦσε ἡ ψυχή σου, ὅταν μαζί μέ τόν Ἰωσήφ Τόν ἀναζητοῦσες τρεῖς μέρες στήν Ἱερουσαλήμ; Ποιάν ἀγωνία ἔζησες, ὅταν ὁ Κύριος παραδόθηκε στή σταύρωση καί πέθανε στό Σταυρό; Πές μας, ποιά χαρά αἰσθάνθηκες γιά τήν Ἀνάσταση ἤ πῶς σπαρταροῦσε ἡ ψυχή σου ἀπό τόν πόθο τοῦ Κυρίου μετά τήν Ἀνάληψη; Οἱ ψυχές μας λαχταροῦν νά γνωρίσουν τή ζωή σου μέ τόν Κύριο στή γῆ, ἀλλά σύ δέν εὐδόκησες νά τά παραδώσεις ὅλα αὐτά στή Γραφή, ἀλλά σκέπασες τό μυστήριό σου μέ σιγή» 3. Ὁ Ἅγιος Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός, ὁ μέγας διδάχος τοῦ ὑπόδουλου γένους, ἀναφερό-

18 μενος στήν ἀξία τοῦ προσώπου τῆς Πανάγνου καί στή γέννηση τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ, λέγει: «Ἀπό τόσες καί τόσες χιλιάδες γυναῖκες ὅπου ἐγεννήθησαν εἰς τόν κόσμον, δέν εὑρέθη ἀξία καμμία ἄλλη, παρά ἡ Κυρία Θεοτόκος Μαρία, ὅπου διά τήν μεγάλην της καθαρότητα ἀξιώθη καί ἐγέννησε τόν Υἱόν καί Λόγον τοῦ Θεοῦ, τόν γλυκύτατόν μας Ἰησοῦν Χριστόν, ἐκ Πνεύματος ἁγίου, ὄντας καί πρῶτα παρθένος καί ὕστερα πάλιν παρθένος ἔμεινε» 4. Ἄς ἐπανέλθουμε ὅμως στόν θεοφόρο Ἰωάννη αμασκηνό καί νά προσεγγίσομε διά τοῦ λόγου του τήν ἀνέκφραστη προσφορά τῆς Παναγίας Μητέρας πρός τό ἀνθρώπινο γένος. Μία συνεισφορά ἀνυπολόγιστη, πέρα ἀπό τό πλαίσιο τῆς λογικῆς καί πάνω ἀπό τά ἀνθρώπινα μέτρα. Συγκλονισμένος γράφει: «Ἐσύ, κόρη μακαρία, ἔσβησες τίς ποινές τῆς παράβασής μας. Ἐσύ ἄν καί κληρονόμησες ἀπό μᾶς φθαρτό σώμα, κυοφόρησες τό φόρεμα τῆς ἀφθαρσίας μας. Ἐσύ ἅρπαξες ἀπό τήν ὀσφύ μας τή ζωή καί μᾶς ἀντιδώρισες τή μακαριότητα, ἔδιωξες τούς πόνους, ἔσπασες τά δεσμά τοῦ θανάτου, ἀποκατέστησες τήν πρωταρχική κατοικία μας. Κλείσαμε ἐμεῖς τόν παράδεισο, ἐσύ ἄνοιξες διάπλατα τό δρόμο γιά τό δέντρο τῆς ζωῆς. Ἀπό τά καλά πού εἴχαμε ἐμεῖς φέραμε τήν ὀδύνη, ἐνῶ μέ ἐσένα ἀπό τά λυπηρά ἐπανήλθαμε στά καλύτερα. Καί πῶς νά γευτεῖς τό θάνατο ἡ ἄσπιλη ἐσύ; Ἐσύ εἶσαι ἡ γέφυρα πρός τή ζωή κι ὁ θάνατός σου θά γίνει Παναγία Ὁδηγήτρια. Φορητή εἰκόνα ( Χ ἑκ.) ἀπό τήν Ἐνορία Ἀνατολῆς Ἱεράπετρας. Περί τό. πορθμεῖο πρός τήν ἀθανασία. Ἀληθινά εἶσαι μακαρία ἐσύ, παμμακάριστη. Γατί ἄν δέ μᾶς ἔδινες τό Λόγο, ποιός θά προσφερόταν νά πράξει ὅ,τι ἐκεῖνος ἀνέλαβε;» 5. Καί ὁ Θεόδωρος Στουδίτης συγκρίνοντας τήν Εὔα μέ τή Θεομήτορα καταγράφει τά βιώματά του ὡς ἀκολούθως: «Παλαιότερα μέ τήν προμήτορα Εὔα μπαίνοντας ὁ θάνατος κυριάρχησε σέ ὅλο τόν κόσμο. Τώρα ὅμως, συναντώντας τή μακάρια θυγατέρα της, ἀποκρούσθηκε, δεχόμενος τήν ἧττα ἀπό ἐκεῖ ἀπό ὅπου εἶχε ἐπιτύχει τήν ἐπικράτηση. Ἄς ἀγάλλεται λοιπόν τό γένος τῶν γυναικῶν, κληρονομώντας δόξα ἀντί τῆς ντροπῆς. Ἄς εὐφραίνεται ἡ Εὔα. Γιατί δέν εἶναι πιά καταραμένη, ἀφοῦ φέρει τή Μαρία ἀπόγονό της εὐλογημένο. Ἄς σκιρτᾶ ὅλη ἡ κτίση, ἀντλώντας τά νάματα τῆς ἀφθαρσίας μυστικά ἀπό τήν παρθενική πηγή, καί καταπαύοντας τή θανατηφόρα δίψα της» 6. Σέ ἄλλη ὁμιλία του, ὁ Ἰωάννης αμασκηνός, ἐπικεντρώνει τό λόγο του στίς αἰσθήσεις τῆς Θεομήτορος τονίζοντας τόν καθολικό ἐξαγιασμό τους, δείχνοντας τήν ὁλοκληρωτική ἀφοσίωση στό πρόσωπο τοῦ Υἱοῦ της, παρουσιάζοντας τό μέγεθος τῆς εὐεργεσίας της. «Τά μάτια σου εἶναι στραμμένα πάντα στό Θεό, βλέποντας φῶς ἀέναο καί απρόσιτο. Τά αὐτιά σου ἀκοῦν τό θεῖο λόγο καί τέρπονται μέ τήν κιθάρα τοῦ Πνεύματος, μέσω τῶν ὁποίων πέρασε ὁ Λόγος γιά νά σαρκωθεῖ. Ἡ ὄσφρηση πού θέλγεται ἀπό τά ἀρώματα τοῦ νυμφίου, πού εἶναι μύρο θεϊκό καί χύνεται ἀπό μόνο του καί χρίει τήν

19 ἀνθρώπινη του φύση. Γιατί ἡ Γραφή λέει, μύρο πού χύθηκε εἶναι τό ὄνομά σου. Χείλη πού ὑμνοῦν τόν Κύριο καί κολλοῦν στά δικά του χείλη. Γλώσσα καί λάρυγγας πού διακρίνουν τά λόγια τοῦ Θεοῦ καί ξεχειλίζουν ἀπό θεία γλυκύτητα. Καρδιά καθαρή κι ἀμόλυντη πού βλέπει καί ποθεῖ τόν ἀμόλυντο Θεό. Σπλάχνα μέσα στά ὁποῖα κατοίκησε ὁ ἀχώρητος καί μαστοί γεμάτοι μέ γάλα ἀπό τούς ὁποίους τράφηκε ὁ Θεός, τό παιδί Ἰησοῦς. Πύλη τοῦ Θεοῦ πού μένεις παρθένος γιά πάντα. Χέρια πού κρατοῦν τό Θεό καί γόνατα πού εἶστε θρόνος ὑψηλότερος ἀπό τά Χερουβίμ, μέ τά ὁποῖα ἔλαβαν δύναμη χέρια ἐξαντλημένα καί γόνατα πού εἶχαν παραλύσει. Πόδια ὁδηγημένα ἀπό τό φωτεινό λυχνάρι τοῦ θείου νόμου πού τρέχουν ἀσταμάτητα πίσω του, ὥσπου ἔσυραν τόν ποθητό σέ αὐτή πού τόν ποθοῦσε. Ὁλόκληρη εἶσαι νυφικός θάλαμος τοῦ Πνεύματος, ὁλόκληρη πόλη τοῦ ζωντανοῦ Θεοῦ, πού τήν εὐφραίνουν τά κλωθογυρίσματα τοῦ ποταμοῦ, τά κύματα δηλαδή τῶν χαρισμάτων τοῦ Ἁγίου Πνεύματος» 7. Ἔτσι, κατανοοῦμε ὅτι δέν μποροῦμε νά πλησιάσομε τό Θεό χωρίς τήν Παναγία, τή γέφυρα πού ἄγει στόν οὐρανό, τή θύρα τοῦ ἐλέους, τήν ἐλπίδα τῶν ἀπελπισμένων, τό ποτάμι πού ὁδηγεῖ στό πέλαγος τῆς θείας ἀγάπης, τό λιμάνι τῶν χειμαζομένων, τό στήριγμα τῶν κλυδωνιζομένων, τό ἔμψυχο κλῆμα τοῦ Σωτῆρος. Ἐάν πραγματικά πιστεύουμε στό θεοφιλές καί φιλάγιο πρόσωπο τῆς ἀχράντου μητρός τοῦ Κυρίου, τότε δέν μποροῦμε νά μένουμε ἀπαθεῖς καί ἀργοί. Κατά τόν Ἀπόστολο Παῦλο: «ἰδού νῦν καιρός εὐπρόσδεκτος, ἰδού νῦν ἡ μέρα σωτηρίας» 8. Ἡ ἑορτή λοιπόν τῆς κοιμήσεως εἶναι ἡ εὐκαιρία γιά ὀρθή ἀξιοποίηση τοῦ χρόνου, γιά συνεχή πνευματική ἀνάταση, γιά ἕνα βαθύτερο καί οὐσιαστικότερο προβληματισμό μέ τόν ἑαυτό μας. Ἀντί ἐπιλόγου καί ἀντί ἄλλων δικῶν μας σκέψεων, ἄς δώσουμε καί πάλι τόν λόγο στό θεῖο αμασκηνό γιά νά μᾶς μυσταγωγήσει ἀκόμα μία φορά καί ἡ ἱκεσία του ἄς γίνει καί δικό μας καθημερινό, διαρκές αἴτημα: «Στά πόδια σου κι ἐμεῖς σήμερα καθόμαστε, έσποινα καί ξανά θά πῶ, έσποινα Θεοτόκε, πού γάμο δέ γνώρισες, καί δένοντας γερά τίς ψυχές μας στήν ἐλπίδα σου, σάν ἀπό μία πανίσχυρη κι ἀσύντριφτη ἄγκυρα, τό νοῦ καί τήν ψυχή καί τό σῶμα κι ὅλο τόν ἑαυτό μας σέ ἐσένα ἀναθέτομε, τιμώντας μέ ψαλμούς καί ὕμνους καί ὠδές πνευματικές, ὅσο μποροῦμε γιατί εἶναι ἀδύνατο νά σέ τιμήσουμε ὅσο ἀξίζεις. Ἄν δηλαδή, ὅπως μᾶς δίδαξε ὁ ἱερός λόγος, ἡ τιμή πρός τούς ὁμόδουλούς μας ἀποτελεῖ ἀπόδειξη τῆς ἀγάπης μας πρός τόν κοινό εσπότη, πῶς πρέπει νά ἀμελήσομε τήν τιμή πρός ἐσένα πού γέννησες τόν Κύριό σου... Καί ἐσύ, έσποινά μου ἀγαθή, πού γέννησες Κύριο ἀγαθό, εἴθε νά μή μᾶς χάνεις ἀπό τά μάτια σου, νά καθοδηγεῖς τή ζωή μας ὅπου θέλεις, νά σταματήσεις τίς ὁρμές τῶν αἰσχρότατων παθῶν μας καί ὁδηγώντας μας στό ἀκύμαντο λιμάνι τοῦ θείου θελήματος, ἀξίωσέ μας καί τή μελλοντική μακαριότητα, τή γλυκιά κατάλαμψή μας ἀπό τό ἴδιο τό πρόσωπο τοῦ Θεοῦ Λόγου πού ἔλαβε ἀπό ἐσένα τή σάρκα» 9. ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ-ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ 1. Ἰωάννου αμασκηνοῦ, Εἰς τήν κοίμησιν τῆς Θεοτόκου, Ὁμιλ. Α, Ε.Π.Ε. 9, Ἰωάννου αμασκηνοῦ, Εἰς τήν κοίμησιν τῆς Θεοτόκου, Ὁμιλ. Γ, Ε.Π.Ε. 9, 319, Σωφρονίου Ἀρχιμανδρίτου, Ὁ Γέροντας Σιλουανός τοῦ Ἄθω, Ἔκδοση Ἱ. Μονῆς Τιμίου Προδρόμου, Ἔσσεξ Ἀγγλίας 1978, σ Κοσμᾶ Αἰτωλοῦ, «ιδαχή Α2», παρ. Μενούνου Ἰ., Ἁγίου Κοσμᾶ Αἰτωλοῦ ιδαχές καί Βιογραφία, ἔκδ. Τῆνος, Ἀθήνα 1979, σσ Ἰωάννου αμασκηνοῦ, Εἰς τήν κοίμησιν τῆς Θεοτόκου, Ὁμιλ. Β, Ε.Π.Ε. 9, 289, Θεοδώρου Στουδίτου, Εἰς τήν κοίμησιν τῆς Θεοτόκου, Ἐγκώμιον, Ε.Π.Ε. 18, Ἰωάννου αμασκηνοῦ, Εἰς τό Γενέσιον τῆς Θεοτόκου, Ε.Π.Ε. 9, 201, Β Κορ, 6, Ἰωάννου αμασκηνοῦ, Εἰς τήν Κοίμησιν τῆς Θεοτόκου, Ὁμιλ. Α, Ε.Π.Ε. 9, 269, 271.

20 Ἡ ἀποστέρηση τοῦ μισθοῦ τοῦ ἐργαζομένου σέ κείμενα τῆς ἐκκλησιαστικῆς γραμματείας Ἐμμανουήλ Κ. Δουνδουλάκη, Δρ. Θεολογίας Στή σύγχρονη κοινωνία ὅπου τά οἰκονομικά μεγέθη καί οἱ σχετικοί μέ αὐτά ὅροι καταλαμβάνουν σημαντικό μερίδιο καί ἀποτελοῦν ρυθμιστικό παράγοντα τῶν διαπροσωπικῶν σχέσεων καί ἐκφράσεων μας 1 ἐκεῖ ὅπου γίνεται διαρκῶς λόγος γιά ἔννοιες ὅπως «κοινωνική δικαιοσύνη» καί «κοινωνική ἀδικία», εὔλογο προβάλλει τό ἐρώτημα γιά τό ἐάν ἡ Ἐκκλησία δικαιοῦται νά ἐκφέρει λόγο καί νά τοποθετεῖται πάνω σέ ζητήματα πού ἀφοροῦν τή συγκεκριμένη διάσταση τῆς καθημερινότητας τοῦ χριστιανοῦ. Οἱ ἀπόψεις διίστανται, ὡς πρός τό συγκεκριμένο προβληματισμό, μέ ἱκανά ἑκατέρωθεν ἐπιχειρήματα ἀντλούμενα ἀπό τίς Ἁγιογραφικές πηγές καί τήν Παράδοση τῆς Ἐκκλησίας. Ἡ Ἐκκλησία, χωρίς νά διαγράφει τήν «μετακοσμική» ἐν Χριστῷ προοπτική τῆς σωτηρίας τοῦ ἀνθρώπου, συμμορφούμενη μέ τό λόγο Του (Ἰω. 17,15), δέν παραβλέπει τόν πνευματικό χαρακτήρα της, ἀλλά συγκαταβαίνει στήν καθημερινότητα τοῦ ἀνθρώπου, διαφυλάσσοντας ἔτσι τόν ἑαυτό της ἀπό ἐκτροπή σέ αἵρεση. Ἐνδεικτικός πρός τήν κατεύθυνση αὐτή εἶναι ὁ ἀκόλουθος λόγος τοῦ κ. Γεωργίου Μαντζαρίδη γιά τήν Ἐκκλησία καί τά μέλη της: «Ἀποχωρίζοντας, σημειώνει, νεστοριανικά τόν ἑαυτό μας ἀπό τόν κόσμο καί βλέποντας μονοφυσιτικά τήν Ἐκκλησία ὡς πνευματική μόνο κοινωνία, πού δέν ἔχει σχέση μέ τήν προβληματική της καθημερινῆς ζωῆς, γινόμαστε στήν πράξη αἱρετικοί» 2. Ἀντιλαμβανόμαστε, συνεπῶς, ὅτι ἡ Ἐκκλησία, φιλανθρώπως κινούμενη, ἐνδιαφέρεται γιά καθετί πού ἀπασχολεῖ τόν ἄνθρωπο, γιά ὅ,τι ἐνδεχομένως τοῦ ἀποσπᾶ τήν προσοχή του ἀπό τά πνευματικά, ἤ τόν καθηλώνει στήν ἁμαρτία. Ὁ μισθός τοῦ ἐργαζομένου, ὡς ἀναγκαιότητα τῆς διαβίωσής του καί ἡ ἀποστέρηση ἤ καθυστέρηση 3 καταβολῆς του ἀπό τόν ἐργοδότη, -ὡς ἔκφραση κοινωνικῆς ἀδικίας καί ἁμαρτίας-, δέν ἀφήνουν ἀσυγκίνητο τό Ἐκκλησιαστικό σῶμα, τό ὁποῖο, διά τῶν μελῶν του, διατυπώνει ἐγγράφως, διαχρονικά, τήν ἄποψή του. Τρία Παλαιοδιαθηκικά παραθέματα 4 ἀναφέρονται στό ζήτημα τῆς ἀποστέρησης τοῦ μισθοῦ τοῦ ἐργαζομένου, πού ἀποτελεῖ καί τό ἀντικείμενο τῆς παρούσας σύντομης μελέτης. Σύμφωνα μέ αὐτά, ὁ ἐργοδότης πού προβαίνει στή συγκεκριμένη ἐνέργεια, ὄχι μονάχα ἁμαρτάνει μέ τήν πράξη τοῦ αὐτή, ἀλλά καί χαρακτηρίζεται ὡς φονιάς, πού ὑπόκειται σέ ἄμεση κρίση ἀπό τό Θεό, κατά τόν προφήτη Μαλαχία 5. Ὁ λόγος γιά τόν ὁποῖο ἁμαρτάνει καί «φονεύει» ἐκεῖνος πού ἀποστερεῖ τό μισθό τοῦ ἐργαζομένου, εἶναι διότι ἀφαιρεῖ ἀπό τόν τελευταῖο τή δυνατότητα νά ἀποκτήσει τά ἀπαραίτητα γιά τήν ἐπιβίωσή του ὑλικά ἀγαθά. Γι αὐτό ἐπιβάλλεται ἡ ἄμεση καταβολή τοῦ μισθοῦ, πρός τόν ὁποῖο προσβλέπει καί ἐλπίζει ὁ ἐργαζόμενος. Χαρακτηριστικά εἶναι ὅσα σημειώνονται στό ευτερονόμιο: «Οὐκ ἀπαδικήσεις μισθόν πένητος καί ἐνδεοῦς ἐκ τῶν ἀδελφῶν σου αὐθημερόν ἀποδώσεις τόν μισθόν αὐτοῦ, οὐκ ἐπιδύσεται ὁ ἥλιος ἐπ αὐτῶ, ὅτι πένης ἐστίν καί ἐν αὐτῷ ἔχει τήν ἐλπίδα καί οὐ καταβοήσεται κατά σου πρός κύριον, καί ἔσται ἐν σοῖ ἁμαρτία» 6. Σκληρότερος, πάντως, ἐκφέρεται ὁ λόγος ὅπως καταγράφεται στό βιβλίο τῆς Σοφίας τοῦ Σειράχ ὅπου ἡ ἀποστέρηση τοῦ μισθοῦ